SAĞLIK GÖZETİMİ ve MESLEK HASTALIKLARI

Transkript

1 SAĞLIK GÖZETİMİ ve MESLEK HASTALIKLARI

2 AMAÇ İşçilerin sağlık gözetimi konusunda iş güvenliği uzmanının yapması gerekenleri öğrenmek ve meslek hastalıkları hakkında bilgi sahibi olmak

3 ÖĞRENİM HEDEFLERİ Sağlık gözetimi ve meslek hastalıkları konusunda temel kavramlar Meslek hastalıklarının çeşitleri ve tanı yöntemleri Korunma yöntemleri Meslek hastalığı istatistikleri İlgili mevzuat

4 SAĞLIK GÖZETİMİ Sağlık ve güvenlik yönünden risk bulunan işlerde çalışanların maruziyetin başlamasından önce sağlık açısından takibi ve maruziyetlerin etkilerinin takibi için gerekli tetkiklerin yapılmasıdır. Sağlık gözetimi, maruziyet başlamadan önce yapılacak ve daha sonra da düzenli aralıklarla sürdürülecektir. Çalışanların sağlık gözetimi ile ilgili kişisel sağlık kayıt sistemi bulunacaktır. İşyeri hekimi her çalışan için, alınması gerekli koruyucu önlemler konusunda önerilerde bulunacaktır.

5 MESLEK HASTALIĞI Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hâllerini tanımlar.

6 MESLEK HASTALIĞI Meslek hastalıkları belirli mesleklere özgü hastalıklardır Çalışılan işle direkt ilgilidir. Etkene maruziyet gerekir Kronik seyirlidir Genellikle uzun süreli ve tekrarlanan sebeple meydana gelir Kısa süreli toza maruz kalmak meslek hastalığı oluşturmaz. Pnömokonyoz genellikle 10 yıl tozlu ortama maruz kalanlarda görülür.. İşyerindeki gürültüye bağlı işitme kayıplarının olabilmesi içinde gürültü maruziyetinin en az iki yıl olması gerekmektedir.

7 Meslek Hastalığı Çeşitleri A Grubu: Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalıklarıdır Kurşun ve kurşun bileşikleri, civa, krom, karbonmonoksit, arsenik ve bileşikleri, kadmiyum, organik fosfor bileşikleri, kükürt dioksit, karbon sülfüralkoller, ketonlar gibi çeşitli maddeler nedeniyle olan meslek hastalıkları sayılabilir.

8 Meslek Hastalığı Çeşitleri B Grubu: Bu grupta deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ile kanserleşmeyen cilt hastalıkları yer almaktadır.

9 Meslek Hastalığı Çeşitleri C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistem hastalıkları Silikoz ve silikotüberküloz, asbestozis, silikatozlar gibi pnömokonyoz tipleri, aliminyum ve bileşiklerinin neden olduğu solunum sistemi hastalıkları, sert metallerin tozları ile olan bronkopulmoner hastalıklardır. Thomas curufu ile olan bronkopulmener hastalıklar, mesleksel bronşiyal astım, bisinozis başta olmak üzere mesleksel solunum sistemi hastalıkları 6 grup halinde verilmektedir.

10 Meslek Hastalığı Çeşitleri D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar Bu grupta parazit hastalıkları, tropikal hastalıklar, hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (zoonozlar) ve sağlık hizmetlerinde çalışanlarda görülebilecek viral hepatit ve tüberküloz gibi hastalıklar yer almaktadır.

11 Meslek Hastalığı Çeşitleri E Grubu: Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları Burada 6 grup halinde iyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar, enfraruj ışınları ile meydana gelen katarakt olguları, gürültü sonucu işitme kaybı, hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar, titreşim sonucu meydana gelen kemik eklem zararları, sürekli lokal baskı sonucu oluşan hastalıklar, tekrarlayan travma sonucu oluşan fiziki nedenli meslek hastalıkları yer alır.

12 Meslek Hastalığı Tanı Yöntemleri HASTALIK KLİNİK TANI MESLEKLE İLİŞKİ

13 Meslek Hastalığı Tanısında Yaklaşım 1. Klinik Değerlendirmeler Deri hastalıkları Solunum sistemi hastalıkları Nörolojik tablolar Bel ve sırt ağrıları Kanserler (akciğer, mesane kanseri, lösemi vb.)

14 İşlerin Tümünün Tanımlanması İşyeri Adı Yaptığı İş İşe Başlama İşten Ayrılma Kulandığı Maddeler Düşünceler Mobilya Fabrikası Boyacı Haziran 1982 Eylül 1994 Boya, Tiner Havalandırma yeterli değil, koruyucu kullanmamış Otomobil Fabrikası Boyacı Ekim 1994 Mayıs 2003 Boya, tiner Havalandırma iyi, koruyucu kullanmış Güvenlik Firması Şoför Haziran 2003 Halen çalışıyor Yok Yok

15 Meslek Hastalığı Tanısında Yöntem 1. Klinik Değerlendirmeler a) Bütün işlerin tanımlanması b) İşyeri maruziyetleri c) Belirtilerin zaman ilişkisi d) Benzeri yakınmaları olan başka işçilerin varlığı e) İş dışı etkilenmeler

16 Meslek Hastalığı Tanısında Yaklaşım 1. Klinik Değerlendirmeler 2. Laboratuar a) Radyolojik yöntemler b) Biyokimyasal yöntemler c) Patolojik incelemeler

17 Meslek Hastalığı Tanısında Yaklaşım 1. Klinik Değerlendirmeler 1. Laboratuar 1. Meslek ile ilişkisinin kurulması

18 Meslek Hastalıklarından Korunma 1. Kaynakta Kontrol En etkili yöntem Havalandırma Kapatma Ayırma Kullanılan teknolojiyi değiştirme

19 Meslek Hastalıklarından Korunma 1. Kaynakta Kontrol 1. Kişisel Koruyucular

20 Meslek Hastalıklarından Korunma 1. Kaynakta Kontrol 2. Kişisel Koruyucular 1. Tıbbi Yaklaşım Risklerle karşılaşmanın engellenmesi Erken dönemde tanı

21 Meslek Hastalıklarından Korunma Tıbbi Yaklaşım İşe Giriş Muayenesi Aralıklı Kontrol Muayenesi Sağlık Eğitimi

22 Meslek Hastalıkları İstatistikleri Faaliyet Grupları Kömür Madenciliği Metal Eşya İmalatı Makine İmalatı ve Tamiri Elektrikli Makine İmalatı Münakale Cihazları İmalatı Diğer Toplam

23 Meslek Hastalığı Sonucu Ölümler 2005 YAŞ GRUPLARI Age Groups MESLEK HASTALIĞI Occupational Diseases Kadın Erkek Toplam Female Male Total TOPLAM - Total AĞIRLIKLI ORT.YAŞ Weighted average age

24 ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ ( tarih ve sayılı Resmi Gazete)

25 Yönetmelik Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre sigortalı sayılanlar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları veya hak sahibi çocuklarının çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kayıp oranlarının tespitine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

26 Yönetmelik Tanımlar Madde 4 Arıza/Hastalık Listesi: Sigortalıların çalışma gücünün en az %60 ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde Meslekte kazanma gücünü kayıp ettiklerinin tespitine esas listeyi Balthazard Formülü: Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şeklini

27 Yönetmelik Tanımlar Madde 4 Cetveller: Hastalık ya da arızanın vücudun hangi uzvunu veya kısmını kapsadığı, çalışılan işin niteliği, sigortalının yaşı dikkate alınarak iş kazası veya meslek hastalığının tespitinde kullanılan listeleri, Hak sahibi: Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü hâlinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını,

28 Yönetmelik Tanımlar Madde 4 Meslek hastalığı: Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hâllerini, Yükümlülük süresi: Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreyi

29 Yönetmelik Sağlık Hizmetleri Sunucuları Madde 5 Sigortalıların meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kaybı oranları tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye Ankara, İstanbul veya Zonguldak ta bulunan Sağlık Bakanlığı Meslek Hastalıkları Hastaneleri ile Kurumca belirlenecek üniversite hastaneleri yetkilidir.

30 Yönetmelik Raporların bağlayıcılığı Madde 8 Sağlık hizmeti sunucusu tarafından düzenlenen sağlık kurulu raporlarında yer alan çalışma gücükaybı/maluliyet/özürlülük derecesi Kurum Sağlık Kurulu kararlarını bağlayıcı değildir.

31 Yönetmelik Sigortalıların çalışma gücü kaybı tespiti Madde 13 Söz konusu maluliyet kararı verilirken; Sigortalıların çalışma gücünün en az %60 ını kaybedip kaybetmediklerinin tespitinde Arıza/Hastalık Listesi (Ek-1), Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde çalışan askerî ve sivil personel ile askerlik görevi ile yükümlüleri için, 8/10/1986 tarihli ve 86/11092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan personel için, 4/8/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği, 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında çalışan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi Koruma Güvenlik Görevlileri için belirlenen ve 7/10/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte belirtilen sağlık şartları, esas alınır.

32 Yönetmelik Sigortalıların hak sahibi veya geçindirmekle yükümlü olduğu çocuklarının çalışma gücü kaybı tespiti Madde 14 Arıza/Hastalık Listesinde (Ek-1) belirtilen hastalık veya arızaların meydana geldiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalının hak sahibi veya bakmakla yükümlü olduğu çocuğu malul sayılır.

33 Yönetmelik Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma hâlleri Madde 15 Sigortalıların ve özürlü çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda sayılacağı hâller aşağıda gösterilmiştir. Kuadripleji, parapleji, dipleji ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engel hemipleji veya merkezi sinir sisteminin sfinkter bozuklukları ile birlikte olan diğer hastalık ve arızalar. Süreli veya sürekli ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi edilemeyen psikotik hastalıklar. İki gözde de yüzde yüz (tam) görme kaybı. İki elin kaybı. Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı. Her iki bacağın alttan en az 1/3 ünün kaybı. Tedavisi olanaksız bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler.

34 Yönetmelik Meslek hastalığı Madde 17 Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların, işten fiilen ayrıldıktan en geç ne kadar zaman sonra meydana çıkması hâlinde sigortalının mesleğinden ileri geldiğinin kabul edileceği Meslek Hastalıkları Listesine (Ek-2) göre tespit ve tayin edilir.

35 Yönetmelik Meslek hastalıkları listesi Madde 18 Meslek hastalıkları, Meslek Hastalıkları Listesinde (Ek-2); A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları, C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları, D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıklar, E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, olmak üzere beş grupta toplanmıştır. Bu listenin sol sütununda zararlı ajanın meydana getirdiği başlıca hastalıklar ve belirtileri, orta sütununda yükümlülük süreleri, sağ sütununda hastalık tehlikesi olan başlıca işler yer almıştır.

36 Yönetmelik Meslekî bulaşıcı hastalıklar Madde 19 Meslekî bulaşıcı hastalıklar Listesinin "D Grubu"nda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin gereği olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve enfeksiyonun laboratuar bulguları ile de kanıtlanması gereklidir. Bu listede yer almayan fakat görülen iş ve görev gereği olarak bulaştığı kesin olarak saptanan diğer bulaşıcı hastalıklar da meslek hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin laboratuar deneyleriyle kanıtlanması gereklidir. Hastalığın en uzun kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak alınır.

37 Yönetmelik Pnömokonyoz meslek hastalığı Madde 20 Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yeraltı ve yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik veya radyolojik bulgular ve laboratuar muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile üç yıllık süre indirilebilir. Pnömokonyoz değerlendirmeleri, İLO standartları dikkate alınarak yapılır.

38 Yönetmelik Sigortalının Mesleği Madde 21 Hizmet akdine göre, Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranı Tespit Cetvellerinin (Ek-3) "B Cetveli"nde gösterilen mesleklerden birden fazlasını yapmakta olan sigortalının, iş kazası veya meslek hastalığı yönünden sürekli iş göremezlik durumuna girmesi hâlinde, sürekli iş göremezlik derecesinin en yükseğine karşılık gelen meslek, "sigortalının mesleği" sayılır.

39 Yönetmelik Meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespitinde kullanılan cetveller Madde 22 İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meydana gelen arızalar sonucunda, sigortalının meslekte kazanma gücünün ne oranda azalacağına ilişkin hesaplama, Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranı Tespit Cetvellerinde (Ek-3) yer alan A, B, C, D ve E cetvellerine göre yapılır.

40 Yönetmelik Meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespitinde kullanılan cetveller Madde 22 A Cetveli, iş kazalarının neden olduğu hastalık ve arızalarla, meslek Hastalıklarını ve bunların neden olduğu arızaları, vücuttaki yerlerine göre sınıflandıran ve başlıkları aşağıda gösterilen 14 listeden oluşur. B Cetveli sigortalının çalıştığı iş kolları ve meslek veya iş çeşidi listelerini içerir. C Cetveli, sürekli iş göremezlik simgelerini göstermekte D Cetveli, arızaların ağırlık ölçülerine ve sürekli iş göremezlik simgelerine göre meslekte kazanma gücünün azalma oranını bulmaya yarar. Bu cetvele göre bulunan oran, yaşlarındaki bir sigortalının meslekte kazanma gücünün azalma oranıdır. E cetveli, D cetveline göre bulunan orana ve sigortalının yaşına göre meslekte kazanma gücünün azalma oranını tespite yarar.

41 Yönetmelik - Ekler ucu_meslekte.htm