KONTROL KOMİTESİ BİRİMİ

Transkript

1 Sayfa No 1/6 1. AMAÇ: Hastanemiz poliklinik ve servislerinde kullanıldıktan sonra tekrar sterilizasyon işlemine tabi tutulacak malzemelerin hazırlanması ve kullanılması ile ilgili ilkelerin belirlenmesidir. 2. KAPSAM: Hastanedeki tüm klinik çalışanlarını, ameliyathane ve sterilizasyon ünitesi çalışanlarını kapsar. 3. TANIMLAR: Temizlik: Kir ve organik artıkların fiziksel olarak uzaklaştırılması, Sterilizasyon: Tüm canlı organizmaların uzaklaştırılması veya inaktivasyonu, Dezenfeksiyon: Sporlu bakteriler dışındaki mikroorganizmaların cansız ortamdan uzaklaştırılması, -Yüksek seviye dezenfeksiyon: Tüm vejetatif bakteriler, virüsler ve mantar sporları ile bakteri sporlarının bir kısmının eliminasyonu -Orta seviye dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve diğer vejetatif bakterilerle virüs ve mantarların çoğunun inaktive edilmesi -Düşük seviye dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve zarfsız virüslere etkisiz olan ancak bir kısım vejetatif mikroorganizmaları inaktive edebilen dezenfeksiyon seviyesi DEKONTAMİNASYON: Kontamine malzemenin temizlik, dezenfeksiyon veya sterilizasyon ile kullanıma elverişli hale getirilmesi GERMİSİT: Mikroorganizmaları tahrip eden herhangi bir madde (dezenfektan, antiseptik, sanitizör) DEZENFEKTAN: Cansız ortamda mikroorganizmaları inaktive etmek için kullanılan maddeler ANTİSEPTİK: Canlı ortamda mikroorganizmaları inaktive etmek için kullanılan maddeler 4. UYGULAMA 4.1.TEMEL İLKELER 1. Kritik Malzemeler:Steril dokulara temas eden veya vasküler sisteme giren araç-gereçler mutlaka steril veya tek kullanımlık olmalıdır. Buhar ile sterilizasyon ilk tercih edilecek yöntemdir. Isıya dayanıksız olanlar için formaldehit, gaz plazma yöntemleri ile sterilizasyon tercih edilebilir. 2. Yarı Kritik Malzemeler: Mukoza ve bütünlüğü bozulmuş deri ile temas eden araç-gereçler mutlaka sterilizasyon veya yüksek düzey dezenfeksiyon gerektirirler. 3. Kritik Olmayan Malzemeler: Vücut bütünlüğü bozulmamış, sağlam deri ile temas eden araçgereçler orta ve düşük düzeyde dezenfeksiyon yeterlidir. Termometreler, tansiyon aleti kritik olmayan aletlere örnek verilebilir.

2 Tablo 1. Kritik ve yarı kritik malzemelerin tekrar kullanıma hazırlanması Sayfa No 2/6 İşlem Ekipman Örnekler Ürünler veya yöntemler* Temizlik, takiben Yarı kritik Fleksibl endoskoplar, Laringoskoplar, Buharlı otoklav Vaginal-rektal ultrasonografi probları, Formaldehit sterilizasyon yüksek düzey dezenfeksiyon transözefagial EKO probu, nebülizer kapları, Endotrakeal tüpler, Kulak şırınga hortumu, fiberoptik bronkoskop, laringoskop bleytleri, ambu maskesi, ventilatör bağlantı %2 gluteraldehid Ortofitaldehid Klorin bileşikleri Temizlik, takiben Sterilizasyon Kritik hortumları Steril doku ile temas eden tüm parçalar,cerrahi aletler, tüm implant edilebilir cihazlar, İğneler ve şırıngalar Kardiyak ve üriner kataterler Hemodiyaliz, plazmaferez ve kalpakciğer oksijenatör cihazlarının kan ile temas eden yüzeyleri,tüm intravasküler cihazlar Endoskopi ekipmanlarıyla ilgili biyopsi ekipmanları veya biyopsi forsepsleri Bronkoskoplar, Artroskoplar, Laparoskoplar, Sistoskoplar Transfer forsepsler Akapunktur iğneleri ve vücut delme nesneleri, Nörolojik test iğneleri Arteriyel basınç iletkenleri * Uygulamalarda üretici önerilerine uyulmalıdır. Basınçlı buhar Kuru ısı Formaldehit sterilizasyon %2 gluteraldehit Ortofitaldehid 4.2: TEMİZLEME VE ÖN YIKAMA İŞLEMLERİ: 1. Kontamine aletler ve malzemeler dekontaminasyon alanına kapalı kaplarda taşınmalıdır. 2. Kullanıcı su geçirmez önlük, eldiven giymeli, maskesini takmalıdır. 3. Aletlerin elle temizliğinde kullanılan solüsyonlar oda sıcaklığında olmalıdır, solüsyonlar üretici firma önerilerine göre hazırlanmalıdır. 4. Ön temizlik: a-kullanılan cerrahi aletler delikli kaplara alınarak akan su altında kaba kirleri akıtılmalıdır.( Fırçalanmadan) b-uygun şekilde sulandırılarak hazırlanmış ön yıkama solüsyonu içine, aletlerin tamamı solüsyon içinde olacak şekilde yerleştirilir ve uygun sürede bekletilmelidir. c-süre bitiminde aletlerin açılabilen parçaları açılarak, solüsyon kabının içinde fırçalanır. İşlem sırasında kontamine olmuş damlacıkların havaya saçılmaması için alet ve fırça suyun içinde tutulmalıdır. d-aletin üzerinde var olabilecek tırtık, mandal, kilit vb. gibi yerlere özen gösterilmelidir.

3 Sayfa No 3/6 e-çok parçalı, kompleks yapılı malzemeler demonte edilerek dikkatlice yıkanmalı f-lümenli aletlerin içinden mutlaka dezenfektanlı su geçirilmeli, içinde doku ve kan parçası kalmayıncaya kadar işleme devam edilmelidir. g-daha sonra temiz delikli kaplarda etkili bir durulama işlemi yapılmalıdır. h-elle temizleme ve dezenfeksiyondan sonra durulama işlemi mümkün olduğunca yumuşak su (distile su) ile yapılmalıdır. ı-aletler temiz bir bez ile kurulanmalı, lümenli aletlerin içinden hava geçirilerek kurutulmalıdır. i-hava geçirilemediği durumlarda son durulama sonrası lümen içinden %70 lik alkol geçirilmelidir. j-son olarak kuru aletler sterilizasyon yöntemine uygun şekilde paketlenmeli ve Merkezi Sterilizasyon Ünitesi ne gönderilmelidir PAKETLEME: Genel İlkeler 1. Paketlenecek malzeme temiz ve kuru olmalıdır. Kurutma işlemi mekanik olarak yapılamıyorsa tüy bırakmayan malzeme ile kurulanmalıdır. 2. Aynı özellikteki malzemeler bir araya getirilerek paketlenmelidir. 3. Cerrahi aletler ile tekstiller ayrı paketlenmelidir. 4. Tekstil paketleme malzemeleri ilk kullanımdan ve tekrar kullanımdan önce yıkanmalıdır. 5. Ayrılabilir parçalar ayrılmalı, bağlantılar gevşetilmeli, klemp gibi kilitli malzemelerin kilidi açık bırakılmalı ya da ilk kilit pozisyonunda bırakılmalıdır. 6. Keskin ve sivri aletlerin paketi delebileceği düşünülerek veya ucu hassas aletleri korumak amacıyla kullanılan koruyucu materyaller aletin çevresini çok sıkı sarmamalı, sterilizasyonu engellemeyecek şekilde korunma sağlamalıdır. 7. Cerrahi aletlerden oluşturulan setler, tel sepetlere düzgünce dizilir ve konteynerlara konulur. Yeterli hava akımını sağlamak ve kurutmayı kolaylaştırmak için tepsinin tabanına havlu ya da yumuşak ped 8. İçi boş tas gibi malzemeler açık yüzeyi aynı yöne ve aşağıya bakacak şekilde hazırlanmalıdır. 9. Set içinde içi boşluklu malzeme fazla ise buhar dolaşımını engellemeyecek şekilde ayırıcılar kullanılmalıdır. 10. Aletleri bir arada tutmak için lastik şeritler ya da bant kullanılmamalıdır. 11. Konteynerların kapak bölümlerinde bulunan bakteri filtreleri kontrol edilir ve kapağı kapatılarak sterilizasyona hazır hale getirilir. 12. Paket boyu; 30 cm x 30 cm x 60 cm lik ölçüyü, ağırlığı; 5.5 kg ı, tepsi paketlerin ağırlığı; 7.5 kg ı, tas paketlerin ağırlığı; 3.5 kg ı geçmemelidir Sterilizasyon Rulo Poşetler ile Paketleme Kesenin başı ve sonu kâğıt kapatma makinesi ile kapatılmalıdır. Sterilizasyon indikatörü kullanılan yönteme uygun olarak görünür bir şekilde paket içine Rulo poşetlerin delinip yırtılmaması için alet sayısı fazla olmamalıdır, Paketlenen materyal paketin içinde rahat hareket edebilecek şekilde olmalıdır. Poşet üzerine yazı yazılacaksa aletlerin olmadığı, yapıştırma çizgisinin üst tarafına yazılmalıdır, Kullanmadan önce steril ruloların kenarındaki renk değişimine dikkat edilerek sterilizasyon işlemi yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir. Paketlenmiş aletler sepetlere dikey şekilde ve sıkışık olmadan, aralarına el girebilecek şekilde

4 Sayfa No 4/6 Yalnızca bir kez kullanılmalıdır Tromeller: Paket içeriğinin fiziksel korunması için kullanılır. İlk paket için uygun olmayıp mekanik koruma için kullanılabilir Tekstil Bohçaları ile Paketleme Zarf veya dikdörtgen yöntemi kullanılmalı ve çift kat yeşil ile sarılmalıdır, Setlerin içine, metale değmeyecek şekilde, 1 adet kimyasal indikatör yerleştirilmelidir, Paketler otoklav bantı ile kapatılıp, otoklav bandının üstüne paketi hazırlayan kişinin ad-soyad baş harfleri ve setin hangi kliniğe ait olduğu ve setin adı yazılmalıdır, Sterilizasyon işlemine girmeden önce hazırlanan paket üzerine hazır etiketlerle etiket bilgileri (sterilizasyon tarihi, protokol numarası, kontrol verileri, sterilizatörü tanımlayan numara ve paketin içeriği) yazılmalıdır. Paketleri kapatmada asla iğne, zımba gibi deliciler, basıya neden olabilecek bağcıklar ve ipler kullanılmamalıdır. Yeşiller her kullanımdan sonra yıkanmalı ve kuru olmalı, yeşillerde delik yırtık olmamasına dikkat edilmelidir. Yanlışlıkla açılan paketler ve hasarlı olup fark edilmeden açılan paketler nonsteril kabul edilip, açılmış olduğu iyice belli edilmelidir. Tekrar temizlenip, paketlenip, steril edilmelidir. Yanlış paketleme, hasarlanmış paket, indikatörü olmayan paket, etiket bilgileri olmayan paket, ıslak paketler, aşırı sıkışan paketler, kirli yüzeye temas eden, yere düşen paketler kontamine kabul edilmelidir STERİLİZASYON: Isıya dayanıklı kritik ya da yarı kritik aletler paketlenerek sterilizasyon ünitesine gönderilmelidir Isıya dayanıklı olmayan yarı kritik aletler için yüksek düzey dezenfeksiyon çözeltisi hazırlanmalıdır Yüksek Düzey Dezenfeksiyon İşlemi Dezenfektan solüsyonu içine konulacak malzemelere, ön temizlik işleminin tüm basamakları aynen uygulanmalıdır. Malzemeler yüksek düzey dezenfektan solüsyonu içine tam olarak yerleştirilir ve uygun sürede bekletilmelidir. Dezenfektan çözeltilere daldırma sırasında aletin boşluklarında hava kabarcıklarının kalmamasına dikkat edilmelidir. Lümenli aletlerde tüm lümenlerden dezenfektan solüsyon geçirilmelidir. Dezenfektan içinden çıkarılan malzeme steril su ile durulanıp, kurutulmalıdır. Dezenfekte edilmiş aletler derhal kullanılmalı ya da tekrar kontamine olma ihtimalini en aza indirecek şekilde saklanmalıdır Dezenfeksiyon işleminden sonra hemen kullanılmayan malzemeler tekrar kullanımdan önce dezenfeksiyon işlemi bir kez daha uygulanmalıdır % 2 gluteraldehit solüsyonunun kullanımı Gluteraldehit solüsyonunu hazırlarken koruyucu önlemler alınmalıdır (eldiven, maske, gözlük). Gluteraldehit kullanıma hazır solüsyon şeklindedir, sulandırılmadan kapalı kaplarda kullanılmalıdır. Solüsyonun aktivasyonu kullanım süresi sonuna kadar her gün kontrol edilmelidir. Görünümü bulanık, kirli veya aktivitesini kaybetmiş çözeltiler kullanım süresini beklemeden değiştirilmelidir.

5 Sayfa No 5/6 Hazırlanan solüsyonun hazırlanma ve son kullanım tarihi, hazırlayan kişinin adı kayıt altına alınmalıdır. Son kullanım tarihi geçen çözeltiler aktivasyonuna bakılmaksızın atılmalıdır. Solüsyon hazırlarken kaza ile cilde veya göze sıçrama dökülme olursa hemen bol su ile yıkanmalıdır. Cilt ve gözlere toksik etkisinden dolayı dezenfektan küveti kapalı tutulmalıdır ve havalandırması uygun bölgede işlem yapılmalıdır. Aletler Gluteraldehit solüsyonu içine tamamen batırılmış olarak en az 20 dakika bekletilmelidir. Daha sonra çıkarılan aletler bol su ile durulanmalı ve iyice kurutulmalıdır. Çıplak elle dezenfektan içinden malzeme alınmamalıdır. Dezenfeksiyon süresi başladıktan sonra kaba başka bir malzeme konulmamalıdır. Solüsyon azaldıkça üzerine ekleme yapılmamalıdır. Organik materyal varlığında hemen solüsyon değiştirilmelidir. Dezenfektan oranını sabit tutmak için içine atılan malzemenin temiz ve mümkün olduğunca kuru olması gereklidir. Dezenfektan değişimi sırasında konteyner iyi bir şekilde temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir STERİL MALZEMENİN TAŞINMASI: Steril olmuş malzemelerin dışarıya taşınması ve nakledilmesinde taşıma paketleri ve kapalı taşıma araçları kullanılır. Kullanılan araçlar sadece bu amaçla kullanılmalı, temiz ve kuru tutulmalıdır. Malzemeler ameliyathane gibi temiz alanlara gireceği zaman taşıma paketi açılmalıdır. Steril malzemeler her teslimde temizlik, paketleme ve içerik açısından kontrol edilmeli ve kayıtlar tutulmalıdır STERİL MALZEMENİN DEPOLANMASI VE RAF ÖMRÜ: Depoya girişte temiz giysi, bone giyilmeli, el temizliğine dikkat edilmelidir. Açık yarası ve cilt lezyonu olan personel, iyileşene kadar depoda çalıştırılmamalıdır. Steril malzeme rafları yerden cm yukarıda ve tavandan 15 cm aşağıda, hava sirkülasyonu için duvardan 5 cm önde ve (yangın emniyeti için) yangın söndürme musluklarından 45 cm uzakta olmalıdır. Oda ısısı C, nem oranı %35-70 oranında olmalıdır. Depolama alanı doğrudan güneş ışığı almamalıdır. Depo tavanı ve duvarında toz tutucu çıkıntılar olmamalıdır. Zemin kolay temizlenebilen bir malzeme ile kaplı olmalıdır. Paketler pencere eşiklerine, raflara yerleştirilenler de duvarlara temas etmemelidir. Malzemeler paketin kırılmasını, eğilmesini, sıkışmasını, delinmesini engelleyecek şekilde Steril malzemenin raf ömrü; paketleme malzemesinin kalitesine, paket tasarımına, paketin kapatılma şekline, dış etkenlere, saklama ve depolama koşullarına, paket içeriğinin bozulma olasılığına, taşıma sırasındaki koşullara ve elle dokunma sıklığına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Steril olup gelmiş malzemeler kuru ve tozsuz ortamlarda saklanmalı, malzemeler üstünde belirtilen süre içinde kullanılmalı.

6 Sayfa No 6/6