HİZMETİÇİ EĞİTİM SEMİNERİ

Transkript

1 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU HİZMETİÇİ EĞİTİM SEMİNERİ BİLGİ NOTU 2-4 ARALIK 2010 ANKARA 1

2 SUNUŞ Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), 491 meslek dalında yaklaşık üyesi olan, ülkemizin en geniş örgütlenme ağına sahip, kanunla kurulmuş, yetki ve sorumluluklarının çerçevesi kuruluş kanunuyla çizilmiş, üyeliğin zorunlu olduğu, kamu kurumu niteliğinde tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşudur. TESK hem üye kitlesini oluşturan esnaf ve sanatkarlarla, hem de ülkenin en ücra köşelerine kadar yayılan teşkilatı ile, büyük ve çeşitli açılardan son derece önemli bir camianın üst kuruluşudur. TESK in görevi yalnızca esnaf ve sanatkarların sicil kayıtlarını tutmak değil, onların sorunlarını çözmek ve işlerini geliştirmeleri ve büyümelerini sağlayacak çalışmaları yapmak ve bu amaçla her platformda girişimlerde bulunmaktır. Bunu yaparken TESK in arkasındaki en önemli güç, bağlı teşkilat birimleridir. Teşkilat birimleri olan oda, birlik ve federasyonların personelinin, yaptıkları işin kapsamı ile ilgili olarak bilgi ve becerilerinin arttırılması ve sürekli olarak güncel tutulması esnafa daha iyi hizmetin ön koşuludur. TESK, hem üyesi olan esnaf ve sanatkarların hem de bağlı teşkilatının her türlü sorunu ile yakından ilgilenmekte ve geniş bir yelpazede çalışmalarını sürdürmektedir sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu, değişik maddelerinde odalarımıza, birliklerimize, federasyonlarımıza ve Konfederasyona esnaf ve sanatkar kesiminin gelişmesini ve ilerlemesini sağlayacak tedbirleri almak, sorunlarını çözmek, teşkilatın işlerini mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütmesini sağlamak gibi çok çeşitli görevler vermiştir. Bu da Konfederasyonumuzun ve teşkilatımızın çok geniş bir alanda çalışmasını zorunlu kılmaktadır. Özellikle genel sekreterlerimizin esnaf ve sanatkar kesimi ile bağlantılı mevzuatı yakından bilmesi ve görevlerini hukuki mevzuat içinde yerine getirmesini, bunun yanında yerel ve ulusal gelişmeleri yakından takip ederek esnafa yönelik öneriler geliştirmesini gerektirmektedir. Konfederasyonumuzca TESK e iletilen temel sorunlar çeşitli kaynaklar kullanılarak taranmış, resmi yazılar, bilgi edinme talepleri, hızlı cevap sistemine gelen sorunlar değerlendirilmiş ve teşkilatın genelini ilgilendiren sorunlar derlenerek elinizde bulunan bilgi notu hazırlanmıştır. Bilgi notu bir önceki eğitim seminerinden bu yana geçen yaklaşık 1.5 yıllık süreyi kapsamaktadır. Bu çalışmanın genel sekreterlerimize yararlı olacağını umuyor ve başarı dileklerimle saygılarımı ve sevgilerimi sunuyorum. Bendevi PALANDÖKEN TESK GENEL BAŞKANI 2

3 İÇİNDEKİLER SAYFA I. MEVZUAT 4 II. KAYIT ÜCRETİ VE YILLIK AİDAT 7 III. ODA KAYDI 9 IV. SİCİL KAYDI 10 V. ÜCRET TARİFELERİ 11 VI. GENEL KURULLAR VE ORGAN ÜYELERİ 11 VII. VERGİ UYGULAMALARI 14 VIII. MESLEKİ EĞİTİM 19 IX. VİZE UYGULAMALARI 39 X. PROJE FON KAYNAKLARI 42 XI. GIDA UYGULAMALARI 48 XII. KAPASİTE RAPORU 50 XIII. KREDİ FİNANSMAN UYGULAMALARI 52 XIV. A.TR DOLAŞIM BELGESİ VE MENŞE İSPAT BELGELERİ 54 XV. ON-LİNE UYGULAMALAR 60 XVI. MUHASEBE UYGULAMALARI 63 3

4 I- MEVZUAT 1. Taksi, dolmuş gibi toplu taşıma araçlarının fiyat tarifelerinin, belediyelerce mi yoksa odalarımızca mı verilmesi gerekmektedir? 5393 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesinin (p) bendi ile; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet, ücret ve tarifelerini belirleme yetkisi belediyelere tanınmıştır. Ancak, 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 62 nci maddesinin 1 inci fıkrasında ise; esnaf ve sanatkarlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifelerinin bağlı bulundukları odalarca hazırlanacağı ve odanın mensubu olduğu birlik yönetim kurulu tarafından onaylanmasına müteakip yürürlüğe gireceği hükme bağlanmıştır sayılı Kanun özel, Belediye Kanunu ise genel bir Kanun olduğundan hukukun genel ilkesi gereğince özel Kanun olan 5362 sayılı Kanunun uygulanması gerekmektedir. Bu nedenle; esnaf ve sanatkarlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifelerinin, bağlı bulundukları odalarca verilmesi gerekmektedir. Bu konuda Türkiye genelinde bazı il ve ilçelerde esnaf teşkilatı tarafından belediyeler aleyhine dava açılmaktadır. 2. Esnaf ve sanatkarlardan ustalık belgesi istenir mi? 5362 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde, esnaf ve sanatkarlardan sicile kayıt sırasında ustalık belgesi isteneceğine ilişkin bir düzenleme bulunmasına rağmen, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu nun 102 nci maddesinde ticaret odalarına kayıtlı tacirlerden ticaret siciline kayıt sırasında ustalık belgesi istenmeyeceğine ilişkin hükmün yer alması uygulamada esnaf ve sanatkarlar odasına kayıt olması gereken bir kişinin ustalık belgesine sahip olmaması nedeniyle ticaret odasına kayıt yaptırması sonucunu doğurmaktadır. İki Kanun arasındaki bu çelişkinin giderilmesi için mevzuat değişikliği yapılmalıdır. Ayrıca bu konuda idare mahkemesinde dava da açılmış olup yargılama devam etmektedir. 3. Berberler ve kuaförler pazar günleri iş yerlerini açabilirler mi? 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanunun 4 ve 5 inci maddelerinde sayılan iş yerleri; lokantalar, fotoğrafhaneler, kahvehaneler, fırıncılar, yalnız sebze, yaş meyve ve tütün satanlar, matbaalar, münhasıran yevmi gazete bayileri, umumi bahçeler, tiyatrolar, spor, konferans ve konser salonları, sinemalar, halkı eğlendirmeye mahsus oyun mahalleri, kulüpler, piyango bileti satış şubeleri, hanlar, oteller, hamamlar, liman, iskele ve istasyon, gümrük ve antrepolardaki tahmiliye ve nakliye şirket ve cemiyetleri, yapıcılık, tuğlacılık gibi işlerle, tütün, incir, üzüm, meyan kökü, zeytin, ağaç palamudu, susam, fındık, pancar gibi zirai ve sınai mahsulatın işlenmesi ve manipülasyonu gibi açık havada ve senenin bir kısmında yürütülen veya faaliyeti mevsime tabi olan işler veya bu işlerin yürütüldüğü müesseseler, turistik, hediyelik ve hatıra eşya satan ticarethane ve müesseseler, nalbantlar, alat ve edevatı ziraiye tamircileri.. ruhsat harcı ödemeden iş yerlerini açabilirler. Ancak bu maddelerde sayılmayanlar dışındaki iş yerleri ruhsat harcı ödeyerek iş yerlerini açabilirler. Bu konuda açılan dava da lehimize sonuçlanmıştır. Berberler ve 4

5 kuaförler istisnaya tabi iş yerlerinden olmadığı için iş yerlerini belediyeye ruhsat harcı ödeyerek açabilirler. 4. Gıda üreten iş yerlerinde sorumlu yöneticilik uygulaması devam ediyor mu? 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile mikro işletmeler için sorumlu yönetici çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. 5. Hurdacılık ve geri dönüşümcülük işi ile uğraşan esnaf ve sanatkarlardan lisans belgesi alabilmeleri için sanayi sicil belgesi ile ticaret odası sicil kaydı talep edilmektedir. Bu haksız uygulamanın giderilmesi için neler yapılmaktadır? Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince, esnaf ve sanatkarlarımızdan ambalaj atıklarını toplama, ayırma ve geri dönüşüm lisansı almak üzere Çevre ve Orman İl Müdürlüklerine yaptıkları müracaatlarda ticaret ya da sanayi odasından faaliyet belgesi talep edildiğine ilişkin olarak gelen şikayetler üzerine konu ile ilgili olarak söz konusu Yönetmelik hükümlerinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemi ile Danıştay da dava açılmıştır. Söz konusu davanın temyiz incelemesi devam etmektedir. 6. Ulusal Süt Konseyinde mandıracılık alanında faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarlarımızı temsil hakkı Konfederasyonumuza verilmiş midir? Ulusal Süt Konseyi Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Konfederasyonumuza mandıracılık alanında faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarlarımızı Ulusal Süt Konseyinde temsil imkanı verilmemiştir. Bu nedenle, söz konusu düzenlemenin iptali istemi ile Danıştay da açılan davanın yargılaması devam etmektedir. 7. Tohum, fidan, fide üretici ve tohumluk bayisi belgesi almak isteyen esnaf ve sanatkarlardan ziraat mühendisi çalıştırdıklarına dair belge ve ticaret sicili kaydı istenmektedir. Bu haksız uygulamanın giderilmesi için neler yapılmaktadır? Bu haksız uygulama Tohumculuk Piyasasında Yetkilendirme ve Denetleme Yönetmeliği nde yer alan düzenlemelerden kaynaklanmaktadır. Söz konusu yönetmeliğin esnaf ve sanatkarlarımızı mağdur eden düzenlemelerinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemi ile Danıştay da açılan davanın yargılaması devam etmektedir. 8. Sigorta acenteliği yapan esnaf ve sanatkarlardan ticaret ve sanayi odalarına kayıtlı olduklarına dair belge istenilmektedir. Bu haksız uygulamanın nedeni nedir? Bu haksız uygulama Başbakanlık Hazine Müsteşarlığının işleminden kaynaklanmakta olup, söz konusu işlemin iptali istemi ile açılan davanın temyiz aşaması devam etmektedir. 9. Esnaf ve sanatkarlar A-TR belgeleri ve menşe şahadetnamelerini nereden temin etmektedirler? Konfederasyonumuzun, Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığının esnaf ve sanatkarlar için A-TR belgeleri ile menşe şahadetnamelerinin ticaret ve sanayi odalarınca verilmesine ilişkin işlemine karşı idare mahkemesinde açtığı dava 5

6 lehimize sonuçlanmıştır. Bu nedenle söz konusu belgeler, mahkeme kararı gereğince teşkilatımız tarafından üyelerine verilmektedir. 10. Estetik amaçlı IPL cihazları güzellik uzmanlarınca kullanılabilir mi? Sağlık Bakanlığı nın Estetik Amaçlı IPL Cihazları ve bu cihazların güzellik uzmanlarınca kullanılabileceğine ilişkin Genelgesinin Danıştay tarafından yürütmesinin durdurulması nedeni ile IPL cihazları güzellik uzmanlarınca kullanılamamaktadır. Ancak yargılama devam etmektedir. 11. Kamu ihalelerine katılan esnaf ve sanatkarlardan ticaret odası kayıt belgesi istenilmektedir. Bu haksız uygulamanın sebebi nedir? Bu haksız uygulama ile ilgili olarak Kamu İhale Mevzuatında sınırlandırıcı bir düzenleme yer almamaktadır. Ancak, uygulamada yapılan ihalelerde ihale şartnamelerine konulan düzenleme ile ihaleye katılan esnaf ve sanatkarlardan da ticaret odası kayıt belgesi istenilmektedir. Bu haksız uygulamanın giderilmesi için konu Esnaf ve Sanatkarlar Değişim, Dönüşüm, Destek (3D) Strateji Belgesi ve Eylem Planı kapsamına alınmış olup, bu haksız uygulamanın ortadan kaldırılarak esnaf ve sanatkarların kamu ihalelerine katılmaları kolaylaştırılacaktır. 12. Elektrik Fen Adamlarının plan, proje çizme, uygulama ve sorumluluk alma konusundaki yetkilerinin kısıtlanmasının nedeni nedir? Elektrik ile İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik ile bu sektördeki kişilerin yetki sınırları belirlenmiştir. Söz konusu yönetmelik bu anlamda bir yetki yönetmeliğidir. Ancak, elektrik fen adamlarının yetki sınırları Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca çıkarılan başka yönetmeliklerle kısıtlanmaktadır. Buna ilişkin olarak açılan ve devam eden davamız da bulunmaktadır.ayrıca konu Esnaf ve Sanatkarlar Değişim, Dönüşüm, Destek (3D) Strateji Belgesi ve Eylem Planı kapsamına alınmış olup, haksızlığın giderilmesi için gerekli çalışmalar yapılmaktadır. 13. Mazeretsiz olarak üst üste üç toplantıya iştirak etmeyen yönetim kurulu üyesinin yönetim kurulu üyeliğinden düşürülebilmesi için yönetim kurulu toplantılarına çağrının yazılı olarak mı yapılması gerekmektedir? 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 53 üncü maddesine göre, mazeretsiz olarak üst üste üç toplantıya iştirak etmeyen yönetim kurulu üyesinin yönetim kurulu üyeliğinden düşürülebilmesi için çağrının yazılı olarak yapılması gerekir. 14. Esnaf ve Sanatkarlar Odalarının kendilerine bağlı ve ihtiyacı olan üyelerine maddi yardımda bulunabilmeleri mümkün müdür? 5362 sayılı Kanuna göre oda, belgelendirmeleri kaydı ile muhtaç durumda olan üyelerine yardım edebilir. 15. Esnaf ve Sanatkarlar Odalarının gayrimenkul alım ve satımlarında dikkat etmeleri gereken kurallar nelerdir? 5362 sayılı Kanuna göre oda, genel kurul kararı ve bağlı olduğu birliğin muvafakatını almak zorundadır. 6

7 16. Esnaf ve Sanatkarlar Odalarının feshedilmesi halinde yapılması gerekenler nelerdir? 5362 sayılı Kanununa göre, feshedilen odaların bağlı oldukları birlikçe görevlendirilecek heyet tarafından, borçları kendi varlığından ödenip, alacakları tahsil edildikten sonra ve tasfiye giderleri de karşılandıktan sonra kalacak meblağ ile ayni haklar, heyet tarafından tutanak ile birliğe devredilir. Fesih olan odaların üye kayıt defterleri birlik tarafından muhafaza edilir. 17. Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları siyasi faaliyette bulunabilirler mi? 5362 sayılı Kanunun 52. maddesinde; esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşlarının kuruluş amaçları dışında herhangi bir faaliyette bulunamayacağı düzenlendiğinden esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşlarının meslek kuruluşu olarak herhangi bir siyasi faaliyet içinde bulunması mümkün bulunmamaktadır. II- KAYIT ÜCRETİ VE YILLIK AİDAT 1. Oda yönetim kurulunun yıllık aidat belirleme yetkisi var mıdır.? Kayıt ücreti ve yıllık aidat; 5362 sayılı Kanunun 61 inci maddesi ve Esnaf ve Sanatkârların Ödeyecekleri Kayıt Ücreti ve Yıllık Aidat Hakkında Yönetmelik te belirtilen oranlar dikkate alınarak, Konfederasyonumuzca belirlenmekte olup, oda yönetim kurullarının yıllık aidat ve kayıt ücretini belirleme veya değiştirme yetkisi bulunmamaktadır. 2. Süresi içinde ödenmeyen yıllık aidat ve kayıt ücretlerine ilişkin gecikme zamları nasıl hesaplanmaktadır.? 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununda, süresi içerisinde ödenmeyen yıllık aidat ve katılma payları için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağına ilişkin özel bir düzenleme bulunmadığından; söz konusu alacaklara 5362 sayılı Kanunun yayımı tarihinden itibaren 6183 sayılı Kanun hükümleri uygulanmakta idi. Ancak, Konfederasyonumuza bu konuda farklı görüşlerin iletilmesi üzerine; konu, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına intikal ettirilmiş ve uygulamaya esas görüşleri sorulmuştur. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı; 5362 sayılı Kanunda süresi içerisinde ödenmeyen yıllık aidat ve katılma paylarına uygulanacak gecikme zammı ile ilgili bir oran belirlenmediği, ancak, gecikme zammının yıllık aidatın ve katılma payının bir mislini geçemeyeceği ve 5362 sayılı Kanunun 61 inci maddesi gereğince süresi içerisinde ödenmeyen yıllık aidat ve katılma paylarına uygulanacak gecikme zammı oranlarının belirlenmesinde, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre kanuni faizin uygulanmasının uygun olacağı, ancak, tahsil edilecek gecikme zammının yıllık aidatın ve katılma payının bir mislini geçmemesi gerektiği görüşünü bildirmiştir. Bu nedenle; süresinde ödenmeyen yıllık aidat ve kayıt ücretlerine ilişkin gecikme zamları; 5362 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten Bakanlık görüşünün Konfederasyonumuza intikal ettiği tarihe (17/07/2007) kadar; 6183 sayılı Kanun hükümlerine, 7

8 (17/07/2007) tarihinden itibaren; 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre hesaplanmaktadır. 3. Esnaf ve sanatkarların, çalışma bölgesi içinde meslekleriyle ilgili yeni bir ihtisas odası kurulması halinde, ihtisas odasına kayıt esnasında, kayıt ücreti tahsil edilir mi? Esnaf ve sanatkarların, çalışma bölgesi içinde meslekleriyle ilgili yeni bir ihtisas odası kurulması halinde, kayıtlı bulundukları odalardaki kayıtlarının yeni kurulmuş olan ihtisas odasına gönderilmesi gerekeceğinden, bu kişilerin ayrıca yeni kurulan ihtisas odasına kayıt ücreti ödemeleri gerekmemektedir. Ayrıca, ihtisas odasına kayıtları devredilen üyeler, eski odalarına o yılın aidatını ödemiş iseler, yeni odaya takip eden yıldan itibaren yıllık aidatı öderler. Şayet, eski odalarına o yılın aidatını ödememiş iseler, yeni odaya devredildikleri tarihten itibaren yıllık aidatın, yılın kalan aylarına isabet eden kısmını devredilen odaya öderler. 4. Yıllık aidatın ilk taksiti ödendikten sonra, asgari ücretin değişmesi durumunda ekim ayında ödenmesi gereken ikinci taksit tutarı, yeni asgari ücrete göre mi belirlenecek.? Üye, yıllık aidatın ilk taksitini Nisan ayında ödemiş ise, Ekim ayı taksiti yılın ikinci yarısında değişen yeni aidatın yarısı olarak tahsil edilecektir. Üye, yıllık aidatı peşin ödemiş ise fark talep edilmeyecektir. 5. Birden fazla meslekten dolayı karma odaya kayıtları yapılan üyelerin, her meslek için kayıt ücreti ve yıllık aidat ödeme zorunluluğu var mıdır.? Birden fazla meslekten dolayı sicile kayıtları yapılan esnaf ve sanatkârların, ilgili ihtisas odalarına ayrı ayrı kayıtları yapılır ve kayıt ücreti de her bir meslek için ayrı ayrı tahsil edilir. Ancak, birden fazla meslekten dolayı aynı odaya (karma oda) kayıt edilen üyeden yalnızca yıllık aidat tutarı daha yüksek olan mesleğin aidatı tahsil edilir 6. Odalarca, kayıt ücretinin alındığı yıl ayrıca yıllık aidat alınır mı.? Kayıt ücretinin alındığı takvim yılı için üyelerden ayrıca yıllık aidat alınmaz. Ancak, oda veya sicil kaydı silinenlerin aynı yıl içinde tekrar kayıt edilmeleri hâlinde kayıt ücreti tahsil edilir. 7. Oda kaydını sildiren üyeye ödediği yıllık aidat iade edilir mi.? Oda kaydını sildiren üyenin aidatı, o yıl için üyeden alınması gereken tutarın 12 aya bölünmesi suretiyle, üye kaydının silindiği aya kadar olan kısım tahsil edilir. Kalan aylara isabet eden tutar iade edilir. Üye, odada 9 ay kayıtlı kaldı ise; 190,00 TL /12ay=15,83.- TL 9 ayx15.83 =142,47.- TL yıllık aidat alınır. 190,00-142,47=47,53.- TL iade edilir. 8

9 8. Kayıt ücreti ve yıllık aidatın kredi kartı ile tahsil edilebilir mi.? Günümüz bankacılık ve ekonomi sisteminde kredi kartları, nakit gibi işlem ve işlev gördüğünden; odaların üyelerden tahsil etmesi gereken kayıt ücreti ve yıllık aidatların, yıl içerisinde belirlenen miktarın net olarak ilgili odanın kayıtlarına geçebilecek şekilde kredi kartlarından tahsilinin yapılmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. 9. Oda üyesi olan esnaf ve sanatkarın vefatı durumunda mirasçılarının yükümlülükleri nelerdir.? Oda üyesi esnaf ve sanatkarın vefatı durumunda, genel olarak Miras Hukuku hükümleri çerçevesinde ölenin hakları ve yükümlülükleri bütün olarak mirasçılara intikal eder. Ölen üyenin aidat ve buna ilişkin gecikme zammı borçları, ölüm belgesi dikkate alınarak ölüm tarihine kadar hesaplanması gerekmektedir. Mirasçının sorumluluğu üyenin ölüm tarihine kadar olan borçlardan oluşmaktadır. III- ODA KAYITLARI 1. Aynı işyerinde birden fazla konuda faaliyet gösteren esnaf ve sanatkârlar, faaliyetleri ile ilgili tüm odalara kayıt olmak zorunda mıdırlar.? Aynı işyerinde birden fazla konuda faaliyet gösteren esnaf ve sanatkârların esas faaliyeti ile ilgili odaya kayıt olmaları yeterlidir. Ancak üye isterse yükümlülüklerini yerine getirmek kaydıyla diğer faaliyetleriyle ilgili odalara da sicil marifetiyle kayıt yaptırabilir. Üye farklı işyerlerinde farklı meslekleri icra ediyorsa, her bir mesleği sicile ayrı ayrı tescil edileceğinden, meslekleri ile ilgili odalara da kayıt olmak ve her bir odada ayrı ayrı yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadırlar. 2. Büyükşehire dahil ilçelerde kurulu bulunan veya daha sonra büyükşehir ilçe sınırlarına dahil edilen ilçelerde kurulmuş odalar, yeni üye kaydı yapabilirler mi.? Söz konusu odalar, mevcut üyeliklerini koruyabileceklerdir. Ancak daha sonra yapılacak yeni üye kayıtlarında, odaların çalışma bölgesinde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarların isteklerine göre ilçelerinde kurulu bulunan odaya ya da il merkezinde kurulu bulunan ilgili odaya kayıt olmaları gerekmektedir. 3. Oda üyelerinin, meslekleri nedeniyle borsaya tabi bir malın alım satımını yapmaları halinde borsaya kayıt olma zorunlulukları bulunmakta mıdır.? Meslekleri nedeniyle borsaya tabi bir malın alım satımını yapan esnaflar, ayrıca borsaya da kayıt olmaları gerekmektedir. 4. Esnaf ve sanatkar odalarına kayıt olanlar aynı zamanda ticaret ve sanayi odalarına kayıt olabilirler mi.? 5362 sayılı Kanunun 6. maddesine göre ticaret odalarına kayıt olanlar aynı faaliyetten dolayı esnaf ve sanatkarlar odalarına kayıt olmamaktadırlar. Ancak üyenin şirket ortaklığı dışında farklı bir işyeri varsa ve bu faaliyetinden dolayı vergi mükellefi olup, esnaf ve sanatkarlık niteliği taşıyorsa ise aynı zamanda esnaf ve sanatkar odasına da kayıt olması mümkündür. 9

10 5. Feshedilen odaların borçları ve alacakları kimler tarafından tahsil edilecek.? 5362/15 maddeye göre; feshedilen odaların bağlı bulundukları Birlik tarafından görevlendirilecek heyet tarafından; borçları odanın kendi varlıklarından ödenip, alacaklarının da tahsil edilmesi gerekmektedir. Odanın kapatılması üyelerin aidat borçlarını tahsil edilmeyeceği anlamına gelmemektedir. Odanın mal varlığı heyet tarafından tutanakla Birliğe devredilir. Eski alacakların takibi ve tahsili heyetin görevidir. Üyeleri devralan odalar yalnızca üyenin kayıt olduğu tarihten sonraki yıllık aidatları tahsil edebilirler. IV- SİCİL KAYITLARI 1. Hangi durumda esnaf ve sanatkar işletmesi şube olarak esnaf ve sanatkar siciline kayıt edilir.? Aynı sicil bölgesinde, aynı odanın çalışma bölgesi içerisinde, aynı meslek dalında ikinci bir işyeri açılması durumunda yeni açılan işyeri esnaf ve sanatkar siciline şube olarak kaydedilir. Farklı bir ilde ikinci bir işyeri açılması sistemimize ve mevzuatımıza göre şube sayılmamaktadır. Üye ikinci ildeki sicile ve ilgili odaya kayıt olmak zorundadır. 2. Esnaf ve sanatkarların meslek dallarını değiştirmeden, işyerlerini aynı sicil bölgesi içerisinde bir odanın çalışma bölgesinden diğer bir odanın çalışma bölgesine taşımaları durumunda esnaf ve sanatkar sicilinde ne tür bir işlem yapılır.? Bu durumda esnaf ve sanatkar sicilinde tadil işlemi yolu ile ilgilinin hem odası hem de adres bilgileri değiştirilerek işlem yapılır. 3. İcra ettiği mesleki faaliyeti bırakıp başka bir mesleki faaliyete başlayan esnaf ve sanatkar, bu durumunu sicile nasıl tescil ettirir.? Önce ilgilinin yeni başladığı meslek dalından tescil işlemi yapılır, daha sonra da faaliyetine son verdiği meslek dalından meslekten terk işlemi yapılır. 4. Mesleki faaliyetine başladığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde esnaf ve sanatkar siciline kayıt yükümlülüğünü yerine getirmeyen esnaf ve sanatkara nasıl bir müeyyide uygulanır.? Kayıt yükümlülüğünü yerine getirmeyen esnaf ve sanatkar, Birlik tarafından ruhsat vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. İlgili kurum ve kuruluşlar sicil kaydı yapılana kadar esnaf ve sanatkarın faaliyetini durdurur. 5. Esnaf ve sanatkar siciline kayıt yapılmadan ilgilinin oda kaydı yapılması mümkün müdür.? Esnaf ve sanatkarların, sicile kayıtları yapılmadıkça, hiçbir şekilde odaya kayıtları yapılamaz. Sicile kaydı yapılan esnaf ve sanatkarlara ait bilgiler sicil tarafından Bakanlık e- esnaf ve sanatkar veri tabanında elektronik ortamda ilgili odaya kayıt için gönderilir. İlgili oda yönetim kurulu, bu kişilerle ilgili üyelik kararlarını ilk toplantısında alır. 10

11 6. Belediye kararı ile yapılan adres değişikliklerinden tadil ücreti alınacak mıdır.? Belediye kararı ile üyenin sicile bildirdiği adreste değişiklik olması durumunda, üyenin yeni adresi tadil olarak gerçekleştirilecek ve bu işlemden ücret alınmayacaktır. 7. Esnaf ve sanatkârlar odasına kayıtlı olanlar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki ticaret ve sanayi odasına, ticaret odasına, sanayi odasına, deniz ticaret odasına kayıt olabilirler mi.? Aynı faaliyetten (tek bir işyeri) dolayı, esnaf ve sanatkârlar odasına kayıtlı olanlar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki, ticaret ve sanayi odasına, odasına, sanayi odasına, deniz ticaret odasına; bu odalara kayıtlı bulunanlar ise esnaf ve sanatkârlar odasına kaydedilemezler. Ancak farklı mesleklerden dolayı her iki meslek kuruluşuna bağlı odalara kayıt olmaları mümkündür. V- ÜCRET TARİFELERİ 1. Belirlenen ücret tarifelerinin altında mal ve hizmet satışı yapılabilir mi.? Üretilen mal ve hizmetlere ait ücret tarifelerinde yer alan fiyatlar üst sınırları gösterdiğinden, belirlenen fiyatların üstüne çıkmamak koşuluyla, tarifede yer alan fiyatın altında mal ve hizmet satışının yapılabilmesinin her zaman mümkündür. 2. Odalarca hazırlanan ücret tarifeleri, Birlik tarafından değiştirilerek uygulamaya konulabilir mi.? Birlik tarafından ücret tarifelerinin değiştirilerek uygulamaya konulması Esnaf ve Sanatkarlarca Üretilen Mal ve Hizmetlere Ait Ücret Tarifelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre mümkün değildir. Birlik yönetim kurulu, fiyat tarifesinin birliğe sunulmasından itibaren otuz gün içinde, gerektiğinde bu konuda oluşturulacak komisyon veya uzman kişi ve kuruluşların görüşlerini de alarak, inceledikten sonra tarifeyi aynen onaylar ya da gerekçesiyle birlikte reddeder. Birlik yönetim kurulu tarafından fiyat tarifelerinin reddedilmesi halinde, oda yönetim kurulu, birliğin red gerekçelerini de dikkate alarak, birlikçe reddedilen tarifeyi aynen sunabileceği gibi yeni fiyat tarifesi de hazırlayabilir. Oda yönetim kurulunda karara bağlanan fiyat tarifesi, birlik yönetim kurulunun onayına tekrar sunulur. 3. Odalar bölgelere göre farklı ücret tarifesi hazırlayabilirler mi.? Odalar, çalışma bölgeleri içerisinde bulunan yerleşim yerlerinin ekonomik ve sosyal göstergelerini dikkate alarak, farklı tarifeler de hazırlayabilir. VI. GENEL KURULLAR VE ORGAN ÜYELERİ 1. Odaların organlarında görev alacak üye sayılarının belirlenmesinde genel kurul toplantısına katılacaklar listesindeki üye sayısı mı, yoksa e- esnaf ve sanatkar veri tabanında yer alan aktif üye sayısı mı dikkate alınır.? 11

12 Oda organlarında görev alacak üye sayıları ve bu organlarda görev alacaklara verilecek ücret ve huzur haklarının tespitinde Bakanlık e-esnaf ve sanatkar veri tabanında yer alan aktif üye sayıları dikkate alınır. 2. Organ üyeliğine seçilmek için aranan iki yıl şartı nasıl belirlenir.? Oda organ üyeliğine seçilmek için, üyesi olduğu odada geçmiş üyelik süreleri de dahil olmak üzere toplam en az iki yıl süre ile üye olmak zorunludur. Bu şart yeni kurulan odalarda aranmaz. 3. Esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşunda birden fazla görev alınabilir mi.? Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarından herhangi birisinde yönetim, denetim veya disiplin kurulu üyeliği bulunanlar, diğer esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının yönetim, denetim veya disiplin kurullarının en fazla ikisinde daha üye olarak yer alabilirler. Bu kişiler uhdelerinde üç görevden ziyade üyelik bulunduramazlar. 4. Aylık ücret ve huzur hakları, kanunda belirlenen oranların altında tespit edilebilir mi.? Genel kurul kararı ile Kanunla öngörülen ücretlerin altında aylık ücret ve huzur hakkı tespit edilebilir. 5. Aylık ücretler ve huzur haklarını belirleme yetkisi genel kurul kararı ile yönetim kuruluna devredilebilir mi.? Aylık ücretler ve huzur haklarının, meslek kuruluşunun genel kurulunca belirlenmesi gerekmekte olup, bu yetki yönetim kuruluna devredilemez. 6. Oda yönetim kurulu başkanı aynı zamanda birlik yönetim kurulu başkanı ise birlikten de aylık ücret alabilir mi.? Esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşlarında birden fazla organda görevli olanlar, bu görevlerine ait ücretlerden yalnızca yüksek olanı alırlar. 7. Yıllık aidat borcu bulunan üyeler, genel kurullarda oy kullanabilir mi.? Üyenin yıllık aidat borcu ile seçme ve seçilme hakkı ilişkilendirilmemiştir. Bu nedenle, üyenin yıllık aidat borcunun olması, genel kurulda oy kullanmasına veya seçimlerde aday olmasına engel teşkil etmemektedir. 8. Oda yönetim kurulu başkan ve/veya başkanvekilleri birlik/federasyon/konfederasyon yönetim kurulu üyesi ise, bu kuruluşlardan huzur hakkı alabilir mi.? Teşkilat yönetim kurulu başkan ve başkan vekilleri aylık ücret almadığı diğer teşkilat birimlerinden huzur hakkı alabilir. 9. Fesih konusunda karar alınabilmesi için toplantı yeter sayısı nedir.? Fesih konusunda karar alınabilmesi için fesihle ilgili genel kurul gündeminde madde bulunması ve genel kurul üyelerinin üçte ikisinin kararı gerekmektedir. 10. Ana sözleşme değişikliği için toplantı yeter sayısı nedir.? Ana sözleşme değişikliği yapılabilmesi için konunun genel kurul gündeminde yer alması ve genel kurul üyelerinin yarısından fazlasının kararı zorunludur. 12

13 11. Seçimsiz genel kurullarda toplantıya katılacaklar (hazirun) listesi seçim kurulu başkanlığına sunulur mu.? Seçimsiz genel kurullarda hazirun listesi seçim kurulu başkanlığına sunulmasına gerek bulunmamaktadır. 12. Seçim sonuçlarına ne zaman, nasıl ve nereye itiraz edilebilir.? İtirazlar, seçimlerin yapıldığı tarihi takip eden iki gün içerisinde, ilçe seçim kurulu başkanlığına yazılı olarak itirazlar yapılır. İtirazlar ilçe seçim kurulu başkanı hakim tarafından aynı gün incelenir ve kesin olarak karara bağlanır. 13. Esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşları organ üyelerinin vergi kaydı sona erdiğinde, organ üyeliğin de sona ermesi için 5362 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen altı aylık süre beklenir mi.? Esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşları organ üyelerinin vergi kaydının sona ermesi halinde altı aylık süre beklenmesi ve bu sürenin sona erdiği tarihte organ üyeliği de sona erdirilmesi gerekmektedir. 14. Farklı mesleklerde faaliyet göstermelerinden dolayı birden fazla odaya kaydı olan esnaf ve sanatkârlar kayıtlı oldukları odaların hepsinde organ üyeliğine seçilebilir mi.? Farklı mesleklerde faaliyet göstermelerinden dolayı birden fazla odaya kaydı olan esnaf ve sanatkârlar ancak bir odanın yönetim veya denetim kurulunda görev alabilirler. 15. Yönetim kurulu üyelerine verilecek huzur hakları, yönetim kurulu başkanına verilecek ücretin 1/5 i olmak zorunda mıdır.? Genel kurul kararı ile bu oranın altında huzur hakkı tespit edilebilir. 16. Organ üyeleri, meslek kuruluşları iştiraklerinden ücret alabilirler mi.? Organ üyeleri, meslek kuruluşları iştiraklerinden en fazla birinden ücret alabilirler. 17. Oda yönetim kurulu üye sayısının yarıdan aşağı düşmesi halinde yapılması gereken işlem nedir.? Yönetim kurulu üyelerinin toplu olarak görevden ayrılması veya asıl üye sayısının yarıdan aşağıya düşmesi ve yedeklerinin de kalmaması halinde; Birlik tarafından görevlendirilecek üç kişi tarafından üç ay içinde odanın seçimleri yenilenir. 18. Genel sekreterler ticari faaliyette bulunabilir mi.? Genel sekreterin, oda/birlik/federasyon ile aksine bir sözleşmesi yoksa; aynı zamanda esnaf ve sanatkarlık faaliyetinde bulunması mümkündür. 19. Başkan aynı zamanda genel sekreterlik yapabilir mi.? Başkan, seçildiği teşkilat birimi dışında farklı bir teşkilat biriminde genel sekreter olarak çalışabilir. 20. Başkan istifa ettiği takdirde yönetim kurulu üyeliği devam eder mi.? Başkan tek dereceli olarak seçilmekte ve başkanlıktan istifa ettiği takdirde yönetim kurulu üyeliği de sona ermektedir. 13

14 VII. VERGİ UYGULAMALARI 1. Meslek kuruluşları emlak ve çevre temizlik vergisi ödemekle yükümlü müdür? 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 65. maddesi, Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının, kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek ve bu amaçlarına uygun olarak kullanılmak üzere iktisap ettikleri ve edecekleri gayrimenkuller ile bu kuruluşların görevleri dolayısıyla elde ettikleri gelirler, katma değer vergisi ve emlak vergisi hariç her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır. şeklinde düzenlenmiştir. Meslek kuruluşlarının vergi muafiyeti ile ilgili olarak 5362 sayılı Kanunun yukarıda yer alan düzenlemesinde, 507 sayılı Kanundan farklı olarak katma değer vergisi ve emlak vergisi hariç ifadeleri ilgili maddeye eklenmiştir. Dolayısıyla, 5362 sayılı Kanunun yasalaştığı 2005 yılını takip eden yıldan itibaren, meslek kuruluşlarımız emlak vergisi ödemekle yükümlüdür. Bununla beraber, meslek kuruluşlarımızın hizmet binası olarak kullanmakta oldukları işyerleri için çevre temizlik vergisi ödenmeyecektir. Ancak, Kanunun 65. maddesindeki istisna düzenlemesinde yer alan, meslek kuruluşlarımızın kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek ve bu amaçlara uygun olarak kullanılmak üzere ifadesi nedeniyle kuruluş amaçlarının dışında kullanılan gayrimenkuller için çevre temizlik vergisinin ödenmesi gerekmektedir. Örnek:.. Esnaf Odasının mülkiyetinde olup, düğün salonu olarak kullanılmakta olan gayrimenkul için çevre temizlik vergisinin ödenmesi gerekmektedir. 2. İşyeri kiralarının bankaya yatırılması zorunlu mudur? Yatırmamanın cezası nedir? İşyeri kiralarının, herhangi bir miktar sınırlaması olmaksızın 1 Kasım 2008 tarihinden itibaren bankalar aracılığıyla ödenmesi zorunludur. Kira ödemelerini bankaya yatırmaksızın elden ödemenin cezası, hem işyeri sahibi hem de kiracılar için; - Bilanço usulüne göre vergilendirilen esnaf ve sanatkarlar ile serbest meslek sahipleri hakkında TL den, - İşletme defteri tutan esnaf ve sanatkarlarla basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarlar hakkında 500 TL den, - Bunların dışında kalanlar hakkında da 250 TL den az olmamak üzere banka, finans kurumu ve postanelerden ödenmeyen her bir kira ödemesi için kira tutarının yüzde 5 idir. 3. Odalarda basit usul muhasebe hizmetleri için bir mali müşavirle anlaşma yapılması zorunlu mudur? Gelir Vergisi Kanununun, basit usulde ticari kazancın tespitinin yer aldığı 46. maddesinin 2. fıkrasında. Bu belgelerin kayıtları, mükelleflerin bağlı bulundukları meslek odalarının oluşturdukları bürolarda tutulur. Bu bürolarda 14

15 tarihli ve 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış yeterli sayıda meslek mensubunun çalıştırılması zorunludur. ifadesi yer almaktadır. Söz konusu ifadeden de anlaşılacağı üzere, meslek odalarında basit usul muhasebe kayıtlarını, ancak yetki almış mali müşavirler gerçekleştirebilirler. Mali müşavirlik belgesi olmayan genel sekreterlerin muhasebe hizmeti vermeleri mümkün değildir. 4. Basit usulde vergiye tabi üyelerin vergi levhaları odalarca tasdik edilebilir mi? 272 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre, serbest muhasebeci mali müşavirler, sözleşme yaparak muhasebe defterlerini tuttukları mükelleflerin vergi levhalarını tasdik edebilirler. Vergi levhası tasdik yetkisi, sadece vergi dairelerine ve mali müşavirlere verilmiştir. Odaların, üyelerine ait vergi levhalarını tasdik etmeleri mümkün değildir. 5. Basit usulde vergiye tabi bir esnaf, yanında işçi çalıştırabilir mi? Basit usule tabi olmanın genel şartlarından birisi, kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak tır. Bu konudaki yasal düzenlemenin yer aldığı kanun maddesinde parantez içi hükmü şu şekildedir. İşinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Yukarıdaki ifadeden de anlaşılacağı üzere, basit usulde vergiye tabi bir esnafın, yanında işçi ve çırak çalıştırmasında yasal bir engel bulunmamaktadır. Basit usule tabi olmayı engelleyecek husus işçi çalıştırmak değil, bilfiil işin başında bulunmamaktadır. Bazı vergi dairelerinin yaptığı uygulamalarda, başka bir işyerinde işçi statüsünde çalıştığı halde kendi ticari faaliyetinden dolayı basit usulde vergiye tabi olduğu tespit edilen esnaf ve sanatkarların gerçek usule alındığı görülmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığından alınan bir görüşte, basit usule tabi olduğu halde başka bir işyerinde de SSK lı olarak çalışan bir esnafın gerçek usule alınabilmesi için işyerinde fiili denetim yapılarak işinin başında bilfiil bulunmadığının tespit edilmesi gerekir ifadesi bulunmaktadır. Dolayısıyla, işyerinde fiilen yapılan yoklamalarda, işinin başında bulunmadığı tespit edilen ve aynı zamanda başka bir işyerinde de SSK lı olarak çalıştığı belirlenen esnaf ve sanatkarların gerçek usule geçmeleri gerekmektedir. Ancak, bilfiil işinin başında bulunanların, yanlarında işçi ve çırak çalıştırmalarında hiçbir sorun bulunmamaktadır. 6. Basit usulde vergiye tabi bir esnafın yanında çalışanın vergisi nasıl, nereye ve ne kadar ödenir? Basit usulde vergiye tabi olan esnaf ve sanatkarların yanlarında çalışanlar, Gelir Vergisi Kanununa göre, diğer ücretli sayılmaktadır. Diğer ücretli sayılanların yıllık gelirleri, takvim yılı başındaki asgari ücretin yıllık brüt tutarının dörtte biridir. Örneğin 2010 yılında basit usule tabi bir esnafın yanında çalışan bir işçinin yıllık geliri 729 TL x 12 ay = TL / 4 = TL dir. Yıllık gelir vergisi de yaklaşık 328 TL dir. 15

16 Diğer ücretlilerin, vergi dairelerinden alacakları boş vergi karnesi ni doldurarak her yıl Şubat ayında ikametgahlarının bulunduğu yerin vergi dairesine ibraz etmeleri ve vergilerini tahakkuk ettirmeleri gerekmektedir. Tahakkuk eden vergi Şubat ve Ağustos aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir. 7. Basit usulde vergiye tabi olanlar, yanlarında çalışanların karne almalarından, karnedeki bilgilerin doğruluğundan ve ödenmeyen vergilerinden sorumlu mudurlar? Vergi karnelerine yazdıkları bilgilerin doğruluğundan çalışanlar; işverenler tarafından bu karnelere ilave olunan kayıtlardan da işverenler sorumludur. Basit usule tabi esnaf ve sanatkarlar, yanlarında çalışanların yasal süresi içinde karne almalarını ve karnelerinde yazılı vergilerini zamanında ödemelerini sağlamaya mecburdurlar. Zamanında karne almamış veya vergisini tarh ettirmemiş olan çalışanların vergisi ve cezası işveren tahsil edilir. Karnesini zamanında alarak vergi dairesine veren ancak, vergisini zamanında ödemeyen çalışanın vergisi ve buna ait gecikme zammı da yine işverenden tahsil edilir. 8. Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarlar POS makinesi kullanabilirler mi? Basit usule tabi esnaf ve sanatkarların POS makine kullanmalarında hiçbir yasal engel bulunmamaktadır. Ancak, POS makinesi kullanmak suretiyle yapılan tahsilatlar, banka hesaplarında kayıt altına alındığından, olası bir vergi incelemesinde ispat olunabilmesi amacıyla, tahsil edilen hizmet bedeliyle aynı tutarda fatura veya fiş kesilmesine dikkat edilmesi gerekir. 9. Oda ve Birliklerin e-beyanname gönderme hizmetindeki sorumluluğu nedir? Gerçek usulde vergiye tabi olan mükellefler, yıllık gelir vergisi beyannameleri ile KDV ve muhtasar beyannamelerini internet üzerinden elektronik ortamda vergi dairelerine göndermek mecburiyetindedirler. Gerçek usulde gelir vergisine tabi olup da bir mali müşavirle anlaşma yapmak zorunda olmayan esnaf ve sanatkarlar, söz konusu beyannamelerini esnaf ve sanatkarlar odaları ve birliklerinden gönderebilirler. Bunun için, herhangi bir oda veya birlikle e-beyanname gönderilmesi konusunda sözleşme yapılması gerekmektedir. Oda ve birlikler, elektronik ortamda göndermekle yükümlü oldukları beyannamelerin içeriğinden sorumlu değildir. Ancak, daha önce esnaf ve sanatkarlar tarafından doldurularak vergi dairesine gönderilmek üzere oda veya birliğe getirilen beyannamelerin, doğru bir şekilde internet ortamına aktarılmasından oda ve birlik yönetimleri sorumludur. Örneğin, beyanname üzerinde TL olarak yazılı bulunan yıllık net gelirin, internet ortamına aktarılırken bir sıfırın unutulması nedeniyle 100 TL olarak yazılması halinde, aradaki 900 TL lik matrah farkının vergisinden ve cezasından oda veya birlik yönetimi sorumludur. 16

17 10. Basit usule tabi olmanın şartları nelerdir? Basit usule tabi olmanın genel ve özel şartları bulunmaktadır. Basit usule tabi olmanın genel şartları şunlardır: 1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.) 2. İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyük şehir belediye sınırları içinde ( tarihinden itibaren) TL. diğer yerlerde ( tarihinden itibaren) TL. yi aşmamak. 3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisi'ne tabi olmamak. 2 ve 3 numaralı bent hükümleri öteden beri işe devam edenlerde takvim yılı başındaki, yeniden işe başlayanlarda ise işe başlama tarihindeki duruma göre uygulanır. Basit usule tabi olmanın özel şartları şunlardır: 1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının ( tarihinden itibaren) TL. yi veya yıllık satışları tutarının ( tarihinden itibaren) TL. yi aşmaması, 2. 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının ( tarihinden itibaren) TL. yi aşmaması, 3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının ( tarihinden itibaren) TL. yi aşmaması. Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır270 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile tarihi itibariyle aşağıda belirtilen hadlerin aşılmaması gerekir. 17

18 Emtianın Cinsi Değerli Kağıt Büyükşehir Belediye Sınırları Dışında Büyükşehir Belediye Sınırları İçinde Kalan Yerlerde Kalan Yerlerde Yıllık Alım Ölçüsü Yıllık Satış Ölçüsü Yıllık Alım Ölçüsü Yıllık Satış Ölçüsü (TL) (TL) (TL) (TL) Şeker -Çay Milli Piy. Bileti, Hemen Kazan, Süper Toto vb. İçki (Bira ve Şarap Hariç) - İspirto- Sigara-Tütün Akaryakıt ( LPG hariç ) Basit usulde vergiye tabi olan esnaf ve sanatkarlar katma değer vergisi ödemekle yükümlü müdürler? Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarların mal ve hizmet teslimleri katma değer vergisinden istisnadır. Ancak, basit usule tabi esnaf ve sanatkarlardan dileyenler KDV mükellefi olabilir ve aylık beyanname verebilirler. Bununla beraber, basit usule tabi esnaf ve sanatkarların mal ve hizmet teslimlerinin KDV den istisna olması, bunların, mal ve hizmet alımlarında KDV ödenmeyecekleri anlamına gelmemektedir. Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarlar, düzenleyecekleri fatura ve fişlerdeki KDV bölümüne hiçbir şey yazmayacaklar, bir alttaki satıra genel toplamı yazacaklardır. KDV bölümüne yanlışlıkla da olsa KDV Dahildir ibaresi veya KDV tutarının yazılması halinde, faturada yer alan katma değer vergisinin fatura tarihini takip eden ay, beyan edilmesi ve ödenmesi gerekmektedir. Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarların isteğe bağlı olarak katma değer vergisi mükellefi olmaları halinde, mal ve hizmet alımları sırasında ödemiş olduklar katma değer vergisini, mal ve hizmet satışlarından hesapladıkları katma değer vergisinden mahsup edebilirler. 12. Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarlar, kiraladıkları işyeri için stopaj kesmek ve vergi dairesine ödemek zorunda mıdırlar? Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkarların muhtasar beyanname verme yükümlülükleri bulunmamaktadır. Bu nedenle, kiraladıkları işyerleri için de bir vergi kesintisi yapmak ve işyeri sahibi adına vergi dairesine beyan etmek zorunda değildirler. Basit usulde vergiye tabi bir esnaf veya sanatkara işyerini kiralayan mülk sahipleri, tıpkı konut kiralamalarında olduğu gibi, elde ettikleri kira gelirini yıllık beyanname vermek suretiyle beyan etmek ve ödemekle yükümlüdürler. 18

19 13. Basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkârların muhasebe işlemlerinin meslek odalarında yapılması zorunlu mudur? Gelir Vergisi Kanununa göre, basit usulde vergiye tabi esnaf ve sanatkârların muhasebe işlemleri, bağlı oldukları meslek odası bünyesinde oluşturulacak muhasebe bürolarında yapılmaktadır. Ancak, basit usul sisteminde defter tutma yükümlülüğü bulunmadığı için dileyen esnaf ve sanatkarlar, muhasebe işlemlerini kendileri yapabilecekleri gibi herhangi bir mali müşavire de yaptırtabilirler. Bununla beraber, muhasebe işlemlerini kendisi yapan veya bir mali müşavire yaptıran basit usul mükellefleri, hesap dönemi içerisinde, muhasebe işlemlerini bağlı oldukları odalara devredemezler. Odalar, ancak takip eden takvim yılı başından itibaren muhasebe işlemlerini yapmaya başlayabilirler. 14. Bağlı olduğu odaya yıllık aidat borcu olan esnafa basit usul belgeleri verilebilir mi? 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 62. maddesinin son fıkrasında Yıllık aidatlarını ödemeyen üyelere, ödeme yapılıncaya kadar odaca yapılacak hizmetler ile düzenlenecek ve onanacak belgeler verilmez. ifadesi yer almaktadır. Ancak, bu hüküm, mesleki hizmetler için geçerli olup, basit usul muhasebe hizmetlerini kapsamamaktadır. Dolayısıyla, üyelerin odalara aidat borcu bulunsa dahi vergilendirme ile ilgili tüm hizmet ve teslimlerin eksiksiz olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Konfederasyonumuzun 2006/48 sayılı genelgesinde konu detaylı olarak açıklanmıştır. VIII- MESLEKİ EĞİTİM 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu Uygulamaları sayılı Kanunun 30. maddesi çerçevesinde TOBB a bağlı odaların oda kaydı sırasında ustalık belgesi aramazken, TESK e bağlı odaların aramak zorunda kalmaları sonucu çıkan ustalık belgesi sorununun çözümü ile ilgili neler yapılıyor? Bilindiği üzere, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 30. maddesinde; Ustalık belgesine sahip olanlar ya da bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Bu Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde; belediyeler ve işyeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşlar işyeri açacaklardan, meslek odaları ise işyeri sahibi olarak üye kaydı yaptıracaklardan, ustalık belgesi istemek zorundadır... hükmü yer almaktadır. Söz konusu madde gereğince ya işyeri açan kişinin bizzat ustalık belgesi sahibi olması ya da ustalık belgesi sahibi bir kişiyi yanında çalıştırması gerekmektedir. Sanayici ve tüccar niteliğine sahip kişiler göz önüne alındığında, bu kişilerin mutlaka kendilerinin ustalık belgesi sahibi olmaları gerekmemekte, işletmelerinde ustalık belgesi sahibi kişileri çalıştırmaları yeterli olmaktadır. Hem mesleki belge sahibi kişilerin işyeri açmalarının sağlanması yoluyla gerçek meslek erbabının korunması, hem de bu kişilerin ürettiği mal ve hizmetten yararlanacak olan tüketicilerin korunması anlamında çok büyük öneme sahip olan bu düzenlemeye, kendileri de zaman zaman sıkıntı yaşamalarına rağmen, 19

20 Konfederasyonumuz ve esnaf-sanatkarlar teşkilatı her zaman destek vermiş ve bu sistemin geliştirilmesi için çaba sarf etmiştir. Ancak, 1 Haziran 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 102. maddesinde yer alan Ticaret siciline kayıtlı olanlardan 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda öngörülen ustalık belgesi istenmez. hükmü ile, hem ülkemizin mesleki eğitim sistemi ve iş yaşamını olumsuz etkileyen, hem de Avrupa Birliğine girme sürecinde bulunan ülkemizin AB uyum yasaları çerçevesinde hazırlanan bazı mevzuat çalışmalarını yaralayan bir uygulamanın önü açılmıştır. Bu haksız uygulama nedeniyle, esnaf-sanatkar statüsündeki kişiler ustalık belgesi aranmadığı için TOBB a bağlı odalara üye olarak kaydolmakta, esnaf ve sanatkarlar odaları ise sürekli üye kaybetmektedir. TOBB Kanununun TBMM den geçtiği günden bu yana Konfederasyonumuz, bu yanlış uygulamayı durdurmak amacıyla, konunun doğrudan tarafı olan Milli Eğitim Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde bir takım girişimlerde bulunmuştur. Son bir yılda bu haksız uygulama Başbakanlık da dahil olmak üzere bir çok kurum ve makam nezdinde gündeme getirilmiş ve haklılığımız bu kurumlarca kabul görmüştür. Ancak bu süreç içinde yine de kayda değer bir gelişme sağlanamamıştır. Son olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığının koordinesinde ilgili taraflarla bir dizi toplantı yapılmış olup, odalarımızın üye kaybetmesini engelleyecek bir çözüm üzerinde çalışılmaktadır. Bu sorunun çözümü ile ilgili olarak aşağıda belirtilen öneriler geliştirilmiştir. Bu sorunun en net çözümü 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 102 nci maddesi iptal edilmesi ile olacaktır. Bu maddenin iptali durumunda, yeniden eski uygulamalara dönülecek olup, 3308 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi hükmü çerçevesinde, TOBB a bağlı odalar da 3308 sayılı Kanunun çıraklık eğitimi uygulama kapsamında bulunan meslek dallarında işyeri açıp odalarına üye olmak üzere başvuruda bulunanlardan ustalık belgesi aramak zorunda kalacaktır. Ancak TOBB hiçbir şekilde bu öneriye sıcak bakmamakta ve maddenin iptalini istememektedir. TOBB un söz konusu maddeyi iptal etmemesi halinde, 5362 sayılı Kanunun esnaf ve sanatkarlar siciline kayıtla ilgili 68 inci maddesinin ilk fıkrasının son cümlesi olan 3308 sayılı Mesleki Eğitim kanunun kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette bulunacak esnaf ve sanatkarlardan sicile kayıt sırasında meslek dalı ile ilgili ustalık belgesi istenir. ibaresi madde hükmünden çıkarılmalıdır. Konfederasyonumuzun bu tür bir çözüm önerisini çok yanlı olarak değerlendirmesi gerekmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, zanaatkarlığın beceri gerektirmesi nedeniyle ustalık belgesine gerektirmesi düşüncesinden dolayı bu tür bir düzenlemeye karşı çıkmaktadır. MEB in de bu tür bir düzenlemeye olumsuz görüş vereceği aşikardır. Diğer bir çözüm önerisi 3308 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde geçen Ustalık belgesine sahip olanlar ya da bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler hükmü çerçevesinde, TOBB a bağlı odalara üye olacaklardan ustalık belgesi sahibi bir kişiyi yanlarında çalıştırmalarının talep edilmesidir. Nitekim MEB, 5174 sayılı Kanuna eklenen 102 nci maddeye rağmen, 20