Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi

Transkript

1 Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Eğitmen Korhan Kayakökü İş Güvenliği Uzm. ve İşyeri Hekimi Eğitimcisi Ankara, 2014

2 Program EĞİTİM 1.Eğitim 2.Eğitim 3.Eğitim 4857 Sayılı İş Kanunu, Yasal Hak ve Sorumluluklar Mevzuat 6331 Sayılı İSG Kanunun değerlendirmesi ve mevzuatımıza getirdiği yenilikler İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Sebepleri ve iş yerindeki riskler EĞİTİM SÜRESİ 2 SAAT Temel İlk Yardım Eğitimi Yangın Müdahale ve Yangın söndürme teknikleri Acil durumlar Acil müdahale ekiplerinin görevleri ve hareket tarzları EĞİTİM SÜRESİ 2 SAAT Temel ergonomi eğitimi Ergonomik rahatsızlıklar ve korunma yöntemleri Ekranlı araçlarda çalışmalarda iş güvenliği EĞİTİM SÜRESİ 2 SAAT

3 Amacımız, Eğitim sonunda katılımcıların iş güvenliği bilincinin artması, ülkemiz mevcut mevzuatları uyarınca yasal hak ve sorumlulukları ile yaptırımları konularında daha fazla farkındalık sağlanarak ülkemiz iş kazası istatistiksel verilerine olumlu ivmeler kazandırılması hususunda bireysel kazanımlar sağlanması hedeflenmektedir. Unutulmamalıdır ki iş güvenliği Ülkelerin gelişmişlikleri ile doğru paralelliktedir.

4 Dünya Sağlık Örgütüne göre Sağlık; Sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, BEDENEN RUHEN SOSYAL YÖNDEN tam bir iyilik halini SAĞLIK olarak tanımlar.

5 Nedir bu İş Güvenliği? İş yerinde işin yapılması ve yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden ve sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak ve daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan sistematik ve bilimsel çalışmalara İŞ GÜVENLİĞİ denir. Çalışanlara daha güvenli bir çalışma ortamı sağlamaktır Çalışanlara karşı karşıya ulundukları tehlike ve riskleri anlatıp ona göre çalıştırmaktır. İŞ GÜVENLİĞİ GELİŞMİŞLİKTİR UYGARLIKTIR.

6 Neden İş Güvenliği? Çünkü; Dünya da Ortalama 3 Milyar Çalışan İş Gücü vardır. Her yıl 250 Milyon iş kazası, 160 Milyon da meslek hastalığı meydana gelmekte, İş Kazası ve meslek hastalığı sonucu yılda 1.2 Milyon kişi ölmektedir. Dünyada 1. El Salvador 2. Cezayir Her gün 500 den fazla kadın veya erkek iş kazalarında öldükleri için evlerine dönememektedir. Avrupa birliği ülkelerinde iş kazalarının yıllık toplam maliyetinin 20 milyar Euro olduğu hesap edilmektedir. (Görünen Maliyet) 1.? Avrupa'da

7 Türkiye de? Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye de de iş kazaları önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) son iş kazası istatistiklerine göre Ülkemizde Her 6 dk.da 1 iş kazası meydana gelmektedir iş kazası, 429 meslek hastalığı vakası tespit edilmiştir. Bunların 1171'i ölümle sonuçlanırken, 1885 kişi sürekli iş göremez hale gelmiştir. İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kaybedilen iş günü sayısı ise 1 milyon 533 bin 749'dur. Ülkemizde Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kriterlerine göre iş kazaları ve meslek hastalıklarının yıllık maliyeti; yaklaşık 38 milyar TL. olarak tahmin edilmektedir.

8 Aslında, YAPILAN ARAŞTIRMALAR GÖSTERMİŞTİR Kİ İŞ KAZALARININ ; %100 TÜH TÜH.. VAH VAAAHHHH %75 KEŞKE %50 %98 SAYDI ETSEYDİ DİKKAT ETSEYDİ.. OFFFFFFFF %25 %0 ÖNLENEBİLİR %2 ÖNLENMESİ MÜMKÜN DEĞİL ŞANSI YOKTU KİM KOYMUŞ Kİ? TÜHH YAAAAA ŞANSA BAK

9 Kanun ne diyor? 4857 Sayılı İş Kanunu 5510 Sayılı 6331 Sayılı Sosyal Sigortalar ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kanunu

10 4857 S. İş Kanunu 4857 İŞ KANUNU MADDE 2: Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

11 4857 S. İş Kanunu İŞÇİNİN İŞ AKDİNİ HAKLI NEDENLERE FESİH DURUMU 4857 İ.K MADDE 24 - Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, şu hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: I. Sağlık sebepleri: a. İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa. b. İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

12 4857 S. İş Kanunu İŞVERENİN İŞ AKDİNİ HAKLI NEDENLERLE FESİH DURUMU 4857 İ.K MADDE 25 - Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, şu hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: I- Sağlık sebepleri: a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi. b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda. (a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.

13 4857 S. İş Kanunu II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri: a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması. b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması. c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması. d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 84 üncü maddeye aykırı hareket etmesi. e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi. h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

14 4857 S. İş Kanunu ARA DİNLENMELER 4857 İ.K MADDE 68 - Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere; a.4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika, b.4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat, c.7,5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat, Ara dinlenmesi verilir. Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

15 4857 S. İş Kanunu GECE ÇALIŞTIRMA YASAĞI 4857 İ.K MADDE 73 Sanayiden sayılan işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır

16 6331 S. İş Sağ. ve Güv. Kanunu R.G Tarihli 6331 Sayılı İSG Kanunu ile işverenlere ve işçilere iş sağlığı ve güvenliği konusunda 4857 İş Kanunundan daha kapsamlı ve büyük sorumluluklar ve yükümlülükler getirilmiştir. Daha önce 1475 sayılı İş Kanunda kısmen ve 4857 sayılı İş Kanunda da daha geniş kapsamlı olarak yer verilen ancak iş mevzuatı hususları/ yükümlülükleri arasında sıkıştırılmış olarak sunulan İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ terminolojik kavramı ilk kez T.C Mevzuatlarında ayrı bir yasa olarak 6331 SAYILI İSG KANUNU nda yer aldı Sayılı İş Kanunda iş güvenliği hükümleri için Sanayiden sayılan işyerleri ibaresi kullanılıyordu. Bu tanımla sanayiden sayılmayan ancak iş kazaları ve meslek hastalıklarının çok da azımsanmayacak ölçülerde yaşandığı ve Sgk istatistiklerine yansıyan iş kollarını kapsamıyordu. Yeni İSG yasası ile sanayiden sayılmayan ancak personel istihdamının olduğu tüm iş kolları isg yasal yükümlülükleri altına sokuldu. Örneğin turizm, sağlık hizmetleri, eğitim sektörü, vb

17 belgeye sahip iş güvenliği uzmanı ile bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde işyeri hekimi görevlendirmekle yükümlü olacak. Ayrıca işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personeli görevlendirilecek, bünyesinde bu vasıflara sahip personel bulunmayan işyerleri, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilecek S. İş Sağ. ve Güv. Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunda iş sağlığı ve güvenliği hükümlerinin kamu personelini de kapsadığına dair bir hüküm yoktu. Ancak yeni İSG Kanunda kamu ve özel sektöre ait bütün işyerleri ve işverenler de isg yükümlülükleri altına sokulmuştur. Böylece ilk defa T.C Mevzuatında memurlar da isg yasal uygulamalarına dahil edilmiştir. İşveren; mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunmaya yönelik çalışmaları da kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetini sunmak için Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde (A) sınıfı, Tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (B) sınıfı, Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (C) sınıfı

18 6331 S. İş Sağ. ve Güv. Kanunu Risk değerlendirilmesi yaptırılması zorunluluğu 4857 Sayılı İş Kanunda kısmen cümle arasında yer almışken İSG Kanunda direk ve açık olarak sektör ve personel sayısı gözetmeksizin tüm işyerlerinin yasal zorunluluğu haline dönüştürülmüştür. İş ekipmanları, kullanılan maddeler, çevre şartlarını değerlendirerek yapılacak bir Acil durum planı ve acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak için yapılacak Acil Eylem tatbikatları ilk defa yasalarımızda yer bulmuştur.

19 Buz Dağının,

20 5510 S. SSK Kanununa göre İş Kazası; 1. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, 2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında, 3. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, 4. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, 5. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,

21 Tarafların ilişkisi Devlet Devlet İş hayatını düzenleyen kanun, tüzük ve yönetmelikler çıkararak denetim yaparak eğitim vererek İşveren Önlem alarak, Eğitim vererek, bilgilendirerek Şirket için denetim ve gözetim yaparak İşçi Alınan önlemlere uyarak İşçi İşveren

22 Yaptırımlar YAPTIRIM 1: 4857 İŞ KANUNU MADDE 25 YAPTIRIM 2: TÜRK CEZA KANUNU MADDE 85 TAKSİRLE ÖLÜME SEBEP OLMA 1 kişinin ölümü halinde 2 yıldan 6 yıla kadar 1 den fazla ölüm halinde 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası YAPTIRIM 3: TÜRK CEZA KANUNU MADDE 89 TAKSİRLE YARALANMAYA SEBEP OLMA 1 kişinin yaralanması 3 aydan 1 yıla kadar hapis 1 den fazla kişinin yaralanması 6 aydan 3 yıla kadar hapis Bilinçli taksir halinde %50 arttırılır. Yaralanma hayati tehlike veya kalıcı bir sakatlığa sebep olursa %50 arttırılır.

23 Taksir ne demek? Dikkatsizlik, tedbirsizlik, meslekte acemilik veya düzene, buyruklara ve talimata uymazlıktan doğan, istemeyerek gerçekleştirilen suçlara TAKSİR denir. Hukuki anlamda ise failin suç işlemek istememesi ama buna rağmen hukuk düzeninin gereklerine de aldırmaması anlamına gelmektedir. Taksirle ölüme sebebiyet, kasten öldürme suçundan bağımsız bir suç olup, fail ölüm sonucunun meydana gelmesini istememekte; ancak göstermesi gereken dikkat ve özeni göstermediği için bu netice meydana gelmektedir. Kusurluluk türünün farklı olması, taksirle ölüme sebebiyetin, kasten öldürme yanında bağımsız bir suç olarak ortaya çıkması sonucunu doğurmuştur. Peki bilinçli taksir ne demektir? Bilinçli taksirde ise fail, korunan obje bakımından, somut bir tehlikenin mevcut olduğunu fark etmekle birlikte, tehlikenin derecesini küçümsemek veya kendi gücünü aşırı bir şekilde varsayarak, kendisine yüklenen göreve aykırı olarak kanuni tipte yer alan neticenin gerçekleşmeyeceğine güvenir. BU DURUMDA İŞ KAZALARININ TAMAMI BİLİNÇLİ TAKSİR İÇERİSİNDE DEĞERLENDİRİLİR VE İŞVEREN BİLİNÇLİ TAKSİR SUÇUYLA YARGILANIR.

24 YAPTIRIM 4: BORÇLAR KANUNU İşveren kendisine gelebilecek tazminat ve rücu miktarlarını görev yetki sorumluluklara göre kusur oranında çalışanlara rücu edebilir. BUNDAN ÇIKARILACAK SONUÇ İşveren vekili sıfatıyla görev aldığınız her işyerinde iş kazası ya da meslek hastalığı durumunda kendisine yüklenen tüm maddi/ manevi yaptırım ve tazminatları işveren de çalışanına rucu edebilir.

25 Çalışanların Hakları (Özet) Yakın, acil ve hayati bir tehlikeyle Çalışanların sağlıklı ve güvenli karşı karşıya kalan çalışan bir ortamda çalışma hakları İş Kanunu na göre güvenli bir vardır. ortamın kurulmasını talep edebilir. Kurul kararına rağmen güvenli bir Ortam sağlanmadan çalışmaya zorlanan Çalışan 4857 İş Kanunu Madde 24 e göre Haklı fesih yapabilir.

26 Çalışanların Sorumlulukları (Özet) Katılımcı olmak Talimatlara Uymak Sağlık ve Güvenliği Ön Planda Tutarak çalışmak Tehlikeli Durumları Yetkili Birim ya da kişilerle paylaşmak Önemli

27 Tehlikeli Durum + Tehlikeli Davranış = KAZA

28 Tehlikeli Durum TEHLİKELİ DURUM; Güvenlik sistemleri ve makina koruyucularındaki olumsuzluklar. Yapısal bozukluklar ve kullanılan materyalin özellikleri. İşin yapımından doğan tehlikeler. Depolama, düzenleme ve istifleme. Kötü ve tehlikeli çevre koşulları

29 Tehlikeli Davranış TEHLİKELİ DAVRANIŞ; Makinaların çalıştırılmasında Sistemi emniyete alırken hatalı davranışlar Kişisel koruyucuların, güvenlik sistemlerinin ve makina koruyucularının yanlış kullanımı Tehlikeli boyutta hızlı çalışma Cihazları Tehlikeli Kullanma veya emniyetsiz cihaz kullanma Tehlikeli yerlerde tehlikeli biçimde durma

30 Tehlikeli & Risk TEHLİKE: Çalışma çevresinin fiziki kusurları ve insanların hatalı davranışları gibi, çalışma ortam ve koşullarında var olan, ya da dışarıdan gelebilecek kapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar yada hasar verme potansiyeli. RİSK: İşyerinde, meydana gelebilecek, maruz kimselere veya çalışma çevresine zarar yada hasar verici nitelikteki bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bir bileşkesi KABUL EDİLEBİLİR RİSK: İşletmenin, kanuni zorunluluklar ve kendi iş sağlığı ve güvenliği politika ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebileceği düzeye indirilmiş risk. RİSK DEĞERLENDİRMESİ: Çalışma ortamı, şartları yada çevrede var olan tehlikelerden, kaynaklanan riskleri, sistematik bir yolla, ortaya çıkarmak, yok etmek veya kabul edilebilir seviyeye indirmek için, nitel ve nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmalardır

31 Tehlikeli & Risk Tehlike Asma kat platformun korkuluğu yok Torna aynasının koruyucusu yok Kimyasal madde kullanımı MGBF yok Kırık fiş ve prizler, ekli kablolar Gaz tüpleri, güvenlik valfleri yok Risk Yüksekten düşme El Parmak kopması Zehirlenme - Hastalık Elektrik çarpması Yangın Patlama Yangın

32 İş Kazası Piramit'i 1 ölümcül kaza 30 Kayıp İş Günü Durumu 300 Tıbbi tedavi Durumu İlk yardım durumu İşçi düşüp başını masanın köşesine vurur ve boynu kırılır. Ölümcül. İşçi yere düşüp kolunu kırar. İki haftalık izin. İşçi düşüp kolunu metal çekmecenin köşesine vurur ve kolu kesilir. Dört dikiş. İşçi kayıp düşer, yaralanır güvensiz koşullar dikkatsizlik durumları İşçi yere kahve döker ve üzerinden yürür. İşçi önceden yaptığı bir iş, düşünürken kahve makinesini kullanır.

33 Risk Algısı RİSK Risk algılama Zaman

34 Risk Algısı Ciddi kaza KESİNLİKLE RİSK GÖRMEK Risk algılama Zaman İSTEMEYECEĞİNİ Z RESİMLER!!!

35 Sizce? Ömür boyu bir nükleer santralin yakınında yaşamak Uçak düşmesi İş Kazaları Normal ölçüye göre küçük araba kullanmak Motorlu taşıt kazaları Madencilik yada inşaat işçiliği Tüm kazalar Yoksul olmak 15 kilo fazla ağırlık Kanser Kömür madeninde çalışmak Sigara (günde 1 paket) Bekar olmak (ABD de) Beyaz değil siyah olmak Kadın değil erkek olmak Kalp hastalığı Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri de Ortalama Ömür Kaybıdır OÖK: Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı SİZCE YANDAKİ RİSKLİ DURUMLARIN HANGİSİNDE ORTALAMA ÖMÜR KAYBI DAHA YÜKSEKTİR?

36 Detaylara Dikkat!!! Risk OÖK-Gün Kadın değil erkek olmak 2800 Kalp hastalığı 2100 Bekar olmak 2000 (ABD) de beyaz değil siyah olmak 2000 Sigara (günde 1 paket) 1600 Kömür madeninde çalışmak 1100 Kanser kilo fazla ağırlık 900 Yoksul olmak 700 Tüm kazalar 435 Madencilik yada inşaat işçiliği (sadece kazalar) 320 Motorlu taşıt kazaları 200 İş kazaları (ortalama) 74 Küçük arabalar (normal ölçüye göre) 50 Hız limitinin saatte 15 Km arttırılması 40 Yüksek radyasyonlu yerlerde çalışmak (18-65 yaş arası) 12 Ateşli silahlar 11 Diyet içecekleri (ömür boyu günde bir tane) 2 Tüm elektriği nükleer enerjiden elde etmek 1,5 Uçak düşmesi 1 BAKIN Prof. Bernard COHEN İN 20 YILI BULAN ÇALIŞMALAR I SONUCU ÇALIŞMALARI SONUCU ÇIKAN SONUÇLAR OLDUKÇA ŞAŞIRTICI

37 SORU CEVAP Evinizde sizleri bekleyenlerin olduğunu LÜTFEN UNUTMAYIN TEŞEKKÜRLER

38

39