MİLLETLERARASI HUKUK

Transkript

1 MİLLETLERARASI HUKUK TEMEL BELGELER - ÖRNEK KARARLAR Aslan GÜNDÜZ 5. Bası I

2 Yay n No : 1421 Hukuk Dizisi : Bas - Kas m STANBUL ISBN say l ve 2936 say l Fikir ve Sanat Eserleri Yasalar ve Türk Ticaret Yasas gere ince; fotokopi, tarama, yazma vs. herhangi bir yöntemle bir kitab ço altarak sat n alan, satan veya bir kitaptan yazar n yaz l izni olmadan al nt yapan kifli ve kurumlar; Her bir kopya için 2 y ldan 6 y la kadar hapis cezas (para cezas na çevrilmeksizin), 10 milyar TL den 150 milyar TL ye kadar mahkemenin karar verece i para cezas, meslekten men ve kopyalama ve bas m cihazlar na el konulmas, cezalar ile cezaland r l rlar. Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Yasaya göre kapakta orijinal parlak hologram bulunmas zorunludur, bulunmayan kitaplar sahtedir. Dizgi Bask -Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Yeter fiahin Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 ÜÇÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ Hemen ilk görüflte anlafl laca üzere, kitab n bu bas s önceki bas lar ndan farkl d r. Kitap sadece bir belgeler kitab olmaktan ç kar ld, bir çeflit k smî case-book haline getirildi. Daha önceki bas larda yer alan temel belgelere gene yer verildi. Marjinal faydas dolay s yla her bölümün bafl ndaki bibliyografya kitaptan ç kar ld. Buna karfl l k, milletleraras hukukun kaynaklar, milletleraras alanda kuvvet kullan lmas, milletleraras hukuk ile iç hukuk aras ndaki iliflkiler, egemenli in kazan lmas usulleri, diplomatik himaye konular nda, temel belgelere ve mahkeme kararlar na ilaveten genifl aç klamalar yap ld. Di er bir çok önemli konuda ise ilk defa özlü milletleraras mahkeme kararlar na yer verildi. Böylece, okuyucunun teorik bilginin yan s ra pozitif hukuka da ulaflmas sa lanmaya çal fl ld. Türkiye de case-book yapman n zorlu unu hat rlatarak, bu bas da ancak iste imizin bir k sm n gerçeklefltirdi imizi, bir sonraki bas da yar m kalan bölümleri tamamlayaca m z özellikle vurgulamak istiyoruz. Bu bas n n haz rlanmas nda genç arkadafllar m Dr. Murat T. Yörüng, Esra Hatipo lu, Sait Akman, Yonca Kaya, Arma an Çak r, Rana zci, Çi dem Nas, Özlem Yücel ve Münevver Cebeci katk larda bulundular. Kendilerine teflekkür etmek bir borçtur. BETA n n de erli yöneticileri Rahmi Ar kan, Tülin F rat ve personelinden Gülgonca Arslany lmaz a her zamanki yak n iflbirli i ve dostluklar için ayr ca teflekkür etmek bir zevktir. Her zaman oldu u gibi bu bas n n da haz rlanmas ndaki eksiklikler için sadece biz sorumluyuz. Aslan GÜNDÜZ Maltepe 1998 III

4 K NC BASIYA ÖNSÖZ Kitab n bu bas s, önemli de iflikliklerle yay nlanmaktad r. Daha önceki bas da yer almayan bir dizi yeni belgeye bu bas da yer verdik. Lozan Bar fl Andlaflmas, Jenosit (Soyk r m) Sözleflmesi, Nürenberg Prensipleri, Sald rganl n Tan mlanmas Karar, Avrupa nsan Haklar Sözleflmesi nin yeni kabul edilmifl olan protokolleri, AG K in temel metinleri ilave etti imiz yeni metinler aras nda bulunmaktad r. Ayr - ca, BM Deniz Hukuku Sözleflmesi nin hemen hemen tamam n yay nl yoruz. Buna karfl l k, Avrupa Toplulu u ile ilgili metinleri Kitaptan ç kard k. Bunun sebebi, bu metinlerin hem çok yer tutmas, hem de Avrupa Hukukunun art k ayr bir disiplin olacak kadar geliflme kaydetmifl olmas d r. Daha önce temel belgeler hakk nda verdi- imiz bilgileri bu bas da güncel hale getirdik. Ancak, her konu hakk nda verdi imiz bibliyografyay aynen b rakmak zorunda kald k. Bunun da sebebi hem yer darl hem de tüm konularda tüketici bibliyografya sunma güçlü üdür. Kitab n bu bas s n n haz rlan p bas lmas nda birçok meslektafl m n ve milletleraras iliflkilerle ilgilenen ayd nlar m z n teflvikini ve fiili yard m n gördük. Bilhassa, Em.B. Elçi smail Soysal, Prof. Haluk Kabaalio lu nu, Doç. Dr. Rauf Versan, Yrd. Doç. Dr. Turgut Tarhanl y, Yard. Doç. Dr. Hakan Baykal bu vesile anmak zevkli bir borçtur. Kendilerine teflekkür ederim. Kürsü arkadafl m Ar. Gör. Özlem Yücel müsveddelerin daktilo edilmesine ve tashihlerin yap lmas na yard m etti. Kendisine teflekkür borçluyum. Evdeki iki küçük asistan m Kaan n ve Baran n tashihlerin yap lmas na yapt klar katk y sevgiyle hat rlayaca m. Nihayet, Kitab n bu bas s n da titizlikle gerçeklefltiren BETA n n de erli yöneticilerine ve çal flkan personeline teflekkür borçluyum. Akademik bir ortam içinde geliflip büyüyen BETA n n de erli yöneticileri Say n Kemal Peköz ün, Say n Rahmi Ar - kan n ve Kitab bask ya titizlikle haz rlayan de erli uzman Gülgonca Arslany lmaz n mükemmel ifl iliflkilerini ve dostluklar n burada anmak zevkli bir görevdir. Kitab n kusursuz ç kmas için çaba sarf ettik. Fakat, gene de hatalar n ortaya ç kmas kaç n lmazd r. Bu gibi hatalar n bütün sorumlulu unun sadece bize ait oldu- u kuflkusuzdur. Aslan GÜNDÜZ Maltepe V

5 ÖNSÖZ Bu çal flman n amac, baflta ö renciler olmak üzere, milletleraras hukukla ilgilenenlere, milletleraras hukukun ve milletleraras teflkilâtlar n esas belgelerini sunmakt r. Kanaatimize göre, bu tür belgeleri toplu flekilde sunmak gereklidir. Zira, memleketimizde bu tür belgeleri istendi i zamanda, hemen bulmak kolay de ildir. Bulundu unda bile, daha sonra meydana gelen de iflikliklerin ve andlaflmalara hangi Devletlerin taraf oldu unun tespiti sorunu vard r. Ayr ca, tek tek eriflilmesi kolay olsa bile, toplu halde esas metinleri elde bulundurman n yararl oldu u düflüncesindeyiz. Metinlerin seçiminde, esas itibariyle ülkemizde okutulan milletleraras hukuk derslerinin müfredat n gözönünde tuttuk. Baz metinlerin yersiz oldu u veya daha baflkalar n n da kitaba ilâve edilmesi gerekti i ileri sürülebilir. Muhtevan n nitelik ve kapsam n zaman ve ihtiyaçlar daha iyi belirleyecektir. Ancak, fluras kesindir ki belli konulara mümkün oldu u kadar yer vermekle beraber, kitab sadece veya esas itibariyle spesifik konulara teksif etmekten kaç nd k. Esasen belli konularda yay nlanm fl teksifi eserler vard r. Meselâ, Nomer-Eskiyurt un, Avrupa Sözleflmeleri; Özman n, Birleflmifl Milletler Deniz Hukuku Konferans, Birleflmifl Milletler Deniz Hukuku Sözleflmesi; Lütem in, Deniz Hukukunda Geliflmeler, Birleflmifl Milletler Deniz Hukuku Konferans gibi yay nlar sadece belli konulara teksif edilmifltir. Öte yandan, bu çal flma, milletleraras hukukun bütün konular n ve uygulamalar n kucaklamay da amaçlamamaktad r. Bu konuda, Akipek in, Devletler Hukuku Kaynaklar ndan ve Belgelerinden Örnekler isimli eseri mevcuttur. Biz, sadece çok kullan ld na inand m z temel metinleri belli bir sisteme göre biraraya getirdik. Metinlerde bugüne kadar meydana gelen de ifliklikleri yans tmaya çal flt k. Her konuda seçilmifl bir bibliyografya ve k sa bir aç klama yapmak suretiyle ve taraf devletleri veya oylama özelliklerini belirterek metinlere bir ölçüde aç kl k getirdik. Yer darl sebebiyle ve ihtiyac gözönünde tutarak, baz metinlerin önemli oldu- una inand m z k s mlar n vermekle yetindik. Bundan baflka, metinlerin resmî ve orjinal dilde yay nland klar belgeleri ve kaynaklar referans vermek suretiyle, araflt r c lar n iflini kolaylaflt rmaya çal flt k. Bilindi i üzere, resmî Türkçe tercümeler dahi andlaflmalar n yorumunda ihtiyatla karfl lanmak zorundad r. Aslolan, geçerli olan dildeki metindir. Bir k s m metinleri, resmî tercümelerinden, bir k sm n daha önce yap lm fl tercümelerden yararlanarak, bir k sm n da kendimiz tercüme ederek bu çal flmay tamamlad k. Bu sebeple, maalesef, metinlerde dil ve terim birli i sa lanamam flt r. Bibliyografya seçiminde tüketici bir yola gitmek hem gereksiz, hem de çok zor oldu undan, k sa bibliyografya vermekle yetindik. Bütün yay nlar vermek mümkün VII

6 de ildi. Bildi imiz ve kolayca eriflilebilir olanlar tercih ettik. Eksiklerin oldu unu biliyoruz. Bir ikinci bask olursa, tamamlamaya çal flaca z. Asl nda, bir deniz hukuku konusunda bile iki ciltlik bibliyografya kitab haz rland n biliyoruz. Bu durumda seçimin yap lmas da son derece zordur. Kitab n haz rlanmas ve bas lmas nda genifl teflvik ve yard mlar gördük. Bu meyanda her zaman oldu u gibi, Say n Doç. Dr. Haluk Kabaalio lu nun destekleri için müteflekkirim. Kitab n bas m s ras nda kürsü ardafl m Ar. Gör. Hakan Baykal, Fakültemizin de erli Araflt rma Görevlileri Bihterin Dinçkol, Pervin Ayazl ve Gökhan Antalya n n yard mlar için kendilerine burada teflekkür etmek bir zevktir. Kitab n bas lmas n sa layan BETA yöneticilerine, bilhassa Say n Kemal Peköz e met/er matbaas n n de erli personeline, özellikle Say n Erdo an Kantürk e ayr ca teflekkür ederim. Kendileri ile çal flmak bir zevkti. Kocamustafapafla Aslan GÜNDÜZ Aral k 1986 VIII

7 BEfi NC BASIYA ÖNSÖZ Bu bas, baz ufak düzeltmeler d fl nda bir önceki bas n n ayn s d r. Sa l k sorunlar m nedeniyle planlad m geniflletmeyi bu bas ya yetifltiremedim. Bu bas y da k sa sürede gerçeklefltiren BETA ya teflekkür ederim. Aslan GÜNDÜZ Adatepe DÖRDÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ Kitab n bu bas s nda ciddi de ifliklikler yapamad k. Sadece de iflikli e u ram fl olan Avrupa nsan Haklar Sözleflmesi ile Türk Bo azlar Tüzü ünü yeniden düzenledik. Di er belgeler, güncel hale getirildi. Kitab n tam anlam ile bir case-book haline getirilmesi gene bir sonraki bas ya kald! Her zaman oldu u gibi, bu defa da kitab n bas m nda BETA klasik titizli ini gösterdi. Say n Rahmi Ar kan a, Tülin F rat a, Gülgonca Arslany lmaz a ve Berrin Do rul a teflekkür borçluyum. Aslan GÜNDÜZ Adatepe, 2000 IX

8 Ç NDEK LER ÜÇÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ... III Ç NDEK LER...IX KISALTMALAR...XXII Birinci Bölüm M LLETLERARASI TOPLUM VE M LLETLERARASI HUKUK 1 TANIMLAR, TER MLER ve AÇIKLAMALAR... 1 A Milletleraras Hukuk (International Law, Law of Nations) ve Tan m... 1 B Milletleraras Hukukta Kifli (Subject - Süje) Kavram... 2 a Devlet Kavram (Concept of State)... 3 b Milletleraras Teflkilatlar (Örgütler) International Organisations... 3 c Bireyler (Individuals)... 3 C Hak Kavram (concept of right)... 4 D Milletleraras Hukuk Kavram n n Di er Baz Yak n Kavramlarla Karfl laflt r lmas... 4 a Milli Hukuk (National Law, Municipal Law, Domestic Law)... 4 b Devletler Hususi Hukuku - Milletleraras Özel Hukuk (Private International Law)... 5 c Süpranasyonal Hukuk (Supranational Law) ve Milletleraras Hukuk... 6 d Transnasyonal (Milliötesi) Hukuk (Transnational Law) M LLETLERARASI TOPLUMUN ÖZELL KLER VE BUNUN M LLETLERARASI HUKUKA ETK S...7 A Milletleraras Toplum Üyeleri Egemendir... 7 B Milletleraras Toplumda Yasa Koyma Yöntemi Farkl d r... 8 C Milletleraras Toplumda Kamu Düzenini Sa layacak Araçlar Farkl d r... 7 D Milletleraras Toplumda Yarg Sistemi Farkl d r M LLETLERARASI HUKUKTA YAPTIRIM SORUNU, YA DA DEVLETLER NEDEN M LLETLERARASI HUKUKA UYARLAR? A Yapt r m Kavram (concept of sanction) B Devletler Neden Milletleraras Hukuka Uyarlar? XI

9 4 M LLETLERARASI HUKUKUN KAYNAKLARI (SOURCES OF INTERNATIONAL LAW) A Maddi ve fiekli Kaynaklar: Hukukun Kaynaklar ile Sebepleri Aras ndaki Fark B Milletleraras Hukuk Kurallar n Yaratan Usuller (Süreçler) a Andlaflmalar b Milletleraras Teamüller (Yaz s z Kurallar - Customary Rules) aa Teamülün Ögeleri (Elements of Customary Law) aaa Maddi Unsur (Material Element) bbb Manevi Unsur (Psychological Element, Opinio Juris). 22 ccc Zaman Unsuru (Time Element) ddd Tekrar Unsuru ve Ani Teamüller Sorunu bb Milletleraras Hukukun R zai Karakteri ve Teamül Kurallar n n Evrenselli i Sorunu - Israrl Muhalefet cc Teamül Hukukuna Yolaçan Hareket ya da Teamüli Kurallar n Kan tlar c Genel Hukuk lkeleri (General Principles of Law) d Hukuk Saptayan ve Aç klayan Araçlar aa Mahkeme Kararlar aaa Milletleraras Mahkeme Kararlar n n Rolü bbb Milli Mahkeme Kararlar bb Doktrin e Jus Cogens (Emredici Kurallar - Peremptory Norms) M LLETLERARASI HUKUK KURALLARI ARASINDA H YERARfi kinci Bölüm M LLETLERARASI BARIfiIN KORUNMASI VE M LLETLERARASI EKONOM K L fik LER 1 M LLETLERARASI DÜZEN VE KUVVET KULLANMANIN M LLETLERARASI HUKUKTAK DURUMU A Birleflmifl Milletler Düzeninden Önceki Durum a Cenevre Protokolü b Lokarno Andlaflmas c Lokarno Andlaflmas D fl ndaki Çabalar aa Cemiyetin Tecavüz Savafllar n Hukuk D fl lan Etmesi bb Briand - Kellog Pakt cc Stimson Doktrini B Birleflmifl Milletler Sistemi ve Kuvvet Kullanma XII

10 a Temel Kurallar - Kuvvet Kullanma Yasa b Kuvvet Kullanma Yasa n n stisnalar aa Küba Krizi bb 1967 Arap- srail Savafl cc Osarik Reaktörünün Bombalanmas Olay c Terörle Mücadele ve Milletleraras Sistem aa Kuvvet Kullanma Yasa, Terörü Destekleme ve Terör Hareketlerinin Sald r Halini Almas bb Terör Hareketleri ve Tek Tarafl Kuvvet Kullan lmas Yasa cc Uygulama aaa Terör Üslerine Sald r bbb Tunus Sald r s d Terörizmi Destekleyen Ülkelere Karfl Kuvvet Kullanma C Evrensel Kurumlar ve Evrensel Belgeler a Kuvvet Kullanmaya liflkin Önemli Belgeler ve Mahkeme Kararlar aa Meflru Müdafaa Hakk Caroline Olay aaa Aç klamalar bbb ABD Hükümetinin Notas ve Cevab bb Stimson Doktrini b Stimson un Mektubu (Notas ) ve Sonras c Nikaragua/Amerika Birleflik Devletler Davas aa Aç klama bb Divan n Karar (K smî) M LLETLER CEM YET A Milletler Cemiyeti Hakk nda Genel Bilgiler B Milletler Cemiyet Misak (metin) M LLÎ S YASET N B R ARACI OLARAK SAVAfiIN TERKED LMES NE L fik N GENEL ANDLAfiMA (BR AND - KELLOG PAKTI VEYA PAR S M SAKI) A Genel Aç klama B Millî Siyasetin Bir Arac Olarak Savafl n Terkedilmesine liflkin Genel Andlaflma (Metin) B RLEfiM fi M LLETLER S STEM A Birleflmifl Milletler Andlaflmas B Birleflmifl Milletler Andlaflmas (metin) C Dört Müteflebbis Devletin Güvenlik Konseyi ndeki Oylama Usulüne liflkin Bildirisi XIII

11 a Genel Aç klama b Dört Müteflebbis Devletin Güvenlik Konseyi ndeki Oylama Usulüne liflkin Bildirisi (metin) D Devletler Aras nda Birleflmifl Milletler fiart na Uygun fiekilde Dostâne Münasebetler Kurmaya ve flbirli i Yapmaya Dair Milletleraras Hukuk lkeleri Hakk nda Bildiri a Genel Aç klama b Devletler Aras nda Birleflmifl Milletler fiart na Uygun fiekilde Dostâne Münasebetler Kurma ve flbirli i Yapmaya Dair Milletleraras Hukuk lkeleri Hakk nda Bildiri (metin) E Birleflmifl Milletler Genel Kurulu nun 377 (V) Say l ve 3 Kas m 1950 Tarihli Bar fl çin Birleflme Karar a Genel Aç klama b Bar fl çin Birleflme [Karar ] (metin) F Sald r n n (Tecavüzün) Tarifi: Birleflmifl Milletler Genel Kurulu nun 1974 Tarihli Karar a Genel Aç klama b Birleflmifl Milletler Genel Kurulu nun 1974 Tarihli Sald r n n (Tecavüzün) Tan mlanmas Karar (metin) GENEL KURUL UN M LLETLERARASI EKONOM K L fik LER HAKKINDAK KARARLARI A Birleflmifl Milletler Genel Kurulu nun 1962 Tarihli ve 1803 Say l Do al Kaynaklar Üzerinde Daimî Egemenlik Karar a Genel Aç klama b Birleflmifl Milletler Genel Kurulu nun 1962 Tarihli ve 1803 Say l Do al Kaynaklar Üzerinde Daimî Egemenlik karar (metin) B Devletlerin Ekonomik Haklar na ve Görevlerine Dair fiart a Genel Aç klama b Devletlerin Ekonomik Haklar na ve Görevlerine Dair fiart (Birleflmifl Milletler Genel Kurulu nun 3281 (XXIX) Say l Karar ) (metin) M LLETLERARASI ADALET D VANI A Genel Aç klama B Milletleraras Adalet Divan Statüsü (metin) C Birleflmifl Milletlere Üye Olmayan ve Divan Statüsüne Taraf Bulunmayan Devletlerin Uyuflmazl klar n Divana Havale Edebilme fiartlar D Birleflmifl Milletlere Üye Olmayan Fakat Divan Statüsüne Taraf Olmak stiyen Devletlerin Hukukî Durumu XIV

12 Üçüncü Bölüm M LLETLERARASI HUKUK KURALLARININ Ç HUKUKTA UYGULANMASI 1 M LLETLERARASI HUKUK KURALLARININ Ç HUKUKTA UYGULANMASI KONUSUNDA BAZI TEMEL LKELER DEVLETLER N M LLETLERARASI HUKUKA filerl K KAZANDIRMAK Ç N BEN MSED YÖNTEMLER A Milletleraras Teamül Hukuku Bak m ndan a çtihat Yoluyla Milletleraras Teamüli Hukuk - Milli Hukuk liflkisini Düzenlemifl Olan Ülkeler: Anglo-Amerikan Ülkeleri b Bir Anayasa Hükmüyle Milletleraras Teamüli Kurallar n ç Hukukta Uygulamas n Kabul Etmifl Olan Devletler c Türk Hukukunda Milletleraras Teamüli Kurallar B Andlaflmalar Bak m ndan M LLETLERARASI HUKUK KURALLARININ TÜRK HUKUKUNDA UYGULANMASI A Anayasa Hükümleri B 244 Say l Kanun C Mahkeme Kararlar a Usulüne Göre Yap lmayan Andlaflmalar n Mahkemelerce Uygulanmas Gerekmez b Devlet Memurlar n n Sendika Kurma Hakk c A HS nin 11. Maddesinin Sendika Kurma Hakk Veren Hükmü Do rudan Uygulan r d Türkçe Bilmeyen Yabanc n n Tercüme Masraflar Devletçe Karfl lan r e Markalar n Korunmas nda, S nai Mülkiyetin Korunmas na liflkin 1833 Tarihli Paris Sözleflmesi, 551 Say l Markalar Kanununa Göre Öncelikle Uygulan r f Memurlar n deoloji çerikli Beyanatlar fade Özgürlü ü Kapsam ndad r g Yüksek Askeri fiûra Karar ile Ordudan hraç Etme fllemi Yarg Denetimine Tabi De ildir Dördüncü Bölüm M LLETLERARASI HUKUK filemler 1 AÇIKLAMA TEK TARAFLI filemler XV

13 A Tek Tarafl ifllemlerin Hukuki Etkisi ile lgili Milletleraras Mahkeme Kararlar a Do u Grönland n Yasal Statüsü aa Aç klama bb Divan Karar b Nükleer Deneme Davalar aa Aç klama bb Divan Karar M LLETLERARASI ANDLAfiMALAR A 1969 Tarihli Viyana Andlaflmalar Hukuku Sözleflmesi a Genel Aç klama b Viyana Andlaflmalar Hukuku Sözleflmesi (Metin) B Andlaflmalar n Yap lmas ile lgili Türk Mevzuat a Türk Anayasas Hükümleri ve 244 Say l Kanun Hakk nda Aç klama b Andlaflmalar ile lgili Metinler aa 1982 Anayasas Hükümleri bb Milletleraras Andlaflmalar n Yap lmas, Yürürlü e ve Yay nlanmas ile Baz Andlaflmalar n Yap lmas çin Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesi Hakk nda 244 Say l Kanun (Metin) C Andlaflmalar n Onaylanmas (Örnek) D Milletleraras Mahkeme Kararlar a Andlaflmalarda fiekil fiart aa Aç klamalar bb Divan n 1978 Ege Denizi K ta Sahanl Davas ndaki Karar b Andlaflmalara Yorum Beyan Konulmas (Belilos Davas ) aa Aç klamalar bb Mahkeme nin Karar c Cebir Kullanarak ya da Cebir Tehdidinde Bulunarak Yapt r lan Andlaflmalar n Geçersizli i - [ zlanda/almanya Bal kç l k Davas (I.C.J., Reports, 1973)] d Andlaflmalar n Ciddi fiekilde hlal Edilmesi Sonucu Sona Erdirilmesi aa Aç klamalar bb Divan n Görüflü e De iflen fiartlar Sebebiyle Andlaflmalar n Sona Erdirilmesi XVI

14 aa Aç klamalar bb Divan n Karar (K smi) HAVA HUKUKU VE UZAY HUKUKU A 1944 Tarihli Milletleraras Sivil Havac l k Anlaflmas a Genel Aç klama b Milletleraras Sivil Havac l k Anlaflmas (Metin) B Ay ve Di er Gök Cisimleri Dahil, Uzay n Keflif ve Kullan lmas nda Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten lkeler Hakk nda Andlaflma a Genel Aç klama aa statistikî Bilgiler bb Genel Aç klama b Ay ve Di er Gök Cisimleri Dahil, Uzay n Keflif ve Kullan lmas nda Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten lkeler Hakk nda Antlaflma (Metin) Beflinci Bölüm ÜLKE (EGEMENL K) KAZANMA USÜLLER 1 AÇIKLAMA M LLETLERARASI YARGI KARARLARI A Palmas Adas Davas a Aç klamalar b Hakemin Karar B Clipperton Adas Davas (Fransa Meksika ya karfl (1931)) C Minquiers ve Ecrehos Davas D Bat Sahra Davas, (Advisory opinion, I.C.J., Reports, 1975, s.12) Alt nc Bölüm NSAN HAKLARI 1. B RLEfiM fi M LLETLER BELGELER A nsan Haklar Evrensel Bildirisi a Genel Aç klama b nsan Haklar Evrensel Bildirisiyle lgili Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Karar c nsan Haklar Evrensel Beyannamesi (Metin) B Sömürge daresi Alt ndaki Ülkelere ve Halklara Ba ms zl k Verilmesine liflkin Bildiri XVII

15 a Genel Aç klama b Sömürge daresi Alt ndaki Ülkelere ve Halklara Ba ms zl k Verilmesine liflkin Bildiri (Metin) C Dine veya nanca Dayal Müsamahas zl n ve Ay r mc l n Bütün fiekilleriyle Ortadan Kald r lmas Hakk nda Bildiri D Medeni ve Siyasi Haklara liflkin Milletleraras Sözleflme a Genel Aç klama b Medenî ve Siyasî Haklara liflkin Milletleraras Sözleflme (Metin) E Medenî ve Siyasî Haklara liflkin Milletleraras Sözleflmeye Ek htiyarî Protokol a Genel Aç klama b Medenî ve Siyasî Haklara liflkin Milletleraras Sözleflmeye Ek htiyarî Protokol (Metin) c Siyasî ve Medenî Haklara liflkin Milletleraras Andlaflmaya Ek Ölüm Cezas n n Kald r lmas Hakk ndaki 1989 Tarihli htiyari (2 Nolu) Protokol aa Genel Aç klama bb Protokol (Metin) NSAN HAKLARI VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLER N KORUNMASINA L fik N SÖZLEfiME (AVRUPA NSAN HAKLARI SÖZLEfiMES ) A Genel Aç klama B nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflme (11 Nolu Protokol ile De iflik) (Metin) C nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflmeye Ek Protokol a Genel Aç klama b nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflmeye Ek Protokol (Metin) D nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Avrupa Sözleflmesinde ve Bir Nolu Protokol de Yer Almayan Baz Hak ve Hürriyetleri Teminat Alt na Alan Dört Nolu Protokol a Genel Aç klama b nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflmede ve Bir Nolu Protokolde Yer Almayan Baz Hak ve Hürriyetleri Teminat Alt na Alan 4 Nolu Protokol (Metin) E nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflmeye Ek Ölüm Cezas n n Kald r lmas na liflkin 6 Nolu Protokol a Genel Aç klama XVIII

16 b nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflmeye Ek Ölüm Cezas n n Kald r lmas na liflkin 6 Nolu Protokol F nsan Haklar ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflmeye Ek 7 Nolu Protokol a Genel Aç klama b nsan Haklar ve Ana Hürriyetlerini Korumaya Dair Sözleflmeye Ek 7 Nolu Protokol (Metin) JENOS T N ÖNLENMES VE CEZALANDIRILMASI HAKKINDA SÖZLEfiME A Genel aç klama ve statistiki bilgiler B Jenosit in Önlenmesi ve Cezaland r lmas Hakk nda Sözleflme (Metin) NÜRENBERG MAHKEMES KURULUfi SENED NDE VE MAHKEMEN N KARARINDA TANINAN (KABUL ED LEN) M LLETLERARASI HUKUK PRENS PLER Alt nc Bölüm DEN Z HUKUKU - (ÇOK TARAFLI) DEN Z HUKUKU SÖZLEfiMELER CENEVRE DEN Z HUKUKU SÖZLEfiMELER A Karasular ve Bitiflik Bölge Sözleflmesi a Genel Aç klama b Kara Sular ve Bitiflik Bölge Sözleflmesi (Metin) B K ta Sahanl Sözleflmesi a Genel Aç klama b K ta Sahanl Sözleflmesi (Metin) C Aç k Deniz Sözleflmesi a Genel Aç klama b Aç k Deniz Sözleflmesi (Metin) D Bal kç l k ve Aç k Denizin Canl Kaynaklar n n Korunmas Hakk nda Sözleflme a Genel Aç klama b Bal kç l k ve Aç k Denizin Canl Kaynaklar n n Korunmas Hakk nda Sözleflme (Metin) TAR HL B RLEfiM fi M LLETLER DEN Z HUKUKU SÖZLEfiMES XIX

17 A Genel Aç klama B Birleflmifl Milletler Deniz Hukuku Sözleflmesi (Metin) KITA SAHANLI ININ TOPRAK ALTI VE DEN Z YATA ININ DO AL KAYNAKLARI HAKKINDA 2667 (NOLU) VE 28 EYLÜL 1945 TAR HL (ABD) BAfiKANLIK DUYURUSU (TRUMAN B LD R S ) DEN Z HUKUKU LE LG L TÜRK MEVZUATI A Türk Karasular Mevzuat a 476 say l Karasular Kanunu b 2674 say l Karasular Kanunu c 8/4742 say l Bakanlar Kurulu Karar d Yabanc Silâhl Kuvvetlere Ba l Gemilerin Türk çsular na ve Limanlar na Geliflleri ve Bu Sulardaki Haraket ve Faaliyetlerine liflkin Yönetmelik (metin) B Türk Bo azlar a Genel Aç klama b Türk Bo azlar Hakk nda Milletleraras Düzenlemeler aa Bo azlarda seyrüsefer Serbestisi Lozan Bar fl Andlaflmas n n 23. Maddesi bb Bo azlar n Tâbi Olaca Usule Dair Mukavelename (Lozan) aaa statistikî Bilgiler bbb Bo azlar n Tâbi Olaca Usule Dair Mukavelename (Metin) cc Bo azlar Rejimi Hakk nda Montreux da 20 Temmuz 1936 Tarihinde mza Edilen Mukavelename aaa statistiki Bilgiler bbb Bo azlar Rejimi hakk nda Montreux de 20 Temmuz 1936 tarihinde imza edilen Mukavelename (Metin) c Türk Bo azlar Deniz Trafik Düzeni Tüzü ü d stanbul Liman Tüzü ü aa K sa Aç klama bb stanbul Liman Tüzü ü (Metin) DEN Z HUKUKUNUN UYGULANMASINA L fik N BAZI MAHKEME KARARLARI A Karasular n n S n r n n Tayin Edilmesi ( ngiltere/norveç Davas, I. C. J. Reports 1951, p. 116) a Aç klamalar b Divan n Karar B ç Sulardaki Yabanc Gemiler Üzerinde Yarg Yetkisi a R. Anderson Davas XX

18 aa Aç klama bb Karar b Wildenhus Davas (120 US 1, US Supreme Court, 1887) aa Aç klama bb Karar C Kesintisiz - S cak Takip (I m Alone, Kanada ABD Davas ) a Aç klamalar b Komisyon Üyelerinin Müflterek Ara Raporu c Komisyon Üyelerinin Ortak Nihai Raporu D Karasular çinde Yer Alan Bo azlardan Geçifl Hakk a Korfu Kanal Davas ( ngiltere/arnavutluk) (I.C.J. Reports, 1949, s. 4) aa Aç klamalar bb Divan n Karar Yedinci Bölüm YABANCILARA VER LEN ZARAR DOLAYISIYLA DEVLET N SORUMLULU U VE D PLOMAT K H MAYE 1 AÇIKLAMALAR M LLETLERARASI BELGELER, MAHKEME KARARLARI A ddialar n Tabiiyeti B ç Kanun Yollar n n Tüketilmesi C Vatandafll k Kanunlar n n Çat flmas ile lgili Baz Sorunlar Hakk nda 1930 Tarihli La Haye Sözleflmesi D Çifte Uyrukluluk Halinde Milletleraras Diplomatik Himaye Hakk n n Kullan lmas a Nottebohm Davas (Liechtenstein v. Guatemala I.C.J. Reports s. 4) b Flengenheimer Talebi ( talya - ABD Uzlaflt rma Komisyonu L.R. 91) c Canevaro Davas ( taly v. Peru) d Merge Talebi e Salem Davas (Egypt v. USA., 2 R.I. A.A. 1161) f ran-birleflik Devletler Uyuflmazl k Divan, E Tüzel Kifliler Ad na ve Bir Anonim fiirket Hissedarlar Ad na Diplomatik Himaye Hakk (Barcelona Traction, Light and Power Co. Davas ) a Genel Aç klama b Divan n Karar XXI

19 Sekizinci Bölüm DEVLET N YARGI BA IfiIKLI I - D PLOMAT K L fik LER VE KONSOLOSLUK L fik LER 1 DEVLET N YARGI BA IfiIKLI I A Aç klama B Devletin Yarg Ba fl kl na liflkin Türk Mahkeme Kararlar a Yabanc Devletin Savafl Uçaklar n n Sebep Oldu u Haks z Fiilden Do an Davalar b Yabanc Devlete Ait Bir Savafl Gemisinin Sebep Oldu u Bir Haks z Fiilden Do an Davalar C Milletleraras Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk nda Kanun D Yabanc Diplomatik Personele Tebligat Yap lamayaca na liflkin 9 Aral k 1931 Tarihli Kararname ve Ekli Cetvel E Adalet Bakanl n n Yabanc Memleketlere Gönderilecek Tebli Evrak ve Masraf ile Kendilerine Tebligat Yap lamayacak fiah slara liflkin 17 Mart 1980 Tarihli Tebli i (I. Bölüm 5. K s m) D PLOMAT K L fik LER VE KONSOLOSLUK MENSUPLARININ YARGI BA IfiIKLI I A Diplomatik liflkiler Hakk nda Viyana Sözleflmesi ile ilgili Genel Aç klama B Taraf Devletler C Diplomatik liflkiler Hakk nda Viyana Sözleflmesi (Metin) D Diplomatik Temsilciliklerde Diplomatik Statüyü, Konsolosluklarda Konsolosluk Memuru Statüsünü Haiz Personel ile lgili Protokol Esaslar Hakk nda Yönetmelik (Metin) D PLOMAT K L fik LER VE D PLOMAT K YARGI BA IfiIKLI I ALANINDAK UYGULAMA D PLOMAT K PERSONEL N YARGI BA IfiIKLI INA L fik N TÜRK MAHKEME KARARLARI KONSOLOSLUK L fik LER HAKKINDA V YANA SÖZLEfiMES A Genel Aç klama B Konsolosluk liflkileri Hakk nda Viyana Sözleflmesi a Taraf Devletler b Konsolosluk liflkileri Hakk nda Viyana Sözleflmesi (metin) C Konsoloslar n Yarg Ba fl kl Hakk nda Türk Mahkeme Kararlar. 642 a Tedbirsizlik ve Dikkatsizlik Sonucu Ölüme Yol Açma b Tedbirsizlik ve Dikkatsizlik Sonucu Yaralamaya Yol Açma c Konsolos Yard mc s na Tebligat Yap lmas XXII

20 Dokuzuncu Bölüm BÖLGESEL S YAS TEfiK LATLANMA VE SAVUNMA 1 AVRUPA KONSEY A Genel Aç klama B Avrupa Konseyi Statüsü (Metin) KUZEY ATLANT K ANDLAfiMASI TEfiK LATI (NORHT ATLANTIC TREATY ORGANIZATION - NATO) A Genel Aç klama B Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, zlanda, talya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, ngiltere ve Amerika Birleflik Devletleri Aras nda 4 Nisan 1949 da Vaflington da mzalanan Kuzey Atlantik Antlaflmas (Metin) AFR KA B RL TEfiK LÂTI A Genel Aç klama B Afrika Birli i Teflkilât fiart (Metin) AVRUPA GÜVENL K VE fib RL KONFERANSI (AG K) A Genel Bilgiler B Helsinki Nihai Senedi (Metin) C Yeni Avrupa çin Paris Yasas (fiart ) D AG K nsani Boyut Konferans Kopenhag Toplant s Belgesi E AG K Milli Az nl klar Uzmanlar Toplant s (Cenevre) Raporu F AG K nsani Boyut Mekanizmas (Metinler) a Viyana Sonuç Belgesi: AG K in nsani Boyutu b AG K nsani Boyut Konferans Kopenhag Toplant s Belgesi c AG K nsani Boyut Konferans Moskova Toplant s Belgesi d 1992 Helsinki-II Belgesi Onuncu Bölüm LOZAN BARIfi ANDLAfiMASI XXIII

21 XXIV

22 ABD er. ABD AET AJIL AÜHFD BM BYIL C. Cilt CLR D. Düstur E. Esas Ed.n.: ibid. ICAO ICJ Reports ICLQ HMF ILM JDI LNTS MHB NTIR PASIL RGDIP KISALTMALAR Ankara Barosu Dergisi Amerika Birleflik Devletleri Avrupa Ekonomik Toplulu u Amerikan Journal of International law Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Birleflmifl Milletler British Yearbook of International Law Columbia Law Review Editörün notu ayn s. Sahife SBFD SSCB International Civil Aviation Organization International Court of Justice. Reports of Judgements Advisory Optinions and Orders International and Comperative Law Quarterly stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas International Legal Materials Journal de Droit International League of Nations Treaty Series Milletleraras Hukuk ve Özel Hukuk Bülteni Nederlands Tijdschrift voor International Recht Proceedings of American Society of International Law Revue Général de Droit Internatinol Public Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birli i XXV

23 UN UNTS US YILC YLJ YUN Va. J. INT. L. vol. United Nations United Nations Treaty Series United States Yearbook of the International Law Commission Yale Law Journal Yearbook of United Nations Virginia Journal of Internatinol Law volume XXVI