Klinik ve Çevresel Açıdan Ürodinami Laboratuarı ve Ürodinaminin Temel Prensipleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Klinik ve Çevresel Açıdan Ürodinami Laboratuarı ve Ürodinaminin Temel Prensipleri"

Transkript

1 Klinik ve Çevresel Açıdan Ürodinami Laboratuarı ve Ürodinaminin Temel Prensipleri (Laboratuarın Kurulumu, Ürodinamik ölçümlerin Fiziksel ve Biyomedikal Yönleri: Basınç, Akım ve EMG ölçümü) Dr. Şahin KABAY Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D.

2 Mesane Biomekanikleri! Mesanenin şekli, boyutu, basıncı ve gerilimi arasındaki ilişki Laplace yasalarına göre açıklanmaktadır.! Marquis Pierre-Simon de Laplace ( ) Fransa nın Newton u olarak bilinir.! Laplace, bir kabın duvarlarında basınca bağlı oluşan gerilimin, herhangi bir noktadaki eğimin yarı çapı ile doğru orantılı olduğunu göstermiştir. Laplace yasası duvar gerilimini (T), mesane yarıçapı (R), intravezikal basınç (Pves) ve duvar kalınlığının (d) bir fonksiyonu olarak tanımlar. (Chancellor ve ark., 1996). Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

3 ! Laplace denklemi duvar gerilimi ile intravezikal basınç ve mesane boyutu arasında direkt ilişki olduğunu belirtmektedir.! Bu denklemde T gerilimi, P intravezikal basıncı, R mesane yan çapını ve d duvar kalınlığını gösterir.! Mesane dolarken Pmes göreceli olarak sabittir. Tamamen dolmuş mesanede, eğer mesane duvarı hipertrofik değilse d gözardı edilebilir. " Böylece T = P * R/2, tam dolu mesane basıncına yaklaşıktır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

4 Dolum Mekanikleri! Mesane ve üretranın viskoelastik davranışı hem nöromusküler hem de mekanik özelliklerine bağlıdır.! Mekanik özellikler, gerilimin (doluluğun) büyüklüğüne göre değişir.! Mekanik özellikler doku yapı ve bileşenlerine oldukça duyarlıdır. Mesane ve üretrada, kollajen ve elastin bileşenler strese maruz kaldıkları (alan başına düşen kuvvet) zaman viskoelastik özellikler üzerine derin etkileri vardır.! Düz kastan ayrı olarak, insan mesanesi kabaca %50 kollajen ve %2 elastinden oluşur. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

5 # Yaralanma, obstruksiyon ya da denervasyon durumunda, kollajen içerik artar. Kasılabilir protein içeriği kollajen içeriğini aştığı zaman, aşırı gerilebilme özelliği kazanılır (komplians, uyum). # Kollajen konsatrasyonu arttığında aksine uyum azalır. # Mesane kompliansı (C), hacimde (V) oluşan değişikliklere bağlı gelişen intravezikal basınçtaki (P) değişiklikler olarak tanımlanır: " C = V deki değişim/p deki değişim # Kompliansın düşmesi ya da efferent sinirsel uyarı duvar gerilimini etkileyebilir, afferent uyarılmaya sebep olabilir ve sonuç olarak mesane hissini ve işemek için gerekli olan hacim eşiğini değiştirebilir. # Mesane haciminin artmasıyla Laplace denkleminde tarif edildiği gibi, duvar stresi ya da gerilimi artar. (Macarak ve Howard, 1999).

6 İşeme Mekanizmaları! Mesane içi boş organ olduğu için, üretilen güç Pdet e katkıda bulunurken, kasların kısalma hızı idrar akımıyla (Q) ilişkilidir.! Üretilen Pdet ile idrar hızı arasında bir ilişki vardır. Bu ilişki Griffits tarafından (1988) özetlenmiştir.! Eğer üretral direnç sifınkter yetersizliği olan ya da normal kontinan kadınlardaki gibi düşük ise, Pdet neredeyse ölçülemeyebilir. Böylelikle bu kadınlar düşük Pdet ile normal idrar akımına sahip olabilirler. Pdet ile Q arasında, sabit mekanik güç (w) varlığında ters orantı vardır. " W=Pdet x Q Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

7 ! Bu denklem normal detrusor kasılması ve normal detrusor gücü olmasına karşın neden düşük işeme basıncı olduğunu açıklar.! İşeme sırasında, Pdet çıkım direncini gösterir. Üretra, yüksek akımı (Q) sağlayacak kadar geniş açılırsa, mesaneyi boşaltmak için oldukça düşük bir Pdet e ihtiyaç duyulur.! Bu kadınlarda düşük işeme basıncı, detrusor kasılmasında bir bozukluk olduğu anlamına gelmeyip, sadece kadının üretrasını yeterli genişliğe kadar açabildiğini gösterir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

8 ! Mesane yüzeyi, mesanenin dolu ya da boş olmasına göre büyük değişiklik gösterebilir. Değişimin yüzdesi vücuttaki herhangi bir organ ile kıyaslanamayacak boyuttadır.! Bu değişiklik, ürotelyum ve mesane duvarı düz kası ve bağ dokusunun uyumu ile gerçekleşir.! Lamina propria ve detrusorun kalınlığındaki değişiklikler, mesanenin artan idrar hacmine uyumu için mekanik gereksinimlerdir.! Dolum sırasında, lamina propria kastan daha hızlı incelir. Mesane duvarının dolum sırasında incelmesinin, kas liflerinin yeniden düzenlenmesi ve kollajenin sarmal yapısındaki değişikliğe bağlıdır.! Kas ve bağ dokusunda bazı değişikliklerin birlikte oluşması idrarın düşük intravezikal basınçlarda depolanması için gereklidir. (Chang ve ark., 1999). (Macarak ve Howard, 1999).

9 ! Dolum sırasında, detrusor yeniden düzenlenir ve kas lifleri uç uca pozisyonundan yan yana pozisyona geçerler.! Yeniden düzenleme sırasında, kas liflerine ortogonal olarak bağlanmış halka şeklinde tip III kollajen lifleri genleşir, uzar ve gerginleşerek liflerin lümene paralel hale geleceği bir düzene girerler. Mesanenin 3 boyutlu Rekonstrüksiyonu. A, Gerçek bir insan mesanesinin bilgisayarda oluşturulmuş "nokta bulutu". B, Rekonstrüksiyon sonucu ortaya çıkmış ve kompleks, küresel olmayan mesane yüzeyi. C, B ile aynı fakat yüzeydeki kabalıkların silinmesi ile oluşan şekil. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

10 ! Alt üriner sistemin iki ana işlevi vardır: idrarın düşük basınçla depolanması ve istemli boşaltılması.! Düşük basınçlı depolama böbrekleri korumak ve kontinansı sağlamak için şarttır, istemli boşaltma ise kaçırma veya aşırı sıkışma olmadan sosyal olarak kabul edilebilir şekilde idrarın atılımım sağlar.! Birçok olguda hastaları en uygun şekilde tedavi edebilmek için depolama ve boşaltımın kusursuz irdelenmesi gereklidir. (Abrams ve ark., 1988, 2002)

11 ! Ürodinami alt üriner sistem işlevinin incelenmesi ve ölçülmesini tanımlamak için kullanılan bir kavramdır.! Ürodinami üriner sistemin işlev ve bozukluklarının değerlendirilmesini kapsar ve uygulanan güncel testleri ve incelemeler sırasındaki gözlemleri içerir.! Ürodinami idrarın taşınması, depolanması ve boşaltılmasının dinamik incelenmesidir.! İdrarın depolanması ve boşaltılması hakkında bilgi toplamak için tek başına veya birbirleriyle ilişkili olarak kullanılan birden çok testten oluşur. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

12 ! İdeal olarak uygun boyutta bir oda ürodinami için tahsis edilmelidir. Bu alan sadece ürodinamiye ait olmayabilir, ancak bir çalışma yürütüldüğünde başka nedenlerle bu alana giren çıkan insanların neden olduğu dikkat dağılması olmamalıdır.! Sessiz, özel bir alan en iyisidir. Dışarıdan kaynaklanan dikkat dağılması olmadan da test sırasında doğal bir ortam oluşturmak zaten zordur.! Oda; kateterler takılırken hastanın uzanmasına ve gerektiğinde ayağa kalkıp oturaklı iskemleye oturabilmesine izin verecek kadar büyük olmalıdır. (Nitti ve Combs, 1998)

13 ! Ürodinamik test uygulanan hastaların çoğu hareket yeteneklerini kısıtlayan nörolojik sorunlara sahiptirler ve pozisyon verilirken yardıma gereksinim duyarlar. Odanın büyüklüğün belirlerken bu durum dikkate alınmalıdır.! Video-ürodinami (VÜD) yapan merkezler x-ray cihazını yerleştirebilmek için daha büyük bir odaya sahip olmalıdır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

14 ! Ürodinami çalışmasına iyi eğitilmiş, özenli, yardımcı personelin katılımı önemlidir.! Genelde ÜD nin iyi tolere edilir. " Ancak hastalar uygun şekilde hazırlanmalı ve testin neden yapıldığı, sonuçların tedaviyi nasıl etkileyebileceği ve ÜD sırasında neler beklenilmesinin gerektiği anlatılmalıdır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

15 ! Hastaların ÜD öncesindeki anksiyete, ağrı, rahatsızlık ve endişe beklentilerini sorgulama çalışması ile değerlendirmişler ve bulguları hastanın gerçek deneyimi ile karşılaştırmışlar.! ÜD nin hafif orta derecelerde anksiyete, rahatsızlık ve şaşkınlık ile beraber gittiğini saptamışlar. Testten sonra, yanıt verenlerin çoğu testin beklenenle aynı veya daha kolay olduğunu, beklendiği kadar veya beklenenden daha az ağrı ve rahatsızlık yaşadıklarını bildirmişlerdir.! Bu durum cinsler arasında farklılık göstermemektedir, ancak genç bireylerde test deneyimini beklenenden kötü bulanların sayısı fazla iken yaşlı bireylerde beklenenden daha iyi bulanların sayısı daha fazladır. Bu nedenle genç hastalar işlem için hazırlanırken daha fazla güvene ve dikkate gereksinim duyarlar. Scarpero ve arkadaşları, 2005.

16 Ürodinami Malzemeleri Uroflowmetri Post miksiyonel idrar tayini Sistometri-UPP İntravezikal basınç ölçme kateteri için USG-Mesane scanner - Abdominal basınç ölçme kateteri üretral sonda Çizgili Düz kas ölçme elektrodları Urodynamic investigations Philip Toozs-Hobson and Matthew Parsons chapter 51 Gynaecology

17 ÜRODİNAMİK İNCELEMENİN BİLEŞENLERİ Bu testler gereken bilgiye bağımlı olarak bir test sırasında tek başına veya kombine şekilde kullanılabilirler. Smith R Netter s Obstetrics and Gynecology Chapter 65, Urodynamics Testing Pg , 2008

18 Urodynamics: Indications, Techniques, Interpretation, and Clinical Utility MM. Karram, A Mahdy, Urogynecology and Reconstructive Pelvic Surgery chp 10

19 ÜRODİNAMİ DONANIMI Ürodinami Sistemleri! Günümüzde çeşitli ürodinami sistemleri mevcuttur. Karmaşıklığı ve içerdiği özelliklere bağlı olarak değişik fiyat aralığındadır.! Son teknoloji sistemlerin çoğunluğu kolay veri depolama ve çalışma üstünde sonradan işlem yapmaya izin veren bilgisayar tabanlı dijital sistemlerdir. Ayrıca bu sistemler gerektiğinde donanım ve yazılım güncellemesine de izin verirler. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

20 " Ancak bir sistemi seçerken; sıklıkla karşılaşılan hastalıklar spektrumu, hasta populasyonu, mevcut alan, veri depolama ve işleme gereksinimi gibi etmenlerin gözönünde bulundurulması önerilir.! Vezikal basınç, abdominal basınç, detrusor basıncı ve akım hızı kanalları mevcut olan çok kanallı sistemlerin kullanılması önerilir.! Elektromyografi ve üretral basınç ölçümü kanalları da istenebilir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

21 " En gerçekçi değerlendirme için infüzyonda kullanılan sıvı; idrara en yakın sıvı olmalıdır (örn., normal salin veya radyografik kontrast).! Karbondioksit gibi bir gaz kullanımı artık önerilmemektedir.! Birçok ileri ürodinami merkezi artık VÜD yapmaktadır. Bu seçeneği eklemek pahalıdır ancak yapılabilecek en kapsamlı çalışmanın gerçekleştirilmesini sağlar.! Gerekli ürodinamik donanım ve yazılıma ek olarak bir floroskopi ünitesi ve uygun büyüklükte bir oda gereksinimi vardır. Ancak her durumda pratik ve gerekli değildir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

22 Sinyal İletimi ve Dönüştürücüler! Dönüştürücüler hastadaki basıncın ölçülmesine ve ÜD sistemin transfer edilmesine olanak veren donanım araçlarıdır.! Hasta ve ürodinami cihazı arasına yerleştirilen eksternal basınç ölçer dönüştürücüler kullanılmaktadır.! Basınçlı boru sistemi (basıncın azalmasını veya kaybolmasını engelleyen) basınç dönüştürücüsünden hastaya yerleştirilen katetere uzanır.! Elektronik bir kablo veya kablosuz iletim" sinyali dönüştürücüden ürodinami cihazına getirir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

23 ! Genel olarak; dönüştürücüden hastaya kadar olan tüm sistemin suyla doldurulduğu sulu sistem kullanılır.! Bu sistem sıvının (suyun) içinden basıncın iletilmesine bağlı olduğundan dönüştürücülerde veya borularda hiçbir hava kabarcığı olmaması şarttır.! Basınçlı iletim hattı, hattaki havanın kolaylıkla tanınması için şeffaf olmalıdır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

24 ! Dönüştürücüler çalışmanın başlangıcında genellikle hastanın mesanesinin (simfizis pubis) seviyesinde yerleştirilir.! Bu yerleştirme test sırasında eğer hastanın pozisyonu (örn., oturur pozisyondan ayağa kalkma) değişirse önemlidir, dönüştürücünün yüksekliği mesane seviyesinde kalacak şekilde ayarlanmalıdır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

25 $ Son zamanlarda basınç ölçümü için hava şarjlı kateterler (T-Doc, Venonah, NJ) popüler hale gelmiştir. $ Bu sistemde minyatür, etrafında çepeçevre havayla dolu bir balon yerleştirilmiş bir kateter kullanılır. $ Kateterin ucundaki balonunun üstünde oluşan eksternal basınçlar hava dolu kateter lümenine iletilir bu da eksternal yarı iletken bir dönüştürücüyle bağlantılıdır. $ Kateterler tek kullanımlıktır. Hasta ve ürodinami cihazı arasında hiçbir sıvı bağlantısının olmaması, sadece havanın olması nedeniyle hava şarjlı kateterler sıvı ile doldurulan basınç hatlarına göre birçok pratik avantaja sahiptir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

26 $ Bu durum hesaba katılacak hidrostatik basınç etkisinin olmadığı anlamına gelir, bu sayede de hiçbir şeyi simfizis pubis seviyesinde ayarlamak ve havayı dışarı atmak için sistem boyunca sıvı vermek (sıvı dolu sistem kullanıldığında gereklidir) gereksinimi yoktur. $ Ayrıca hasta hareket ettiğinde oluşan yapay dalgalanmalar da görülmez. $ Birçok ÜD nomogrammın ve diğer ölçüm stadartlarının sıvı dolu sistemler kullanılarak belirlendiği de hatırlanmalıdır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

27 " Üretra basıncını ölçmek için hava şarjlı kateterlerin kullanımına ait kıyaslamalı kanıtlar mevcut değildir. " Basınçları ölçmek için hava şarjlı kateterlerin sıvı dolu sistemlere karşı kabul edilebilir bir alternatif oluşturduğunu kesin gösteren çalışmalar yoktur. " Basınçları ölçmek için hava şarjlı kateterlerle mevcut sistemlerin eşdeğer bir performansa sahip olduğu bildirilmiştir. (Hosker ve ark., 2009, Pollak ve ark., 2004)

28 % Basınç iletimini yönlendirmek için mikrotip veya fiberoptik sistemler de kullanılabilir. % Bu sistemde dönüştürücü kateterin içinde yerleşiktir. Bu da sonrasında bir kablo ile direk olarak ürodinami cihazına bağlanır. % Bu kateterler oldukça pahalıdır ancak birden çok kez kullanılabilirler. Her kullanım öncesinde steril edilmelidirler.

29 Ürodinamik İncelemeler Kategori Test Temel ölçümler * Üroflow İleri Ölçümler(basit)** İleri Ölçümler(Karmaşık)** CMG UPP Basınç Akım Çalışmaları Videoürodinami * İnvaziv olmayan **İnvaziv olan

30 ! Üroflowmetri zaman içinde işeme hızının ölçümüdür. " Bu da mesane boşalmasının değerlendirilmesidir. Normal idrar akım hızı çan eğrisine benzer. " Akım hızı azaldığında veya şekli bozulduğunda bu durum mesane (az aktif) veya mesane çıkım (tıkanıklık) bozukluğunu düşündürür. Üroflovv eğri örnekleri. A, Zamana karşılık gelen akım hızının normal çan şeklindeki akım eğrisi. B, Düzleşmiş bir şekil genellikle tıkanıklığı gösterir. C, Bozulmuş mesane kasılabilirliği, tıkanıklık veya abdominal ıkınma ile işeme ile birlikte görülebilen kesintili veya zorlanma şekli. VVein AJ, et al. Office urodynamics. Urol Clin North Am 1988;15:609; Boone TB, Kim YH. Uroflovvmetry. İn: Nitti VW, editör. Practical urodynamics p

31 ! İdrar akım hızı birkaç farklı tip cihaz veya üroflowmetre ile saptanabilir. " Modern üroflovmetreler idrar akım hızını belirlemek için ağırlık, elektriksel direnç veya dönen bir disk kullanırlar. " Günümüzde en sık kullanılan iki teknik ağırlık dönüştürücüsü veya yük hücre yöntemi ve dönen disk yöntemidir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

32 # Yük hücre ile akım hızını belirlemek için işenen ağırlık ölçülür ve zamana bağlı olarak dönüştürülür. # Dönen disk yönteminde ise idrar akımı dönen bir diske yönlendirilir ve diski sabit bir hızda dönüş hızında tutmak için gereken güç ölçülür. Bu güç akım hızı ile orantılıdır. # Elektronik çubuk flowmetre; toplama cihazına monte edilen bir aparatın elektriksel direncini ölçer. Sinyalin çıktısı biriken hacim ile orantılıdır ve hacimsel akım hızı dönüştürme ile belirlenir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

33 ! Tüm bu yöntemlerin avantaj ve dezavantajları vardır. " Ağırlık dönüştürücü yöntemi basit, güvenli ve akımın çarpma alanından bağımsız olarak doğrudur, ancak idrar dansitesinin tanıtılmış olması gereklidir. " Dönen disk yöntemi de güvenli ve doğrudur ve zamana bağlı hacim dönüştürmesine gerek olmadan direk bir ölçüm sağlar. " Elektronik flovmetreler; geniş bir yelpazede elektronik olarak okunan akım parametrelerini akım hızının grafiksel tanımı ile verir. Klinik kullanım için oldukça yeterli doğruluk oranlarına sahiptir. " İşenen sıvının (ÜD çalışmaları yapılırken verilen sıvı) özgül ağırlığındaki farklılıklar ölçülen akım hızını etkileyebilir. " Sistemlerin çoğu radyolojik ortamlar gibi değişik sıvılar için kalibrasyona olanak sağlayabilir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

34 Elektromyografi (EMG)! Elektromyografi (EMG) kas membranlarınm depolarizasyonu ile oluşan elektrik potansiyellerinin incelenmesidir.! ÜD sırasında perinedeki çizgili sfınkter kaslarının EMG ölçümü perineal kas işlevinin olası anormalliklerini değerlendirmek için yapılır, bu anormallikler sıklıkla alt üriner sistem semptomları ve bozukluğu ile beraberdir. " EMG aktivitesi hem depolama hem de boşaltım sırasında ölçülür. EMG; ölçülecek kasın üstüne veya yakınına yerleştirilen elektrodlar aracılığıyla yapılır. (O Donnell, 1998)

35 ! Kas depolarizasyonu kasın içine veya yakınma yerleştirilen bir elektrod ile kaydedilmelidir.! Bunu gerçekleştirmek için iğne elektrodları ve yüzey elektrodları (en sık iki yöntem) yanında anal tıkaç veya üretral katetere monte edilmiş elektrodları da içeren birçok değişik yöntem mevcuttur (O Donnell, 1998)

36 $ Yüzey elektrodları anal sfinkter cildi üzerine uygulanan, kendi yapışan cilt plaster elektrodlarıdır. $ Bazı nörolojik hastalıklar dışında dış anal sfinkter EMG si dış üretral sfinkter EMG si ile aynı olacaktır. $ Yüzey elektrodları iğne elektrodları ile kıyaslandığında hasta uyumu ve rahatlığı açılarından belirgin bir avantaja sahiptir. $ Ancak yüzey elektrodları daha düşük bir sinyal kaynağı oluştururlar ve yeterli bir sinyal kaynağı sağlamaları için doğru bir şekilde yerleştirilmelidirler.

37 " Birçok klinisyen iğne elektrodlar ile yapılan çizgili dış sfinkter kas EMG sinin en üstün teknik olduğunu bildirmişlerdir. " Yüzey elektrodu ile kıyaslandığında iğne elektrodu yerleştirmenin, özellikle yeterli sinyal alabilmek için elektrod yerleştirilirken birden çok deneme yapılmasının hasta için rahatsız edici olma dezavantajı vardır. " Ayrıca iğne elektrodu kolaylıkla yerinden oynayabilir ve çalışma sırasında tekrar yerleştirme gerekli olabilir. " Hastalar ürodinamik çalışma sırasında iğne elektrodunun tekrar yerleştirilmesine düşük tolerans gösterirler. " EMG nin performansı ve kullanılacak elektrod tipinin seçimi yanıtlanması gereken ÜD sorusuna bağlıdır. Campbell Walsh Urology 10thEdition 2012 O Donnell, 1998

38 Sistometri! Sistometrogram (CMG): Sistometri veya daha doğru deyişle dolum sistometrisi mesane dolumu sırasında mesanenin basınç/hacim ilişkisinin ölçülme yöntemidir.! Zamana bağlı olarak mesane doldukça mesanedeki basıncı ölçer. " CMG mesane kateteri aracılığıyla tek bir mesane basıncı ölçümüyle yapılabilir. (tek kanllı) " Ürodinami sırasında Pves ve genellikle rektal kateter ile Pabd in eşzamanlı ölçümü gerçek Pdet ölçümünün araçlarını sağlar. " İntraabdominal basınç izlemini eklemek gerçek detrusor basıncının daha iyi temsilini sağlar (Çok kanallı).

39 " İntraabdominal basıncın eşzamanlı izlenmesi olmadığında basınç sıçramalarının detrusor veya abdominal basınçtaki bir yükselmeye mi bağlı olduğunu söylemek imkansızdır. " Pves değişikliklerinin Pabd değişikliklerine (örn., hareket, öksürme) bağlı olduğu kolaylıkla görülebilir. Pdet eğrisinin düz olduğu ve basınçta herhangi bir yükselme olmadığı izlenmektedir.! Pdet hesaplamak için Pdet = Pves - Pabd formülü kullanılır. " Pdet i ölçmek detrüsor basıncında gerçek bir yükselme (ya bir kasılma aracılığıyla veya komplians kaybıyla) ile artmış abdominal basıncın (örn., ıkınma, Valsalva) etkisi arasındaki ayrımı yapabilmemizi sağlar.

40 ! İşeme evresinin incelenmesi; normal mesane boşaltımı için kritik olan iki parametrenin; hem detrusor kasılabilirliğinin hem de mesane çıkım direncinin değerlendirilmesini gerektirir.! Basit anlamda mesane boşaltımı anormallikleri aşırı çıkım direnci, yetersiz (güç veya süre) mesane kasılabilirliği veya her ikisinin kombinasyonuna bağlı ortaya çıkar.! İşeme evresi ise mesane kasılabilirliğini, mesane çıkım direncini ve basınçakım analizi ve EMG ile sfinkter koordinasyonunu değerlendirir.

41 Mesane kasılabilirliği ve çıkım direnci arasındaki ilişkiyi anlamak için normal işeme eylemini bilmek gerekir. Normal işeme aşağıdakileri içeren işeme refleksinin aktivasyonuyla başarılır. 1. Çizgili üretral sfinkterin gevşemesi 2. Detrusor kasının kasılması 3. Mesane boynu ve üretranın açılması 4. İdrar akımının başlaması " Bu durum işeme refleksinin istemli kontrolünü sağlayan pontin ve sakral işeme merkezi ile suprapontin giriş arasındaki koordinasyonun sonucunda oluşur.

42 ! Normalde mesane idrarı düşük basınçta depolamak ve istemsiz kasılmamalıdır. Kapasiteye ulaşıldığında veya istemli işeme isteği olduğunda intravezikal basınç artacaktır.! Gerçekte bu durumu dış sfinkterin gevşemesi takip eder. Normalde detrusor basıncı istemli işeme başlatılana kadar tüm dolum siklusu boyunca sıfıra yakın olmalıdır. Bu durum, taban basıncının sabit (ve düşük) kaldığı ve hiç istemsiz kasılmanın olmadığı anlamına gelir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

43 Urodynamics: Indications, Techniques, Interpretation, and Clinical Utility MM. Karram, A. Mahdy Urogynecology and Reconstructive Pelvic Surgery chp 10

44 Detrusor aşırı aktivitesi. Bu taslakta iki istemsiz detrusor kasılması (oklar) vardır. Pves'de beraberinde Pdet yükselmesi olmadan bir yükselme mevcut ve bu nedenle çıkartılmış Pdet, Pves ile aynı görüntüdedir. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

45 ! Düz kas, kollajen ve elastin kompozisyonu temelinde mesanenin viskoelastik özellikleri oldukça yüksek komplian bir yapı oluşturur. O nedenle mesane doldukça basınçta çok az bir değişiklik oluşur.! Komplians mesane hacmindeki değişiklik ile detrusor basıncındaki değişiklik arasındaki ilişkidir.! (A hacim/a basınç) ve ml/cm H20 şeklinde ölçülür.

46 Sistometri İlk his/normal sıkışma/çok sıkışma First sensation of bladder filling First desire to void Strong desire to void Komplians Dolum sırasında detrusor aktivitesinin takibi Nörojenik detrusor overaktivitesi İdyopatik detrusor overaktivitesi Fazik DO Terminal DO

47 Basınç ve elektromyografi (EMG) okumaları ile beraber işeme ve boşaltım fazlarını gösteren çok kanallı ürodinami çalışmaları. Bu olguda hasta; artmış sfinkter kasılmasına ve EMG aktivitesinde bir artışa (koruma refleksi) neden olan istemsiz bir det- rusor kasılması (İDK) yaşamıştır. Acak hastaya hastaya bundan çok kısa bir süre sonra işeme izni verilmiştir. Önce EMG'de bir sessizlik (sfinkter gevşemesi), peşinden Pdet artışı ve normal görünümlü üroflov eğrisiyle istemli işeme meydana gelmiştir. (Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012)

48 ! Üretral basınç profili (UPP) üretra uzunluğu boyunca lümen içi basıncı gösteren bir grafiktir.! Üretral basınç kapalı bir üretrayı açmak için gereken sıvı basıncı olarak tanımlanır. UPP; üretra uzunluğu boyunca bir basınç sensörünün (kateter) geriye çekilmesi ile elde edilir. Dell JR, Fowler GC, Urodynamic Testing (Multichannel); Pfenninger and Fowler's Procedures for Primary Care chp 116

49 " Üretral basınç profili (UPP) yöntemi Brown ve Wickman tarafından 1969 da lateralde açıklıkları olan küçük bir kateter kullanılarak gündeme sokulmuştur. " Bu tip kateterden sıvı sürekli infüze edilir. Mesane ve üretra basıncı eşzamanlı olarak kateter üretra boyunca yavaşça çekilirken ölçülür. " Üretra basıncı dönüştürücüsü; kateterin yan deliklerinden üretra duvarını kaldırmak ve böylece üretrada kateterin varlığının ve yavaş üretra çeperinin indüklediği çevresel ve radiyal stresleri yükseltmek için gerekli sıvı basıncını ölçer. " Üretra basıncı; kapalı bir üretrayı sadece açmak için gereken sıvı basıncı olarak tanımlanabilir. (Abrams ve ark., 2002).

50 Basınç-Akım İlişkisi! Basınç-akım çalışması (BAÇ) mesanenin boşalması sırasında mesane içi basıncı ve idrar akım hızı arasındaki ilişkinin ölçülmesi yöntemidir.! Bir üroflowmetre ile akım hızının ölçülmesiyle eşzamanlı olarak detrusor basıncı daha önce açıklandığı gibi ölçülür. İşeme fazı işeme izni verildiğinde veya kontrol edilemeyen işemenin başlamasıyla başlar ve hastanın işemenin sonlandığım söylemesiyle sonlanır.

51 " İşeme sırasındaki detrusor basıncı çıkım direncinin bir işlevidir. Normal bir detrusor için, çıkım direnci ne kadar yüksekse işeme sırasındaki detrusor basıncı o kadar yüksek olacaktır. Bu durum akım hızında azalmayla beraberdir. " Sağlıklı bir mesane daha güçlü kasılarak tıkanıklığın üstesinden gelebilir. Akım yavaşlaşa bile mesane kendini boşaltabilir. " Zamanla detrusor dekompensa olur ve tıkanıklığı yenebilmek için gerekli basıncı artık oluşturamaz. Bu oluştuğunda sonuç tam olmayan mesane boşalması veya idrar retansiyonu olacaktır.

52 " Tıkanıklığın ve bozulmuş kasılabilirliğin bugün mevcut olan ortak ölçütlerini kullanabilmek için temel mesane çıkımı ve üretral direnç ilişkisini anlamak gereklidir. " Üretral direnci matematiksel olarak tanımlama çabaları 1962 ye kadar gitmektedir (Gelason ve Lattimer). " Üretral direnci hesaplayan erken dönem denklemlerini çıkım direncini hesaplayan hidrodinamik formüller izlemiştir. Bu kavramlar üretranın riijid bir tüp değil aksine aktif ve gerilebilir bir doğada olduğunu dikkate almamışlardır. " Ayrıca mesane hacminin önemini dikkate almak da atlanmıştır. İşemeyi çözümlemeye yönelik daha dinamik yollar için rijid tüp hidrodinamiği terkedilmiştir.

53 " 1972 de Griffıths mesane basıncı ile belirli bir hacimde idrar akımı arasındaki ilişkileri ve gerçekte üretra işlevinden bağımsız mesane işlevini ölçmeyi gösteren Mesane Çıkım İlişkisi ni (BOR) ortaya koymuştur. " Griffıths ayrıca üretral direnç ilişkisi (URR) olarak tanımladığı mesane işlevinden bağımsız olarak üretra direncini inceleyecek bir yöntem de geliştirmiştir. " Bu ilişkiye göre; mesane basıncı yükseldikçe intrinsik mesane basıncı intrinsik üretra basıncı ile eşitlenene kadar akım hızı sıfır olacaktır. Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

54 ! Bu noktada akım başlayacak ve intrinsik mesane basıncının daha da artmasıyla beraber akım hızı hızla yükselecektir. Eşzamanlı ölçülen detrusor basıncı ve akım hızı değerleri çiftleri işeme seyri boyunca karşılıklı işaretlenirse bir eğri elde edilecektir.! Bu eğri üretral direnç ilişkisini temsil edecek şekilde detrusor işlevinden bağımsız olarak akıma direnci gösterecektir. Eğer işeme üretra gevşer veya kasılırsa URR sırasıyla sola veya sağa hareket eder. A ve B, Belirli bir bireyde detrusor basıncı ve akım arasındaki ilişki-mesane çıkım ilişkisi (BOR) (Griffiths DJ. The mechanics of the urethra and of micturition. Br J Urol 1973;45: ). Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

55 ! BOR un üretradan bağımsız mesane işlevini ve URR nin mesane işlevinden bağımsız üretra işlevini temsil etmesi nedeniyle gerçek detrusor basıncı ve akım hızı mesane çıkım ilişkisi ve üretral direnç ilişkisinin kesişmesiyle belirlenir, bu intrinsik mesane basıncının üretra basıncıyla eşitlendiği noktadır.! İşeme sırasında bu ilişkilerin herhangi birindeki bir değişiklik diğer ilişkinin temsil ettiği eğriyi etkilemez ancak o eğri boyunca kesişme noktasının hareket etmesiyle sonuçlanır. (Griffiths DJ. The mechanics of the urethra and of micturition. Br J Urol 1973;45: ). Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

56 Dış Sfinkter! Normal işeme dış sfinkterin gevşemesini ve takiben detrusor kasılmasını gerektirir. Dış sfinkter (ve iç sfinkter) işeme tamamlanana kadar gevşek kalmalıdır.! Normal istemli işemede detrusor basıncındaki yükselme öncesinde üretra basıncında düşme ve elektromyografi (EMG) ile ölçüldüğü gibi dış sfinkterde bir gevşeme ortaya çıkar.! Sfinkter ve üretra basıncı işeme süresince düşük kalır ve sonra işeme tamamlandığında yükselir. " Böylece, normalde istemli mesane kasılmasından önce EMG aktivitesi azalır; ancak İDK nı baskılamak için koruma refleksinin bir parçası olarak bir istemsiz kasılma ile EMG aktivitesinin artması anormal değildir.

57 Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012

58 VİDEO-ÜRODİNAMİ! ÜD parametrelerinin ölçümü ile eş zamanlı olarak alt üriner sistemin görüntülenmesini içerir.! İşeme işlevi ve işlev bozukluğunun en kesin değerlendirilmesini sağlar ve özellikle anatomik yapı ve işlev önemli olduğunda yararlıdır! VÜD mesane boynu işlev bozukluğunu değerlendirmenin tek yoludur ve EMG ile konan sfinkter işlev bozukluğu tanısını kesinleştirebilir. (Keane ve ark., 1993; McGuire ve ark., 1996).

59

60 " VÜD birkaç farklı yöntemle yapılabilir. Floroskopi en sıklıkla C kollu kullanılarak çalıştırılır. Bu, hastaya en iyi pozisyon verebilme esnekliğini sağlar. " 90 ile 180 derece arasında hareket edebilen sabit bir floroskopi masası da kullanılabilir. " İstenilen işlev ve anatomiyi değerlendirmek için hastaya en uygun pozisyonu verebilmek önemlidir. " İşeme; en iyi hastanın alışkın olduğu işeme sırasında (genelde kadında otururken, erkekte ayakta) incelenir. " Uygulanan provakatif manevralar, bozulmuş komplians veya istemsiz kasılmalar ile beraber basınç yükselmeleri gibi dikkat gerektiren durumlara yoğunlaşılması ve floroskopi zamanının kısıtlanması her zaman önerilir.

61 idrar kaçırma ve yetersiz boşaltım ile seyreden nöropatik işeme bozukluğu olan servikal spinal travmalı erkekte videoürodinamik değerlendirme. Ürodinamik inceleme açık olarak; detrusor dış sfinkter dissinerjisi ile beraber detrusor aşırı aktivitesini göstermektedir (istemsiz kasılmayla beraber artmış elektromyografik aktivite). Ancak, sadece istemsiz kasılma sırasında mesane çıkımınm floroskopik görünümü ile detrusor iç sfinkter dissiner- jisi tanınabilir (mesane boynu göreceli olarak kapalı kalır). (Campbell Walsh Urology 10th Edition 2012)

62 Teşekkür ederim

Artefaktların Yorumlanması Ürodinami Esnasındaki Problemler ve Sorunların Giderilmesi. Dr.Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.

Artefaktların Yorumlanması Ürodinami Esnasındaki Problemler ve Sorunların Giderilmesi. Dr.Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A. Artefaktların Yorumlanması Ürodinami Esnasındaki Problemler ve Sorunların Giderilmesi Dr.Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D Ürodinamide Artefaktlar Artefakt Fiziksel veya kimyasal

Detaylı

İyi Ürodinami Pratiği

İyi Ürodinami Pratiği İyi Ürodinami Pratiği Prof. Dr. Tufan Tarcan Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Misafir Öğretim Üyesi İstanbul Alt üriner sistem Mesane Üretral sfinkterler

Detaylı

Ürodinamide Teknik Sorunlar ve Artefaktlar. Dr.Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D

Ürodinamide Teknik Sorunlar ve Artefaktlar. Dr.Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D Ürodinamide Teknik Sorunlar ve Artefaktlar Dr.Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D Ürodinamide Artefaktlar Artefakt Fiziksel veya kimyasal olaylar sırasında meydana gelen ve doğal

Detaylı

Video-ürodinamik çalışmalar

Video-ürodinamik çalışmalar Video-ürodinamik çalışmalar Dr. Tufan Tarcan Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Tanım Ürodinamik parametreler ile alt üriner sistemin eşzamanlı görüntülenmesidir Alt üriner sistem

Detaylı

Ambulatuar Ürodinami. Dr. İlker Şen

Ambulatuar Ürodinami. Dr. İlker Şen Ambulatuar Ürodinami Dr. İlker Şen Ürodinamik Çalışmalar Konvansiyonel ürodinamik çalışmalar - Suni dolum Ambulatuar ürodinamik çalışmalar - Doğal dolum - Günlük aktiviteler sırasında alt üriner sistemin

Detaylı

İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel. idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali

İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel. idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali Görülme Sıklığı kadında % 4.5-53 erkekde %1.6-24 Üroloji ve Jinekoloji Polikliniklerine İdrar Kaçırma Yakınması Dışında

Detaylı

DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR?

DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR? DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR? Tuvalet eğitimi döneminde, nörolojik olarak normal bazı çocuklarda yanlış edinilmiş işeme alışkanlıkları neticesinde ortaya çıkan işeme fazındaki

Detaylı

ÜRODĠNAMĠK DEĞERLENDĠRME

ÜRODĠNAMĠK DEĞERLENDĠRME ÜRODĠNAMĠK DEĞERLENDĠRME Prof. Dr. Niyazi Aşkar EÜTF Kadın Hast. ve Doğum Anabilim Dalı Ürodinamik inceleme Amaç: Alt üriner sistem dolum ve boşaltım fonksiyon bozukluklarını saptamaktır Ürodinamik tetkiklerin

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9A GERİNİM ÖLÇER KULLANARAK GERİLİM ANALİZİ YAPILMASI

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9A GERİNİM ÖLÇER KULLANARAK GERİLİM ANALİZİ YAPILMASI BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 40 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9A GERİNİM ÖLÇER KULLANARAK GERİLİM ANALİZİ YAPILMASI TEORİ Bir noktada oluşan gerinim ve gerilme değerlerini

Detaylı

İŞEME FİZYOLOJİSİ. Doç.Dr. Ömer Bayrak Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı

İŞEME FİZYOLOJİSİ. Doç.Dr. Ömer Bayrak Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı İŞEME FİZYOLOJİSİ Doç.Dr. Ömer Bayrak Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Türk Üroloji Yeterlilik Kurulu, Sertifikasyon Sınavlarına Hazırlık Kursu 15-17 Kasım 2016, Kızılcahamam

Detaylı

Normal ürodinami trasesi

Normal ürodinami trasesi doi:10.5222/jtaps.2016.565 Normal ürodinami trasesi İsmail Yağmur Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, Şanlıurfa Öz Bir ürodinaminin eksiksiz yorumlanabilmesi için patolojik traselerin

Detaylı

BİOFEEDBACK. Disfonksiyonel İşeme nedir?

BİOFEEDBACK. Disfonksiyonel İşeme nedir? BİOFEEDBACK Disfonksiyonel İşeme nedir? Tuvalet eğitimi döneminde, nörolojik olarak normal bazı çocuklarda yanlış edinilmiş işeme alışkanlıkları neticesinde ortaya çıkan işeme fazındaki bozuklukları ifade

Detaylı

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı

Detaylı

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 AKIŞ ÖLÇÜMLERİ Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 Akış ölçümleri neden gereklidir? Akış hız ve debisinin ölçülmesi bir çok biyolojik, meteorolojik olayların incelenmesi, endüstrinin çeşitli işlemlerinde

Detaylı

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 AKIŞ ÖLÇÜMLERİ Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 Akış ölçümleri neden gereklidir? Akış hız ve debisinin ölçülmesi bir çok biyolojik, meteorolojik olayların incelenmesi, endüstrinin çeşitli işlemlerinde

Detaylı

Prof. Dr. M. İhsan Karaman. Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Üroloji Kliniği

Prof. Dr. M. İhsan Karaman. Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Üroloji Kliniği Prof. Dr. M. İhsan Karaman Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Üroloji Kliniği İşeme Bozukluğu-Tanım Sağlıklı çocuklarda yanlış tuvalet eğitimi yada psikolojik yada ailesel nedenlerle gelişen

Detaylı

SAKRAL NÖROMODÜLASYON

SAKRAL NÖROMODÜLASYON SAKRAL NÖROMODÜLASYON Dr. Ali Ergen Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Refrakter Aşırı Aktif Mesane Alternatif tedavilerin uygun zamanda kullanılması için RAAM nin daha spesifik

Detaylı

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar Prof.Dr.Mitat KOZ 1 İskelet Kasının Egzersize Yanıtı Kas kan akımındaki değişim Kas kuvveti ve dayanıklılığındaki

Detaylı

Vakum Teknolojisi * Prof. Dr. Ergun GÜLTEKİN. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi

Vakum Teknolojisi * Prof. Dr. Ergun GÜLTEKİN. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Vakum Teknolojisi * Prof. Dr. Ergun GÜLTEKİN İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Giriş Bilimsel amaçla veya teknolojide gerekli alanlarda kullanılmak üzere, kapalı bir hacim içindeki gaz moleküllerinin

Detaylı

Terminoloji Ve Ürodinamik Değerlendirmede Sınıflandırma

Terminoloji Ve Ürodinamik Değerlendirmede Sınıflandırma Terminoloji Ve Ürodinamik Değerlendirmede Sınıflandırma Doç. Dr. Fikret Fatih ÖNOL Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği, İstanbul Alt üriner sistem işlevi terminolojisinin standardizasyonu

Detaylı

VEZİKOÜRETERAL REFLÜ KİME ÜRODİNAMİ YAPIYORUM? Dr.A.Rüknettin ASLAN Haydarpaşa Numune EAH 1.Üroloji Kliniği

VEZİKOÜRETERAL REFLÜ KİME ÜRODİNAMİ YAPIYORUM? Dr.A.Rüknettin ASLAN Haydarpaşa Numune EAH 1.Üroloji Kliniği VEZİKOÜRETERAL REFLÜ KİME ÜRODİNAMİ YAPIYORUM? Dr.A.Rüknettin ASLAN Haydarpaşa Numune EAH 1.Üroloji Kliniği Nereden geliyoruz? Biz kimiz? Nereye gidiyoruz? Reflü kronolojisi Üreterovezikal bileşke/tünel

Detaylı

NONİNVAZİV ÜRODİNAMİK DEĞERLENDİRME Üroflovmetri, rezidiv idrar, işeme günlüğü

NONİNVAZİV ÜRODİNAMİK DEĞERLENDİRME Üroflovmetri, rezidiv idrar, işeme günlüğü NONİNVAZİV ÜRODİNAMİK DEĞERLENDİRME Üroflovmetri, rezidiv idrar, işeme günlüğü Dr.Gökhan TEMELTAŞ Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD IV. ULUSAL İŞLEVSEL ÜROLOJİ ve KADIN ÜROLOJİSİ KONGRESİ

Detaylı

ÇOCUKLUK ÇAĞI İŞEME BOZUKLUĞU: BULGULAR VE TEDAVİ ALGORİTMASI

ÇOCUKLUK ÇAĞI İŞEME BOZUKLUĞU: BULGULAR VE TEDAVİ ALGORİTMASI ÇOCUKLUK ÇAĞI İŞEME BOZUKLUĞU: BULGULAR VE TEDAVİ ALGORİTMASI Doç. Dr. Selçuk Yücel Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Antalya referanslar The standartization

Detaylı

ÜRİNER İNKONTİNANS. Doç Dr Haluk EMİR. Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı

ÜRİNER İNKONTİNANS. Doç Dr Haluk EMİR. Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı ÜRİNER İNKONTİNANS Doç Dr Haluk EMİR Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Alt Üriner Sistem Mesane ve mesane boynu (İnternal sfinkter) Üretra Peri üretral çizgile adele (Eksternal sfinkter)

Detaylı

Ürodinamide Artefaktlar ve Nedenleri

Ürodinamide Artefaktlar ve Nedenleri DOI:10.4274/kiud.13 Ürodinamide Artefaktlar ve Nedenleri Adil Güçal Güçlü, Ömer Gülpınar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye Giriş Ürodinamik incelemeler, alt üriner

Detaylı

NONİNVAZİV ÜRODİNAMİK DEĞERLENDİRME Üroflovmetri, rezidiv idrar, işeme günlüğü

NONİNVAZİV ÜRODİNAMİK DEĞERLENDİRME Üroflovmetri, rezidiv idrar, işeme günlüğü NONİNVAZİV ÜRODİNAMİK DEĞERLENDİRME Üroflovmetri, rezidiv idrar, işeme günlüğü Dr.Gökhan TEMELTAŞ Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD IV. ULUSAL İŞLEVSEL ÜROLOJİ ve KADIN ÜROLOJİSİ KONGRESİ

Detaylı

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Akışkanlar dinamiğinde, sürtünmesiz akışkanlar için Bernoulli prensibi akımın hız arttıkça aynı anda

Detaylı

İŞEME DİSFONKSİYONUNUN PATOFİZYOLOJİSİ

İŞEME DİSFONKSİYONUNUN PATOFİZYOLOJİSİ 4. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Kongresi Ürodinami Kursu İŞEME DİSFONKSİYONUNUN PATOFİZYOLOJİSİ Doç. Dr. Ali Ersin Zümrütbaş Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı 23.10.2015

Detaylı

Aşırı aktif mesanede tedavi. Dr. Hakan Vuruşkan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı

Aşırı aktif mesanede tedavi. Dr. Hakan Vuruşkan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Aşırı aktif mesanede tedavi Dr. Hakan Vuruşkan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı AŞIRI AKTİF MESANEDE TEDAVİ AAM Stres İnk. Miks Urge İnk. Ani sıkışma Sık idrar yapma Noktüri Tedavi

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ EGE MYO MEKATRONİK PROGRAMI

EGE ÜNİVERSİTESİ EGE MYO MEKATRONİK PROGRAMI EGE ÜNİVERSİTESİ EGE MYO MEKATRONİK PROGRAMI SENSÖRLER VE DÖNÜŞTÜRÜCÜLER SEVİYENİN ÖLÇÜLMESİ Seviye Algılayıcılar Şamandıra Seviye Anahtarları Şamandıralar sıvı seviyesi ile yukarı ve aşağı doğru hareket

Detaylı

TOPRAK SUYU. Toprak Bilgisi Dersi. Prof. Dr. Günay Erpul

TOPRAK SUYU. Toprak Bilgisi Dersi. Prof. Dr. Günay Erpul TOPRAK SUYU Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Suyu Su molekülünün yapısı Toprak Suyu Su molekülünün yapısı Polarite (kutupsallık) ve Hidrojen bağı Polarite (kutupsallık)

Detaylı

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri KALP FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Seçgin SÖYÜNCÜ Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2009 Kalp Fonksiyonları Kan damarları yoluyla oksijeni ve barsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir

Detaylı

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ İ İ İ Düz Kas Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.net net Düz Kas Kalp kası İskelet kl kası Düz kas Düz Kas Düz

Detaylı

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar 1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge

Detaylı

DENEY 2 ANKASTRE KİRİŞLERDE GERİNİM ÖLÇÜMLERİ

DENEY 2 ANKASTRE KİRİŞLERDE GERİNİM ÖLÇÜMLERİ Ankastre Kirişlerde Gerinim Ölçümleri 1/6 DENEY 2 ANKASTRE KİRİŞLERDE GERİNİM ÖLÇÜMLERİ 1. AMAÇ Ankastre olarak mesnetlenmiş bir kiriş üzerine yapıştırılan gerinim ölçerlerle (strain gauge) kiriş üzerinde

Detaylı

Elektrik Tahrikli Mobil Manipülatör Sistemi

Elektrik Tahrikli Mobil Manipülatör Sistemi Manipülatör Sistemi Kullanım Amacı: Elektrik Tahrikli ile transferi istenen malzemelerin çeşitli noktalardan toplanıp diğer noktalara dağılımı ve istiflenmesi sağlanmaktadır. Üretim Tesislerinde Alan Darlığı

Detaylı

Zeminlerin Sıkışması ve Konsolidasyon

Zeminlerin Sıkışması ve Konsolidasyon Zeminlerin Sıkışması ve Konsolidasyon 2 Yüklenen bir zeminin sıkışmasının aşağıdaki nedenlerden dolayı meydana geleceği düşünülür: Zemin danelerinin sıkışması Zemin boşluklarındaki hava ve /veya suyun

Detaylı

BASINCA SEBEP OLAN ETKENLER. Bu bölümü bitirdiğinde basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark edeceksin.

BASINCA SEBEP OLAN ETKENLER. Bu bölümü bitirdiğinde basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark edeceksin. BASINCA SEBEP OLAN ETKENLER Bu bölümü bitirdiğinde basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark edeceksin. Basınca neden olan kuvvetler çeşitli etkenlerden kaynaklanır. Balon

Detaylı

Şekilde görüldüğü gibi Gerilim/akım yoğunluğu karakteristik eğrisi dört nedenden dolayi meydana gelir.

Şekilde görüldüğü gibi Gerilim/akım yoğunluğu karakteristik eğrisi dört nedenden dolayi meydana gelir. Bir fuel cell in teorik açık devre gerilimi: Formülüne göre 100 oc altinda yaklaşık 1.2 V dur. Fakat gerçekte bu değere hiçbir zaman ulaşılamaz. Şekil 3.1 de normal hava basıncında ve yaklaşık 70 oc da

Detaylı

F KALDIRMA KUVVETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti

F KALDIRMA KUVVETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUET E HAREKET F KALDIRMA KUETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti 1 F KALDIRMA KUETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ)

Detaylı

Ürodinami donanımı. İsmail Yağmur. Giriş

Ürodinami donanımı. İsmail Yağmur. Giriş doi:10.5222/jtaps.2016.559 Ürodinami donanımı İsmail Yağmur Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, Şanlıurfa Öz Ürodinami ünitesi, mesane dinamiği hakında bilgi toplamak için kullanılan,

Detaylı

TEMEL MEKANİK VENTİLASYON SOLUNUM MEKANİKLERİ. Dr Müge AYDOĞDU Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ünitesi

TEMEL MEKANİK VENTİLASYON SOLUNUM MEKANİKLERİ. Dr Müge AYDOĞDU Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ünitesi TEMEL MEKANİK VENTİLASYON SOLUNUM MEKANİKLERİ Dr Müge AYDOĞDU Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ünitesi 03.11.2018 Solunum Mekanikleri Akciğer fonksiyonlarının basınç, akım

Detaylı

10. KONSOLİDASYON. Konsolidasyon. σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar).

10. KONSOLİDASYON. Konsolidasyon. σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar). . KONSOLİDASYON Konsolidasyon σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar). σ nasıl artar?. Yeraltısuyu seviyesi düşer 2. Zemine yük uygulanır

Detaylı

ÇOCUKLARDA MESANE BARSAK DİSFONKSİYONU ÇOCUK ÜROLOJİSİ BAKIŞI. Dr. Selami Sözübir Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul

ÇOCUKLARDA MESANE BARSAK DİSFONKSİYONU ÇOCUK ÜROLOJİSİ BAKIŞI. Dr. Selami Sözübir Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul ÇOCUKLARDA MESANE BARSAK DİSFONKSİYONU ÇOCUK ÜROLOJİSİ BAKIŞI Dr. Selami Sözübir Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul MBD Herhangi bir alt üriner sistem semptomu ile birlikte barsak ile ilgili

Detaylı

Açık hava basıncını ilk defa 1643 yılında, İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli keşfetmiştir. Yaptığı deneylerde Torriçelli Deneyi denmiştir.

Açık hava basıncını ilk defa 1643 yılında, İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli keşfetmiştir. Yaptığı deneylerde Torriçelli Deneyi denmiştir. GAZ BASINCI 1)AÇIK HAVA BASINCI: Dünyanın çevresindeki hava tabakası çeşitli gazlardan meydana gelir. Bu gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosferdeki gazlar da, katı ve sıvılarda ki gibi ağırlığından dolayı

Detaylı

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1 2 Lokomotor sistemi oluşturan yapılar içinde en fazla stres altında kalan kıkırdaktır. Eklem kıkırdağı; 1) Kan damarlarından, 2) Lenf kanallarından, 3) Sinirlerden yoksundur.

Detaylı

KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR? İdrar kaçırma nedir- nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır?

KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR? İdrar kaçırma nedir- nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır? KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA NEDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR? İdrar kaçırma nedir- nasıl tanımlanır? Bu bir hastalık mıdır? İdrar kaçırma her türlü istem dışı idrarın tutulamaması yani kaçırma halidir. Bu durum,

Detaylı

İdrar kaçırma hastalığına boyun eğmeyin.

İdrar kaçırma hastalığına boyun eğmeyin. İdrar kaçırma hastalığına boyun eğmeyin. Hayatınızı kısıtlamayın! Bazı hastalıklar var ki günlük yaşantımızı büyük oranda etkileyip yaşam kalitemizi düşürüyor. Bu hastalıkların başında da enkotinans ya

Detaylı

BAZI KAYNAK PARAMETRELERİNİN SIÇRAMA KAYIPLARINA ETKİSİ

BAZI KAYNAK PARAMETRELERİNİN SIÇRAMA KAYIPLARINA ETKİSİ BAZI KAYNAK PARAMETRELERİNİN SIÇRAMA KAYIPLARINA ETKİSİ ÖZET CO 2 kaynağında tel çapının, gaz debisinin ve serbest tel boyunun sıçrama kayıpları üzerindeki etkisi incelenmiştir. MIG kaynağının 1948 de

Detaylı

Kapasitörün şarj etme eğrisi 4.2.02-01

Kapasitörün şarj etme eğrisi 4.2.02-01 Elektrik sahası Elektrik Öğrenebilecekleriniz... Şarj etme Şarjını boşaltma Zaman sabiti Harici potansiyel işlevi Yarı ömür Kural: Kapasitör bir rezistans vasıtasıyla şarj edilir. Akım işlev zaman olarak

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

DR. NUMAN BAYDİLLİ. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Ana Bilim Dalı

DR. NUMAN BAYDİLLİ. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Ana Bilim Dalı DR. NUMAN BAYDİLLİ Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Ana Bilim Dalı 1 Aşırı aktif mesane (AAM) Altta yatan bir enfeksiyon veya patoloji olmaksızın Sık idrara çıkma (frequency) Ani sıkışma hissi

Detaylı

YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM

YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM Yavaş değişen akımların analizinde kullanılacak genel denklem bir kanal kesitindeki toplam enerji yüksekliği: H = V g + h + z x e göre türevi alınırsa: dh d V = dx dx

Detaylı

Pelvik taban kaslarının 4 önemli görevi vardır:

Pelvik taban kaslarının 4 önemli görevi vardır: PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU İnsan vücudunun gövde kısmı ; Göğüs (Toraks),Karın (Abdomen) ve Leğen (Pelvis) olmak üzere 3ana bölümden oluşur.karnın alt kısmında kasıklar olarak da bilinen pelvis; leğen

Detaylı

Yeni Doğanda Nörojen Mesane

Yeni Doğanda Nörojen Mesane Yeni Doğanda Nörojen Mesane Ürolojik Tetkik ve Takip Şemaları Prof. Dr. Selçuk Yücel Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Referanslar Snow-Lisy SC ve ark. J Urology., 2015 Bauer SB

Detaylı

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ Prostat her erkekte doğumdan itibaren bulunan, idrar torbasının hemen altında yer alan bir organdır. Yaklaşık 20 gr ağırlığındadır ve idrar torbasındaki idrarı

Detaylı

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri DENEY 3 MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri AMAÇ: Maddelerin üç halinin nitel ve nicel gözlemlerle incelenerek maddenin sıcaklık ile davranımını incelemek. TEORİ Hal değişimi,

Detaylı

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Genel olarak havalandırma, yapı içerisindeki kullanılmış havanın doğal veya yapay olarak yapı dışındaki temiz havayla yer değiştirmesidir. Sera içinde ortam sıcaklığının aşırı

Detaylı

Chapter 7. Elektrik Devreleri. Principles of Electric Circuits, Conventional Flow, 9 th ed. Floyd

Chapter 7. Elektrik Devreleri. Principles of Electric Circuits, Conventional Flow, 9 th ed. Floyd Elektrik Devreleri Summary Özet Birleşik devreler Çoğu pratik devreler seri ve paralel elektriksel elemanların birleşiminden oluşur. Seri ve paralel devre elemanları birleştirilerek çoğu zaman analiz işlemi

Detaylı

KONUM ALGILAMA YÖNTEMLERİ VE KONTROLÜ

KONUM ALGILAMA YÖNTEMLERİ VE KONTROLÜ KONUM ALGILAMA YÖNTEMLERİ VE KONTROLÜ 1. AMAÇ: Endüstride kullanılan direnç, kapasite ve indüktans tipi konum (yerdeğiştirme) algılama transdüserlerinin temel ilkelerini açıklayıp kapalı döngü denetim

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GİRİŞ Eğilme deneyi malzemenin mukavemeti hakkında tasarım

Detaylı

Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü. Prof.Dr.Mitat KOZ

Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü. Prof.Dr.Mitat KOZ Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü Prof.Dr.Mitat KOZ DOLAŞIMIN SİNİRSEL KONTROLÜ Doku kan akımının her dokuda ayrı ayrı ayarlanmasında lokal doku kan akımı kontrol mekanizmaları

Detaylı

Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir.

Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. GAZLAR Maddeler tabiatta katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunurlar. Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. Gaz molekülleri birbirine

Detaylı

Üretral Fonksiyon Çalışmaları ve Basınç-Akım Çalışması

Üretral Fonksiyon Çalışmaları ve Basınç-Akım Çalışması Kontinans Derneği Ürodinami Sertifikasyon Kursu Üretral Fonksiyon Çalışmaları ve Basınç-Akım Çalışması Dr. Fatih Tarhan Antalya, 24 Ekim 2015 1 2 Üretral Fonksiyon Çalışmaları 3 Üretral sfinkter mekanizması

Detaylı

Spirometreye Giriş ve Standardizasyon Prof Dr Tunçalp DEMİR

Spirometreye Giriş ve Standardizasyon Prof Dr Tunçalp DEMİR Spirometreye Giriş ve Standardizasyon Prof Dr Tunçalp DEMİR Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD SPİROMETRE Spirometre soluk alma ya da verme sırasında oluşan akım ya da volüm değişikliklerini

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 6.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 6. ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 6. HAFTA 1 İçindekiler Oto Trafo Üç Fazlı Transformatörler Ölçü Trafoları

Detaylı

EĞİTİM NOTLARI 16 BASINÇLI HAVA HATLARI BASINÇLI HAVA HATLARI

EĞİTİM NOTLARI 16 BASINÇLI HAVA HATLARI BASINÇLI HAVA HATLARI Basınçlı hava, endüstriyel tesislerde yaygın bir şekilde kullanılan bir enerji türüdür. Basınçlı hava, dış ortamdan alınan havanın bir kompresörde belli bir oranda sıkıştırılmasıyla elde edilir. Serbest

Detaylı

Editörler. Doç. Dr. Cenk GÜRBÜZ Medistate Hastanesi Üroloji Kliniği

Editörler. Doç. Dr. Cenk GÜRBÜZ Medistate Hastanesi Üroloji Kliniği Pratik Ürodinami Pratik Ürodinami Editörler Doç. Dr. Cenk GÜRBÜZ Medistate Hastanesi Üroloji Kliniği Yrd. Doç. Dr. Burhan COŞKUN Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı TÜD/TÜRK ÜROLOJİ

Detaylı

ALT ÜRİNER SİSTEM VE PELVİK TABAN FONKSİYONEL ANATOMİSİ

ALT ÜRİNER SİSTEM VE PELVİK TABAN FONKSİYONEL ANATOMİSİ ALT ÜRİNER SİSTEM VE PELVİK TABAN FONKSİYONEL ANATOMİSİ Prof.Dr.Niyazi Aşkar Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Ürojinekoloji Ünitesi Kontinansın devamlılığının sağlanması

Detaylı

KALICI ÜRETRAL KATATER UYGULAMA (takılması-çıkarılması) PROTOKOLÜ REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

KALICI ÜRETRAL KATATER UYGULAMA (takılması-çıkarılması) PROTOKOLÜ REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hemşirelik Protokolleri Adem Aköl Sinan Özyavaş Hazırlama Komitesi Kalite Konseyi Başkanı Kalite Koordinatörü 1/5

Detaylı

Bölüm 2. Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU

Bölüm 2. Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU Bölüm 2 Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi Gazlarda Basınç Gaz Yasaları İdeal Gaz Yasası Gazlarda Basınç Gazlar parçacıklar arasında

Detaylı

Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır.

Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Basıncın derinlikle değişimi Aynı derinlikteki bütün noktalar aynı basınçta y yönünde toplam kuvvet

Detaylı

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI BORULARDA VE HİDROLİK ELEMANLARDA SÜRTÜNME KAYIPLARI DENEY FÖYÜ 1. DENEYİN AMACI Borularda

Detaylı

3.KABARTILI DİRENÇ KAYNAĞI. 05.05.2015 Dr.Salim ASLANLAR 1

3.KABARTILI DİRENÇ KAYNAĞI. 05.05.2015 Dr.Salim ASLANLAR 1 3.KABARTILI DİRENÇ KAYNAĞI 05.05.2015 Dr.Salim ASLANLAR 1 KABARTILI DİRENÇ KAYNAĞI Kabartılı direnç kaynağı, seri imalat için ekonomik bir birleştirme yöntemidir. Uygulamadan yararlanılarak, çoğunlukla

Detaylı

ROBOT YARDIMI İLE PROSTAT KANSERİ AMELİYATINDA HASTA EĞİTİMİ

ROBOT YARDIMI İLE PROSTAT KANSERİ AMELİYATINDA HASTA EĞİTİMİ ROBOT YARDIMI İLE PROSTAT KANSERİ AMELİYATINDA HASTA EĞİTİMİ Prostat kanserinin tedavisinde sık olarak uygulanan robotik radikal prostatektomi ameliyatında, cerrah tarafından yönetilen bir robot aracılığıyla

Detaylı

Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2 Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Kalbin Çalışması ve İşlevleri Kalbin Anatomisi Kalbin Anatomisi Kalp Kapakları (Sağ) (Sol) Kalbin

Detaylı

İŞEME DİSFONKSİYONUNUN PATOFİZYOLOJİSİ

İŞEME DİSFONKSİYONUNUN PATOFİZYOLOJİSİ 4. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Kongresi Ürodinami Kursu İŞEME DİSFONKSİYONUNUN PATOFİZYOLOJİSİ Doç. Dr. Ali Ersin Zümrütbaş Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı 23.10.2015

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI FOTOVOLTAİK PANELLERİN ÇEŞİTLERİ VE ÖLÇÜMLERİ DERSİN ÖĞRETİM

Detaylı

MAK-LAB017 HİDROLİK SERVO MEKANİZMALAR DENEYİ 1. DENEYİN AMACI 2. HİDROLİK SİSTEMLERDE KULLANILAN ENERJİ TÜRÜ

MAK-LAB017 HİDROLİK SERVO MEKANİZMALAR DENEYİ 1. DENEYİN AMACI 2. HİDROLİK SİSTEMLERDE KULLANILAN ENERJİ TÜRÜ MAK-LAB017 HİDROLİK SERVO MEKANİZMALAR DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Bu deneyin amacı temel ilkelerden hareket ederek, hidrolik sistemlerde kullanılan elemanların çalışma ilkeleri ve hidrolik devre kavramlarının

Detaylı

P u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır:

P u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır: 2.2.2. Vantilatörler Vantilatörlerin görevi, belirli bir basınç farkı yaratarak istenilen debide havayı iletmektir. Vantilatörlerde işletme karakteristiklerini; toplam basınç (Pt), debi (Q) ve güç gereksinimi

Detaylı

Dirençli Aşırı Aktif Mesane

Dirençli Aşırı Aktif Mesane Dirençli Aşırı Aktif Mesane Nöromodülasyon Dr. Şahin KABAY Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D. Perkutanöz Posterior Tibial Sinir Sitümülasyonu- PTNS (Urgent PC) Sacral Nöromodülasyon (S3)-

Detaylı

FİZ304 İSTATİSTİK FİZİK. Mikrokopik Teori ve Makroskopik Ölçümler I. Prof.Dr. Orhan ÇAKIR Ankara Üniversitesi, Fizik Bölümü 2017

FİZ304 İSTATİSTİK FİZİK. Mikrokopik Teori ve Makroskopik Ölçümler I. Prof.Dr. Orhan ÇAKIR Ankara Üniversitesi, Fizik Bölümü 2017 FİZ304 İSTATİSTİK FİZİK Mikrokopik Teori ve Makroskopik Ölçümler I Prof.Dr. Orhan ÇAKIR Ankara Üniversitesi, Fizik Bölümü 2017 Mutlak Sıcaklık Bir sistemin mutlak sıcaklığını belirlemek için İdeal gazın

Detaylı

Elektrik sahaları ve levhalı kapasitör içindeki potansiyeller

Elektrik sahaları ve levhalı kapasitör içindeki potansiyeller Elektrik Elektrik sahası Öğrenebilecekleriniz... Kapasitör Elektrik sahası Potansiyel Voltaj Eş potansiyel hatları Kural: Bir bütün halindeki elektrik sahası bir levhalı kapasitörün şarjlı levaları arasında

Detaylı

EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ

EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ İçerik Dolaşım sisteminin kısa anatomi ve fizyolojisi Egzersizde periferal dolaşımın düzenlenmesi-etkili mekanizmalar Damar endotelinin ve Nitrik Oksitin (NO) periferal

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 0 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY İÇİNDE SABİT SICAKLIKTA SİLİNDİRİK ISITICI BULUNAN DİKDÖRTGEN PRİZMATİK SAC KUTU YÜZEYLERİNDEN ZORLANMIŞ TAŞINIM

Detaylı

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

Fonksiyonel İnkontinans

Fonksiyonel İnkontinans Fonksiyonel İnkontinans Anatomik, nörolojik sorunu olmayan çocuklarda görülen anormal idrar tutma ya da idrar kaçırma gibi işeme bozukluğu durumlarıdır 7 yaş Kız çocuklar %6 Erkek çocuklar %3.8 GÜNDÜZ

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI SERİ-PARALEL BAĞLI POMPA DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ YAPTIRAN

Detaylı

BÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV)

BÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV) BÖLÜM 2. FOTOOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (P) Fotovoltaik Etki: Fotovoltaik etki birbirinden farklı iki malzemenin ortak temas bölgesinin (common junction) foton radyasyonu ile aydınlatılması durumunda

Detaylı

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNDE TEMEL KAVRAMLAR

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNDE TEMEL KAVRAMLAR SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİNDE TEMEL KAVRAMLAR ÖĞRENİM HEDEFLERİ SFT parametrelerini tanımlayabilmeli, SFT ölçümünün doğru yapılıp yapılmadığını açıklayabilmeli, SFT sonuçlarını yorumlayarak olası tanıyı

Detaylı

LUMBAL STABİLİZASYON EGZERSİZLERİ

LUMBAL STABİLİZASYON EGZERSİZLERİ TFD Nörolojik Fizyoterapi Grubu Bülteni Cilt/Vol.:1 Sayı/Issue:2 Ağustos/Augst2015 www.norofzt.org LUMBAL STABİLİZASYON EGZERSİZLERİ Lumbal stabilizasyon egzersizleri, anahtar lokal kaslar olan Transversus

Detaylı

Üriner inkontinans terimleri sözlüğü

Üriner inkontinans terimleri sözlüğü Hasta Bilgilendirme Formu Türkçe Üriner inkontinans terimleri sözlüğü Açık cerrahi Organlara doğrudan ulaşabilmek için cerrahın cildi ve dokuları kestiği bir cerrahi işlemdir. Anestezi (genel, spinal veya

Detaylı

3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR

3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR 3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR 1-) 2002 OKS 3-) 4-) 2004 OKS 2-) 2003 OKS 5-) 2005 OKS 6-) 2006 OKS 10-) 2010 SBS 7-) 2008 OKS 11-) 2011 SBS 8-) 2009 SBS 2012 SBS 14-) 12-) 15-) 2015 TEOG 2014 TEOG 13-)

Detaylı

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102 BR.HLİ.102 Serebral Felç (İnme) ve Spastisitede Botoks Spastisite Nedir? Spastisite belirli kasların aşırı aktif hale gelerek, adale katılığına, sertliğine ya da spazmlarına neden olmasıyla ortaya çıkan

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Özhan ÖZKAN MOSFET: Metal-Oksit Yarıiletken Alan Etkili Transistor (Geçidi Yalıtılmış

Detaylı

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli

Detaylı

10. HAFTA PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ TAYİN YÖNTEMLERİ

10. HAFTA PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ TAYİN YÖNTEMLERİ 10. HAFTA PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ TAYİN YÖNTEMLERİ YÖNTEM Elek Analizi Optik Mikroskop YÖNTEMİN DAYANDIĞI PRENSİP Geometrik esas PARAMETRE / DAĞILIM Elek Çapı / Ağırlık Martin, Feret ve İzdüşüm alan Çap / Sayı

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI LABORATUVARI ISI İLETİM KATSAYISININ TESPİTİ DENEY FÖYÜ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI LABORATUVARI ISI İLETİM KATSAYISININ TESPİTİ DENEY FÖYÜ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI LABORATUVARI ISI İLETİM KATSAYISININ TESPİTİ DENEY FÖYÜ 1. Deneyin Amacı Yapılacak olan Isı İletim Katsayısının Tespiti deneyinin temel

Detaylı