Bipolar Bozukluk Sınıflandırmasında Karma Dönem

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bipolar Bozukluk Sınıflandırmasında Karma Dönem"

Yonca Saltik
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Bipolar Bozukluk Sınıflandırmasında Karma Dönem Ömer Aydemir Celal Bayar Üni. Tıp Fak. Psikiyatri A.D.

2 Kurum ve Kuruluşla İlişki Bildirimi Araştırmacı olarak: 2010:Astra-Zeneca 2011: 2012: Danışmanlık: 2010: AstraZeneca, Bristol-Myers-Squibb, Servier 2011: AstraZeneca 2012: Konuşmacı olarak: 2010:Lundbeck, AstraZeneca, Pfizer 2011: Lundbeck, AstraZeneca, Janssen-Cilag 2012: Lundbeck, Pfizer

Bristol-Myers-Squibb, Servier 2011: AstraZeneca 2012: Konuşmacı olarak:

3 Seyir Özellikleri Döngüsellik Heterojenite Kişiye özgülük

4 It appears to me that melancholy is the commencement and a part of mania Aretaeus

5 Karma Dönem DSM 1: manik depresif reaksiyon, karma tip DSM 2: hemen tamamen eşzamanlı manik depresif belirti örüntüsü DSM 3: iç içe geçmiş veya birkaç günde bir hızla birbirine dönüşen, manik ve depresif dönemin tam belirti örüntüsü DSM 4: en az bir hafta süreyle manik ve depresif dönemin tüm ölçütleri

günde bir hızla birbirine dönüşen, manik ve depresif dönemin tam belirti

6 Karma Dönem ICD 10: en az iki hafta boyunca önde gelen manik ve depresif döneme ait belirtiler Cincinnati: manik döneme eşlik eden en az iki veya üç belirgin/ayrık depresif belirti

7 Belirti Yükleri Bipolar I Bozuklukta Belirti Dağılımları 30,6 9,8 6 53,4 belirtisiz manik depresif karma/dönglü Judd ve ark., 2003

8 Belirti Yükleri Bipolar II Bozuklukta Belirti Dağılımlar 51,9 2,5 44,2 belirtisiz hipomanik depresif karma/dönglü 1,4 Judd ve ark., 2003

9 Belirti Yükleri Kupka ve ark. 2007

10 Belirti Yükleri Uher ve ark., 2012

11 Karma Dönem Tanısı 25 23, , , DSM-4 ICD-10 Cincinnati Klinik Vieta ve Moralla 2010

12 Karma Dönem Tanısı Bridge Çalışması DSM 4 ölçütlerine göre karma dönem %16.0 Bipolar bozukluk tip 1 %12.2 Bipolar bozukluk tip 2 %3.9 Angst ve ark., 2011

13 Karma Dönem Tanısı Bütün sonuçlara bakıldığında araştırma formatında ve kapsamlı değerlendirmede bipolar bozukluk tanısı konan hastalarda karma dönem görülmektedir

14 Klinik Görünüm Depresyon Eksite depresyon, fikir uçuşmasıyla birlikte Borderline KB Karma Dönem Şizoaffektif Bozukluk Disforik mani Mani Akut ve Geçici Psikotik Bozukluklar Goldberg ve ark., 2009

Şizoaffektif Bozukluk Disforik mani Mani Akut ve

15 Klinik Görünüm Manik Dönem Motor hareketlilik Düşünme sürecinde hızlanma Baskılı konuşma Uyku gereksiniminde azalma Öforik duygudurum Karma Dönem Disforik duygudurum Duygudurumda labilite İrritabilite Anksiyete Suçluluk İntihara eğilim Cassidy ve ark., 1998 Cassidy ve Carroll 2001

Karma Dönem Disforik duygudurum Duygudurumda labilite İrritabilite

16 Klinik Görünüm Manik Dönem Duygudurumda kabarma (elation) Büyüklük Aşırı etkinlik katılımı Karma Dönem Disforik duygudurum Duygudurumda labilite İrritabilite Mizaçta dengeleyememe Akiskal ve ark., 1998

Dönem Disforik duygudurum Duygudurumda labilite

17 Klinik Görünüm Manik Dönem Duygudurumda kabarma (elation) Psikomotor hareketlilik Büyüklük veya aşırı iyimserlik Enerjide artma Uyku gereksiniminde azalma Psikotik özellikler eşliğinde irritabilite Öfori Karma Dönem İrritabl veya kuşkucu duygudurum Anksiyete Disfori Düşmanca tutum (hostility) Psikomotor ajitasyon (huzursuzluk) İştah değişiklikleri Çekirdek depresif belirtiler Yatham ve ark., 2008

irritabilite Öfori Karma Dönem İrritabl veya kuşkucu duygudurum Anksiyete Disfori Düşmanca tutum

18 Klinik Görünüm Depresif Dönem Depresif duygudurum Uykusuzluk İştahsızlık Karma Dönem Disforik duygudurum Psikotik özellikler Atipik özellikler Yüksek intihar riski Azorin ve ark., 2012

19 Klinik Görünüm Depresif Dönem Depresif duygudurum Psikomotor durgunluk Dikkatini toplayamama Karma Dönem Düşmanca tutum (hostility) İrritabilite* Öfke Psikomotor huzursuzluk* Dikkatin çelinebilirliği *pozitif yordama değeri ve özgüllüğü yüksek Benazzi ve Akiskal, 2004, 2006

(hostility) İrritabilite* Öfke Psikomotor huzursuzluk* Dikkatin

20 Klinik Görünüm Depresif Dönem Depresif duygudurum İçine kapanıklık Karma Dönem İrritabilite Anksiyete Dışa dönüklük Sato ve ark., 2005

21 Klinik Görünüm Depresif Dönem Depresif duygudurum İçine kapanıklık Psikomotor durgunluk Karma Dönem İrritabilite Düşünce dağınıklığı Psikomotor huzursuzluk Psikotik özellikler Perugi ve ark., 2001

22 Klinik Görünüm Karma dönemde görülen belirti örüntüsü saf duygudurum dönemlerinde görülenlerden farklıdır

23 Klinik Belirteçler Belirteç Saf Duygudurum Dönemi Karma Dönem HVA, 5-HIAA, MHPG (BOS) Sabah plazma kortizol DST 2 +/- + Tiroid işlev bozukluğu 3 + +/- Akut faz reaktanları Post ve ark., 1989; 2 Swann ve ark., 1992; 3 Extein ve ark., 1980; 4 Cassidy ve ark. 2002

24 Klinik Belirteçler Belirteç Saf Duygudurum Dönemi Karma Dönem Yüksek TSH, düşük T VTA Clock knock down COMT G+ (Nörobilişsel etki) Chang ve ark., 1998; 2 Mukherjee ve ark., 2010; 3 Soeiro-de-Souza ve ark., 2012

25 Klinik Belirteçler Karma dönem daha güçlü oksidatif özelliklerle, tiroid işlev bozukluğuyla ve sirkadiyen ritim bozukluğuyla ön plana çıkmaktadır

26 Nörobilişsel Testler Sözel öğrenme İşleyen bellek Sözel akıcılık Dikkati sürdürme güçlüğü (sustained attention) Basso ve ark., 2002

27 Nörobilişsel Testler Dürtüsellik Anlık bellekte (eğilim) Swann ve ark., 2007

28 Beyin Görüntüleme Sağ amigdala, sol inferior frontal girus ile bağıntılı Cerullo ve ark., 2012

29 Beyin Görüntüleme Amigdalada inhibisyon eksikliğine bağlı dürtüsellik artışı Frontal korteks, talamus ve serebellumda aşırı etkinlik Fleck ve ark., 2011

30 Nöropsikoloji Karma dönem bipolar bozukluğa özgü değişiklikler yanı sıra, dürtüsellik ve onunla ilişkili yolaklardaki değişiklikler ile diğer dönemlerden ayrışmaktadır

31 Klinik Ölçekler HAMD-5 manik dönemden ayrımda kullanışlı Gonzalez-Pinto ve ark., 2009 Çok-boyutlu mizaç değerlendirme ölçeği Henry ve ark., 2013 HCL-32-R depresif dönemden ayrımda kullanışlı Angst ve ark., 2011

32 Seyir Özellikleri Karma özellikler seyri kötüleştirmektedir Goodwin ve Jamison 2007 Hastaneye yatış süresi uzar, dönem sayısı artar En yüksek intihar riski McElroy ve ark., 1995 Michaelis ve ark., 2004; Pezawas ve ark., 2002

33 Tedavi Özellikleri Antidepresan tedaviyle manik kayma riski en yüksek Uyarıcı belirtiler: Psikomotor huzursuzluk Baskılı konuşma Düşünmede hızlanma Frye ve ark., 2009

34 Tedavi Özellikleri Lityuma düşük yanıt için iki temel ölçüt Karma dönem Hızlı döngülülük Backlund ve ark., 2009

35 Tedavi Özellkileri 0 Disforik Mani Klasik Mani Başlangıç Mani Ölçeği Puan Değişimi p=.021 Divalproex -8.9 Lityum Bowden ve ark., 1994

36 Tedavi Özellikleri Tedaviye yanıt Li VPA 78 hızlı döngülü hastanın akut tedavisi 14 hastada karma dönem VPA ile tedaviye yanıt %94 Calabrese ve ark Swann ve ark. 1997

37 Seyir ve Tedavi Özellikleri Diğer dönemlere göre hastalığın seyrini kötüleştirmektedir Antidepresanlarla kaymayı arttırmaktadır Tedavide lityuma kötü, valproata iyi yanıt ölçütüdür

38 Sonsöz Karma dönem; diğer duygudurum dönemlerinden ayrık olarak yaşanmaktadır kendine özgü belirtiler göstermektedir nöropsikolojik temellere sahiptir hastalığın seyrini değiştirmektedir kendine özgü tedavi seçimini gerektirir

41 Saf mani Saf depresyon Karma Dönemler Manik Depresif Karma 1

42 Manik stupor (manischer Stupor) 1. İnhibe Manik Durum (manische Zustânde mit Hemmung) 2. Eksite Depresif Durum (depressive Zustânde mit Erregung) 1. ÖfkeliMani (zornige Manie) 2. Depresif Eksitasyon (depressive Hemmung) 3. Fakir Düşünceli Verimsiz Mani (unproduktive gedankenarme Manie) 1. Depresif veya anksiyöz mani (depressive oder ângstliche Manie) 2. Eksite depresyon (errgte Depression) 3. Fakir Düşünceli Verimsiz Mani (ideenarme Manie) 4. Manik Stupor (manischer Stupor) 4. Manik stupor (manischer Stupor) 5. Fikir Uçuşmalı Depresyon (depression mit Ideenflucht) 5. Fikir Uçuşmalı Depresyon (ideenflüchtige Depression) 6. Manik inhibisyon (manische Hemmung) 6. İnhibe mani (gehemmte Manie) Kraepelin E. Manic-Depressive Insanity and Paranoia; 1921.

43 Karma Dönem Ölçütleri Hangi ölçütler en kullanışlıdır? Belirti sayısı üzerinde durulmalı mıdır? Süre kısıtlaması ne kadar olmalıdır? Kendine özgü belirtileri dikkate alınmalı mıdır?

44 Nasıl Tanı Koymalı Karma dönemin kendine özgü belirtileri vardır Karma dönem belirtileri uzun sürme eğilimindedir Karma dönem çok çeşitli belirti gösterir

45 Bipolar Bozuklukta İntihar Neoplazm KVS Kaza İntihar CVS Diğer 0 Angst ve ark., 2005

46 Neden Tanı Koymalı Karma dönem intihar için yüksek riske sahiptir Valtonen ve ark., 2008

47 Neden Tanı Koymalı Karma dönem intihar riskini en çok arttıran nedendir Valtonen ve ark., 2008

48 Bipolar Bozuklukta Dürtüsellik Bipolar bozuklukta dürtüsellik yapısal bir durumdur Swann ve ark., 2009 Dürtüsellik intihar ile doğrudan ilişkili bulunmuştur Watkins ve Meyer 2013 Dürtüsellik bipolar bozukluğun dengesini bozmaktadır Swann ve ark., 2009

49 Neden Tanı Koymalı Karma dönem dürtüselliği belirgin biçimde arttırmaktadır Karma dönemde nöropsikolojik açıdan dürtüsellik bir görüngüdür

50 Bipolar Bozuklukta Tedaviye Yanıt Yineleme riski tedaviye rağmen 5 yılda %75 e ulaşır. Hastaların en az % 50 sinde dönemler arasında önemli kalıntı belirtiler bulunur. %54 ünde bir hastalık döneminin ardından 5 yıl sonra bile işlevsel bozulma gösterir. Hastaların çoğu ilaçla tedaviye iyi uyum göstermez Gitlin ve ark., 1995; Tohen ve ark., 2000; Goldberg ve ark., 1995; Coryell ve ark., 1993

51 Neden Tanı Koymalı Lityuma düşük yanıt Valproata yüksek yanıt İKA ile değişken yanıt

52 Neden Tanı Koymalı Antidepresanlarla kayma riskinde artma Antidepresanlarla intihar riskinde artma McElroy ve ark., 2006

53 Sonsöz Karma dönem bipolar bozuklukta ayrık bir dönem olarak yaşanmaktadır Kendine ait tanı ölçütleri oluşturulmalıdır Yarattığı sağlık sorunları ve riskler ancak saptanırsa giderilebilir Tedavisi özgül olduğu için doğru tanı önemlidir

54 Sözün Kısası Bipolar bozuklukta karma dönem vardır ama karışık dönem yoktur

Benzer belgeler

BİPOLAR YAŞAM DERNEĞİ http://www.bipolaryasam.org/ Bipolar II Bozukluk

BİPOLAR YAŞAM DERNEĞİ http://www.bipolaryasam.org/ Bipolar II Bozukluk Doç. Dr. Sibel Çakır İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları Birimi Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: ELAN Danışman: