Doǧru boya sistemi nasıl seçilmeli. Korozyona karşı koruyucu boyalar için ISO 12944:2018 standardına uygun temel esaslar ve sistemler

Transkript

1 Doǧru boya sistemi nasıl seçilmeli Korozyona karşı koruyucu boyalar için ISO 12944:2018 standardına uygun temel esaslar ve sistemler

2 Giriş Bu çalışmanın amacı, yapınızı korozyona karşı korumak için en uygun Hempel boya sistemini seçmenizde yardımcı olmaktır. Atmosferle temasta bulunan, suyun veya toprağın altında bulunan bu tu n çelik yapılar, binalar ya da tesisler korozyon nedeni ile zarar göru rler ve bunun sonucu olarak da ömu rleri boyunca korozyonun zararlarından korunmaya ihtiyaç duyarlar. Bu kitapçıkta boya teknolojisi ile ilgili önemli bilgileri, doğru boya seçimi ve yu zey hazırlığı için gerekli olan kriterleri bulacaksınız. Bu çalışma Boyalar ve vernikler Çelik yapıların koruyucu boya sistemleri ile korozyona karşı korunması Uluslararası ISO Standartı nın son baskısına uygun olarak hazırlanmıştır. Ayrıca bu kitapçık, Hempel in koruma boyaları teknolojisiyle ilgili kendi tavsiyelerini de içermektedir. Bu çalışmanın sonunda Hempel tarafından farklı korozyon ortamları için tavsiye edilen jenerik boya sistemleri özet olarak verilmiştir. Bu çalışma bağlayıcı olarak değil, bir rehber olarak nitelendirilmelidir. Bu çalışma, ISO standardında yapılan değişiklikler hakkında genel bir bakış sunan bir dizi rehberi içermektedir ve hiçbir şekilde bağlayıcı değildir. Projenizle ilgili olarak spesifik bilgiler edinmeyi arzu ederseniz, lu tfen Hempel in teknik ekibiyle irtibata geçiniz. 2

3 3

4 İçindekiler İçindekiler 1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli... 6 a. Çevre Korozyonu... 6 b. Korunacak yu zeyin tipi... 8 c. Bir boya sistemi için gereken dayanıklılık... 8 d. Boya uygulama su recinin planlanması Yu zey hazırlığı Yu zey hazırlığı dereceleri A. ISO standardına göre yu zey hazırlama dereceleri B. Yu ksek basınçlı su ile temizlemeden sonra yu zey hazırlığı dereceleri Yu zey tipleri A. Çelik yu zeyler a. Önceden kaplanmamış çıplak çelik yapı b. Ön imalat astarı ile kaplı çelik yu zey c. Bakım-onarıma ihtiyacı olan bir boya sistemi ile kaplanmış çelik yu zey B. Sıcak daldırma galvaniz çelik, alu minyum ve paslanmaz çelik yu zeyler...16 a. Sıcak daldırma galvaniz çelik b. Alu minyum ve paslanmaz çelik Hempel boyaları Jenerik tu rler Maksimum dayanma sıcaklıkları Hempel in Renk Kodları Faydalı açıklamalar a. Boya filminin dalgalanması b. Yu zeyin bu yu klu ğu ve şekli c. Yu zey tipinin pu ru zlu lu ğu d. Fiziksel kayıplar Hempel boya sistemleri

5 [Header] change on Master Page B 5 5

6 1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli 1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli Korozyona karşı koruma için doğru boya sisteminin seçilmesi, en ekonomik ve en iyi teknik çözu mu n elde edilmesini garanti etmek için dikkate alınması gereken çeşitli unsurları içerir. Her bir proje için koruyucu bir boya sistemi seçmeden önce dikkate alınacak en önemli unsurlar şunlardır: a. Çevre Korozyonu Bir boya sistemini seçerken yapının, binanın ya da tesisin işletileceği koşulları hesaplamak hayati önem taşır. Ortamın korozyonunun etkisini belirlemek için aşağıdaki unsurların dikkate alınması gerekir: Nem ve sıcaklık (servis sıcaklığı ve sıcaklık değişimleri) UV radyasyonunun mevcudiyeti Kimyasallara maruz kalınması (örneğin endu striyel işletmelerdeki özel maruziyet) Mekanik hasar (darbe, aşınma v.b.) Gömu lu yapılar söz konusu olduğunda bunların gözenekliliği ve maruz kaldıkları zemin koşullarının dikkate alınması gerekir. Arazinin nemliliği, ph ı ve bakteriye ve mikro organizmalara karşı biyolojik olarak maruz bulunma durumu çok önemlidir. Su bulunması hâlinde suyun tipi ve kimyasal yapısı da önem taşır. Çevrenin korozif yapısının aşağıdakiler u zerinde etkisi olacaktır : Koruma için kullanılan boya tu ru Boya sisteminin toplam kalınlığı Ihtiyaç duyulan yu zey hazırlığı Katlar arası minimum ve maksimum bekleme su releri Çevre ne kadar korozif olursa, o kadar daha iyi bir yu zey hazırlığını gerektirir. Katlar arası bekleme su relerine de tam olarak uyulması gerekir. ISO u n 2.Bölu mu atmosferik şartlar, toprak ve su için korozyon sınıflandırmalarını içerir. Bu standart, karbon çelik ve çinkonun korozyon su relerine dayalı çok genel bir değerlendirmedir. Özel kimyasal, mekanik ya da sıcaklık etkenlerine maruz kalma durumlarını yansıtmaz. Bununla beraber standart spesifikasyon yine de bir bu tu n olarak boya sistemi projeleri için iyi bir gösterge olarak kabul edilebilir. 6

7 1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli ISO aşağıda belirtilen 6 ana atmosferik korozyon kategorisine değinir: C1 C2 çok du şu k du şu k C3 orta C4 C5 CX* yu ksek çok yu ksek ekstrem * Offshore u kapsayan yeni Bölu m 9. Kategoriler C1 çok du şu k C2 du şu k C3 orta C4 yu ksek C5 çok yu ksek CX ekstrem* Çevre örnekleri Dış - Ofisler, du kkanlar, okullar, oteller gibi temiz havalı ve ısıtmalı binalar. Kirlenmenin du şu k seviyede olduğu ortamlar, çoğunlukla kırsal alanlar. Orta karar ku ku rt oksit kirlilik seviyeli (IV) endu striyel ve şehir içi ortamlar. Du şu k tuzluluk oranına sahip kıyı alanlar. Orta tuzluluk oranına sahip sahil bölgeleri ve endu striyel bölgeler. Yu ksek rutubetli, korozif safsızlık içeren endu striyel bölgeler ve yu ksek tuzluluk oranına sahip kıyı alanları. Tuzluluk oranı yu ksek offshore alanları veya hem aşırı nemli hem de zorlu iklime sahip endu striyel bölgeler veya tropikal ve yarı tropikal alanlar. Iç Depolar ve spor salonları gibi yoğuşmanın olabileceği, ısıtılmayan binalar. Yiyecek maddeleri u reten fabrikalar, çamaşırhaneler, bira imalathaneleri, mandıralar gibi yu ksek rutubetli ve kısmi hava kirliliği barındıran u retim tesislerinin holleri. Kimyasal madde u reten fabrikalar, yu zme havuzları, gemi bakım tersaneleri. Hemen hemen sabit buğulaşmaya ve yu ksek kirliliğe maruz kalan binalar ve alanlar. Hemen her zaman yoğuşmanın olduğu yoğun kirliliğe maruz kalan binalar ve alanlar. * Offshore u kapsayan yeni Bölu m 9. 7

8 1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli ISO standartdı, su veya toprak altında inşa edilen yapılar için 4 farklı korozyon kategorisi tanımlamaktadır: Im1 Im2 Im3 Im4* tatlı su deniz suyu veya tuzlu su toprak deniz suyu veya tuzlu su Kategoriler Çevre Çevre ve yapılara örnekler Im1 Tatlı su Nehir tesisleri, hidroelektrik santraller. Im2 Deniz suyu veya acı su Katotik korumanın bulunmadığı savak kapakları, geçiş havuzları, su setleri, iskeleler ve offshore yapıları gibi gömu lu yapılara sahip liman alanları. Im3 Toprak Gömu lu depolar, çelik kazıklar, çelik boru hatları. lm4* Deniz suyu veya tuzlu su Katotik korumanın bulunduğu savak kapakları, geçiş havuzları, su setleri, iskeleler ve offshore yapıları gibi gömu lu yapılara sahip liman alanları. * Offshore u kapsayan yeni Bölu m 9. b. Korunacak yu zeyin tipi Bir boya sisteminin tasarlanması normal olarak çelik, sıcak daldırma galvaniz çelik, sprey ile metalize edilmiş çelik, alu minyum ya da paslanmaz çelik gibi yapı malzemeleri ile uğraşılmasını gerektirir. Yu zey hazırlığı, kullanılan boya u ru nleri (kısmen astar) ve toplam sistem kalınlığı başlıca korunacak olan yapı malzemesine bağlı olacaktır. c. Bir boya sistemi için gereken dayanıklılık Bir boya sisteminin ömru uygulamadan sonra ilk kez bakım gerekinceye kadar geçen su re olarak varsayılır. ISO 12944, dayanıklılığı kategorilere ayırmak için 4 zaman dilimi belirlemiştir: AZ L ORTA M YÜKSEK H ÇOK YÜKSEK VH 7 arası 7 15 yıl arası yıl arası 25 yıl ve u zeri d. Boya uygulama su recinin planlanması Özel bir projenin inşa çizelgesi ve inşanın çeşitli aşamaları boya sisteminin nasıl ve ne zaman uygulanması gerektiğini belirler. Malzemelerin, inşa aşaması tamamlandığı ve tu m parçaların sahada ve içeride bir araya getirildiği zaman, ön imalat aşamasında verilmesi önemlidir. Yu zey hazırlığının ve boyanın kuruma/ ku rlenme su relerinin sıcaklık ve nemliliğe göre göz önu nde bulundurulması için işin planlanması gerekir. Aynı zamanda inşaatın bir aşaması korumalı atölye ortamında ve bir diğer aşaması şantiyede olursa, katlar arası bekleme su relerinin dikkate alınması gerekir. 8

9 Hempel in tecru beli ve kalifiye personeli her zaman mu şterilerinin ihtiyaçlarına ve gereksinimlerine en uygun boya sisteminin seçilmesinde mu şterilerine destek olmaya hazırdır. Daha detaylı bilgi için lu tfen yerel Hempel temsilciniz ile irtibat kurunuz. 9

10 2. Yu zey hazırlığı 2. Yu zey hazırlığı 2.1 Yu zey hazırlığı dereceleri Çelik yu zeyin hazırlık derecelerinin sınıflandırılması için birçok yol vardır ama bu çalışma, aşağıda özetlenen yollar u zerinde odaklanmaktadır. A. ISO standardına göre yu zey hazırlama dereceleri Aşındırıcı pu sku rtme metotları ile ilk yu zey hazırlığı için standart yu zey hazırlık dereceleri Sa 3 Sa 2 ½ Sa 2 Sa 1 Çıplak çelik göru lene kadar pu sku rtmeli-temizleme ya da beyaz metal Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve meneviş, pastan, boya kaplamalarından ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır. Metalik bir renge sahip olacaktır. Çok kapsamlı pu sku rtmeli-temizleme ya da neredeyse beyaz metal Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve meneviş, pastan, boya kaplamalarından ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır 1. Her çeşit kir kalıntısı sadece noktalar ya da çizgiler şeklinde, hafif lekeler olarak göru lecektir. Derinlemesine pu sku rtmeli-temizleme Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve meneviş, pas, boya kaplamaları ve yabancı maddelerin bu yu k bölu mu nden de arınmış bulunacaktır 1. Kalan kirler yu zeye sıkı bir şekilde yapışıyor olacaktır. (Aşağıdaki Not 2 ye bakınız). Hafif pu sku rtmeli-temizleme Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve yetersizce yapışmış meneviş, pas, boya kaplamaları ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır 1. Not: 1 yabancı madde terimi suda eriyebilen tuzları ve kaynak kalıntılarını kapsayabilir. Bu kalıntılar her zaman tamamı ile yu zeyden pu sku rtmeli-temizleme ile, elle ve motorlu aletlerle temizleme ile ya da ile çıkarılamayabilirler; ıslak pu sku rtmeli temizleme gerekli olabilir. 2 Meneviş, pas ya da boya kaplaması eğer kör macun spatulası ile çıkartılabiliyorsa, yetersiz şekilde yapışmış olarak nitelendirilir. Elle temizleme ile birincil yu zey hazırlığı için standart yu zey hazırlığı dereceleri St 3 St 2 Çok kapsamlı el ile ve motorlu aletlerle temizleme St 2 de olduğu gibi ancak metalik yu zeyden gelen metalik bir parıltı elde edilinceye kadar yu zey çok daha derinlemesine işlenecektir. Derinlemesine el ile ve motorlu aletlerle temizleme Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve yetersizce yapışmış meneviş, pas, boya kaplamaları ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır (aşağıdaki nota bakınız). Not: Yu zey hazırlığı derecesi St 1, boyama için uygun olmayan bir yu zeye karşılık geldiği için dahil edilmemiştir. 10

11 2. Yu zey hazırlığı 11

12 2. Yu zey hazırlığı B. Yu ksek basınçlı su ile temizlemeden sonra yu zey hazırlığı dereceleri Yu ksek basınçlı suyla temizleme ile yu zey hazırlığı derecelerinin, kuruma su resince temizlenmiş çelik u zerinde ani pas oluşabileceğinden sadece temizlik derecesini değil, aynı zamanda ani pas derecesini de kapsaması gerekir. Yu ksek basınçlı su ile temizlemeden sonra çelik bir yu zeyin hazırlık derecesini sınıflandırmak için birkaç yol vardır. Bu çalışma ISO yu ksek basınçlı su jeti ile yu zey temizleme derecesi standardını kullanmıştır: Başlangıçtaki yu zey koşulları, yu ksek basınçlı su jeti temizliği yapılan hazırlık dereceleri ve ani pas dereceleri. Bu standart, bir boya sistemi için yu ksek basınçlı suyla temizliği yapılan yu zey hazırlığında uygulanır. Aynı zamanda bu standart, temizlik seviyesini pas, meneviş, eski boya kaplamaları ve diğer yabancı madde gibi göru lebilir kirlere dayanarak u ç seviyeye ayırır (Wa 1 Wa 2½): Temizlemeden sonra yu zeyin tanımı: Wa 1 Wa 2 Wa 2½ Hafif yu ksek basınçlı su jeti Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden, gevşek ya da yetersiz boya, gevşek pas ve diğer yabancı maddelerden arınmış olacaktır. Her çeşit kalmış artıklar rastgele dağılmış ve yu zeye sıkıca yapışıyor olacaktır. Derinlemesine yu ksek basınçlı su jeti Bu yu tmeden bakıldığında yu zey göru lebilir yağ, katı yağ ve kirden, pas,daha önceki boya kaplamaları ve diğer yabancı maddelerin bu yu k kısmından arınmış olacaktır. Her çeşit kalmış artık rastgele dağılmış olacaktır ve yu zeye sıkıca yapışan kaplamalardan, sıkıca yapışan yabancı maddelerden ve önceden mevcut olan pas lekelerinden oluşabilir. Çok kapsamlı yu ksek basınçlı su jeti Bu yu tmeden bakıldığında yu zey bu tu n göru lebilir yağ, katı yağ, kir, pas, daha önceki boya kaplamaları ve hafif izler dışında bu tu n yabancı maddelerden arınmış olacaktır. Yu zeyin renginin solması, orijinal kaplamanın bozulmuş olabileceğini gösterir. Çukurlaşmış ve aşınmış çelik u zerinde gözlemlenen gri ya da kahverengi/siyah renk solması daha ileri seviyede su jeti temizliği ile çıkartılamaz. 12

13 2. Yu zey hazırlığı Üç ani pas seviyesi ile ilgili olarak yu zey göru nu mu nu n tanımı: L M H Hafif ani pas Bu yu tmeden bakıldığında arasından çelik alt tabakanın göru lebileceği ku çu k miktarda sarı/ kahverengi pas katmanı gösteren yu zey. Pas (renk solması olarak göru len) eşit şekilde dağılmış ya da parçalar hâlinde mevcut olabilir ama sıkı bir şekilde yapışmış ve bez ile hafif silme ile kolayca çıkarılamayan şekilde olacaktır. Orta ani pas Bu yu tmeden bakıldığında orijinal çelik yu zeyi kapatan sarı/kahverengibir pas katmanı gösteren yu zey. Pas eşit şekilde dağılmış ya da parçalar hâlinde mevcut olabilir ama orta derecede yapışmış olacaktır ve yu zey u zerine hafifçe su rtu len bir bezde hafif iz bırakacaktır. Ağır ani pas Bu yu tmeden bakıldığında orijinal çelik yu zeyi kapatan ve gevşekçe yapışan kırmızı-sarı/kahverengi bir pas katmanı gösteren yu zey. Pas eşit şekilde dağılmış ya da parçalar hâlinde mevcut olabilir ama yu zey u zerine hafifçe su rtu len bir bezde kolaylıkla iz bırakacaktır. 13

14 2. Yu zey hazırlığı 2.2 Yu zey tipleri A. Çelik yu zeyler Bir boya sisteminin uzun su reli koruma sağlamasını garanti etmek için herhangi bir boya uygulanmadan önce doğru yu zey hazırlığının yapılmış olduğundan emin olmak birinci derecede önem taşımaktadır. Bu nedenle çeliğin başlangıç yu zeyi durumunun değerlendirilmesi gerekir. Genel olarak konuşmak gerekirse, boyamadan önce çelik bir yu zeyin durumu aşağıdaki u ç kategoriden birine girer: a) daha önceden kaplanmamış çıplak çelik yapı b) ön imalar astarı ile kaplanmış çelik bir yu zey c) bakım onarıma ihtiyacı olan bir boyama sistemi ile kaplanmış çelik bir yu zey Bu kategoriler aşağıda daha detaylı olarak özetlenmiştir. a. Önceden kaplanmamış çıplak çelik yapı Boya kaplamaları ile daha önce hiç korunmamış olan çelik yu zeyler değişen ölçu lerde pas, meneviş veya diğer artıklarla (toz, katı yağ, iyonik kirlenme/ çözu lebilir tuzlar, kalıntılarla v.b.) kaplı olabilir. Bu yu zeylerin başlangıç durumu ISO standardı ile belirtilir: Boyaların ve ilgili u ru nlerin uygulanmasından önce çelik yu zeyin hazırlığı Yu zey temizliğinin görsel olarak değerlendirilmesi. ISO standardı çelik için dört başlangıç durumu belirler: A, B, C, D A Bu yu k ölçu de yapışmış meneviş ile kaplı, eğer varsa da az paslı çelik yu zey. B Paslanmaya başlamış ve yu zeyden ince tabaka hâlinde menevişin ayrılmaya başladığı çelik yu zey. C Üzerinde menevişin pas olarak kalktığı ya da kazıma ile çıkartılabileceği ama normal bakışla göru lebilen, hafif pitting li çelik yu zey. D Üzerinde menevişin pas olarak kalktığı ve normal bakışta genel pitting in göru ldu ğu çelik yu zey. 14

15 2. Yu zey hazırlığı Karşılık gelen fotoğraflar korozyon seviyelerini, korunmamış çelik yu zeylerin ve daha önceki kaplamaları tamamen yu zeyden çıkarıldıktan sonraki çelik yu zeyin hazırlık derecelerini göstermektedir. A DERECESİ Sa 2½ B DERECESİ Sa 2½ C DERECESİ Sa 2½ D DERECESİ Sa 2½ A DERECESİ Sa 3 B DERECESİ Sa 3 C DERECESİ Sa 3 D DERECESİ Sa 3 b. Ön imalat astarı ile kaplı çelik yu zey Ön imalat astarlarının uygulanmasının asıl amacı, çelik sacı ve ön u retim aşamasında veya ilk boya sistemi uygulanmadan önce depolamada kullanılan yapısal bileşenleri korumaktır. Bir ön imalat astarının film kalınlığı normal olarak μm e denktir (bu rakamlar du zgu n test paneli için belirtilmiştir). Ön imalat astarı ile kaplanmış çelik saclara ve yapısal parçalara kaynak yapılabilir. Hempel aşağıdaki ön imalat astarlarını önermektedir: Hempel s Shop primer E (koruma su resi 3 ten 5 aya kadar) çinko polifosfat ile renklendirilmiş, solvent bazlı epoksi ön imalat astarıdır. Otomatik sprey uygulaması ya da elle uygulama için tasarlanmıştır. Hempel s Shop primer ZS (koruma su resi 6 ten 9 aya kadar) otomatik sprey uygulaması için tasarlanmış, solvent-bazlı çinko silikat ön imalat astarıdır. Hempel s Shop primer ZS (koruma su resi 4 ten 6 aya kadar) otomatik sprey uygulaması için tasarlanmış, solvent-bazlı çinko silikat ön imalat astarıdır. Hempel s Shop primer E (koruma su resi 3 ten 5 aya kadar) çinko polifosfat ile renklendirilmiş, solvent bazlı epoksi ön imalat astarıdır. Otomatik sprey uygulaması ya da elle uygulama için tasarlanmıştır. 15

16 2. Yu zey hazırlığı Ön imalat astarı ile kaplanmış yu zeylerin son boya sisteminin uygulanmasından önce doğru şekilde hazırlanması gerekir; bu ikincil yu zey hazırlığı olarak adlandırılır. Bir ön imalat astarının kısmenya da tamamen çıkartılması gerekebilir. İkincil yu zey hazırlığı son boyama sistemi ile belirlenecektir ve iki önemli faktöru n dikkate alınması gerekmektedir: Uygulanan bir ön imalat astarının ve son boya sisteminin uygunluğu Bir ön imalat astarının uygulanmasından önce yu zey hazırlığı sırasında elde edilen yu zey profili, örneğin profilin bir son boya sistemi için uygun olup olmadığı Ön imalat astarı ile kaplanmış bir yu zeyin herzaman su deterjanı ile (örneğin Hempel in Light Clean (Hafif Temizleme) u ru nu 99350) MPa da derinlemesine yıkanmış ve sonra boya sistemi uygulamasından önce dikkatlice durulanmış olması gerekir. Korozyon ve kaynak noktaları nedeniyle gerçekleşen zararın ISO standardında belirtildiği şekilde hazırlık derecesine kadar temizlenmesi gerekir. c. Bakım-onarıma ihtiyacı olan bir boya sistemi ile kaplanmış çelik yu zey Mevcut bulunan bir boya sisteminin durumunun standarta göre degradasyon derecesi kullanılarak değerlendirilmesi gerekir ve bunun her bakım onarımda yapılması gerekir. Sistemin tamamı ile yu zeyden çıkartılması ya da kaplamanın bazı bölu mlerinin kalıp kalamayacağının belirlenmesi gerekecektir. İstenen farklı miktarlarda yu zey hazırlığı için ISO standardına bakınız: Boyaların ve ilgili u ru nlerin uygulanmasından önce çelik yu zeyin hazırlanması yu zey temizliğinin görsel olarak değerlendirilmesi Daha önceden kaplanmış çelik yu zeyin önceki kaplamalarından bölgesel olarak arındırılmasından sonra hazırlık dereceleri. B. Sıcak daldırma galvaniz çelik, alu minyum ve paslanmaz çelik yu zeyler Standart çeliğe ek olarak sıcak daldırma galvaniz çelik, alu minyum ya da yu ksek-alaşımlı çelikler gibi diğer demir olmayan malzemeler inşaatta kullanılabilir. Bunların hepsi yu zey hazırlığı ve bir boya sisteminin seçilmesi açısından ayrı bir yaklaşım gerektirir. a. Sıcak daldırma galvaniz çelik Galvaniz çelik ortamdaki havaya maruz kaldığı zaman, yu zeyinde çinko korozyonu oluşur. Bu korozyon, yapısına ve yapışma özelliklerine göre çeşitlilik gösterir ve dolayısı ile uygulanan boya sistemlerinin yapışkanlık özelliklerini etkilerler. Genel olarak boyama için en iyi yu zeyin saf ya da yaşlandırılmış (saatlerce galvanizasyon işlemi dahilinde) çinkodan biri olduğu du şu nu lu r. Aradaki aşamalar için çinko korozyonunun Hempel in alkalin temizleyicisi yardımıyla yu zeyin yıkanması ile çıkartılması tavsiye edilir. Bu 20 litre saf su ve yarım litre Hempel s LightClean (Hafif Temizleme) deterjanı karışımı kullanılarak gerçekleştirilebilir. Karışımın yu zeye uygulanması ve daha sonra yarım saatin ardından, tercihan yu ksek basınçta durulanması gerekir. Gerekli ise yıkama özel sert naylon kıl fırça, zımpara kağıdı kullanılarak fırça- 16

17 2. Yu zey hazırlığı lama ile birleştirilmelidir ya da yu zey bir aşındırıcı ile temizlenmelidir (cam toplar, kum vb.). Du şu k korozyon sınıflarında boya sistemleri için özel yapışan astarlar tavsiye edilir. Yu ksek korozyon sınıflarındaki boya sistemleri için yu zey hazırlığı, tercihan bir mineral aşındırıcı kullanılarak yapılan aşındırıcı su pu rme raspa ile mekanik hazırlığı kapsamalıdır. b. Alu minyum ve paslanmaz çelik Alu minyum ve paslanmaz çelik durumunda yu zeyin tatlı su ve deterjan ile yıkanması, sonra tatlı suyla basınçlı yıkama ile derinlemesine durulanması gerekir. Boya sisteminin daha iyi yapışması için mineral bir aşındırıcı kullanılarak yapılan aşındırıcı raspa ile gerçekleştirilmesi tavsiye edilir ya da özel fırçalar kullanılır. Daha detaylı bilgi ve yu zey hazırlığının su reçleri ve yöntemleri u zerinde derinlemesine açıklamalar için yerel Hempel temsilciniz ile irtibat kurabilirsiniz. 17

18 3. Hempel boyaları 3. Hempel boyaları 3.1 Jenerik tu rler Fiziksel olarak kuruyan boyalar: Akrilik Kimyasal olarak ku rlenen boyalar: Alkit Epoksi, saf ve modifiye Poliu retan Çinko silikat Polisiloksan karışımlar 18

19 3. Hempel boyaları 3.2 Maksimum dayanma sıcaklıkları Boya u ru nlerinin kullanılan bağlayıcılar ve pigmentlere bağlı olarak sıcaklıklara karşı farklı dayanıklılıkları vardır. Boya tiplerinin tek tek sıcaklık dayanımları aşağıda gösterilmiştir. Sıcaklık C Alkitler Katranlar Akrilikler Epoksiler Poliüretanlar Silikatlar Silikonlar Daimi kuru sıcaklık dayanma aralığı. Süreli dayanma aralığı. Uygunluk, renklendirmeye bağlı olacaktır. 400 C üzerinde sadece alüminyum pigment uygundur. 19

20 4. Hempel in Renk Kodları 4. Hempel in Renk Kodları Hempel boyalarının, özellikle astarlarının renkleri 5 haneli renk kodları ile tanımlanır: Beyaz Kırık beyaz, gri Siyah Sarı, krem, deve tu yu Mavi, eflatun Yeşil Kırmızı, turuncu, pembe Kahverengi Hempel renk kodları ile resmi renk standartlarının arasında direkt bağlantı yoktur. Ancak resmi renk standartlarının, Hempel renk kodu karşılıklarını gösteren tablolar mevcuttur. Son kat boyalarda ve belli u ru nlerde RAL, BS, NCS vb. gibi özel standart tonlara karşılık gelen tonlar yapılabilir. Ton belirleme örneği Hempadur Hempadur u ru nu, Hempel standart tonunda açık gri Hempel in Üru n Bilgi Föyleri ve Gu venlik Bilgi Föyleri yerel dillerde, Hempel web sitesinde mevcuttur. Yerel Üru n Bilgi Föyleri nasıl bulunur: 20

21 5. Faydalı açıklamalar 5. Faydalı açıklamalar Yu zey koruma kaplaması teknolojisinde kullanılan muhtelif faydalı açıklamalar ve terimler vardır. Aşağıda boyalar ile ilgilenirken aşina olmanız gereken birkaç gerekli terimi bulabilirsiniz: Hacimce Katı Madde Oranı Katı madde hacmi (VS) ifadesi, yu zde olarak aşağıdaki oranı gösterir: Kuru film kalınlığı Islak film kalınlığı Belirtilen oran, boya kaybı ile karşılaşılmamış, belirtilen kalınlıkta laboratuar koşullarında uygulanan kaplamanın kuru ve ıslak film kalınlığı arasındaki oran olarak belirtilmiştir. Teorik Boyama Alanı Belirli bir kuru film kalınlığında tamamen du zgu n yu zey u zerinde boyanın teorik boyama alanı aşağıdaki şekilde hesaplanır: Katı madde hacmi % x 10 Kuru film kalınlığı (μm) = m 2 /litr Gerçek Tu ketim Gerçek tu ketim, teorik tu ketimi ilgili tu ketim faktöru (CF) ile çarparak tahmin edilir. Tu ketim faktöru ya da gerçek tu ketim, u ru n bilgi föyu nde belirtilemez çu nku aşağıda değinilen birçok dış koşula dayanır: a. Boya filminin dalgalanması: Boya el ile uygulandığında film yu zey u zerinde bazı dalgalanmalar gösterecektir. Aynı zamanda boya, örneğin 80:20 kuralını yerine getirmek için belirtilen kuru film kalınlığından daha yu ksek bir ortalama kalınlığa sahip olacaktır. Bu da eğer belirtilen en du şu k film kalınlığına ulaşmak istiyorsanız, boya tu ketiminin teorik olarak hesaplanan miktardan daha yu ksek olacağı anlamına gelir. b. Yu zeyin bu yu klu ğu ve şekli: Karmaşık ve ku çu k ölçu lu yu zeyler teorik hesaplamanın yapıldığı dörtgen ve du z alanlara göre daha fazla pu sku rtme nedeniyle daha yu ksek tu ketime yol açacaktır. c. Yu zey tipinin pu ru zlu lu ğu : Bir yu zey tipinin özellikle pu ru zlu bir yu zeyi varsa ölu hacim yaratmasından dolayı du zgu n bir yu zeyde kullanılandan daha fazla boya kullanılmasına sebep olur ve bu da her çeşit teorik hesaplamayı etkileyecektir. İnce film kalınlığında atılan ön imalat astarları durumunda, boya filmi du zensiz boşlukları kapladığı için daha yu ksek tu ketime neden olur ve daha geniş yu zey etkisi vardır. d. Fiziksel kayıplar Tenekelerde, pompalarda ve borulardaki kalıntılar, karışım ömru nu n aşılması nedeni ile atılan boya, ortamdaki hava koşulları nedeni ile kayıplar, boyacının yetersiz becerileri vb. gibi etkenlerin hepsinin daha yu ksek tu ketim u zerinde etkisi olacaktır. Daha fazla tanım ve açıklama için lu tfen yerel Hempel temsilciniz ile irtibat kurunuz. 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 [Header] change on Master Page B 6. Hempel boya sistemleri Çeşitli atmosferik korozyon kategorileri ve diğer tip ortamlar için tavsiye edilen boya sistemleri (ISO 12944:2018 e uygun olarak) 26

27 [Header] change on Master Page B 27

28 hempel.com.tr 1915 yılından bu yana Hempel, çevremizdeki du nyaya koruma ve esin kaynağı sağlayan, du nyanın önde gelen boya uzmanı olmuştur. Bugu n 80 u lkede 5,500'den fazla çalışan ile koruyucu, dekoratif, denizcilik, konteyner, sanayi ve yat pazarlarında gu venilir çözu mler sunuyoruz. Hempel, du nyanın her yerindeki ku ltu rel, insancıl ve bilimsel hedefleri gururla destekleyen Hempel Vakfı'na aittir. Hempel Coatings San. ve Tic. Ltd. Sti. Partaş Center Kat: 9 Eski Üsku dar Caddesi Çayıryolu Sokak İçerenköy İstanbul Tel: Faks: hempel.tr@hempel.com 28 TR 09/2018 TR