Gökyüzü Gözlemciliği Rehberi. Bilim Teknik TUG TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ

Transkript

1 Gökyüzü Gözlemciliği Rehberi Bilim Teknik ve TUG TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ 2014 Gök Olayları Yıllığı

2 Hazırlayanlar Alp Akoğlu (TÜBİTAK Popüler Bilim Dergileri) Dr. Tuncay Özışık (TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi) Grafik Tasarım - Uygulama Ödül Evren Töngür Yazılar Alp Akoğlu Kapak fotoğrafı M. Raşid Tuğral TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ Tel: (242) Faks: (242) TÜBİTAK BİLİM VE TEKNİK DERGİSİ Tel: (312) Faks: (312)

3 İçindekiler 2014 Gök Olayları Takvimi ün Önemli Gök Olayları 4 Aylık Gök Olayları 8 Gök Olayları Çizelgesi 32 Gökyüzü Gözlemciliği Rehberi 34 Gökyüzü Gözlemciliği 34 Takımyıldızlar 36 Gökyüzünde Uzaklıklar 37 Gökyüzü Haritaları 38 Gökcisimleri Nasıl Adlandırılıyor? 40 Gözleme Hazırlık 42 En Değerli Gözlem Aracı: Gözlerimiz 44 Güneş Batınca 46 Gökyüzündeki Yol Gösterici: Büyük Kare 48 Gökyüzünün Derinliklerinde 50 Aylı Geceler 52 Yapay Uydu Gözlemciliği 54 Dürbünle Gözlem 56 Teleskop Nasıl Çalışır 58 Gökyüzü Fotoğrafçılığı 60

4 2014 Gök Olayları Takvimi Ocak Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Mart Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz / Mayıs Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Şubat Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Nisan Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Haziran Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz /

5 Temmuz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Eylül Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Kasım Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Ağustos Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Ekim Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Aralık Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz

6 2014 ün Önemli Gök Olayları Bu yıl iki Ay iki de Güneş tutulması gerçekleşecek. Ancak bu tutulmalar ülkemizden izlenemeyecek. Ay tutulmalarının ikisi de tam tutulma olacak. Güneş tutulmalarının ilki halkalı tutulma olacak. Ancak bu tutulma Antarktika da çok kısa bir hat üzerinde gerçekleşecek. Ekim deki Güneş tutulmasıysa parçalı tutulma olacak ve Kuzey Amerika dan izlenebilecek. 15 Nisan 2014 Tam Ay Tutulması Kuzey Amerika daki gözlemciler bu tutulmanın tamamını izleyebilecek. Güney Amerika, Avrupa ve Afrika nın batısında tutulma Ay batarken, Avustralya ve Asya nın doğusundaysa Ay doğarken görülebilecek. 8 Ekim 2014 Tam Ay Tutulması Kuzey Amerika nın batısında, Pasifik Okyanusu nun neredeyse tamamında, Avustralya ve Asya nın kuzeydoğusunda tutulmanın tamamı izlenebilecek. Tutulma Afrika, Avrupa ve Ortadoğu nun büyük bölümünde hiç görülemeyecek. Kuzey Amerika nın doğusunda ve Güney Amerika da Ay batarken, Asya nın büyük bölümüyle Avustralya nın orta ve batısında Ay doğarken izlenebilecek. 16 Ağustos 2008 deki Parçalı Ay Tutulması nın Antalya dan çekilmiş fotoğrafı Mustafa Erol 4

7 Ecliptic Conjunction = 07:43:24.8 TD ( = 07:42:17.6 UT ) Greatest Eclipse = 07:46:47.0 TD ( = 07:45:39.8 UT ) Penumbral Magnitude = P. Radius = Gamma = Umbral Magnitude = U. Radius = Axis = Saros Series = 122 Member = 56 of Nisan 2014 Tam Ay Tutulması Dünya nın Y1: Yarıgölge tutulma başlangıcı (04:54) yarıgölgesi P1: Parçalı tutulma başlangıcı (05:58) T1: Tam tutulma başlangıcı (07:07) TO: Tutulma ortası (07:46) Dünya nın T2: Tam tutulma sonu (08:24) gölgesi P2: Parçalı tutulma sonu (09:33) Y2: Yarıgölge tutulma sonu (10:38) Y1 Total Lunar Eclipse of 2014 Oct 08 P1 T1 TO T2 P2 Y2 8 Ekim 2014 Tam Ay Tutulması Y1: Yarıgölge tutulma başlangıcı (08:15) P1: Parçalı tutulma başlangıcı (09:14) T1: Tam tutulma başlangıcı (10:25) TO: Tutulma ortası (10:54) T2: Tam tutulma sonu (11:24) P2: Parçalı tutulma sonu (12:34) Y2: Yarıgölge tutulma sonu (13:33) Y2 P2 T2 TO T1 P1 Y1 Dünya nın gölgesi Dünya nın yarıgölgesi "Eclipses During 2014", F. Espenak, Observer's Handbook , Royal Astronomical Society of Can Not: Saatler evrensel saat olarak verilmiştir.

8 2014 ün Önemli Gök Olayları 29 Nisan 2014 Halkalı Güneş Tutulması Bu tutulma yalnızca Antarktika da, çok küçük bir bölgede halkalı tutulma olarak gerçekleşecek. Halkalı tutulmanın gerçekleştiği bölgede ve yakınlarında yerleşim bulunmuyor. Ayrıca buraya ulaşmak çok zor. Bu nedenle büyük olasılıkla bu tutulmayı kimse izlemeyecek. Tutulma, Avustralya nın tamamındaysa parçalı tutulma olarak görülecek. Kıtanın güneyinde Güneş in örtülme oranı kuzayine göre daha fazla olacak. 23 Ekim 2014 Parçalı Güneş Tutulması Bu yılın ikinci Güneş tutulması yalnızca parçalı tutulma olarak gerçekleşecek ve Bu tutulma, Kuzey Amerika dan parçalı olarak izlenebilecek. Kıtanın kuzey doğusunda, Kanada da tutulma oranı % 80 i bulacak. Amerika Birleşik Devletleri ndeyse tutulma oranı % 40 ila 65 arasında olacak. Kıtanın güneyinde, Meksika da Güneş in küçük bir bölümü örtülecek. Göktaşı Yağmurları Tarih Sayı/saat Quadrantid (Dörtlük) 3-4 Ocak 120 Lyrid (Lir) Nisan 20 Eta Aquarid (Eta Kova) 4-5 Mayıs 60 Delta Aquarid (Delta Kova) Temmuz 20 Perseid (Perse) Ağustos 90 Orionid (Avcı) Ekim 20 Leonid (Aslan) Kasım 15 Geminid (İkizler) Aralık 120 6

9 FIGURE 2 Annular Solar Eclipse of 2014 Apr Nisan 2014 Halkalı Güneş Tutulması Saat (Evrensel saat) :00 UT 06:30 UT 07:00 UT Örtülme oranı 05:30 UT 05:00 UT 0.60 FIGURE 4 Partial Solar Eclipse of 2014 Oct Halkalı tutulma hattı Ecliptic Conjunction = 21:57:46.8 TD ( = 21:56:39.5 UT ) Greatest Eclipse = 21:45:38.7 TD ( = 21:44:31.4 UT ) Eclipse Magnitude = Gamma = Ekim 2014 Parçalı Güneş Tutulması Saros Series = 153 Member = 9 of :30 UT "Eclipses During 2014", F. Espenak, Observer's Handbook , Royal Astronomical Society of Canada 21:00 UT :30 UT :00 UT 22:30 UT 23:00 UT Constants & Ephemeris T = 67.4 s k1 = k2 = Geocentric Libration (Optical + Physical) l = b = -1.27

10 Ocak 2014 Gezegenler Merkür ay boyunca akşam gökyüzünde ve her geçen gün ufkun üzerinde yükseliyor. Ancak gezegen ayın ilk yarısında Güneş e çok yakın konumda olduğundan gözlenemeyecek. Ayın ikinci yarısında Merkür ü batı ufku üzerinde günbatımının hemen ardından görmek mümkün. Gezegen ayın son günleri Güneş ten yaklaşık 1,5 saat sonra batacak. Venüs ayın ilk günleri akşam gökyüzünde. Gezegeni görebilmek için ayın ilk iki-üç günü akşamları günbatımından hemen sonra güneybatı ufku üzerine bakmak gerekiyor. 2 Ocak ta Ay ve Venüs yakın görünümde olacak ama ufka çok yakın olduklarından görmek çok zor. Venüs ayın ilk haftasından sonra sabah gökyüzüne geçecek ve gökyüzünde hızla yükselecek. Ayın ortalarından sonra gezegeni gündoğumundan önce doğu-güneydoğu ufku üzerinde çok kısa sürelerle görmek mümkün. Mars ayın başlarında geceyarısı civarı doğuyor ve sabaha kadar gökyüzünde görülebiliyor. Gezegen ilerleyen günlerde giderek daha erken doğacak. Mars ı görmek için geceyarısı civarı doğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Jüpiter hava karardığında doğmuş oluyor ve ay boyunca neredeyse tüm gece gözlenebiliyor. Gezegeni akşam saatlerinde görmek için doğu-güneydoğu yönüne bakmak gerekiyor. Satürn ayın başlarında gece yarısından üç saat sonra, ayın sonlarındaysa bir saat sonra doğuyor. Gezegen bu sırada doğu ufku üzerinde görülebilir. Aldebaran Mars Spika Ay Satürn Ay Kastor Jüpiter Betelgüz Polluks Antares 14 Ocak akşamı günbatımından sonra doğu ufku 25 Ocak sabahı gündoğumundan önce güneydoğu ufku 8 gokyuzukitap2014son.indd :21

11 Gök Olayları Yeniay 1 Ocak İlkdördün 8 Ocak Dolunay 16 Ocak Sondördün 24 Ocak Yeniay 30 Ocak 01 Ocak Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 04 Ocak Dünya Güneş e en yakın konumunda ( km) 15 Ocak Jüpiter ile Ay sabaha karşı batıda birbirine yakın görünümde 16 Ocak Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 23 Ocak Mars ile Ay geceyarısından itibaren birbirine yakın görünümde 25 Ocak Satürn ile Ay geceyarısından sonra birbirine yakın görünümde 28 Ocak Mars ile Spika geceyarısından itibaren birbirine yakın görünümde 30 Ocak Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 31 Ocak Merkür en büyük doğu uzanımında (18 ) KUZEY Ejderha 1 Ocak 22:00 15 Ocak 21:00 31 Ocak 20:00 Kuğu Büyük Ayı Küçük Ayı Kutupyıldızı Kral Deneb Zürafa Kraliçe Aslan Vaşak Andromeda Kanatlı At DOĞU Regulus Yengeç İkizler Jüpiter Arabacı Kapella Üçgen Perseus Koç Balıklar BATI Suyılanı Küçük Köpek Procyon Avcı Aldebaran Boğa Balina Tekboynuz Büyük Köpek Akyıldız (Sirius) Tavşan Irmak Irmak GÜNEY 1 Ocak 22:00 15 Ocak 21:00 31 Ocak 20:00

12 Şubat 2014 Gezegenler Merkür ayın ilk günleri gözlem için yılın en iyi konumlarından birinde. Gezegen günbatımından sonra batı-güneybatı ufku üzerinde görülebilir. Merkür, 1 Şubat ta hilal şeklindeki Ay ın biraz altında yer alacak. Bu onu gökyüzünde bulmayı kolaylaştıracaktır. Merkür, ayın ilk haftasından sonra ufkun üzerinde hızla alçalacak ve gözden kaybolacak. Ayın ortalarından sonraysa sabah gökyüzünde olacak ancak ufuktan fazla yükselmeyecek. Ayın son günleri ufkun açık olduğu yerlerden görülebilir. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve gündoğumundan önce güneydoğu ufku üzerinde görülebiliyor. Gezegen ayın ortalarına kadar ufkun üzerinde yükselmeyi sürdürecek. Venüs 15 Şubat ta en büyük uzanımdan yani Güneş le en uzak görüneceği konumdan geçecek ve ayın ikinci yarısında yılın en iyi konumunda olacak. Mars artık geceyarısı doğmuş oluyor. Gezegen ayın başlarında 23:30 civarı doğuyor ve sabaha kadar gökyüzünde görülebiliyor. Gezegen ilerleyen günlerde giderek daha erken doğacak. Mars ı görmek için geceyarısı civarı doğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Jüpiter hava karardığında doğmuş oluyor ve ay boyunca neredeyse tüm gece gözlenebiliyor. Gezegeni akşam saatlerinde görmek için doğu-güneydoğu yönüne bakmak gerekiyor. Satürn ayın başlarında gece yarısından bir saat sonra, ayın sonlarındaysa geceyarısından önce doğmuş oluyor. Satürn de doğduktan sonra Mars ve Jüpiter gibi sabaha kadar gökyüzünde. Ay Kastor Polluks Jüpiter Betelgüz Ay Merkür Prokyon 1 Şubat akşamı günbatımından sonra batı ufku 10 Şubat akşamı güneydoğu ufku 10

13 Gök Olayları İlkdördün 6 Şubat Dolunay 14 Şubat Sondördün 22 Şubat 01 Şubat Merkür ile Ay günbatımında batıda birbirine yakın görünümde 11 Şubat Jüpiter ile Ay tüm gece birbirine yakın görünümde 12 Şubat Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 15 Şubat Venüs sabaha karşı güneydoğuda en büyük batı uzanımında (40 ) 19 Şubat Mars, Ay ve Spika geceyarısından itibaren birbirine yakın görünümde 22 Şubat Satürn ile Ay geceyarısından itibaren birbirine çok yakın görünümde 26 Şubat Venüs ile Ay sabaha karşı güneydoğuda birbirine çok yakın görünümde 27 Şubat Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) KUZEY 1 Şubat 22:00 15 Şubat 21:00 28 Şubat 20:00 Ejderha Çoban Küçük Ayı Kutupyıldızı Kral Kraliçe Büyük Ayı Zürafa Andromeda DOĞU Aslan Vaşak İkizler Kapella Arabacı Perseus Üçgen Koç Balıklar BATI Başak Kupa Regulus Suyılanı Yengeç Jüpiter Küçük Köpek Procyon Tekboynuz Büyük Köpek Akyıldız (Sirius) Aldebaran Boğa Avcı Tavşan Irmak Balina Irmak Yelken GÜNEY 1 Şubat 22:00 15 Şubat 21:00 28 Şubat 20:00

14 Mart 2014 Gezegenler Merkür ayın ilk günleri bu ayın en iyi konumunda. Gezegen Güneş doğmadan yaklaşık bir saat önce doğuyor. Bu sırada hava aydınlanmaya başladığı için gözlem süresi kısıtlı. Ayın ilk haftasından sonra giderek ufkun üzerinde alçalacak ve ayın ortalarından sonra Merkür ü görmek zorlaşacak. Merkür ü görebilmek için ayın ilk yarısında, sabah hava aydınlanmaya başladığı sırada doğu-güneydoğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve gündoğumundan önce güneydoğu ufku üzerinde görülebiliyor. Şubat ayında en büyük uzanımdan (Güneş e en uzak görünür konumundan) geçen gezegenin ufkun üzerindeki yükselimi ay boyunca biraz azalır. Ancak bu çok belirgin bir değişim olmayacak. Mars ayın başlarında 21:30 civarı doğuyor ve sabaha kadar gökyüzünde görülebiliyor. Gezegen ilerleyen günlerde giderek daha erken doğacak ve ay sonunda hava karardığında doğmuş olacak. Mars ı görmek için doğuş saatlerinden sonra doğu-güneydoğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Jüpiter ayın başlarında hava karardığında güneydoğu ufku üzerinde yükselmiş oluyor ve ay boyunca gecenin büyük kısmında gözlenebiliyor. Ayın sonlarındaysa hava karardığında meridyene yani güney yönünde gökyüzündeki en yüksek noktasına ulaşmış oluyor. Satürn ayın başlarında gece yarısından önce doğu ufkunda beliriyor. Gezegen ayın sonlarında yaklaşık iki saat daha önce, 21:30 civarında doğuyor. Mars Ay Spika Ay Venüs 18 Mart akşamı güneydoğu ufku 27 Mart sabahı gündoğumundan önce güneydoğu ufku 12

15 Gök Olayları Yeniay 1 Mart İlkdördün 8 Mart Dolunay 16 Mart Sondördün 24 Mart Yeniay 30 Mart 10 Mart Jüpiter ve Ay gece boyunca birbirine yakın görünümde 11 Mart Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 14 Mart Merkür sabaha karşı güneydoğuda en büyük batı uzanımında (28 ) 18 Mart Mars, Ay ve Spika gece boyunca birbirine çok yakın görünümde 20 Mart İlkbahar ılımı (gece ve gündüz süreleri eşit) 22 Mart Venüs sabaha karşı güneydoğuda en büyük batı uzanımında (47 ) 27 Mart Venüs ve Ay sabaha karşı güneydoğuda birbirine çok yakın görünümde 27 Mart Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 29 Mart Merkür ve Ay sabaha karşı doğuda birbirine yakın görünümde 31 Mart Mars ile Spika gece boyunca birbirine yakın görünümde KUZEY 1 Mart 22:00 15 Mart 21:00 31 Mart 20:00 Ejderha Kral Kraliçe Küçük Ayı Andromeda Kuzeytacı Kutupyıldızı Üçgen DOĞU Çoban Spika Başak Karga Arkturus Büyük Ayı Berenices in Saçı Kupa Aslan Regulus Suyılanı Yengeç Vaşak Zürafa İkizler Jüpiter Küçük Köpek Procyon Büyük Köpek Kapella Arabacı Tekboynuz Akyıldız (Sirius) Perseus Boğa Aldebaran Avcı Tavşan Koç Irmak Balina BATI GÜNEY Yelken 1 Mart 22:00 15 Mart 21:00 31 Mart 20:00

16 Nisan 2014 Gezegenler Merkür, ayın büyük bölümünde sabah gökyüzünde doğu-güneydoğu ufku üzerinde. Gezegeni görebilmek için ayın ilk günleri gündoğumundan yaklaşık yarım saat önce ufkun hemen üzerine bakmak gerekiyor. Ancak gezegeni görmek zor, çünkü yükselimi (ufuktan yüksekliği) çok az. Ayın ilk haftasından sonraysa gezegen Güneş e çok yakın konumda olacak ve gözlenemeyecek. Merkür, ayın son günleri akşam gökyüzünde olacak, ancak görülebilecek kadar yükselmesi için Mayıs ın ilk günlerini beklemek gerekecek. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve gündoğumundan önce doğu-güneydoğu ufku üzerinde görülebiliyor. Venüs ay boyunca her gün biraz doğuya doğru hareket edecek. Bunun dışında gezegenin ufkun üzerindeki yükselimi hemen hemen aynı kalacak. Mars ayın başlarında hava karardığında doğmuş oluyor ve sabaha kadar gökyüzünde görülebiliyor. Mars ı görmek için günbatımından sonra doğu-güneydoğu yönüne bakmak gerekiyor. Jüpiter ayın başlarında hava karardığında meridyene yani güney yönünde gökyüzündeki en yüksek noktasına ulaşmış oluyor ve geceyarısından yaklaşık bir buçuk saat sonra batıyor. Ayın sonlarında hava karardığında güney batı ufku üzerinde yer alacak ve geceyarısından önce batacak. Satürn ayın başlarında saat 21:00 civarı doğu ufkundan yükseliyor. Gezegen ayın sonlarında havanın kararmasıyla doğuyor ve tüm gece gökyüzünde bulunuyor. Satürn ü akşam saatlerinde görebilmek için doğu-güneydoğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Mars Ay Spika Ay Venüs 14 Nisan akşamı güneydoğu ufku 26 Nisan sabahı gündoğumundan önce doğu ufku 14

17 Gök Olayları İlkdördün 7 Nisan Dolunay 15 Nisan Sondördün 22 Nisan Yeniay 29 Nisan 06 Nisan Jüpiter ile Ay gece boyunca birbirine yakın görünümde 08 Nisan Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 14 Nisan Mars Dünya ya en yakın konumunda (92,4 milyon km) 14 Nisan Mars ile Ay tüm gece birbirine çok yakın görünümde 16 Nisan Satürn ile Ay gece boyunca birbirine çok yakın görünümde 23 Nisan Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 26 Nisan Venüs ile Ay sabaha karşı doğuda birbirine yakın görünümde KUZEY 1 Nisan 23:00 15 Nisan 22:00 30 Nisan 21:00 Kral Kraliçe Lir Vega Ejderha Küçük Ayı Kutupyıldızı Zürafa Perseus Herkül Kuzeytacı Büyük Ayı Vaşak Kapella Arabacı Boğa Aldebaran DOĞU Yılan Çoban Arkturus Başak Berenices in Saçı Aslan Regulus Yengeç İkizler Küçük Köpek Jüpiter Procyon Tekboynuz Avcı BATI Mars Terazi Spika Kupa Suyılanı Büyük Köpek Akyıldız (Sirius) Karga Yelken Pompa GÜNEY 1 Nisan 23:00 15 Nisan 22:00 30 Nisan 21:00

18 Mayıs 2014 Gezegenler Merkür ay boyunca akşam gökyüzünde ve bu ay içinde yılın en iyi durumuna gelecek. Gezegen ayın ilk günleri Güneş e yakın görünür konumda bulunduğundan erkenden batıyor. Ancak ayın ilk haftasından sonra günbatımının ardından batı ufku üzerinde kolayca görülebilecek kadar yükselmiş olacak. Merkür, ilerleyen günlerde ufkun üzerinde daha da yükselecek ve ayın sonlarında Güneş ten yaklaşık bir buçuk saat sonra batacak. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve gündoğumundan yaklaşık bir buçuk saat önce doğu ufkundan yükseliyor. Ay boyunca gezegenin ufuktan yüksekliği aynı kalıyor, ancak gezegen her gün biraz sola doğru ilerliyor. Polluks Mars ayın başlarında hava karardığında güneydoğu ufku üzerinde bulunuyor. Gezegenin aşağısında bulunan parlak beyaz yıldız Spika. Mars, giderek daha erken doğacak ve ay sonunda hava karardığında meridyene yani güneyde en yüksek konumuna ulaşmış olacak. Jüpiter ayın başlarında akşam saatlerinde güneybatı ufku üzerinde yer alıyor ve gece yarısı civarı batıyor. Jüpiter ilerleyen günlerde gökyüzünü giderek daha erken terk edecek. Ay sonunda hava karardıktan yaklaşık bir saat sonra batacak. Satürn yaklaşık üç saat arayla Mars ı izliyor. Gezegen hava karardığında doğu ufku üzerinde yer alıyor ve gecenin neredeyse tamamında gökyüzünde bulunuyor. Kastor Jüpiter Prokyon Ay Venüs Ay 4 Mayıs akşamı batı ufku 26 Mayıs sabahı gündoğumundan önce doğu ufku 16 gokyuzukitap2014son.indd :21

19 Gök Olayları İlkdördün 7 Mayıs Dolunay 14 Mayıs Sondördün 21 Mayıs Yeniay 28 Mayıs 04 Mayıs Jüpiter ile Ay günbatımında batıda birbirine yakın görünümde 06 Mayıs Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 10 Mayıs Satürn Dünya ya en yakın konumunda (1,3 Milyar km) 11 Mayıs Mars ile Ay tüm gece birbirine yakın görünümde 14 Mayıs Satürn ile Ay tüm gece birbirine yakın görünümde 18 Mayıs Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 25 Mayıs Venüs ile Ay sabaha karşı doğuda birbirine yakın görünümde 25 Mayıs Merkür günbatımında batıda en büyük doğu uzanımında (23 ) KUZEY Kraliçe 1 Mayıs 23:00 15 Mayıs 22:00 31 Mayıs 21:00 Perseus Deneb Kral Zürafa Kuğu Kutupyıldızı Küçük Ayı Kapella Arabacı Lir Vega Ejderha Büyük Ayı Vaşak İkizler Jüpiter DOĞU Yılancı Herkül Yılan Kuzeytacı Çoban Arkturus Başak Berenices in Saçı Yengeç Aslan Regulus Küçük Köpek Procyon Tekboynuz BATI Mars Kupa Akrep Satürn Spika Karga Suyılanı Antares Terazi Pompa Erboğa GÜNEY 1 Mayıs 23:00 15 Mayıs 22:00 31 Mayıs 21:00

20 Haziran 2014 Gezegenler Merkür ayın ilk günü Güneş ten yaklaşık bir buçuk saat sonra batıyor. Gezegen günbatımından sonra batı ufku üzerinde görülebilir. Ancak ilerleyen günlerde ufuktan yüksekliği hızla azalacak ve gezegen ayın ilk haftasından sonra gözden kaybolacak. Merkür ayın ortasından sonra sabah gökyüzüne geçecek, ancak görülebileceği kadar yükselmesi için gelecek ayı beklemek gerekiyor. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve gündoğumundan yaklaşık bir buçuk saat önce doğu ufkundan yükseliyor. Venüs 22 Haziran da Ülker (Yedi Kızkardeşler) açık yıldız kümesiyle, ayın son günlerindeyse Boğa Takımyıldızı nın en parlak yıldızı olan Aldebaran la yakın konumda olacak. 24 ve 25 Haziran da da Ay gezegene eşlik edecek. Mars ayın ilk günleri hava karardığında güney yönünde parlıyor ve geceyarısı civarı batıyor. Ay sonundaysa güneybatı ufku üzerinde yer alacak ve geceyarısından yaklaşık bir buçuk saat önce batacak Gezegenin sol altında bulunan parlak yıldız Spika. Jüpiter günbatımının ardından batı ufku üzerinde yer alıyor. Ayın başlarında gezegeni günbatımından sonra yaklaşık iki saat süresince görmek mümkün. Ancak ayın sonunda gezegen Güneş ten çok kısa bir süre sonra batacak ve bu yıl artık akşam gökyüzünde görülemeyecek. Satürn yaklaşık üç saat arayla Mars ı izliyor. Gezegen hava karardığında güneydoğu ufku üzerinde yer alıyor ve gecenin büyük çoğunda gökyüzünde bulunuyor. Mars Spika Polluks Kastor Satürn Ay Ay Jüpiter 1 Haziran akşamı günbatımından sonra güneybatı ufku 10 Haziran akşamı güney ufku 18 gokyuzukitap2014son.indd :22

21 Gök Olayları İlkdördün 5 Haziran Dolunay 13 Haziran Sondördün 19 Haziran Yeniay 27 Haziran 01 Haziran Jüpiter ile Ay günbatımında batıda birbirine yakın görünümde 03 Haziran Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 08 Haziran Mars, Ay ve Spika geceyarısına kadar birbirine yakın görünümde 10 Haziran Satürn ile Ay gece boyunca birbirine çok yakın görünümde 15 Haziran Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 15 Haziran Yaz gündönümü (en uzun gündüz, en kısa gece) 24 Haziran Venüs ile Ay sabaha karşı doğuda birbirine yakın görünümde 30 Haziran Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) Kraliçe KUZEY Zürafa 1 Haziran 23:00 15 Haziran 22:00 30 Haziran 21:00 Deneb Kral Kutupyıldızı Küçük Ayı Vaşak İkizler Yunus Kuğu Lir Vega Ejderha Büyük Ayı DOĞU Kartal Altair Herkül Çoban Kuzeytacı Berenices in Saçı Arkturus Aslan Regulus Suyılanı BATI Kalkan Yılancı Yılan Başak Mars Karga Spika Kupa Satürn Yay Antares Akrep Terazi GÜNEY Erboğa 1 Haziran 23:00 15 Haziran 22:00 30 Haziran 21:00

22 Temmuz 2014 Gezegenler Merkür ay boyunca sabah gökyüzünde. Ayın başlarında gezegen Güneş doğmadan bir saat önce doğuyor. Bu sırada hava aydınlanmaya başladığı için gözlem süresi kısıtlı. Merkür ü gözlemlemek için en iyi zaman ayın ortaları. Gezegen bu sırada Güneş ten yaklaşık bir buçuk saat önce doğuyor. Gezegen ayın sonlarında Güneş e yaklaşacak ve ayın ortalarından sonra görülmesi zorlaşacak. Merkür ü görebilmek için doğu-güneydoğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Ayın ortalarında Venüs Merkür ün yaklaşık 8 sağ üstünde yer alıyor. Bu onun gökyüzünde bulunmasına yardımcı olacaktır. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve gündoğumundan yaklaşık bir buçuk saat önce doğu ufkundan yükseliyor. Gezegen ilerleyen günlerde doğu-kuzeydoğu yönüne doğru hareket edecek. Mars ayın başlarında akşam hava karardığında güneybatıda bulunuyor ve geceyarısı batıyor. Gezegen, ilerleyen günlerde daha erken batacak ancak birkaç ay daha akşam gökyüzünde görülebilecek. Mars, ay boyunca Başak Takımyıldızı nın en parlak yıldızı Spika yla yakın konumda. Mars ve Spika ayın ortalarında çok yakın konumda olacak. Satürn ayın başlarında hava karardığında güney yönünde en yüksek konumunda oluyor ve geceyarısı civarı batıyor. İlerleyen günlerde gezegen daha erken batacak. Jüpiter bu ayın sonlarına doğru sabah gökyüzüne geçecek. Ay boyunca Güneş e çok yakın görünümde olacağından bu ay gezegeni göremeyeceğiz. Satürn Mars Spika Ay Venüs Ay 5 Temmuz akşamı güneybatı ufku 24 Temmuz sabahı gündoğumundan önce doğu ufku 20

23 Gök Olayları İlkdördün 5 Temmuz Dolunay 12 Temmuz Sondördün 19 Temmuz Yeniay 26 Temmuz 04 Temmuz Dünya Güneş e en uzak konumunda ( km) 05 Temmuz Mars, Spika ve Ay geceyarısına kadar birbirine çok yakın görünümde 08 Temmuz Satürn ile Ay geceyarısına kadar birbirine yakın görünümde 12 Temmuz Merkür sabaha karşı doğuda en büyük batı uzanımında (21 ) 13 Temmuz Mars ile Spika geceyarısına kadar birbirine çok yakın görünümde 13 Temmuz Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 24 Temmuz Venüs ile Ay sabaha karşı doğuda birbirine yakın görünümde 28 Temmuz Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) Zürafa KUZEY 1 Temmuz 23:00 15 Temmuz 22:00 31 Temmuz 21:00 Andromeda Kraliçe Vaşak Kutupyıldızı Kral Küçük Ayı Deneb Büyük Ayı Aslan Ejderha DOĞU Kanatlı At Yunus Kuğu Lir Vega Çoban Berenices in Saçı BATI Herkül Kuzeytacı Arkturus Altair Yılan Başak Oğlak Kartal Kalkan Yılancı Mars Spika Karga Satürn Terazi Yay Akrep Antares GÜNEY Erboğa 1 Temmuz 23:00 15 Temmuz 22:00 31 Temmuz 21:00

24 Ağustos 2014 Gezegenler Merkür ayın ilk yarısı gözlenemeyecek. Ayın sonlarına doğru Güneş ten yaklaşık 45 dakika sonra batacak. Ancak hava henüz kararmadan battığından görülmesi yine zor. Batı ufku tümüyle açık olan gözlemciler, temiz bir havada günbatımından yarım saat sonra gezegeni görmeyi deneyebilir. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde yer alıyor ve ayın başlarında gündoğumundan yaklaşık bir buçuk saat önce doğu ufkundan yükseliyor. Gezegen ayın başlarında İkizler Takımyıldızı nda yer alıyor. Ayın ortasından sonra Jüpiter le birbirlerine yakın konumda olacaklar. İki gezegen 18 Ağustos ta birbirlerine çok yakın konuma gelecek. Venüs ayın ortasından başlayarak giderek alçalacak ve ay sonunda havanın kararmasıyla batacak. Mars günbatımından sonra güneybatı ufku üzerinde yer alıyor ve ay boyunca konumunu koruyor. Gezegeni akşamları yaklaşık iki saat boyunca gözlemek mümkün. Mars ayın sonlarında Satürn le yakın konumda olacak. Satürn ayın başlarında hava karardığında güneybatıda Mars ın sol üstünde yer alıyor. İlerleyen günlerde hava karardığında batıya biraz daha yaklaşacak ve ayın 22 sinde Mars ın üzerinde bulunacak. Jüpiter geçtiğimiz ay sabah gökyüzüne geçmişti. Gezegen ayın başlarında ufka hâlâ çok yakın. Gündoğumundan önce ufkun üzerinde görülebilecek kadar yükselmesi için ayın ortalarını beklemek gerekiyor. Ayın sonunda gezegen artık alacakaranlıktan sıyrılmış olacak. Jüpiter Venüs Ay Mars Satürn Ay 23 Ağustos sabahı gündoğumundan önce doğu ufku 31 Ağustos akşamı günbatımından sonra güneybatı ufku 22

25 Gök Olayları İlkdördün 4 Ağustos Dolunay 10 Ağustos Sondördün 17 Ağustos Yeniay 25 Ağustos 03 Ağustos Mars ile Ay günbatımından sonra birbirine çok yakın görünümde 04 Ağustos Satürn ile Ay günbatımından sonra birbirine çok yakın görünümde 10 Ağustos Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 18 Ağustos Venüs ile Jüpiter sabaha karşı doğuda birbirine çok yakın görünümde 23 Ağustos Jüpiter, Venüs ve Ay sabaha karşı doğuda birbirine yakın görünümde 24 Ağustos Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 24 Ağustos Mars ile Satürn günbatımından sonra birbirine yakın görünümde 31 Ağustos Satürn ile Ay günbatımından sonra birbirine çok yakın görünümde KUZEY 1 Ağustos 23:00 15 Ağustos 22:00 31 Ağustos 21:00 Perseus Zürafa Üçgen Kraliçe Kutupyıldızı Büyük Ayı Balıklar Andromeda Kral Küçük Ayı Ejderha Berenices in Saçı Deneb DOĞU Kanatlı At Yunus Kuğu Vega Lir Herkül Kuzeytacı Arkturus Başak BATI Kova Kartal Altair Yılancı Yılan Mars Güneybalığı Oğlak Kalkan Antares Satürn Terazi Yay Akrep GÜNEY 1 Ağustos 23:00 15 Ağustos 22:00 31 Ağustos 21:00

26 Eylül 2014 Gezegenler Merkür Eylül ayı boyunca akşam gökyüzünde. Ancak Güneş ten yaklaşık 45 dakika sonra, hava henüz kararmadan battığından görülmesi zor. Batı ufku tümüyle açık olan gözlemciler, temiz bir havada günbatımından yarım saat sonra gezegeni görmeyi deneyebilir. Venüs ay boyunca sabah gökyüzünde, ancak ayın ikinci yarısından sonra ufkun üzerinde iyice alçalmış olduğundan görülmesi zor olacak. Venüs ayın başlarında Aslan Takımyıldızı nda, takımyıldızın en parlak yıldızı Regulus a yakın konumda olacak. Mars günbatımından sonra güneybatı ufku üzerinde yer alıyor ve ay boyunca konumunu koruyor. Gezegeni akşamları yaklaşık iki saat boyunca gözlemek mümkün. Mars, ayın başlarında Satürn le yakın konumda olacak. İki gezegenin parlaklığı birbirine çok yakın. Ayın sonlarındaysa Akrep Takımyıldızı nın en parlak yıldızı Antares le yakın konumda olacak. Jüpiter sabah gökyüzünde. Gezegen gündoğumundan önce güneydoğu ufku üzerinde görülebilir. Jüpiter ilerleyen günlerde giderek daha erken doğacak ve gecenin yaklaşık yarısında gözlenebilecek. Satürn hava karardıktan sonra güneybatıda. Gezegen ayın başlarında saat 23:00 civarında sonlarındaysa 21:00 civarında batıyor. Antares Ay Mars Satürn Mars Antares Ay Satürn 1 Eylül akşamı günbatımından sonra güneybatı ufku 29 Eylül akşamı günbatımından sonra güneybatı ufku 24

27 Gök Olayları İlkdördün 2 Eylül Dolunay 9 Eylül Sondördün 16 Eylül Yeniay 24 Eylül 01 Eylül Mars, Satürn ve Ay günbatımından sonra birbirine yakın görünümde 08 Eylül Ay Dünya ya en yakın konumunda ( km) 20 Eylül Jüpiter ile Ay sabaha karşı doğuda yakın görünümde 20 Eylül Ay Dünya ya en uzak konumunda ( km) 22 Eylül Merkür günbatımında güneybatıda en büyük doğu uzanımında (26 ) 23 Eylül Sonbahar ılımı (gece ve gündüz süreleri eşit) 26 Eylül Merkür, Ay ve Spika günbatımında güneybatıda birbirine yakın görünümde 28 Eylül Satürn ile Ay günbatımında güneybatıda birbirine yakın görünümde 29 Eylül Mars, Ay ve Antares günbatımında güneybatıda yakın görünümde Vaşak KUZEY 1 Eylül 23:00 15 Eylül 22:00 30 Eylül 21:00 Arabacı Kapella Büyük Ayı Perseus Zürafa Kraliçe Kutupyıldızı Küçük Ayı Çoban Koç Üçgen Andromeda Kral Deneb Ejderha Kuzeytacı Arkturus DOĞU Balıklar Lir Kuğu Vega Herkül Yılan BATI Balina Kanatlı At Yunus Altair Yılancı Kova Kartal Kalkan Oğlak Fomalhaut Güneybalığı Yay GÜNEY 1 Eylül 23:00 15 Eylül 22:00 30 Eylül 21:00

28 Ekim 2014 Gezegenler Merkür ayın ilk yarısında Güneş e yakın konumda olduğundan gözlenemiyor. Ayın ortasında sabah gökyüzüne geçecek olan gezegen ufkun üzerinde hızla yükselecek ve ayın 20 sinden sonra gündoğumundan önce doğu ufkunun üzerinde görülebilecek. Ayın son günleri ufkun üzerinde iyice yükselmiş olacak ve sabah gün ağarırken görülebilecek. Venüs bu ay akşam gökyüzüne geçecek ancak görülebilecek kadar yükselmeyecek. Venüs ü görebilmek için Aralık ayının sonlarını beklemek gerekiyor. Mars günbatımından sonra güneybatı ufku üzerinde bulunuyor ve ay boyunca konumunu koruyor. Gezegeni akşamları yaklaşık iki saat boyunca gözlemek mümkün. Mars, ayın başlarında Akrep Takımyıldızı nın en parlak yıldızı Antares le yakın konumda. Ayın sonuna geldiğimizde gezegen Yay Takımyıldızı sınırlarına girmiş olacak. Jüpiter ayın başlarında geceyarısından iki saat sonra doğuyor. Gezegeni görmek için bu sırada doğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Gezegen gündoğumundan önce gökyüzünde en yüksek konumuna ulaşıyor. Ayın sonlarında gezegen geceyarısı civarı doğacak. Satürn ayın başlarında günbatımından yaklaşık yarım saat sonra güneybatı ufku üzerinde görülebilir. Gezegen ayın sonlarında iyice alçalmış olacak ve günbatımının hemen ardından gökyüzünü terk edecek. Jüpiter Ay Regulus Ay Mars 18 Ekim sabahı hava aydınlanmadan önce güneydoğu ufku 28 Ekim akşamı günbatımından sonra güneybatı ufku 26