2. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Transkript

1 HALKIN EMEK PARTİSİ HALKIN EMEK PARTlSl'NÎN KISMÎ ANAYASA DEĞÎŞÎKLlK ÖNERİLERİ : 1982 Anayasası Türkiye gerçeklerine uygun düşmemekte büyük çapta yapıcılarının ideolojik bakışlarını taşımakta olup, tümünün değiştirilmesi gerekmektedir. Bu bir zorunluluktur da. Ancak içinde bulunduğumuz koşullarda bunun kısa bir dönem içerisinde mümkün olmadığı görüldüğünden, kısmî değişikliklerin toplumda belli bir rahatlama sağlayacağı dikkate alınarak, aşağıdaki kısmî değişiklikleri öneriyoruz: sayılı Anayasanın başlangıç kısmı, darbeleri meşru kılan, darbelerin sürekliliğini savunan ve Türkiye'de Türk Halkından başka bütün halkları inkar eden bir nitelik taşıdığından tamamen kaldırılmalıdır. 2. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 2. Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir." GEREKÇE : Bu maddede yer alan; "toplumun huzuru", "millî dayanışma" gibi muğlak kavramlar, kişilerin zararına yorumlanabilir nitelikte deyimlerdir. Ayrıca, "insan haklarına dayalı" formülü "insan haklarına saygılı" formülünden daha büyük güven verici niteliktedir. 3. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 3 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 3. Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Resmî dili Türkçe'dir. Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî Marşı "İstiklal Marşı"dır. Başkenti Ankara'dır. GEREKÇE : Halihazırda Türkiye'de konuşulan, pek çok dil bulunmaktadır. Kaldı ki bu dillerden Kürtçe dili çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu nedenle, 12 Eylül döneminde çıkarılan 2932 sayılı yasa dahi yürürlükten kaldırılmış bulunmaktadır. Gerçekte de Türkiye gibi birden fazla milliyetin birarada yaşadığı devletlerde, "Devletin dili" olmaz "Devletin resmî dili" olabilir. 4. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 4. Türkiye Devletinin bir Cumhuriyet olduğuna ilişkin hüküm değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." GEREKÇE : Anayasaların "değiştirilemez" hükümlerini en az sayıda tutmakta, açık yarar vardır. Aksi halde Anayasa koyucu toplum iradesini ipotek altına almış olur. Nitekim, İstiklal Marşının söz ve müziğinin toplumun çok geniş kesimlerinde tartışıldığı gerçeği vardır. Bu yüzden değişmezliği "Cumhuriyet'Me sınırlı tutmak yetecektir. 5. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 13 üncü Maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 13. Temel hak ve hürriyetler, Türkiye'nin taraf olduğu, uluslararası insan hakları sözleşmelerinde belirlenen, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak ve kanunla sınırlandırılabilir. Ancak, bu sınırlama, hak ve özgürlüklerin özüne dokunamaz." GEREKÇE : 1982 Anayasasındaki düzenlemede evrensel nitelik taşıyan ve hemen tümüne Türkiye Cumhuriyeti Devletinin taraf olduğu insan haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelere uygunluk düzenlenmemiştir. Yine, hak ve özgürlüklerin "özü"ne dokunulmayacağı vurgusu yapılmamıştır. İdeolojik sayılabilecek çok geniş sınırlamaları aşarak, yapılacak düzenleme çağdaş demokratik devlet geleneklerine de uygun düşecektir.

2 6. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 14 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 14. Anayasada yer alan hürriyetlerden hiç biri devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak veya insan haklarına dayanan demokratik ve laik cumhuriyeti ortadan kaldırmak kastı ile kullanılamaz." GEREKÇE : 1982 Anayasasındaki haliyle bu madde gerçekten de, amacı aşan gereksiz yere şişirilmiş, yeni sınırlama boyutları yaratma amacı taşır bir nitelikte düzenlenmiş. Bu nedenle, amacına uygun bir sadeleşme gereklidir. 7. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 15 inci Maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 15. Savaş, seferberlik, sıkıyönetim durumlarında veya olağanüstü hallerde temel hak ve özgürlüklerin kullanılması, uluslararası hukuktan doğan yükümlülükler çerçevesinde ve durumun gerektirdiği ölçülerde kısmen durdurulabilir. Bu tedbirlere karşı yargı yolu açıktır. GEREKÇE : 1982 Anayasasındaki düzenleme "temel hak ve hürriyetlerin tamamen durdurulabileceğine" ilişkin düzenleme olağanüstü yönetimleri Anayasa dışı yönetim şeklinde algılamaya yol açar. Ayrıca, her durumda yargı yolunun açık tutulması sınırlamaların "keyfi" uygulaması önünde bir engel oluşturacak ve Türkiye'nin geçmişinde bu nedenle, yaşanmış sıkıntıları bertaraf edecektir. 8. MADDE Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 19 uncu maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 19. Herkes, kişi hürriyetine ve güvenliğine sahiptir. Kişinin hürriyeti, ancak suçüstü veya gecikmede sakınca bulunan hallerde ve şartları kanunda gösterilen yakalama eylemi ile ya da suçluluk hakkında kuvvetli belirtilerin bulunması veya sanığın kaçması, delilleri yoketmesi veya değiştirmesi ihtimallerinde ve şartları yeni kanunda belirlenen tutuklama işlemi ile kısıtlanabilir. Yakalanan ve tutuklanan kişilere ruhî ve bedenî kötü muamele yapılamaz. Yakalanan kişi en geç 24 saat içerisinde hâkim önüne çıkarılır. Hâkim kararı olmadıkça, kimse daha uzun süre hürriyetinden yoksun kılınamaz. Yakalanan kişi, ifadesinin alınmasında ve hâkim tarafından sorgusunun yapılmasında, yanında savunucusunu da hazır bulundurma hakkına sahiptir. Kanun bu hakkın etkin biçimde kullanılmasını sağlayıcı düzenlemeyi yapar. Tutukluluk süresi makul ölçüleri aşmamak üzere kanunla düzenlenir. Yakalanan veya tutuklanan kişinin durumu derhal yakınlarına bildirilir. Toplu suçlarda, olağanüstü hal, sıkıyönetim ve savaş halinde, yakalanan kişinin hâkim huzuruna çıkarılması süresi hâkim kararı ile bir haftaya kadar uzatılabilir." GEREKÇE : Bu şekliyle madde metni kısaltılmış olup, yasada yer alması gereken hususların Anayasa'da yer almaması sağlanmış ve uluslararası hukuk kurallarına uygunluk sağlanmıştır. 9. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 22 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 22. Herkes haberleşme hürriyetine ve dokunulmazlığına sahiptir. Kanun gösterdiği hallerde, hâkim tarafından verilmiş bir karar olmadıkça bu gizliliğe dokunulamaz. GEREKÇE : 1982 Anayasası bu maddeyi hem çok ayrıntılı düzenlemiş, hem de idarî makamların emriyle haberleşme hürriyetinin ihlaline olanak veren, bir düzenlemeye gitmiştir. Bu sakıncaları önlemek bakımından sadeleştirme ve "hâkim karan"yla sağlanacak güvence daha yerinde olacaktır. 10. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 23 üncü maddesinin 6 nci fıkrası aşağıdaki şekilde "MADDE 23. Fıkra 6. Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik durumu veya vatandaşlık ödevleri sebebiyle kanunla veya ceza koğuşturması dolayısıyla verilecek hâkim kararıyla sınırlanabilir."

3 GEREKÇE : Yurt dışına çıkma izninin polis soruşturmasına ve Emniyet makamlarına bırakılmasının Türkiye'de çok geniş zararları görülmüştür. Bu nedenle, hâkim kararı önem taşıyacaktır. 11. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 24 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 24. Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olmayan, dinî ibadet ayin ve törenler serbesttir. Kimse, ibadete ayin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz. Dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz. 12. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının nci maddeleri birleştirilerek 25 inci madde olarak aşağıdaki şekilde MADDE 25. Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine ve tüm meşru araçlardan yararlanarak bilgilere ulaşma hakkına sahiptir. Kimse, her ne sebeple ve amaçla olursa olsun, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz, düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz, ayrıma tabi tutulamaz ve suçlanamaz. Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya düşünceleri öğrenmek ve yaymak serbestliğini de kapsar. GEREKÇE : 1082 Anayasasında 25 ve 26 nci maddeler gerekli olmadığı halde çok ayrıntılı olarak kaleme alınmış, özgürlükçü, demokrasilerde kural olan düşünce, yasak ve suçlarının olmayışı gereği iki maddeyi birleştirmek daha pratik görünmektedir. Ayrıca, 26 nci maddenin 3 üncü fıkrasında öngörülen dil yasağı da ortadan kaldırılmış, izin istemi de bertaraf edilmiştir. 13. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 27 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 27. Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir. Yayma hakkı Türkiye Devletinin bir Cumhuriyet olduğuna ilişkin hükmünü değiştirme amacını güderek kullanılamaz. GEREKÇE : Anayasanın 4 üncü maddesinde belirttiğimiz gerekçeler bu maddenin 2 nci fıkrası için de geçerlidir. Son fıkranın Anayasaya alınmasının çok fazla hayatiyet taşımadığı düşüncesindeyiz. 14. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 28 inci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 28. Basın hürdür, sansür edilemez. Basımevi kurma izni alma teminat şartına bağlanamaz. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerinin çoğulcu bir toplum yapısının gereklerine uygunluğunu sağlayacak tedbirler alır. Basın ve haber alma hürriyeti, millî savunmanın gerektirdiği gizliliği veya genel ahlakı korumak, kişilerin haysiyet, şeref ve haklarına tecavüz veya suç işlemeye kışkırtmayı önlemek veya yargı görevinin yerine getirilmesini sağlamak amacıyla sınırlandırılabilir. Yargı görevinin amacına uygun olarak yerine getirilebilmesi için kanunla belirlenecek sınırlar içinde hâkim tarafından verilecek kararlar saklı kalmak üzere, olaylar hakkında yayım yasağı konamaz. Süreli ve süresiz yayınlar, kanunun açıkça gösterdiği suçların işlenmesi halinde ve ancak hâkim kararıyla toplatılabilir. GEREKÇE : Bu maddenin dil yasağıyla ilgili 2 nci fıkrasının Kürtçe dilini hedeflediğini ve çağdışı olduğunu önceden belirtmiştir. Dağıtımın tedbir yoluyla önlenmesi ise sansür niteliği taşımaktadır. Sınırlama nedenleri, keyfiliğe neden olmamak bakımından dar tutulmuştur. Son fıkradaki geçici kapatma ve yayın yasağı "sopalı demokrasiyi" çağrıştırmaktadır. 15. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 30 uncu maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 30. Basımevi ve eklentileri ve basın araçları, suç vasıtası olduğu gerekçesiyle de olsa, zapt veya müsadere edilemez veya işletilmekten alıkonamaz.

4 GEREKÇE : Değişiklikle fiilî sansür ortadan kaldırılmıştır. 16. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 31 inci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 31. Kişiler ve siyasî partiler, kamu tüzelkişileri elindeki kitle haberleşme ve yayın araçlarından yararlanmak hakkına sahiptirler. Bu yararlanmanın şartları ve usulleri, demokratik esaslara ve hakkaniyet ölçülerine uygun olarak kanunla düzenlenir. Kanun, halkın bu araçlarla haber almasını, düşünce ve kanaatlere ulaşmasını ve kamuoyunun serbestçe oluşmasını engelleyici kayıtlamalar koyamaz. GEREKÇE : 1982 Anayasasının 13 üncü maddesindeki kayıtlar kamuoyunun özgürce oluşması yönünde engel oluşturur. 17. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 33 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 33. Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. Dernek kurma hürriyeti kamu düzeninin ya da genel ahlakın korunması amacıyla sınırlanabilir. Dernekler, kanunun gösterdiği hallerde hâkim kararıyla kapatılabilir ya da faaliyetten geçici olarak alıkonabilir. GEREKÇE : Demokratik hayatın başlıca örgütlenme araçlarından biri olan derneklerin serbestçe faaliyette bulunma olanağı için değişiklik gerekmektedir. 18. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 34 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 34. Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hürriyetine sahiptir. Bu hürriyet kamu düzenini korumak amacıyla sınırlanabilir. Kanun, kent düzeninin bozulmasını önleme amacıyla toplantı ve gösteri yürüyüşünün yapılacağı yer ve güzergahı belirleme yetkisini idarî mercilere taşıyabilir. Ancak bu yetki toplantı ve gösteri yürüyüşü hürriyetinin etkisizleştirilmesi sonucunu doğuracak biçimde kullanılamaz. 19. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 42 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 42. Halkın öğrenim ve eğitim ihtiyaçlarını karşılama, devletin başta gelen ödevlerindendir. Kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz. Eğitim ve öğretim, devletin gözetimi ve denetimi altında serbesttir. Özel okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okullarıyla erişilmek istenen seviyeye uygun olarak kanunla düzenlenir. Çağdaş bilim ve eğitim esaslarına aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır. Devlet, maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek öğrenim derecelerine çıkmalarını sağlamak amacıyla burslar ve başka yollarla gerekli yardımları sağlar. Devlet, durumları nedeniyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirler alır. GEREKÇE : Anayasanın hemen her maddesinde "tepki" nin izlerini görmek mümkündür. Ayrıca Devletin "resmî dilinin Türkçe olması nedeniyle ayrıca Türkçe dışında herhangi bir dili anadil olarak eğitim kapsamı dışında tutmak Türkiye gibi değişim ve gelişmelere gebe bir ülke için sakıncalıdır. Kaldı ki uluslararası sözleşmelere de aykırılıktır. 20. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyet Anayasasının 49 uncu maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 49. Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların insanca yaşaması ve çalışma hayatının kararlı bir şekilde gelişmesi için, sosyal, ekonomik ve malî tedbirlerle çalışanları korur ve çalışmayı destekler; işsizliği önleyici tedbirler alır. GEREKÇE : Çalışanların durumu böylelikle güçlendirilmiştir.

5 21. MADDE 52. Bu maddenin Anayasadan çıkarılması gerekir. 22. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 54 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 54. Çalışanlar toplu iş sözleşmesi yapılırken, uyuşmazlık çıkması veya işçi ve işçi teşekküllerine mevzuat veya toplu iş sözleşmesi ile sağlanmış hakların ihlali hallerinde grev hakkına sahiptirler. Grev hakkının ne şekilde kullanılacağı kanunla düzenlenir. GEREKÇE : Lokavt hak olmaktan çıkarılmıştır. Bazı düzenlemeler Anayasadan çıkarılarak kanuna bırakılmıştır. 23. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 66 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 66. Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı babanın veya Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ananın çocuğu Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır. Yabancı babadan ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir. Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirlenen hallerde kaybedilir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, vatandaşlıktan çıkarılamaz. GEREKÇE : Bu değişiklikle vatandaşlık hak esasına dayandırılmaktan çıkarılıp hukukî nitelik kazanmaktadır. 24. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 67. Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme seçilme ve bağımsız olarak veya bir Siyasî Parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halk oylamalarına katılma hakkına sahiptir. Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre yargı yönetim ve denetim altında yapılır. Seçmen yaşı 18'dir. Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir. Cezaevinde bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. GEREKÇE : Değişiklikle seçmen yaşı 18'e indirilmiş, oy kullanma yasağı cezaevinde bulunan hükümlülerle sınırlandırılmıştır. 25. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 68 inci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 68. Vatandaşlar, Siyasî Parti kurma ve usulüne göre Partilere girme ve Partilerden çıkma hakkına sahiptir. Parti üyesi olabilmek için 18 yaşını ikmal etmek şarttır. Siyasî Partiler, demokratik siyasî hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. Siyasî Partiler, önceden izin almadan kurulurlar, Anayasa ve kanun hükümlerine uygun olarak serbestçe faaliyette bulunurlar. Siyasî Partilerin tüzük ve programları, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, İnsan Haklarına, demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz. Siyasî Partiler, yurtdışında teşkilatlanıp faaliyette bulunabilir, kadın kolu, gençlik kolu gibi yan kuruluşlar meydana getirebilirler. Hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları ve Silahlı Kuvvetler mensupları siyasî partilere giremezler. GEREKÇE : Değişiklikle Siyasî Partilere üye olabilme yaşı indirilmiş Siyasî Partilerin yurt dışında teşkilatlanmaları, kadın kolu, gençlik kolu gibi yan kuruluşlar oluşturmaları sağlanmış, Siyasî Partilere giremeyecekler konusundaki yasal kapsamı daraltmıştır. 26. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 69 uncu maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 69. Siyasî Partiler, tüzük ve programlan dışında faaliyette bulunamazlar; insan hak ve hürriyetlerine dayanan demokratik, laik, Cumhuriyet ilkelerine ve devletin ülkesi ve milletiyle bölünmezliği ilkesine düşünce açıklama, öneride bulunma sınırını aşan, şiddete başvurma gibi açık tehlike

6 teşkil edecek biçimde aykırı faaliyetlerde bulunamazlar. Bulunanlar temelli kapatılır. Siyasî Partilerin parti içi çalışmaları ve kararları, demokrasi esaslarına aykırı olamaz. Siyasî Partilerin Malî denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Cumhuriyet Başsavcılığı, kurulan partilerin tüzük ve programlarının ve kurucularının hukukî durumlarının Anayasa ve kanun hükümlerine uygunluğunu, kuruluşlarını takiben ve öncelikle denetler; faaliyetlerini de takip eder. Siyasî Partilerin kapatılması, Cumhuriyet Başsavcılığının açacağı dava üzerine, Anayasa Mahkemesince karara bağlanır. Siyasî Partilerin kuruluş ve faaliyetleri, denetleme ve kapatılmaları yukarıdaki esaslar dairesinde kanunla düzenlenir." GEREKÇE : Demokrasilerin vazgeçilmez unsuru olan Siyasî Partilerin kapatılmalarının koşulları zorlaştırılmıştır. Gerçek demokrasi için bu bir zorunluluktur. 27. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 75 inci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 75. Türkiye Büyük Millet Meclisi, milletçe genel oyla seçilen altıyüz milletvekilinden kurulur. GEREKÇE : Artan nüfus ve il sayısı karşısında milletvekili sayısı artırılmıştır. 28. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 76 nci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 76. Milletvekili seçilme yaşı yirmibeştir. En az ilkokul mezunu olmayanlar kısıtlılar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, kamu hizmetlerinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, Milletvekili seçilemezler. Hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler." GEREKÇE : Milletvekili seçilme yaşı indirilmiş. 29. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 81 inci maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 81. Milletin kayıtsız şartsız egemenliğine, vatan ve milletin bütünlüğüne, devletin bağımsızlığına ve laik Cumhuriyete bağlı kalacağıma namusum ve şerefim üzerine and içerim." GEREKÇE : Yemin metni duyulan gereksinim üzerine 30. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 83 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 83. TBMM üyeleri, meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden ve bunları meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar. Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir meclis üyesi Meclisin kararı olmadıkça yakalanamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suç üstü hali bu hüküm dışındadır; ancak, bu halde yetkili makam durumu hemen ve doğrudan doğruya meclise bildirmek zorundadır. Meclis üyesi hakkında, seçimden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır. Üyelik süresince zaman aşımı işlemez. Tekrar seçilen milletvekili hakkında kovuşturma, meclisin yeniden dokunulmazlığını kaldırmasına bağlıdır. Siyasî Parti gruplarınca, yasama dokunulmazlığı ile ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz. 31. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 84 üncü maddesi aşağıdaki şekilde

7 "MADDE 84. İstifa eden, Türkiye Büyük Millet Meclisine seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyen, kısıtlanan, üyelikle bağdaşmayan bir hizmeti kabul eden, meclis çalışmalarına özürsüz olarak bir ay içinde toplam beş birleşim günü katılmayanların üyeliğinin düşmesine, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilir." GEREKÇE : Parti değiştirme yasağı ile Parti kapatılması halinde milletvekilliğinin düşmesi değişiklikle bertaraf edilmiştir. 32. MADDE sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 89 uncu maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 89. Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul edilen kanunları onbeş gün içinde yayımlar." GEREKÇE : Değişiklikle Cumhurbaşkanının kanunları veto yetkisi kaldırılmıştır. Kanun çıkarma hakkı yasama organına aittir. Cumhurbaşkanının müdahalesi bertaraf edilmiştir. (Kuvvetler ayrılığı ilkesi gereğince) 33. MADDE 118. Bu madde Anayasadan tümden çıkarılmalıdır. Millî Güvenlik Kurulu kaldırılmalıdır. 34. MADDE Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 133 üncü maddesi aşağıdaki şekilde "MADDE 133. Radyo ve Televizyon istasyonlarının kurulması ve yayın yapmaları kanunla düzenlenir." GEREKÇE : Radyo ve Televizyon istasyonları konusundaki devlet tekeli ortadan kaldırılmalı, özel radyo ve televizyon istasyonlarının kurulması kanunla sağlanmalıdır. 35. MADDE 143. Bu madde Anayasadan çıkarılmalı. Devlet Güvenlik Mahkemeleri kaldırılmalı. Bunların görevini normal Mahkemeler yapmalıdır. 36. Geçici 15 inci madde Tümden kaldırılmalı.