GÜVENLĐK SĐSTEM VE CĐHAZLARI

Transkript

1 GÜVENLĐK SĐSTEM VE CĐHAZLARI 1 / 47

2 FĐZĐKĐ GÜVENLĐK A- FİZİKİ GÜVENLİK TEDBİRİ F iziki güvenlik tedbirleri insanlık tarihi kadar eskidir, insanlar, toplu olarak yaşamaya başladıklarından bu yana çeşitli saldırılara maruz kalmışlardır. Saldırılardan korunmak içinde doğal engellerden faydalanmışlardır. Kalelerini yüksek dağlara kurarak düşmanların ulaşmasını güçleştirmiş, duvarlarını yüksek yaparak tırmanmalarını engellemeye çalışmışlardır. Kalelerini düz bir yere inşa ettiklerinde ise çevresine doğal engeller; hendekler kazarak, su doldurmuşlar, içerisine yırtıcı hayvanlar bırakmışlardır. Kale kapılarını da izinsiz girişi engellemek için anında kapatılabilecek şekilde yapmışlardır. Hatta ülke sınırlarını kale duvarı gibi yaparak (Çin Setti) dışarıdan gelecek saldırıları engellemeye çalışmışlardır. Eski zamanlardan günümüze kadar insanlar, maruz kaldıktan tehlikelere göre çeşitli koruma önlemleri geliştirmek zorunda kalmışlardır. Meydana gelen saldırıların şekli, zaman içerisinde değişime uğramış taşlı, sopalı saldırılar yerini bıçaklı, silahlı, bombalı, kimyasal maddeli ve canlı intihar saldırılarına bırakmıştır. Eski zamanlarda meydana gelen saldırılar, ferdi olarak gerçekleşmekte, saldırıdan birkaç kişi etkilenmekte idi. Günümüzde saldırganların hedefleri değişmiş, insanların toplu olarak bulundukları, yaşadıkları yerleri hedef durumuna gelmiştir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte patlayıcı teknolojisi de gelişmiştir. Az bir patlayıcı kişilerde, bina ve tesislerde büyük zararlar vermektedir. Bina ve tesisler büyüklüğü, karmaşıklığı, bir anda binlerce kişiyi barındırması gibi nedenlerden dolayı korunmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak güvenlik maksatlı kullanılan teknoloji de gelişmiştir. Önceleri hassas bölgelerin çevre korunmasında doğal engeller, su yolları, 2 / 47

3 hendekler, taş duvarlar, beton engeller, çitler kullanılır iken, günümüzde fensler, erken algılama uyarı sistemleri, kontrollü geçiş sistemleri, kameralar, aydınlatma gibi fiziki güvenlik tedbirleri kullanılmaya başlanmıştır. Güvenlik teknolojisindeki gelişim, terörist saldırıları önceden tespit ederek, engellemeye yönelik gerçekleşmektedir. Ancak terörist saldırıların nasıl gerçekleşeceği konusunda önceden bir şey söylemek güç olduğundan güvenlik sektöründeki gelişmenin, terörist eylemlerin bir adım gerisinde geldiği söylenebilir. Screening of of Airport Staff Hassas bölge ve tesislerde can ve mal güvenliğini bozmaya yönelik tehdit ve tehlikelere karşı, derinlemesine güvenlik sağlamak amacıyla insan unsuru olmadan güvenlik cihazları kullanılarak alınan tedbirlere fiziki güvenlik tedbirleri denir. Fiziki güvenlik tedbirleri tek başına bir güvenlik önlemi olmayıp, güvenlik önlemlerinin önemli bir parçasıdır. Koruma hizmetlerinde, fiziki ve teknolojik güvenlik cihazlarından faydalanmada hedef insan unsurundan kaynaklanan hataların en aza indirmek, personelinin güvenlik hizmetlerinde hissi davranma olasılığını ortadan kaldırmaktır. Tesis güvenlik sistemi, can ve mal güvenliğine yönelik, tehlike ve tehdidi önceden algılayarak meydana gelme riskini azaltıcı, amaca ulaşmayı engelleyici, hedefe ulaşıldığında ise en erken etkin müdahale sağlayacak niteliğe sahip olmalıdır. Fiziki güvenlik önlemleri, tesisin dış çevresinden başlayıp içeri doğru kademeli olarak güvenliği sağlayan, tehlikeyi mümkün olduğunca dışarıda karşılayan, korunan yerlere ulaşmadan etkisiz hale getirmek amacıyla kullanılan engellerdir. Büyük bina ve tesisler geniş yerleşim alanlarına kurulmaktadır. Bu alanlarda tehlikenin nereden geleceğini kestirmek zordur. Tesislerin civarında insan faktörüne dayalı güvenlik sistemi kurmak için çok sayıda personele ihtiyaç vardır. Bu durum işletmeler için ekonomik değildir, izinsiz sızmaları engellemek, önceden tespit etmek için mutlaka çevre engelleri kullanılmalıdır. Son zamanlarda tesislere yönelik bomba yüklü araçlarla yapılan intihar saldırılarında, can ve mal kaybını azaltmak için bina ve tesislerin dış çevresinde alınan fiziki engellerin çarpmalara karşı daha dayanıklı yapılması gerçeğini ortaya çıkarmıştır. Fiziki güvenlik tedbirleri; - Bina ve tesislerin yasal sınırlarını belirlemesi, izinsiz girişleri engellemesi, - İyi bir güvenlik sağlandığı imajını vermesi, 3 / 47

4 - Sağlamlılığı oranında izinsiz girişlerin giriş süresini uzatarak girenlere müdahale şansını arttırması, - Korunan yer ile giriş arasında güvenlikli bölgenin oluşmasını sağlaması, - Tehlikenin dışarıda meydana gelmesini sağlayarak bina ve tesislere vereceği zararın azaltması, gibi nedenlerle hemen hemen her yerde koruma amaçlı kullanılmaktadır. Otopark güvenliği fiziki güvenlik önlemlerinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Büyük bina ve tesislerde otoparklar tesisin içerisinde veya yakınında konuşlandırılmıştır. Araç kontrolü uzun zaman aldığından araçlar sağlıklı kontrol edilmediğinden güvenlik için tehdit oluşturmaktadır. Güvenliğin olduğu bina ve tesis civarına park yasağı uygulanmalı, genel otoparklar tesisten en az 300 metre uzaklıkta yapılmalıdır. Fiziki güvenlik tedbirlerinin etkili olabilmesi için bina ve tesis giriş ve çıkışını en aza indirmelidir. Mümkünse tek giriş-çıkış kullanılmalıdır. Tek giriş kullanıldığında, personel ve güvenlik cihazlarından büyük ölçüde tasarruf sağlanır, güvenlik kontrolünden doğan zaaflar en aza indirilir, kontrollerin daha sağlıklı yapılması sağlanır. B- DOĞAL ENGELLER Arazi yapısına bağlı olarak su yolları, tepeler, çukurlar, fiziki engel olarak kullanılmaktadır. Ancak doğal engeller fiziki engel olarak kullanılıyorsa, ilave güvenlik tedbirlerinin alınması gerekir. C- ÇEVRE ENGELLERİ Çevre engelleri, fiziki güvenlik önlemlerinin en önde geleni ve en önemlisidir. Korunan yerin mülkiyet ve arazi sınırlarını belirlemek, herhangi bir nedenle bu araziye izinsiz geçişleri ve çıkışları engellemek, karşı tarafa korunan bir yer olduğu imajını vermek, güvenlik görevlilerinden azami ölçüde tasarruf 4 / 47

5 sağlamak, belirli yerlerin giriş - çıkışlarında kontrol noktası kurarak, giren ve çıkan araçların, şahısların kontrolünü yapmak, izinsiz girişleri güçleştirerek güvenlik güçlerinin anında müdahalesini sağlamak amacıyla kullanılır. 2- Duvarlar Korunan yerlerde izinsiz geçişleri önlemek için taş ve beton duvarlar yapılabilir. Boyu tırmanmayı güçleştirecek şekilde 2,15-2,40 metre olmalıdır. Ayrıca tepe çiti ile takviye edilebilir. Pahalı olduğu ve görüntüyü bozduğu için pek kullanılmamaktadır. Korunması gereken çok hassas yerlerde bu engeller kullanıldığında, duvarların civarı kameralarla gözlenmeli ve izinsiz geçişleri haber veren sistemlerle güçlendirilmelidir. 2- Tel örgüler ve Özellikleri Çevre koruma sistemleri, açık arazide bir bölgeye yapılacak giriş ve çıkışları denetlemek amacıyla kullanılır. Kullanılacak fiziksel engellerin sağlamlığı, niteliği ve yüksekliği oranında güvenlik arttırılmış olur. Tel örgüler yetkisiz girişe teşebbüs eden veya girişe hazırlık yapan şahısların fiziksel ve psikolojik açıdan caydırılmasını sağlar. Tel örgülerin özellikleri; -Korunan yere ve yakınına sabote maksatlı saldırıyı engelleyecek yükseklikte olmalıdır. Tel örgülerin boyunu, normal şartlarda düz arazide 2,00 metre olması tavsiye edilmektedir. Bununla beraber üstten dikenli telle desteklenecekse boyu 2,50 m olmalıdır. Dikenli tellerin eğimi tehlikenin gelebileceği tarafa 45 derece meyilli olmalı eğer içeriden de dışarı çıkmayı engellemek isteniyorsa bu meyil iki tarafa da yapılmalıdır. 5 / 47

6 -Tırmanmayı etkisiz hale getirecek asgari 5 cm açıklıkta çapraz şekil oluşturarak, alttan girişi engelleyecek olan tel örgü toprak içine gömülmeli veya beton takviyesi yapılmalıdır. -Korunacak yerlerin hassasiyetine, koruma amacına göre tel örgüler farklı yükseklik, şekil ve boyutta olabilir. Tel örgüler veya çitler yapılırken korunan binaların özelliğine uygun olarak, yükseklik, sağlamlık, gözeneklerin büyüklükleri, kullanılan malzeme, renk gibi özellikler estetik açıdan binalarla uyum içinde olmalıdır. -Tel örgüden en az 3 metre içeride ve dışarıda elektrik iletişim hattı, istiflenmiş malzeme, ağaç vs. bulunmamalıdır. Eğer tel örgü büyük bir alanı korumada kullanılıyor ise tel örgü çevresinde devriye yolu bulunmalıdır. İki kademeli tel örgüde yapılabilir. Yapıldığı takdirde tel örgüler arasında devriye arabalarının rahatlıkla geçebileceği mesafe olmalıdır. Özellikle büyük bir alanı korumakta kullanılan tel örgü güvenlik görevlilerince yeterince izlenmediği durumlarda içeri sızmak mümkündür. Bu nedenle tel örgülerin geceleri aydınlatılması, ayrıca kontrol içinde kamera sisteminin kullanılması daha sağlıklı olmaktadır. Bunlar olmadığı taktirde devriye hizmetleri ile kontrol sağlanmalıdır. D-KULE Geniş alanı gözetlemek amacıyla kullanılmaktadır. Korunan yerlerde arazi çok büyük ve devamlı gözetlemeyi gerektiriyorsa çevre tel örgüleri civarına belirli mesafelerde nöbetçi kuleleri kurulması gereklidir. Kuleler bazı özelliklere sahip olmalıdır: Kuleler yerden en az 3 metre yükseklikte olmalı, Kuleler çevreyi ve engellerini rahat gözleyebilecek yapıda olmalı, Birden fazla kule var ise birbirlerini rahat görebilmeli ve haberleşebilmeli, Olumsuz hava şartlarından etkilenmemeli,43 (Hava meydanları Güvenliği, Ders Notlan) iyi çevre aydınlatma cihazlarına sahip olmalı, Haberleşme sistemine sahip olmalı, (görerek haberleşebildikleri gibi telsiz, telefon, düdük vb. gereçler bulunmalı.) -Kulelere ulaşım kolay sağlanabilmelidir. 6 / 47

7 E- ÇEVRE GÜVENLİĞİ ERKEN ALGILAMA VE UYARI SİSTEMLERİ Dış çevrede, fiziki önlemlerin yeterince alındığı yerlerde engeller izinsiz aşılmaya çalışıldığında veya aşıldığında girişleri algılayan ve bilgileri alarm merkezlerine ulaştırmak amacıyla kullanılan sistemlerdir. Basitten karmaşığa kadar değişen algılama sistemleri mevcuttur. Tel örgülere çan, zil, teneke bağlanarak kurulabildiği gibi, tel örgü veya tesis edilen fiziki engeller aşılmaya çalışıldığında veya aşıldığında tehdidi algılayan, algılanan tehdidin lokal veya merkezi kontrol noktasına ulaştırabilen, CCTV sistemleri ile entegrasyon yaparak tehdidin izleme ve kayıt altına alınmasını sağlayarak, suç ve şüpheli durumların incelenebilmesi maksadıyla geçmişe dönük alarm kayıtlarının da arşivlenmesini sağlayan elektronik sistemlerde mevcuttur. Kullanılan fiziki engellerin çeşidi ve korunan yerin büyüklüğüne göre bina ve tesislerin hassasiyet durumu, konumu ürettiği mal ve hizmet, fiziki ve coğrafi şartları, ulaşım durumu, güvenlik personeli sayısı ve müdahale imkanları mevsim şartları göz önünde bulundurularak hangi erken algılama uyarı sisteminin kurulacağına karar verilmelidir. Bu sistemler; -Fiziksel Çevre güvenlik Sistemleri: Tel örgülerin üzerine veya tel örgü boyunca girmeyi geciktirici cm. uzunluğunda bıçaklı tel yerleştirilen sistemlerdir. -Fens Üzerine Sensor Kablo Algılama Sistemleri: fensler de herhangi bir zorlama meydana geldiğinde faaliyete geçen sistemlerdir. -İnfraet Bariyer Sistemi: Daha ziyade kritik alan korumasında kullanılır. Belirli bir alanda kızıl ötesi ışın yayarak izinsiz giriş olduğunda algılayan alarm veren sistemlerdir. 7 / 47

8 Toprak Altı Algılama Sistemleri; Toprak altına döşenen fiber optik kablolardır. Belirli bir ağırlığın üzerinde basınç geldiğinde devreye giren sistemlerdir. Vibrasyon Algılama Sistemleri: Bu sistemde kritik alan korumasında kullanılır. Her hangi bir titreşim olduğunda faaliyete geçen sistemlerdir. Mikro Dalga Sistemleri: Bir dizi radyo dalgaları gönderilir. Bu dalgaların bir kısmı alıcının antenine geri döner. Eğer, radyo dalgalarının menzili içindeki bütün cisimler sabitse, gönderilen dalgalar aynı frekansta geri döner. Eğer bunlar hareket eden bir cisme çarparsa, farklı frekansta geri döner. Gönderilen ve alınan frekansta meydana gelen değişiklik cihaz tarafından algılanılarak alarm sinyali gönderir. Sınırlı alanlarda kullanılmaktadır. Alarm sinyalleri, projektörler, sirenler ve televizyon kameraları gibi oldukça geniş cihaz çeşitlerine sahiptir. Bu sistemler izinsiz girişler için erken uyarı maksadı ile kullanılmaktadır. Korunan tesis için doğru yöntemin belirlenmesi gerekmektedir. Karar verilirken; izinsiz girmek isteyen kişileri uzak tutmak, caydırmak veya bunları yakalamak amacı göz önüne alınmalıdır. Eğer izinsiz giren kişi veya kişiler yakalanmak isteniyorsa en mantıklı yol sessiz alarm sistemi ile güvenlik görevlilerinin olaya müdahalesini sağlamaktır. Sadece caydırmak amaçlı ise, sesli alarm cihazlarından yararlanmak daha uygun olur. Dikkat edilmesi gereken husus; bir çok güvenlik sistemi çevreden, hava şartlarından etkilenmekte, küçük hayvanlardan kaynaklanan yanlış alarmlar vermektedir. Sürekli yanlış alarm veren sistemler güvenilirliklerini yitirmekte, zaman içerisinde personel alarmlara duyarsız kalmakta bu durumda güvenlik hizmetleri olumsuz yönde etkilemektedir. F-BA BARİYER Korumakla yükümlü olunan yerlerin ana girişlerinde içeriye giriş ve çıkışı kontrol altına almak için yapılan fiziki engellerdir. Özelliği, kişilerin isteğine bağlı olarak hareket etmesidir. 8 / 47

9 Bariyer kullanılan yerlerde genellikle kartlı geçiş sistemi kullanılmaktadır. Giriş kartına sahip araçlar veya şahıslar kartlarını cihaza okutmak sureti ile bina ve tesis içine girebilmektedirler. Bariyer, acil durumlarda korunan yere giriş ve çıkışı engellemek, sorunu gidermek isteyen güvenlik personeline zaman kazandırarak, bina ve tesise zarar vermek isteyen kişilerin yakalanmasını sağlamak gibi işlevlere sahiptir. Ayrıca, otoparktaki araç sayısının düzenlenmesi, araç trafik akışının kontrol edilmesi, giriş yetkisine sahip olmayan araçların tespit edilmesi amacıyla kullanılmaktadır. H- AYDINLATMA Terörizmin saldırı türlerinden olan bombalı, silahlı, yangın maksatlı saldırıların, soygun ve hırsızlık gibi suçların işleniş zamanlarına bakıldığında genelde geceleri yapıldığı, gündüz yapı lan yasadışı faaliyetlerin ise kimsenin görmediği ve yeterince aydınlatılmayan yerlerde gerçekleştiği görülmektedir. Gündüz saatlerinde yapılan koruma görevinin verimli bir şekilde karanlık saatlerde de sürdürülmesi amacı ile aydınlatma yapılmalıdır. İY bir aydınlatma sistemi, hırsızlığa ve sabotajlara karşı caydırıcı ve etkin bir koruma tedbiridir. Tesislerin koruyucu ışıklandırma ihtiyacı, tesisin yapısına ürettiği mal ve hizmet durumuna, gece-gündüz çalışmasına, uygulanan fiziki ve teknolojik güvenlik önlemlerine göre farklılık gösterebilir. Çevre engelleri, tel örgü civarı, giriş noktaları, güvenlik kontrol noktaları, araç kontrol noktaları, CCTV sistemleri, varsa kameraların görüş alanı, hassas bölgeler yeterince aydınlatılmış olmalıdır. Aydınlatmada çeşitli lamba tipleri kullanılmaktadır. (Akkor lamba, flüoresan, cıva buharlı lamba, metal halojenür, yüksek basınçlı sodyum lambaları) Bu lamba tiplerinin elektrik tüketimi, aydınlatma, kuruluş masrafları gibi hususlar göz önünde bulundurularak tercih yapılmalıdır. Öncelikle tehlikenin gelebileceği bölgelerin aydınlatılması gereklidir. Bazı binalarda binanın güzel görünmesi amacıyla içe dönük aydınlatma sistemi kullanılmakta, çevre engelleri yeterince aydınlatılmadığından izinsiz girişlerin fark edilmesi imkanı ortadan kalkmaktadır. Girişe yasaklanan ve korunan yerin devamlı gözlem altında bulundurulmasını sağlamak için aydınlatma yapılmalıdır. Bu gibi özellikli yerlerde aydınlatma yapılıyorsa, kapalı devre kamera sistemleri ile desteklenmelidir. Aydınlatma koruma hizmetlerinin diğer unsurları ile eşgüdüm İçinde yoğunlandığı taktirde görevi kolaylaştıracak ve personelden maksimum istifadeyi sağlayacaktır. 9 / 47

10 Dört çeşit aydınlatma sistemi kullanılmaktadır: 1-Devamlı aydınlatma: Karanlık saatlerde ve gündüz yeterli ışık almayan belirli bir bölgeyi devamlı aydınlatma şeklidir. 2-Bekleme durumunda kalınan aydınlatma: Korunan yerlerde şüpheli faaliyetler olduğunda elle veya otomatik olarak faaliyete geçen aydınlatma şeklidir. 3-Hareket ettirilebilen aydınlatma :ihtiyaç duyulduğunda devamlı veya beklemeli aydınlatma sistemlerine yardımcı olmak için kullanılan sistemdir. Taşınabilir veya sabit tipleri vardır. 4-Ola Olağanüstü durumlarda aydınlatma: Normal aydınlatma sistemlerinin devre dışı kalmasında kullanılan aydınlatma sistemidir. Hassas bölgelerde yapılan aydınlatma, elektrik kesildiğinde anında devreye geçebilecek halde kesintisiz güç kaynakları ile desteklenmelidir. Aydınlatma sistemlerinde personelin gözlerinin kamaşmaması ve sisli havalarda daha iyi fark edilebilmesi bakımından sarı ışık kullanılması tavsiye edilmektedir. I- KİLİTLER Girilmesi yasak olan yerlere izinsiz ve yetkisiz şahısların girmesine engel olmak amacıyla kullanılan sistemlerdir. Karşı tarafa girmenin yasak olduğu imajını verir. Kilitler girmelere kesin engel olmamakta ancak girmeyi geciktirerek, arada geçen süre zarfında diğer güvenlik ve koruma unsurlarının devreye girmesini sağlamaktadır. Günümüzde gelişen teknolojinin yardımıyla basitten karmaşığa çok sayıda kilit sistemi üretilmektedir. Başlıca kilit çeşitleri; -Geleneksel şifreli kilitler -Mandallar, sürgüler ve diller, -Mekanik şifreli kilitler -Elektromanyetik kilitler -Elektronik şifreli kilitleri dir. Her kilit yeterince zaman ve beceriye sahip olunduğunda açılabilir. Açılamayan kilit yoktur. Kilitlerin sağlamlılığı ve güvenirliliği açılma süresi ile doğru orantılıdır. Ne kadar uzun sürede açılabilirse o kadar güvenli demektir. Kilitler Genelde İki Sınıfta Toplanır. Bunlar; A-Tırtıllı kilitler, B-Diskli kilitler, 10 / 47

11 A- Tırtıllı Kilitler, K Anahtarlı Kilitler (Barel Kilitler): Dünyada en yaygın olarak kullanılan kilitlerdir. Tırtırlı ve bilyalı olmak üzere iki çeşittir. Her kilidin anahtarı farklı yapıya sahip olduğundan maymuncuk ile açılması ihtimali azdır. Unutulmaması gereken husus anahtarların kopyalarının yapılabileceğidir. Anahtarlar iyi muhafaza edilmeli, anahtar kaybolduğunda derhal kilit değiştirilmelidir. B-Diskli Kilitler, Anahtarsız Kilitleme Sistemleri (Şifreli Kilitler) : Anahtarlı kilit sistemlerine göre avantajı anahtar kopyasının mümkün olmamasıdır. Elektronik şifreli, mekanik şifreli imal edilmektedir.bankalarda, para kasalarında kullanılmaktadır.şifreleri zaman geciktirici olarak ta ayarlanabilmektedir. Kilit sistemi açıldıktan sonra belirli bir süre içerisinde açılan kilitlerdir. Yasadışı kişilerin, faaliyette bulunabilmeleri için süreye, karanlığa yani fark edilmeme, tanınmamaya ve sessizliğe ihtiyaçları vardır. Korunan yerlerde kilitlerin sağlam olması, zor açılabilir olması, alarm sistemleri ile desteklenmesi, aydınlatma sisteminin bulunması, mal güvenliğine yönelik suçların meydana gelmesini büyük ölçüde engelleyecektir. Kilitlerin işlevini yerine getirmesi kapının, duvarların, sağlam olması ile bağlantılıdır. Birçok hırsızlık, soygun olayı duvarlar kırılarak gerçekleşmiştir. "Hırsıza kilit dayanmaz" Türk atasözü yerinde söylenmiş bir sözdür. Kilitlerin herkes tarafından açılabileceği göz önünde bulundurularak değişik tedbirler alınmalıdır. Kilitli yerler belirli aralıklarda kontrol edilmeli, Kilitli kapılar ayrıca mühürlenerek, kapıların kilitlerinin açılıp açılmadığı mühürlere bakarak ta kontrol edilmelidir. Kilitlerin sağlam ve amaca hizmet edecek nitelikte olmasını sağlamak için standartlar belirlenmiştir. Standartlara uygun kilit sistemlerinin bina ve tesislerde kullanılması güvenlik personelinin işini kolaylaştırmaktadır. İ-KARTLI GİRİŞ KONTROL SİSTEMLERİ Kartlı giriş kontrol sistemleri, bina, ofis, oda ve karargah gibi yerlere tüm giriş ve çıkışların kontrol ve kayıt altına alan fiziki engellerin elektronik cihazlarla entegre çalıştığı sistemlerdir. 11 / 47

12 Kişilerin kontrolsüz şekilde girmesini engellemek amacıyla kurulan sistemler bilgisayar destekli de çalışabilmektedir. Bilgisayar yazılımında personele kart vermek, silmek, yetkilendirmek, yetki seviyesini düşürmek tesis içinde hareketliliği kontrol etmek amacıyla da kullanılmaktadır. Kartlı Giriş Kontrol Sistemleri; -Personel giriş-çıkış kontrol sistemi -Ziyaretçi kontrol sistemi -Araç giriş-çıkış kontrol sistemi olarak kullanılabilir. 1-Tanı Tanıtma Kartları Tanıtma kartları, tesislerde çalışan personel ile tesislerden faydalanmak isteyen kişilere, yetkililer tarafından verilen kartlardır. Tanıtma kartları da güvenlik sistemlerinin önemli bir parçasıdır. Tanıtma kartları, bina ve tesislerde;. - alışma alanları ile arındırılmış alanlara girişlerin kontrol altına alınabilmesi, - Alanlara giriş-çıkışların yetkilendirilmesi, - Binada bulunan kişilerin tespit edilebilmesi, - Ziyaretçilerin alan içinde güvenli dolaşımının sağlanması amacıyla kullanılmaktadır. Bina giriş-çıkışlarında, şahısların binalara giriş yetkileri kontrol edilmekte yetkileri olan şahısların girişleri yetkililerce onaylandıktan sonra bina içine girişine müsaade edilmektedir. Bina içerisinde de yetkili olduğu yerlerden faydalanması girilmesi yasak yerlere girilmemesi hususu kart kontrolü ile takip edilmektedir. Personel, ziyaretçi, iş takipçileri, basın mensupları, personel araçları ve ziyaret araçları için ayn ayrı tanıtma kartı tanzim edilir. Tanıtma kartlarında başkaları tarafından taklit edilmemesi için bazı özelliklerin bulunması gereklidir. - Personel için tanzim edilirken, fotoğraf ve parmak izleri bulunmalıdır, Kartın verilme nedeni, Kart sahibinin girebileceği bölgeler, Kart sahibinin yetkileri ve konumları, 12 / 47

13 Girişte ve çıkışta görevlilerin rahat kontrolüne imkan verecek şekilde taşınabilir olması, Kaybı halinde yapılması gereken işlemler, Görevin sona ermesi durumunda geri verilmesi gerektiği, -Kart numaraları, veren makam, geçerlilik süresi gibi hususlar belirtilmelidir. Giriş kontrolünde; kartlar veriliş amacına göre çeşitli kontrollere tabi tutulabilir. 2- Görsel Kimlik Belirleme Sistemleri; Kurumda çalışan kişilerin tanıma esasına dayanan bu sistemde güvenlik personeli kişilerin kimliğini kontrol ederek tanıdıklarını içeriye kabul eder. Güvenlik personeli kişilerle sürekli muhatap olmak zorundadır. Personelin dikkatli olması,uzun süre aynı yerde çalışması gereklidir. Bu sistemde güvenlik personeli sık sık değiştirildiğinde kontrol sırasında bazı sorunlar yaşanabilir. 3- Otomatik Giriş Kontrol Sistemleri; açılmaması esasına dayanır. a- Kartlı Sistemler; kartlara manyetik şerit, barkod, kabartma gibi manyetik özellikler yüklenerek, kart tanıma sistemlerinin kartı tanıması sonucunda sistemin açılması veya b- Biyometrik Cihazlar; daha ziyade üst seviyede güvenlik gerektiren kritik alanlarda, sınırlı kişilerin kontrolü amacıyla kullanılan sistemlerdir. Kişilerin başkalarına benzemeyen fiziksel özelikleri, (Parmak izi, elin geometrisi,el yazısı, iris ve retina şekli, ses, yüz) kullanılarak giriş- çıkış yetkilendirilmesinin yapıldığı sistemlerdir. c- Kapalı devre kimlik belirlemesi si, girişine izin verilen şahısların özellikleri önceden sisteme kayıt edilir, girişte şahıs sisteme kendini tanıtır. Güvenlik personeli tarafından monitörde karşılaştırılarak giriş onayının 13 / 47

14 verildiği sistemlerdir. Personelin kontrol sırasında dikkatli olması gerekir. Telefon Etme Prosedürleri; güvenlik personeli tarafından ziyaretçi ile ziyaret edilen kişilerin uyumunun sağlandığı sistemlerdir. Karşı taraf kabul ettiğinde ziyaretçilerin girişi kabul edilir. Turnike Geçiş Sistemleri; Sadece izin verilen bir şahsın geçişini sağlayan elektro mekanik geçiş sistemleridir. Turnike sistemleri diğer güvenlik sistemlerine bağlanıp uyumlu çalıştırılabilir. Kamera sistemleri turnikelerde geçişte doğabilecek sorunlarda çekim yapmaya ve kayda otomatik olarak başlamaktadır. Tehlike durumunda turnikeler elle açılabilir. Tam boy turnikeler Yarım boy turnikeler Hızlı geçiş üniteleri vardır. Kart kontrollerinde göz önünde bulundurulması gereken hususları kısaca özetlememiz gerekirse; Kart kontrolünde hangi sistem kullanılırsa kullanılsın elektronik sistemlerin bir şekilde devre dışı bırakılabileceği unutulmamalıdır. Güvenlik personeli sistemi sürekli denetlemelidir, kaybolan kartların girişinin iptal edilmeli, belirli aralıklarda kart ve şahıs uyumu sağlanmalıdır. İzinli, istirahatlı görevden ayrılan, emekli olan personelin kart girişlerinin iptal edilmelidir. Personelin görevli olup olmadığı günlük olarak kontrol edilmelidir. ACĐL ÇIKIŞ KAPILARI ĐÇĐN UYARI GÜVENLĐK KAPISI - ALARMLI SADECE ACĐL DURUM ÇIKIŞLARI ĐÇĐN 14 / 47

15 KONTROLLÜ GEÇĐŞ NOKTALARI ĐÇĐN YASAK BÖLGE ĐZĐNSĐZ GEÇĐŞLER YASAKTIR YETKĐSĐZ ŞAHISLAR TUTUKLANMAYA YASAK BÖLGE ĐZĐNSĐZ GEÇĐŞLER YASAKTIR K- İKAZ LEVHALARI Korunan yerlerde, yetkisiz kişilerin girişini engellemek, faydalanan kişilerinde uyması gereken kuralları ve hareket tarzını belirtmek amacı ile ikaz levhaları kullanılmaktadır. ikaz levhaları yazılı, sözlü, şekilli olarak tanzim edilir. Bina ve çevresinde uygulanan park yasakları,tesislerin içinde bulunan girilmesi yasak bölgeler, insan ve çalışanların sağlığını tehdit eden unsurlar, tehlikeli maddelerin depolandığı yerler, acil durumlarda tahliye çıkış yolları, tahliye kapıları, mutlaka herkesin anlayabileceği şekilde ikaz levhaları ile gösterilmelidir. İkaz levhaları, herkesin uygun mesafeden rahatlıkla görebileceği yerlere konulmalı, bildirimleri net ve anlaşılabilir, yazıları da rahatlıkla okunabilir büyüklükte olmalıdır. Bulunduktan yerlerde olumsuz hava koşulları ve diğer etkenlerden etkilenmeyecek yapıya sahip olmalıdırlar, ikaz levhalarında herkesin anlayabileceği uluslar arası simgeler kullanılmalıdır. İkaz levhaları güvenlik personeline güvenlik hizmetlerinde büyük kolaylık sağlamaktadır. Levhalarındaki bildirimlere uymayan kişiler rahatlıkla tespit edilmekte ve bu kişiler hakkında gerekirse yasal işlem yapılmaktadır. İkaz levhalarının oldukları yerler görevliler tarafından sık sık denetlenerek kurallara uymayanlar hakkında etkin müdahale sağlanmalıdır. Güvenlik görevlileri her zaman ihtiyaç olan park edilmez, girilmez işaretleri, park yasağı konileri ve güvenlik şeritlerine sahip olmalıdır. L-KAPANLAR (Aktif Engeller) Korunan bölgeye taşıtların giriş ve çıkışlarını belirli yerlerden veya tek yönde giriş-çıkışı kontrol etmek amacıyla taşıt girişlerinin olduğu yerlerde yapılan fiziki engellerdir. Hidrolik ve motorlu olabilir, yerden 75 cm. yükseklikte olmalıdır. 15 / 47

16 Kullanılan kapanlar cm. civarında olduğunda taşıtların bu engelleri kolayca aşabilmeleri mümkündür. M- HIZ KESME KASİSLERİ Korunan yerlerde, ana giriş noktasında araç giriş kontrolü yapıldığından kontrol noktasına gelen araçların hızlarını kesmek yavaşlamalarını sağlamak için kasisler yapılır. Kasislerin varlığı sürücülerin görebileceği şekilde trafik işaret levhaları ile belirtilmelidir. Geniş alanda kurulan bina ve tesislere, şüpheli araçların hiçbir engelle karşılaşmadan kolayca girişini engelleyecek "S" engeller koyulmalıdır. Özellikle intihar saldırılanda kullanılan bomba yüklü kamyonların geçişini engellemek için gereklidir. H-ARAÇ ENGELLERİ Araçların hiçbir engelle karşılaşmadan korunan yerlere ulaşmasını engellemek için yapılmaktadır. Görünüşünün insanları rahatsız etmemesi için büyük araçların çarpmasına dayanıklı olduğundan, çiçekliklerde bina girişlerinde aynı işlevi görmektedir. TEKNOLOJĐK GÜVENLĐK CĐHAZLARI Teknolojik güvenlik cihazları, bina ve tesislerde iç halka dediğimiz derinlemesine güvenlik sağlamak için, alan korumasında, kritik noktaların korunmasında, kullanılan yardımcı güvenlik cihazlarıdır. Güvenlik görevlilerinin aktif bir şekilde koruma görevinde olduğunun görülmesi kötü niyetli kişileri suç işlemekten caydırır veya daha kolay hedeflere yöneltir.diğer yandan ise korunan yerde güvenlik hissinin yerleşmesi çalışanların daha verimli ve başarılı çalışmalarına neden olarak, işlemede verimin artmasını sağlar. Güvenlik Cihazları: 16 / 47

17 Güvenlik görevlilerinin, güvenlik kontrollerinde şahısların üzerlerini ve eşyalarını fiziki olarak kontrol etmeleri uzun zaman almakta ve hoş olmayan görüntüler oluşturmaktadır. Kişileri ve eşyaların fiziki kontrol etmek uzun zaman aldığından güvenlik personelinin dikkati dağılmakta bu durumda güvenlikte zafiyet meydana getirmektedir. Bu sorunu çözümlemek için çalışmalar yapılmış, insanların eşyalarını ve üzerlerini hızlı ve güvenilir kontrol etmek personelin verimli çalışmasını sağlamak,kontrolden kaynaklanan hataları aza indirmek amacıyla güvenlik cihazları üretilmiştir. Güvenlik cihazları, yolcu trafiğinin yoğun olduğu hava meydanları, otobüs terminaller ve büyük iş merkezleri, stadyumların girişlerinde sıkça kullanılmaktadır. Cihazların en önemlileri ve en çok kullanılanları metal dedektörler ve x ray cihazlarıdır. A-METAL DEDEKTÖRLER Kişilerin üzerlerindeki silah, bıçak ve bomba yapımında kullanılan fünye gibi metalden yapılmış cisimlerin varlığını tespit etmek amacıyla bu cihazlar üretilmiştir. Metalin varlığına duyarlı, uyarma görevini yüklenen cihazlardır. Metalle karşılaştıklarında sesli veya ışıklı uyarı sinyali verir. En büyük dezavantajları manyetik olmayan maddeleri tespit edememeleridir. Günümüzde bir çok silah, ağırlıkların azaltılması için demir olmayan metallerden yapılmaktadır. Đki tipi mevcuttur; Kapı tipi ve el tipi metal detektör kullanılmaktadır. 1) El tipi metal Dedektörler: Bu cihazlar basit ve kullanılması kolay olduğundan güvenlik cihazlarının başında gelir ve güvenlik hizmetlerinde önemli rol oynar. Metale karşı duyarlı cihazlardır. Pilli ve kendinden şarjlı olarak imal edilmektedir. Kişilerin üzerindeki metal varlığını nokta olarak tespit etmeye yarayan cihazlardır. Sadece metal nesneye tutulduğu zaman sonuç alınır El detektörleri, devriye veya nokta hizmetlerin de acil durumlarda kişileri fiziki olarak kontrol edilmesi gerektiğinde kullanılabilir, ayrıca kontrol noktalarında, kapı detektörü ile kontrol sırasında kişiler üzerindeki metal varlığını bulamaması durumunda veya ısrarla metal madde yok iddiasın da bulunduklarında veya herhangi bir metal maddeyi gizlemeye çalıştıklarında bu maddeyi bulmak amaçlı kullanılmaktadır. 2-El Detektörü ile Kontrol Esnasında Dikkat Edilecek Hususlar; -Çalışmaya başlamadan önce, detektörün çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. 17 / 47

18 -El detektörü incelenen bölgeye 2,5 cm ile 7,5 cm mesafeden paralel tutulmalıdır.kişinin üzerine fazla yaklaştırılarak kontrol işlemi yapılırsa sürtünmeden dolayı elektriklenme olacağından cihazlar yanlış alarm vermektedir. -Kontrole her zaman aynı yerden başlayıp belirli bir sıra izlenerek yapılmalıdır.önce ellerde herhangi bir cisim olup olmadığı kontrol edilmelidir. Sağ koldan başlanıp, sol kol kontrol edildikten sonra göğüs kısmı ayakların ön kısmı ve vücudun arka kısmı incelenmelidir. -Baş kısmı, saçlarda şüpheli madde gizlenme ihtimaline binaen mutlaka ellerimizle kontrol edilmelidir. -Đnsan vücudunda kontrol edilmesi gereken en önemli bölümler ayak bilekleri, kasık bölgesi, bel kısmı şişmanlarda göğüs kısmı ile koltuk altlarıdır. Detektörü bacaklarda kasık altlarına doğru gezdirirken özel önem gösterilmelidir. Çünkü bu bölüm silah saklamak için en ideal bölümdür. -Kontrol edilen kişi etek giyiniyorsa etek üzerinden kontrol yapılmalıdır. Bayanların el detektörü ile kontrolü bayan görevliler tarafından yapılmalıdır. -El detektörü ile kontrol sırasında metal madde bulunduğunda başka metal madde bulunabileceği ihtimaline karşı incelemeye devam edilmeli,cihaz alarm vermeyince kadar incelemeye son verilmemelidir. -Kontrol sırasında bazı durumlarda kişiler kendi istekleri ile metal varlığı göstermektedir.ancak insanlar her zaman dürüst olmamaktadır. Başka metal madde olabileceği ihtimaline karşı, kişinin üzeri sinyal kaynağı kalmayacak şekilde kontrol edilmeli, mutlaka sinyalin kaynağı bulunmalıdır. -Bina veya tesise girmek isteyen şahsın güvenlik açısından sorun yaratacak bir madde veya metal taşımadığına emin olunduğunda kontrol işlemine son verilerek geçişine izin verilmelidir. -Fiziki kontroller ayrı kontrol odalarında yapılmalı, aleni olarak herkesin görebileceği yerlerde yapılmamalıdır.kontrol sırasında ikinci bir şahıs bulunmalı,bayanları bayan, erkekleri erkek personel kontrol etmelidir. -Özürlü kişilerin kontrolünde hassas davranılmalı, karşı tarafı küçük düşürücü, incitici davranışlarda bulunulmamalıdır. -Kişilerin üzerinde suç unsuru veya güvenliği tehlikeye düşürecek madde bulunduğunda, kişinin üzerinden alınarak tutanakla tespit edilmeli, suç unsuru olanları adli işlem yapılmak üzere yetkili kolluk kuvvetine teslim edilmelidir. Suç unsuru teşkil etmeyen 18 / 47

19 ancak güvenliği tehlikeye düşürebilecek maddelerde tutanakla teslim alınmalı, kişilere çıkışta tutanakla teslim edilmelidir. El detektörleri :Kullanma talimatına uygun şekilde kullanılmalıdır. -Islak zemine bırakılmamalıdır- -Metal zemine bırakılmamalıdır, -Đnsanın baş kısmına tutulmamalıdır, -Başka amaçla kullanılmamalıdır. 3) Kapı Tipi Metal Dedektörler Silah ve patlayıcıların önceden algılanarak güvenliğin sağlanması amacıyla geliştirilen metal ve silah algılama sistemleri güvenliğin kritik olduğu yerlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kapı tipi metal dedektörler, kişilerin üzerinde görünmeyen manyetik alan oluşturarak metal varlığını tespit etmeye yarayan cihazlardır. Modern dedektörler, kendisinin oluşturduğu manyetik sahadaki, metal varlığını ölçmektedir. Bu ölçüm, nesnenin boyutlarına ve ağırlığına göre hassasiyet göstermektedir. Bu hassasiyetin seviyesi küçük nesneleri ayırt edebilmekte büyük metaller geldiğinde (örneğin silah) cihaz alarm vermektedir. Metal detektörlerin kontrol noktasına yerleştirilmesinde bazı hususlara dikkat etmek gereklidir. Metal dedektörler yakınlarındaki metal maddelerden, aşırı hava akımlarından, sıcaklıktan, soğuktan,nemden etkilenmekte ve yanlış alarm vermektedir. Bu durumun önüne geçilebilmesi için metal maddelerden en az 50 cm. uzaklıkta monte edilmeli, günün gelişen şartlarına göre hassasiyeti uzmanlar tarafından kontrol edilerek ayarlanmalıdır. En son geliştirilen cihazlarda kullanılan çarpma tekniği sayesinde küçük miktar ve ebatlardaki bütün metalleri de tespit etmek mümkündür. 4-Kapı Tipi Metal Detektörü ile Kontrol Esnasında Dikkat Edilecek Hususlar; - Kontrole başlamadan önce cihazın çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.zaman zaman test edilerek düzgün çalışması sağlanmalıdır. 19 / 47

20 -Kontrol edilecek kişiler metal detektöre yönlendirilmelidir.metal detektöre girmeden önce üzerlerindeki metal maddelerin çıkarılması sözlü veya görünecek şekilde yazı ile bildirilmelidir.(ülkemizde metal detektör kullanımı yaygınlaştıkça vatandaşlarımızda nasıl hareket edecekleri konusunda bilgi sahibi olmaya başlamıştır.) - Kişinin üzerinde herhangi bir metal madde olduğunda cihaz sesli veya ışıklı olarak uyarır. Kontrol eden görevli uyarı kaynağını bulmak zorundadır. Uyarı vermediğinde kişilerin temiz olduğu kanısına varılır. Alarmın kaynağını nokta olarak tespit etmek için el dedektörü kullanılmalıdır. -Kontrol edilecek diğer kişiler metal detektöre 1 metre mesafede bekletilerek, dedektörden geçen kişinin kontrol işlemi bittikçe tek tek şahıslar alınmalıdır. -Kontrol edilen kişi metal detektörden geçmeden, geçtikten sonrada cihaz hazır duruma gelmeden ikinci bir kişinin geçişine müsaade edilmemelidir. -Cihaza sürtünmeden geçilmelidiir. Sürtünme olduğunda elektriklenme olacağından cihaz yanlış alarm verebilir. -Metal detektörler sadece metal cihazlara duyarlı olduklarından yüksek tehdit unsurları söz konusu olduğunda,örnekleme usulü ile kişilerin üzerleri ve eşyalarının fiziki olarak aranması tavsiye edilmektedir. -Metal detektörlerin hassasiyeti tehdidin boyutuna bağlı olarak, ısı,nem gibi durumlar göz önüne alınarak, günün değişik zamanlarına göre ayarlanmalıdır. Metal detektör aramasında kişilerin elindeki maddeler tehlike olabileceği ihtimaline karşı mutlaka bakılmalı veya x-ray cihazında kontrol edilmeli, kontrol edilmeden kesinlikle içeri alınmamalıdır. Detektörde çalışan personeli, detektörün yanlış alarm vermesine neden olmamak için 1 metre mesafede durarak görev yapması sağlanmalıdır. A-METAL DEDEKTÖRLERĐN SAĞLIK ÜZERĐNE ETKĐLERĐ Üretici firmalar; şu anda üretilmiş bulunan metal detektörlerin kalp cihazlarını ve hamile bayanlara etkilemediğini, Đngiltere deki ulusal kalp hastanesinin 11 tip detektörde de yaptığı araştırmalar neticesi ve ABD de havacılık tıp merkezi ve teknoloji araştırma raporlarına dayanarak bildirmektedir. Ancak detektörlerden geçmek istemeyen hamile bayanlar ve kalp rahatsızlığı olanlar geçmeye zorlanmamalı fiziki olarak kontrol edilmesini sağlanmalıdır. 20 / 47

21 B-PATLAYICI BUHAR DEDÖKTÖRÜ Patlayıcı maddelerin yaydıkları kokulara duyarlı detektörlerdir. Patlayıcı maddenin buharlaşma hızına duyarlı sistemlerdir. Kolay uçucu patlayıcı karışımların buharını emmesi suretiyle dinamit içerisinde bulunan nitrojenin tespit edilmesinde kullanılır.buhar dedektörleri paketler içerisindeki buharları vakumlar ve bunları analiz ederek nihai karar verir. Patlayıcı madde ile patlatıcı sistem arasındaki ateşleyici, bazen detektör etkileşimine ayarlanabilmektedir. Uzman personel tarafından kullanılmaktadır. Fabrikasyon patlayıcılara duyarlı olup, bütün patlayıcıları tespit eden detektör tipi mevcut değildir. C-POSTA KONTROL CIHAZLARI Korunan yerlere posta yoluyla gönderilen paketleri kontrol için kullanılır. Çalışma prensibi metal dedökterlerde olduğu gibidir. Mektuplarda metal maddede olup olmadığını tespit etmek amacıyla kullanılır. Metal madde varlığının tespit edilmesi durumunda,paketler şüpheli paket tanımına uyuyorsa derhal uzmana haber vererek incelenmesi temin edilmelidir. D-X-RAY CĐHAZI Kişilerin bagajlarının içlerinde tehlikeli madde olup olmadığını tespit etmek amacıyla kullanılan ve düşük radyasyonla çalışan cihazlardır. X-Ray sistemleri sivil havacılık endüstrisinin terörist faaliyetlerini engelleme ihtiyacına karşı geliştirilmiştir. En büyük özelliği, fiziksel aramalara karşı dört kez daha hızlı olmasıdır. Đkinci yararı ise bagaj kontrolünün halkın gözünün önünde yapılmaması ve ekrandaki görüntünün yorumlanmasında kişisel his taşımamasıdır. X-Ray cihazları, genel olarak nesneleri x ışınını geçirerek nesne ve içeriği hakkında, bagajlar açılmaksızın bir fikir sahibi olmamıza yarayan ve güvenlik hizmetlerinde en yaygın kullanılan cihazlardır. 1-X-Ray Işını X-Ray cihazlarının esasını x ışını oluşturur.bu ışın 1875 yılında Alman fizikçi Wilhem Conrad Roentgen tarafından 21 / 47

22 bulunmuştur.x ışını, kısa dalga boylu ve gözle görülmeyen elektromanyetik radyasyondan oluşmaktadır.x ışının yayılma hızı saniyede km/h olup,kurşun haricindeki her türlü maddeden geçebilme özelliğine sahiptir. Materyalleri x ışınından geçirilerek, alınan görüntü üzerinde siyah ve beyaz arasında oluşan gri gölgeler, değişik yoğunluktaki materyalleri göstermektedir.yeni üretilen cihazlarda farklı yoğunluklar renklendirilerek, cisimlerin tanımlanması kolaylaştırılmıştır. X-Ray cihazlarında bir x ışın kaynağı ve bu kaynağın karşısında ışınları algılayan detektörler bulunmaktadır. Eşyalar bu ışınların bulunduğu yol üzerine koyulmakta ve bu eşyalardan geçen ışınlar detektörler tarafından algılanarak, monitörde pozitif görüntü olarak yansımaktadır. Güvenlik personelinin ilgilendiği kısım,x ışının absorbe eden ve ekranda siyah,koyu olarak görünen cisimlerdir.atom numarası yüksek maddeler( ağır metaller) x ışınını absorbe etmekte, görüntü koyu siyah bir şekilde gözükmektedir. Atom numarası düşük maddeler (Organik)ise x ışınlarını olduğu gibi yansıtmakta cisimlerin görüntüsü net olarak ekranda anlaşılmaktadır. Röntgen ışınları bazı maddelere tam anlamı ile nüfuz edememektedir. Özellikle kurşun, plastik maddeler röntgen ışınlarını absorbe ederek görüntü yorumlanmasında netlik göstermemektedir. Görüntünün ne olduğu anlaşılmayan koyu cisimler altlarında yabancı madde saklanma ihtimaline binaen mutlaka fiziki olarak araştırılmalıdır. Renkli cihazlarda atom yoğunluğu fazla alan maddeler mavi,yeşil renklerde ekrana yansımaktadır.organik maddeler sütlü kahve, portakal renginde ekrana yansımaktadır.patlayıcı maddelerin organik olduğu düşünülürse bu rengi veren görüntünün incelenmesi gereklidir. Metal maddeler renkli cihazlarda mavi,siyah beyaz cihazlarda siyah veya koyu gri olarak görüntü verdiğinden silah aramalarında bu görüntülerin incelenmesi gereklidir. X-Ray sistemlerinde değişik teknolojiler kullanılmaktadır. Kullanılmakta olan sistemler patlayıcı madde düzeneklerini tespit etme imkanın arttırmakla beraber hiçbir teknoloji tam anlamıyla her çeşitte ve miktarda patlayıcı madde ve bomba düzeneğini tespit edememektedir.kullanıcı personelin dikkati, becerisi ve tecrübesi sayesinde bomba düzeneklerinin tespit edilme şansı vardır. Sonuç olarak; unutulmaması gereken önemli noktaları hatırlatmamız gerekirse,patlayıcı maddelerin tamamı organik içeriklidir.ekranda günlük hayatımızda 22 / 47

23 yiyecek olarak kullandığımız peynir,salça,bulgur,süt ekrandaki görüntüsü ile patlayıcı maddelerin görüntüsü arasında bir fark olamamaktadır. Renkli cihazlarda ikiside portakal veya sütlü kahve görünümünde ekrana yansıyacaktır.personelin dikkat etmesi gereken husus ekranda görünen elektrik ve elektronik düzenekleri fark etmesidir.bu sayede bomba düzeneğinin bulunması kolaylaşacaktır. 2-Cihazlar Üç Ana Üniteden Oluşur; a-x ışını ünitesi, b-ekran, c-kontrol Paneli, a-x Işını Ünitesi : Đncelenecek eşyanın hareketini sağlayan taşıyıcı bant sistemi ile donatılmıştır. b-ekran : Genellikle kontrol tünelinin üst kısmına yerleştirilir. Siyah, beyaz veya cihazın özelliğine göre renkli olabilir. c-kontrol Paneli : Bir mili ampermetre, ışıklı tarayıcı, yön seçme düğmeleri, metrik görüntü büyütme düğmeleri bulunur. Kontrol paneli kullanıcı tarafından cihazın çalıştırılması için kullanılır.açma kapatma anahtarı cihazı çalıştırmak için kullanılır.anahtar çevrildiğinde kontrol panelinde power ışığı yanar. Cihazlar otomatik olarak kendini test etmektedir.kısa bir süre cihaz çalışır,cihaz kullanıma hazır hale gelir. FWD, STOP, ve REV düğmeleri konveyörü çalıştırmak, durdurmak için kullanılır.zoom tuşları ile ekrandaki görüntü büyültülür veya incelenmek istenen bölgeyi nokta olarak ekrana getirir. Görüntü inceleme tuşları ile görüntü ayarlanması yapılmaktadır.organik-inorganik, siyah-beyaz, farklı görüntüler oluşturulabilir. X-Ray cihazları maddeleri organik ve inorganik olarak ayırabilmekte farklı renklerde ekrana yansıtmaktadır. Metal maddeler koyu mavi, organik maddeler sütlü kahve renginde, az yoğun maddeler ise yeşil renkte ekrana yansımaktadır. X-Ray cihazları fiziksel aramaya alternatifte en etkili yöntemdir. eğitimli personel tek bakışta x-ray cihazının monitöründeki bir cismin ne olduğu hakkında bilgi sahibi olur. Personelin hata yapma ihtimalini azaltmak, personelden kaynaklanan hataları en aza indirmek için sürekli olarak bu sistemler geliştirilmekte, özellikle patlayıcıları net tespit eden, ikaz veren x-ray sistemleri üretilmeye çalışılmaktadır.. 23 / 47

24 Screening of Airport Staff 3-GÖREVLĐ PERSSONELĐN X-RAY CĐHAZLARINDA ÇALIŞIRKEN DĐKKAT ETMESĐ GEREKEN HUSUSLAR. -Görevli kullandığı her model x-ray cihazının kullanımı ile ilgili teknik bilgiye sahip olmalıdır. -Cihazla çalışmaya başlamadan önce cihazın içinde her hangi bir cisim olup olmadığını kontrol etmelidir. (Yeni üretilen cihazlar kendisini otomatik olarak kontrol etmektedir. -Cihazın normal çalışıp çalışmadığını kontrol için bazı cisimler koyarak erkandaki görüntüsünü incelemeli, cihazı test etmelidir. -Kontrole tabi tutulacak eşyaları cihaza geniş yüzeylerinin taşıma bandına paralel olacak şekilde koyulmasını sağlamalıdır. -Eşyalar arasında en az 50 cm. mesafe olacak şekilde koyulmasını sağlamalıdır. Bagajlar üst üste geldiğinde görüntü tam olarak incelenememektedir -Bagajların kime ait olduğunun takip edilmesi gereklidir. Şüpheli görüntü çıktığında fiziki arama için bagaj ile sahibinin bilinmesi sahipsiz bagaj olmaması açısından önemlidir. -Görüntüyü net olarak göremez, yorumlamada zorluk çeker ise bagajın pozisyonunu değiştirerek tekrar cihaza koyulmasını sağlamalıdır. -Görüntülerde önce büyük cisimler daha sonra küçük cisimler incelenmelidir. 24 / 47

25 -Şüphelendiği, görüntüsü yorumlamakta güçlük çektiği, bagajları fiziki olarak kontrol etmeli veya ettirmelidir. Đnceleme bagaj sahibinin huzurunda ve bagaj sahibine açtırılarak yapılır. -Bagajın içerisinde, silah, bıçak ve benzeri madde tespit edildiğinde bagaj sahibi ile eşleştirilir.sahibinin ulaşamayacağı şekilde sahibinin huzurunda, yetkili kolluk personeli tarafından açılır. Malzeme suç teşkil ediyorsa tutanakla yetkili kolluk personeline teslim edilir. -Cihazdaki şüpheli cisim bomba görüntüsü veriyor ise sahibine bagajda ne olduğu sorulur.bagajı sahiplenmiyor veya ne olduğunu konusunda net bilgi vermiyor ise,bagaj cihazda tutularak bomba uzmanına haber verilir.uzmanın talimatların doğrultusunda hareket edilir. Aynı zamanda yetkili kolluk kuvvetlerine de bilgi verilir. -X-ray cihazı çalışır iken, elini cihazın tüneline sokmamalı,taşıyıcı banda oturmamalı,tünelin önünde ve arkasında bulunmamalıdır. -Hiçbir şekilde canlılar cihazda kontrol edilmemelidir. -Cihazın üstüne yanına yiyecek,içecek maddeleri bırakılmamalıdır. -Cihazın tünelinin giriş ve çıkışında bulunan kurşun levhalar sürekli kontrol edilmeli, deforme olanlar hemen değiştirilmelidir. -Görevlilerden bir tanesi sürekli olarak dozimetre kullanmalı, belirlenen sürelerde radyasyon ölçümü yapılmalıdır. X-Ray sistemlerinin kullanımında en önemli hususlardan biriside kullanıcının radyasyona karşı güvenliğidir.çalışan personelin maruz kaldığı radyasyon miktarını ölçmek için dozimetre kullanılmaktadır. X-Ray cihazına uygun dozimetre kullanılmalıdır.zaman içerisinde ölçümleri yaptırılmalıdır. (Türkiye Atom Enerjisi Kurumunca Ölçüm Yapılmaktadır.) 4-EDS SĐSTEMĐ Patlayıcı tarama sistemi (Explosive Detection Sistem) olarak ifade edilen EDS,basit olarak bagaj konveyörlerinin üzerine monte edilen x-ray cihazları ve bir kontrol odasından oluşmaktadır.bu sistemde yüzde yüz tarama sağlanmaktadır. Bagajlar konveyör bantları üzerinde giderken,bu bant üzerende kurulan EDS sisteminden de otomatik olarak geçmektedir.cihazın bagaj içerisinde şüpheli bir maddeyi tespit etmesi durumunda bu bilgiyi kontrol odasına ileterek,bagajın detaylı aramanın uygulanacağı ikinci x-ray ünitesine ve tomografi ünitesine girmesi esasına dayanmaktadır. 25 / 47

26 5-BĐLGĐSAYARLI TOMOGRAFĐ SĐTEMĐ Çalışma esası x-ray sitemine benzemektedir.bir bilgisayarlı tomografi(ct) tarayıcısı çantanın etrafını saran içi boş tüpten oluşur.x-ray mekanizması bunu x-ray bombardımanına tabi tutup elde edilen sonuç bilgisini kayıt ederken tüpün etrafında yavaşça döner.ct tarayıcısı bu bilginin tümünü çantanın detaylı tomografisini oluşturmak için kullanır.bu tarayıcı elde edilen tomogramı esas alarak çantadaki her bir nesnenin kütlesini ve yoğunluğunu hesaplayabilir.eğer nesne kütlesi/yoğunluğu tehlikeli bir madde seviyesinde ise operatörü tehlikeli nesneye karşı uyarır.cihaz,taramada uyuşturucu,silah ve benzeri tehlikeli maddelerde % 98 doğru karar verme yeteneğine sahiptir.tek dezavantajı ağır çalışmasıdır. E- ĐON MOBĐLĐTY SPECTROMETR(Đ.M.S.)PARTĐKÜL ĐZLEME YÖNTEMĐ ĐLE ÇALIŞAN CĐHAZLAR Geçit dedektörü şeklinde tasarlanmıştır.çalışma prensibi, güvenlik kontrolüne tabi tutulacak kişilerin üzerine basınçlı hava kullanarak,bütün vücuttan ve kullanılan giysilerdeki maddelerden örnekleri vakumlu hava sayesinde toplamakta, bu havayı detektörleri vasıtasıyla cihazın inceleme ünitesine göndererek belirli derece ısıtılarak analize tabi tutulmaktadır. Cihazlar fabrikasyon patlayıcıları,petn,tnt, Sentex, amanyum nitrat gibi maddeleri analiz edebilmektedir. Ayrıca narkotik maddeleri analiz tabi tutarak,kullanıcıyı sesli ve görüntülü uyarma özelliğine sahiptir. Cihazda kontrol süresi 8 saniyedir. Yukarıda belirtilen maddelerden çok az bile bulunsa cihaz alarm vermektedir. Cihazın hava akımından olumsuz etkilendiğinden hava akımı olmayan yere kurulması gerekir. F-KELEPÇE Güvenlik görevlisinin kontrolü altında bulunan şüpheli şahısların, sevk esnasında kaçmaması, kendisine ve başkasına zarar vermemesi için hareket kabiliyetlerini kısa bir süre için kısıtlayan, el ve ayak bileklerini bağlamaya yarayan her türlü araca denir. Kelepçeleme, toplum tarafından sıcak karşılanmayabilir. Her şüpheli şahsa kelepçe 26 / 47

27 takılmamalıdır. Eğer şahsın kaçma ihtimali varsa, kendisini idareden aciz ise, (akıl hastası, alkollü ve benzeri durumlarda) çevresine veya kendisine zarar veriyor veya verme ihtimali varsa güvenlik kuvvetlerinin ikazlarına uymuyor, zorluk çıkarıyor, görevlilerin görevini yapmasına engel oluyor ve fiili mukavemette bulunuyorsa,suç iz ve delillerini yok etme değiştirme ihtimali varsa,ağır cezalık suç işlemiş ve kimliğini ispat edecek belgelere sahip değilse kelepçe takılır. Plastik ve metal kelepçe çeşitleri olduğu gibi ip, kemer ve zincir de kelepçe yerine kullanılabilir.*geniş bilgi için, Güvenlik Güçleri Đçin Yakın Savunma Teknikleri, Đbrahim CERRAH, Mürsel SEVĐNDĐK, Mustafa KAVRUK, Ankara-1998) Kelepçe Takmada Dikkat Edilecek Hususlar: -Gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır, -Kelepçe takan, kelepçe takılacak şahsın gerisinde bulunur, -Kelepçe takacak şahıs,kelepçe takacağını söyler ve kelepçe takılacak sahsın konuşmasına,sağa sola dönmesine,el,kol hareketleri yapmasına fırsat ve izin vermez, -Tek başına kelepçe takma zorunluluğu var ise,şahıs çöktürülür veya yatırılarak kelepçe takılır, -Đki kişiye kelepçe takılacak ise sırtları kendine dönük olarak yan yana getirilir,birinin sağ diğerinin sol eline kelepçe takılır. -Kelepçeyi taktıktan sonra,iyi oturup oturmadığı kontrol edilmelidir. -Kelepçe takılan kişinin tamamıyla emniyete alınmış sayılmayacağı unutulmamalıdır.(domaç Çetin,Özel Güvenlik Personeli Eğitimi,Đstanbul,1997) G-COP Sert ağaç ve kauçuktan imal edilen çeşitli uzunlukta, savunma ve saldırıyı etkisizleştirmek için kullanılan yardımcı güvenlik aletidir. Cop hem saldırı aracı hem de savunma aracı olarak da kullanılmaktadır. Genel olarak coplar toplumsal olay copu(uzun cop) ve karakol copu (kısa cop) olarak ikiye ayrılır. Toplumsal olaylar copunun büyük boyda 27 / 47

28 olması kalabalıkları kontrol ve savunmada daha kullanışlı olmasındandır. Karakol copu, devriyelerin daha ziyade dar alanda kullandığı kısa coplardır. Zor Kullanmada Copun Yeri; Cop kullanan görevli yapmış olduğu müdahale neticesinde,kanunlar karşısında haklı çıkabilmelidir. Copu savunma aracı olarak kullanırken öncelikle hedef bölgeler iyi bilinmelidir. Savunma amacıyla atak yapıyorsa, nereye, ne ölçüde ve hangi mantıkta vurulması gerektiği bilinmelidir. Eğitimsizliğin neticesi ve yanlış içgüdü sonucu kafaya vurulan her cop, vuran şahıstan ziyade, içinde bulunan teşkilatı zor durumda bırakmaktadır. Cop kullanmak gerektiğinde, sözlü komutlarla istenilen şeyler açık ve net olarak şahsa veya göstericiye bildirilmelidir. Đkazlara uyulması durumunda zor kullanma ihtiyacı ortadan kalkmış demektir. Copun vuruş olarak kullanılmasındaki temel esaslar; -Sözlü komutlarla yapılan kanunsuz eylemden vazgeçmeli eri belirtilmeli. -Đkazlar her aşamada yapılmalı ve uyum sağlanınca güç kullanılmalı -Kanuni sorumluluk içerisinde hareket edilerek güç kullanılmalıdır. -Sinapslar hedef alınarak geçici bir süre şahsın hareket fizyolojisi zayıflatılmalı. -Kalıcı etki oluşturacak vuruşlardan kaçınılmalı. -Hedef Haklı olunmadığı sürece son vuruş noktaları kullanılmamalıdır -Direnci kırarak saldırganlık düşüncesinden vazgeçirmek olmalıdır. Mecbur kalınmadıkça kafaya, boyun bölgesine,eklem yerleri ve hassas noktalara(böbrek,kasık,omurga) vuruş yapılmamalıdır. Vücut,hassa bölgeler göz önüne alınarak çeşitli vuruş bölgelerine ayrılmıştır. Bunlar öncelikli vuruş bölgeleri,ikinci derece vuruş bölgeleri ve en son vuruş bölgeleridir. Öncelikli vuruş bölgeleri; Belden alt kısım,kalça,baldır ve ön kol bölgesidir. Đkinci derece vuruş bölgeleri;belden üst kısım,dirsek,diz,bilek,omuz ve pazı bölgeleridir. 28 / 47

29 En son vuruş bölgeleri;baş,boyun,kasık,omurga ve böbreklerdir. Vuruşlar öncelikle el ve ayaklarda bulunan ana kas gruplarına yönelik olmalıdır. Đnsan vücudunda hareketi sağlayan iskelet kaslarıdır. Cop kullanılması gerektiğinde,kaslara hareket emrini ileten,sinir-kas bağlantısının bulunduğu sinaps yerleri hedef alınarak,uygun darbelerle geçici süre şahsın hareket fizyolojisi bozulur.(cerrah Đ.,SEVĐNDĐK M.,KAVRUK M., Güvenlik Güçleri Đçin Yakın Savunma Teknikleri,Teori ve Pratikleri,Ankara,1998) Yukarıda belirtilen hususlarla ilgili personele iyi bir eğitim almalı ve bu eğitim sürekli olmalıdır. H-SĐLAH Güvenlik görevlisinin kendisine korumakla yükümlü olduğu yere veya başkalarına herhangi bir silahlı saldırı olduğunda kullanabileceği, kullanma şartları yasalarla belirlenmiş aletlerdir. I-ALARM SĐSTEMLERĐ Alarm sistemleri, girilmesi izne tabi veya yasak olan yerler ile koruma altına alınmış yerlere izinsiz veya yetkisiz girmek isteyen kişileri algılama, suç işleme niyetinde olan kişileri caydırmak ve yakalanmasını sağlamak amacı ile merkezlere sesli veya sessiz uyarıda bulunan elektronik sistemlerdir. Kritik noktalar; bina içerisinde korunması değer ölçüsünde yüksek olan yerlerdir. Kritik noktalarda, koruma tedbirleri uygulandığında yasadışı faaliyetlerin gelişmesine karşı güvenlik perdesi oluşacaktır. Alarm sistemleri çoğunlukla dar alan korumasında kullanılmaktadır. Geniş alan korumasında da alarm sistemlerine bağlı detektörler kullanılmaktadır. Alarm sitemleri ile korunan yerlerde; -Korunan yerin insan tarafından kontrol edilmesine gerek yoktur. -Sistem, kapı ve pencerelerinin zorla açılması, zorla açılmaya çalışılması durumunda sesli ve sessiz alarm vererek ilgilileri uyarır. 29 / 47

30 -Korunan yerin özelliğine (oda, ev,işyeri,banka,market,fabrika ve benzeri yerler), göre, meydana gelebilecek tehlikelerinin şekline göre tehlikeyi algılayacak detektör kullanılarak koruma sağlanır.(ısıya,sese, titreşime,dumana,harekete duyarlı detektörler mevcuttur) Ancak ;alarm sitemleri sürekli olarak denetlenmelidir. Detektörler çevre koşularından,küçük canlılardan etkilenmektedir.sürekli yanlış alarm veren sistemlere, zaman içerisinde güven kaybolduğundan gerçek alarmlarda bir süre sonra yanlış alarm gibi değerlendirilmeye başlanmakta güvenlik için bu durum risk oluşturmaktadır. Alarm sistemleri tiplerine göre 3 grupta incelenebilir A-Lokal Alarm Sistemleri, B-Merkezi Alarm Sistemleri, C-Alarm Đzleme Merkezlerine Bağlı Alarm sistemleri. A-Lokal Alarm Sistemleri Lokal alarm sistemleri,dış uyarılara karşı hassas olan detektörlerin, kumanda kutusu üzerinden ses verici diğer bir üniteye bağlanması şeklinde kurulan sistemlerdir. Korunması gereken alanın özelliğine göre sese, ışığa, harekete, ısıya, darbelere, cam kırılmalarına karşı duyarlı detektörler kullanılır.kumanda kutusuna bağlı ses verici ünite, aldığı alarmı değişik türde ses yayınlayarak çevreden duyulmasını sağlar. Lokal alarm sistemlerin başka bir merkezle herhangi bir irtibatı yoktur.lokal olarak kurulduğundan civarındakiler tarafından sesin duyularak,polise veya ilgili kişiye bildirmek suretiyle tedbir alınmasını sağlar. Bina ve araç korumasında erken haber almak amacıyla kullanılan bu sistemler fazla yanlış alarm verdiğinden zaman içerisinde hem kullanıcılar,hem de çevre sakinleri duyarlılığını kaybettiğinden alarmlar ciddiye alınmamaktadır. B-Merkezi Alarm Sistemleri Kurum içinde alarm izleme merkezi olan yerlerde kullanılmaktadır. 30 / 47

31 Merkezi alarm sistemleri, dış uyarılara karşı duyarlı olan dedektör algıladığı uyarıları kumanda kutusuna gönderir.kumanda kutusu da aldığı sinyalleri kurum içinde ana kumanda odasına gönderir. Kurum içinde alarm sinyallerini takip edecek 24 saat görevlilerin bulunması gereklidir. Suçluların görevli personel tarafından yakalanmasına yönelik tesis edilen sistem olup ana kontrol merkezine alarmı ulaştırarak şüpheli şahısların güvenlik personeli tarafından yakalanmasını sağlayan sistemleridir. C-Alarm Đzleme Merkezleri (Tahsin Arslan Elektronik Mühendisi) dir. Alarm Đzleme Merkezi, çok sayıda alarm abone birimlerinin, teknolojik iletişim kullanılarak abonede bulunan kontrol panelindeki bilgilerin bir merkezden kontrol edilerek duruma göre sevk ve idaresinin yapıldığı merkezlerdir. Alarm Đzleme Merkezleri 24 saat esasına göre hizmet verirler.valiliğin verdiği onay belgeleri ile çalışırlar. Bu belgeler ALARM MERKEZĐ KURMA VE ĐŞLETME YETERLĐLĐK BELGESĐ ve ALARM SĐSTEMĐ KURMA YETERLĐLĐK BELGESĐ Alarm sistemlerinden gelen soygun, hırsızlık, tehdit, panik, yangın ve sağlık gibi alarm mesajların yanında alarm sistemi devreye (gece konumuna) alındı, sistem devreden çıkarıldı, sistemin devreye alınması gecikti, sistemin otomatik devreye alınması, yanlış şifre girilmesi, sistem elektrik kesik bilgileri, akünün zayıflaması, sisteme müdahalenin kim tarafından yapıldığı, sistemin merkeze gönderdiği test sinyalleri ve sistemle ilgili tüm hata mesajları da bu merkezlerden izlenir. Alarm Đzleme Merkezlerinin ana görevi alarm bilgileri geldiğinde yanlış alarmları süzerek olayı gerekli yerlere anında bildirmektir. Bu sayede kolluk kuvvetlerinin gereksiz yere iş ve zaman kaybı önlenmiş olur. Alarm Đzleme Merkezlerine banka şubeleri, iş yerleri, fabrikalar, alışveriş merkezleri, döviz büroları, kuyumcular, eczaneler, marketler, evler, müzeler, depolar ve buna benzer tüm mekanlar bağlanabilir. 31 / 47

32 ALARM SĐNYALLERĐNĐN ĐLETĐMĐ Abonelerde kurulu bulunan alarm sistemleri; telefon hatları, GSM şebekesi, özet hat, internet gibi iletişim altyapıları aracılığı ile alarmlarını ve mesajlarını Alarm Đzleme Merkezlerine iletilirler. Alarmların ve mesajların sorunsuz iletilmesi için abonelerde kurulu bulunan alarm sistemlerinin Alarm Đzleme Merkezleri ile uyumlu olması gerekir. Đletişim altyapılarında olabilecek sorunlardan alarm sistemlerinin an az etkilenmesi için birden fazla iletişim altyapısından istifade edilir. Örneğin, abonedeki alarm sistemi, alarmlarını ve mesajlarını telefon hattı aracılığı ile Alarm Đzleme Merkezine iletiyor ise, telefon hattında arıza oluştuğunda abonede GSM arama modülü kurulu olduğu taktirde GSM şebekesi üzerinden merkeze bilgi gönderir. 32 / 47

33 KONTROL PANELLERĐ: Alarm sisteminin tüm akış ve işleyişini kontrol eder. Kontrol paneli, pır detektörlerin manyetik kontakların, para tuzaklarının, cam kırılma detektörlerinin, alarm butonların, sismik, gaz, darbe, ısı, duman detektörlerinin, algıladıklarını değerlendirip çeşitli uyarı cihazlarını aktif hale getiren cihazdır. Modellerine göre 4 bölge, 8 bölge, 16 bölge, 32 bölge ve daha fazla bölge bağlanır. Kontrol paneli, elektrik kesintilerine karşı içerisindeki akü ile beslemesini bir süre daha devam ettirebilmektedir. 33 / 47

34 Güvenilir bir sistem kurulumunda sisteme bağlanan ekipmanların kablolarının kesilmesi, ekipmanların sökülmesi, elektrik kesilmelerinde, içindeki akünün bitmesi durumunda ve herhangi bir dışarıdan müdahalede sistemin sabotaj alarmı devreye girerek ve Đzleme Merkezlerine bilgi gönderir. Şifre verilmeden hiçbir şekilde susturulması ve devre dışı bırakılması mümkün değildir. Giriş,çıkış süreleri ve siren çalma süreleri istenildiği kadar kısaltılıp,uzatılması mümkündür. Alarma sebebiyet verebilecek herhangi bir durumda verilen süre kadar çalar ve kendisini tekrar kurar. Bu arada açık olan bir bölge var ise bu bölgeyi algılar ve bu bölge dışındaki bölgeleri korumaya devam eder. Sisteme ikici bir tuş takımı takılarak (part set) özelliği verilerek kısmi kurma yani istenilen bir bölge sürekli koruma altına alınabilir. Korunan bölgelerin giriş ve çıkışlarındaki manyetik kontak ve detektörlere gecikme verilir. Bu cihazlar algılamaya geçtikten sonra, verilen süre kadar beklerler, verilen süre bitimine kadar tuş takımından kullanıcı şifresi girilmediği zaman aktif olurlar ve uyarı cihazlarını devreye geçirirler. Elektrik kesintilerinde kontrol paneli içindeki akü 10,5 volt altına düştüğü zaman Alarm Đzleme Merkezine akü düşük bilgisini gönderir. H-DEDEKTÖRLER : Hareket detektörlerin sistemdeki işleyiş amaçları bir olayın varlığı hissedip kontrol sistemine aktarmaktır. Bütün detektörlerde dışardan müdahalelere ve bulundukları yerden sökülmelerine karşı korumaları (sabotaj anahtarı) vardır. Kullanım şekillerine göre farklı türleri ve bu türler içinde monte edilecekleri yere göre farklı şekilde tasarlanmış olanları mevcuttur. Kablolu veya kablosuz olmak üzere iki farklı teknoloji kullanılmaktadır. MANYETĐK KONTAK Manyetik kontaklar iki parçadan oluşur. Bir tanesinin içinde yaprak anahtarı (reed switch) denilen küçük bir kontak, diğerinde ise bir mıknatıs bulunur. Bu iki eleman birbirine birkaç santimetreden daha yakın olduğunda yaprak anahtarı devreyi kapatır. Kapı içlerinde ve üzerlerinde, pencere, kepenk gibi açılır kapanır özelliğe sahip nesnelerde kullanılır.sistemde açılma hareketi olduğunda alarm bilgisini iletir. 34 / 47

35 Korunan yerin özelliğine göre katlarda bulunan pencerelere, kapılara monte edilebilir. kasa dairelerinde, kapılarda,bodrum ve zemin KIZIL ÖTESĐ HAREKET DEDEKTÖRLERĐ( PIR ) Nesneler ve canlılar yüzeylerindeki ısıyla orantılı kızıl ötesi enerji yayarlar. Hareketsiz nesnelerden farklı olarak insanlar ve hayvanlar hareketli birer kızıl ötesi ısı kaynaklarıdır. Bu hareketli ısı yayımı kızıl ötesi detektörleri aktif hale geçirir. MĐKRO DALGA HAREKET DEDEKTÖRLER Mikro dalga sinyalleri ile bir koruma alanı oluşturarak bu alandaki hareketi algılar. ULTRASONĐK DEDEKTÖRLER Korumakta olduğu bölgeye ultrasonik ses dalgaları yayarak insan kulağının duyamayacağı 25 ile 40 khz arası frekanstaki sesler ile çalışır. Yayılmış olan ses dalgaları cisimlerden yansıyarak geri döner ve sistem tarafından algılanıp bir önceki yansıma süresiyle kıyaslanır. Eğer sürede bir kısalma ve uzama varsa bu o cismin hareket ettiğini gösterir. ÇĐFT ÖZELLĐKLĐ DUAL DEDEKTÖRLER Tek bir kılıf içine yerleştirilmiş iki ayrı detektör türünün ( biri kızıl ötesi olmak şartıyla )birleşiminden oluşur. CAM KIRILMA DEDEKTÖRLERĐ 35 / 47

36 Elektronik filtreler vasıtasıyla sadece cam kırıldığındaki sesi algılar ve aktif olur. Hırsızlık,saldırı,zorla girme teşebbüsü ve kundaklama olayların haber alarak müdahaleyi sağlayan sistemlerdir. DARBE DEDEKTÖRLERĐ Bağlı bulunduğu yere uygulanan darbeyi algılar.kazma, kırılma veya delme yoluyla yapılabilecek olayları engellemek amacıyla daire duvarlarına taban ve tavandan gelecek darbeleri algılayan detektörlerdir. PANĐK BUTONU Alarm sisteminin kurulu olduğu bölgeye kişinin kolayca ulaşabileceği yerlere monte edilir. Elle veya ayakla basıldığında devreye girer. Meydana gelebilecek soygun, tehdit, saldırı olaylarında görevli tarafından basılması suretiyle anında alarm merkezlerine bilgi iletilmektedir. Para sirkülasyonun çok olduğu yerler, bankalar, gişeler de operasyon yönetmeni, müdür, güvenlik görevlisinin bulunduğu mahaller ile değerli kağıt ve para işlemlerinin yapıldığı tüm yerlere konulabilir. AKTĐF BARĐYERLER Karşılıklı yerleştirilen iki cihazdan oluşur, bir tanesi sürekli infrared sinyal gönderirken diğeri bu sinyalleri alır. Bu sinyallerde bir kesilme olduğunda alarmı devreye sokar. 36 / 47

37 UYARI CĐHAZLARI: Sesli veya görsel uyarı veren cihazlardır. Örnek olarak ziller,sirenler, parlak flaşörler ve diğer sesli/görsel uyarı cihazlarıdır. Bu tür cihazlara kendiliğinden aktif olan siren denir. Kendi içlerinde bir akü ve besleme devresine sahiptirler. YANGIN VE DUMAN DEDEKTÖRLERĐ: Isı ve dumanı algılamak amacı ile tasarlanmışlardır. Konvansiyonel sistemlerde, Đyonizasyon duman detektörü, optik duman detektörü ve sabit sıcaklık detektörü olmak üzere üç ana çeşidi vardır. ĐYONĐZASYON DUMAN DEDEKTÖR Yangınların büyük bir çoğunluğunu oluşturan hidrokarbon yangınlarında ortaya çıkan küçük partiküllü siyah dumana en çabuk cevap veren iyonizasyon tipi duman detektörüdür. Algılayıcı olarak kullanılan çift odacılı iyonizasyon hücresi çevre sıcaklığı ve rutubet değişimlerinden etkilenmesini engellemekte ve bu nedenle detektörün yanlış alarm verme olasılığını en aza indirmektedir. OPTĐK DUMAN DEDEKTÖRÜ Đyonisazyon duman detektörünün geç cevap verdiği, kalın partiküllü beyaz duman meydana getiren yangınlarda hızlı cevap veren optik algılama yöntemi kullanılmaktadır, ışık dağıtma esaslı bir optik algılama hücresi kullanılır ve bütün duman spektrumuna en hızlı cevap veren detektördür. SICAKLIK DUMAN DEDEKTÖRLERĐ Đki ayrı yarı iletken sıcaklık sensörünün çıkışlarını karşılaştırarak yangına çok hızlı cevap verebilecek şekillerde tasarlanmışlardır. Detektör çok yavaş sıcaklık artışlarında bile sıcaklık 60 derece ye ulaştığında aktif olur. 37 / 47