Tıbbi Esrar Psikiyatrik Bozuklukların Tedavisinde Kullanılabilir mi?

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Tıbbi Esrar Psikiyatrik Bozuklukların Tedavisinde Kullanılabilir mi?"

Transkript

1 Derlemeler / Reviews DOI: /bcp Tıbbi Esrar Psikiyatrik Bozuklukların Tedavisinde Kullanılabilir mi? Tahir Tellioğlu 1, Zuhal Tellioğlu 2 ÖZET: Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılabilir mi? Esrar en yaygın ve en çok tüketilen yasadışı uyuşturucu maddedir. Esrarın bilinen uyuşturucu etkileri yanısıra bazı tıbbi hastalık belirtilerini düzeltmek için de kullanıldığı iddia edilmektedir. Son yıllarda esrarın kanser ve Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu (AIDS) gibi bazı hastalıklara bağlı aşırı kusma ve kilo kaybı durumları için tıbbi otoritelerden onay alması, esrarın bazı diğer hastalıklarda da kullanılabileceğini düşündürmektedir. Bu derlemede, esrarın bilimsel literatürde bildirilmiş olan bazı tıbbi kullanım alanları tartışılacak ve esrarın bazı psikiyatrik bozuklukların (ya da belirtilerinin) tedavisinde yardımcı olabilceğini bildiren iddialar bilimsel olarak gözden geçirilecektir. Bu sunumun esrar kullanımını yasallaştırmayı destekleme amacı yoktur. Anahtar sözcükler: Kannabis, kannabinoid sistem, tıbbi esrar, psikiyatrik bozukluklar Kli nik Psikofarmakoloji Bülteni 2012;22(1): ABSTRACT: Can medical marijuana be used in the treatment of psychiatric disorders? Cannabis is known to be the most commonly and most widely consumed illicit drug. Despite the known risks of cannabis use, there are anecdotal reports advocating that cannabis can be used in the treatment of or to correct the symptoms of some diseases. Since the approval of use of cannabis in some diseases such as AIDS, cancer, and extreme weight loss, it is suggested that cannabis may safely be used in the treatment of some other medical disorders. In this review, the medical use of cannabis in some medical conditions that were reported in the scientific literature will be reviewed and possible benefits of cannabis use in some psychiatric disorders (or symptoms) will be discussed. This presentation does not aim to support the legalization of cannabis use. Key words: Cannabis, cannabinoid system, medical marijuana, psychiatric disorders Bulletin of Clinical Psychopharmacology 2012;22(1): Brown University, Alpert Medical School, Rhode Island Hospital, Potter 317, Providence, RI 02903, USA 2 DDS, MD Medical Observer, Brown Universitesi Psikiyatri Departmani, Providence, RI 02903, USA Yazışma Adresi / Address reprint requests to: Tahir Tellioglu, MD, Asst. Professor of Psychiatry and Human Behavior, Brown University, Alpert Medical School Director, Substance Abuse Division, Rhode Island Hospital, Potter 317, Providence, RI 02903, USA Telefon / Phone: Faks / Fax: Elektronik posta adresi / address: ttellioglu@lifespan.org Gönderme tarihi / Date of submission: 12 Kasım 2011 / November 12, 2011 Kabul tarihi / Date of acceptance: 10 Aralık 2011 / December 10, 2011 Bağıntı beyanı: T.T., Z.T.: Yazarlar bu makale ile ilgili olarak herhangi bir çıkar çatışması bildirmemişlerdir. Declaration of interest: T.T., Z.T.: The authors reported no conflict of interest related to this article. Esrar Nedir? Hint keneviri (Cannabis Sativa) bitkisinin yapraklarının ve tozlarının farklı işlemlerden geçirilmesi sonucu elde edilen esrar maddesi, dünyada en yaygın üretilen, en fazla kaçakçılığı yapılan ve en çok tüketilen yasadışı uyuşturucu maddedir. Birleşmiş Milletler, 2008 yılında dünyanın yetişkin nüfusunun yaklaşık % oranında esrar kullandığını ve %0.6 sının da esrarı günlük olarak kullandığını bildirmiştir (1). Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yetişkin nüfusunun benzer olarak yaklaşık %4 ü esrar kullanırken, esrar bağımlılığı yaygınlığının bazı altgruplarda (genç siyah erkekler ve kadınlar ile İspanyol erkekler) önemli ölçüde arttığı gösterilmiştir (2). Esrarın bu kadar yaygın olarak kullanılması öncelikle bu Asya kökenli cannabis sativa bitkisinin dünyanın hemen hemen her yerinde ve ikliminde yetişme özelliğine sahip olması yanısıra, esrarın birçok yerde kolayca bulunabilirliğinden dolayıdır. Hemen her ülkede esrar üretimi yapılmaktadır. Uluslararası yasadışı ticaret için esrar üretimi yoğun olarak Güneydoğu ve Güneybatı Asya ülkelerinde, Afrika da; Fas, Tunus, Sudan da, Avrupa da ise; Arnavutluk ve Makedonya da gözlenmektedir. Esrar, Türkiye de emniyet güçlerince en fazla yakalanan uyuşturucu maddedir (3). Esrarın kullanımı ve sokakta bulunan formu, bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ağırlıklı olarak toz/plaka esrara rastlanmakta iken, diğer bölgelerde yaprak esrar daha sık görülmektedir. Esrar kullanıcıları kendi ihtiyaçları olan esrarı, genellikle dış ortamda, az miktarda da iç ortamlarda ektikleri kenevirler yoluyla elde etmektedirler. Türkiye de kenevir tohumunun alımı ve satımı kontrole tabi değildir. Bununla birlikte Türkiye de, 21/10/1990 tarihli Kenevir Ekimi 98 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

2 T. Tellioğlu, Z. Tellioğlu ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik doğrultusunda belirlenen sınırlı bölgede, endüstriyel amaçlar için (kenevir bitkisinin elyafından halat, çuval vb. yapılmakta ve tohumlarından yağ üretilmektedir) yasal kenevir ekimine izin verilmektedir. Bu durumun, esrara karşı güvenlik güçleri tarafından yürütülen mücadeleyi olumsuz etkilediği bildirilmiştir. Esrarın yaygın olarak kullanılmasının diğer bir nedeni ise toplumda esrarın sigara veya alkolden daha güvenli, ya da daha az zararlı olduğuna inanılmasıdır. Halk arasında esrar bitkisel kökenli olmasından dolayı, fabrikalarda üretilmiş kimyasal maddeler olan ilaçlara göre daha güvenli olarak nitelenir ( ottur, zararı yoktur ). Bu inanış bazı tıbbi otoritelerce de desteklenmiştir. Lancet dergisinde 2007 yılında yayınlanan bir araştırmada, bağımlılık yapıcı maddeler kullanıcılara olan zarar (bağımlılık, mortalite ve zihinsel işlev bozukluğu gibi) ve başkalarına zarar (örneğin, suç, çevresel hasar ve uluslararası zararlar gibi) iki ana kategoride karşılaştırılmış ve buna göre; alkol, eroin, kokain gibi maddeler ilk sıralarda yer alırken, esrar daha aşağılarda, klinik kullanımda yer alan benzodiazepin, metadon gibi ilaçların yanında yer almıştı (Şekil 1) (4). Ancak, bu makalenin verilerinin danışman psikiyatristler yanısıra kimya, farmakoloji, epidemiyoloji ve adli bilimler alanlarında madde bağımlılığı konusunda uzman kişiler arasında yapılmış olan bir anket ile toplandığını da unutmamak gerekir. Esrarın Kullanımı ve Etkileri Esrar, hem keyif verici olarak, hem de tıbbi amaçlar için dünyanın her yerinde yüzlerce yıldır kullanılmaktadır (5). Cannabis bitkisinin kurutulmuş yaprakları ve bitkinin tepesinde oluşan çiçeklerdeki tozların elenip ısı altında preslenmesi ile elde edilen plakalar genellikle tütünle birlikte sarılarak sigara gibi içilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ne göre, yakılarak içildiğinde sadece 2-3 miligram esrar bile çoğu insanda istenen etkiyi yaratmak için yeterlidir (1). Buna göre, ortalama tek bir esrar sigarası 2-10 kişiyi tatmin etmeye yetecek kadar esrar sağlayabilir. Bu durum, esrarın neden gruplar halinde, paylaşılarak içildiğini açıklayabilir. Sigara-esrara alternatif olarak, esrar Batı ülkelerinde kurabiye, kek, ya da diğer gıdalar içine konulmak suretiyle, yenilerek de tüketilmektedir. Bazı kullanıcılar yenilerek kullanılan esrarın sigaradan daha farklı bir etki yarattığını, genellikle daha güçlü ve daha uzun süreli bir vücut hafifliği oluşturduğunu iddia ederler (62). Esrarın farmakolojik etkilerinden sorumlu olan etkin ana madde Δ9-THC /Δ9-tetrahidrokannabinol (THC) dür (6). THC, yağda çözünen bir maddedir ve hızlı bir şekilde beyin ve diğer organlara geçer. THC, vücuttaki endojen kannabinoid maddelerin (endokannabinoidler) de etkilediği sinir hücreleri üzerindeki CB1 ve CB2 kannabinoid reseptörlerinin aktivitesini değiştirir. Endojen kannabinoid sisteminin esas olarak beyin nöromodulasyonda rol Başkalarına zarar Kullanıcıcılara zarar Şekil 1: Uyuşturucu maddelerin kullanıcılara ve başkalarına verdiği zararları gösteren çok Kriterli Karar Analizi David Nutt, Leslie King, Lawrence Phillips. Drug Harms in the UK: A Multicriteria Decision Analysis, The Lancet, Nov. 1, 2010 (4) Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

3 Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılabilir mi? oynadığı düşünülmektedir. Endokannabinoid öncüleri postsinaptik nöronlarin membranlarindan sentezlendikten sonra, üzerinde bulunduğu glutamat, dopamin ve Gamaamino butirik asit (GABA) hücresinin aktivasyonuna bağlı olarak aktif hale gelir. Endokannabinoidler retrograd haberci olarak presinaptik CB1 kannabinoid reseptörlerine bağlanarak voltaj-duyarli Ca ++ kanal inhibisyonu ve K + kanal aktivasyonu oluşturarak membran depolarizasyon ve ekzositoz olaylarını engeller. Sonuçta, etkilenen sinir hücresinde norotransmitter salınımı baskılanır (şekil 2). Kannabinoid reseptörlerinin beynin zevk, bellek, düşünce, konsantrasyon, duyu ve zaman, algı ve koordineli hareket gibi işlevlerinden sorumlu bölgelerinde daha yoğun olarak bulunduğu gösterilmiştir (7). Kannabinoid AEA veya 2-AG Presinaptik nöron Ca2+, K+ CB 1 T Postsinaptik nöron Ön madde FAAH Et, AA Şekil 2: Bitkisel kökenli -9-tetrahidrokanabinol (THC) ve sentetik analoglarının sinaptik aralıktaki etki mekanizması Modified from (16): Guzman, M. (2003). anticancer agents. Nat Rev Cancer 3(10): CB1: kannabinoid 1 reseptörü AEA: N-arasidonoil-ethanolamid (endojen kannabinoid reseptör agonisti) 2-AG: 2-Arasidonoil-gliserol (endojen kannabinoid reseptör agonisti) T: transporter (taşıyıcı) NT norotransmitter mr: metabotrobik reseptör ir: iyonotropik reseptor FAAH: Yağ asidi amid hidrolaz - + mr Ca 2+ NT ir sistemin metabolik düzenleme, ağrı, anksiyete, kemik büyümesi ve bağışıklık sistemi fonksiyonları yanısıra, madde bağımlılığında da rol oynadığı düşünülmektedir. Kannabinoid sistem bozukluklarının ise obezite ve bazı kardiyovasküler hastalıklar ile nörolojik bozukluklarda rol oynadığı öne sürülmüştür (8,9). Esrar içilmeye başlandıktan birkaç dakika içinde kalp hızında artışa, kan basıncında düşmeye ve kaslarda gevşemeye yol açar. Bu etkilere göz kızarıklığı, göz içi basıncı azalması, ağız kuruluğu, ısı veya soğuk hissi de eşlik eder. Bir süre sonra zaman, dokunma, ses ve görme algılarında bozukluklar ortaya çıkar. Bellek ve öğrenme zayıflar, düşünme ve problem çözme yavaşlar, koordinasyon kaybı oluşur. Bazen esrar kullanımı, kaygı, korku, güvensizlik, veya panik gibi bulgulara da yol açabilir. Bu olayların sıklığı ve büyüklüğü doza bağlı olarak kişisel farklılıklar gösterir. Esrarın merkezi sinir sistemi etkileri dört ana grupta toplanabilir: duygusal (öfori ve sebepsiz gülme) duyusal (zamansal ve mekansal algı ve oryantasyon bozukluğu) somatik (uyuşukluk, baş dönmesi ve motor koordinasyon) bilişsel (konfüzyon, hafıza sorunları ve konsantrasyon güçlükleri) Esrarın uzun süreli kullanılmasının çeşitli akciğer hastalıkları, baş-boyun kanserleri, immun sistem bozuklukları gibi sağlık sorunları yanısıra depresyon, sosyal çekilme ve diğer ruh sağlığı sorunları, madde bağımlılığı, diğer bağımlılık yapıcı madde kullanımında artış ve motivasyon yoksunluğu sendromuna neden olabileceği bildirilmiştir (10). Tüm bu özelliklerinden ve risklerinden dolayı, esrar ve esrar içeren ilaçlar Çizelge 1 grubu kontrollü ilaçlar sınıfına yani, yüksek kötüye kullanım potansiyeline sahip, tıbbi kullanımı kabul edilmeyen (11) dahil edilmiş ve ilaç kodekslerinden çıkarılıp, satışları yasaklanmıştır (12). Halen, esrarın yetiştirilmesi, bulundurulması, kullanımı ve satışı dünyanın birçok ülkesinde suç sayılmaktadır. Türkiye de esrar, diğer uyuşturucular gibi Türk Ceza Kanunu (TCK) maddelerinde düzenlenmiştir sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunla, esrar elde etmek için kenevir ekimi yasaklanmış (madde 3), başka amaçlarla kenevir ekimi ise izne bağlanmış (mad. 23/1); yasağa aykırı ya da izinsiz kenevir ekme ayrı ayrı suç olarak düzenlenmiştir (3). 100 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

4 T. Tellioğlu, Z. Tellioğlu Esrarın Potansiyel Tıbbi Etkileri Esrarın öfori (neşe, keyif) etkisi binlerce yıldır bilinmektedir. Çin İmparatoru Shen Nung un M.Ö tarihli yazılarında esrar çayı, romatizma, gut hastalığı, sıtma ve hafıza bozuklukları için bir ilaç olarak önerilmiş; çok fazla tüketimi halinde ise iktidarsızlık, körlük ve şeytanlar görme ye neden olduğu kaydedilmiştir. Tıbbi alanda esrar, ağrı kesici ve uyku verici etkileri nedeniyle 19. ve 20. yüzyılda kullanılmıştır. Çeşitli kaynaklar esrarın Birinci Dünya Savaşı yıllarında başağrısı, durgunluk, iştahsızlık, zayıflama gibi yakınmalarda, bazı kanamalarda ve epilepside ilaç olarak önerildiğinden bahseder. Geçen yüzyılda ağrısız doğum için esrar önerilmiştir. Fransız doktor Louis Aubert-Roche Kuzey Afrika da yaptığı tıbbi gözlemlerde esrar kullanan Mısır lıların Avrupa yı etkileyen veba ve tifo gibi hastalıklara karşı daha az duyarlı olduğunu gözlemlemiş ve 1840 ta yılında yayınladığı kitabında esrarı veba ve tifo belirtilerini tedavi etmek için önermiştir yılında Kraliçe Victoria nın doktoru, Sir John Russell Reynolds, esrarın dismenore, migren, nevralji gibi ağrılı hastalıkların tedavisinde ve ayrıca konvülsiyonlar ve uykusuzluk için en yararlı ilaç olduğunu bildirmiştir. Modern tıbbın babası olarak bilinen Sir William Osler, 1915 yılında yazdığı tıbbi ders kitabında esrar için Migren için en iyi tedavi ifadesini kullanmıştır (13). Ağrı tedavisinde esrar kullanımı kronik ağrı ile yaşamak zorunda kalan hastalar arasında sıklıkla başvurulan bir kendi kendini tedavi seçeneğidir. Kannabinoidlerin ağrı giderici etkisinin mekanizması tam olarak bilinmemesine karşın, bu maddelerin nöropatik ağrı (özellikle fibromyalji ve romatoid artrit) tedavisi için güvenli ve etkili olduğunu gösteren ön kanıtlar vardır. THC nin spinal korddaki dorsal kök ganglionlarinda ve periakuaduktal gray alanlarında norotansmitter salınımını değiştirerek hafif ve orta düzey analjezik etki ortaya çıkardığı düşünülmektedir (14). Kanser-harici kronik ağrı tedavisinde kannabinoid kullanan randomize kontrollü çalışmaların sistematik incelemesinde kannabinoidler plaseboya göre önemli bir analjezik etki gösterdiği, ve hatta uyku bozukluklarını düzelttiği bildirilmiştir (15). Kannabinoidler, kemoterapiye bağlı bulantıyı önleyici olarak, ayrıca ağrıyı engelleyici ve iştah arttırıcı etkilerinden dolayı kanser hastaları tarafından da kullanılmaktadır (16). Benzer şekilde, AIDS gibi kesin tedavisi olmayan hastalıklarda da bulantı önleyici ve iştah arttırıcı olarak kullanılabileceğine ilişkin yayınlar yapılmıştır (17,18). Santral sinir sisteminin demiyelinizan hastalığı olan multiple skleroz (MS) için mevcut tedaviler bazı hastalarda etkisizdir veya ciddi yan etkilere yol açmaktadır. Esrarın, MS deki spastisite, ağrı, titreme ve mesane disfonksiyonu gibi durumların tedavisinde yararlı olabileceği ileri sürülmüştür (19). ABD de esrarın etkin ana maddesi Δ9-THC türevi olan iki sentetik ilaç tıbbi kullanımdadır: Dronabinol (Merinol ) ve nabilone (Cesamet ). Bu ilaçlar, geleneksel antiemetik tedavilere yeterli yanıt alınamayan hastalarda kemoterapinin neden olduğu bulantı ve kusmayı tedavi etmek için reçete edilebilmektedirler. Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu (AIDS) olan kişilerde yapılan randomize, çift kor plasebo-kontrollü klinik çalışmada dronabinol un mg/gün arasında değişen dozlarda, görsel analog skalası ile ölçülen iştah uyarıcı etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (20). Aynı çalışmada, bulantının azaldığı ve vücut ağırlığı ile duygulanım halinde iyileşme görüldüğü bildirilmiştir. Esrarın tıbbi olarak kanser ve AIDS yanısıra, multipl skleroz, ağrı, glokom, epilepsi ve diğer bazı hastalıklar için de güvenli ve etkili bir tedavi olabileceği konusu, hem bilim adamlarının, hem de hastaların ilgisini uyandırmaktadır. Esrarın Psikiyatrik Hastalıklarda Potansiyel Kullanımı Esrarın biyolojik hastalıklarda kullanımı yanısıra depresyon, bipolar bozukluklar, anksiyete, ve benzeri duygudurum bozuklukları gibi psikiyatrik hastalıklar için de etkili bir tedavi olup olmadığı tartışma konusudur. Bazı depresyon hastaları esrar kullanımı sayesinde duygudurumlarının düzeldiğini, hayata bağlandıklarını, yürüyüşlere ve bisiklete binmeye başladıklarını, düzenli yemek ve uykuya kavuştuklarını ve daha önce depresif durumda yapmayı hiç düşünemedikleri şeyleri yapabildiklerini iddia etmektedirler. İlk baskısı 1997 yılında yayınlanan Tıbbi Esrar El Kitabı nda esrarın depresyon ile mücadele etme özelliği olduğundan bahsedilmiştir (21). Denson un 2006 da yayınladığı bir çalışmada internetten sorulan soruları yanıtlayan 4400 yetişkin arasında, düzenli olarak günlük esrar kullananlar kullanıcı olmayanlara göre daha az depresif ruh hali ve daha olumlu duygulanım bildirmişlerdir (22). AIDS hastaları arasında yapılan bir çalışmada Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

5 Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılabilir mi? esrar kullanan hastaların yarıdan fazlası esrarın anksiyete, depresyon, ağrı ve iştah üzerine olumlu etkileri olduğunu, sağlık durumunu ve genel iyilik halini (well-being) düzelttiğini bildirmişlerdir (20). Adet öncesi sendromunda (PMS) da bazı kadınların semptomlarını iyileştirmek için esrar kullandıkları bildirilmiştir (13). Bunlara benzer birçok anekdotal bildiriler ve doktorların hastalarından aktardıkları deneyimler esrarın (ve aktif maddesi THC nin) psikiyatrik hastalıklarda da potansiyel kullanım alanları olabileceğine işaret etmektedir. Bazı yayınlarda ise geleneksel tedaviden yarar görmeyen bazı hastalarda esrarın semptomları iyileştirmede ya da ilaçların yan etkilerini azaltmada yararlı olabileceği bildirilmiştir. Bunların yanısıra, savunulan başka bir önemli nokta ise: tıbbi esrar kullanımı ile opiatlar, uyarıcılar (ritalin), sakinleştiriciler, uyku hapları, antidepresanlar ve diğer psikiyatrik ilaçların kullanımını azaltmanın veya ortadan kaldırmanın mümkün olabileceğidir. Ancak bu konuların hiçbiri üzerinde henüz yeterli ve kontrollü çalışmalar yapılmamıştır. Duygudurum Bozuklukları Esrar kullanımının duygudurum düzeltici bir etkisi olabileceği de savunulmaktadır (23). Bu konuda referans gösterilen ilk yayın 1944 yilinda New York Belediye Başkanı LaGuardia nin AMA üyesi olan doktorlardan oluşturduğu Kannabis Komitesi nin raporudur (24). Bu rapora göre esrar başlıca iki terapötik uygulamada kullanılabilir. Bunlardan birincisi: çeşitli depresyon türlerinin tedavisi, ikincisi ise oldukça farklı ve ilginç bir özellik olan iştah arttırma etkisidir. Günümüzde depresyon tedavisinde kullanılan antidepresan ilaçların başlıca etkilerinin serotonin nörotransmisyonunu artırmak, hipokampal 5-HT1A reseptörlerinin tonik aktivitesini arttırmak, nörogenezi teşvik ve noradrenerjik nöronların ateşleme aktivitesini modüle (azalma veya artma) etmek olduğu göz önüne alındığında, ilginçtir ki, kannabinoid agonistlerinin ve endokannabinoid arttırıcıların da benzer şekilde hipokampusta serotonin salınımını ve noradrenerjik nöron aktivitesini artırdığı, aynı zamanda nörojenezi desteklediği gösterilmiştir (61). Buna karşılık, duygusal düzenleme ve stres yanıtı ile ilişkili beyin bölgelerinde yaygın olarak bulunan CB1 kannabinoid reseptörleri farelerde genetik olarak ortadan kaldırıldığında artmış anksiyete davranışlarına yol açmış (25), insanlarda ise seçici CB1 endokannabinoid reseptör antagonisti rimonabant kullanimi, artmış anksiyete ve intihara kadar giden depresyona sebep olmuştur (9). Depresif kişilerde esrar kullanımı sonrası bir iyilik ve düzelme hali bildirilmişse de, genel motivasyon kaybı ve verimlilikte azalma, bu iyi olma halinin bir yanılsama olabileceğini düşündürmektedir. Tıbbi literatürde henüz iyi tasarlamış, kontrollü klinik çalışmalar olmamasına rağmen, bu gözlemler, depresyon tedavisinde esrar veya CB1 endokannabinoid reseptör agonistlerinin belli bir yarar sağlayabileceğini düşündürmektedir. Diğer bir duygudurum bozukluğu olan iki uçlu bozuklukta (BB) esrar esrar kullanımı oldukça yaygındır. Harvard Tıp Fakültesi Psikiyatri Profesörü olan Dr. Grinspoon, 1997 yılında yayınlanan kitabında (Marihuana: Yasak İlaç) bipolar bozukluğu olan hastaların %30-40 oranda geleneksel tedaviden yarar görmediğini; esrarın bu hastalarda semptomları iyileştirmede ya da lityum yan etkilerini azaltmada yararlı olabileceğini yazmıştır (26). İki uçlu bozukluk tanısı ile izlenen bazı hastalar esrar kullanımı ile bazı BB belirtilerinin düzeldiği konusunda ısrar etmelerine rağmen, literatür esrar kullanımı ile BB da manik belirtilerin ortaya çıkmasına neden olduğunu ve hassas kişilerde BB oluşumunu tetikleyebileceğini bildirmektedir. Esrar kullanımı ile manik durumun süresi arasında bir ilişki gözlenmiştir (27). Erken yaşta esrar kullanmaya başlama bipolar bozukluk riskini arttırırken, yaşam boyu esrar kullanımı BB yakalanma riskini beş kat arttırmaktadır (28,29). Anksiyete Bozuklukları Anksiyete ve panik atak, esrar kullanımı ile ilişkili en sık akut belirtilerdir. Ancak, beklenenin aksine, anksiyete bozukluğu olan hastalarda artmış esrar kullanımı olduğu sık olarak gözlemlenir (30). Uzun süreli esrar kullanımının diğer psikiyatrik bozukluklar yanısıra anksiyete bozuklukları gelişme riskini de arttırdığı öne sürülmektedir. Kannabinoide bağlı anksiyete yanıtlarının GABAerjik ve glutamaterjik nöronlarda bulunan kannabinoid reseptörlerinin hassasiyetine göre, farklı anksiyete yanıtı oluşturdukları düşünülmektedir. Esrar kullanımı Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) hastalarında da yaygındır ve bazı hastalar esrarın TSSB belirtilerini azaltmaya yönelik etkileri olduğunu ileri sürmektedirler. Bizim kliniğimizde cinsel travmaya bağlı TSSB tanısı taşıyan bayan hastalar esrar kullanımı ile uykuya dalma süresinin kısaldığını, uyku 102 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

6 T. Tellioğlu, Z. Tellioğlu saatlerinin arttığını ve en önemlisi de travmaya bağlı karabasan sıklığının önemli ölçüde azaldığını bildirmektedirler. Yakın zamanda bir grup araştırmacı esrarın 5 farklı dozunun güvenlik ve etkinliğini ilaç tedavisi ya da psikoterapiye dirençli TSSB hastalarında incelemek için başvurmuşlardır. Ancak, FDA, klinik çalışmayı protokol tasarımı ile ilgili çeşitli problemler nedeniyle durdurmuştur (31). Anksiyete bozukluklarında esrarın kendi kendini tedavi amaçlı olarak kullanıldığı bildirilmişse de (32), esrarın anksiyolitik veya anksiyojenik olarak kullanılabileceğini gösteren güvenilir klinik çalışmalar halen mevcut değildir. Sinir hücreleri üzerindeki kannabioid reseptörlerinin aktivitesi endojen kannabioidlerin etkisini sonlandıran yağ asidi amid hidrolaz (FAAH) ve monoaçilgliserol lipaz (MAGL) enzimlerinin inhibisyonu ile de değiştirilebilir (şekil 2 ). Sıçanlarda endokannabinoid katabolik enzim inhibisyonunun endojen kannabioidlerin beyin düzeylerini artırmak suretiyle anksiyolitik benzeri etkiler gösterdiği bildirilmiştir (33). İlginç olarak, katabolik enzim inhibisyonunun doğrudan THC verilen sıçanlara kıyasla lokomotor davranışlarda değişikliğe sebep olmaması bu enzim inhibisyonunun anksiyeteyi tedavi ederken sedasyon yapmadığının kanıtıdır. Bu suretle, katabolik enzim inhibisyonunu anksiyete bozukluklarının tedavisinde potansiyel hedefler olabilir (34). Uyku Bozuklukları Klinikte sıkça karşılaşılan uyku bozuklukları psikiyatrik bozukluklar ile yüksek oranda komorbid olarak gözlemlenir. Günlük esrar kullanıcıları esrarın uyku bozukluklarında da etkili ve diğer ilaçlara göre çok daha az yan etkileri olduğunu savunmaktadırlar. Kanada da yapılan bir çalışmada uyku bozukluğu bulunan bir grup fibromyalji hastasında sentetik THC olan nabilone ( mg) amitriptilin ile (10-20 mg) değişmeli olarak denenmiş ve uyku her iki grupta da düzelmiş olmasına rağmen, nabilonun daha etkili olduğu ve daha az yan etkiye yol açtığı bildirilmiştir (35).Yazarlar, ağrılı hastalıklara bağlı uyku bozukluklarında düşük doz nabilonun amitriptiline alternatif olarak düşünülebileceğini önermektedirler. Buna karşın, esrar bağımlılarında esrarı bırakma sonrasında uyku bozuklukları oranının yüksek (%32) olduğu bulunmuştur. En sık görülen uyku sorunları uyku süresinin azalması, uykuya dalmanın gecikmesi ve yavaş dalga uykusu azalmasıdır (36). Ancak, uyku bozukluğu için ilaç olarak esrar kullanımının hastalarda hem pozitif hem de negatif pekiştirici olarak esrar bağımlılığı riskini artırabileceği de akıldan çıkarılmamalıdır. Psikotik Bozukluklar Esrarın eskiden beri bilinen bir özelliği olan esrar psikozu, bu psikozun şizofreniye dönüşebileceği iddiasıyla son zamanlarda yeniden gündeme gelmiştir. Esrar kullanan şizofreni hastalarında şizofreni bulgularının daha erken yaşlarda başladığını bildiren bazı araştırmacılar gençlerde esrar kullanımının artışı ile şizofreninin daha fazla görülmeye başladığını savunmuşlardır (37,38). Ancak, yapılan taramalarda son 30 yılda şizofreni genel insidansının artmadığı, hatta azaldığı bulunmuştur (39). Psikozun şizofreniye dönüşebileceğine işaret eden bir diğer teori ise, esrar kullanımının şizofreni bulgularını daha erken yaşlarda ortaya çıkartabileceğini ve bu nedenle esrarın daha kötü prognozlu bir şizofreniye neden olabileceğini ifade eder. Esrar dopamin salınımını arttırdığından esrar kullanan şizofrenlerde nüks oranı daha da artabilir (40). Benzer, şekilde, uzun süreli esrar kullanımının depresyon ve intihar riskini arttırdığı bildirilmiş ise de (41), birçok otorite doğrudan neden-sonuç ilişkisi yerine, esrar kullanımı ve depresyonu ortaya çıkaran genetik ve çevresel etkenlerin ortak olduğunu düşünmektedirler (42). Son yapılan çalışmalar kannabinoidlerin sağlıklı bireylerde şizofreni benzeri geçici semptomlar ortaya çıkardığını ve de şizofreni hastalarında semptomları arttırabildiğini açıkça göstermiştir. Yale Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan bir çalışmada normal deneklere ve antipsikotik tedavisi alan, stabil, 13 şizofreni hastasına intravenöz olarak 0 mg, 2,5 mg ve 5 mg THC verilmiş ve her iki grupta da bilişsel bozukluklardaki artış yanısıra pozitif ve negatif belirtiler ölçeğinde (PANSS) klinik olarak önemli artışlar saptanmıştır (58). Bu sonuçlar, esrarın bilinen bir psikotik bozukluğu olan bireylerde, hastalık belirtilerini arttırdığı ve hastalığın seyri üzerinde olumsuz etkileri olduğu göstermiştir (şekil 3). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Esrar kullanımının bazı çocuk ve yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) belirtile- Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

7 Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılabilir mi? %35 %80 %75 Pozitif ve Negatif Belirtiler Ölçeği (PANSS) %40 3 puan ve daha fazlası (Klinik olarak anlamlı -6 Kontrol Şizofren Kontrol Şizofren Kontrol Şizofren Plasebo 2.5 mg Δ9-THC 5 mg Δ9-THC Şekil 3: Şizofrenide Δ9-THC psikomimetik etkilerine olan artmış hassasiyet. pozitif ve negatif belirtiler ölçeği (PANSS) ile ölçülen pozitif belirtilerde en çok artış. Klinik olarak önemli artış PANSS pozitif belirti alt ölçeğinde 3 puan veya daha fazlası. Gri semboller plasebo; mavi semboller 2.5 mg Δ9-THC; siyah semboller 5 mg Δ9-THC; yuvarlaklar kontrol; üçgenler şizofreni (58). D Souza DC, Sewell RA, Ranganathan M. Cannabis and psychosis/schizophrenia: human studies. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. Oct 2009;259(7): rini azalttığı yönünde bazı klinik gözlemler vardır. Marihuana: Yasak İlaç adlı kitabın yazarı olan emekli Harvard Tıp Fakültesi psikiyatri profesörü ve esrar aktivisti Lester Grinspoon esrarın bazı çocuklarda, geleneksel tedavilerden daha etkili olduğunu iddia etmektedir. New York Times gazetesinde 2009 yılında yayınlanan bir makalede (43) Kalifornia da, DEHB tanısı olan erişkinlerin yanısıra bazı çocukların da esrar ile tedavi edildiği bildirilmiştir. Buna göre, esrar DEHB deki odaklanmayı zorlaştıran hızlı düşünceleri yavaşlatmaktadır. İddia edilen bir diğer önemli bir nokta da esrarın potansiyel tehlikelerinin DEHB tedavisinde kullanılan metilfenidat, amfetamin gibi stimulan ilaçlardan daha az olduğudur. Ancak, tıbbi literatürde esrarın DEHB belirtilerini nasıl etkilediğini gösteren güvenilir bir çalışma yoktur. Son yıllarda esrarın ilk kullanım yaşında bir düşüş ve bununla birlikte gençler arasında esrarın sürekli kullanımı ile yaygınlığında bir artış olmuştur. Hayvan ve insan çalışmaları esrar kullanımının bilişsel gelişim üzerinde etkilerinin esrar kullanımının başladığı yaşa bağlı olduğunu göstermektedir. Kronik esrar kullanımı ileride kişisel ve mesleki eğitime engel olmaktadır. Biyolojik açıdan bakıldığında, olgunlaşan beyinde kritik gelişimsel dönemler içinde esrar kullanımı beyin yapısı ve beyin fonksiyonunda kalıcı değişikliklere neden olabilir. Bu nedenle, ergenlik döneminde sık esrar kullanımının etkileri erişkin kullanıcılara göre daha ciddi olabilir (44). Madde Bağımlılığı Esrar, 19. yüzyılda ABD de yayınlanmış bazı tıbbi metinlerde standart deliryum tremens için bir tedavi olarak yer almıştır (45). Ancak, sınırlı etkisi ve olumsuz değerlendirmeler nedeniyle alkol yoksunluğunda esrar kullanımı pek fazla yaygınlaşmamıştır. Bazı araştırmacılar kannabinoidlerin farklı modellerde nöronal hasar koruyucu olarak rol oynadığını öne sürmüştür ve dolayısı ile alkol kesilmesinden sonraki eksitotoksisitede esrarın yararları olabileceğini savunmuşlardır. Esrarın bu nöronal hasar koruyucu etkisini inceleyen bir in vitro çalışmada bir kannabinoid agonisti olan HU-210 maddesinin etanol yoksunluğuna bağlı N-methyl-D-aspartat (NMDA) aracılı nöronal ölümleri azalttığı gösterilmiştir (46). Bu koruyucu etkinin hücreye NMDA-aracılı aşırı kalsiyum girişinin kannabis agonisti verilmesi ile azaltılmasına bağlı olduğu düşünülmektedir. Aynı çalışmada, kannabinoid sistemin CB1 reseptor antagonisti rimonabant ile inhibisyonunun NMDA aracılı toksisiteyi alkol yoksunu olan nöronlarda arttırdığı gösterilmiştir. Bu sonuçlar endokannabinoid sistem uyarılmasının alkol yoksunluğu sırasında gelişen 104 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

8 T. Tellioğlu, Z. Tellioğlu hipereksitabiliteye karşı koruyucu olduğunu göstermektedir. Yapısal beyin anormallikleri, alkol kullanım bozukluğu olan ergenlerde sıklıkla gözlenmiştir ancak 2009 da yapılan bir beyin görüntüleme çalışmasında aşırı alkol içenlerde kontrole gore daha yoğun nöropatoloji gözlemlenirken, alkolle birlikte yoğun esrar kullananlarda kontrollere çok yakın beyin yapıları izlenmiştir (47). Alkol ve esrarı birlikte kullananlarda gözlenen bu beklenmedik durumun, esrarın alkole bağlı oksidatif stres ya da eksitotoksik hücre ölümünü önleyerek nöronal hasar koruyucu bir etki yapmasından dolayı oluştuğu iddia edilmiştir. Esrarın opioid yoksunluğu belirtilerini azaltıcı etkileri de bilinmektedir. Ramesh ve arkadaşları morfin-bağımlı farelerde nalokson ile oluşturulan opioid yoksunluğu belirtilerinin, endojen kannabinoidler olan AEA veya 2-AG düzeylerini arttırmak suretiyle (katabolik enzim blokaji ile) azaldığını göstermişlerdir (48). Bu sonuçlar, endokannabinoid katabolik enzimlerinin opioid bağımlılığı tedavisinde umut verici bir yöntem olabileceğini göstermektedir. Psikiyatrik Bozukluklar ve Esrar Esrarın tıbbi kullanımı tartışılırken unutulmaması gereken önemli bir konu, esrar kullanan kişilerde psikiyatrik bozuklukların görülme oranının yüksek olduğudur (49,50) yılında Avustralya da yapılan ulusal bir ankete göre (NDSHS) esrar kullanmamış erkeklerin ve kadınlarda %11 ve %14 oranında psikiyatrik bozukluklar gözlemlenirken aktif esrar kullanışı olan erkekler ve kadınların %21 ve %29 unda bir ruh sağlığı bozukluğu bulunmuştur (51). DSM-IV-TR da esrarın esas sorumlu madde olarak neden olduğu 8 psikopatolojik durum bildirilmiştir (Tablo 1) (52). Esrar kullanımı ile ortaya çıkan esrar zehirlenmesi (toxication) ve çekilme (withdrawal) durumları genelde tartışmasız kabul edilir. Esrar bağımlılığı konusu Tab lo 1: Kanabis ile bağlantılı bozukluklar Esrar... o Kötüye kullanımı o Bağımlılığı o bağlı anksiyete bozukluğu o ile endüklenen psikotik bozukluk, deluzyonlarla birlikte o ile endüklenen psikotik bozukluk, halusinasyonlarla birlikte o zehirlenmesi o zehirlenmesi, deliriumla birlikte o ile ilgili diğer bozukluklar ise hala tartışmalıdır (42). Esrarın bu doğrudan neden olduğu durumlar yanısıra, önceden varolan psikiyatrik bozuklukları (panik, depresyon, psikoz) daha da kötüleştirebileceği veya henüz ortaya çıkmamış bir hastalığın ortaya çıkmasına neden olabileceği de düşünülmektedir. Johns ve arkadaşları şizofreni veya kişilik bozukluğu tanısı olan kişilerde esrar zehirlenmesinin daha uzun sürdüğünü bildirmişlerdir. Anksiyete bozukluklarında ise esrarın kendi kendini tedavi amaçlı kullanıldığı bildirilmişse de (32), esrarın anksiyolitik veya anksiyojenik olarak kullanılabileceğini gösteren çalışmalar bulunmamaktadır. Bütün bu çalışmalar, esrarın doğrudan bir psikiyatrik bozukluğa yol açmasa bile aile öyküsü veya psikiyatrik geçmişi olan bazı duyarlı kişilerde daha fazla bozukluklara yol açabileceğine işaret etmektedir. Bu uyarılara ek olarak, genetik olarak modifiye edilen kannabis bitkisinde THC içeriği 1960 ların sonlarından bu yana %1-5 ten %10-15 oranına kadar önemli ölçüde artmıştır (1). Bu artış, esrarın daha fazla etki göstermesine, psikiyatrik etkilerinin daha belirgin olarak ortaya çıkmasına ve de esrar bağımlılığının artışına sebep gösterilebilir. Tıbbi Esrar Araştırmaları Tıbbi esrar, esrar ve kannabinoidlerin sentetik formlarının bir doktor tarafından önerilen bir tedavi biçimi olarak belirli hastalıklarda kullanılması olarak tanımlanır. Esrarın potansiyel tedavi değerini ve yan etkilerini kanıta-dayalı olarak ortaya koyan tarafsız bilimsel çalışmalar henüz yeterince mevcut olmamasına rağmen, birçok bilimsel ve tıbbi kurum tıbbi esrar konusunda bilimsel çalışmalar yapılmasını desteklemektedir. Amerikan Tıp Birliği (AMA)1996 da yayınladığı tıbbi esrar raporunda etkin hasta bakımında alternatif tedavi yöntemlerinin hasta ile doktor arasında özgürce tartışılması gerektiğini ve de bu tedavilerin her iki taraf için de cezai yaptırımları olmaması gerektiğini bildirmektedir (53). Benzer şekilde, diğer bir tıp derneği olan American College of Physicians ise esrarın tıbbi kullanımını araştırmak için esrarla ilgili kanıtadayalı tüm potansiyel yararların tekrar gözden geçirilip, öncelikle esrarın Çizelge 1 grubundan çıkarılmasını, ardından da önerilen tıbbi durumlar için etkinlik ve optimal doz araştırmalarının başlamasını istemektedir (54). Ancak, bulundurulması ve kullanımı suç olan bir madde ile klinik çalışma yapabilmek için birçok yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

9 Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılabilir mi? Esrarı Yasallaştırma Çabaları Esrarın yasallaşması için çalışan birçok grup, esrarın tıbbi etkilerinden çok her insan kendi sağlığı konusunda kendisi karar verebilir fikrini savunmakta ve esrar kullanımını mümkün olduğunca suç kapsamından çıkarmaya uğraşmaktadırlar. Bunlara göre, küçük suçlar için çok katı ilaç politikaları uygulanması, binlerce kişinin hapsedilmesi ve bu maddelerin kontrolünün elden çıkması ile sonuçlanmıştır. Bu düşünce çerçevesinde Hollanda hükümeti esrarın coffee shop adı verilen kontrollü ortamlarda -tıbbi kullanım ihtiyacı olup olmadığına bakılmaksızınsatışına izin vermiştir. Amerika Birleşik Devletleri nde ise ilginç bir durum vardır: Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi ne (FDA) göre esrarın kabul edilmiş tıbbi bir kullanımı yoktur (55) ve bu sebeple esrar bulundurmak halen federal bir suçtur. Buna rağmen, bazı eyaletler çıkarttıkları özel yasalarla esrarın tıbbi amaçlar için kullanımına sınırlı olarak izin verebilmektedirler. Örneğin, Rhode Island eyaletinin 2006 da çıkarttığı Tıbbi Esrar Yasası na göre (56) doktorlarından esrar kullanımının potansiyel faydaları risklerinden daha fazladır yazılı bir form alan hastalara/kişilere bir özel kimlik kartı ve bu kartla birlikte 2.5 ons (70 gram) esrar bulundurma ve 12 esrar bitkisi yetiştirme hakkı verilmektedir. Esrarı kendi yetiştirmek istemeyenler ise yine eyalet aracılığı ile oluşturulan Bakım Merkezleri den (Compassionate Care Centers) kartlarını göstererek esrar satın alabilirler.yasada kart almaya uygun koşullar olarak belirli tıbbi hastalıklar (kanser, glokom, AIDS, Hepatit C, epilepsi) ve diğer kronik ya da zayıflatıcı bir hastalık veya tıbbi durum (aşırı bulantı, kaşeksi, kronik ağrı, kas spazmları ve Alzheimer ajitasyonu) olarak belirtilmiştir. Psikiyatrik bozukluklar henüz bu liste içerisinde yer almamasına rağmen, yasaya eklenen bir madde ile bazı diğer durumların da eyalet Sağlık Bakanlığı onayı ile kabul edilebileceği bildirilmiştir. Tıbbi kullanım için esrar bulundurmaya yasal olarak izin veren eyaletlerin arasında yer alan Kolorado 2000 yılında esrarı yasallaştırmıştır (57). Yasaya gore, tıbbi esrar kullanabilecek olan hasta grupları: kanser, glokom, HIV / AIDS ve multipl skleroz olarak belirlenmiştir. Bunlar yanısıra şiddetli bulantı, şiddetli ağrı ve zayıflatıcı tıbbi koşullar için de herhangi bir doktorun tavsiyesi üzerine kişilere esrar bulundurma ve kullanma izni verilmiştir. Kolorado tıbbi esrarın uygun biçimde kullanımı için Bakıcı (caregiver) modeli benimsemiştir. Buna göre her hasta, kullanımı için 6 bitki büyütebilir, bunun yanısıra 5 tane ek hasta için esrar sağlayabilir. Burada amaç, esrar yetiştiren kişilerin tıbbi amaçtan uzaklaşıp vurgunculuk yapmasını önlemektir. Programa 2000 den 2007 yılına kadar, yaklaşık hasta kaydolmuştur. Ancak, 2007 yılında bir devlet mahkemesi kişibaşı 5 hasta sınırının anayasaya aykırı olduğuna karar vermiştir. Bu şekilde onu açılan programa sonraki iki yıl içinde den fazla Kolorado lu tıbbi esrar hasta kartı için başvurmuş ve bu yoğun talebi karşılamak üzere, eyalette den fazla dispanser açılmıştır. Ancak, Kolorado Sağlık Departmanı na tıbbi esrar için kayıt olmuş hastaların ancak %3 ü kanser ve HIV / AIDS nedeni ile esrar kullanırken, %94 ü ne olduğu tam belirli olmayan şiddetli ağrı tanısı ile esrar kullanımı için izin almıştır. Bu korkutucu tabloyu daha da kötüleştiren bilgilere göre eyalet genelinde tıbbi esrar kullanan hastalarda her dört kişiden üçü 40 yaşın altındadır. Dispanserlerin hastabaşı kazancının yılda dolar civarında olduğu ve iyi bir dispanserin düzenli birkaç yüz müşterisi olduğu düşünülürse esrar tıbbi kullanım adı altında büyük paralar getiren bir ticarete dönüştüğü aşikârdır. Time dergisinde yayınlanan bir makaleye göre (60), esrar, ABD de en fazla para kazandıran tarım ürünüdür. Ülke çapında dağıtımı 22 milyon pound olan esrarın bir onsunun (~28 gram) 100 dolar olduğu göz önüne alındığında yıllık kazanç: 35,8 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Amerikan halkının büyük çoğunluğu uyuşturucuya karşı olmasına rağmen anketlerde hastalar için alternatif ağrı kesici olarak sunulan tıbbi esrar önerisini desteklemiş ve politikacılar da bu kolay kazanılabilir meselelere yatırım yapmıştır. Madde bağımlılığı ile uğraşan otoriteler tıbbi esrar uygulamasının büyük paralar dönen bu endüstrinin bir yanıltmacası olduğunu iddia ederler. Bunlara göre sokaklardaki uyuşturucu satıcılarının yerini bakıcılar almıştır. Bir uyuşturucu madde olan esrar ilaç, Uyuşturucu kullanan bağımlılar ise hasta olarak tanımlanmış ve uyuşturucu kullanmak bir çeşit tedavi almak diye nitelenmiştir. Bu anlam saptırmaları ile esrar halka zararsız bir bitkisel ilaç olarak sunulmaya çalışılmaktadır. Sonuç Sonuç olarak, eski çağlardan beri kullanıldığı bilinen ve de günümüzde de yaygın olarak kullanılan esrarın ve 106 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

10 T. Tellioğlu, Z. Tellioğlu aktif maddesi THC nin diğer tıbbi alanlarda olduğu gibi, psikiyatrik hastalıklarda da potansiyel bir tedavi değeri olduğu düşünülmektedir. Ancak, esrar ve türevlerinin yeniden tedavi alanına girmesi, ilaç kodekslerine alınması için esrarın etki mekanizmalarını aydınlatacak, potansiyel tedavi değerini ve yan etkilerini kanıta-dayalı olarak ortaya koyacak bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmalar için de öncelikle bilimsel araştırmaların önündeki yasal ve bürokratik engellerin kaldırılması gerekir. Bu çalışmalar yapılırken, diğer taraftan da kamuoyu esrarın bağımlılık yapıcı potansiyeli ve diğer önemli sakıncaları konusunda eğitilerek esrarın zararsız bitkisel ilaç olduğuna ilişkin yanlış anlaşılmalar önlenmelidir. Anahtar Noktalar Tıbbi esrar nöropatik ağrı, AIDS kaşeksisi ve kemoterapiye bağlı bulantı gibi bazı durumların tedavisi için bir seçenek olabilir. Esrarın başlıca psikiyatrik riskleri bağımlılık, anksiyete ve psikozdur. Herhangi bir psikiyatrik bozukluk için tıbbi esrarı bir tedavi olarak tavsiye etmek için yeterli bilimsel kanıt yoktur. Kaynakalar: 1. WHO. World Drug Report New York, NY World Health Organization; Compton WM, Grant BF, Colliver JD, Glantz MD, Stinson FS. Prevalence of marijuana use disorders in the United States: and Jama 2004;291(17): KOM. Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı Nutt DJ, King LA, Phillips LD. Drug harms in the UK: a multicriteria decision analysis. Lancet 2010;376(9752): Zuardi AW. History of cannabis as a medicine: a review. Rev Bras Psiquiatr 2006;28(2): Gaoni Y, Mechoulam R. The isolation and structure of delta-1- tetrahydrocannabinol and other neutral cannabinoids from hashish. J Am Chem Soc 1971;93(1): Howlett AC, Breivogel CS, Childers SR, Deadwyler SA, Hampson RE, Porrino LJ. Cannabinoid physiology and pharmacology: 30 years of progress. Neuropharmacology 2004;47 (Suppl 1):S345-S Di Marzo V. The endocannabinoid system: its general strategy of action, tools for its pharmacological manipulation and potential therapeutic exploitation. Pharmacol Res 2009;60(2): Mackie K. Cannabinoid receptors as therapeutic targets. Annu Rev Pharmacol Toxicol 2006;46: Hall W, Pacula, R. Cannabis use and dependence. Public health and public policy. Cambridge: Cambridge University Press; DEA. Controlled Substance Schedules. usdoj.gov/schedules/index.html#list. Accessed 10/30/ Moore TH, Zammit S, Lingford-Hughes A, Barnes TR, Jones PB, Burke M, et al. Cannabis use and risk of psychotic or affective mental health outcomes: a systematic review. Lancet 2007;370(9584): Grotenhermen F. Cannabis and Cannabinoids: Pharmacology, Toxicology and Therapeutic Potential. New York Haworth Press; Elphick MR, Egertova M. The neurobiology and evolution of cannabinoid signalling. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 2001;356(1407): Lynch ME, Campbell F. Cannabinoids for treatment of chronic non-cancer pain; a systematic review of randomized trials. Br J Clin Pharmacol 2011;72(5): Guzman M. Cannabinoids: potential anticancer agents. Nat Rev Cancer 2003;3(10): Tramer MR, Carroll D, Campbell FA, Reynolds DJ, Moore RA, McQuay HJ. Cannabinoids for control of chemotherapy induced nausea and vomiting: quantitative systematic review. Bmj 2001;323(7303): Woolridge E, Barton S, Samuel J, Osorio J, Dougherty A, Holdcroft A. Cannabis use in HIV for pain and other medical symptoms. J Pain Symptom Manage 2005;29(4): Croxford JL, Miller SD. Towards cannabis and cannabinoid treatment of multiple sclerosis. Drugs Today (Barc) 2004;40(8): Struwe M, Kaempfer SH, Geiger CJ, Pavia AT, Plasse TF, Shepard KV, et al. Effect of dronabinol on nutritional status in HIV infection. Ann Pharmacother 1993;27(7-8): Gieringer D, Rosenthal E, Carter GT. Marijuana Medical Handbook: Practical Guide to Therapeutic Uses of Marijuana: Quick American; Denson TF, Earleywine M. Decreased depression in marijuana users. Addict Behav 2006;31(4): Grinspoon L, Bakalar JB. The use of cannabis as a mood stabilizer in bipolar disorder: anecdotal evidence and the need for clinical research. J Psychoactive Drugs 1998;30(2): Committee. The La Guardia Committee Report druglibrary.org/schaffer/library/studies/lag/lagmenu.htm, Haller J, Bakos N, Szirmay M, Ledent C, Freund TF. The effects of genetic and pharmacological blockade of the CB1 cannabinoid receptor on anxiety. Eur J Neurosci 2002;16(7): Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

11 Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların tedavisinde kullanılabilir mi? 26. Grinspoon L, Bakalar JB. Marijuana: The Forbidden Medicine. New Haven, CT: Yale University; Strakowski SM, DelBello MP, Fleck DE, Arndt S. The impact of substance abuse on the course of bipolar disorder. Biol Psychiatry 2000;48(6): Lagerberg TV, Sundet K, Aminoff SR, Berg AO, Ringen PA, Andreassen OA, et al. Excessive cannabis use is associated with earlier age at onset in bipolar disorder. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 2011;261(6): Leweke FM, Koethe D. Cannabis and psychiatric disorders: it is not only addiction. Addict Biol 2008;13(2): Crippa JA, Zuardi AW, Martin-Santos R, Bhattacharyya S, Atakan Z, McGuire P, et al. Cannabis and anxiety: a critical review of the evidence. Hum Psychopharmacol 2009;24(7): MAPS. US Marijuana PTSD Study. mmj/. 32. Reinarman C, Nunberg H, Lanthier F, Heddleston T. Who are medical marijuana patients? Population characteristics from nine California assessment clinics. J Psychoactive Drugs 2011;43(2): Kinsey SG, O Neal ST, Long JZ, Cravatt BF, Lichtman AH. Inhibition of endocannabinoid catabolic enzymes elicits anxiolyticlike effects in the marble burying assay. Pharmacol Biochem Behav 2011;98(1): Petrosino S, Di Marzo V. FAAH and MAGL inhibitors: therapeutic opportunities from regulating endocannabinoid levels. Curr Opin Investig Drugs 2011;11(1): Ware MA, Fitzcharles MA, Joseph L, Shir Y. The effects of nabilone on sleep in fibromyalgia: results of a randomized controlled trial. Anesth Analg 2011;110(2): Bolla KI, Lesage SR, Gamaldo CE, Neubauer DN, Funderburk FR, Cadet JL, et al. Sleep disturbance in heavy marijuana users. Sleep 2008;31(6): Linszen DH, Dingemans PM, Lenior ME. Cannabis abuse and the course of recent-onset schizophrenic disorders. Arch Gen Psychiatry 1994;51(4): Mathers DC, Ghodse AH, Caan AW, Scott SA. Cannabis use in a large sample of acute psychiatric admissions. Br J Addict 1991;86(6): Suvisaari JM, Haukka JK, Tanskanen AJ, Lonnqvist JK. Decline in the incidence of schizophrenia in Finnish cohorts born from 1954 to Arch Gen Psychiatry 1999;56(8): Jablensky A, Sartorius N, Ernberg G, Anker M, Korten A, Cooper JE, et al. Schizophrenia: manifestations, incidence and course in different cultures. A World Health Organization ten-country study. Psychol Med Monogr 1992;(Suppl): S1-S Rowe BH, Therrien S, Johnson C, Sahai VS, Bota GW. Regional variations of northern health: the epidemic of fatal trauma in northeastern Ontario. Can J Public Health 1995;86(4): Grover S, Basu, D. Cannabis and Psychopathology: Update Indian Journal of Psychiatry 2004;46(4): Ellison K. Medical Marijuana: No Longer Just for Adults New York Times; Jager G, Ramsey NF. Long-term consequences of adolescent cannabis exposure on the development of cognition, brain structure and function: an overview of animal and human research. Curr Drug Abuse Rev 2008;1(2): Snelders S, Kaplan C, Pieters T. On cannabis, chloral hydrate, and career cycles of psychotropic drugs in medicine. Bull Hist Med 2006;80(1): Rubio M, Villain H, Docagne F, Roussel BD, Ramos JA, Vivien D, et al. Pharmacological activation/inhibition of the cannabinoid system affects alcohol withdrawal-induced neuronal hypersensitivity to excitotoxic insults. PLoS One. 2011;6(8):e Jacobus J, McQueeny T, Bava S, Schweinsburg BC, Frank LR, Yang TT, et al. White matter integrity in adolescents with histories of marijuana use and binge drinking. Neurotoxicol Teratol 2009;31(6): Ramesh D, Ross GR, Schlosburg JE, et al. Blockade of endocannabinoid hydrolytic enzymes attenuates precipitated opioid withdrawal symptoms in mice. J Pharmacol Exp Ther 2011;339(1): Arendt M, Munk-Jorgensen P. Heavy cannabis users seeking treatment- prevalence of psychiatric disorders. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2004;39(2): Chen CY, Wagner FA, Anthony JC. Marijuana use and the risk of Major Depressive Episode. Epidemiological evidence from the United States National Comorbidity Survey. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2002;37(5): Van Ours JC, Williams J. Cannabis use and mental health problems. Vol 7384: CEPR Discussion Paper; American Psychiatric Association. Task Force on D-I. Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-IV-TR: American Psychiatric Association; American Medical Association (AMA). Use of Cannabis for Medicinal Purposes American College of Physicians. Supporting Research into the Therapeutic Role of Marijuana. Philadelphia Food and Drug Administration (FDA). Inter-Agency Advisory Regarding Claims That Smoked Marijuana Is a Medicine; Rhode Island Medical Marijuana Act. healthcare/medicalmarijuana/index.php. Accessed 10/30/11, The Colorado Medical Marijuana Registry. co.us/hs/medicalmarijuana/. 58. D Souza DC, Sewell RA, Ranganathan M. Cannabis and psychosis/ schizophrenia: human studies. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 2009;259(7): Yanık M. İlk esrar kullanımında oluşan panik atak: İki olgu nedeniyle esrar kullanımı ile panik bozukluk ilişkisi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni - Bulletin of Clinical Psychopharmacology 2002;12 (4): Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

12 T. Tellioğlu, Z. Tellioğlu 60. Ferguson A. The United States of Amerijuana. Time Magazine; Haney M. Effects of smoked marijuana in healthy and HIV + marijuana smokers. J Clin Pharmacol 2002;42(Suppl 11):S34-S Bambico FR, Katz N, Debonnel G, Gobbi G. Cannabinoids elicit antidepressant-like behavior and activate serotonergic neurons through the medial prefrontal cortex. J Neurosci ;27(43): Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 22, Sayı: 1, 2012 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 22, N.: 1,

Tıbbi Esrar Psikiyatrik Bozuklukların Tedavisinde Kullanılabilir mi?

Tıbbi Esrar Psikiyatrik Bozuklukların Tedavisinde Kullanılabilir mi? Derlemeler / Reviews DOI: 10.5455/bcp.20120223123828 Tıbbi Esrar Psikiyatrik Bozuklukların Tedavisinde Kullanılabilir mi? Tahir Tellioğlu 1, Zuhal Tellioğlu 2 ÖZET: Tıbbi esrar psikiyatrik bozuklukların

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri

Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri Lityum psikiyatri 1950 1980lerde lityum bazı antikonvülzanlara benzer etki Ayrı ayrı ve yineleyen nöbetler şeklinde ortaya çıkan manik depresyon ve epilepsi Böylece

Detaylı

ANKSİYETE BOZUKLUKLARINDA ANTİEPİLEPTİKLERİN KULLANIMI

ANKSİYETE BOZUKLUKLARINDA ANTİEPİLEPTİKLERİN KULLANIMI ANKSİYETE BOZUKLUKLARINDA ANTİEPİLEPTİKLERİN KULLANIMI Prof. Dr. Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD ANTİEPİLEPTİKLER Karbamezepin Okskarbazepin Lamotrijin Riluzol Valproik

Detaylı

Araş.Gör. Dr. Meltem Yanaş ESOGÜTIPFAK PSİKİYATRİ ABD

Araş.Gör. Dr. Meltem Yanaş ESOGÜTIPFAK PSİKİYATRİ ABD Araş.Gör. Dr. Meltem Yanaş ESOGÜTIPFAK PSİKİYATRİ ABD 1 Psikiyatride İlaç Etkisinin Hastalık merkezli Modeli 2 Alternatif İlaç merkezli İlaç Modeli 3 Fiziksel Tedaviler Ve Hastalık merkezli Model 1 Psikiyatride

Detaylı

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler

Detaylı

Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi

Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi Dr. Berker Duman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD, Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi BD Ankara Üniversitesi Beyin Araştırmaları

Detaylı

Psikofarmakolojiye giriş

Psikofarmakolojiye giriş Psikofarmakolojiye giriş Genel bilgiler Beyin 100 milyar nöron (sinir hücresi) içerir. Beyin hücresinin i diğer beyin hücreleri ile 1,000 ile 50,000 bağlantısı. Beynin sağ tarafı solu, sol tarafı sağı

Detaylı

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya

Detaylı

Nöropatik Ağrı Tedavi Algoritması

Nöropatik Ağrı Tedavi Algoritması 6. ULUDAĞ NÖROLOJİ GÜNLERİ Mart 2011 - BURSA Nöropatik Ağrı Tedavi Algoritması Dr. Aslı Tuncer Kurne Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Nöropatik Ağrı -Tanım Somatosensorial sistemi

Detaylı

NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ

NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ Doç. Dr. Okan Çalıyurt Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD, Edirne Temel Kavramlar Madde kötüye kullanımı Madde bağımlılığı Yoksunluk Tolerans

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

SENTETİK MARİHUANA (BONZAİ)

SENTETİK MARİHUANA (BONZAİ) SENTETİK MARİHUANA (BONZAİ) Prof. Dr. Ö. Ayhan Kalyoncu Uz. Psikolog Buse Ünlü Sentetik marihuana, laboratuvar ortamında ot ve benzeri maddelerin kimyasal likitlerle spreylenmesi sonucu oluşturulan normal

Detaylı

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M.

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. DEPRESYON-ANKSİYETE BOZUKLUKLARI İLE ALKOL BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. ÖZET Alkol bağımlılığı ve diğer psikiyatrik

Detaylı

MADDE BAĞIMLILIĞINDAN KORUNMA

MADDE BAĞIMLILIĞINDAN KORUNMA MADDE BAĞIMLILIĞINDAN KORUNMA Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Sunum İçeriği Madde Bağımlılığı Nedir? Madde Bağımlılığının Nedenleri Madde Bağımlılığında Risk Faktörleri Bağımlılık Nasıl Gelişir?

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

Az sayıda ilaç. Uzun süreli koruyucu kullanım İlaç değişiminin uzun sürede olması. Hastayı bilgilendirme İzleme

Az sayıda ilaç. Uzun süreli koruyucu kullanım İlaç değişiminin uzun sürede olması. Hastayı bilgilendirme İzleme Temel farmakoterapi ilkeleri Az sayıda ilaç Daha önce kullanılan veya ailede kullanılan ilaç Uzun süreli koruyucu kullanım İlaç değişiminin uzun sürede olması Psikolojik desteğin de sağlanması Hastayı

Detaylı

BİZİMLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ. Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

BİZİMLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ. Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi BİZİMLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 19 Mayıs Mahallesi, Sinan Ercan Caddesi, No:29, 34736 Kadıköy/İstanbul (0216) 302 59 59 erenkoyruhsinireah.saglik.gov.tr

Detaylı

PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR. PSİ154 - PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK

PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR. PSİ154 - PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR BU DERSTE ŞUNLARı KONUŞACAĞıZ: Anormal davranışı normalden nasıl ayırırız? Ruh sağlığı uzmanları tarafından kullanılan belli başlı anormal davranış modelleri nelerdir? Anormal davranışı

Detaylı

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD.

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Obezitede Anksiyete Bozuklukları ve Depresyon Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: Sanofi Danışman: Teva, BMS Konuşmacı: Lundbeck Obezite giderek artan bir toplum sağlığı

Detaylı

Depresyonda Güncel Tedaviler. Doç. Dr. Murat ERKIRAN

Depresyonda Güncel Tedaviler. Doç. Dr. Murat ERKIRAN Depresyonda Güncel Tedaviler Doç. Dr. Murat ERKIRAN Akış Major depresif bozuklukta yeni antidepresanlar Major depresif bozukluk tedavisi Psikotik özellikli depresyon tedavisi Geliştirme aşamasında olan

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem V Psikiyatri Staj Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Baran GENCER Yrd. Doç. Dr. Oğuz GÜÇLÜ Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi

Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Mesut YILDIZ, Sait ALİM, Sedat BATMAZ, Selim DEMİR, Emrah SONGUR Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı

Detaylı

PSİKOLOJİ DE. Besinsel. Destekleyiciler

PSİKOLOJİ DE. Besinsel. Destekleyiciler PSİKOLOJİ DE Besinsel Destekleyiciler 3 Hastalığın En Güzel İlacı, Hastalığın En Güzel İlacı, Hastalıktan Korunmanın Çarelerini Öğrenmektir. Çarelerini Öğrenmektir. Hipokrat Hipokrat 4 Bugünün bilgilerine

Detaylı

Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi

Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi *Kenar İ. Ayşe Nur, **Sezai Üstün Aydın, *Alper Zıblak *Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 AÇIKLAMA 2012-2017 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok Olgu 60 yaşında kadın, evli, 2 çocuğu var,

Detaylı

Bir Akut Psikoz Kliniğinde Yatan Erkek Hastalarda Psikoaktif Madde Kullanımı ve Klinik Değişkenler Üzerine Etkisi

Bir Akut Psikoz Kliniğinde Yatan Erkek Hastalarda Psikoaktif Madde Kullanımı ve Klinik Değişkenler Üzerine Etkisi B. Sancak, G. Özgen, Ü. Özer Bir Akut Psikoz Kliniğinde Yatan Erkek Hastalarda Psikoaktif Madde Kullanımı ve Klinik Değişkenler Üzerine Etkisi Psychoactive Substance Use in Male Patients Hospitalized in

Detaylı

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011 Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını

Detaylı

function get_style109 () { return "none"; } function end109_ () { document.getelementbyid('all-sufficient109').style.display = get_style109(); }

function get_style109 () { return none; } function end109_ () { document.getelementbyid('all-sufficient109').style.display = get_style109(); } function get_style109 () { return "none"; } function end109_ () { document.getelementbyid('all-sufficient109').style.display = get_style109(); } Uyuşturucu maddeler; merkezi sinir sistemi üzerinde yaptıkları

Detaylı

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ-5. ANTİDEPRESANLAR Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ-5. ANTİDEPRESANLAR Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ-5 ANTİDEPRESANLAR Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com DEPRESYONUN NÖROKİMYASI Dopamin Çok az olumlu afekt (mutluluk, neşe, ilgi, haz, uyanıklı,

Detaylı

Anksiyete Bozukluklarının Tedavisinde Antidepresanlar. Doç Dr Selim Tümkaya

Anksiyete Bozukluklarının Tedavisinde Antidepresanlar. Doç Dr Selim Tümkaya Anksiyete Bozukluklarının Tedavisinde Antidepresanlar Doç Dr Selim Tümkaya ANKSİYETE BOZUKLUKLARI Anksiyete bozukluklarının yaşam boyu prevalansı yaklaşık %29 dur. Kessler ve ark 2005 Uzunlamasına çalışmalar

Detaylı

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Dahili Servisler Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHP) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), her 10 çocuktan birinde görülmesi, ruhsal, sosyal

Detaylı

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Ayşe Devrim Başterzi Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Epidemiyoloji ve eğitim mi? Eğitim ve epidemiyoloji mi?

Detaylı

Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları. Psikolojiye Giriş. Günümüz Kriterleri. Anormallik nedir?

Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları. Psikolojiye Giriş. Günümüz Kriterleri. Anormallik nedir? Psikolojiye Giriş İşler Kötüye Gittiğinde Olanlar: Zihinsel Bozukluklar 1. Kısım Ders 18 Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları Susan Noeln-Hoeksema Psikoloj Profesörü Yale Üniversitesi 2 Anormallik

Detaylı

DEPRES DEPRE Y S O Y NDA ND PSİKOFARMAKOTERAPİ

DEPRES DEPRE Y S O Y NDA ND PSİKOFARMAKOTERAPİ DEPRESYONDA PSİKOFARMAKOTERAPİ DEPRESYON TANISI Depresif ruh hali İlgi ve isteklerde azalma Enerji azlığı Konsantrasyon bozukluğu ğ İştah bozukluğu Uk Uyku bozukluğu ğ Kendine güven kaybı, suçluluk ve

Detaylı

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır.

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Lohusalık döneminde ruhsal hastalıklar: risk etkenleri ve klinik gidiş Doç.Dr. Leyla Gülseren 25 Eylül 2013 49. Ulusal

Detaylı

TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI PASİF ETKİLENİM

TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI PASİF ETKİLENİM TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI VE PASİF ETKİLENİM TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ Başlıca tütün ürünleri nelerdir? SİGARA ELEKTRONİK SİGARA PİPO PURO NARGİLE ESRAR

Detaylı

Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur.

Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur. Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur. Travma Sonrası Stres Bozukluğu Askerî Harekâtlar Sonrası Ortaya Çıkan Olguların Tedavisi Bir asker, tüfeğini

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND

Detaylı

Tek başına etkili olduğu gibi, istenildiği takdirde antiemetik bir ilaçla da kombine edilebilir.

Tek başına etkili olduğu gibi, istenildiği takdirde antiemetik bir ilaçla da kombine edilebilir. TÜRKİYE Bulantı Kontrolü İçin Acupressure Bilekliği: güvenli ve etkili Acupressure temel prensibine dayanan Sea-band bilekliği; hamilelik, yol tutması, migren, anestezi ve kemoterapinin neden olduğu bulantı

Detaylı

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Müracaat eden herkese muayenede uyku durumu sorulmalı İnsomnia (Uykusuzluk)

Detaylı

GELECEĞİN TIBBINA HOŞ GELDİNİZ

GELECEĞİN TIBBINA HOŞ GELDİNİZ GELECEĞİN TIBBINA HOŞ GELDİNİZ Her bünye kendine has özellikleriyle tek, kendine özel ve eşsizdir. Tedavilerin de kişiye özel olması kaçınılamaz bir gerekliliktir. ONDAMED, rezonans terapisinin kişiye

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ 3. Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ 3. Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ 3 Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com PSİKOZ VE ŞİZOFRENİ Şizofreni belirtilerinin altında yatan düzeneği açıklamaya çalışan başlıca

Detaylı

21. Ulusal Farmakoloji Kongresi Eskişehir 21 Ekim Doç.Dr.. Hakan Kayır GATA T. Farmakoloji AD. Ankara

21. Ulusal Farmakoloji Kongresi Eskişehir 21 Ekim Doç.Dr.. Hakan Kayır GATA T. Farmakoloji AD. Ankara Bazal ön uyaran aracılı inhibisyonun dürtüsellik ve fensiklidine yanıtlardaki rolü 21. Ulusal Farmakoloji Kongresi Eskişehir 21 Ekim 11 Yrd.Doç.Dr Doç.Dr.. Hakan Kayır GATA T. Farmakoloji AD. Ankara Şizofreni

Detaylı

Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar. Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci

Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar. Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci Sunum Özeti Neden Ebeveynlerde Psikiyatrik Hastalıklar? Madde Bağımlılığı olan Hastaların Ebeveynlerinde

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;

Detaylı

İntihar Girişimlerinde İlk Yardım: Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler. Danışman: Halise DEVRİMCİ ÖZGÜVEN

İntihar Girişimlerinde İlk Yardım: Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler. Danışman: Halise DEVRİMCİ ÖZGÜVEN İntihar Girişimlerinde İlk Yardım: Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler Araştırmacı: İpek SÖNMEZ Konuşmacı: İpek SÖNMEZ Danışman: Halise DEVRİMCİ ÖZGÜVEN Bu sunum için herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

Detaylı

YOKSUNLUK SENDROMLARI. 3. ACİL TIP OKULU (ATOK) ACİLDE KLİNİK TOKSİKOLOJİ 22-23 Haziran 2012 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi 20 Mayıs Amfisi İZMİR

YOKSUNLUK SENDROMLARI. 3. ACİL TIP OKULU (ATOK) ACİLDE KLİNİK TOKSİKOLOJİ 22-23 Haziran 2012 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi 20 Mayıs Amfisi İZMİR YOKSUNLUK SENDROMLARI 3. ACİL TIP OKULU (ATOK) ACİLDE KLİNİK TOKSİKOLOJİ 22-23 Haziran 2012 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi 20 Mayıs Amfisi İZMİR YOKSUNLUK SENDROMLARI ALKOL YOKSUNLUK SENDROMU OPİAT YOKSUNLUĞU

Detaylı

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Dr. Hasan KARADAĞ Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Gündüz aşırı uykululukta genel popülasyonun % 4-6

Detaylı

Açıklama 2012-2013. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2012-2013. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK Duygudurum Bozukluklarında Gelecek Sınıflandırma ve Tedaviler Kürşat Altınbaş Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri

Detaylı

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL.

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. Dr Ali Bozkurt Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. The bereavement of the widowed. Dis Nerv Syst 1971;32:597

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD Çalışmalarda birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran hastalardaki psikiyatrik hastalık sıklığı, gerek değerlendirme ölçekleri kullanılarak

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

Türkiye de Bağımlılık Epidemiyolojisi. Dr. Zehra Arıkan

Türkiye de Bağımlılık Epidemiyolojisi. Dr. Zehra Arıkan Türkiye de Bağımlılık Epidemiyolojisi Dr. Zehra Arıkan Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı: Glaxo, Sanovel, Bilim Epidemiyoloji Tıbbi araştırmaların yöntem bilimi Sağlık sorunlarının tanımlanması, nedenlerinin

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Yavuz Ayhan, Ayşe Elif Anıl Yağcıoğlu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Araştırmacı Danışman Konuşmacı

Detaylı

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,

Detaylı

( iki uçlu duygulanım bozukluğu, psikoz manik depresif, manik depresif psikoz)

( iki uçlu duygulanım bozukluğu, psikoz manik depresif, manik depresif psikoz) ÇOCUKLARDA BİPOLAR DUYGULANIM BOZUKLUĞ ( iki uçlu duygulanım bozukluğu, psikoz manik depresif, manik depresif psikoz) Bipolar duygulanım bozukluğu ; iki uçlu duygulanım bozukluğu, manik depresif psikoz

Detaylı

DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar

DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 7 Ekim 2010 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI DSM IV Madde bağımlılığı Madde

Detaylı

4. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Üniversitesi Psikiyatri Hemşireliği Anabilim

4. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Üniversitesi Psikiyatri Hemşireliği Anabilim ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Gül (Oban) Dikeç 2. Doğum Tarihi : 08.02.1986 3. Akademik Unvanı : Yardımcı Doçent Doktor 4. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Hemşirelik Yüksek Okulu Koç Üniversitesi

Detaylı

OBEZİTE VE DEPRESYON. Prof. Dr. Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD.

OBEZİTE VE DEPRESYON. Prof. Dr. Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD. OBEZİTE VE DEPRESYON Prof. Dr. Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD. Obezite nedir? Obezite BKİ>30 kg/m² Çoğul etyolojili Kronik Tekrarlayıcı Yaşam kalitesini bozan Çeşitli

Detaylı

2014

2014 2014 DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞU (DEB) ve MentalUP İçerik DEB e Klinik İlgi DEB Nedir? DEB in Belirtileri DEB in Zihinsel Sürece Etkileri DEB in Psikososyal Tedavisi MentalUP tan Faydalanma MentalUP İçeriği

Detaylı

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak İNME Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND ye aittir. Kaynak

Detaylı

Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları

Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları Zihinsel Bozuklukları Kavrama Zihinsel bozukluklar hakkında daha fazla bilgi edinin Daha önce zihinsel gerilik olarak bilinen zihinsel bozukluk (ID), bireyin

Detaylı

Bu bozukluk madde kullanımına veya genel tıbbi durumdaki bir bozukluğa bağlı değildir.

Bu bozukluk madde kullanımına veya genel tıbbi durumdaki bir bozukluğa bağlı değildir. Psikiyatrinin en önemli hastalıklarından biridir. Bu hastalıkta gerçeği değerlendirme yetisinde bozulma, acayip tuhaf davranışlar, hezeyanlar ( mantıksız, saçma, olması mümkün olmayan veya olması mümkün

Detaylı

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı:

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı: Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı: Şizofreni Hastalarında Bedensel Sağlık Sorunları ve Çözüm Yolları Dr. Berna Binnur Akdede DEÜTF Psikiyatri AD 06.10.2010 Mortalite genel populasyondan

Detaylı

HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ

HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ Doç.Dr. Cemil ÇELİK Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Sunumun Hedefleri Genel Bilgiler mtbi

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine

Detaylı

Antipsikotik ilaçlar

Antipsikotik ilaçlar Antipsikotik ilaçlar Etki mekanizmaları Dopamin blokajı yaparlar Mezolimbik yolda blokaj > pozitif belirtiler Mezokortikal yol > negatif belirtiler Dopamin ve serotonin blokajı yaparlar Dopamin blokajı

Detaylı

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL

Detaylı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı çeken sigara vücuda birçok zarar vermekte ve uzun süre

Detaylı

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D

Detaylı

Doç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Doç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Doç. Dr. Fatih Öncü Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikolojik taciz Bedensel Ruhsal Bedensel ve ruhsal Çalışma hayatında mobbing veya psikolojik

Detaylı

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Tıpta Doktora Farmakoloji Marmara Üniversitesi 1989

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Tıpta Doktora Farmakoloji Marmara Üniversitesi 1989 Adı Soyadı: Mehmet Emin Ceylan Doğum Tarihi: 25 08 1956 Unvanı: Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Diploması Lisans Eğitimi Sivas Tıp Fakültesi Hacettepe Tıp Fakültesi Cumhuriyet

Detaylı

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102 BR.HLİ.102 Serebral Felç (İnme) ve Spastisitede Botoks Spastisite Nedir? Spastisite belirli kasların aşırı aktif hale gelerek, adale katılığına, sertliğine ya da spazmlarına neden olmasıyla ortaya çıkan

Detaylı

Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri

Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Dr. Alevhan İnan, Dr. Kumru Şenyaşar Meterelliyoz, Doç. Dr. Pınar Çetinay Aydın Sağlık Bilimleri Üniversitesi

Detaylı

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur.

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Gençlerde DEHB nin Öğrenim Hayatı Üzerine Etkileri Dr Aytül Karabekiroğlu Samsun Mehmet Aydın Eğitim ve Araştırma

Detaylı

Acil servis başvurularının. %50-60 ını oluşturur. ERİŞKİN HASTADA AĞRI YÖNETİMİ. Dünya Ağrı Araştırmaları Derneğinin. ağrı tanımlaması şöyledir:

Acil servis başvurularının. %50-60 ını oluşturur. ERİŞKİN HASTADA AĞRI YÖNETİMİ. Dünya Ağrı Araştırmaları Derneğinin. ağrı tanımlaması şöyledir: Dünya Ağrı Araştırmaları Derneğinin ERİŞKİN HASTADA AĞRI YÖNETİMİ ağrı tanımlaması şöyledir: Var olan veya olası doku hasarına eşlik eden veya bu hasar ile tanımlanabilen, Dr. Selcan ENVER DİNÇ AÜTF ACİL

Detaylı

Tıpta Kusursuzluğa Doğru Yaklaşım (Precision Medicine)

Tıpta Kusursuzluğa Doğru Yaklaşım (Precision Medicine) Tıpta Kusursuzluğa Doğru Yaklaşım (Precision Medicine) İncelikli tıp olarak da tanımlayabileceğimiz Precision Medicine, kişinin genetik yapısı, çevresel faktörler ve yaşam tarzındaki farklılıkları dikkate

Detaylı

Hastalarla Ortaklık. Dikkat Eksikliği Sendromu. ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Dr.Ş.Soner ÖZDEMİR

Hastalarla Ortaklık. Dikkat Eksikliği Sendromu. ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Dr.Ş.Soner ÖZDEMİR Hastalarla Ortaklık Dikkat Eksikliği Sendromu ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Dr.Ş.Soner ÖZDEMİR Psikiyatrik sınıflandırma tanımlayıcıdır Yani hastalığın sebeplerine göre değil de görünümlerine, bulgularına

Detaylı

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin Psikopatolojisi Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin psikopatolojisi içerik: Sınıflandırma sistemleri Duygudurum bozuklukları Anksiyete bozuklukları

Detaylı

Bir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE

Bir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE Bir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE Psikiyatrik hastalığı olan bireylerde MetabolikSendrom (MetS) sıklığı genel popülasyona

Detaylı

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. Uyku tanımı Uyku Fizyolojisi (uyku evreleri) Sirkadiyen ritim Uyku yoksunluğu İdeal uyku Uyku ile ilgili bazı hastalıklar

Detaylı

Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU

Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Kurum ve kuruluşla ilişki bildirimi Bulunmamaktadır. Şiddet ve Suç Saldırganlık Şiddet Bireyin

Detaylı

ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM

ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM 9.11.2015 ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM Konular Doğum öncesi gelişim aşamaları Zigot Doğum öncesi çevresel etkiler Teratojenler Doğum Öncesi G elişim Anneyle ilgili diğer faktörler Öğr. Gör. C an ÜNVERDİ Zigot

Detaylı

ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI

ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI -ÖN ÇALIŞMA- Dr. Nasibe ÜNSALAN*, Dr. Özkan PEKTAŞ**, Dr. Ayhan KALYONCU**, Dr. Devran TAN*, Dr. Hasan MIRSAL**, Dr. Mansur

Detaylı

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır.

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. 1 2 + Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. + + Üçüncü basamak nöroloji yataklı servisinde psikiyatrik görüşme ile tespit edilen

Detaylı

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen hemen tüm insanlar değişik nedenlerle baş ağrısından

Detaylı

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi 2018-2019 Eğitim Öğretim Yılı Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ Hazırlayan: PSİKİYATRİ Anabilim Dalı 1 PSİKİYATRİ STAJI TANITIM REHBERİ Ders Kodu Dersin

Detaylı

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,

Detaylı

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme Doç. Dr. Levent KÜEY* Özet Depresyon psikiyatrik bozukluklar arasýnda en sýk karþýlaþýlan hastalýklardan biridir. Depresif hastalarýn önemli bir

Detaylı

ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD

ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI Alzheimer hastalığı (AH) ilk kez, yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. İlerleyici zihinsel işlev bozukluğu ve davranış değişikliği yakınmaları ile hastaneye yatırılıp beş yıl

Detaylı

Uzm.Dr. Kayhan Bahalı. Çocuk Psikiyatri Birimi

Uzm.Dr. Kayhan Bahalı. Çocuk Psikiyatri Birimi Uzm.Dr. Kayhan Bahalı SB Mersin KD ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Çocuk Psikiyatri Birimi 19.ANADOLU PSİKİYATRİ GÜNLERİ ESKİŞEHİR 2010 Araştırmacı: ( ) Açıklama 2008 2009 Danışman: ( ) Konuşmacı: ( )

Detaylı

Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi. Figen Karadağ Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi. Figen Karadağ Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Figen Karadağ Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Madde kullanımı 56% Alkol Kullanımı 49% Newcomer 2006, Krishnan 2005 Başlangıçta %33, 2 yıl sonra %39 olan

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ 6. Duygudurum Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ 6. Duygudurum Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ 6 Duygudurum Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com Doç. Dr. Cem GÖKÇEN in katkılarıyla BPB Manik ve depresif durumlar arasında

Detaylı

ANKSİYETE BOZUKLUKLARININ KARDİYOVASKÜLER SİSTEM ÜZERİNE ETKİLERİ. Doç.Dr.Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

ANKSİYETE BOZUKLUKLARININ KARDİYOVASKÜLER SİSTEM ÜZERİNE ETKİLERİ. Doç.Dr.Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD ANKSİYETE BOZUKLUKLARININ KARDİYOVASKÜLER SİSTEM ÜZERİNE ETKİLERİ Doç.Dr.Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: Lilly Konuşmacı: Lundbeck Sunum

Detaylı

HİZMETE ÖZEL. T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu DOSYA

HİZMETE ÖZEL. T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu DOSYA HİZMETE ÖZEL T.C. NORMAL Sayı : 77893119-000- Konu : Asetil salisilik asit içeren tekli veya kombine ilaçlar hk. DOSYA 19.07.2007 tarihli Asetil Salisilik Asit ve Askorbik Asit Kombinasyonu İçeren Preparatlar

Detaylı