İSTANBUL TAKAS VE SAKLAMA BANKASI A.Ş. BORSA İSTANBUL A.Ş. PAY PİYASASI TAKAS VE TEMİNAT YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ

Transkript

1 İSTANBUL TAKAS VE SAKLAMA BANKASI A.Ş. BORSA İSTANBUL A.Ş. PAY PİYASASI TAKAS VE TEMİNAT YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar Amaç MADDE 1 - (1) Prosedürün amacı; Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası nda gerçekleştirilen sermaye piyasası araçları alım satım işlemleri ile bu araçların konu olduğu diğer işlemlerin nakit ve menkul kıymet takası, temerrüt, teminat, saklama, transfer işlemleri, üyelik ile mevzuat çerçevesinde ve/veya Kurul tarafından Takasbank a verilen diğer görevlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Dayanak MADDE 2 (1)Prosedür; tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu nun 77 nci maddesi, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Merkezi Takas Kuruluşlarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Genel Yönetmelik, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. Merkezi Takas Yönetmeliği, tarih ve 288 sayılı Yönetim Kurulunda onaylanan İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası Takas ve Teminat Yönetimi Yönergesi, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun un 10 uncu maddesi ile tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik ve ilgili mevzuat çerçevesinde hazırlanmıştır. Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 3 - (1) Prosedürde geçen; a) Borsa: Borsa İstanbul Anonim Şirketi ni, b) EFT: Elektronik Fon Transfer Sistemi ni, c) Genel Müdür: İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketi Genel Müdürü nü, ç) Kolektif Yatırım Kuruluşları: Yatırım fonları, bireysel emeklilik fonları ve yatırım ortaklıklarını, d) Kurul: Sermaye Piyasası Kurulu nu, e) Menkul Kıymet: Piyasada işlem gören sermaye piyasası araçlarını, f) MKK: Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketi ni, g) Piyasa: Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası nı, ğ) Piyasa işleticisi: Kanun da tanımlanan piyasa işleticilerini, h) Prosedür: İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası Takas ve Teminat Yönetimi Prosedürü nü, ı) Sistem: Takasbank sistemini, i) Takas: Piyasa da gerçekleşen işlemlerle ilgili olarak ortaya çıkan yükümlülüklerin, Takasbank tarafından belirlenen süre ve şartlarda, üyeler tarafından yerine getirilmesi suretiyle taraflar arasında nakit ve/veya varlıkların transferini sağlayan süreçlerin tamamını, 1/17

2 j) Takasbank: Merkez Mah. Merkez Cad. No:6 Şişli/İstanbul Türkiye adresinde faaliyetlerini sürdüren İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş ni, k) TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim Şirketi ni, l) Üye/Sistem Katılımcısı: Piyasa da gerçekleşen işlemlere ilişkin olarak Takasbank tarafından verilen takas hizmetlerine taraf olmalarına izin verilenleri, m) Yatırım Kuruluşu: Kurul dan yatırım hizmet ve faaliyetlerinde bulunmak üzere izin almış aracı kurumlar ile yatırım hizmeti ve faaliyetinde bulunmak üzere kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumlarını ve bankaları, n) Yönerge: İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası Takas ve Teminat Yönetimi Yönergesi ni, o) Yönetim Kurulu: Takasbank Yönetim Kurulu'nu, ö) Yönetmelik: İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. Merkezi Takas Yönetmeliği ni, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Üyeliğe İlişkin Esaslar Üyelik MADDE 4 - (1) 5 inci maddede belirlenen şartları sağlayan yatırım kuruluşları takas üyesi olabilirler. (2) Piyasa ya üye olan yatırım kuruluşları Yönetmeliğin 7 inci maddesi 1 inci fıkrası uyarınca doğrudan takas üyesidirler. Doğrudan takas üyeleri, sadece kendilerinin ve/veya müşterilerinin takas işlemlerini gerçekleştirmeye yetkilidir. Üyelik şartları MADDE 5 - (1) Piyasa da takas üyesi olabilmek için aşağıdaki şartların sağlanmış olması gerekir. a) Piyasada ilgili mevzuata aykırılıklar sebebiyle işlem yapma yetkisinin kaldırılmamış olması, b) İçeriği Takasbank tarafından belirlenen sözleşmenin imzalanarak ibraz edilmiş olması, c) Takasbank nezdindeki işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla, Takasbank tarafından belirlenen ve Genel Mektuplar vasıtasıyla üyelere duyurulan teknik alt yapının oluşturulması ve işlerliğinin sağlanması için gerekli tedbirlerin alınmış olması, ç) Takasbank, MKK ve Takasbank tarafından belirlenen muhabir bankalar nezdinde ilgili hesapların açılması, (2) Takasbank ın Piyasa da merkezi karşı taraf olması halinde ilave üyelik şartları merkezi karşı taraf işleyişini düzenleyen yönetmelik ile belirlenir. Üyelik başvuru ve kabulü MADDE 6 - (1) Üyelik için başvuracak yatırım kuruluşlarının, Takasbank Genel Müdürlüğüne hitaben başvuru talebini ve Prosedürde üyelik için aranan şartların yerine getirildiğini tevsik eden bilgi ve belgeleri içeren bir yazı ile müracaatta bulunması ve bu yazının ekinde, 2/17

3 Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler ile aşağıda belirtilen belgeleri Takasbank a göndermeleri gerekmektedir. a) Üyelik başvuru formu, b) Yetki Belgesi (örneği), c) Piyasa da üye olduğuna dair Borsa dan alınacak belge, ç) Üyelik Sözleşmesi ve Sözleşme Öncesi Bilgi Formu d) Nakit, Kıymet, Teminat, Şartlı Virman ve Elektronik EFT Talimatı Taahhütnamesi, e) Faks Cihazı ile İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. ye Gönderilecek Müşteri Talimatları ile İlgili Uygulama Sözleşmesi, f) Takasbank tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde talep edilecek diğer belgeler. (2) Üyelik başvurularının Takasbank tarafından değerlendirmeye alınması için, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan bilgi ve belgeler ile Takasbank tarafından istenecek diğer bilgilerin tamamlanmış olması gerekir. Takasbank yapılan başvuruları 5 inci maddede aranan şartların yerine getirilip getirilmediği açısından değerlendirir. Başvuruya ilişkin Takasbank tarafından alınan karar ilgiliye yazılı olarak bildirilir. (3) Üyelik başvurusu kabul edilen yatırım kuruluşunun Takasbank nezdinde faaliyetlerine başlayabilmesi için üyelik başvurusunun uygun görüldüğünün tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde; a) Üyelik teminatını yatırması, b) Takasbank sistemi üzerinde üye adına işlem yapacak olan personeli yetkilendirmesi gerekir. Aksi takdirde ilgili kuruma verilen üyelik izni iptal edilir. (4) 3 üncü fıkrada belirtilen yükümlülüklerin yerine getirildiği tarih, yatırım kuruluşunun Piyasa da takas üyesi olduğu tarih olarak kabul edilir ve üye bu tarihten itibaren işlem yapmaya hak kazanır. Üyelerin yükümlülükleri MADDE 7 - (1) Üyelerin aşağıda sayılan hususlara uyması zorunludur: a) Takasbank tarafından belirlenen sistem sürelerine uymak, Prosedür ve ilgili diğer mevzuatla Piyasa takas işlemlerine ilişkin olarak belirlenen tüm ilke ve kurallara uygun hareket etmek, b) Müşterilerine ve diğer üyelere karşı iyi niyet ve dürüstlük ilkelerine uygun davranmak, c) Takasbank tarafından talep edilen aidat, ücret, komisyon ve diğer yükümlülükleri süresi içinde yerine getirmek, ç) Takasbank tarafından öngörülmesi halinde, diğer üyelere karşı doğabilecek mali ve hukuki sorumluluğu teminat altına alan, genel ve özel mahiyette sigorta yaptırılmasına ilişkin düzenlemelere uymak ve bu nitelikteki diğer tedbirleri almak, d) Prosedür kapsamındaki iş ve işlemleri ile ilgili olarak Takasbank tarafından gerekli görülen hususlarda talep edilecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve Takasbank yetkililerince yapılacak incelemelerde her türlü desteği sağlamak, e) Takasbank ın yapacağı sistem değişikliklerine belirlenen süreler içerisinde uyum sağlamak ve testlere iştirak etmek, f) Doğrudan veya dolaylı yönetim kontrolünü sağlayan payların devredilmesi durumunda, Takasbank a 15 gün içerisinde bildirimde bulunmak, g) Yasal olarak tutmakla yükümlü oldukları defter ve kayıtlara ek olarak, Takasbank tarafından kararlaştırılan diğer kayıtları tutmak, bilgi ve belgeleri 3/17

4 usulüne göre düzenlemek, bunları periyodik olarak veya Takasbank ın istediği zamanlarda Takasbank a iletmek ve söz konusu kayıt ve belgeleri 1 yıl boyunca saklamak, ğ) Merkez adresi, yönetim kurulu üyeleri ve genel müdür değişikliklerini, en geç değişikliğin gerçekleştiği tarihi izleyen iş günü Takasbank a bildirmek, h) Prosedür kapsamındaki diğer yükümlülüklerini süresi içerisinde ve eksiksiz olarak yerine getirmek. (2) Herhangi bir üyenin, yükümlülüklerini kısmen veya tamamen yerine getiremeyeceğini öngörmesi halinde, durumu sebeplerini de içeren tüm tevsik edici bilgi ve belgelerle birlikte ivedilikle Kurul a, Borsa ya ve Takasbank a bildirmesi zorunludur. Söz konusu bildirim, Takasbank ın Prosedürde belirlenen tedbirleri almasına engel teşkil etmez. (3) Üyeler Prosedür kapsamında düzenlenen faaliyetler çerçevesinde gerçekleştirmiş olduğu işlemlere ilişkin tüm yükümlülüklerin ifası ile çalışanlarının görevleri çerçevesinde yaptıkları işlerden sorumludur. (4) Üyeler, kolektif yatırım kuruluşları adına gerçekleştirdikleri dâhil Piyasa da gerçekleştirmiş oldukları tüm işlemlerin takasından sorumludur. (5) Üyeler işlemlerini yetkilendirdiği personel adına tahsis edilen kullanıcı kodu ve şifreleri kullanarak uzaktan erişim yoluyla gerçekleştirirler. Tahsis edilen şifre kullanılarak sistemde yapılan işlemler ile şifrenin yetkisiz kişilerce kullanımından doğan sorumluluk üyeye aittir. (6) Sisteme erişimin mümkün olmadığı durumlarda işlemler üyeyi temsil yetkisi bulunan kişilerce verilecek yazılı talimatlar çerçevesinde Takasbank tarafından gerçekleştirilebilir. Üye faaliyetlerinin durdurulması ve üyelikten çıkarma MADDE 8 - (1) Üyenin 5 inci maddede belirtilen üyelik şartlarını kaybetmiş olduğunun tespiti halinde, Takasbank, 3 ayı geçmemek üzere verilecek uygun süre içinde söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmesini istemeye yetkilidir. (2) Üyelik şartlarının kaybedilmiş olması veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle, takas sisteminin güvenli ve kesintisiz işlemesini tehlikeye düşürecek önemli nitelikte risklerin ortaya çıkması durumunda Takasbank, herhangi bir süre vermeksizin üyenin faaliyetlerini tamamen veya işlem bazında, geçici olarak durdurmaya veya üyelikten çıkarmaya yetkilidir. Bu durum en hızlı iletişim aracı ile Kurul a ve Borsa ya bildirilir. (3) Borsa, piyasa işleticisi, Kurul ya da yetkili otorite tarafından işlem yapma yetkisinin kaldırılması halinde, üye Takasbank tarafından takas üyeliğinden çıkarılabilir. (4) Faaliyetleri durdurulan, üyelikten çıkartılan veya kendi yazılı talebi doğrultusunda üyelikten ayrılmak isteyen üyelerin Prosedür kapsamında yer alan işlemlerden kaynaklanan yükümlülükleri devam eder. (5) Takasbank, faaliyetleri durdurulan veya üyelikten çıkarılan kurumun takas işlemlerinin tamamlanması amacıyla aşağıdaki tedbirler dâhil gerekli gördüğü her türlü tedbiri almaya yetkilidir. a) Üyenin doğrudan Takasbank nezdindeki hesapları üzerinde işlem yapmasını engellemek, b) Takas borçlarının kapatılması amacıyla üyenin takas alacaklarını kullanmak, c) Üyenin teminatlarına başvurmak, ç) Üyenin Takasbank nezdinde serbest hesaplarında bulunan varlıklarına başvurmak. 4/17

5 Üyelikten ayrılma MADDE 9 - (1) Üyelikten ayrılmak isteyen kurum, bu durumu Takasbank a yazılı olarak bildirir. İlgili üyenin Yönetmelik kapsamındaki yükümlülüklerinin yanı sıra; a) Piyasa üyeliğini sona erdirdiğine dair Borsa dan alınan tevsik edici belgelerin bir örneğinin Takasbank a teslim edilmesi, b) Piyasa da gerçekleştirmiş olduğu işlemlerin tamamının tasfiye edilmiş olması, c) Takasbank a karşı herhangi bir yükümlülüğünün bulunmaması gerekmektedir. Üyelik teminatının iadesi MADDE 10 - (1) SPK tarafından Borsa işlem yetkileri iptal edilerek faaliyeti son bulan aracı kuruluşlar ile Pay Piyasası nda işlem yetkisi iptal edilen aracı kuruluşlara ait üyelik teminatı, üyenin yazılı talimatı Takasbank a iletmesini müteakip Takasbank a olan tüm yükümlülüklerinin ödenmiş olması şartı ile iade edilir. Ödeme aynen olabileceği gibi mislen de yapılabilir. Genel esaslar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Takas işlemleri MADDE 11 - (1) Takas işlemleri, Takasbank sistemi üzerinden gerçekleştirilir. (2)Üyeler web alt yapısı ile Takasbank sistemine erişerek işlemlerini gerçekleştirirler. Üyeler ile Takasbank arasında oluşturulacak sistemsel mesajlaşmaya ilişkin özellikler ve mesaj içerikleri Takasbank tarafından belirlenerek Genel Mektuplar/duyurular vasıtasıyla Üyelere duyurulur. (3) Üyelerin takasa konu işlemlerinden doğan hak ve yükümlülükleri Takasbank tarafından belirlenen hesaplar üzerinden hesaben sonuçlandırılır. (4)İşlemlerin takas tarihinde ve süresi içerisinde tamamlanacağı hususunda Takasbank ın herhangi bir garantisi bulunmaz. Takas işlemlerinin süresi içerisinde tamamlanması borçlu üyelerin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesi koşuluna bağlıdır. (5) Piyasa da gerçekleştirilen işlemlere ilişkin yükümlülükler takas tarihinde, ilgili nakit/menkul kıymet takas hesapları kullanılarak yerine getirilir. (6) Nakit takas işlemleri için Takasbank nezdinde üye adına, a) Nakit borçlar için 22 nolu Üye Hisse Senedi Takas Borcu Hesabı veya 88 nolu Üye Brüt Takas Borcu Hesabı b) Nakit alacaklar için 11 nolu Üye Serbest Hesabı açılır. (7)Kıymet takas işlemleri için; a) MKK nezdinde TBTAH Takasbank Takas Havuz Hesabı açılır. Takas hizmeti sunulan piyasalar/pazarlar ve işlem türleri MADDE 12 - (1) Piyasa nın bünyesinde bulunan ve aşağıda sıralanan pazarlara ve platformlara ilişkin takas işlemleri Takasbank tarafından gerçekleştirilir. a) Pay Ana Pazarı b) Kusurat Pazarı 5/17

6 c) Resmi Müzayede ç) Birincil Piyasa d) Temerrüt Pazarı Takasa konu varlıklar MADDE 13 - (1) Sistem üzerinden; a) Paylar, b) Borsa Yatırım Fonları, c) Rüçhan Hakkı kuponları, ç) Aracı Kuruluş Varantları ve Sertifikalar, d) Borsa Yönetim Kurulu tarafından işlem görmesine karar verilen diğer sermaye piyasası araçlarının, takas işlemleri gerçekleştirilir. Merkezi takas MADDE 14 - (1) Piyasa da yapılan bütün işlemlerin takası, Kurulca getirilen istisnalar hariç, Takasbank tarafından gerçekleştirilir. Yönetmeliğin 17 nci maddesi hükmü saklıdır. Takas tarihi ve süresi MADDE 15 - (1) Takas günü, işlem gününü takip eden ikinci iş günüdür (T+2). Yarım günlerde takas işlemi gerçekleştirilmez. Takas günü yarım güne denk gelen işlemlerin takası bir sonraki tam işgününde gerçekleştirilir. Piyasa da yarım günde yapılan işlemlerin takası ise, bir önceki günün işlemleri ile birleştirilerek, yarım günü izleyen ikinci iş gününde toplu olarak gerçekleştirilir. (2) Takas süreleri belirlenirken Takasbank ve Piyasa nın açık olduğu iş günleri dikkate alınır. (3) Taraflarca menkul kıymet ya da nakit yükümlülüğünün takas tarihinden önce yerine getirilerek takas işlemlerinin sonuçlandırılması mümkün değildir. (4) Piyasa nın takas son saatleri Borsa nın görüşü alınarak Takasbank Yönetim Kurulu tarafından değiştirilebilir. (5) Piyasa da gerçekleştirilen işlemlere ilişkin nakit ve menkul kıymet takas yükümlülükleri saat 16:30 a kadar yerine getirilir. Aksi halde temerrüt hükümleri uygulanır. (6) Takas süresi; takas, saklama, ödeme veya piyasa işletim sistemlerinden kaynaklanan sorunlar nedeniyle Takasbank Genel Müdürü tarafından geçici olarak değiştirilebilir. (7) Takas gününde yükümlülüklerini yerine getiren üyelerin, aynı gün içinde takas alacaklarını almaları esastır. Günler arasında yükümlülük ve alacaklar netleştirilmez. (8) İşlemlerin takas tarihinde ve süresi içerisinde tamamlanacağı hususunda Takasbank ın herhangi bir garantisi bulunmamaktadır. Takas işlemlerinin süresi içerisinde tamamlanması borçlu üyelerin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesi koşuluna bağlıdır. Sistemin çalışma gün ve saatleri MADDE 16 - (1) Sistem resmi iş günlerinde sabah saat 08:00 da açılır, saat 20:00 da kapanır. Yarım günlerde ise kapanış saati 16:00 dır. Bu süreler içerisinde olmak koşulu ile bu prosedürde belirtilen saatler içerisinde işlemler gerçekleştirilir. (2) İhtiyaç görülmesi halinde çalışma gün ve saatleri Banka tarafından değiştirilerek üyelere duyurulur. (3) Sistemde gerçekleştirilen tüm işlemlerde sistem saati esastır. 6/17

7 Para birimi MADDE 17 - (1) Takas işlemlerinden kaynaklanan nakit yükümlülüklerinin ödenmesinde piyasada gerçekleştirilen sözleşmede yer alan para birimi kullanılır. (2) Piyasa düzenlemelerinde yer alması durumunda Türk lirasından ayrı bir para birimi ile gerçekleştirilen işlemlerde, takas ilgili para birimi üzerinden gerçekleştirilebileceği gibi takas günü ilan edilen TCMB döviz satış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilerek de gerçekleştirilebilir. Takas ve transfer işlemlerinin kesinliği MADDE 18 - (1) Sermaye piyasası araçlarının takas talimat ve işlemleri ile ödeme işlemleri üye faaliyetlerinin geçici ya da sürekli olarak durdurulması, idari ve adli merciler nezdinde tasfiye işlemlerine başlanması durumu da dâhil olmak üzere, geri alınamaz ve iptal edilemez. (2) Üye için fon veya sermaye piyasası aracı aktarımlarının askıya alınmasını, bunlara sınırlama getirilmesini veya sürekli olarak durdurulmasını da içerecek şekilde fon veya sermaye piyasası araçları üzerinde tasarruf etmesini engelleyen kanunlarla düzenlenmiş her türlü tedbir ve karara ilişkin Takasbank a tebligat yapılmasını takiben; Üyenin; a) Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası nda gerçekleştirmiş olduğu işlemler için; i. Üye faaliyetinin durdurulması veya faaliyetlerinin devamına engel teşkil edecek bir hususun tespit edilmesi halinde, en hızlı iletişim aracı ile Borsa işlemlerinin durdurulması için Borsa bilgilendirilir. ii. Piyasa da gerçekleşerek takas sistemine aktarılan tüm sözleşmeler kesinleşmiş sayılır ve netleştirmeye dahil edilerek netleştirme sonucunda oluşan borç ve alacakların takas işlemleri sonuçlandırılır. Ancak, sözleşme iptalleri istisna olup, iii. sözleşme düzeltmeleri ise yeni hali ile takas işlemine dahil edilir. Üyenin Takasbank nezdinde bulunan tüm bakiyeleri ile tesis etmiş olduğu teminatlar, yükümlülüklerinin sona erdirilmesi için kullanılır. Takasbank a tebliğ edilen karar çerçevesinde işlem yapılabilmesi için üyenin Takasbank a karşı olan tüm yükümlülüklerinin tamamlanması gerekir. b) Transfer talimatı, i. Takasbank tarafından sağlanan ekranlar, web servis arayüzü üzerinden iletilen veya yazılı talimat olması halinde talimatın Takasbank tarafından alındığı an itibari ile sisteme girmiş sayılır. Bu emirler gerçekleşene kadar üye tarafından geri alınabilir. ii. Transfer emrinin sisteme girilmesini müteakip transfer emrini veren üye ile söz konusu transfer emrine muhatap üyenin Takasbank sisteminde adına açılmış ilgili hesaplarda tutar ve/veya miktar değişiminin gerçekleştiği andan itibaren üyeler işlemden vazgeçemez ve işlem kesinleşmiş sayılır. Takas hesapları MADDE 19 - (1) 12 inci maddede yer alan piyasa ve pazarlarda işlem yapmak isteyen bütün üyeler, takas işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan nakit ve menkul kıymet hesaplarını Takasbank, MKK ve işlemin niteliği gerektirdiği takdirde ise Takasbank tarafından belirlenecek muhabir banka nezdinde açmak zorundadırlar. (2) Takasa olan nakit / menkul kıymet yükümlülükleri hesaben yerine getirilir. 7/17

8 Netleştirme MADDE 20 - (1) Piyasa da gerçekleşen işlemlerde net borç veya alacak tutarının hesaplanmasında menkul kıymet bazında müşteri / portföy ayırımı da gözetilerek çok taraflı netleştirme yönteminin uygulanması esastır. Netleştirme sonucunda oluşan net menkul kıymet borç veya alacakları karşılığında nakit alacak veya borçlar oluşturulur. (2)Günlük netleştirme uygulanır. Günler arasında yükümlülük ve alacak geçişi mümkün değildir. Bu Prosedürün 15 inci maddesinin 1 inci fıkrası saklıdır. (3) Kurul, Borsa veya piyasa işleticisi, netleştirme işlemi yapılmadan takas yükümlülüklerinin yerine getirilmesine; piyasa, pazar, menkul kıymet veya yatırımcı bazında brüt takas uygulanmasına, brüt takas işleyişinden piyasa yapıcı ve/veya likidite sağlayıcı üyelerin muaf tutulmasına, blok satış ve özel emir işlemlerinin takasının netleştirme dışında tutulmasına, netleştirmenin sadece iki üye arasındaki işlemlerde yapılması veya belirli nitelikteki işlemlerin netleştirme dışında bırakılmasına karar verebilir. Teslim karşılığı ödeme prensibi MADDE 21 - (1) Takas işlemlerinde teslim karşılığı ödeme prensibi uygulanır. Takas yükümlülüklerini yerine getirmeyen üyelerin takas alacakları ödenmez. (2) Kısmi olarak yerine getirilen yükümlülükler karşılığında alacaklar da kısmi olarak ödenebilir. Likidite grubu MADDE 22 - (1) Piyasada işlem gören kıymetler likit ve likit olmayan şeklinde 2 gruba ayrılarak takas işlemleri gerçekleştirilebilir. (2)Takasbank, üyeler tarafından kapatılan nakit borçları belirleyeceği bir saate kadar sadece likit olmayan kıymetlerin takas işlemlerini gerçekleştirmek için kullanabilir. Borsa da yapılan hatalı işlemlerin düzeltilmesi MADDE 23 - (1) Borsada yapılan işlemlere ilişkin düzeltme işlemleri Takas sisteminde gerçekleştirilir. (2)Borsa ya gönderilen emre ilişkin gerçekleşen tüm sözleşmeler toplu olarak düzeltilebilir. Aynı emirden kaynaklanan birden fazla işlem olması halinde tüm işlemlerin değiştirilmesi gerekmektedir. Emrin sadece bir kısmına ait işlemler değiştirilemez. (3) Emir üzerinde yer alan hesap türü, ve müşteri hesap no alanlarında düzeltme yapılması mümkün olup, müşteri kategorisi hesap türüne bağlı olarak otomatik olarak güncellenir. Diğer alanlar üzerinde ise düzeltme yapılamaz. (4)Gerçekleşen işlemler üzerinde aynı gün (T+0) düzeltme yapılamaz. (5)Düzeltme işlemleri T+1 gün başından itibaren sistem kapanışına kadar yapılabilir. Pozisyon aktarımı MADDE 24 - (1) Üyenin bir emre ait pozisyonlarını başka bir üyeye devretmesi mümkündür. (2) Pozisyon aktarımı doğrudan ve pozisyon bazında olmak üzere 2 şekilde gerçekleştirilebilir. i. Doğrudan aktarım: Borsa Pay Piyasasında üye olan ancak takas üyesi olmayan kurum ile genel takas üyesi arasında yapılan ve Bankaya bildirilen sözleşme çerçevesinde; emri ileten kurumun gerçekleşen tüm işlemlerine ait pozisyonları 8/17

9 otomatik olarak ilgili genel takas üyesi altındaki hesabına aktarılarak takas işlemleri bu hesap üzerinden gerçekleştirilir. ii. Pozisyon bazında aktarım: iletilen bir emre ait gerçekleşen işlemin münferit olarak herhangi bir takas üyesine devrederek takas işlemlerinin devredilen üye hesapları üzerinden gerçekleştirilmesi işlemidir. (3) Pozisyon aktarımı en geç T+1 günü sistem kapanışına kadar yapılabilir. (4)Pozisyon bazında pozisyonun devri, devredilen pozisyonun karşı üye tarafından kabulü ile mümkün olup, kabul edilmeyen pozisyonlar devredilmemiş sayılır. İşlem öncesi depo şartı MADDE 25 - (1) Takasbank, takas sisteminin sağlıklı biçimde işlemesi amacıyla, risk ve temerrüt durumlarını dikkate alarak belirli bir sermaye piyasası aracında ya da belirli üye veya üyelerin işlemlerinin; ya da Kurul veya Borsa gözetim faaliyetleri kapsamında tespit edilecek gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilerin yetkililerinin işlemlerinin netleştirme yapılmadan yerine getirilmesini; alım emirlerinde emrin gerçekleştirilmesi için gerekli nakdin, satım emirlerinde ise satışa konu sermaye piyasası aracının belirli bir kısmının veya tamamının emrin gerçekleştirilmesini beklemeden depo edilmesini isteyebilir. (2)İşlem öncesi depo edilen para veya menkul kıymet, işlemin gerçekleşmemesi halinde ilgili üyeye iade olunur. (3) İşlemin gerçekleşmesi halinde ise; a) Alım emirlerinde, depo edilen para, alımı gerçekleşen menkul kıymetin bedeline mahsup edilir. Alım nedeniyle doğan nakit yükümlülüğünün, depo edilen tutardan az olduğu durumda aradaki fark ilgili üyeye iade edilir. b) Satım emirlerinde, satışı gerçekleşen menkul kıymetler alıcı üyeye bedeli tahsil edilerek teslim edilir. Tahsil edilen bedel satıcı üyeye ödenir. Depo edilen menkul kıymetlerin tamamının satışı gerçekleşmemiş ise kalan kısmı satıcı üyeye iade edilir. (4)Depo edilen tutardan daha fazla menkul kıymet alımı ya da depo edilen menkul kıymetten daha fazla satım yapılması durumunda, aradaki tutar veya menkul kıymet farkı takas süresi içerisinde yerine getirilmiş olsa dahi temerrüt esasları uygulanır. (5)İşlem öncesi depo şartının Kurul, Borsa veya piyasa işleticisi tarafından talep edildiği durumlarda Kurul, Borsa veya piyasa işleticisi tarafından aksi bildirilmedikçe bu madde hükümleri uygulanır. Piyasa takas işlemleri MADDE 26 - (1) Piyasa da gerçekleştirilen alım satım işlemlerinin takası, takas tarihinde, ilgili nakit/menkul kıymet takas hesapları kullanılarak gerçekleştirilir. (2) Üyelerce Borsa da gerçekleştirilen alım satım işlemleri eşleştiğinde müşteri /portföy ayırımı da gözetilerek üye bazında takas pozisyonları oluşturulur. Oluşan pozisyonlar anlık olarak üyeler tarafından da izlenebilir. Pozisyon devri ile aktarılan işlemler de pozisyonlara yansıtılır. Netleşmiş takas talimatları T+1 gün sonunda oluşturulur, T+2 günbaşı itibariyle üyeler tarafından izlenebilir. Takasa menkul kıymet borcu olan üyeler yükümlülüklerini, MKK nezdinde Takasbank menkul kıymet takas hesapları aracılığı ile yerine getirirler. (3) Takasa nakit borcu olan üyeler yükümlülüklerini, Takasbank nezdinde nakit takas hesapları aracılığı ile yerine getirirler. (4) Takas, Takasbank tarafından belirlenen aralıklarda en fazla miktarda kaydın mutabakatını yapacak şekilde toplu olarak sonuçlandırılır. Takas yükümlülüklerinin kısmi olarak yerine getirilmesi de mümkün olup, Takasbank tarafından belirlenen zamanlarda kısmi olarak yerine getirilen yükümlülük karşılığında kısmi mutabakat yapılır. 9/17

10 (5) Borsa, Piyasa da gerçekleşen ancak takasının Takasbank dışında yapılmasına karar verilen işlemleri Takasbank a bildirir. Net nakit takası MADDE 27 - (1) Takas işlemleri 26. Maddenin 2. Fıkrasında oluşturulan takas pozisyonları bazında gerçekleştirilir. Net takas yükümlülükleri üyeler tarafından Takasbank nezdinde üye bazında açılan 22 nolu Üye Hisse Senedi Takas Borcu Hesabı na saat 16:30'a kadar yatırılır. (2) MKK nezdindeki ilgili hesaba aktarılmak suretiyle yerine getirilen menkul kıymet yükümlülüklerinin sistem tarafından mutabakatı yapılmasını takiben nakit takas alacakları serbestleşir. (3) Kısmen yerine getirilen yükümlülükler karşılığında takası sonuçlandırılan kayıtlara ait serbestleşen nakit alacakları da kısmi olarak ödenir. (4)Nakit alacakları, üyelerin Takasbank nezdindeki 11 nolu Üye Serbest Cari Hesabı na alacak kaydedilir. Net menkul kıymet takası MADDE 28 - (1) Net menkul kıymet yükümlülükleri Üyeler tarafından takas tarihinde saat 16:30 a kadar yerine getirilir. (2) Menkul kıymet takası, MKK nezdindeki üye havuz hesaplarından, Takasbank Takas Havuz Hesabı na aktarımını takiben sistem tarafından mutabakatın yapılması ile sonuçlandırılır. (3) Menkul kıymet takas alacaklarının ödenebilmesi için, teslim karşılığı ödeme prensibi çerçevesinde nakit yükümlülüklerinin yerine getirilmiş olması gerekir. (4)Menkul kıymet takas alacakları üyelerin MKK nezdindeki ilgili hesaplarına aktarılır. Brüt takas MADDE 29 - (1) Kurul, Borsa veya piyasa işleticisinin, netleştirme işlemi yapılmadan takas yükümlülüklerinin yerine getirilmesine; piyasa, pazar, platform, menkul kıymet veya yatırımcı bazında brüt takas uygulanmasına, blok satış ve özel emir işlemlerinin takasının netleştirme dışında tutulmasına, netleştirmenin sadece iki üye arasındaki işlemlerde yapılmasına veya belirli nitelikteki işlemlerin netleştirme/brüt takas dışında bırakılmasına karar vermesi halinde; ilgili işlemler ayrılarak netleştirmeye/brüt takasa dâhil edilmez. (2) Üye, piyasada gerçekleştirmiş olduğu satış işlemi toplamı kadar menkul kıymet borçlu, karşılığındaki nakit tutarının toplamı kadar nakit alacaklı; alış işlemlerinin toplam tutarı kadar nakit borçlu, karşılığındaki toplam menkul kıymet adedi kadar menkul kıymet alacaklı olur. Borç/alacak kayıtları müşteri ve portföy ayırımı gözetilerek oluşturulur. (3) Brüt takas menkul kıymet ve nakit yükümlülükleri Üyeler tarafından takas tarihinde saat 16:30 a kadar yerine getirilir. (4) Brüt nakit takas yükümlülükleri Üyeler tarafından Takasbank nezdinde üye bazında açılan 88 nolu Hisse Senedi Brüt Takas Hesabı na saat 16:30'a kadar yatırılır. (5) Menkul kıymet takas borçları, MKK nezdindeki üye havuz hesaplarından, Takasbank Takas Havuz Hesabı na aktarım yoluyla kapatılır. (6) Brüt takas nakit alacakları üyelerin Takasbank nezdindeki 11 nolu Üye Serbest Cari Hesabı na alacak kaydedilir. (7) Brüt takasa konu menkul kıymet ve nakit alacakları, takas son saatinden sonra dağıtılır. 10/17

11 Piyasalar arası mahsup işlemleri MADDE 30 - (1) Takasbank tarafından işletilen piyasalar ile takas hizmeti verilen piyasalar/pazarlar arasında nakit ve/veya menkul kıymet mahsup talimatı iletilerek bir piyasadan/pazardan olan alacakların diğer piyasa/pazar işlemlerinden kaynaklanan borçlara mahsup edilmesi mümkündür. (2) Mahsup talimatı verilebilecek piyasalar/pazarlar Takasbank tarafından belirlenerek üyelere duyurulur. (3) Nakit mahsup talimatları, talimatın verildiği gün EFT kapanış saatine kadar geçerli olup, EFT kapanış saatine kadar gerçekleştirilemeyen talimatlar geçerliliğini yitirir. (4) Mahsup talimatı verilmesine rağmen alacaklı olunan piyasadan/pazardan alacağın aynı gün içerisinde alınamaması halinde, borçlu üye borçlu olduğu piyasaya/pazara borcunu aynı gün içerisinde ödemekle yükümlüdür. (5) Nakit mahsup talimatlarının; a) Borçlanma Araçları Piyasası/Pay Piyasası /Pay Senedi Repo Pazarı arasında en geç saat 14:30 a, b) Takasbank Para Piyasası ile diğer piyasalar/pazarlar arasında saat en geç 15:45 e kadar Takasbank a elektronik olarak iletilmesi zorunludur. Kolektif yatırım kuruluşu virman ve takas işlemleri MADDE 31 - (1) Aracı kurumların kolektif yatırım kuruluşları adına piyasada gerçekleştirmiş olduğu menkul kıymet satış işlemleri için; satışa aracılık eden her bir kurum bazında toplam satış miktarı kadar virman talimatı sistem tarafından otomatik olarak oluşturulur. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Temerrüt ve Mağduriyet Ödemesi İşlemleri Pay Piyasası Temerrüt Esasları MADDE 32 - (1) Piyasalarda gerçekleştirilen işlemler sonucunda doğan yükümlülüklerini takas tarihinde saat 16:30 a kadar yerine getirmeyen Üyeler, herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın temerrüde düşmüş sayılır. (2) Yükümlülüklerini takas tarihinde belirlenen saatlerden sonra yerine getiren veya takas tarihinde yerine getirmeyerek izleyen günlerde yerine getiren üyelerden temerrüt faizi tahsil edilir. (3) Nakit yükümlülüklerin yerine getirilmesinde üyenin ilgili nakit borç kapatma hesabına aktarım saati esas alınır. (4) Menkul kıymet yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde, MKK nezdindeki takas havuz hesabına aktarıldığı saat borç kapatma saati olarak dikkate alınır. Temerrüt faizi MADDE 33 - (1) Belirlenen süreler içinde yükümlülüğünü yerine getirmeyen üyeden, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen süreler dikkate alınarak, yerine getirilmeyen yükümlülük tutarı üzerinden hesaplanan temerrüt faizi ve diğer yasal yükümlülükler tahsil olunur. (2)Temerrüt faizinin hesaplanmasında, temerrüde düşülen tarih ile yükümlülüğün yerine getirildiği tarih arasındaki takvim günleri dikkate alınır. Şu kadar ki, takas tarihinde belirlenen 11/17

12 son saatten sonra ancak aynı gün yerine getirilen yükümlülükler için ise temerrüt faizi 1 gün üzerinden hesaplanır. (3)Temerrüde düşen üyeye, yerine getirilmeyen yükümlülük tutarının; BİAŞ Repo Ters Repo Pazarı, BİAŞ Bankalararası Repo Ters Repo Pazarı, TCMB Bankalararası Para Piyasası nda veya Takasbank Para Piyasası nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanı esas alınarak hesaplanacak tutarı kadar temerrüt faizi uygulanır. (4)Temerrüt faizinin belirlenmesinde ilgili Borsa veya piyasa işleticisinin görüşü alınır. (5)Asgari temerrüt matrahının altındaki tutarlara temerrüt hükümleri uygulanmaz. Asgari temerrüt matrahı 150 Türk Lirası dır. (6)Asgari temerrüt faizi ise 15 Türk Lirası dır. Hesaplanan temerrüt faizinin asgari temerrüt faizinin altında olması halinde asgari tutar tahsil edilir. (7)Asgari temerrüt matrahı ve faizine ilişkin tutarlar Maliye Bakanlığı tarafından her yıl ilan edilen yeniden değerleme oranı dikkate alınarak güncellenir. Temerrüt faizinin hesaplanması MADDE 34 - (1) Temerrüt matrahı; nakit yükümlülükler için gecikmeli olarak kapatılan tutar olup, menkul kıymet yükümlülükleri için gecikmeli olarak kapatılan menkul kıymet adedi ile işlem günü günlük ağırlıklı ortalama fiyatın çarpılması ile bulunan tutardır. Temerrüt faizi: matrah * (baz faiz/100 ) * gün/360 * katsayı formülü ile hesaplanır ve varsa yasal yükümlülükler eklenir. (2) Yükümlülüğünün takas gününde takas son saatinden sonra 17:30 a kadar (17:30 dahil)yerine getirilmesi halinde katsayı 1(bir), 17:31 ve daha sonra ya da izleyen günlerde yerine getirilmesi halinde ise katsayı 3 (üç) olarak uygulanır. Temerrüt halinin sonlandırılması MADDE 35 - (1) Takas tarihinde yerine getirilemeyen nakit/ menkul kıymet yükümlülüklerine ilişkin temerrüt halinin sona erdirilmesi amacıyla, ertesi iş günü Borsa temerrüt pazarında işlem gerçekleştirilir. (2) Alım satım işlemlerinin temerüde düşen üye açısından daha olumsuz fiyatlar üzerinden gerçekleşmesi halinde aradaki fark üyeden tahsil edilir. Aradaki farkın üye tarafından ödenmemesi durumunda tutar üyenin işlem teminatlarından tahsil edilir. İşlemlerin temerrüde düşen üye açısından daha olumlu fiyatlar üzerinden gerçekleşmesi halinde, yerine getirilemeyen yükümlülüğün karşılanması sonrasında kalan tutar ilgili üyeye ödenir. (3) Temerrüde düşen üye temerrüt halini belirlenen ve kendisine tebliğ edilen zamanda sona erdirmek zorundadır. Tahakkuk, bildirim ve tahsilat MADDE 36 - (1) Temerrüt faizi ile diğer yasal yükümlülükler, üyenin temerrüdünün kapandığı günü takip eden iş günü tahakkuk ettirilmesi esastır. (2) Tahakkuk ettirilen temerrüt faizinin bildirimi üye ekranları aracılığı ile elektronik ortamda yapılır. Bildirimin elektronik ortamda gönderilmesini müteakip Üyenin başkaca bir ihbar veya bildirime gerek kalmaksızın bildirimi aldığı kabul edilir. (3) Tahakkuk eden temerrüt faizi, diğer yasal yükümlülükler ile birlikte tahakkuk tarihinden itibaren 3 iş günü içerisinde ödenir. 12/17

13 (4) Tahakkuk ettiği halde süresi içinde üye tarafından yatırılmayan temerrüt faizi ve diğer yasal yükümlülükler, takip eden iş günü üyenin serbest hesabından Takasbank tarafından re sen tahsil edilir. (5) Takasbank ın merkezi karşı taraf olarak hizmet vereceği tarihe kadar temerrüt faizleri Garanti Hesabına aktarılır. Takasbank temerrüt komitesi MADDE 37 - (1) Temerrüt faizi tahakkuk eden üye, temerrüdün takas, ilgili merkezi saklama sistemi veya ödeme sisteminden kaynaklanan nedenlerle kendi kusuru olmaksızın ortaya çıktığı veya temerrüt faizi hesaplamasında maddi hata yapıldığı gerekçeleri ile Takasbank nezdinde itiraz edebilir. (2) İtirazlar bir yazı ve ekinde itiraza ilişkin belgeler ile temerrüt tahakkuk tarihinden itibaren en geç 1 hafta içerisinde yapılır. (3) Temerrüde düşen üyenin itirazı, Yönetmeliğin 35 inci maddesi çerçevesinde Takasbank bünyesinde oluşturulan Temerrüt Komitesi tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. (4) Üye tarafından yapılan itirazın haklı bulunması durumunda temerrüt faizi uygulanmaz, tahsil edilmiş olması halinde ilgili tutar üyeye iade edilir. (5) İtirazın reddi durumunda ise, karar bir yazı ile ilgili üyeye bildirilir. (6) İtiraz, temerrüt faizinin süresi içerisinde ödenmesini durdurmaz. Mağduriyet Ödemesi MADDE 38 - (1) Taahhüdünü yerine getirmede temerrüde düşen üye nedeniyle takas günü kendisine teslim veya ödeme yapılamayan üyeye altıncı fıkrada yer alan koşullarda mağduriyet ödemesi yapılır. Ancak aynı gün içerisinde gecikmeli olarak yapılan teslim ve ödemeler için mağduriyet ödemesi yapılmaz. (2) Mağduriyet ödemesi yapılması için üye talebi aranmaz. Ancak mağduriyet ödemesi almak istemeyen üyenin, bu talebini yazılı olarak Takasbank a bildirmesi halinde kendisine ödeme yapılmaz. (3) Temerrüde düşen Üye nedeniyle kendisine ödeme veya teslim yapılamayan üyeye gecikilen günler karşılığı olarak, temerrüde düşen üyeden tahsil olunan temerrüt faizinin 2/3'ü mağduriyet ödemesi olarak yapılır. (4) Mağduriyet ödemesi üyelerin serbest cari hesaplarına yapılır. (5) Üyeler, hesaplarına aktarılan mağduriyet ödemesini, alacaklı müşteri hesaplarına aktarmakla ve müşteri hesaplarına aktarım bilgilerini Takasbank a bildirmekle yükümlüdürler. (6) Mağduriyet ödemesinin yapılabilmesi için; a) Temerrüde düşen üyenin yazılı itirazda bulunmuş olması halinde itirazının geçersiz kabul edilerek temerrüt faizinin tahsiline karar verilmiş olması, b) Temerrüdün Borsa, Takasbank, MKK ve TCMB sisteminde oluşan sorunlardan kaynaklanmaması c) Alacaklı üyenin, takas yükümlülüklerini zamanında yerine getirmiş olması gerekir. 13/17

14 BEŞİNCİ BÖLÜM Transfer İşlemleri Genel İlkeler MADDE 39 - (1) Transfer emri: a) Belirli miktarda fonun sistem içerisinde katılımcılar arasında devrolunmasına ilişkin katılımcı talimatını, b) Ödeme yükümlülüğünün üstlenilmesi veya yerine getirilmesi sonucunu doğuran, sistem kurallarına uygun talimatı, c) Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları üzerindeki hakları kaydi olarak veya sair şekilde sistem içerisinde devretmeye yönelik katılımcı talimatını ifade eder. (2)Transfer işlemlerinde talimatın onaylanarak nakdin/sermaye piyasası aracının karşı üye hesabına geçtiği an talimatın geri alınamaz olduğu andır. (3)Sistem üzerinden gerçekleştirilen transfer işlemleri alıcı tarafından reddedilemez ancak yeni bir transfer emri ile iade edilebilir. Ancak başka bir sistem ile bütünleşik gerçekleştirilen transfer işlemlerinde ilgili sistem kuralları geçerlidir. (4)İşlemlerin, üye kullanıcıları tarafından, yetkilendirilen personel adına tahsis edilen kullanıcı kodu ve şifrelerin kullanılması suretiyle Takasbank ekranları üzerinden, Takasbank tarafından ilan edilen saatler içerisinde gerçekleştirilmesi esastır. (5)Ancak zorunlu hallerde Banka ya yazılı talimat verilerek işlem yapılması da mümkündür. (6)Üyeler arası transfer işlemleri, sistemde serbest ve şartlı virman olmak üzere 2 şekilde gerçekleştirilebilir. (7)Transfer işlemleri giriş ve onay olmak üzere iki aşamada gerçekleşir. (8)Kaydi menkul kıymet transfer işlemleri, MKK ile entegre olarak müşteri alt hesapları arasında gerçekleştirilir. (9)Takasbank, üyelerin Takasbank dışındaki hesapları ile bu hesaplardan Takasbank taki üye hesaplarına yapılacak transfer işlemleri için diğer transfer sistemleri ile entegrasyonu sağlar. Takasbank dışına yapılacak transferlerde, hesabına transfer yapılan kurumun Takasbank üyesi olması şartı aranmaz. (10) Yarım gün resmi tatil olan tarihlerde geçerli olacak süreler Takasbank tarafından ayrıca belirlenerek üyelere duyurulur. (11) Transfer işlemlerine ilişkin süreler Genel Müdür tarafından belirlenir. (12) Transfer işlemlerine ilişkin süreler, ihtiyaç görülmesi halinde ilgili gün sistem kapanış saatine kadar geçerli olmak koşuluyla, ekip yöneticileri tarafından uzatılabilir. (13) Transfer işlemlerine ilişkin içerik, format ve yöntem uygulama esasları ile duyurulur. Serbest Virman işlemleri MADDE 40 - (1) Kolektif yatırım kuruluşları hesaplarında bulunan menkul kıymetlerin serbest virman işlemleri takas tarihinde saat 21:00 a kadar gerçekleştirilebilir. (2) Fonların Piyasa da gerçekleştirdiği satış işlemlerine ilişkin virman kayıtları sistem tarafından otomatik olarak oluşturulur. Oluşturulan kayıtların fon adına işlem yapmaya yetkili kullanıcılar tarafından doğrulanması ve onaylanmasını takiben virman gerçekleşir. (3) Ödünç işlemi, hatalı virman, hatalı işlem ve diğer virman talepleri, fon tarafından gönderilen gerekçeli virman talimatının Takasbank tarafından onaylanmasını takiben gerçekleşir. Takasbank gerekli görmesi halinde işlemi reddedebilir. 14/17

15 Şartlı virman işlemleri MADDE 41 - (1) Nakit ve menkul kıymet transferleri sistem üzerinden, teslim karşılığı ödeme prensibi çerçevesinde, eş anlı olarak gerçekleştirilir. (2) Şartlı virman işlemine konu nakit transferi üyelerin Takasbank nezdindeki nakit hesapları arasında; menkul kıymet transferleri ise saklama bakiyesinin bulunduğu sistem üzerinde gerçekleşir. (3) Şartlı virman işlemlerine ilişkin talimatların en geç saat 17:05 e kadar sisteme tanımlanması zorunludur. (4) İşlem son saatine kadar gerçekleşmeyen işlemler sistem tarafından iptal edilir. (5) İşleme taraf olan her iki üye tarafından sisteme iletilen talimatlar otomatik olarak eşleştirilir. İşlem, taraf olan üyelerin borçlarını kapatmalarını takiben gerçekleşir. (6) Sisteme ileri valörlü şartlı virman talimatı iletilebilir. Talimatlar sisteme tanımlandıkları tarihte eşleşir, valör tarihinde gerçekleşir. Şartlı virman yöntemleri MADDE 42 - (1) Şartlı virman işlemleri; normal, parçalı ve takas tanımlı olarak gerçekleştirilebilir. Normal şartlı virman talimatları ile zincir işlemleri oluşturulabilir. (a) Normal şartlı virman işlemi, üyelerin nakit ve menkul kıymet yükümlülüklerini yerine getirmesiyle eş zamanlı olarak tek parçada gerçekleşir. (b) Parçalı şartlı virman işleminin gerçekleşebilmesi için her iki tarafın da talimat girişinde parçalı işlem alternatifini tanımlaması gerekir. (c) Parçalı şartlı virman işlemi, nakit ve menkul kıymet olarak yerine getirilen yükümlülük oranında parçalı olarak gerçekleşir. (ç) Takas tanımlı şartlı virman işlemlerinde; şartlı virman işlemi karşılığında alacaklı olunan nakit/menkul kıymet ile takas borcu, serbestleşen nakit/menkul kıymet takas alacakları kullanılarak ise şartlı virman borcu kapatılır. Ancak şartlı virman işlemine taraf olan üyelerden yalnızca biri takas tanımlılık opsiyonunu kullanabilir. (d) Bir şartlı virman işlemi karşılığında alacaklı olunan nakit/menkul kıymet ile başka bir şartlı virman işlemine ait nakit/menkul kıymet borcun kapatılması amacıyla zincir kurulabilir. Zincir kuran üye, net bakiye üzerinden yükümlülüklerini yerine getirerek işlemlerin tamamlanmasını sağlar. ALTINCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Takas üyeliği GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Prosedürün yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Piyasa da işlem yapan aracı kurumlar doğrudan takas üyesi statüsü ile Takasbank a üye olarak kabul edilir. Garanti hesabı GEÇİCİ MADDE 2 - (1) Takas yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde temerrüt durumu ile karşılaşılması halinde nakit takas alacaklarının mümkün olan en kısa sürede dağıtılmasını sağlamak amacıyla garanti hesabı oluşturulur. 15/17

16 (2) Garanti hesabı, ilgili Borsa tarafından aktarılan nakit tutar ile nakit ve menkul kıymet temerrütlerinden alınan temerrüt faizlerinden oluşur. (3) Garanti hesabının kullanım esasları Borsa ile Takasbank arasında imzalanan protokol ile belirlenir. (4) Garanti hesabı ancak hesap mevcudunun yeterli olduğu ölçüde takas işlemlerinin süresi içerisinde tamamlanmasını sağlar. Ancak, takas işlemlerinin süresi içerisinde tamamlanacağı hususunda herhangi bir garanti veya taahhüt söz konusu değildir. (5) Temerrüt konusu nakit karşılığı menkul kıymetler işlemin teminatı olarak bloke edilir. (6) Takasbank ın Piyasa da gerçekleşen işlemler için Merkezi Karşı Taraf olması halinde veya Borsa kararı ile garanti hesabı tasfiye edilebilir. Tasfiye üyelere duyurulur. Teminatlar GEÇİCİ MADDE 3 (1) Piyasa da gerçekleşen işlemlere ilişkin olarak talep edilecek teminatlar için Takasbank ın Piyasa da Merkezi Karşı Taraf olarak hizmet vermeye başlayacağı tarihe kadar Borsa düzenlemeleri geçerlidir. Duyurular MADDE 43 - (1) Prosedür kapsamında yer alan hususlara ilişkin detaylar ve değişiklikler Takasbank tarafından yayımlanacak Genel Mektuplar, Duyurular ve Uygulama Esasları ile üyelere duyurulur. Olağanüstü durumlar MADDE 44 - (1) Olağanüstü durumlarda izlenecek karar alma süreçleri, teknik, işletimsel ve operasyonel yordamlar ile araçlar Takasbank tarafından hazırlanan olağanüstü durum kılavuzu ile belirlenerek üyelere duyurulur. Sistem İş Sürekliliği MADDE 45 - (1) Sistem iş sürekliliği planı ve olağanüstü durum kuralları Takasbank İş Sürekliliği Yönetmeliği, bu yönetmeliğe bağlı alt düzenlemeler ve süreklilik planları ile düzenlenmiştir. İş sürekliliğine ilişkin genel politika metinleri Takasbank websitesi vasıtası ile katılımcılara duyurulur. Yeniden Yapılandırma Planları MADDE 46 - (1) Yeniden yapılandırma planlarına ilişkin hususlar İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. Yeniden Yapılandırma Planı dokümanında düzenlenmektedir. (2) Yeniden yapılandırma planlarına ilişkin genel politika metinleri Takasbank websitesi vasıtası ile katılımcılara duyurulur. Sistem Bilgi Güvenliği MADDE 47 - (1) Sistem bilgi güvenliği, Takasbank Bilgi Güvenliği Politikası Hakkında Yönetmelik çerçevesinde işletilir. Sistem bilgi güvenliğine ilişkin genel politika metinleri Takasbank web sitesi vasıtası ile katılımcılara duyurulur. 16/17

17 Ücretler MADDE 48 - (1) Prosedür kapsamındaki takas hizmetlerine ilişkin ücretler, Yönetmeliğin 61 inci maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde belirlenerek üyelere duyurulur. (2)Ücret işlemin niteliğine göre işlem esnasında veya aylık olarak tahakkuk ettirilir ve üyenin Takasbank nezdindeki hesaplarından tahsil edilir. (3)Tahakkuk tarihinden itibaren 3 iş günü içerisinde itiraz edilmeyen komisyon tutarı kabul edilmiş sayılır. (4)Süresi içerisinde ödenmeyen komisyonlar üyelerin serbest cari hesabından re sen tahsil edilir. Sistem kurallarında değişiklik MADDE 49 - (1) Takasbank sistem kurallarını değiştirmeye yetkilidir. Sistem kurallarının değiştirilmesinin ilgili mevzuat uyarınca yetkili mercilerin onayına tabi kılındığı durumlarda, değişiklikler söz konusu onayı müteakip uygulamaya alınır. (2)Birinci fıkra kapsamında değişikliklerin uygulamaya alınması öncesinde Üyeler gerekli teknik veya hukuki alt yapıyı hazırlamalarını teminen en az on beş gün öncesinden bilgilendirilir. Yürürlük MADDE 50 - (1) Prosedür yayım tarihinde yürürlüğe girer. (2) Bu prosedürün 24 üncü maddesi Banka tarafından yapılacak duyuruyu takiben yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 51 - (1) Prosedür hükümlerini Genel Müdür yürütür. 17/17