Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: «Tularemi»

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: «Tularemi»"

Erdem Gökçe
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: «Tularemi» Doç. Dr. Selçuk Kılıç Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Ulusal Tularemi Referans Laboratuvarı 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi, Kasım 2013, Antalya

2 Sunum Planı Eko-epidemiyolojiye giriş Ülkemizde Tularemi nin Tarihçesi Türkiye d Tularemia in Turkey e Tularemi Güncel Durum Tularemi Epidemilerinin Genel Özellikleri Klinik Formlar Eko-epidemiyoloji & Moleküler Epidemiyoloji Ulusal Tularemi Refarans Laboratuvarı Verileri Dr.Selçuk Kılıç 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi

Özellikleri Klinik Formlar Eko-epidemiyoloji & Moleküler Epidemiyoloji Ulusal

3 Tularemi; dünyada kuzey enlemleri arasında görülmektedir.

4 Ekolojik Döngüler Karasal döngü, Su döngüsü F.tularensis spp. tularensis (tip A hastalık) - kuru çevrede: Kuzey Amerika F tularensis spp. holarctica (tip B hastalık) akarsu, havuz, göl ve ırmaklarla ilişki: Tüm dünyada yaygın Dr.Selçuk Kılıç

5 Tulareminin ekolojisinde rezervuar, verici ve alıcı (hassas) türler

7 ÜLKEMİZDE TULAREMİ NİN EPİDEMİYOLOJİSİ

8 Ülkemizde Tularemi nin Epidemiyolojisi I. Dönem: İlk 18 yıl ( ) Dört Salgın 1936: 150 olgu 1953: En büyük Salgın (>250 olgu) II. Dönem: 17 yıl, Salgınlar Çoğunlukla Marmara ve Batı Karadeniz Diğer Bölgelerde sporadik olgular şeklinde III. Dönem: > Bildirimi zorunlu : 1091 olgu : İç Anadolu Bölgesinde salgınlar Dr.Selçuk Kılıç. Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: Tularemi.

Dönem: 17 yıl, Salgınlar Çoğunlukla Marmara ve Batı Karadeniz Diğer Bölgelerde sporadik olgular şeklinde III.

9 I.Dönem: N (olgu) Dr. Selçuk Kılıç 374 Olgu. Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: Tularemi.

10 Derin Sessizlik Olgu YOK Dr.Selçuk Kılıç

11 II.Dönem: N (olgu) 1080 Olgu Dr. Selçuk Kılıç. Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: Tularemi.

12 Tularemi Salgınlarının Genel Karakteristikleri ( ) Klinik form (%) Yıl Yer n mevsim Kaynak UCG Ölüm OP OCG TYP /GL 1936 Lüleburgaz 150 Yaz Su ?? 1937 Tatvan 6 Yaz Tavşan eti Luleburgaz 18 İlkbahar Su Antalya 200 Sonbahar Su ? Bursa 205 Kış-ilkbahar Su Ankara 16 Kış Su Duzce 21 Sonbahar Su Bolu 14 Sonbahar Su Balıkesir 115 Kış Su Suluova 43 Sonbahar Su Zonguldak 61 Kış Su Kocaeli 145 Kış -ilkbahar Su Kars 56 Kış -ilkbahar Sonbahar(2) Su Kocaeli 129 Kış Su Tokat 8 Kış Su Edirne 10 Kış Su 2005 Duzce 11 Kış Su Dr. Selçuk Kılıç

0 1988 2002 Bursa 205 Kış-ilkbahar Su 83 8 2 0 1997 Ankara 16 Kış Su 100 0 2000 Duzce 21 Sonbahar Su 62 38 2001 Bolu 14 Sonbahar Su 100 38 2002 Balıkesir 115 Kış Su 100 2004 Suluova 43

13 II.Dönem: N (olgu) Dr. Selçuk Kılıç Toplam:1091 olgu

14 Tularemi Olguları ( ) > olgu 1080 olgu 1091 olgu 2004 yılından itibaren olgu sayısında sürekli artış Devam eden salgınlar> 5000 olgu Dr.Selçuk Kılıç. Ülkemizde Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Güncel Durumu: Tularemi.

sürekli artış Devam eden salgınlar> 5000 olgu Dr.Selçuk Kılıç.

15 2500 Tularemi Olgu sayıları ( ) n (Olgu) Incidans=2.88/ Yıl Dr. Selçuk Kılıç

16 Güncel Durum?

17 N (olgu) : 35 il : Yeni 31 il Dr. Selçuk Kılıç

18 Yeni Bölgeler-iller ( ) N (olgu) Dr. Selçuk Kılıç

19 Tularemi Olgularının GIS Göre Dağılımı (2010) Bir Ön Çalışma Dr.Selçuk Kılıç Vatansever Z & Kılıç S. 2010

20 Tularemi Olguların Dağılımı. Bir Ön çalışma (n=607, 2012) Ölgen K et al. Effects of Climate Variability on Tularemia outbreaks in Turkey: A preliminary study. Tularemia Symposium Dr. Selçuk Kılıç

21 Tularemi Olguların Dağılımı. Bir Ön çalışma (n=607, 2012) Tularemi nehir ve göller boyunca görülmekte Ölgen K et al. Effects of Climate Variability on Tularemia outbreaks in Turkey: A preliminary study. Tularemia Symposium Dr. Selçuk Kılıç

22 Mevsimsel Dağılım ( ) N (Olgu) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs HaziranTemmuzAğustos Eylül Ekim Kasım Aralık Dr. Selçuk Kılıç

23 Olguların Coğrafik Bölgelere Göre Dağılımı ( ) İç Anadolu 2289 Karadeniz 1598 Marmara 922 Ege 289 Doğu Anadolu 287 Akdeniz 37 Güney Doğu Anadolu n (Olgu) Dr. Selçuk Kılıç

24 Salgınların Genel özellikleri Aile bireyleri Kırsal Kümeler Bir risk faktörü? Atak Hızı: % Salgınlar Tipik olarak aile üyeleri veya komşu/akrabalar ortak bir kaynaktan enfeksiyon gelişimi. Küçük kümeler veya salgınlar şeklinde ortak enfeksiyon kaynağı-su ya bağlı Dr.Selçuk Kılıç

25 Tularemi Olgularının Cinsiyete Göre Dağılımı ( ) 56.2% 43.8% Dr. Selçuk Kılıç

26 n (Olgu) y 5-9 y y y y y y >64 y Yaş grupları Dr. Selçuk Kılıç

27 Mesleki Dağılım Olguların tamamına yakını kırsal bölgeden ve tarımhayvancılıkla uğraşanlar > 90% Kırsal Bölge Kaynak suyu tüketimi Çiftçi Orman İşcisi Çoban Avcı Dr.Selçuk Kılıç

28 Klinik Formlar

29 Klinik Formlar ( ) Oküloglandüler 1% 1% Glandülar Orofarengeal >96% <1% Ülseroglandüler, solunum yolu ve Tifoidal Glanduler Ülseroglandüler Respiratuar Hastada geçikme sadece servikal LAP ÜÇ kene kaynaklı tularemi İKİ do ğrulanmış ve bir olas vaka ı (Kocagoz et al. Isolation of Francisella tularensis subsp. holarctica biovar II from Blood. New Microbiol 2013) Dr. Selçuk Kılıç

30 Risk Faktörleri??? Bağımsız değişkenler; Kaynak suyu tüketimi, Kontamine su ile temas, Enfekte tavşan eti tüketimi, Rodent çıkartıları ile temas, Kontamine gıda tüketimi, Ev ve çevresinde rodent popülasyonunda artış Enfeksiyon riski Klorlanmamış su-kaynak suyu tüketimi Dr.Selçuk Kılıç

31 >2000 olguda Bulaş Yolu Kontamine su tüketimi: klorlanmamış ve/veya doğal kaynak suyu >96% <1% <2% 2% Kontamine su ile temas Kontamine gıdasebze/meyve tüketimi Tavşan ve Atropod vektör teması Dr. Selçuk Kılıç

32 Kaynak suyu tüketimi Tüketim Alışkanlığı Doğal kaynak suyu, küçük dere ve özel kuyuların içme suyu kaynağı olarak kullanılması. Toplu kullanım su kaynakları Kolay kirlenme Kontrol eksikliği Yaşam alanlarına yakın rezervuar-rodent varlığı Dezenfeksiyon işlemlerinin eksikliği Dr.Selçuk Kılıç

34 Seroprevalans: Genel Popülasyon 1782 serum: % 0.3 pozitiflik Bursa: 393 serum % 20.9 pozitiflik (Salgın esnasında) - Asemptomatik olgular! Bolu: 500 serum %4.4 pozitiflik (Salgın esnasında) Dr. Selçuk Kılıç

35 Trakya 2.6% Seroprevalence: Population At Risk Yozgat Avcılar 6.25% Erzurum 2.1% Dedeoğlu et al. Mikrobiyol Bul 2004 Yeşilyurt et al. Mikrobiyol Bul 2011 Yazgı et al. Mikrobiyol Bul 2010 Dr. Selçuk Kılıç

36 36

37 Olası Rezervuarlar! Lagomorpha; Lepus europaeus palas (Yabani ve Ankara tavşanı), Rodents; Arvicola terrestris (Su sıçanı- tüm ülkede), Microtus arvalis (Yaygın Tarla Faresi- Doğu Anadolu tarla faresi ; Sadece Doğu Anadolu bölgesinde >1900 m), Apodemus agrarius (Çizgili orman faresi; Trakya da Istranca Dağları), Rattus rattus (Kara sıçan veya gemi sıçanı; tüm Türkiye de yaygın). Dr.Selçuk Kılıç

38 Bilgi Eksikliği Lagomorpha (Tavşanlar); Rodentler; Diğer Arvicola spp. (A.flavicollis ve A. sylvaticus) Diğer Microtus spp. (M.agrestis) Myodes glacolis Su Kemiricileri: Kunduz vb. Sincap v.b. Dr. Selçuk Kılıç

39 Peki Ülkemizde Hangi Olası Rezervuarlar? Lagomorpha (tavşanlar); Lepus europaeus palas (vahşi veya Ankara tavşanı), Rodentler; Arvicola terrestris (su sıçanı-tüm Türkiye de), Microtus arvalis (Yaygın Tarla faresi - Doğu Anadolu tarla faresi ; Sadece Doğu Anadolu bölgesinde >1900 m rakımlarda yaşar), Apodemus agrarius (Çizgili orman faresi ; Trakya da Istranca Dağlarının Karadeniz e bakan Kesimlerinde), Rattus rattus (Kara s ıçan veya gemi s ıçanı; tüm T ürkiye de yaygın). Dr.Selçuk Kılıç Dr.Selçuk Kılıç

40 Rodentlerde F.tularensis? Trakya bölgesi 90 Dokü örneği-pcr % 0 30 Dokü örneği-pcr % 6* Batı Karadeniz Bölgesi 150 serum % 0 Doku örnekleri??? İç Anadolu Bölgesi 110 Doku örneği??? Dr. Selçuk Kılıç

41 Tulareminin Ülkemizde Yeniden Önem Kazanması Dr. Selçuk Kılıç

42 Tulareminin Yeniden Önem Kazanması Tıbbi Farkındalığın ve Tanı kapasitenin artması Geçmiş dönemlerde tanı konamaması Değişimler İnsan aktivitesinde artış (tarım, leisure)? Patojenin ekolojisinde de ğişim (konak dağılımı, vektörler, bulaş döngüsü v.b)? Virülans? İklim!!! NAO indeks ve insan olgu sayıları arasında açık bir korelasyon Dr.Selçuk Kılıç

43 Küresel İklim Değişikliği Sıcaklık ve yağış (yağmur) da dalgalanmalar Küresel ısınma Doğal Afetler Yağışta Meşe palamutunda Rodentte Dr. Selçuk Kılıç

44 Ülkemizde Tularemi Üzerinde İklimsel Faktörlerin etkisi: Bir Ön Çalışma North Atlantic Ossiliation (NAO Index) Dr. Selçuk Kılıç

45 Yağış Senaryosu Günümüzdeki Risk Bölgeleri Sıcaklık Trendi Sıcaklık Düşerse (-) (+) Sıcaklık Yükselirse Dr.Selçuk Kılıç 2.U lusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi

46 İklimsel Değişiklik (-) NAO indeksi Uzun Kış mevsimi Yağmurda artış Alıcı/verici hayvan ve vektör popülasyonunda artış; Komşu alanlara yayılım Enfekte konak sayısında artış Çevresel Kirlenme Doğada devamlılık- Serbest yaşayan amipler içinde canlılık Doğadaki odakların sayıdında belirgin artış Dr.Selçuk Kılıç

47 Salgınların Getirdikleri Dr. Selçuk Kılıç 47

48 İki Tularemi Tanı Referans Merkezi Uludağ Ün. Tıp Fak. Serolojik Tanı: MA Serolojik Tanı: MA ve ELISA IgM/G, ICA Kültür: Klinik ve Çevresel Örnekler (Su,Rodent, toprak vb.) Moleküler Tanı: Konvansiyonel (Tul4 ve RD1) RT-PCR Dr.Selçuk Kılıç

49 Kültür BİYOGÜVENLİK DÜZEY 3 RİSK GRUBUNDA YER ALAN PATOJEN!!!

50 THSK- UTRL: Deneyimler Klinik örnekler Rodent Su Toplam Microtus guntherii Kültür PCR F.tularensis subsp. holarctica-584 biovar japonica: 12 Dr.Selçuk Kılıç

51 Moleküler Epidemiyoloji Multiple-locus variable-number tandem-repeat analysis of 64 Francisella tularensis ssp. holarctica Strains from Turkey Dr.Selçuk Kılıç

52 Sonuçlar Salgınlar Yayılım Salgınların tamamına yakını su kaynaklı, Orofarengeal form ağırlıklı ve hastal ık hafif ve orta şiddetli bir seyir göstermekte. Yeniden önem kazanan hastalık kuzey batı Anadolu dan doğu ve güney doğru endemik olmayan bölgelere yayılmakta Önem? İklim koşullarındaki değişiklikler, yaşam alanlarının daralması ve ekilen topraklar Yabani hayat ve vektör popülasyonundaki yerel ve bölgesel değişimlere. Dr.Selçuk Kılıç

53 SABRINIZ İÇİN ÇOK TEŞEKKÜRLER Tel: Dr.Selçuk Kılıç

Benzer belgeler

Türkiye de Su Kaynaklı Tularemi Salgınlarının Değerlendirilmesi

Türkiye de Su Kaynaklı Tularemi Salgınlarının Değerlendirilmesi Murat Kutlu, Çağrı Ergin, Selda Sayın Kutlu Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim