2010 lu yıllarda Bilim ve Teknoloji Öngörüsü

Transkript

1 2010 lu yıllarda Bilim ve Teknoloji Öngörüsü Ali Akurgal Akurgal Danışmanlık Ege Üniversitesi 1/14

2 Mühendisler Biz mühendisler uğraştığımız olayları anlatmak için grafikler kullanırız. Bu grafiklerde genelde yatay ekseni zaman olarak alırız. Eksenlerin kesişme noktasındaki zamanı da t=0 ânı olarak alırız. t=0 öncesi koşullarımızı sıralarız. Girdilerimizi yazarız. Olaya konu mekanizmayı tanımlarız t zaman Ege Üniversitesi 2/14

3 Mühendislikte kesinlik A Eğer mekanizmayı yeterli ve doğru olarak tanımladıysak, mekanizma da kararlıysa, Eğer ön koşullarda veya girdilerde ihmal ettiğimiz bir değişken yoksa, t ekseni boyunca, gözlediğimiz çıktının eğrisi hep aynı olur t zaman Ege Üniversitesi 3/14

4 Sosyal yaşam Sosyal yaşamda: t=0 noktasında durup ileride olacakları mühendislik kesinliği ile bilmek olanaklı değildir. t=0 noktası hep içinde bulunduğunuz an dır. Zaman geriye doğru işler, yaşanmışlar (-) zamanda yer alır te Cumhuriyeti kurmuşuzdur, 1920 de Meclisi toplamışızdır, 1699 da Karlofça anlaşmasını imzalamışızdır, 1453 de Constantinople ı fethetmişizdir, 1071 de Anadolu ya yerleşmişizdir, MÖ 3000 lerde Asur da Akurgal dönemi yaşanmıştır. Biz, buna tarih deriz. Kanıtlarla desteklendiğinde tarih, mühendislik kesinliğindedir Ege Üniversitesi 4/14

5 Geleceği kestirmek Bulunduğunuz andaki değişkenleri çok kesin olarak biliyorsanız, Gelecekte yer alacak denklemleri etraflıca ve gelecekte ortaya çıkacak değişkenleri de hesaba katarak yazmışsanız, Yakın gelecek hakkında yanılma payı düşük kestirimlerde bulunabilirsiniz. Buna, öngörü diyoruz, (hesaplanabilir gelecek). Kestirimin ait olduğu zaman dilimi günümüzden ileriye doğru gittikçe, yanılma payı da artacaktır. Uzak gelecek için yapılan kestirimlere, uzgörü diyoruz Ege Üniversitesi 5/14

6 Medeniyetler Japon Asıllı ABD li bilim adamı Dr. Kaku ya göre: Tip 1 medeniyet, üzerinde yaşadığı gezegeninin (magma) enerjisini yönetebilir ve kullanır. Buck Rogers Tip 2 medeniyet, gezegeninin bulunduğu güneş sisteminin enerjisini yönetebilir ve kullanır. Star Trek Tip 2 medeniyet, galaksisinin bulunduğu güneş sisteminin enerjisini yönetebilir ve kullanır. Star Wars Biz, herhalde, enerjisini bitki artıklarından sağlayan ve hiçbir şeyi yönetemeyen Tip 0 medeniyetiz Ege Üniversitesi 6/14

7 Zincirleme tepkime Nükleer enerji, bir atomun parçalanarak ortama nötron salıvermesi ile ortaya çıkar. Salıverilen her nötron, enerjisini kaybetmeden bir başka atoma rastlarsa onu parçalar ve daha başka nötronları ortama salar. Enerjisini kaybetmeden şartını sağlamak için kritik kütle olarak adlandırılan, zincirleme tepkimeyi sürdürebilecek atom yoğunluğunu (saflığını) elde etmek gerekir. (İran) Project Manhattan, bir grup bilim insanını, atom bombasını bulsunlar diye bir araya getirmiştir. Gruptaki bireylerden ortaya salınan fikirler, diğer bireylerde yeni fikirleri tetiklemiştir. Sonuçta atom bombası keşfedilmiş tir Ege Üniversitesi 7/14

8 Project Manhattan Ege Üniversitesi 8/14

9 Medeniyet kulvarı değiştirmek Atom bombasını keşfetmek için dünyanın önde gelen fizikçilerini bir araya getirmek ve aralarındaki fikir etkileşiminin belli düzeye çıkmasını beklemek gerekti. Tip 0 medeniyetten Tip 1 medeniyete sıçramak için gereken buluş bundan çok daha muazzam olmalı. Dr. Kaku ya göre, Space Odyssey 2001 Bu buluşa yol açmak için ne kalabalıklıkta bir grup oluşturmak gerekir? O kalabalıkta ortaya atılacak fikirlerin bayatlamadan (enerjisini kaybetmeden) başka fikirleri tetiklemek üzere grup içerisinde yayılmasını nasıl sağlayabiliriz? Yanıt: Milyonlarca insanı, aynı noktadaymışçasına yoğunlaştırabilen internet ve sosyal paylaşım siteleri ile Ege Üniversitesi 9/14

10 2010 lu yılların lider teknolojisi Eğer bitki artıklarına dayalı enerji kaynakları bitmeden bir sıçrama yapıp dünyanın magmasındaki enerjiyi yönetmek ve enerjimizi oradan sağlamak için bir kulvar değişikliği yapacak isek, bu, bilgi ve iletişim teknolojileri ile olacak. Ama alışageldiğimiz bilgi ve iletişim teknolojisi değil: Bilgisayar teknolojilerimiz çok çok ilkel. Erşed Akçasu Öyle ki, insan beyninin 30W harcayarak yapabildiği işlemleri yapmak için MW lar harcanması gerekiyor. Demek ki, ilk önce insan beynini anlayıp sonra onun gibi hesap yapan bilgisayarlar oluşturacağız. Çözüm quantum computing de mi? DNA da taşınan bilgi miktarı Nöron sinaps ilişkisi / işbirliği Ege Üniversitesi 10/14

11 Grafen Bilgi ve iletişim teknolojilerinin temelinde yatan iki unsurdan biri donanım. Mevcut silikon teknolojisinde geometrik büyüklüklerde küçültme sınırına ulaşıyoruz. Daha küçülttüğümüzde, katkı için bir bölgeye 1 adedin altında katkı atomu koymamız gerekecek. Tam bu noktada grafen imdadımıza yetişiyor. (Nobel ödülü) Karbon, en iyi iletkenlerden biri. Tek atom kalınlığına kadar inilebiliyor. Silikona göre en az 10 kat hızlı. Silikona göre üçte bir gerilimle çalışabiliyor. Karbon, insan dokusuyla dost AreGe 11/14

12 Yanıtını bilmediğim birkaç soru DNA: İnsanın (ve diğer canlıların) kalıtsal bilgileri DNA ile sonraki kuşaklara aktarılıyor. Bir DNA içerisinde atomların diziliş şeklinin toplam olasılığı (kombinezonu) birkaç milyon kadar. Kalıtsal olarak bir sonraki kuşağa aktarılacak bilgi ise birkaç milyar kalem. Demek ki, çözdüğümüz DNA da bilgi saklama yöntemi yalnızca atomların dizilişi ile sınırlı değil. Peki, başka ne yi kullanıyor doğa? Quantum computing de atomların etrafında dönen elektronların sağa mı sola mı döneceğini belirleyip bilgiyi yazıyorsunuz, sonra bunu oku yup bilgiyi elde ediyorsunuz. Doğa bunu kullanıyor mu? Beynimiz böyle mi çalışıyor? Ege Üniversitesi 12/14

13 Merak ettiğim başka sorular İnsan beyni bilgiyi nasıl adresliyor? Unutmak ve hatırlamak mekanizmaları nasıl çalışıyor? Rüya görmek disc clean-up a karşı mı düşüyor? Hesapladığımız (kestirdiğimiz) bir büyüklük için yanılma payını veya sonuca güvenilirliği nasıl hesaplıyoruz??? Kanımca, bilgi ve iletişim teknolojileri, ilerleyen on yıllarda, önem ve önceliğini koruyacak. Ancak bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ilerleme önümüzdeki 10 yılda artık öncelikli olarak donanımda değil işlem yapma tarzında, yazılımda olacak Ege Üniversitesi 13/14

14 2023 Türkiye si GSMH kişi başı >20k$ İhracat M$ İthalat M$ İthalata dayalı büyüme, ithalata dayalı üretim. Kısaca günümüz ekonomisinin katlanmış şekli. Kimse sormuyor: Asgari ücret maliyeti 1.000$ olduğunda bugün yaptığımız işi yapabilecek miyiz? İthalata dayalı büyümeyi sürdürebiliyorsak neden olmasın? İthalata dayalı üretim sürecekse ya GSMH, ya ihracat rakamı tutmayacak. Yeni sektör gerekli. Akıl satma sektörü. Emekli sektörü Hasta sektörü AreGe 14/14

15 Teşekkürler Ege Üniversitesi