BALIKESİR BÖLGESİNİN DEPREM RİSKİ VE DEPREMSELLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ

Transkript

1 BALIKESİR BÖLGESİNİN DEPREM RİSKİ VE DEPREMSELLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ Aslı BELİCELİ1, Ahmet ÇONA1,Fazlı ÇOBAN1 ÖZ: Bu çalışma, Balıkesir in depremselliğini inceleyebilmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla; Balıkesir i etkileyebilecek bir depremin 1 km. yarıçapında bir alan içinde meydana geleceği kabul edilmiş ve ( D K) koordinatları arasında kalan sismotektonik bölge inceleme bölgesi olarak seçilmiştir. Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi veri tabanından Balıkesir Bölgesine ait peryodundaki en az 4. büyüklüğündeki depremler dikkate alınmış ve Poisson Modeli kullanılarak istatistik anlamda risk analizi ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmada Yenice Gönen Fayı üzerinde M=7.2 moment büyüklüğünde meydana gelebilecek olası bir depremin, farklı zemin özelliklerine sahip olan Balıkesir'de oluşturacağı en büyük yatay ivme değeri azalım ilişkileri kullanılarak hesaplanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler : Balıkesir, Deprem riski, En büyük yatay ivme Giriş Balıkesir ve yakın çevresini içine alan Batı Anadolu, Afrika levhasının Girit Adasının güneyinde Ege ve Anadolu levhalarının altına dalması sonucu NNE-SSW yönlü çekme ve gerilmeye uğramıştır (Adatepe, 1998:64). İncelenen alanın kuzey kısmı ise KAF ın yanal atımlı sıkışma ve çekme hareketinin etkisi altındadır. Sismotektonik bölge, kuzeyindeki Yenice-Gönen Fay Zonu ve Sarıköy Fay Zonu dışında batıda Soma-Kırkağaç-Akhisar Fay Zonu, güneyde Zeytindağ-Bergama, güneybatıda Simav Fay Zonunun etkisi altında bulunmaktadır. Genel olarak, bölge kuzeyden KAFZ nun, güneyden Ege Graben sisteminin etkisi altındadır. Diğer bir değişle sismotektonik bölge KAFZ ile Ege nin açılma rejimi arasında bir geçiş zonu özelliği taşımaktadır. Şekil1. Çalışma Alanınının Sismotektonik Yapısı ve Büyük Depremlerin Odak Mekanizma Çözümleri 1 Balıkesir Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Müh. Böl., Balıkesir 1394

2 TARİHSEL DEPREMLER I=IX I=VIII I=VII =I=VI ALETSEL DEPREMLER M>7 6<M<6.5 5<M<6 4<M<5 Şekil 2. Bölgede Meydana Gelmiş M 4 Depremlerin Episantr Dağılımı (Ansal, 21 den Geliştirilerek Alınmıştır.) Tablo Periyodları Arasında Meydana Gelen Depremlerin Büyüklüklerine Göre Meydana Gelme Adeti Deprem Büyüklüğü 4 M< <M <M< <M <M 6 6<M Adet Bu bölge tarihsel dönemlerden bu yana yoğun deprem aktivitesi görülmektedir (Şekil 2). Bölgedeki deprem episantrlarının çoğunluğu Savaştepe, Bigadiç, Dursunbey, Sındırgı, Gönen ve Manyas arasında rastlanılmaktadır yılları arasında sismotektonik Şekil 3 e bakıldığında aletsel dönemdeki depremlerin oluş sayılarının yıllara göre değişimini vermektedir. Buna göre en yüksek aktivite, 1953, 1969,197, 1998, 21 yılarıdır. Son yılarda yapılan bazı araştırmalarda, Balıkesir-Afyon-Konya arasında uzanan Akşehir Fay Zonundan bahsedilmektedir (Koçyiğit,22). Bu fay zonu, doğuda Konya dan başlamak üzere Savaştepe ye kadar uzanmaktadır. Bu fay zonu 1-5 km uzunluğunda birbirine paralel yada yarı paralel çok sayıda normal faylardan oluştuğu kabul edilmektedir. Bu faylar çok küçük doğrultulu ayım bileşeni olan, oblik faylarla temsil edilmektedir. Kuzeydeki (1953) Yenice-Gönen Fayı sağ yönlü doğrultu atımlı fay çözümleri veren depremler üretmiştir. Buna karşılık batısı ve güneyi Ege çöküntü sistemlerinin etkisi altında normal atım karakterli depremler üretmektedirler Manyas depremi eğim atımlı normal faylanma özelliği göstermiştir. Edremit Çöküntüsü, KAF ile Batı Anadolu nun çekme rejimi etkisi altında bulunmaktadır (Demirtaş & Yılmaz, 1996:78; Demirtaş & Erkmen, 2:81). Diğer yandan Bakırçay çöküntüsü, Çandarlı dan Soma ya kadar uzanan 8 km uzunluğunda bir sistemdir. Simav çöküntüsü ise Simav Çayı buyunca yaklaşık 1 km. uzunluğundadır (Demirtaş & Yılmaz, 1996:79). Balıkesir Ovasını da içine alan sismotektonik bölge bu ana sistemler arasında geçiş özelliği taşımaktadır. Balıkesir ili ve sınırları içinde hasarlara yol açabilecek büyük bir depremin episantrlarının Kuzey Anadolu Fay hattının güney kolu üzerinde yer alabileceği varsayılmıştır. Bu fay hattının üzerinde 19 ve 24 yılları arasında meydana gelen şiddetli depremler göz önünde bulundurulmuş ve Poisson Modeli kullanılarak maksimum magnitüd ve Balıkesir İli sınırları içinde maksimum zemin ivmesi tahminleri yapılmıştır. 14 senelik peryotta bölgede M 6. depremlerinin oluş sıklığı 7 dir (Tablo 1). 1395

3 yıl deprem sayısı Şekil yılları arası M 4 olan depremlerin yıllara göre dağılımı Sismik Risk Analizi İçin Bilinmesi Gereken Bilgiler: Bir bölgede gelecekte büyük bir depremin magnitüdünü, yerini ve yer hareketinin ivmesini ve tekrarlanma ilişkisini olasılık analizi yaparak tahmin edebilmek için beş konuda bilgi sahibi olunmalıdır. 1. Sismotektonik bölgede önemli yer hareketi oluşturabilecek tüm deprem kaynaklarının tespit edilmesi ve özelliklerinin ortaya konulması, bölgeyi etkisi altına alabilecek depremlerin noktasal, çizgisel veya alansal nitelikte olabilen kaynaklardan hangisine ait olduğunun belirlenmesi 2. Bölgenin jeolojik ve tektonik durumu 3. Bir sonraki adımda, deprem tekrarlanmasının zamansal dağılımı ortaya konur. Belirli bir deprem büyüklüğünün aşılacağı ortalama oranı tanımlayan tekrarlanma ilişkisidir. Bu çalışma için 4. den daha küçük magnitüdlü depremlerin sismik tehlikeye katkısı olmadığı varsayılmıştır. Tekrarlanma ilişkisi ile maksimum büyüklükteki deprem belirlenebilir. 4. Kaynak alanının herhangi bir noktasında oluşabilecek herhangi büyüklükteki depremin sismotektonik alanda üreteceği yer hareketi, azalım ilişkileri kullanılarak belirlenmelidir. 5. Son olarak; deprem lokasyonu, deprem büyüklüğü ve yer hareketinin kestirilmesi ile ilgili belirsizlikler birleştirilerek, belirli bir zaman aralığında yer hareketi parametresinin aşılma ihtimali elde edilir (KRAMER, 23). Sismotektonik yörelerin belirlenmesi ile, deprem kaynaklarının noktasal, çizgisel veya alansal olarak saptanması arasında büyük bir ilişki vardır. Çünkü bazı sismotektonik yöreler adeta nokta gibi belirli bir yöreye, bazıları bir fay hattı boyunca çizgiye, diğerleri ise genişçe bir alana tekabül eder. Balıkesir i etkisi altına alabilecek şiddetli bir depremin kaynağının çizgisel olduğu kabul edilmiştir. Bu çizgi Kuzey Anadolu Fay hattının güney alt kolu (Yenişehir, Bursa, Manyas, Yenice-Gönen, Edremit)dur. Batı Anadolu Graben bölgesi depremleri de alansal bir kaynak olarak Balıkesir Bölgesini etkisi altına alabilir. Balıkesir Bölgesinin deprem riski analizinde sadece Kuzey Anadolu Fay hattının çizgisel kaynağından orjinlenecek depremler bu çalışmada dahil edilmiştir. Sismik risk analizinin amacı, tarihi deprem verilerinin analizi ile ileride beklenebilecek sismik etkinlik için belirli olasılık değerleri elde etmektir. Depremlerde magnitüd-frekans bağıntıları, deprem oluşumunun fiziği ile doğrudan ilişkisi nedeniyle, depremsellik çalışmalarında önemlidir. Büyüklüğün bir fonksiyonu olarak depremlerin oluş frekanslarını belirlemekte kullanılan formül (LogN=a-bM) Gutenberg-Richter (1954) formülüdür. Bu bağıntıda, N en az M büyüklüklü depremlerin kümülatif sayısını göstermektedir. M, aletsel büyüklüktür. a ve b ise sabit katsayılardır. a katsayısı inceleme alanının genişliğine, gözlem dönemine ve deprem etkinliğinin düzeyine bağlı olarak değişmektedir. b katsayısı sismotektonik parametredir ve deprem oluşumunun fiziği ile doğrudan ilişkili olduğundan depremlerin istatistik analizinde önemli bir yer tutmaktadır. Hesaplanan b değerleri kullanılan verilere, yöntemlere, depremlerin normal ve kümülatif frekanslarına bağlı olarak değişmektedir. 1396

4 4, 4,3 4,6 4,9 5,2 5,5 5,8 6,1 6,4 6,7 7, 7,3 Yapılan analizin ilk aşamasında, sismotektonik bölgeyi karakterize eden deprem büyüklüğü-frekans ilişkisine bakılmıştır. Balıkesir için magnitüd-frekans bağıntısı en küçük kareler yöntemiyle magnitüd aralığı M=.5 alınarak hesaplanmıştır. Bölgede meydana gelen depremlere ait büyüklüklerin oluş sıklıklarının geçmişe dayalı kuralını ortaya koyan bu ilişki, sismotektonik bölgenin risk alanı logn= M denklemiyle tanımlanmaktadır (Şekil 4). Magnitüd- Frekans İlişkisi 3, 2,5 Log(N) 2, 1,5 1,,5, Magnitüd (M) Şekil 4. Deprem Büyüklüğü-Frekans İlişkisi Risk analizinin ikinci aşamasında, sismotektonik bölge için karakteristik deprem büyüklükleri hesaplanmıştır. Bu hesaplara göre sismotektonik bölgede ; 1. Yıllık Max. Magnitüdlerinin Ortalaması; M ort = En Sık Meydana Gelen Yıllık Magnitüd; M= Maksimum Magnitüd; M max =7.51 şeklinde elde edilmiştir. Gutenberg-Richter ihtimaller hesabı, 14 yıllık bir süre içinde meydana gelebilecek maksimum depremin magnitüdünü M=7.51 olarak vermektedir. Gerçekten, yılları arasında incelenen sismotektonik bölgede meydana gelen en büyük deprem, deprem kataloğuna göre 18 Mart 1953 tarihli M=7.2 magnitüdlü Yenice-Gönen depremidir. Buradan anlaşılmaktadır ki, ihtimaller hesabı ile gerçek olay arasında büyük bir yaklaşım mevcuttur. Risk analizinin üçüncü aşamasında, herhangi bir M veya daha büyük magnitüdlü bir depremin; herhangi bir yıl içinde meydana gelebilme olasılığına, o magnitüde ait Yıllık Risk denir ve R ile gösterilir (Tablo 2). R(M)=1 e -n(m)t ; R(M)= Sismik tehlike(çekince), n(m)= yılda deprem olma sayısı; T= Gelecekte göz önüne alınacak peryodu ifade eder. Tablo 2. Balıkesir Bölgesi İçin Deprem Risk Analiz Sonuçları M n(m) 1YIL 1YIL 2YIL 3YIL 5YIL 75YIL 1YIL Elde edilen verilere göre bölgede 4 ve daha küçük bir depremin 1 yıl içinde meydana gelme olasılığı % 89 dur. 5 büyüklüğünde bir depremin 1 içinde meydana gelme olasılığı % 99 dur. 2 yıllık sürede bu olasılıklar daha da 1397

5 artmaktadır. En az 6.5 büyüklüğündeki bir depremin 3 yıl içinde % 81; 5 yıl içinde ise %93 olasılıkla meydana gelebileceği görülmektedir. 75 yıllık sürede 7.5 büyüklüğünde bir depremin olma olasılığı %65 dir. Buradan 1 yıl içerisinde M=7.5 olan bir depremle karşılaşma olasılığının olduğu görülmektedir (Şekil 5). Sismik Risk-Magnitüd İlişkisi Deprem Olma Olasılığı(%) 1,,8,6,4,2, 4, 5, Magnitüd 6, 7, 1 YIL 5 YIL 1 YIL 1 YIL 2 YIL 3 YIL 5 YIL 75 YIL 1 YIL Şekil 5. Deprem Büyüklüklerinin 1,1,2,3,5,75,1 Yıl İçin Aşılma Olasılıkları Bölge için yapılan risk analizinin dördüncü aşamasında, sismotektonik bölgede meydana gelebilecek muhtelif deprem büyüklüklerinin karakteristik çözümüne ait tekrarlanma(dönüş) peryotları; Q(M) = 1 / n(m) formülüne göre hesaplanmıştır (Tablo 3). Buradan 7 büyüklüğünde bir depremin tekrarlanması 34.5 yıl olduğu Şekil 6 da görülmektedir. Tablo 3. Tekrarlanma (Dönüş) Peryodları MAGNİTÜD TEKRARLANMA PERYODU (YIL) Magnitüd- Tekrarlanma Peryodu İlişkisi Tekrarlanma Peryodu (YIL) ,5 4,5 5,5 6,5 7,5 8,5 Magnitüd (M) Şekil 6. Magnitüd-Tekrarlanma Peryodu İlişkisi 1398

6 Magnitüd bir depremi değerlendiren ölçekler arasında en nesneli, geçerlisi ve en çok kabul edilmiş olanıdır. Ancak bir magnitüd değerini dolaysız olarak deprem mühendisliği hesaplarına aksettirmek olanaksızdır. Bunun için bir depremin magnitüdü ile o depremin belirli bir R uzaklıklarında sebep olacağı max. ivme değeri arasında bir takım ampirik ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır. Bu ilişkilere genel olarak azalım ilişkileri denir. Mevcut deprem ivmesi azalım ilişkilerinde, çoğunlukla kaynak uzaklığının, fay yırtılmasının zemin yüzeyindeki izdüşümüne en yakın uzaklık olarak tanımlanmış olması nedeniyle, bölgedeki jeolojik ve tektonik yapı ile uyumlu bir kaynak uzaklığının seçilmesi önemli olmaktadır. Kullanılan azalım ilişkilerinin çoğunda maksimum yer ivmesi, magnitüd (M), mesafe (R) ve lokal zemin koşullarına bağlı ifadelerle verilmektedir. Azalım ilişkilerinde kullanılan mesafe parametresi (R), odak noktasına, episantra, enerji boşalma merkezine, fay yüzeyine, ve fay uzantısına olan mesafe olabilir. Mesafe özellikle faya yakın bölgelerde çok önemli rol oynar ve bu tarif lokal özelliklerle uyum göstermelidir. Bu azalım ilişkisinde kullanılan mesafe parametresi (R), odak noktasına olan uzaklıktır. Newmark-Rosenblueth (1971) Yöntemi Risk analizinin beşinci aşamasında, yer ivmesinin mesafe ile nasıl azaldığını saptayabilmek için literatürde çeşitli ampirik formüller kullanılmaktadır. Bu amprik formüller çok farklı sonuçlar vermektedir. Belirli bir M magnitüdünde bir depremin doğuracağı a (maksimum zemin ivmesi), υ (maksimum zemin hızı), d (maksimum yerdeğiştirme) aşağıda verilen Newmark-Rosenblueth (1971) tarafından açıklanan formüllerden elde edilmiştir (Tablo 4). Bu çalışmada ivmenin kaya içinde uzaklıkla azalışı göz önünde bulundurulmuştur (Şekil 6 ). Newmark-Rosenblueth (1971) tafında geliştirilen bağıntı şöyledir: a=123.e.8m ( R+13) -2 (1) υ=15.e M ( R+,17.e) -1,7 (2) d=15.υ 2 /a, Burada R=Episantr Uzaklığıdır (km) (3) Balıkesir bölgesi olarak tanımlanan sismotektonik bölgede sismik risk analizinin ikinci aşamasında karakteristik deprem büyüklükleri hesaplanmıştır. Bu hesaba göre max. magnitüd 7.5 şeklinde elde edilmiştir. Newmark-Rosenblueth (1971) yöntemi kullanılarak 7.5 büyüklüğünde Yenice-Gönen fayında oluşacak olan olası bir depremde çeşitli uzaklıklarda ivme, hız, yerdeğiştirme miktarı Tablo 4 de verilmiştir. Bu faydan 5 km uzaklıkta olan Balıkesir merkezinde hissedilecek yer ivmesi değeri.12 g bulunmuştur (Şekil 6). Tablo 4. M=7.51 için Faydan çeşitli uzaklıklardaki ivme, hız ve yerdeğiştirme R (km) a (g) υ (cm/sn) d (cm)

7 İvme (g),6,5,4,3,2,1 1 1 Episantr Uzaklığı (km) Hız (cm/sn) Episantr Uzaklığı (km) S1 Yerdeğiştirme (cm) Episantr Uzaklığı (km) Şekil 7. Maksimum İvme, Hız ve Yer Değiştirmenin Uzaklıkla Değişimi Ansal (1997) Yöntemi Balıkesir 'den yaklaşık 5 km uzaklığındaki Gönen ilçesinde 7.5 büyüklüğünde bir depremin tekrarlanması durumunda Balıkesir ili sınırları içinde ana kaya seviyesinde meydana gelebilecek en büyük yatay deprem ivmesi, değişik deprem büyüklükleri için aşılma olasılıkları cinsinden hesaplanabilir hale gelmektedir. Balıkesir ili sınırları içinde ana kaya seviyesinde deprem özelliklerini belirleyebilmek için Ambraseys (1995) tarafından önerilen azalım ilişkisinin sadece Türkiye'de alınan kayıtlar kullanılarak Ansal (1997) tarafından geliştirilen şekli; LogAp =.33M s -.327R -.79LogR (4) R= (R 2 eps+h 2 ).5 (5) Ap =en büyük yatay yer ivmesi R eps,=faya olan mesafe h=odak derinliği (km) M=moment büyüklüğü ile ifade edilebilir. Ansal (1997) tarafından sadece Türkiye depremleri kullanılarak yapılan regresyon analizi sonucunda bulunan azalım ilişkisinin, ortalamanın % 42 i mertebesinde standart sapmaya sahip bir normal dağılım modeli ile modellenmiştir. Bu durumda tasarım deprem büyüklüğü ve tasarım deprem dış merkez uzaklığı seçiminde benimsenen % 1 aşılma olasılığı değerine karşı gelen ana kaya seviyesindeki en büyük ivme değeri Ap=.16 g olarak hesaplanmıştır (Şekil 8). en büyük ivme,3,25,2,15,1, aşılma olasılığı Şekil 8. Ana kaya seviyesinde en büyük yatay ivme değeri 14

8 Joyner ve Boore (1981) Yöntemi Joyner ve Boore (1981) tarafından geliştirilen bağıntı aşağıda verilmektedir. Log(Ap)= *M w log r -.255*r ±.26 (6) r =( d ).5 (7) Burada; Ap= en büyük yatay yer ivmesi (g) dir. M w =moment büyüklüğü olup, 5. M w 7.7 arasında değişir. d = fay kırığının yüzey yansımasına en yakın mesafesi olup km cinsindendir. Maksimum İvme (g),5,4,3,2, r (km) Şekil 9. Yenice-Gönen depremi için d=1 km derinlikteki fay kırığının yarattığı max. ivme Fukushima ve Tanaka (199, 1999) Yöntemi Fukushima & Tanaka (199,1999) yöntemi kullanılarak 7.5 büyüklüğünde Yenice-Gönen fayında oluşacak olan olası bir depremde çeşitli uzaklıklarda max ivme değeri Şekil 9 da verilmiştir. Yenice-Gönenden 5 km uzaklıkta olan Balıkesir merkezinde hissedilecek yer ivmesi değeri.25 g olarak bulunmuştur. Bu yöntemde; Log(Ap)=.41*M s log(r+,32*1,41m s)-.34*r-1.69±.21 bağıntısıyla elde edilmiştir. (8) Ap= En büyük ivme değeri (g) R= Faya olan en kısa mesafe (km) M s = Yüzey Dalgası Magnitüdü (6. M s 7.9) olmaktadır. Maksimum İvme (g),8,6,4, R (km ) Şekil 1. Fukushima & Tanaka yöntemi ile episantr uzaklığının max ivmeyle değişimi Tablo 5. Balıkesir için bulunmuş olan max ivme değerleri Yöntem İvme (g) Newmark & Rosenblueth (1971).12 Ansal (1997).16 Joyner & Boore (1981).24 Fukushima & Tanaka ( )

9 .7 Bandirma.65 Gönen Manyas Edremit Balya BALIKESIR Susurluk Kepsut Ayvalik Ivrindi Savastepe Bigadiç.3 Dursunbey Sindirgi Şekil 11. Bölgede oluşacak olan olası büyük depremde yer ivmesi dağılımı (Ansal yöntemine göre) Sonuçlar 1. Bölgenin depremselliği incelendiğinde depremsellik parametresi olan a değeri.48, b değeri.62 olarak bulunmuştur. 2. Türkiye deprem bölgeleri haritasında Balıkesir 1. derece deprem bölgesi olduğu görülmektedir. Balıkesir ve yakın çevresi 4 ve 4.5 büyüklükteki depremlerle ortalama yılda 4-5 kez karşılaşmaktadır. İncelenen sismotektonik bölgede en sık meydana gelen yıllık magnitüd 3.1 dir, yıllık max. magnitüdlerin ortalaması ise 4.6 dır. 3. Yapılan risk çalışmasında M=6. büyüklüğünde bir depremin 2 yıl içerisinde olma olasılığı % 88 dir. M=6.5 olan depremin 2 yıllık süre içerisinde olma olasılığı % 67 ve M=7. olan depremin 2 yıllık süre içerisinde olma olasılığı ise % 24 olarak bulunmuştur. 4. Bölgedeki aktif fay yapısını dikkate alarak Balıkesir i etkileyebilecek bir depremin yaklaşık 5 km. uzaklıkta olma olasılığı yüksektir. Bu durumda Balıkesir ilinde ana kaya seviyesinde oluşabilecek en büyük yatay deprem ivmesi Ansal (1997) yöntemine göre.16 g; Joyner & Boore (1981) yöntemine göre.24 g; Fukushima & Tanaka ( ) a göre,25 g olarak olarak hesaplanmıştır. KAYNAKLAR 1. ADATEPE, F.M, (1998), Batı Anadolu Kıyılarının Tarihsel Dönem Deprem Etkinliği, Deprem Araştırma Bülteni, Yıl:25, Sayı:76, syf AMBRASEYS, N.N.,1995 "The prediction of earthquake peak acceleration in Europe" Earthquake Engineering and Structural Dynamics, Vol, pp ANSAL, A., 21. Balıkesir Şehri Bahçelievler, Plevne,Hasan Basri Çantay ve 18-2 Konut Bölgelerinin yerleşime uygunluk çalışmalarının, depremsellik ve inşaat mühendisliği açısından değerlendirilmesi, İTÜ geliştirme vakfı uygulamalı araştırma raporu, syf Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi., 1996 Balıkesir İli Deprem Bölgeleri Haritası 5. deprem.gov.tr 6. DEMİRTAŞ. R. Ve YILMAZ, R.., (1996), Türkiye nin Sismotektoniği, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara 7. DEMİRTAŞ ve ERKMEN, C., (2), Deprem ve Jeoloji, Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları: 52, Ankara 8. DOUGLAS, J., 21. Engineering Seismology and Earthquake Engineering, ESEE Report No: KOÇYİĞİT, A., (22), Çay (Afyon) Depreminin Kaynağı ve Ağır Hasarın Nedenleri: Akşehir Fay Zonu, Cumhuriyet Bilim Teknik, sayı.779, syf.6 1. KRAMER, S., Geoteknik Deprem Mühendisliği, syf ÖZER, M.F., 21. Sismotektonik Ders Notları, syf TAĞIL, Ş., 24. Balıkesir Ovası ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası, syf TEZCAN, S.S., ACAR, Y., ÇİVİCİ, A., (1979), " İstanbul İçin Deprem Risk Analizi" Deprem Araştırma Enstitüsü Bülteni,