ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE, AMENAJMAN DENETĠM ve KONTROL BAġMÜHENDĠSLĠĞĠNE

Transkript

1 ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE, AMENAJMAN DENETĠM ve KONTROL BAġMÜHENDĠSLĠĞĠNE FONKSĠYONEL AMENAJMAN PLANLAMASI ARAZĠ VE BÜRO ÇALIġMALARINA AĠT TEKNĠK ĠZAHNAME YILI Fonksiyonel Amenajman Planlamasına ait arazi ve büro çalıģmaları bu izahnameye göre yapılacaktır. Yenilenecek ve düzenlenecek bütün amenajman planları, Fonksiyonel Planlama Süreci emrine göre Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS) veri tabanına uygun olacak Ģekilde haritalarıyla birlikte bilgisayar ortamında düzenlenecektir. BĠRĠNCĠ BÖLÜM Orman Envanteri, Alan Envanteri, YetiĢme Ortamı Envanteri, Biyolojik ÇeĢitlilik Envanteri, Ağaç Serveti ve Artım Envanteri, Ürün DıĢı Fonksiyonlarının Envanteri, Sosyo-Ekonomik Durum Envanteri, Sağlık Durumu Envanteri ORMAN ENVANTERĠ Madde:1 - Amenajman planlarını düzenlemek amacıyla yapılan orman envanteri; plan ünitesi içerisindeki orman ekosistemini meydana getiren alan üzerinde bulunan bitkisel, hayvansal ve mineral kökenli tüm fiziksel varlıklar, bu ekosistem içinde kendiliğinden oluģan hizmetlerden plan ünitesinde öne çıkanlar, bu ürün ve hizmetlerin miktarı üzerinde etkili olan doğal (yetiģme ortamı) ve sosyo-ekonomik faktörler, orman zarar ve hastalıkları hakkında bilgi toplama ve değerlendirme iģleridir. Buna göre orman envanteri; 1) Alan envanteri, 2) YetiĢme ortamı envanteri, 3) Biyolojik çeģitlilik envanteri, 4) Ağaç serveti ve artım envanteri, 5) Odun dıģı orman ürünleri envanteri, 6) Ormanın ürün dıģı (hizmet) fonksiyonlarının envanteri, 7) Sosyo-ekonomik durum envanteri, 8) Sağlık durumu envanteri olmak üzere, sekiz bölümden oluģur. YetiĢme ortamı, biyolojik çeģitlilik ve odun dıģı orman ürünleri ile ilgili envanter bilgileri, Orman Genel Müdürlüğünce öngörülecek içerik ve organizasyon ile uzman birimler tarafından elde edilen verilerden sağlanır. Yukarda sıralanan Envanterler yanında ihtiyaç duyulan diğer envanterler de Orman Genel Müdürlüğünce öngörülecek içerik ve organizasyon ile yaptırılır. A L A N E N V A N T E R Ġ Madde:2 - Alan envanteri: plan ünitesindeki ormanlık alanların ağaç türü, orman formu, kuruluģu, iģletme Ģekli, yaģı, karıģım biçimi, geliģme çağı, kapalılık, fonksiyon ve bonitet bakımından farklı kısımlarının, harita üzerinde meģcere tipleri veya bölmecik olarak ayrılması; diğer alanlarda, ağaçsız orman toprağı, tarım alanı, iskân alanı, kum, depo ve fidanlık vb. gibi yerlerin, uygun simgelerle haritaya iģlenmesi ve tüm bunların yüzölçümlerinin sayısal ortamda bulunmasıyla, elde edilen sonuçların Alan Döküm Tablosunda gösterilmesi iģlerini kapsar. MeĢcere tipi ayrımında; aynıyaģlı ve maktalı koru ormanlarında ağaç türü, geliģim çağı, yatay kapalılık ve katlılık; değiģikyaģlı koru ormanlarında ağaç türü, ağaç sayılarının çap basamaklarına dağılımına göre Ģekillenen aktüel kuruluģ tipi; baltalık ormanlarında ağaç türü, kapalılık ve yaģ esas alınır. 1

2 Madde:3 - Alan envanteri, uzaktan algılama ve yersel ölçümlere dayalı Kombine Envanter Yöntemi esas alınarak düzenlenen sayısal meģcere haritaları üzerinde yapılır. Amaca uygun ölçek ve nitelikte uydu görüntüleri veya hava fotoğrafları bulunduğu takdirde, meģcere haritaları bu görüntülere, fotoğraflara ve topoğrafik haritalara dayanarak düzenlenir. Orman bölge müdürlüklerince yıllara ait amenajman plan yenileme iģ programları yapılmadan önce plan yapımı ile ilgili gerekli altlıkların( hava fotoğrafları, meģcere haritası taslakları, topoğrafik haritalar vb.) hazır olup olmadığı konusunda Orman Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü ile irtibata geçilecektir. Amenajman planlarının harita ölçeği dir. Orman Genel Müdürlüğünce gerekli görülen, değiģik içerik ve bazlarda amenajman planları yapılması halinde haritalar farklı ölçekte de yapılabilir. Orman amenajman harita ve yapım iģlerinde amaca uygun ölçek ve çözünürlükte uydu görüntüleri veya hava fotoğrafları kullanılır. Görüntü çözünürlüğü en fazla 5 metre veya daha iyi olacaktır. Plan ve haritaları sayısal ortamda hazırlanır ve alanlar ölçülerek tablolar halinde gösterilir. MEġCERE TĠPLERĠNĠN AYRILMASI, RUMUZLANDIRILMASI VE SIRALANMASI Madde:4 - AynıyaĢlı ve maktalı koru ormanlarında meģcere tipleri, ağaç türü, geliģim çağı, yatay kapalılık ve katlılık kriterlerine göre ayrılır. MeĢcere tipi ayrımında gerektiğinde bonitet sınıfı ve benzeri diğer faktörlere de yer verilebilir. MeĢcereler, hacmen % 90 ve daha fazla aynı türden oluģması halinde saf, farklı herhangi bir ağaç türünün tepe kapalılığına hacmen % 10 veya daha fazla girmesi halinde karıģık kabul edilir. Ancak, esas karıģım arazide yapılan ölçümler sonucunda homojen meģcerelerde hacmen, heterojen meģcerelerde asli meģcere esas alınarak adet ve hacim göz önünde bulundurulmak suretiyle tayin ve tespit edilir. MeĢcere geliģme çağları bakımından; 1,30 m. çapları 7,9 cm. ye kadar olanlar Gençlik ve Sıklık = a, 8 19,9 cm. arasındakiler Sırıklık ve Direklik = b, 20 35,9 cm. arasındakiler Ġnce Ağaçlık = c, 36 51,9 cm. arasındakiler Orta Ağaçlık=d ile 52 cm. ve daha kalın çaplılar Kalın Ağaçlık =e olarak sembolleģtirilir. Ancak bariz Ģekilde büyük çap farkı olmayan meģcerelerde ise d ile e çağları birleģtirilerek d rumuzu kullanılabilir. MeĢcereler kapalılık bakımından; Tepe kapalılığı %10 dan daha az BoĢluklu Kapalı = 0, %11-%40 arası GevĢek Kapalı = 1, %41-%70 arası Orta Kapalı = 2, %71-%100 Kapalı ve Tam Kapalı =3 kabul edilir ve sembolleģtirilir. Bonitet; ağaç türlerine göre 3 veya 5 derece üzerinden belirlenir ve iyiden kötüye doğru I, II, III, IV ve V rakamları ile gösterilir. Yukarıdaki özelliklerin sembolleri yan yana getirilerek meģcere tipi sembolleri oluģturulur. Çkb3, Çsd2, vb. Birden fazla ağaç türü olması halinde asli ağaç türü önce, karıģımda bulunan sonra yazılır. ÇkÇsb3, ÇsKnd3, vb. meģcere tiplerinde en fazla karıģıma giren iki ağaç türünün ismi yazılır. Zorunlu hallerde üç ağaç türü de yazılabilir. Katlı meģcerelerde üst ve alt meģcereler ayrı ayrı sembolleģtirilir ve bölü çizgisi ile birbirinden ayrılır. Tabakaların her ikisi de aynı türden ise ağaç türü bir defa yazılır. Çkd1/b3, Çkc/a, vb. Tabakalar ayrı türlerden oluģmuģsa her iki tabakaya da tür yazılır. Çkd1/Knb3, Mc/Çka, vb. Alt ve üst tabakanın birden fazla aynı türden oluģması halinde türler bir defa yazılır. (ÇkKnd1/b3, KnÇkd/a, ve benzeri) 2

3 Kod No Ağaç türleri ve kodları ile ilgili iģlemlerde aģağıdaki tabloya uyulacaktır. ĠBRELĠLER YAPRAKLILAR YAPRAKLILAR Sembol Ağaç Türü Kod No Sembol Ağaç Türü Kod No Sembol Ağaç Türü 01 Çz Kızılçam 21 Kn Kayın 45 Mz SapsızmeĢe 02 Çk Karaçam 22 M MeĢe 46 Mc MacarmeĢesi 03 Çs Sarıçam 23 Gn Gürgen 47 Mt TüylümeĢe 04 G Göknar 24 Kz Kızılağaç 48 Mm MazımeĢesi 05 L Ladin 25 Kv Kavak 49 ML SaçlımeĢe 06 S Sedir 26 Ks Kestane 50 Mr Pırnal MeĢesi 07 Ar Ardıç 27 DĢ DiĢbudak 51 Bm Badem 08 Çf Fıstıkçamı 28 Ih Ihlamur 52 Ko KocayemiĢ 09 Sr Servi 29 Ak Akçaağaç 53 Ma Maki 10 P Porsuk 30 Ka Karaağaç 54 IL Ilgın 11 Çh Halepçamı 31 Ky Kayacık 55 Kb Kıbrıs akasyası 12 Çm Sahilçamı 32 Çn Çınar 56 Ya Yalancı akasya 13 Çr P.radiata 33 Ok Okaliptus 57 Ah Ahlat 14 D Duglaz 34 Sğ Sığla 58 Ki Kiraz 15 An Andız 35 Fn Fındık 59 Üv Üvez 16 Çt Teade çamı 36 Sö Söğüt 60 Dy Diğer Yapraklı 17 Çe Elderica çamı 37 H HuĢ 61 Mk Kasnak meģesi 18 MLz Melez (Larix) 38 Df Defne 62 Mkr Kermes meģesi ġ ġimģir 63 Hr Harnup 20 Di Diğer Ġbreli 40 O Ormangülü 41 Cv Ceviz 42 Zy Yabanizeytin 43 Mp Palamut meģesi 44 Ms SaplımeĢe Orman Amenajman Planlama sürecinde bu tablo haricindeki ağaçtürü adı, kod no ve sembollerinin tabloya eklenmesi ve planlamada kullanılması Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığının tebliği ile yürürlüğe girer. Madde:5 - AynıyaĢlı ve maktalı koru ormanlarında meģcere tiplerinin ayrılmasında ve rumuzlandırılmasında aģağıdaki hususlara dikkat edilecektir. 3

4 a- Genç meģcerelerde a1 ve a2 rumuzları kullanılmayacak, kapalılık oluģmamıģsa a, kapalılık oluģmuģsa a3 Ģeklinde gösterilecektir. b- GençleĢtirme veya ağaçlandırma çalıģmaları yapılan, hiç gençlik gelmeyen alanlara 0, ancak yer yer gençlik gelmesine rağmen baģarısız olarak görülen alanlarda geliģim çağı ve kapalılık 0a, tamamlama gerektiren baģarılı alanlar a0, baģarılı alanlar a ve kapalılığın oluģtuğu alanlar da a3 Ģeklinde rumuzlandırılacaktır. c- GençleĢtirme çalıģmalarının yapıldığı alanlarda bırakılan değer ağaçları nın hacmi örnekleme yöntemiyle tespit edilerek 13 no lu tablolara yansıtılacak ve bu alanlarda yeterli gençlik mevcutsa gençleģtirme çalıģmaları tamamlanmıģ sayılacaktır. Değer ağaçlarının çıkarılması uygulayıcıya bırakılacaktır. Değer ağaçları ile ilgili planında eta verilmemiģse ve uygulayıcı tarafından çıkarılmasına karar verildiğinde 13 no lu tablolardaki bilgilere dayalı GEREKÇE RAPORU düzenleneceği ve bu raporun yetkili makamca onaylandıktan sonra uygulamaya geçilebileceği planda belirtilecektir. d- Henüz gençleģtirme çalıģmalarının bitirilmediği ve kapalılığın bulunmadığı gençleģtirme alanlarında (ıģık kesimleri ve boģaltma kesimi safhasında) her iki tabakanın aktüel durumunu yansıtacak Ģekilde meģcere tipi tefriki yapılacaktır. Örneğin; Çkd/a, Çkd, Çzc/a, Çzc, Çzd/a, Çzd vb. gibi. e- Envanter esnasında, daha önce yanmıģ olan, fakat üzerindeki servet henüz boģaltılmamıģ alanlar, eski meģcere tipine Y ilave edilerek (Örnek; Çzbc3Y, Çkd2Y, BÇkY, BÇzY gibi), üzerindeki servet boģaltılmıģ eski verimli (prodüktif) alanlarda ağaç türü veya türlerinin sonuna 0Y eklenerek (Örnek; Çz0Y, ÇzÇk0Y gibi) üzerindeki servet boģaltılmıģ eski bozuk alanlar ise ağaç türü veya türlerinin rumuzu B ve 0Y arasında kalacak Ģekilde (Örnek; BÇz0Y, BÇk0Y gibi) tanımlanır ve gençleģtirme alanı olarak değerlendirilerek 28 no lu tabloda gösterilirler. Ancak bozuktan gelen bu tür sahalar Normal Periyodik Saha hesabına dahil edilmez. f- Ağaçsız alanlardan gelen, ağaçlandırılmak üzere diri örtü temizliği ile toprak iģlemesi veya teras yapılmıģ ancak, henüz fidan dikilmemiģ alanlar ormansız alanlar sütunünda gösterilerek Ag0 rumuzuyla adlandırılır. Bu alanlara dikim yapılmasına rağmen baģarısızlık var ise; örneğin AgÇk0a, AgS0a vb. Ģeklinde rumuzlandırılır ve ormanlık alanlar sütununda gösterilir, bozuk alanlarda ağaçlandırma çalıģması yapılmak üzere arazi hazırlığı yapılmıģ ancak fidan dikilmemiģ alanlar BÇz0, BÇk0, fidan dikilmiģ ancak baģarının tam sağlanamadığı alanlar BÇz0a, BÇk0a vb. Ģeklinde rumuzlandırılır. Bu bent içinde bahsedilen alanlar 22 no lu tabloda değerlendirilirler. g- BÇk-OT veya OT-BBt örneklerinde olduğu gibi, bazı rumuzların birlikte kullanılması, tanıtılan meģcere tipinin özelliklerinin ortaya konmasında tereddüt uyandırmaktadır. Bu sebeple hem ağaçlı ve hem de ağaçsız arazi çeģidi veya orman yapısını anlatan çifte rumuz kullanılmamalıdır (Erozyonun söz konusu olduğu alanlar için kullanılan -E ve taģlık kayalık alanlar için kullanılan T rumuzları hariç). Bundan önce Z-OT rumuzu ile ifade edilen (ziraat ve orman toprağı alanlarının ayrılamayacak Ģekilde iç içe bulunduğu) alanlar OT-Z olarak rumuzlandırılacaktır. h- Bozuk orman tipleri tefrik edilirken özellikle meģe gibi yapraklı türlerde sadece kapalılık durumu ( % 0 10) kriter olarak kullanılacak, vasıf (nitelik) kriter olarak alınmayacaktır. Bozuk orman tiplerinde, sadece asli ağaç türü ile ikinci derecede yoğun olan ağaç türü gösterilecektir. KarıĢıma giren diğer tür veya türler için MeĢcere Tanıtım Tablosu da gerekli bilgi verilecektir. i- Katlı meģcerelerde kapalılığı fazla olan tabakanın kapalılığı esas alınacaktır. Çkd1/ab3 =3, Çkc1/b2 = 2, kapalı olarak değerlendirilecektir. j- Kapalılık oluģmuģ karakteristik Akdeniz florasının çoğunlukta olduğu ormanlık alanlar Dy3 rumuzu ile ve gördüğü fonksiyona göre planda ilgili yerinde verimli ormanlık alanlar içerisinde gösterilecektir. Madde:6 - MeĢcere tiplerinin sıralanmasında aģağıdaki hususlara dikkat edilecektir. a) a3, c1/ab3, d/a3, d1/ab3 olarak tanımlanmıģ meģcere tipi (3) kapalı olarak, c/ab2, d/b2 olarak tanımlanmıģ meģcere tipleri (2) kapalı olarak, verimli ormanlık alanlarda a, a0, 0a, 0, 0Y ile gençleģtirme çalıģması devam eden d, d/a, c, c/a Ģeklinde ifade edilen meģcere tipleri ise (1) kapalı olarak değerlendirilecektir.bu meyanda açıklık alandan gelen AgÇk0a gibi meģcere tiplerinde kapalılık bozuk ormanlardaki gibi değerlendirilecektir. 4

5 b) Yanan orman alanlarında servet boģaltılmamıģsa, eski meģcerenin yaģına plan süresi kadar ilave yapılarak bulunacak yaģ sınıfında değerlendirilir. BoĢaltılmıĢ ise (1) yaģ sınıfı yazılır. d, d/a, c, c/a Ģeklinde ifade edilen meģcerelerde ise üst tabakadaki meģcerenin yaģı esas alınır. c) Verimli (prodüktif) meģcere tipleri alanlarının yaģ ve bonitet sınıfı, gerektiğinde eski plan verilerinden de faydalanılarak iģletme sınıfı ayırımı yapılmaksızın mutlaka belirlenecektir. ca) Kod numarası küçük olan ağaç türünden baģlamak üzere önce saf, sonra aynı türün hâkim olduğu karıģık meģcereler esas alınarak yazılacaktır. cb) GeliĢim çağı yönünden ise sıra ile a, ab, b, bc, c, cd, d, e geliģim çağları Ģeklinde sıralanarak plan tablolarında ab çağı b çağlı, bc çağı b çağlı, cd çağı c çağlı esas alınarak yazılacaktır. cc) Kapalılık yönünden ise önce, yangın sonrası boģaltılmıģ verimli alanlar ve sırasıyla; 0, 0a, a0, a meģcerelerinden baģlamak üzere 1, 2, 3 kapalı ormanlar sonra seçme ve devamlı orman aktüel kuruluģ tipleri, verimli baltalık, bozuk koru, bozuk baltalıklar esas alınarak yazılacaktır. cd) Koru ve baltalık ormanların aynı bölmede bulunması hallerinde koru ormanları a, b, c fıkralarındaki esaslara göre verimli koru ormanları, seçme ormanları sonra verimli baltalık ormanları ve bozuk koru ile bozuk baltalık ormanları esas alınarak yazılacaktır. ce) BÇz0Y, BÇz0 gibi alanlar, ilgili tablolarda bozuk ormanlık alanların baģında gösterilecektir. Örneğin; d) DeğiĢik meģcere tiplerinin planlardaki tablolarında yer alıģında aģağıdaki sıralama esas alınacaktır. Çz0Y Çzb2 Çzc3 MBt3/18 BÇk Çz0 Çzb3 ÇzÇkc1 KBt2/20 BÇk-T Çz0a Çzbc3 ÇkÇzd1 BÇz0Y BMBt Çza0 Çzc1 ÇkSc1 BÇz0 AgÇk0a...gibi Çza Çzc1Y Sb1 BÇz0a Çza3 Çzc1-T GA BÇzY Çzb1 Çzc2 GÇsB BÇz Ag0 ve OT, ağaçsız alanların baģında yer alır. Madde:7 - DeğiĢikyaĢlı koru ormanlarındaki bölme ve bölmecik ayrımında yetiģme ortamı birliği esas kriterdir. YetiĢme ortamı birliği esas alınarak ayrılan bölme ve bölmecikler, ağaç türü, düģey kapalılık ve ağaç sayılarının çap basamaklarına dağılımı esas alınarak ayrılan aktüel kuruluģ tiplerine göre isimlendirilirler. Seçme ormanlarının planlanmasında en önemli kriter çap sınıflarındaki ağaç sayılarıdır. Bu sayının optimale yakınlığı veya uzaklığı ile amaç çapı, düzenleme süresi, dönüģ süresi ve geçiģ süresi gibi faktörler planlama esaslarını dolayısıyla da etayı belirler. Aktüel KuruluĢ Tipleri; Optimale kıyasla kalın çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması YaĢlanmıĢ Seçme Ormanı = A, Optimale kıyasla ince çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması Genç Seçme Ormanı =B, Optimale kıyasla orta çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması Orta YaĢlı Seçme Ormanı = C ve bu üç kuruluģun dıģında kalan veya bunların karıģımından oluģan Aktüel Seçme Ormanı = D rumuzu ile gösterilir. GA, GKnB, GÇsC, KnÇsD, vb. Madde:8 - Baltalık ormanlarında meģcere tipleri ağaç türü, kapalılık (sıklık veya dip kütük sıklığı) ve yaģ kriterlerine göre ayrılır. MeĢcere tipi ayrımında gerektiğinde hasılat sınıflarına da yer verilebilir. Madde:9 - Fonksiyonel planlamada ağaçsız alanların ayrımı da en az ormanlık alanların ayrımı kadar önemlidir. Orman dıģı ve ağaçsız alanlarla ilgili olarak Fonksiyonel Planlama Süreci emri ekindeki aģağıdaki tabloya göre iģlem yapılacaktır. Bu tablodaki alanlar, fonksiyon ve meģcere haritasında sarı renge boyanacaktır. Verimli ormanlar içerisinde bulunan doğal bozuk ve ağaçsız alanlar, biyolojik çeģitliliğin korunması ve yaban hayvanlarının otlama alanı olması yanında; orman yangınları sırasında çeģitli canlı türleri ve insanların yaģamlarını kurtarabilecekleri sığınaklardır. Bu sebeple üç hektara kadar alana sahip tüm bozuk ve açıklık alanların ve ayrıca bu fonksiyonu yerine getirdiği tespit edilen daha fazla büyüklükteki bozuk ve açıklık alanların korunması ve yapılarının devam ettirilmesi gerekliliği hakkında planda bilgi verilecektir. ORMAN DIġI VE AĞAÇSIZ ALANLARIN SĠMGELENMESĠ VE KODLANDIRILMASI TABLOSU 5

6 4-ORMANSIZ ALAN Ana Sembol Alt Sembol Kod 00-Ağaçlandırılmaya hazırlanmıģ açık alan (Ag0) 01-Ağaçsız orman toprağı, Otlak, Yayla, Çayır, Bozkır ( OT ) 02-Erozyonlu alan ( E ) 03-Orman Fidanlığı ( F ) 04-Kayalık, TaĢlık ( T ) 05-Kum ( Ku ) 06-Bataklık, Sazlık ( Bk ) 07-Göl, Bent, Baraj, Nehir ( Su ) 08-Mera (mera tescilli sahalar) ( Me ) 09-Ġskân alanı ve Mezarlık ( Ġs ) 10-Orman deposu ( Dp ) 11-Tarım arazisi ( Z ) 12-Ocak (Oc) 13-Diğer Ġzin VerilmiĢ Alanlar (Ts) Dikime hazırlanmıģ orman toprağı Ağaçsız orman toprağı Otlak Yayla Çayır Bozkır Yüzey Erozyonu Oluk Erozyonu Orman Fidanlığı Kayalık, TaĢlık Kumul Bataklık, Sazlık Göl Bent Baraj Nehir Mera Ġskân Mezarlık Orman deposu Tarım arazisi Ocak Tesis Madde:10 - Belirtilen kriterler yardımıyla, önce Bilgisayar ortamında MeĢcere Taslak Haritası elde edilir. Bu taslak harita, arazi çalıģmasının her aģamasında kontrol edilerek (istikģaf), ağaç türleri ve karıģım oranlarında, meģcere geliģim çağı ve kapalılık sınıflarında, meģcere tipleri ve ormansız alanların sınırlarının geçirilmesinde görülen hatalar için, gerekli düzeltmeleri yapılır. KesinleĢmiĢ orman kadastro haritalarının varlığı halinde, orman iģletmesi tarafından amenajman planındaki altlıklara uygun bir formatta bu haritalar plan yapıcıya verilir, böylece kadastro sınırları ile amenajman altlıklarının uyumu sağlanır. Devlet ormanı dıģında kalan ormanlık alanlar ayrı bir iģletme sınıfında gösterilir, faydalanma amaçlı planlama yapılmaz. Planların rapor bölümünde; 22 numaralı tabloda yer alan ağaçsız alanların bir kısmının devlet mülkiyeti dıģında olabileceği; bu sebeple, bu tabloda gösterilen alanlarla ilgili projeler yapılırken mülkiyet ile ilgili sorunların göz önünde tutulması gerektiği belirtilecektir. Arazi çalıģmaları tamamlandığında MeĢcere Taslak Haritası tamamlanmıģ ve MeĢcere Haritası ortaya çıkmıģ olur. Sayısal ortamda alan ölçümleri kesinleģmiģ harita üzerinden alanlar hektar cinsinden virgülden sonra bir hane yürütülerek ölçülür. 18,1 ha, 23,3 ha, 11,7 ha. gibi. Ġzin irtifak hakları vb. özel durumlarda hassasiyet artırılabilir. En küçük meģcere tipi alanı 0.5 hektardır. Ormanlık alan ve ormansız alan sınırlarında bu miktar 0.3 hektara kadar küçültülebilir. Madde:11 - Alan ölçmelerinde bölmecikler esas olmakla birlikte bölme alanı da ölçülür ve birbiri ile uygunluğu sağlanır. Bölme alanları toplanarak, plan ünitesinin genel alanı, elde edilir. Bu değer, plan ünitesinin bütünü ile karģılaģtırılır. Alan ölçümü tamamlandıktan sonra, alan döküm tablosundaki ilgili sütunlarına sembolleri ile yazılır. Alan döküm tablosundaki bu bilgiler yardımı ile planlamada kullanılmak üzere değiģik içerikli tablolar düzenlenir. 6

7 Madde:12 -YetiĢme ortamı haritası mevcutsa plan yapımında altlık olarak bu haritalar kullanılır. Bu harita yapılmamıģsa bonitet haritalarıyla yetinilir. Bonitet ve yaģ sınıfları haritaları ile ilgili sayısal değerler veri tabanında bulunacak, meģcere tiplerinin bonitetleri ve yaģ sınıfları alan döküm tablosunda ilgili sütununda gösterilecektir. AynıyaĢlı ormanlarda bonitet sınıfları; standart yaģtaki meģcere üst boyunu (Hakim ağaç boyu) gösterge alan bonitet tabloları yardımıyla belirlenir. Bu amaçla, her örnek alanda asli türden 1-3 adet hakim ağaç seçilerek, boyları ve yaģları belirlenir. Örnek alanların yaģ ve boy ölçülerinin ortalamasına karģılık gelen bonitet sınıfı, bonitet tablolarından bulunur. Madde:13 - Bonitet haritasının düzenlenmesinde, örnek alanlarda belirlenen bonitet sınıflarından yararlanılır. Bu amaçla, her örnek alanın haritada gösterilen yerine, ilgili örnek alanın bonitet sınıfı yazılır. Farklı bonitet sınıfı sınırlarının geçirilmesinde; dere, sırt gibi arazi Ģekilleri ile meģcere tipi sınırları dikkate alınır. Bunların bulunamaması halinde, sınır, örnek alanlar arasındaki mesafenin ortasından geçirilerek belli edilir. Tepe kapalılığı % 10 ve daha aģağıda olan, galip ve yarı galip ağaçları bulunmayan ormanlar ile ormansız alanlar için bonitet tayini gerektiğinde, iģletme sınıfı için hesaplanacak ortalama bonitet sınıfı alınır. Bu alanların küçük olması (10-15 ha.) halinde, bonitet sınıfı en yakın ormanlık alanın bonitetine göre kararlaģtırılır. Madde:14 - DeğiĢikyaĢlı ve düģey kapalı olan, özellikle seçme ve devamlı orman kuruluģunda alanların, bonitet sınıfı tayini; 1.30 metredeki çapı 38 cm ve daha yukarıdaki gövdelerin çap-boy ortalamalarını esas alan Flury Metoduna ya da göğüs hizasındaki yaģ ve üst boy ortalamasına dayanan bonitet tabloları yardımıyla belirlenir. 12, 13 ve 14. Maddelerdeki genel açıklamalar bonitet sınıfları ve haritalarının nasıl yapılacağına dair olup, önceki planlarda boniteti belli olmayan fakat aktüel durumu verimli olan sahalar için söz konusudur. A Ğ A Ç S E R V E T Ġ V E A R T I M E N V A N T E R Ġ Madde:15 - Örnek alanların harita üzerindeki verimli ormanlık alanlara dağıtılmasında Harita ve Fotogrametri Müdürlüğünden alınan taslak meģcere haritası esas alınacaktır. Arazi çalıģmasının herhangi bir safhasında taslak meģcere haritası gelip de teknik yönden ilave örnek alan alınması mutabakat sonunda gerekli görülür ise, bu örnek alanlar alınacaktır. Plan ünitesinde,orman ürünleri üretimine konu edilen ekonomik fonksiyonlu aynıyaģlı 2 ve 3 kapalı ormanlarda 300mx300m., değiģik yaģlı ormanlarda 150x300 m., Ekolojik ile Sosyal ve Kültürel fonksiyonlara ayrılan prodüktif ormanlar ile tüm fonksiyonların 1 kapalı orman alanlarında örnek alanların aralık ve mesafesi 600x600 m.dir. Ekolojik ile Sosyal ve Kültürel fonksiyonlara ayrılan değiģik yaģlı ormanlarda her bölmede yeteri kadar örnek alan olmaması durumunda aktuel kuruluģu benzer bölmeler birlikte değerlendirmeye tabi tutulur. GençleĢtirme çalıģmalarının devam ettiği alanların tamamına 300x300m. aralıkla örnek alanlar atılacak, buna rağmen yetersiz olursa ilave örnek alan atılacaktır. Sistematik örnek alanlar ayrı bir katman halinde bilgisayar ortamında atılacak ve kuzeyden güneye ve batıdan doğuya olmak üzere tamamına ardıģık numara verilecektir. Bu örnek alanlar katmanı veri tabanında saklanacaktır. Ancak yetersiz envanter karnesi ile değerlendirilen meģcere tiplerinde anormal değerler ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, hiçbir meģcere tipinden ve kuruluģ tipinden 3 ten az örnek alan alınmayacaktır. Yapılan karelajda bu sayıdan az örnek alan isabet eden meģcere tiplerinde ara örnek alanlar alınacaktır. Madde:16 a)aynıyaģlı ormanlarda örnek alanlarının büyüklüğü; %11 40 (1) kapalı meģcerelerde 800 m 2, %41 70 (2) kapalı meģcerelerde 600 m 2, % (3) kapalı meģcerelerde 400 m 2 dir. (ab) meģcerelerinde deneme sahası büyüklüğü m² dir. b) Örnek alanlar daire Ģeklinde alınır. 400 m 2 lik örnek alanın yarıçapı 11,28 m, 600 m 2 lik örnek alanın yarıçapı 13,82 m. ve 800 m 2 lik örnek alanın yarıçapı 15,96 m. dir. DeğiĢikyaĢlı ormanlarda ve katlı meģcerelerde örnek alanların büyüklüğü 600m 2 dir. 7

8 Madde: 17- Baltalık iģletme sınıfında örnek alanların arazide alınması ile ilgili olarak Ģu Ģekilde iģlem yapılacaktır: Her kesim parselinin yaģı tespit edilecektir. 15 ve daha yaģlı kesim parsellerinde parseli temsil eden bir yerden 10x10= 100 m 2 lik 1 adet örnek alan kesilerek çıkan odunlar ster yapılacak ve hektardaki servet bulunacaktır. Tespit edilen bu servet, kesilen alanın yaģına bölünerek hektardaki yıllık artım bulunacaktır. Aynı ağaç türü ve kapalılıktaki kesim parsellerinden alınan örnek alanların değerleri birleģtirilerek bunların ortalamalarından kesim düzenine ait sonuçlar elde edilecektir. Bu Ģekilde alınacak örnek alanların sayısı her kesim düzeninde 3 den az olamaz. Bu suretle tespit edilen aynı değerdeki yıllık artımlar, 15 yaģından daha genç kesim parsellerine de teģmil edilerek servetler bulunacaktır. Madde:18 Sayısal ortamdaki harita üzerinde sistematik olarak atılan örnek alanlar arazide bulunur. Bu iģlem için haritada belirgin ve arazide kolay bulunabilecek Röper noktalarından yararlanılır. GPS aleti veya 25 metrelik ip ve 0,5 (yarım) derece hassasiyetli pusula ile röperden örnek alana hareket edilir. Ölçülen mesafe planimetrik mesafe olduğundan eğimli arazilerde topoğrafik mesafe hesaplanır. Madde:19 Röperden örnek alana veya örnek alandan diğer örnek alana gidiģ sırasında meģcere değiģiklikleri örnek alan karnesine not edilir. Her örnek alan karnesinde geliģ yeri, açısı ve mesafesi yazılır ve krokisi çizilir Madde:20- Örnek alanların arazideki yerlerinin değiģtirilmemesi esastır. Ancak aynıyaģlı ormanlarda envanter meģcere tipine yönelik yapıldığından meģcere tipi sınırındaki noktalar, meģcere tiplerinden birisine belli bir açıyla 50 m. ye kadar kaydırılır ve hangi yönde ne kadar mesafe kaydırıldığı karneye not edilir. DeğiĢikyaĢlı ormanlarda da bölme veya bölmecik sınırındaki noktalar bölme veya bölmeciğe kaydırılır. Bu durum örnek alan karnesinde belirtilir. Madde:21 - Örnek alanların yeri belirlendikten sonra merkezine kazık çakılır ve üzerine geliģ yönüne bakacak Ģekilde ayna açılarak örnek alanın numarası yazılır. Kazığa en yakın kalın çaplı ağacın kabuğu 1,5 2 metre arası yükseklikten çepeçevre, sağlığını bozmayacak Ģekilde kabuğu soyularak iģaretlenir veya Ģerit bağlanır. Madde:22 Ucu halka Ģeklinde ve üzerinde örnek alan büyüklüklerine göre iģaret bulunan ip yardımı ile örnek alanın sınırları belirlenir. Halka örnek alan merkezine çakılmıģ kazığa geçirilir. Gergin Ģekilde ve saat yönünde dönülerek ölçmeye baģlanır. Ölçülen her ağacın üzerine merkeze (kazığa) bakacak Ģekilde numara yazılır. Daire içindeki 7,9 cm den daha büyük çaptaki bütün ağaçlar ölçülür, numaralandırılır ve örnek alan karnesine iģaretlenir. Madde:23 - Örnek alanlarda yapılacak ölçümlerin yazılacağı envanter karnesi(tablo No:9) Ģu Ģekilde doldurulacaktır: a-bölge Müdürlüğü, ĠĢletme Müdürlüğü ve Plan Ünitesi kodları mutlaka yazılacaktır. b-örnek alanın numarası ve büyüklüğü mutlaka yazılacak, yazılmamıģ karneler iptal edilecek, değerlendirmeye alınmayacaktır. c-örnek alandaki 1,30 çapı 7,9cm den fazla olan bütün ağaçların arazi eğimine göre üst kısmından 1,30 çapı ölçülerek cm. olarak yazılacaktır. Çatallı ağaçlarda çatalın 1,30 un altında olması durumunda iki gövde olarak, üstünde olması durumunda tek gövde olarak ölçülecektir. Eksantrik(yuvarlak olmayan) gövdeler iki taraftan ölçülen çapların aritmetik ortalaması alınarak yazılacaktır. d-ölçülen bütün ağaçlara birden baģlanarak ardıģık olarak numara verilecek, tür kodu, kalite sınıfı yazılacaktır. AynıyaĢlı ormanlarda silvikültürel durum da yazılacaktır. e-yaģ; aynıyaģlı ormanların amenajmanı ve bonitet tayini bakımından esas faktör olduğundan, aynıyaģlı ve tek katlı meģcerelerde sadece bir katın yaģı, iki katlı meģcerelerde her iki katın yaģları burgu salmak veya ağaç kesmek sureti ile ayrı ayrı tespit edilir. Burguda sayılan yaģa, fidan yaģı ilave edilir. DeğiĢikyaĢlı ormanlarda, yaģ tespitine gerek yoktur. f- Bonitet tayininde kullanılmak üzere, meģcere üst boyunu bulmak için 1-3 hakim üst boyları ve yaģları tespit olunur. DeğiĢikyaĢlı (seçme) ormanlarında; bonitet tayini Flury Metoduna göre yapılır. Bunun için siper etkisinden kurtulmuģ, serbest büyüyen cm. veya cm. çap sınıflarına giren 1-3 ağacın çap ve boyları ölçülür. 8

9 g-) Dikili gövde hacim ve artım tabloları önceki planlardan alınır. Ancak bu tablolar fiili durumla bariz farklar oluģturuyorsa, tabloların plan yapımı esnasında yenilettirilip yenilettirilmeyeceğine dair ihale özel Ģartnamelerine açık olarak bu hüküm yazılır. Dikili Kabuklu Gövde Hacim Tablosu yapılacak ise buna idare karar verir ve örnek alanlarda, çap-boy eğrisini çizebilmek için, en az (2) ağacın boyları ve 1.30 m.deki çapları ölçülür. Bu amaçla; çatal, eğri, tepesi kırık veya baģkaca kusurlu ağaçlar seçilmez ve mümkün olabildiği kadar örnek alanı temsil edebilen ağaçlar seçilir. Plan ünitesi veya iģletme sınıfında her çap kademesinden, imkân nispetinde eģit sayıda ağaçların boy ve çapları ölçülür. h- Dikili Kabuklu Gövde Artım Tablosu yapılacak ise buna idare karar verir ve örnek alanlarda, Meyer Metodu ile artım tayini için en az (3) ağacın 1.30 m.deki yüksekliğinden artım kalemi alınarak, kabuktan itibaren ilk (10) halka ve çift kabuk kalınlıkları ölçülerek, tabloya geçirilir. Objektif kalınabilmesi için, artım kalemi; merkeze en yakın değiģik çaplı ağaçlardan ve plan ünitesinde veya iģletme sınıfında, her çap kademesinden mümkün olabildiği kadar eģit miktarda ağaç alınır. Artım kalemi, kompasın hareketli kolunun ağaca temas ettiği yerden alınır. ı-) Örnek alandaki dikili kuru, devrik ve hayatiyetini devam ettiremeyecek olan ağaçlar, ayrıca tespit edilir ve 1.30 m.deki çapları ölçülerek envanter karnesindeki ilgili kısmına yazılır. i-) AynıyaĢlı ormanlarda, silvikültürel etanın tayinine temel teģkil etmek üzere; meģcerenin aktüel bünye ve kuruluģu incelenir ve bu kuruluģun, götürüleceği gaye kuruluģu tespit edilir. Ġlgili meģcerenin muhtemel orman fonksiyonu da dikkate alınarak bu gaye kuruluģuna ulaģabilmek için, meģcereye uygulanması gereken silvikültürel müdahalelere olan ihtiyaç ve miktarlar kararlaģtırılır. Bu maksatla gerek gençleģtirme ve gerekse bakım alanlarında, silvikültürel mülahazalarla ilk (10) yılda çıkarılması icap eden gövdeler belli edilir ve 1.30 m.deki çaplar ölçülerek, envanter karnesine geçirilir. j-) Varsa, odun dıģı orman ürünleri için de gereken tespit ve ölçmeler yapılarak, tabloda gösterilir. k-) Ormanda meydana gelen hava kirliliği, böcek, yangın, fırtına, kar, çığ, don, yıldırım ve benzerleri gibi biyotik ve abiyotik olayların Ģekil ve derecesi ile bunların özel envanterine iliģkin bilgiler, envanter karnesindeki ilgili bölümlere geçirilir. l-) AynıyaĢlı ormanlarda, gençleģtirmeye verilen veya bakıma alınacak meģcerelerden olup olmadığı, belli edilir. Madde:24 - Kalite sınıfları; ibreli türlerde gövde boyunun dipten 1/3, yapraklılarda 4-8 metrelik kısmına göre belirlenir. Buna göre: 1. Düzgün gövdeli, daire maktalı, dalsız veya az dallı ağaçlar (1.sınıf tomruk verebilecek ağaçlar), 2. Hafif eğri ve dallı, maktalı daireden farklı veyahut hafif buruk ağaçlar (2.sınıf tomruk verebilecek ağaçlar), 3. Çok eğri veya çok dallı veya çok buruk ağaçlar (3.sınıf tomruk verebilecek ağaçlar), 4. Fena Ģekilli ve hiçbir surette tomruk istihsaline elveriģli olmayan ağaçlar (Kısmen sanayi odunu ve daha ziyade yakacak odunu verecek veya lif, yonga sanayinde kullanılabilecek ağaçlar). Genç ağaçlar için, bugünkü durumu muhafaza ederek büyüyeceklerine göre hüküm verilecektir. Madde:25 Sağlık durumuna göre: 1-Sağlıklı, 2-Hastalıklı ve 3- Dikili kuru Ģeklinde; Silvikültürel durumuna göre: 1- Ġlk on yılda kalması gerekenler, 2 Ġlk on yılda çıkarılması gereken ağaçlar ve 3- Dikili kuru, devrik ve yaģamını devam ettiremeyecek olan ağaçlar Ģeklinde kodlanır. ORMAN FONKSĠYONLARININ AYRILMASINA ĠLĠġKĠN GENEL AÇIKLAMALAR A-EKONOMĠK FONKSĠYONLU ORMANLARDA: 1- AynıyaĢlı Ormanlarda: Madde:26 -Üretim ormanı olarak ayrılan orman alanlarından yetiģme ortamı Ģartları açısından herhangi bir olumsuzluğa sahip olmayan, tek ağaç türünden (Göknar türleri hariç) veya ıģık ağaçlarından oluģan karıģık ormanlar aynıyaģlı ve maktalı (küçük grup büyük alanlarda) olarak planlanmalı ve iģletilmelidir. Ancak; planlamada yaģ sınıfları yönteminin küçük maktalı varyantı (yaģ sınıfı alanının ormana dağıtılması sistemi) kullanılmalı, büyük alanlarda ve bloklar halinde gençleģtirme iģlemi yapılmamalı mümkün olduğu kadar plan ünitesine dağıtılmalıdır. 9

10 2-DeğiĢikyaĢlı Ormanlarda: Madde:27 -Ağaç türlerinin ve yetiģme ortamının elverdiği ölçüde değiģikyaģlı orman kurmaya uygun yapıda olan gölge ve yarıgölge ağaçlarının oluģturduğu ormanlar değiģikyaģlı (seçme veya devamlı) orman formunda iģletilir. Göknar ve göknar ağırlıklı alanlar ise seçme olarak planlanacaktır.(ancak değiģikyaģlı orman kurulması mümkün olmayan ve gençliğin gelmesinde problem olan sahalar hariç) 3- Baltalık ormanlarında: Madde:28 Baltalık ormanlarda sistematik örnek alan metoduna gerek yoktur. 24.maddede belirtilen esaslara göre örnek alanlar belirlenecektir. Bozuk vasıflı koru ve baltalık ormanlarında, servet tahminen veya gerektiğinde yeterli sayıda örnek alan almak sureti ile tayin edilir. 4-Odun dıģı ürün üretim ormanlarında: Madde:29 Ġlgili alanlar ile ilgili ürünün hektar değerleri ĠĢletmesince planlamacıya verilecektir. B-EKOLOJĠK VE SOSYAL FONKSĠYONLU ORMANLARDA: Madde:30 - Ekolojik fonksiyonlu ormanlarda: 1- Doğayı Koruma Ormanları: Doğayı korumak, onu doğa Ģartlarına terk etmek anlamında algılanmamalı, bilinçli silvikültürel müdahalelerle yapısının iyileģtirilmesi, güçlendirilmesi ve ekosistem olarak devamlılığının sağlanması anlaģılmalıdır. Aksi takdirde bu orman alanlarının doğal süksesyon seyri içinde varlıklarını sürdürebilmeleri rastlantılara bağlı olur. Bu rastlantılar orman açısından olumlu geliģmezse orman tamamen veya kısmen o alandan uzaklaģabilir ve/veya yok olabilir. Bu nedenle, doğayı koruma ormanı olarak ayrılan orman alanlarında da mevcut ekosistemi Ģoka sokmadan bilinçli, doğaya yakın silvikültürel müdahalelerde bulunulması zorunludur. Doğayı koruma ormanı, doğaya yakın bir anlayıģla planlanmalı ve iģletilmelidir. Korumaya ayrılan orman alanlarında ağaç türlerinin biyolojik özelliklerinin elverdiği ölçüde büyük maktalı orman kuruluģları terk edilmeli, Grup, Büyük Grup ve Küçük MeĢcere boyutlarına indirilmelidir. Ağaç türlerinin biyolojik özelliklerinin elverdiği ölçüde tabakalılık oluģturulmalı, karıģık meģcere kuruluģları ve doğal yapısı korunmalıdır. Bu yapı bakım müdahaleleri ile desteklenmelidir. Özel Statülü Alanlar: ĠĢletme amacı; Milli Parklar, Tabiat Parkı, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma ve GeliĢtirme Sahaları vb. gibi olan statülü ve özel birimlerce yönetilen alanlarda envanter ve planlama özel esaslara tabi olarak yapılacaktır. Ekolojik Etkilenme (GeçiĢ) Bölgesi, Hassas Ekosistemler, Kıyı Ormanı, YetiĢme Yeri Çok Kötü Alanlar, Yüksek Koruma Değeri TaĢıyan Alan, Yüksek Dağ Ekosistemi, Alpin Zonu, Doğal YaĢlı Ormanlar Sit Alanı vb. gibi özel silvikültürel iģlem gerektiren alanlarda envanterin nasıl yapılacağı iģletme amacına göre belirlenecektir. 2- Erozyonu Önleme Ormanları: Erozyonu önleme (toprak koruma) ormanı ağaç türü ya da türleri uygun olduğu sürece devamlı orman ya da değiģikyaģlı olarak planlanmalı ve iģletilmeli, tabakalı bir yapı oluģturulmalıdır. Ağaç türü ya da türlerinin buna uygun olmaması durumunda planlama yaģ sınıfları amenajman metodunun küçük maktalı varyantı (yaģ sınıfı alanının ormana dağıtılması sistemi) kullanılarak yapılmalı, büyük alanlarda aynıyaģlı ve tek tabakalı meģcerelerin oluģmasına engel olacak Ģekilde planlama ve uygulamalar yapılmalıdır. Erozyonu önleme (toprak koruma) ormanlarına yapılacak her müdahalenin doğaya yakın anlayıģta olmasına özen gösterilmelidir. GençleĢtirme çalıģmaları küçük alanlarda (Grup, Büyük Grup, Küçük MeĢcere boyutlarında) yapılmalı, en fazla 5 ha. (ıģık ağaçlarında) olmalı özel ve genel gençleģtirme süresi uzun tutulmalıdır. Toprak koruma ormanında büyük maktalar halinde tıraģlama yapılmamalıdır. 3- Ġklim Koruma Ormanları: Ġklim koruma ormanı, yerleģim yerlerini, dinlenme tesislerini, tarım alanlarını soğuk havanın zararlarından, rüzgârın zararlı etkisinden, hava değiģimlerinden koruyan ve bulunduğu yerin iklimini iyileģtiren ormandır. 10

11 Ġklim koruma ormanları soğuk hava oluģumunu ve rüzgârın hızını keser, hava akımlarının yönünü değiģtirerek havanın temizlenmesini sağlar. Bu ormanlarda gençleģtirme çalıģmaları küçük alanlarda ve uzun sürelerde gerçekleģtirilmelidir. Madde:31 Sosyal fonksiyonlu ormanlarda: 1- Hidrolojik Fonksiyonlu Ormanlar: Hidrolojik fonksiyon gören orman, taban suyunun, akarsu, tatlı su gölü, gölet ve barajlardaki suların temiz tutulmasını, su kaynaklarının sürekli ve düzenli olmasını sağlayan ormandır. Çoğu zaman aynı alanda yer almaları gereken bol su sağlamak amaçlı hidrolojik fonksiyonla, toprak koruma fonksiyonunun genellikle çatıģma halinde oldukları dikkat çekicidir. Su kaynakları, akarsu, su toplama havzaları, göl, gölet ve barajlarda bir yandan daha çok su olması arzu edilirken, bir yandan da özellikle ülkemizin topoğrafik Ģartları dikkate alındığında toprak erozyonundan olumsuz yönde etkilenmelerinin önlenmesi de çok önemlidir. Bol su sağlamak amaçlı hidrolojik fonksiyon gören bir ormanda daha az göğüs yüzeyi bulunması arzu edilirken, toprak koruma fonksiyonu gören bir ormanda da aksine daha fazla göğüs yüzeyinin bulunması istenilmektedir. Keza, toprak koruma ormanında tabakalı bir yapı istenirken, su üretimi açısından da maktalı bir yapı daha uygun olmaktadır. Ġçme Suyu Koruma ve Su Kaynaklarını Koruma ormanları ( suyun kalite ve sürekliliğinin önemli olduğu), ağaç türü veya türlerinin uygun olması durumunda DeğiĢikyaĢlı ya da devamlı orman formunda planlanmalıdır. Kullanma suyu koruma ormanlarının (sadece su veriminin önemli ve ön planda olduğu) aynıyaģlı olarak planlanmalıdır. 2- Toplum Sağlığı ve Estetik Fonksiyonlu Ormanlar: Toplum sağlığı fonksiyonu gören orman; gürültünün, zehirli gaz ve atıkların, tozun ve ıģınların zararlı etkisini, sanayi ve diğer faaliyetlerden kaynaklanan çeģitli olumsuzlukları, çevre kirliliğinin etkilerini azaltır, bunların insanın ruh ve beden sağlığını olumsuz etkilemesini önler. Bu ormanlar, filtre etme özelliği nedeniyle tozların havaya karıģmasını engeller, havayı temizler, sağladığı hava akımı nedeniyle hava kalitesini iyileģtirir, gürültüyü azaltır, toprak ve bünyesindeki bitkiler zehirli gazları absorbe eder.özellikle; sanayi tesislerinin etrafındaki ormanlar bu fonksiyonu görmek üzere ayrılmalıdır. Otoban, karayolu, demiryolları ile yerleģim yerleri arasındaki ormanlar da gürültüyü önleme açısından toplum sağlığı fonksiyonu görecek alanlar olarak ayrılır. ġerit halinde düģünüldüğünde bu alanların geniģliğinin en az m. olması gerekmektedir. Estetik (görüntüyü koruma) fonksiyon gören orman; doğanın ve çevrenin görüntüsünü bozan, görüntüsüyle rahatsız edici olan maden, taģ, mermer ocakları, fabrikalar, tuğla-kiremit fabrikaları gibi tesisleri gizler, ayrıca estetik görüntüler yaratır. Devamlı olarak çevrenin doğal görüntüsünü bozan ve bu nedenle insanları rahatsız eden mekânları örten, gizleyen orman alanları estetik fonksiyon görmek üzere sınırlandırılmalıdır. ġehirlerarası karayolu, otoban ve demiryolu kenarlarındaki orman alanlarında da estetik görüntüler oluģturabilmek amacıyla kenardan içeriye doğru yaklaģık 100m.lik bir bant bu fonksiyonu görmek üzere ayrılmalıdır. Bu fonksiyonlu ormanlar değiģikyaģlı veya aynıyaģlı olarak planlanır. Toplum sağlığının ön planda tutulduğu ve zehirli gazlara açık orman alanlarında ağaç türleri karıģımına yapraklı türler dâhil edilmelidir. Kent Ormanları, düzenli ve sürekli iģlem gerektirmeyen alanlar olup temizleme ve sağlık kesimlerinin yeterli olduğu ormanlardır. Bu nedenle servet ve artım değerleri bir önceki planın güncelleģtirilmesi sonucu elde edilir. 3- Ekoturizm ve Rekreasyon, Ulusal Savunma ve Bilimsel Fonksiyonlu Ormanlar: Özel iģlemlerin yapıldığı veya zorunlu kalmadıkça iģlem yapılmayan, yönetim esaslarını baģka kurumların belirlediği özel amaçlı alanlardır. Yapılacak envanterin niteliği ve entansitesi bu kurumların isteklerine bağlıdır. Özel istek olmadığı durumlarda önceki planın güncelleģtirilmesi yeterli olacaktır. Ekolojik ve sosyal fonksiyonlu ormanlarda, yukarıdaki açıklamalar ıģığında alınacak örnek alanlar içerisinden teknik ve diğer nedenlerle plancı, uygulayıcı, denetleyicinin mutabakatıyla alınmaması uygun görülenlerin yerine örnek alan sayısı değiģmeyecek Ģekilde baģka uygun alanlarda ilave noktalar alınabilir. Plan ünitesi için uygulayıcı tarafından hazırlanan taslak fonksiyon haritalarına arazi çalıģmaları aģamasında, planlayıcı denetleyici ve uygulayıcının katılımıyla son Ģekli verilir. 11

12 ĠKĠNCĠ BÖLÜM Planlama ile ilgili Konular ve Envanterin Değerlendirilmesi PLANLAMA ĠLE ĠLGĠLĠ KONULAR Madde:32 Bölge Müdürlüklerinin koordinasyonunda Orman ĠĢletme Müdürlükleri düzeyinde hazırlanmıģ cetvellerde öngörülen Ġdare Süreleri, planlama sürecinde esas alınacaktır. Madde:33 Planda a ve ab meģcereleri için eta kararlaģtırılmayacaktır. (Koruya tahvil edilen meģcereler hariç) Uygulamacı bu meģcerelerin silvikültürel gereksinimleri doğrultusunda bakım yapacaktır. Madde:34 Tabakalı meģcerelerde etanın her tabaka için ne kadar verildiği açıkça gösterilecektir. Üst tabakanın boģaltılması gereği var ise bu kesin bir Ģekilde ifade edilecek ve miktarı da planlarda yer alacaktır. Madde:35 Yenilenecek amenajman planlarında gerekli görülür ise; Plan ünitesinde bakıma konu edilen meģcerelere (AynıyaĢlı maktalı, Seçme, Devamlı orman vb.) ait kararlaģtırılan bakım etalarının tamamı bölme ve bölmecikler itibarı ile sıralanır, plan uygulama süresi için toplam bakım etası, plan uygulama süresine bölünerek yıllık ortalama miktarı hesaplanır. Bulunan yıllık ortalama bakım etası esas alınarak yıllık bakım programına alınacak bölme ve bölmeciklerin veya parsellerin seçimi uygulayıcıya bırakılabilir. Madde:36 1 no lu Alan Döküm Tablosunda; bölmelerin redüktif alan toplamı yapılmayacak, gençleģtirme alanı ayrılmayacak iģletme sınıfları için redükte hesabı yapılmayacak ve alan döküm tablosunda gösterilmeyecektir. Madde:37 13 numaralı MeĢcere Tipleri Tanıtım Tablosu nun Diğer Bilgiler bölümünde, özel bilgi vermeyi gerektirecek konular varsa bahsedilecek, bunun haricindeki genel konulardan bahsedilmeyecektir. MeĢcerede bulunduğu halde tabloda gösterilemeyen ağaç türleriyle yine meģcerede nadir olarak rastlanılan ağaç türlerinden bahsedilecektir. Madde:38 Baltalıkların verim gücü ve kalitesini yükseltmek, modern ve teknik ormancılığın yapılabilmesini sağlamak, diğer taraftan sosyal yapı ve ihtiyaçlar göz önüne alındığında, orman köylüsünün kanuni haklarının bir süre daha devamı için, baltalık iģletmesindeki ormanlar kademeli olarak koruya tahvil edilecektir. Madde:39 Yenilenen planlarda koruya tahvil edilen ormanlara münhasır olmak üzere yapılacak silvikültürel müdahalenin dozuna göre tahmini bir eta m 3 veya ster olarak belirlenecektir. Bu etanın tahmini olduğu, planın ilgili kısmına yazılarak gerçek miktarın uygulama sonucu ortaya çıkacağı vurgulanacaktır. Madde:40 Verimli baltalık meģcere tipleri ile bozuk baltalık meģcere tipleri için ayrı ayrı tablo düzenlenecektir. Madde:41 Planlama modeli ve Ģekli ne olursa olsun, kararlaģtırılan etanın ağaç türlerine göre dağılımı sadece silvikültürel uygulamalarda yol gösterici ve yönlendirici olmasından ötürü, bölme veya bölmecik ya da bölme içerisindeki meģcere tipinde ağaç türleri için verilen rakamlar bağlayıcı değildir. Ancak eta verilmemiģ ağaç türlerinin korunması gerektiği bilinmelidir. Bu ifade, düzenlenecek olan planların ilgili yerinde, uygulayıcıyı bilgilendirmek için mutlaka belirtilmelidir. Madde:42 Plan dispozisyonundaki konu baģlıklarından içeriği ile ilgili iģlem yapılmayan ve bilgi verilmeyen baģlıklar yazılmayacaktır (Örneğin plan ünitesinde seçme ya da baltalık iģletme sınıfı yoksa bu konulardan hiç bahsedilmeyecek, ancak Klimatolojik Durum ve YetiĢme Ortamı Üniteleri ve Özellikleri gibi bahislerin sadece ana baģlığı yazılacak ve altına açıklama yapılacak, konunun diğer maddeleri yazılmayacaktır Madde:43 Arazi envanter karnelerinde, örnek alanlara giren bütün ağaçların kodları yönetmeliğe uygun Ģekilde doldurulacaktır. Rumuzu ve kodu yönetmelikte olmayan ağaçların bulundukları yerler meģcere tanıtım tablolarında ve planın rapor kısmında belirtilecektir. Madde:44 Uygulayıcılar ve ilgili Denetim Kontrol BaĢmühendislerinin de katılımı ile düzenlenen Protokol ler, Amenajman Planlarına, Sonsöz Tablolarından hemen sonra konulacaktır. Madde:45 Son zamanlarda genel envanter yönünden doğal ve yapay orman miktarı önem kazanmıģtır. Bu yüzden ağaçlandırma yolu ile kazanılmıģ orman alanlarını tespit için plantasyon iģletme sınıfı ayrılacaktır. (Çk Plantasyon ĠĢletme Sınıfı, Çr Plantasyon ĠĢletme Sınıfı gibi). Madde:46 MeĢcere haritaları üzerine iģletme sınıfı ve bakım blokları sınırları çizilmeyecektir. Madde:47 Ekonomik fonksiyonlu ormanlarda gençleģtirme alanları, belirtilen kriterler çerçevesinde seçilmek üzere, yaģ sınıfları amenajman metoduna göre I nci ve II nci 10 yıllık gençleģtirme alanları ayrılmadan, hesaplanan periyodik miktar kadar verilecektir. Plan süreleri, periyodik süre ile aynı olacaktır. Madde:48 Amenajman Planlarının dispozisyonunda belli bir standarda uyulması için, planların dıģ ve iç kapakları tarih B 18 1 OGM sayılı Daire BaĢkanlığı emrine göre düzenlenecektir. DıĢ kapakta Bölge ve ĠĢletme Müdürlüklerinden sonra ĠĢletme ġefliği ile Fonksiyonel 12

13 Orman Amenajman Planı ibaresi yer alacaktır. Bunlardan sonra ana fonksiyonlar ve altlarında iģletme sınıfları adları ile plan süreleri gösterilecektir. Son Söz Tablo 1 de bu emre göre düzenlenecektir. Ġç kapakta ise aynı düzenleme bozulmadan alt fonksiyonlar ile iģletme amaçları kodlarıyla beraber iģletme sınıfları adları Fonksiyonel Planlama Süreci emrine uygun Ģekilde yer alacaktır. Madde:49 Silvikültür planları uygulayıcılar tarafından yapılmakta olup, ek plan niteliğindedir. Silvikültür planlarının, amenajman plan yapımı sırasında eģ zamanlı olarak yapılması ve en geç mayıs baģına kadar yetiģtirilmesi sağlanacaktır. Ek plan niteliğinde bulunan silvikültür, odun dıģı orman ürünleri, tohum meģceresi planları v.b. amenajman planlarında SONSÖZ den sonra yer alacaktır. Ayrıca planlara ait CD ler ve mobil hard diskler kapaklarda düzenlenecek bir cebe(göze) takılacaktır. Madde:50 GençleĢtirilecek meģcerenin topoğrafik yapısı ve toprak özellikleri incelenecektir. Çok dik, kayalık ve erozyona maruz olan, yeterli mutlak ve fizyolojik derinliği bulunmayan, ana kayanın yatay olarak tabakalaģtığı alanlar kesinlikle gençleģtirmeye konu edilmeyecektir. Sosyal baskı oluģturabilecek yayla, köy ve benzeri yerleģim alanlarının bitiģiğindeki ormanların gençleģtirme alanı olarak seçiminde dikkatli olunmalıdır. Madde:51 Faydalanmayı düzenleme metotları olarak ana amacı odun üretim fonksiyonu olan ormanlarda, ağaç türünün biyolojisinin elverdiği ölçüde (seçme ormanı dıģında) YaĢ Sınıfları Metodu ; ana amacı ekolojik ve sosyal fonksiyonlu ormanlarda, yetiģme ortamı verim gücünün zayıf veya ağaç türlerinin değiģikyaģlı orman kurmaya uygun olmaması halinde YaĢ Sınıfları Metodunun Küçük Maktalı Varyantı seçilerek daha uzun idare süresi ile gençleģtirme alanları plan ünitesi içersinde olabildiğince dağıtılacaktır. Madde:52 Sedir ağaç türü ile ilgili gençleģtirme sahaları öncelikle 0 0,1 kapalı alanlardan, daha sonra 0,1 0,4 kapalı alanlardan seçilecek, 0,4 ten fazla kapalı saf Sedir meģcerelerinin, vasfı, boyutu (alanı) ve yaģı ne olursa olsun gençleģtirmeye konu edilmeyecektir. Ancak çok yaģlanmıģ, gerek biyotik gerekse abiyotik nedenlerle kurumaya, çürümeye yüz tutmuģ, çökme tehlikesi olan meģcereler gençleģtirmeye konu edilebilecektir. Madde:53 Sedir sahalarında, yetiģme ortamı envanterleri ve fonksiyon haritaları yapılıncaya kadar, özellikle prodüktif Sedir ormanlarında, halen yapılmakta olduğu gibi bariz kriterler çerçevesinde (sarp, alpin zon, çığ alanları, turistik ve anıt niteliği gibi) fonksiyonuna göre iģletme sınıfı ayrılmasına devam edilecek, ancak ayrılan bu sahalarda, baģta koruma olmak üzere, ormanın sağlık ve stabilitesini artırıcı silvikültürel iģlemler (boģlukların ekim ve dikimle doldurulması, temizlik kesimleri vb.) planda uygulayıcıya direktif olarak verilecektir. Madde:54 Amenajman planlarında; Ardıç iģletme sınıfı olarak ayrılan ormanlarda, gençleģtirme alanları bozuk veya (1) kapalı meģcerelerden öncelikli olarak yapay gençleģtirmeye uygun yerlerden alınacaktır. Bozuk ve 1 kapalı Ardıç meģcereleri var iken bunların dıģındaki meģcerelerden gençleģtirme alanı seçilmeyecektir. Madde: yılı planlama çalıģmalarında, 27, 29, 29/A, 29/1, 29/2 tabloları yapılmayacaktır. Bu tabloların yerine 23-1 nolu tablo yapılacaktır. Amenajman planı yenileme çalıģmalarında budama yapılan ve yapılacak bölme no ları iģletmecilerden istenecektir. Bu bölmeler 23-1 nolu tabloda açıklanır. Madde:56 Odun üretimi fonksiyonlu ormanlarda ölü, yaģlı, kuru, kovuk vb. ağaçlardan hektarda 1 2 adedinin bırakılması ile ilgili olarak planda hatırlatma yapılacaktır. Madde:57-MeĢcere tipi ayrımında çağ sınıfları ve karıģıklık belirlenirken hacim ve ağaç adedi birlikte göz önünde bulundurulacaktır. Madde:58-Batı Karadeniz Bölgesindeki değiģikyaģlı ormanların planlanmasında Prof. Dr. Ġsmail Eraslan, Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Orman Yüksek Mühendisleri ġerif Yüksel ve Nejat Giray ın müģtereken yayınlamıģ oldukları Batı Karadeniz Bölgesindeki DeğiĢikyaĢlı Koru Ormanlarının Optimal KuruluĢları Hakkında AraĢtırmalar adlı eserden veya Prof.Dr. Ömer SARAÇOĞLU nun bu konu ile ilgili eserinden yararlanılacaktır. Madde:59-MeĢcere haritası en geç arazi çalıģmaları sonunda bitirilecektir. Madde:60-Bozuk baltalık sahalarda yapılacak çalıģmalar için zaman ve mekân düzenlemesi yapılmayacaktır. Madde:61-Örnek alanda ölçülen ağaçlar bir karneye sığmayacak Ģekilde fazla ise ikinci bir karne kullanılacak ve bu karneye birinci karnenin son numarasını takip eden numara verilerek devam edilecektir. Bu durumda karnelere sayfa numarası yazılarak küçük sayfa numaralı karne üstte kalacaktır. Madde:62-Orman amenajman plan haritaları, 2005 yılından itibaren bilgisayar ortamında coğrafi bilgi sistemi programları kullanılarak çizilmektedir. Konumsal verilerin standart formda elde edilmesi, hem 13

14 ormancılık sektörü için ileride hazırlanacak Konumsal Orman Bilgi sistemine, hem de Türkiye genelinde ulusal veritabanının oluģturulmasına imkân sağlayacaktır. Bu kapsamda, yapılan haritaların ortak bir veri tabanına aktarılabilmesi için, konumsal verilerin standart formda sağlanması gerekmektedir. Bununla ilgili olarak orman amenajman plan haritaları Orman Amenajman Planı Haritalarının Bilgisayar Ortamında Çizim Tekniği konulu genel müdürlük emrine göre düzenlenecektir. Genel alanı çok büyük olup haritası 2 veya daha fazla parçadan oluģan orman iģletme Ģefliklerinin fonksiyon haritaları çıktıları 1/ ölçekli olarak alınabilecektir. Madde:63-ĠĢletme sınıflarının standartlaģtırılması, kodlanarak planlarda yer alması ve yeni sonsöz 1-7 nolu tabloların düzenlenmesi ile ilgili genel müdürlük emrine göre hareket edilecek ve ayrıca ormanlık alanlarımızdaki karbon birikimi miktarının hesaplanması ile ilgili son söz Tablo No:8 doldurularak planlarda yer alacaktır. Madde:64-Önceki plana ait bölme sınırları ve numaraları prensip olarak değiģtirilmeyecektir. Ancak kuruluģ değiģiklikleri olması halinde yeni kuruluģ doğrultusunda iģlem yapılacaktır. Ġç ayrım düzeninin kurulmasında mevcut yamaç yolları da dikkate alınabilecektir. Madde:65-Plan ünitesi hudutları içersinde daha önceden planı yapılmıģ birden fazla sayıda özel orman var ise bu ormanlar, düzenlenecek olan planın haritasında dıģ sınırları çevrilerek ÖO 1,2 Ģeklinde numaralanarak içerisi boģ bırakılacaktır. Bu ormanlar, saha döküm tablosunda gösterilmeyecek, saha döküm tablosundan ayrı bir listede adı ve alanları ile birlikte gösterilecektir. Plan ünitesi içerisinde özel ağaçlandırma alanlarında da aynı yol takip edilir. Özel ağaçlandırma alanlarının rumuzu planlarda ÖA olarak gösterilecek ve Fonksiyonel Planlama Süreci emrindeki ilgili kod verilerek ayrıca planı yaptırılacaktır. Planı olmayan özel ormanlar ile özel ağaçlandırmalar, ayrı amenajman planı yapılıncaya kadar bu plan ünitesi içinde yer alacak ancak üretim ormanlarından ayrı bir iģletme sınıfı içinde bırakılacaktır. Madde:66- Orman Amenajman Planlama Denetim Kılavuzu ile ilgili Genel Müdürlük emrinde belirtilen esaslar çerçevesinde denetimler etkin ve süratli yapılacak, Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığına rapor düzenlenerek bilgi verilecektir. ENVANTERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ 1- AynıyaĢlı ormanlarda: Madde:67- Örnek alan karneleri meģcere tiplerine göre gruplandırılır. Harita üzerindeki yeri, aynı meģcere tipinde olsa bile lokal veya ortalamadan çok sapma gösteren karneler o meģcere tipi için değerlendirilmeye alınmaz. Bu iģlem için Denetim ve Kontrol BaĢmühendisliğinin onayı gereklidir. Madde:68-Gruplandırma iģleminden sonra her meģcere tipindeki örnek alan karneleri sayılır. Sayısı az olanlar için ek örnek alan karneleri bu izahname esaslarına göre tamamlanır. Aynı bölgede bulunan komģu plan ünitelerindeki aynı meģcere tiplerinden alınan üç ve daha az sayıdaki karneler birleģtirilerek değerlendirilebilir. 2- DeğiĢikyaĢlı ormanlarda: Madde:69-Örnek alan karneleri bölme veya bölmeciklere göre gruplandırılır. Lokal veya ortalamadan çok sapma gösteren karneler değerlendirilmeye alınmaz. Bu iģlem için Denetim ve Kontrol BaĢmühendisliğinin onayı gereklidir. Madde:70-Gruplandırma iģleminden sonra her bölme veya bölmecik alanı ile örnek alan karneleri sayıları kontrol edilir. Sayısı az olanlar için ek örnek alan karneleri bu izahname esaslarına göre tamamlanır. Madde:71- Devamlı Orman Olarak Ayrılacak ve Planlanacak Alanlar İle İlgili Esaslar Devamlı Orman; Doğaya uygun iģletmecilikte bütün silvikültürel iģlemler (bakım ve gençleģtirme çalıģmaları) aynı meģcerede genellikle bir arada yapılır. Ormanlardan faydalanma tek ağaç veya küçük alanlarda yapılır. Gölge ağaçlarında ( Kayın, göknar, porsuk ve ĢimĢir) ve yarı gölge ağaçlarında( Ladin, gürgen, ıhlamur, diģbudak, kestane, fındık, akçaağaç, karaağaç, sığla, kayacık) tek ağaç veya küçük gruplarda çalıģılır. Gölge ve yarı gölge ağaçlarında, ıģık ağaçlarında (Sarıçam, meģe, kavak, akasya, söğüt, huģ) ve yarı ıģık ağaçlarında (Karaçam, sedir, ardıç, servi, kızılağaç) çalıģılacak grupların büyüklüğü gelen gençliklerin yan meģcere siperinden en az etkilenecekleri büyüklükte olur. Gruplara gelen gençliklerin sipere dayanma gücüne 14

15 göre siper ağaçları ile oluģturulan tabakalı ve dikey yapı alt tabakadaki bireylerde bozulma görülene kadar sürdürülebilir. AynıyaĢlı ve maktalı ormanlardaki idare süresi anlayıģı Devamlı ormanlarda yerini amaç çapına ve temelinde ormandan doğal ve sürekli faydalanma anlayıģına bırakır. Amaç çapı, iģletmecilik ve doğal sebepler yüzünden, ağacın kesilmesinin dikili olarak kalmasından daha iyi olduğu zamanda ulaģtığı çaptır. DeğiĢikyaĢlı orman iģletme metotlarından biri olan devamlı orman iģletmesi, ekolojik ve sosyal orman fonksiyonlarının ön plana çıkması, üretim fonksiyonu kadar önemli olması durumunda ve maktalı iģletmenin sakıncalı olduğu yerlerde uygulanmaktadır. Planlama tekniği yönünden devamlı ormanlar, daha çok ekolojik ve sosyal fonksiyonlu koruma ve hizmet üretim amacıyla ayrılan ve düzensiz değiģikyaģlı kuruluģları ile karakterize edilen iģletme sınıflarıdır. Buna göre; 1-Plan ünitesine ait ormanların fonksiyonları ve iģletme amaçları, teknik Ģartname ile Fonksiyonel planlama süreci emrinde belirtilen ilkeler çerçevesinde sağlıklı olarak belirlenecektir. 2-Devamlı orman olarak planlanması öngörülen alanlar, ihale dokümanı hazırlanmadan önce belirlenecek ve yaklaģık maliyet hesabında da dikkate alınacaktır. Özellikle Doğayı koruma fonksiyonu, Erozyonu önleme (toprak koruma) fonksiyonu, suyun kalite ve sürekliliğinin önemli olduğu Hidrolojik fonksiyon, Toplum sağlığı fonksiyonu, Estetik (görüntüyü koruma) fonksiyonu, Ekoturizm ve rekreasyon fonksiyonunu gören ormanların devamlı orman olarak planlanması hususu göz önünde bulundurulacaktır. 3- Genel olarak yarı gölge ve gölge ağacı ağırlıklı ağaç türlerinin hâkim olduğu alanlar devamlı orman olarak ayrılacak ve planlanacaktır. (Yönetmelik 6-4) Gölge ağaçlarının ıģık ağaçlarıyla oluģturduğu karıģık ormanlar da değiģikyaģlı orman formunda mütalaa edilir. Amenajman yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (2) nci bendinde belirtildiği üzere verim gücü yüksek yetiģme ortamlarında bulunan katlı meģcereler, gereği halinde, değiģikyaģlı orman formunda değerlendirilir. Verim gücü yüksek yetiģme ortamlarında bulunan ıģık ağaçlarının oluģturduğu saf veya karıģık ormanlar da devamlı orman formunda değerlendirilebilir. 4- Devamlı orman iģletme sınıflarındaki faydalanmanın düzenlenmesinde Hufnagl in Çap Sınıfları Metodu uygulanacaktır. Devamlı orman iģletme sınıflarında Amaç Çapı, iģletme sınıfının tamamı için belirlenecektir. 5- Devamlı orman olarak ayrılacak alanlar öncelikle değiģikyaģlı orman formuna göre planlanacaktır. Ancak denetleyici, planlamacı ve uygulamacının gerekli görmesi halinde verim gücü yüksek yetiģme ortamlarında bulunan ıģık ağaçlarının oluģturduğu saf veya karıģık ormanlarda yaģ sınıfları metodunun küçük maktalı varyantı seçilerek idare ve özel gençleģtirme süreleri uzun tutulabilir. 6- DeğiĢikyaĢlı orman formuna göre planlanacak devamlı orman iģletme sınıflarında envanter ünitesi meģcere tipi yerine bölmecik olacaktır. 7-Devamlı orman iģletme sınıflarında bölmecik büyüklükleri tercihen hektar olmak üzere en çok 50 hektara kadar olacaktır. 8-DeğiĢikyaĢlı orman formuna göre iģletilecek devamlı orman iģletme sınıflarının planlanmasında Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı tarafından planlamacılara verilen Amenajman Plan Yapım Programındaki (APP) Devamlı Ormanlarda Aktüel KuruluĢ Tipi Tanıtım Tablosu (30-A) ile Devamlı Ormanlarda Kesim Planı Tablosu( 31-A ) no lu tablolar kullanılacaktır. 9-Devamlı orman iģletme sınıflarında amaç çapları, bonitetlere göre yöresel olarak orman bölge müdürlüğünce belirlenecektir. 10-Amenajman yönetmeliğinin 35.maddesine göre devamlı orman formunda iģletilecek değiģikyaģlı ormanlarda, iģletme sınıfına giren her bir bölmeciğin türler itibariyle birim alandaki ağaç sayısı, göğüs yüzeyi, hacim ve hacim artımlarının çap basamak ve sınıflarına dağılımına göre Ģekillenen Aktüel KuruluĢ Tipi belirlenecektir. Aktüel KuruluĢ Tipleri olarak seçme ormanlarında olduğu gibi kalın çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması halinde yaģlanmıģ devamlı ormanı A, ince çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması halinde genç devamlı ormanı B, orta çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması halinde orta yaģlı devamlı ormanı C ve bu üç kuruluģun dıģında kalan veya bunların karıģımından oluģan aktüel devamlı ormanı D rumuzu ile gösterilir. KnA, KnGnC, KnÇkB, LC, ÇkSD, vb. 11-Devamlı orman olarak planlanacak ormanlarda optimal kuruluģlar belli olmadığından aktüeloptimal karģılaģtırmaları ve optimale dayanılarak yapılan hesaplamalar yapılmayacaktır. 12- DeğiĢikyaĢlı orman formuna göre iģletilecek devamlı orman iģletme sınıflarında grup, büyük grup gençleģtirme metodu uygulanacak Ģekilde planlama yapılacaktır. Verim gücü yüksek yetiģme ortamlarında bulunan ıģık ağaçlarının oluģturduğu saf veya karıģık ormanların devamlı orman iģletme sınıfına ayrılarak 15

16 planlanması halinde faydalanmanın düzenlenmesinde yaģ sınıfları metodunun küçük maktalı uygulama biçimi kullanılacaktır. Bu takdirde makta büyüklükleri 1-3 hektar olacaktır. 13-Devamlı orman olarak ayrılan alanlar, meģcere haritalarında pembe renge boyanacaktır. 14-Devamlı orman kuruluģlarında alanların bonitet sınıfı tayini, 1,30 metredeki çapı 38 cm. ve daha yukarıdaki gövdelerin çap-boy ortalamalarını esas alan Flury metodunda ya da göğüs hizasındaki yaģ ve üst boy ortalamasına dayanan bonitet tabloları yardımıyla belirlenecektir. Bonitet tayini için siper etkisinden kurtulmuģ, serbest büyüyen 38 cm. ve üstü çaplardaki 1-3 asli ağacın çap ve boyları ölçülecektir. 15-Devamlı orman anlayıģına göre düzenlenmiģ planlarda detay silvikültür planları yapılmayacaktır. 16-YetiĢme ortamı Ģartlarında bazı olumsuzluklar olan, ya da gölge-yarı gölge ağaç türlerinden oluģan karıģıklığa sahip üretim ormanları, doğaya yakın bir anlayıģla devamlı orman olarak planlanmalı ve iģletilmelidir. 17-DeğiĢikyaĢlı orman formuna göre planlanan devamlı ormanlarda, olağanüstü eta hesabında, zarar bölmenin tamamında dağınık biçimde meydana gelmiģse, çıkarılacak olağanüstü eta hasara uğrayan bölmenin bir sonraki etasına mahsup edilir. Ancak, olay toplu olarak büyük bir alanda meydana gelmiģ ve meģcerenin aktüel kuruluģ tipini değiģtirecek Ģiddette ortaya çıkmıģsa, olağanüstü hâsılat etası sadece meģcerenin zarar gören alandaki etasına mahsup edilir ve bu alan meģcere alanından düģülür. Bölme ya da meģcere etası kalan alan üzerinden yeniden hesap edilir. Madde:72- Planların onaylanarak yürürlüğe girmesi: Muayene ve kabulü yapılan amenajman planları onaylanmak üzere Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığına gönderilir. Denetim ve kontrol baģmühendislerinin imzalarından sonra Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanı tarafından onaylanarak uygulanmak üzere yürürlüğe girer. Madde:73- Fonksiyonel amenajman planlama süreci emrine göre yenilenecek ve düzenlenecek tüm amenajman planlarının içeriğinde kullanılacak tablolar ve formüller, Daire BaĢkanlığınca hazırlanmıģ ve plan yapıcılarına verilecek olan APP Amenajman Plan Yapım Programı ndan alınacaktır. Fonksiyonel Orman Amenajman Planlarının yukarıdaki esaslara göre bu izahname çerçevesinde düzenlenmesini ve yenilenmesini rica ederim. D a ğ ı t ı m : Gereği için : Orman Bölge Müdürlüklerine Denetim ve Kontrol BaĢmühendisliklerine Bilgi için : Silvikültür ve ĠĢletme Pazarlama Daire BaĢkanlıklarına Özel Sektör Firmalarına Harita ve Fotogrametri Müd.ne Genel Müdür 16