BM-209 Nesne Yönelimli Programlama. Yrd. Doç. Dr. İbrahim Alper Doğru Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Transkript

1 BM-209 Nesne Yönelimli Programlama Yrd. Doç. Dr. İbrahim Alper Doğru Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

2 Genel Bilgiler Değerlendirme Arasınav : %30 Proje, Sunum: %30 Ödevler : %10 Final : %30 Temel ders kitabı Java Bilgisayar Programlamaya Giriş, A. Yazıcı, E. Doğdu, M. Özbayoğlu, M. Erten, O. Ergin. Java How to Program, P. Deitel, H. Deitel, Pearson Education, Int. Edition. 2

3 Genel Bilgiler Ders konuları 1. Nesne Yönelimli Programlamaya Giriş 2. Java ve sanal makina kavramlarına giriş 3. Java Temel veri türleri, string, giriş/çıkış 4. Akış Kontrolü 5. Nesne Türleri, Nesne, Metodlar 6. Nesne ve Metodlar (Devam) 7. Diziler 8. Dizi Listeleri 9. Inheritance (Kalıtım) 10. Polymorphism (Çok çeşitlilik) 11. Exception Handling (Olağandışı durum işleme) 12. Grafik Uygulamaları 3

4 Neden Programlama? Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,2018 4

5 Bilgisayar Programları Nasıl Çalışır? Bilgisayar programları kullanıcıdan giriş alır, bu girişlere göre veriler üzerinde işlemler yapılır. Gerekliyse sonuçlar arayüzde gösterilir. Verilerin nerelerde saklanır: Kalıcı hafıza: Hard disk Uçucu hafıza: RAM I/O cihazları: monitor, klavye, kamera, yazıcı, mikrofon, hoparlör, gibi. CPU: Bilgisayardaki tüm işlemlerin gerçekleştirilmesinde sorumlu beyin. Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,2018 5

6 Program Nedir? Bilgisayarlar, bilgisayar programı denen komut setlerinin kontrolu altında verileri işlerler. Bilgisayarda çalışan bilgisayar programlarına yazılım denir. Program, günlük hayatta bir sorunu bilgisayar ile çözmek, rutin işlemleri kolaylaştırmak için yazılan yazılımlardır. Kişinin program yazması için öncelikle Genel Programlama Bilgisine sahip olması gerekir. Peşinden bir Programlama Dili bilmek gereklidir. Dil tercihi yazılacak programa, soruna ve platforma uygun olarak yapılabilir. 6

7 Programlama Dili Nedir? Programlama Dilleri programcının bilgisayar programı yazarken kullandığı özel dillere denilmektedir. Bir programlama dili, programcının bilgisayara ne yapmasını istediğini anlatılmasının standartlaştırılmış bir yoludur. Programcı ilgili programlama dilinin söz dizimine(syntax) uymak zorundadır. Her Programlama dili kendine ait söz dizimi vardır ve bir programı yazarken bu tanımlardan bir an için bile uzaklaşılamaz. Yazılan bu programlar bir derleyici vasıtası ile Makine diline çevrilir varsa hataların bulunmasını sağlar ve kullanıcı bu hataları düzeltir. 7

8 Programlamanın Tarihçesi Modern programlama dillerinin tarihi ilk elektrikli bilgisayarın yapıldığı 1940 yıllına kadar dayanır. Belirli bir mikroişlemci için geliştirilmiş dillerden birisi de ASSEMBLY programlama dilidir yılları arasında programcılar oldukça fazla kodlanmış makine komutlarıyla programlarını yazıyorlardı. Plankalkul, ENİAC Bu süreç içinde belli amaçlar ve alanlar için birçok üst düzey programlama dili geliştirildi: ADA, BASIC, FORTRAN, COBAL, PASCAL, PL/I, C, C yılları arasında üst düzey programlama dillerinin yaygın olarak kullanıldığı yıllar olmuştur li yıllar ve sonrası internetin yaşamımıza girmesiyle programlama dilleri gelişmiştir. JAVA (1991), JavaScript (1995), PHP (1995), C# (2001), vb 8

9 Programlamanın Temelleri Problemin veya amacın anlaşılması ve gerçekleştirmek için planlama yapılması gerekir. Algoritma tasarımı Algoritma, problemin çözümü için takip edilen adımlar, kurallar kümesi veya süreçtir. Programın kodlanmasından önce problemin çözümü için adımların oluşturulması gerekir. 9

10 Programlamanın Temelleri Başarılı bir programlama için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: Adım 1: Problemin anlaşılması, programın girişlerinin ve çıkışlarının belirlenmesi. Adım 2: Problemin çözümü için gerekli bileşenlerin belirlenmesi. Adım 3: Programın anahtar özelliklerinin belirlenmesi, akış diyagramın ve pseudo kodun oluşturulması. Adım 4: Programın test edilmesinde her bir parçanın belirlenmesi ve test edilmesi. Adım 5: Sonraki versiyonlardaki gereksinimlerin belirlenmesi ve önceki adımların tüm versiyonlar için tekrarlanması. 10

11 Programlama Dillerinin Seviyeleri Bilgisayarlar gibi programlama dilleri de çeşitli süreçlerden geçerek çeşitli seviyelere ulaşmışlardır. Yüksek seviyeli diller olarak adlandırılan diller insan algısına daha yakın, alçak seviyeli diller ise bilgisayarların doğal çalışmasına daha yakındır. Alt seviyeli diller donanıma en yakın dillerdir. Donanım hesaba katılarak programlama yapılır. Daha fazla programcılık becerisi gerektirir. Örnek: Assembly, makine kodu.. Üst seviyeli diller donanıma en uzak dillerdir. Hatta donanım hakkında hiç bir bilgi bilmeyi bile gerektirmez. Hazır kütüphanesi, sınıfı ve fonksiyonu vardır. Java, C#, Delphi..

12 Programlama Dillerinin Seviyeleri Programla dillerinde seviye yükseldikçe programcının kod yazma işi de kolaylaşır. Bilgisayarlar en temelde 0 ve 1 lerden oluşan kodları anlayabilmektedirler.bir programcı yüksek seviyeli bir dilde kod yazdığında bu kodların bilgisayar tarafından yorumlanıp çalıştırılması için o kodların makine dilene çevrilmesi gereklidir. Orta Seviyeli diller var ki bunlar hem donanıma hitap eder, hem de uygulama geliştirme de kullanılır. Aslında daha çok uygulama programları ile makine arasında aracı görevi görür. Örnek: C, C++.. Orta Seviyeli diller Alt seviyeli diller ile yazılır. C dili Makine kodu ve Assembly Java Runtime,.Net Framework de C 12

13 Bilgisayar Programlarının Çalışma Prensibi Yüksek seviyeli dille yazılmış kodun makinde diline çevrilmesine derleme denilmektedir. Bilgisayar Programlarının çalıştırılmasına dair işleyiş aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Bilgisayar programların bir bilgisayar üzerinde çalıştırılması Tipik bir programla dili yazılmış program ancak ve ancak program hangi makine üzerinde derlendiyse o tür makine üzerinde çalıştırabilir Windows işletim sisteminde derlenmiş kod Linux işletim sisteminde çalıştırmayacaktır. Java programlama bir istisnadır. 13

14 Programlama Dillerinin Türleri Programlama türleri makine diline yakınlıktan, insan diline yakınlığına doğru derecelendirilir. Makine Diliyle başlayan programlama, zamanla insan diline yaklaşan seyir izlemiştir. En Temeli makinenin doğrudan anladığı Makine Dili iken, bugüne kadar insan diliyle programlama gerçekleştirilememiştir

15 Makine Dili Programlama Bilgisayarın doğal dilidir. Bilgisayarın donanımsal tasarımına bağlıdır. Makine dili lerden oluşan komutlardır ve bunlar doğrudan makineye hitap eder. Makine dili işlemci türüne özel olarak yazılmaktadır. Dolayısıyla, bir işlemci türü için makine diliyle yazılmış program, diğer işlemciler için uygun olmamaktadır.

16 Assembly Dili Programlama Bilgisayar programlarının yazılmasında kullanılan alt seviyeli bir dildir. Assembly insanlar tarafından anlaşılması zor olan makina dilinin sayısal ifadelerini, insanlar tarafından anlaşılarak programlanması daha kolay olan alfabetik ifadelerle değiştirerek düşük seviyede programlama için bir ortam oluşturur. Bir assembly dil programı çevirici (Assembler) olarak adlandırılan faydalı bir program tarafından hedef bilgisayarın makine koduna çevrilir.

17 Yapısal Programlama Yapısal programlamada problem çözümü daha kolay alt modüllere bölünür. Her bir alt modül daha düşük seviyedeki alt seviyelere bölünür. Uzun ve karmaşık programların, modüllere ayrılarak daha kolay biçimde yazılabilmesini mümkün kılar. Programcılar büyük kod parçalarını daha kısa ve dolayısıyla anlaşılırlığı yüksek alt yordamlar halinde yazarlar.

18 Yapısal Programlama Aşağıdaki şekilde de görülebileceği gibi her bir modülün kolaylıkla çözülebileceği seviyeye kadar devam eder. En üst seviyede çözümün ana mantığının sergilendiği ana modül yer alır. Alt seviyelere indikçe izlenecek adımlar ile ilgili ayrıntılar artar.

19 Hangi Programlama Dili? İhtiyaca binaen geliştirilmiş çok sayıda programlama dili mevcut Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

20 İş Fırsatı İstatistikleri Kaynak: 20

21 İyi Bir Yazılımın Özellikleri Doğruluk (Correctness) : Bir yazılımı yazmaya başlamadan önce yazılımdan beklenenlerin belirlenmesi gerekir. Yazılım ortaya çıktıktan sonra bu belirlenen özellikleri tam olarak sağlamalıdır. Dayanıklık (Robustness) : Program iyi yönde bile olsa kendinden beklenmeyen iş1emler yapmamalıdır. Programcı hataları yüzünden kesintiye uğramaması için önlemler alınmalıdır.

22 İyi Bir Yazılımın Özellikleri Genişleyebilme (Extendibility) : ileri aşamalarda verilen görevlerin değiştirelmesi veya yenilerinin ilave edilmesi kolay olmalıdır. Bunun için: basit tasarımlar yaparak karmaşık tasarımlardan kaçınmak gerekir (Design simplicity). mödüler bir vapı kullanarak yerel bir yönetim şekli seçilmesi gerekir (tek program var ise kontrol bir merkezinden etmek zorundayız) (Decentralization) Tekrar kullanma (Reusability) : bir proje içinde kullanılan elemanların yeni bır projede kullanılabilmesini eklemek gerekir. Uygunluk (Compatibility): farklı bilgisayar sistemlerinde aynı ortak özzelliklere sahip olunması. Bunun için çeşitli standartları kabul etmek gerekir (veri dosya, veri yapı, ara yüzü User Interface - için) Kaynakların kullanımı (Efficiency): bilgisayarınızı en iyi şekilde kullanmak gerekyor.

23 Nesne Yönelimli Programlama Yazılım teknolojisindeki gelişme ve ilerlemeler; yapısal programlama, yapısal tasarım, yapısal analiz ile başlasa da nesne yönelimli analiz, tasarım ve programlama ile daha çok gelişme elde edilmiştir. Nesneye yönelimli programlama gerçek dünyayı örnek almakta tıpkı gerçek dünyada olduğu gibi nesneler ve nesnelerin birbirleriyle iletimini sağlayan sistemler kurmaktadır. Bu tarz yazılan yazılımlar, daha iyi organize ve anlaşılır oldukları için bakımları da çok kolay olmakta ve programcıya zaman ve maliyetten büyük tasarruf sağlamaktadır.

24 Nesne Nedir? Sözlük anlamı Belli bir ağırlığı ve hacmi, rengi olan her türlü canlı ve cansız varlık. olan nesne çevremizi saran dokunabildiğimiz, görebildiğimiz her şeydir. Nesneye yönelimli Programlama gerçek dünyayı örnek almaktadır. Tıpkı gerçek dünyadaki gibi nesneler vardır ve bir birleri arasında etkileşim içerisindedirler.

25 Nesnenin Özellikleri Gerçek hayatta olduğu gibi Nesne Yönelimli Programlama da da her bir nesnenin özellikleri vardır. Nesnelerin özelliklerinin tutukları değerler nesnenin o andaki durumu hakkında bilgi verirler. Bu değerler değiştikçe nesnenin durumu da değişikliğe uğrar. Nesnelerin özellikleri genellikle nesnenin içinde ya da dışında oluşan bir olayla değişir. Şapka nesnedir, yeşil olması özelliğidir. Kapı nesnedir, açık olması özelliğidir.

26 Nesnenin Eylemleri Nesnenin var olmasındaki temel amaç diğer nesnelere dolayısıyla sisteme katkı sağlamasıdır. Sistemler nesnelerden oluşur ve sistemlerin işlevleri bünyelerindeki nesnelerin eylemleri ile mümkündür. Nesneler var oldukları sürece eylemlerde bulunurlar bu eylemlerden nesnenin kendisi ya da diğer nesneler etkilenirler. Nesneler tasarlanırken ilk olarak sorulan bu nesne hangi eylemlerde bulunacak sorusudur. Uçak bir nesnedir. Uçağın uçması bir eylemdir.

27 Nesneler Arası İlişkiler Nesneler, daima diğer nesnelerle ilişki içerisindedirler. Bu ilişki nesneler arası iletişim şeklinde olabildiği gibi, yapısal ilişkilerde kurabilirler. Öyle ki bir nesne başka bir nesnenin parçası olabileceği gibi, birden çok nesnenin birleşiminden de oluşabilir. Örneğin bir araba tekerlekler, kapı. motor, koltuk gibi pek çok nesnenin bir araya gelmesiyle oluşmuş bir nesnedir. Nesneler arası bu ilişkiye toplama (aggregation) denilmektedir. 27

28 Nesneler Arası İlişkiler Nesneye Yönelimli bir uygulamada tüm veriler ve kodlamalar nesneler üzerinden yapılırlar bu nedenle iş birliği söz konusudur. Nesnelerin birbirleriyle işbirliği yapabilmesi için birbirleriyle ilişki içersisinde olmaları gerekmektedir. Nesneler işbirliğini aralarında mesaj iletimiyle yaparlar. Mesajı alan nesne bu mesajı nasıl yorumlayacağını bilmekle yükümlüdür. Mesajlar genellikle nesnenin bir eylemini gerçekleştirmesi için gerekli veriyi taşırlar. 28

29 Sınıf Nedir? Nesneye yönelimli programlamada sınıf bir nesnenin tüm özelliklerini ve eylemlerini tanımlayan şablondur. Bir nesne oluşturulacağı zaman sınıfın verdiği bilgilere bakılır ve bu bilgiler doğrultusunda nesne oluşturulur. Sınıflar nesnelerin ilk oluşumu sırasında gerekli olan başlangıç durumlarını da belirtirler. Örneğin, bir marangozhanede masa imal etmek istendiğinde, oluşturmak istenilen masanın tüm özelliklerini sınıf olarak belirtmemiz gerekir. Masa kaç ayaklı olacağı, yüksekliği, açılıp kapanabilirliği gibi zihinde çizilen masa modelini sınıfa yansıtmak gerekmektedir. 29

30 Java Programlama Dili Java nın ilk çıkışı PDA cihazlarıyla olmuştur. Sun Microsystems bu el cihazlarını üretiyordu. Java, Sun Microsystems mühendislerinden James Gosling fikri; C++ bir program yazdığınızda, 10 tane cihazınız varsa her seferinde derleyip yazmak zorunda kalıyordunuz. O zaman bununla uğraşacağıma üstene yorumlayıcı bir dil yazıyım. Programcılar ilgili programı ortak yazsın işlemciye göre çevirme işini Java Sanal Makinesi yapsın demiştir. Bu fikirden sonra javanın temelleri atılmaya başlanmıştır 30

31 Java Programlama Dili Sınıflar ve nesneler Java programlamanın temelini oluştururlar. Java ile geliştirilmiş bütün uygulamalarda sınıf ve nesne kavramını kullanmak zorunluluğu vardır. Bu nedenle Java için saf(pure) nesne tabanlı programlama dillerinden biridir tanımını yapabiliriz. Java, Sun Microsystems mühendislerinden James Gosling tarafından 1990 ların basında gelistirilmeye baslanmıs; Açık kodlu, Nesneye yönelik, Platformdan bağımsız, Yüksek performanslı, Çok görevli, Yüksek seviyeli, Adım adım isletilen (yorumlanan - interpreted ) bir dildir.

32 Java Programlama Dili Programcı programı yazmakla yükümlüdür Sun Microsystem de Windows, Linux,Unix, Macintosh ve vb işletim sistemleri için Java Sanal Makine yazmakmıştır. Java programlama dilinde kaynak kodları bir düz metin dosyası üzerine kaydedilir.bu dosyaların uzantıları.java olmalıdır. Bu düz metin dosyaları javac derleyici tarafından derlenerek java bayt (byte) kodlarını içeren.class dosyaları üretilir 32

33 Java Programlama Dili Java bayt kodları Java Sanal Makineleri üzerinde çalıştırılarak makine diline dönüştürülürler. Bu Makine diline dönüştürülen kodlar bilgisayarlar üzerinde program olarak çalışırlar.bu yapının gösterimi aşağıda verilmiştir. Java programlarının bir bilgisayar üzerinde çalıştırılması 33

34 Neden Java? Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

35 Java Sanal Makinası (Java Virtual Machine) Birçok programlama dilinde derlenen program, bu işlemin gerçekleştirildiği makinadaki komut setine göre bağlanır (linking). Makinadaki komut seti işlemci mimarisine, işletim sistemine göre değişmektedir. Bu durumda derlenip bağlanarak yürütülebilir hale getirilen programlar sadece işlem yapılan makina üzerinde mi çalışacaktır? Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

36 Java Nasıl Çalışır? (I) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

37 Java Nasıl Çalışır? (II) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

38 JVM - JRE - JDK Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

39 Java Temel Özellikler Platform bağımsız Kaynak programları çesitli bilgisayar sistemlerinde derlenip çalıstırılabilen diller tasınabilir ( portable ) olarak nitelendirilir. Java ile yazılmıs programlar, her donanım/isletim sistemi platformunda benzer sekilde çalıştırılabilir. Bir kez yaz ve her yerde çalıstır ( write once, run anywhere ) Otomatik çöp toplama ( garbage collection ) Dinamik bellek yönetimi: Java'da bir nesne olusturulduktan sonra o nesne ile isiniz bittiginde hiçbir sey yapmanız gerekmez; sanal makine akıllı bir biçimde kullanılmayan bellek bölümlerini belirli aralıklarla ya da tetiklenen yordamlarla otomatik olarak temizler ve sisteme iade eder. Açık kaynak Sun, Kasım 2006 da Java bilesenlerini, GNU General Public Licence altında açık kaynak olarak yayınladı. 39

40 Java Runtime Environment JRE Java uygulamalarının bilgisayar üzerinde koşturulmasını sağlayan yazılımdır. Kullanıcılar Java Çalıstırma Ortamınının son sürümünü java.com internet sayfasından yükleyebilir ( Java Çalıstırma Ortamı iki kısımdan olusur: Java Sanal Makinesi ( Java Virtual Machine - JVM) Uygulama Programlama Arayüzü ( Application Programming Interface API) Bir dizi standart kütüphane sağlar. JVM ve API birbiriyle tutarlıdır ve bu yüzden JRE altında birlestirilmistir. JRE nin Java uygulamalarını çalıstıran sanal bir bilgisayar oldugunu düşünürsek; JVM islemci, API kullanıcı arayüzü olarak isimlendirilebilir. 40

41 Application Programming Interface API Java API, Java yazılımlarında kullanılan yazılım kütüphanelerine genel olarak verilen isimdir. Java API ile disk, grafik, ağ, veri tabanı, güvenlik gibi yüzlerce konuda kullanıcılara erisim imkanı sunulur. Java API, J2SDK nın ( Java2 Software Development Kit ) bir parçasıdır. Sun, farklı uygulama ortamlarını desteklemek için, farklı API lar tanımlamıştır: Java Platform, Micro Edition (Java ME): Avuçiçi aygıtlar gibi kısıtlı kaynaga sahip ortamlar için Java Platform, Standard Edition (Java SE): Masaüstü bilgisayarlar ve is istasyonları için Java Platform, Enterprise Edition (Java EE): Genis dagıtık sistemler ve web sunucuları için 41

42 Java kaynak dosyasının yapısı Programlamada kodların yazıldığı dosyalara kaynak dosyası denilmektedir. Java kaynak dosyaları.java uzantısıyla oluşturulurlar. Java kaynak dosyaları oluşturulurken dikkat edilecek ilk kural, kaynak dosyasının içerisinde dosyayla aynı adı taşıyan bir sınıf yada arayüz bulunması gerekliliğidir. Bir java kaynak dosyası üç ana bölümden oluşur. Bunlar: Paket Bildirimi Kütüphane Ekleme Kod Bloğu 42

43 Paket Bildirimi Java da kaynak dosyalar veya derlenmiş halleri bilgisayarımızdaki dosya sistemine benzer bir hiyerarşide tutulurlar. Nasıl ki bilgisayarımızdaki tüm dosyalar bir dizinde tutuluyorsa kaynak dosyalarımız da mutlaka bir paket içerisinde tutulmalıdır. Paketler başka paketlerin içerisinde bulunabilirler. Örneğin java da dosya işlemlerini yapan File.java kaynak dosyası java paketinin içerisindeki io paketine aittir. Bu nedenle File.java dosyasının en üst kısmında package java.io ifadesi bulunur. Bir kaynak dosya sadece bir pakete ait olabilir dolayısıyla kaynak dosyasında sadece bir adet paket bildirimi olur. 43

44 Kütüphane Ekleme Daha önceden yazılmış ve programcının kullanımına sunulmuş kaynak dosyalar yada bunların derlenmiş hallerine kütüphane denilmektedir. Java da kütüphane bildirimi, paket bildiriminin ardından yapılmaktadır. Örneğin yukarıda bahsettiğimiz File.java kaynak dosyasından üretilmiş File sınıfını yeni yazacağımız kodda kullanmak istersek; import java.io.file;ifadesini kullanmamız gerekmektedir. 44

45 Kütüphane Ekleme Tek tek sınıf dosyalarını eklemektense bir paket içerisindeki tüm dosyaları aynı satırda ekleme imkanı da mevcuttur. Örneğin Java nın giriş çıkış işlemlerinin bulunduğu java.io paketinin içerisindeki tüm kütüphaneleri yazacağımız kodda kullanmak istersek import java.io.*; ifadesini kullanırız. 45

46 Kütüphane Ekleme 46

47 Java da İsimlendirme Java da isimlendirme yaparken bazı kurallar mevcuttur. Dosya İsimleri: Java da dosya isimleri büyük harfle başlar. Dosya ismi birden fazla sözcükten oluşuyorsa, sözcükler arasında boşluk bırakmadan tüm sözcüklerin ilk harfi büyük olacak şekilde isimlendirilir. Dosya isminin sonuna.java uzantısı eklenir. Örn. Araba.java SuSisesi.java Sınıf İsimleri: Java da sınıf isimleri büyük harfle başlar. Sınıf ismi birden fazla sözcükten oluşuyorsa, sözcükler arasında boşluk bırakmadan tüm sözcüklerin ilk harfi büyük olacak şekilde isim verilir. Örn. Surucu YemekMasası 47

48 Java da İsimlendirme Metod İsimleri: Java da metod isimleri küçük harfle başlar. Metod ismi birden fazla sözcükten oluşuyorsa, sözcükler arasında boşluk bırakmadan ilk sözcük hariç diğer tüm sözcüklerin ilk harfi büyük olacak şekilde isimlendirilir. Örn. baglan() kapiyiac() Paket İsimleri : Java da paket isimleri tamamen küçük harflerden oluşur. Alt paketler. ile birbirlerinden ayrılır. Örn. java.io java.sql 48

49 Java da İsimlendirme Değişken İsimleri: Java da değişken isimleri küçük harfle başlar. Değişken ismi birden fazla sözcükten oluşuyorsa, sözcükler arasında boşluk bırakmadan ilk sözcük hariç diğer tüm sözcüklerin ilk harfi büyük olacak şekilde isimlendirilir. Örn. adi dogumyeri dogumtarihi Sabitler : Java da sabit isimleri büyük harflerden oluşur. Sabit ismi birden fazla sözcükten oluşuyorsa, sözcükler arasında _ karakteri konularak isimlendirilir. Örn. RAKIM PI_SAYISI 49

50 Java programının temel formatı Java case sensitive programlama dilidir. toplam, Toplam ve TOPLAM birbirinden ayrıdır. Java programları fonksiyonlar halinde yazılır Tüm fonksiyonlar, bir ada, data gönderme ve data döndürme özelliklerine sahiptir. Fonksiyonlar programın işlevlerini gerçekleştirir. Java programlarının başlangıç noktası main() fonksiyonudur. 50

51 Merhaba dünya! programı //Merhaba dünya! programı. // public class MerhabaDunya { public static void main (String [] args) { // [] args içine aldığı parametrelerdir. // String java da çift tırnak arasında yazarız System.out.println( Merhaba dünya ); //ekrana yazı yazmak için kullanılır. } } 51

52 Açıklamalar Açıklama satırları program hakkında bilgiler vermek için kullanılır. Compiler açıklama satırlarını gözardı eder. Java içinde açıklama yazmanın iki yolu vardır Tek satırlık açıklamalar // Açıklamalar bu satıra yazılabilir. // Compiler iki slaş işaretinden satır sonuna // kadar herşeyi gözardı eder Çok satırlık açıklamalar /* Açıklama yazmanın diğer bir yoludur. Compiler slaş yıldız ile yıldız slaş arasındaki her şeyi gözardı eder. */ 52

53 Önişlemci direktifleri import java.util.*; ön işlemci direktifidir. Önişlemci direktifleri compiler a komutlar gönderir. java.util bir kütüphanedir. Klavyeden okuma ve ekrana yazma için gerekli deyimleri bulundurur. import deyimi ile compiler a java.util araçlarının kullanılacağı bildirilmiştir. Java çok sayıda kütüphaneye ve araca sahiptir. Java fonksiyonları kullanılacağı zaman uygun kütüphanenin programa import edilmesi gerekir. 53

54 main() fonksiyonu public static void main(string [] args) {... } Java programının başlangıç noktasıdır. Java programları bir main() fonksiyonuna sahiptir. 54

55 Fonksiyon başlık satırı Fonksiyon başlık satırı her fonksiyonda olur. Fonksiyonun adını ve giriş/çıkış parametrelerini tanımlar. Genel yazımı return_type function_name(input parameters) şeklindedir. return_type, fonksiyonu çağıran yere döndürülecek değerin türünü belirler. Fonksiyonlar { ve } parantezleriyle oluşturulur. 55

56 Java deyimleri Java deyimleri çalıştırılacak komutları ifade eder. Java daki çoğu deyim noktalı virgülle sonlandırılır. Merhaba dünya programı bir deyime sahiptir. system.out.println( Merhaba dünya ); out çıkışı yönlendirir. println ile string konsol ekranına gönderilir ve yeni satıra geçilir. 56

57 Boşluk karakterleri ve Java ile esnek yazım Boşluk karakterleri (whitespaces) programın okunabilirliğini artırır. Enter, tab ve space ile oluşturulur. Compiler gözardı eder. Merhaba dünya programı aşağıdaki gibi yazılırsa yine çalışır. public class MerhabaDunya { public static void main (String [] args) { System.out.println( Merhaba dünya! ); }} 57

58 Syntax Syntax programın yazım kurallarını ifade eder. Önişlemci yazım hatası bulursa anlamlı bir mesajla programcıya bilgi verir. Programdaki az sayıdaki hata, çok sayıda compiler hatası üretebilir. 58

59 İyi program yazım şekli Java ile yazılan programın kolay okunabilir olması gerekir. Tanımlayıcı açıklamaların yapılması gerekir. Anlamlı ve uygun uzunlukta değişken isimlendirme yapılması gerekir. Programdaki blokların hizalandırılması gerekir. Başlangıçta okunabilirlik için harcanan zaman, compiler hatalarının düzeltilmesi veya programın update edilmesi sırasında çok zaman kazandırır. 59

60 Programlama Dillerindeki Data türleri Bir veri türü programda kullanılacak değeri belirler. Her değer için bir tür belirlenmelidir. 60

61 Programlama Dillerindeki Data türleri Bir veri türü, veri saklama alanını ifade eder. Bir değişken, veri saklama alanının adını gösterir. Her veri türü, saklama alanının boyutunu belirler. Bayt : 8 bitlik dizilim boyunca 1 veya 0 değerlerini bünyesine alan ve kaydedilen bilgilerin türünden bağımsız bir bellek ölçü birimi. 8 bit= 1 byte 61

62 Programlama Dillerindeki Data türleri 62

63 Data türleri Veri türü tanımlama formatı data_type variable_name; şeklindedir. Örnek veri türü tanımlamaları: double balance; double deposit; double withdraw; int transaction_count; int check_number; 63

64 Data türleri Değişkenlere değer atanması double deger; int num = 5; deger = 35.29; double money, speed; money = speed = 0.0; 64

65 İsimlendirme kuralları Değişkenlere isim belirlenmesinde uyulacak kurallar: İsimler A-Z, a-z, 0-9 veya _ karakterlerinden oluşur. İlk karakter harf veya _ olmalıdır. İsimlerde # $ % ^ & * ( ) + = \, sembolleri ve boşluk karakteri kulanılamaz. Anahtar kelimeler değişken ismi olarak kullanılamaz. 65

66 İsimlendirme kuralları Örnek değişken isimleri: 66

67 Değişken tanımlama Değişkenler fonksiyon içinde, dışında veya başlık satırında tanımlanabilir. Bir değişken kullanılmadan önce tanımlanmalıdır. Bir değişkene tanımlandığı yerden ulaşılır (scope). 67

68 Java da operatörler Java da operatörler belirli bir işlemi ifade eder. F_temp = 9.0/5.0 * C_temp ; Operatörler eşitliğin sağ tarafında kullanılırlar. 68

69 Atama operatörü Atama operatörü (=) sağ taraftaki değeri sol taraftaki değişkene aktarır. miktar = ; islemsirasi = 8; x = y; Birden fazla değişkene bir ifadeyle değer atanabilir. a = b = c = 0; 69

70 İşlem öncelikleri İşlem öncelikleri deyimlerin çalışma şeklini (operatörlerin işlem sırasını) gösterir. 70

71 İşlem öncelikleri F_temp = 9.0/5.0 * C_temp ; Yukarıda dört operatör var (=, /, *, +). Çarpma (*) ve bölme (/) en yüksek önceliğe sahiptir. Sonra toplama (+) ve en son atama (=) işlemi yapılır. Atama hariç işlemlerin tamamı soldan sağa önceliklendirmeyle yapılır. Önce 9.0/5.0 bölme işlemi yapılır. Hesaplanan değer C_temp değişkeniyle çarpılır. Sonra toplama işlemi yapılır. En son atama operatörüyle hesaplana değer F_temp değişkenine aktarılır. 71

72 İşlem öncelikleri 72

73 Veri türleri ve saklanan değerler Veri türü hafızaya saklanacak değeri belirler. double x = 15; // x değeri olur Bir integer değişkene değer atandığında tam kısmı saklanır. Ondalıklı kısmı yuvarlanmaz truncate (atılır) yapılır. int miktar = ; // miktar değeri 435 olur Programcı truncate yapılacak bir değer atadığında compiler uyarı mesajı üretir. 73

74 Veri türleri ve saklanan değerler Aşağıdaki iki değişkenin değeri truncate yapılır. float pi = ; // pi değişkeninin değeri // olur. short int toplam = 56332; // short int limit olur. 74

75 lvalue ve rvalue lvalue atama operatörünün sol tarafına, rvalue sağ tarafına denir. Sağ taraf hesaplanan bir değer sol taraf değişken olabilir. Yanlış atamalar double x, sqrootx; 5.2 = x; // can t assign from right to left sqrt(x) = sqrootx; // can t call sqrt on left of = //sign Doğru atamalar double x, sqrootx; x = 5.2; //assign number from right to left sqrootx = sqrt(x); //calculate on right, assign to left 75

76 Veri türleri ve aritmetik işlem sonuçları Integer ve floating-point bölme işlemlerinin sonuçları 76

77 Cebirsel eşitlikler ve Java ifadeleri 77

78 Artırma ve azaltma operatörleri ++ ve -- operatörleri hızlı bir şekilde değişkenin değerini 1 artırır veya azaltır. ++i; veya i++; aşağıdakine eşittir i = i + 1; 78

79 Artırma ve azaltma operatörleri Toplama işlemi olarak postfix ve prefix arasında fark yoktur. ++i; i++; //prefix operator ++ değişkenden önce gelir //postfix operator ++ değişkenden sonra gelir Prefix operatör önce artırır / azaltır sonra atama yapar. Postfix operatör önce atama yapar sonra artırır / azaltır. 79

80 Artırma ve azaltma operatörleri i değişkeninin başlangıç değeri 5 tir. 80

81 Accumulation operatörleri Accumulation operatörleri (+=, =, *=, /=) atama işlemlerini kısa bir şekilde yazmak için kullanılır. toplam = toplam + x; toplam += x; fark = fark - x; fark -= x; 81

82 Java nın Kurulumu (I) Java Standard Edition (SE) Development Kit 9 wnloads/jdk9-downloads html Windows için standart program kurulum aşamaları İleri seçeneğiyle geçilir. 82

83 Java nın Kurulumu (II) Linux için ilgili.tar.gz uzantılı arşiv dosyası indirilir. Sonrasında aşağıdaki komutlar yürütülerek kurulum sonlandırılır: 83

84 Java Kurulum Testi Java nın versiyon bilgisini test ederek kurulumun başarıyla yapıldığı test edilebilir: Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

85 IDE (Integrated Development Environment) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

86 Java Yazılım Geliştirme Araçları Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

87 gedit Basit metin editörü Bul-değiştir Plugin desteği Code snippet desteği (plugin ile) Linux dağıtımlarında sıklıkla tercih edilmekte Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

88 Notepad Basit metin editörü Bul-değiştir desteği Windows sürümlerinde ön yüklü gelmekte Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

89 Atom Editor Github destekli Açık kaynak kodlu Paket tabanlı Zengin paket desteği Tamamen özelleştirilebilir Font Tema Çalışma alanı (workspace) desteği Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

90 Visual Studio Code (I) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

91 Visual Studio Code (II) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

92 IntelliJ Idea (I) En çok tercih edilen Java IDE si ( 92

93 IntelliJ Idea (II) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

94 IntelliJ Idea Kurulumu jetbrains.com/student 94

95 IntelliJ Idea - Best practices (I) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

96 IntelliJ Idea - Best practices (II) Kütüphaneleri kullanılan sınıfa otomatik import etme (ekleme, çıkarma) File -> Settings 96

97 IntelliJ Idea - Best practices (III) 97

98 IntelliJ Idea - Best practices (IV) Otomatik tamamlama (Ctrl + Space) 98

99 IntelliJ Idea - Best practices (V) 99

100 IntelliJ Idea - Best practices (VI) Hazır kod template leri (Live templates): Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

101 En Temel Java Programı (I) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

102 En Temel Java Programı (II) Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Talha KABAKUŞ,Android İşletim Sistemi,

103 Console a Çıktı Yazdırma Java uygulamalarda console a çıktı yazdırmak için System.out paketinin print ve println metotları kullanılır. System.out.println yeni bir satırda parametre olarak girilen String i ekrana basarken, System.out.print metodu console da son kalınan yerden itibaren çıktıyı yazmaya devam eder. 103

104 Örnekler 104