TEMEL KAVRAMLAR. Gelişme organizmanın, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkisiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmesidir.

Transkript

1 Büyüme: TEMEL KAVRAMLAR Bireyin bedensel-fiziksel yapısında zamana bağlı olarak ortaya çıkan niceliksel artış değişimleridir. Vücudun sadece boy, kilo ve hacim olarak artmasıdır. Büyüme vücudun farklı organlarında farklı hızlarda gerçekleşir. (boy ve kilonun artması, saç ayda tırnakların uzaması) Gelişme Gelişme organizmanın, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkisiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmesidir. Gelişmeyi ürün olarak ele aldığımızda gelişimi bu ürünün süreç yönü olarak tanımlayabiliriz. Gelişim organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal, sosyal yönden belli başlı koşulları olan en son aşamasına ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir. Gelişme, öğrenme ve olgunlaşma etkileşimlerinin bir ürünüdür. Gelişim ise süreçtir. Olgunlaşma ve öğrenme olmadan gelişim sağlanamaz. Örneğin: Bir çocuğun ağaca tırmanması devinişsel (psiko-motor) bir gelişmedir. Çocuk kas ve kemikleri yeterli büyüklüğe ve olgunluğa erişmeden ağaca tırmanmayı öğrenemez. Kas ve kemikleri yeterli olgunluğa eriştikten sonra ağaca tırmanmayı öğrenmemişse de ağaca tırmanma davranışı göstermez. Gelişme, olgunlaşma ve öğrenmeyi kapsayan temel bir kavramdır. Olgunlaşma: Çocuk bir gelişim döneminden diğerine bireysel hızıyla, aşamalı olarak ilerler. Meydana gelen bazı değişmeler öncelikle olgunlaşmaya bağlıdır. Olgunlaşma, öğrenme yaşantılarından bağımsız, biyolojik olarak kalıtım tarafından kontrol edilen bir değişmedir. Olgunlaşma, vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişmedir. Olgunlaşma fiziksel gelişime büyük ölçüde etki eder. Birçok psiko-motor davranışın yapılması olgunlaşmaya bağlıdır. Soru: Seval Hanım, seneye okula başlayacak yeğeni Cemil e bir hediye almak ister. Bir mağazaya gider ve Cemil in yaşını söyleyerek bir pantolon alır. Farklı bir ilde yaşayan ve uzun süredir görüşmemelerine rağmen satın aldığı pantolonunun yeğenine tam olmasına çok sevinir. Soruda hangi kavrama vurgu yapılmaktadır.(büyüme, öğrenme, kritik dönem, olgunlaşma, hazırbulunuşluk.)

2 Soru: İlkokula yeni başlayan Cemil, önlüğünü kendi giyebilmekte, ancak annesi defalarca göstermesine rağmen önlüğünün yakasını bir türlü ilikleyememektedir., (olgunlaşma) Eğitim geniş anlamda bireyin toplum standartlarını, inançlarını ve yaşam yollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçlerdir. Eğitim kişinin yaşadığı toplum içinde değeri olan yetenek, tutum ve diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçlerin bütünüdür. Eğitim, seçilmiş ve kontrollü bir çevrenin, özellikle de okulun etkisi altında sosyal yeterlik ve en iyi şekilde bireysel gelişmeyi sağlayan sosyal bir süreçtir. EĞİTİM Birey Yaşantı Süreç Davranış Değişikliği İnsan: biyolojik, kültürel ve sosyal bir varlıktır. Yaşantı: Öncelikle biyolojik (fiziksel ve zihinsel) olarak var olan insan, daha sonra kültürel değerleri ve sosyal yaşantı alanı ile gelişimini tamamlamaktadır. İnsanların diğer insanlarla ve çevresiyle kurduğu etkileşim sonucu bireyde meydana gelen izler, yaşantı öğesini oluşturur. Eğitim; bireyin davranışlarında, kendi yaşantısı yoluyla istendik yönde değişiklik oluşturma sürecidir. Eğitim türleri Formal Eğitim Informal Eğt Örgün Eğt. Yaygın Eğt. Halk Eğitim Hizmet İçi Eğitim Informal eğitim: Eğitim türlerinden biri olan informal eğitim bireyin doğumundan ölümüne kadar olan süreçte gelişigüzel yollarla, plansız ve programsız olarak meydana gelen ve günlük yaşantı içerisinde çoğu kez bireyin farkında olmadan kazandığı davranış değişikliğidir. Bu eğitim türünde birey çevresiyle kurduğu etkileşim sonucu istendik veya istenmedik davranışlar kazanmaktadır.

3 Sadece istedik değil istenmedik davranışlarda. ( sigara içenlerden sigarayı öğrenmesi. Alkol alması, şiddet öğretmesi ) Toplumlar gelişip çağdaşlaştıkça toplumsal ve bireysel ihtiyaçlar ve gereksinimler de artmıştır. Informal eğitim bu ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalmıştır. Formal Eğitim Planlı ve programlı olan eğitim, formal eğitim olarak adlandırılmaktadır. Formal eğitim sürecinde bireyin davranışlarında planlı ve programlı olarak istendik davranış değişikliği meydana getirilmektedir. Süreç içerisinde bireyin davranışları belirli amaçlar doğrultusunda değiştirilmekte ve geliştirilmektedir. Formal eğitim ile informal eğitimi kesin sınırlarla ayırmak mümkün değildir. Formal eğitim içerisinde informal eğitimde her zaman yer alabilmektedir. Örneğin okul içerisinde çocuk planlı ve programlı yeni bir şeyler öğrenirken öğretmenin yada diğer öğrencilerin göstermiş oldukları bazı olumsuz davranışları gözlem ve taklit yoluyla edinebilir. Informal ve formal eğitim arasındaki Farklar Formal eğitim planlı ve programlı, informal eğitim plansızdır. Formal eğitim belirli bir süreci kapsar. Informal eğitim ise sınırlı bir sürece sahip değildir.(doğumdan ölüme kadar) Formal eğitimde sadece istendik davranışlar kazandırılması amaçlanırken, informal eğitimde hem istendik hem de istenmedik davranışlar kazandırılmaktadır. Formal eğitim: Örgün ve yaygın eğitim olmak üzere iki gruba ayrılır. A- Örgün eğitim: Belirli yaş grubundaki bireylere toplumun ve bireylerin ihtiyaç ve gereksinimleri doğrultusunda geliştirilmiş yetişeklerle, okul çatısı altında düzenli olarak verilen bir eğitim türüdür. Örgün eğitim: okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim olarak sıralanabilir. B-Yaygın eğitim: Örgün eğitime hiç gitmemiş veya örgün eğitim içerisinde yer alan basaklardan herhangi birinden ayrılmış kişiler için veya bireylerin herhangi bir alanda duydukları gereksinimlerini ve ihtiyaçlarını karşılamaları amacıyla gerçekleştirilen bir eğitim türüdür. B1-Halk eğitimi: Özellikle örgün eğitim kurumlarından yararlanmamış / yararlanamamış bireylerin belli bir süreç içerisinde gereksinim duydukları alana yönelik ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleştirilen planlı ve programlı bir süreçtir. ( örneğin okuma-yazma kursları, dikiş nakış kursları, müzik resim eğitimi kursları, y.dil kursları B2-Hizmet içi eğitim: Belirli bir meslek alanında yetişmiş olan kişilerin o alana yönelik ihtiyaçları ve gereksinimlerini karşılamak amacıyla gördükleri eğitimlerdir. (örneğin bir öğretmenin, oryantasyon, uyum eğitimine katılması, eskiden doğrudan köy okuluna gidilirdi doğrudan, -Örgün ve yaygın eğitimin en temel farkı nedir?

4 -Orta öğretime kadar örgün eğitim zorunludur. (Temel eğitim) Öğretim: okullarda yapılan planlı, kontrollü ve örgütlenmiş öğrenme etkinlikleridir. Öğrenmenin belirli bir amaca yönelik olarak planlanması ve uygulanması. Öğrenme: Yaşantı ürünü ve kalıcı izli davranış değişikliği. Öğrenme yoluyla bireylerin bilgi, beceri, tutum ve değerler kazanması söz konusudur. Öğretmen: Öğrencinin etkili öğrenmesi için eğitim-öğretim ortamını organize eden, öğrencinin başarısını ön plana çıkaran, ona öğrenmeyi, öğrenme yollarını gösteren, rehber, öğrencinin kendine özgü özelliklerinin farkında olan ve bunları ortaya çıkartmasına fırsat tanıyan kişidir. Eğitim programı: Bireyin okul içi ve okul dışı planlı tüm eğitim etkinliklerini içine alan öğrenme yaşantıları planıdır. (Eğitim programı sadece okul içi etkinliklerle sınırlı kalmayıp, sosyal faaliyetler, hertürlü öğrenci hizmeti vb pek çok boyutu içine alır. Öğretim Programı: Eğitim programı içinde önemli bir yeri olan okuldaki dersler ve bununla ilgili etkinliklerle sınırlandırılmış kılavuzdur. Ders programı: Öğretim programını oluşturan derslerin planlandığı ve bu planlama içerisinde derslerin amaçları, içerikleri, öğrenme-öğretme etkinlikleri ve değerlendirme esaslarının yer aldığı kılavuz plan. ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN YASAL DAYANAĞI 1973 YILI 1739 SAYILI MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU (1) 1 Öğretmenlik : (1)Madde 43 Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır. Hazırbulunuşluk: (Hazır oluş)öğrenme- öğretme sürecinde öğrencilerin zihinsel, fiziksel ve psikolojik durumlarıdır. Yeni bir öğrenme durumunda bireyin önceden sahip olması gereken bilişsel (zeka, yetenek, beceri ve ön koşul öğrenmeleri), duyuşsal ( ilgi, tutum, güdülenmişlik düzeyi ve öğrenme isteği) ve bedensel fiziksel (büyüme, olgunlaşma) özelliklerinin tümü. Bazı Öğrenme ve Öğretim İlkeleri Çocuğa görelik (Öğrenciye görelik, Öğretimi bireyselleştirme ) İlkesi: Öğretme-öğrenme sürecinde yapılacak tüm etkinliklerin öğrencinin gelişim özellikleri ve bireysel farklılıklarına göre yapılması ve öğrenciyi merkeze almasıdır. Hayatilik İlkesi: Bu ilke okulu, öğrencileri yaşama hazırlayan bir yer olmaktan çok, hayatın kendisi olmalıdır anlayışına dayanmaktadır. Öğretme öğrenme etkinlikleri bireyin yaşamda karşılaşacağı problemlere ve durumlara yönelik olmalıdır. Öğretim öğrencinin yaşamla bağlantısını kurmalıdır. Bilinenden Bilinmeyene Öğretim İlkesi: Öğrenme-öğretme sürecinde yeni öğretilecek bilgi ve becerilerin daha önce öğrenilen bilgi ve becerilerden hareket edilerek öğretilmesidir. Böylece öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyi dikkate alınır ve sağlam bir alt yapı oluşturulur. Kısaca bu ilke, yeni öğrenilecek konular ile önceki öğrenilen konular arasında bağlantı kurmayı gerektirir.

5 Açıklık İlkesi: Ayanilik ilkesi olarak da ifade edilen bu ilke öğrenme konusu olan konu, nesne, olay ve olgularla öğrencinin direk etkileşimini, karşı karşıya gelmesini ve duyu organlarını etkin olarak kullanmayı gerektirir. Öğretmenin açık ve anlaşılır dil kullanmasını gerektirir. Somuttan Soyuta Öğretim İlkesi: Somut, gözlenen, incelenen ve ölçülebilen nesne, olgu ve olaylardır. Soyut ise duyu organlarından bağımsız düşünebilmelidir. Özellikle küçük yaşlarda (İlköğretim 1., 5. sınıf) bulunan öğrencilere yapılan öğretim etkinliklerinin duyu organlarına bağlı olarak gerçekleştirilmesi önemlidir. Tasarruf (Ekonomiklik) İlkesi: Her türlü eğitim-öğretim faaliyeti en az zaman, en az emek ve enerji sarfedilerek, en yüksek verim elde edilecek şekilde düzenlenmelidir. Yakından Uzağa Öğretim İlkesi: Öğrenmenin yakın çevreden konulardan ve ilgilerden başlayarak uzak çevre, konulara ve ilgilere doğru yönelmesidir. Uygulanabilirlik (İş-aktivite, Yaparak yaşayarak öğrenme) İlkesi: Öğretimin yaparak-yaşayarak gerçekleştirilmesidir. Nispeten kalıcı izli davranış değişikliği olarak nitelendirilen öğrenme sürecinde davranışın kalıcılığı yaparak ve yaşarak gerçekleştirilen aktivitelerle kazanılır. Güncellik (Aktüalite) İlkesi: Öğretme-öğrenme süresindeki etkinliklerin yaşamda geçerli ve ilişkisel olarak ele alınmasıdır. Öğrencilerin yaşadıkları hayatın gerçekleriyle karşı karşıya TAM ÖĞRENME MODELİ Okulda öğrenmeyi en fazla etkileyen az sayıdaki faktörü belirlemek ve bu faktörleri kontrol altına alabilmek ve hatadan arındırılmış bir öğretim düzeni oluşturmayı amaçlamaktadır. Amerikalı eğitimci Benjamin S. Bloom öğrenme konusunda yapılmış araştırmaların bulgularına dayanarak okuldaki (ya da sınıftaki) öğrenmeyi açıklamaya yönelik bir kuram geliştirmiştir. Bloom'un kuramında okuldaki öğrenmeyi belirleyen etkenler: 1. Bilişsel giriş davranışları 2. Duyuşsal giriş davranışları 3. Öğretimin niteliği Bloom'a göre işin başından itibaren olumlu öğrenme koşulları sağlanmış ise dünyada herhangi belli bir kişinin öğrenebileceği her şeyi hemen hemen herkes öğrenebilir. Başka bir deyişle, Tam öğrenme modeli tüm öğrenciler okulda öğretilenleri öğrenebilir varsayımına dayanmaktadır. Bloom, belirleyici etkenler olan öğrencinin özgeçmişi ve

6 öğretim hizmetinin niteliğinin, uygun hale getirilmesi durumunda öğrenciler arasındaki farklılıkların giderilmesinin ve okuldaki öğrencilerin en azından % 95'inin öğretilenlerin çoğunu öğrenerek en başarılı öğrenciler düzeyine gelmelerinin mümkün olacağını, diğer bir deyişle tam öğrenmenin gerçekleşebileceğini öne sürmektedir. Tam Öğrenme Kuramının Temeli Okulda Öğrenme Kuramı (Bloom) Öğrenci Nitelikleri Öğretim Öğrenme Ürünleri Bilişsel Giriş Davranışları Öğrenme Ünitesi veya Üniteleri Öğrenme Düzeyi ve Türü Duyuşsal Giriş Özellikleri Öğrenme Hızı Devinişsel Giriş Davranışları Duyuşsal Ürünler Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: ÖĞRENCİ NİTELİKLERİ Bilişsel Giriş Davranışları Eldeki bir ya da bir dizi öğrenme ünitesinin öğrenilebilmesi için gerekli olan bütün bilgi, beceri ya da yeterlikler. Herhangi bir öğrenme işi için gerekli ön koşul öğrenmeler Belli bir öğrenme işi için temel olan önkoşul öğrenmeler Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğrenci Nitelikleri Duyuşsal Giriş Özellikleri Belli bir dersle ilgili duyuşsal özellikler Okula karşı tutum Kişinin kendi kendine karşı tutumu (akademik benlik kavramı) Öğretim Hizmetinin Niteliği- Öğretmenin özellikleri Sınıftaki öğretim düzeyinde İşaretler, ipuçları vermesi Öğrenci katılımını sağlaması

7 Genel olarak Öğretim Hizmetinin Niteliği İpuçları Pekiştireç vermesi Dönüt ve düzeltme vermesi Öğretmenin hizmet öncesi eğitiminin süresi ve türü Meslekteki hizmet süresi Tutumları (otoriter, demokratik, iyimser-kötümser oluşu vb. gibi) 1. Sözel ipuçları, 2. Yazı, şekil, grafik vb., 3. Film, slayt vb., 4. Gösteri. Öğrenciye, neyin öğrenileceğini açıklayan mesajların tümüdür. Öğrencilerin harekete geçirilmesine ve istenilen davranışın yapılmasına yardımcı olan davranışlardır. İpucu verilirken konu, öğrencinin düzeyi, kültürel faktörler ve çevredeki fırsatlar göz önünde bulundurulur. Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğretim Hizmetinin Niteliği Pekiştirme Bir davranışı gösterme eğiliminin güçlendirilmesi sürecidir. Bir davranışın olma sıklığını artıran uyarıcılardır. Öğrencilerin ihtiyaçları ve bireysel farklılıklar gözetilir. Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğretim Hizmetinin Niteliği 1 Öğrenci Katılımı Öğrencinin öğrenme süreci sırasında kendisine sunulan ipuçları ve yönergeler doğrultusunda bir şeyler yapmasıdır. Öğrenme sürecine etkin katılım olduğu sürece daha kalıcı izli öğrenme yaşantıları gerçekleşir. Öğrenci katılımını sağlamak için grup çalışması, drama, benzetim gibi teknikler kullanılabilir ve ayrıca BDE çalışmalarına yer verilebilir. Bu da değişik öğretme stratejileri, yöntemler ve tekniklerin kullanılması demektir.

8 Dönüt ve Düzeltme Dönüt ve düzeltme öğretim hizmetinin niteliğini sağlamayı güvence altına almak için kullanılır. Dönüt işlemleri genelde öğrenme ünitelerinin sonunda uygulanır ve öğrencilerin neler öğrendiklerini ve neleri öğrenmeleri gerektiği ortaya çıkarmaya çalışılır. Dönüt ile öğrencilere neyi öğrenip neyi öğrenmedikleri bildirilir. Düzeltme ise yanlışlarının düzeltilmesi eksiklerin tamamlanmasıdır. Düzeltmelerde, her öğrenciye kendi öğrenme eksikliklerini tamamlayabilmesi için hangi ders kitabı, öğretim materyali ve kaynaklardan yararlanacağı konusunda yardım yapılır. Öğretim Hizmetinin Niteliği-2 Sınıf ya da okulun özellikleri Öğrenci sayısı, donanım, okul örgütünün ve yönetiminin tutumu vb. gibi Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğrenme Ürünleri Öğrenme Düzeyi ve Türü Öğrenme Hızı Duyuşsal Ürünler Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğrenme Ürünleri Öğrenme Düzeyi ve Türü Sınavlar: Öğrenme düzeyinin belirlenmesi için her ünite sonunda sınavlar uygulanır. Bu sınavlar sonunda öğrencilerin eksikleri ve öğrenme güçlükleri ortaya çıkarılarak gerekli yardım sağlanır. Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğrenme Ürünleri Öğrenme Hızı Tamamlayıcı Eğitim: Bu işlemler ve uygulamalar sonunda öğrenciler arasındaki öğrenme hızı ve öğrenme düzeyi farklılıkları giderilecektir.

9 Bu farklılıkların giderilmesi için tamamlayıcı eğitim çalışmalarına yer verilmektedir. Tam Öğrenme Kuramının Ana Değişkenleri: Öğrenme Ürünleri Duyuşsal Ürünler Akademik benlik Kendine güven Güdülenmişlik Ruh sağlığı Tamamlayıcı Eğitim Çalışmaları Öğrenme düzeyinin belirlenmesi işlemi ünite sonunda verilecek sınavlarla yapılır. Bu sınavlardan elde edilecek sonuçlara bakarak öğrencilerin eksikleri ve öğrenme güçlükleri ortaya çıkartılır ve gereken yardım sağlanır. Öğrenciler arasındaki öğrenme hızı ve öğrenme düzeyi farklılıkları bu uygulamalar sonunda giderilir. Bu farklılıkların giderilmesi için tamamlayıcı eğitim çalışmalarına yer verilmektedir. Tamamlayıcı Eğitim Çalışmaları; 1. Bire bir öğretim 2. Küçük gruplarla öğretim 3. Okulda ek öğretim 4. Evde ek öğretim 5. Programlı öğretim 6. Kaynak ve yardımcı kitaplarla öğretim 7. Akademik oyunlarla öğretim 8. Tekrar öğretim. Bu seçeneklerden biri ya da birkaçı tamamlayıcı eğitim çalışmaları için devreye sokulmalıdır. Eğer bu seçeneklerden hiçbiri yeterli öğrenmeyi sağlayamıyorsa tekrar öğretim çalışmalarına yer verilmelidir. Tam Öğrenme Modelinin Temel İlkeleri Öğrencilere planlı öğretim ve olumlu öğrenme koşulları sağlanmalıdır.

10 Yeterli zaman ayrılmalıdır. İpucu, pekiştirme, dönüt ve düzeltme verilmelidir. Öğrenci katılımı sağlanmalıdır. Tam öğrenme ölçütü belirlenmelidir. Bir ünite öğrenilmeden diğerine geçilmemelidir. Sınırlılıkları: Yararlı bulunan yanları: Ortak Beceriler Çocuklukta kazanılan deneyimin okuldaki öğrenmeye etkisi, içinde bulunulan koşullarınkinden daha fazladır. Hedef davranışların ve ölçme araçlarının hazırlanması uzmanlık gerektirmektedir. Uygulama sırasında her öğrenme biriminin sonunda düzeltme yapılmazsa tüm sistem felce uğrar. Sınıflarda öğrenci sayısı fazladır. Oysa öğretmenin zamanı ve enerjisi sınırlıdır. Her öğrenci kesin başarı kazandığı için, öğrencinin kendine güveni ve saygısı artmaktadır. Öğrencinin öğrenme ihtiyacını merkeze alan bireyselleştirilmiş öğrenme yaklaşımıdır. Her öğrenciye ihtiyacı olduğu kadar zaman tanındığı için, eğitimde fırsat eşitliğinin uygulanmasına yardımcı olmaktadır. Öğrenme görevlerinin (öğretmenin hedeflerinin ve uygulamanın ayrıntılı olarak planlanması), öğretmenin ne yapacağını önceden bilmesini sağlar. Bu nedenle öğretmenin başarısı artar. MATEMATİK EĞİTİMİ-BECERİLER Program, diğer derslerin programlarında (Türkçe, Fen ve Teknoloji, Sosyal Bilgiler vb.) olduğu gibi öğrencilerin aşağıdaki ortak becerileri kazanmalarını hedeflemektedir: 1. Eleştirel Düşünme 2. Yaratıcı Düşünme 3. İletişim 4. Araştırma-Sorgulama 5. Problem Çözme Becerisi 6. Bilgi Teknolojilerini Kullanma 7. Girişimcilik 8. Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma

11 Matematik dersinin işlenişinde bu ortak becerilerin dikkate alınması gerekmektedir. Aşağıda bu ortak becerilerle ilgili açıklamalar verilmiştir. Eleştirel Düşünme: Eleştirel düşünme; kuşku temelli sorgulayıcı bir yaklaşımla konulara bakma, yorum yapma ve karar verme becerisidir. Sebep-sonuç ilişkilerini bulma, ayrıntılarda benzerlik ve farklılıkları yakalama, çeşitli ölçütleri kullanarak sıralama yapma, verilen bilgilerin kabul edilebilirliğini, geçerliliğini belirleme, analiz etme, değerlendirme, anlamlandırma, çıkarımda bulunma gibi alt becerileri içerir. Yaratıcı Düşünme: Yaratıcı düşünme becerisi; öğrencilerin bir temel fikri ve ürünü değiştirme, birleştirme yeniden farklı ortamlarda kullanma ya da tamamen kendi düşüncelerinden yola çıkarak yeni ve farklı ürünler ve bilgiler üretme, olaylara farklı bakabilme, küçük çaplı da olsa bazı buluşlar yapabilmeyi kapsar. Ayrıntılı fikirler geliştirme ve zenginleştirme, sorunlara benzersiz ve kendine özel çözümler bulma, fikirler ve çözümler ortaya çıkarma; bir fikre, ürüne çok farklı açılardan bakma, bütünsel bakma alt becerileri içerir. İletişim Becerisi: İletişim becerisi; konuşma, dinleme, okuma, yazma gibi sözel ve vücut dili işaret dili gibi sözel olmayan iletişim becerilerini etkili ve bulunduğu ortama uygun olarak kullanmayı kapsar. Bulunduğu ortama uygun olarak kullanması gereken konuşma üslûbunu belirleme, uygun şekilde hitap etme, vücut dilini gerektiği yerde gerektiği ölçüde kullanma, aktif olarak dinleme, söz hakkı verme, grup içerisinde etkin bir şekilde arkadaşlarıyla etkileşim içerisinde olma, okurken etkin ve hızlı bir şekilde okuma, okuduğunu anlama ve eleştirme, yazarken ve konuşurken hedef kitleye uygun üslûp kullanma, kendi ve başkalarının yazdıklarını eleştirme gibi alt becerileri içerir. Araştırma-Sorgulama Becerisi: Araştırma becerisi; doğru ve anlamlı sorular sorarak problemi fark etme ve kavrama, problemi çözmek amacıyla neyi ve nasıl yapması ile ilgili araştırma planlaması yapma, sonuçları tahmin etme, çıkabilecek sorunları göz önüne alma, sonucu test etme ve fikirleri geliştirmeyi kapsar. Anlamlı tahminde bulunma, uygun araştırma ortamına karar verme, araştırmada ne tip ve ne kadar delil toplaması gerektiğine karar verme, bilimsel yaklaşımı kullanarak araştırmayı planlama, nasıl gözlem ve kıyas yapacağını belirleme, araç gereç kullanma, doğru ve hassas ölçümler yapabilme, sonuçları sunma yollarını belirleme, sonuçların tekrar incelenmesi gerekip gerekmediğine karar verme, bulunanlarla asıl fikrin bağlantısını kurma, bulunanları uygun bir dille ifade etme, verileri ortaya koyma, sonucu destekleyici verilerin yeterliliğine karar verme, bulunanların ilk beklentileri karşılayıp karşılamadığına karar verme gibi alt becerileri içerir. Problem Çözme Becerisi: Problem çözme becerisi; öğrencinin yaşamında karşısına çıkacak problemleri çözmek için gerekli olan beceriyi kapsar. Alt becerileri ise şöyle sıralanabilir; problemin anlaşılması, gerekirse alt basamakların ya da problemin köklerinin bulunması, problemi uygun şekilde çözmek için planlama yapma, işlemler sırasında çalışmaların gözlenmesi, gerektiğinde stratejilerin ve planların değiştirilmesi, yöntemlerin sınanması, çözüm aşamasında elde edilen veri ve bilgilerin değerlendirilmesi, çözüme ulaşılınca çözümün anlamlılığının ve işe yararlılığının değerlendirilmesini ve yeni problemleri fark etmesini içerir. Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi: Bilgi Teknolojilerini kullanma becerisi; bilginin araştırılması, bulunması, işlenmesi, sunulması ve değerlendirilmesinde teknolojiyi kullanabilme becerilerini kapsar. Bilgi teknolojilerini yerinde kullanma konusunda doğru karar verme, bilgi teknolojilerini kullanırken planlama yapma, bu teknolojilerin kullanılması için gerekli becerilere sahip olma, bu kaynaklardan bilgiye ulaşma, taranan bilgilerin işe yararlılığını sezme ve ayırma, ayrılan bilgileri analiz etme, işe yarayanları seçme, seçilen bilgileri değerlendirme, sonuca varma, sonucu uygun formda sunma ve yeni alanlarda kullanma alt becerilerini içerir.

12 Girişimcilik Becerisi: Girişimcilik; sosyal ilişkilerde, iletişimde, iş dünyasında ve benzeri alanlarda gerekli ve etkili davranışları uygun bir şekilde ve uygun zamanda ortaya koymak veya talep görebilecek bir ürünü veya hizmeti daha iyi üretebilmek ya da pazarlayabilmek amacıyla yeni bir sistem kurmak için gerekli olan becerilerdir. Girişimcilik; empati kurma, insan ilişkilerinde uyumlu davranışları gösterebilme, plan yapma, planlarını uygulayabilme, risk alma; herhangi bir alanda ihtiyaç duyulabilecek bir ürünün gerekliliğini sezme, ürünü planlama, üretme, pazar araştırması yapma, pazarlayabilme gibi alt becerileri içerir. Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma Becerisi: Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi; okuduğunu, dinlediğini, gördüğünü, doğru, tam ve hızlı olarak anlayabilme; duygu, düşünce, hayal ve isteklerini açık ve anlaşılır bir şekilde eksiksiz ifade edebilme, Türkçe nin kurallarına uygun cümleler kurma, zengin bir söz varlığına sahip olma ve estetik bir bakış açısı kazanma gibi alt becerileri içerir. Matematik-Alana Özgü Beceriler Program, yukarıda belirtilen ortak becerilerle birlikte problem çözme, iletişim, ilişkilendirme ve akıl yürütme gibi temel matematik becerilerin üzerinde önemle durmaktadır. Matematik dersinin işlenişinde bu alana özgü becerilerin de dikkate alınması gerekmektedir. Bu becerilerle ilgili bilgiler ve Matematik dersi için taşıdığı önem aşağıda açıklanmıştır. Problem Çözme: Problem çözme Matematik dersinin ayrılmaz bir parçasıdır. Problem, çözüm yolu önceden bilinen alıştırma ve soru olarak algılanmamalıdır.bir matematiksel durumun problem olabilmesi için farklı birkaç bilgi becerilerin birlikte kullanılmasına ihtiyaç duyulmalı ve alışagelmiş çözüm yolu olmamalıdır. Problem, öğrenci yaşantısıyla ilgili olmalı, ilgi çekmeli ve ihtiyaç hissettirmelidir. Bu durumda öğrencilerin, kazandıkları matematiksel bilgi ve beceriler daha anlamlı olacak ve bu bilgiyi farklı durumlara uygulamaları kolaylaşacaktır. Matematik dersinde açık uçlu problemlere de yer verilmelidir. Bu problemler birden fazla strateji kullanarak çözülebilen veya farklı sonuçlar elde edilen türdendir. Problem çözmeye algoritmik ve kural temelli yaklaşılmamalıdır. Öğrencilere problem üzerinde uğraşmaları için fırsat tanınmalı ve yaratıcı olmaları için ortam düzenlenmelidir. Problem çözme, başlı başına konu değil bir süreçtir. Bu süreçte, problem çözme becerilerinin kazandırılması ve kullanılması hedeflenmiştir ve büyük önem taşımaktatır. Problem çözme kapsamlı bir şekilde ele alınmalıdır. Öğrencilerin problemleri farklı yollardan çözebileceği ve problem çözme ile ilgili düşüncelerini akran ve öğretmenleriyle rahatlıkla paylaşabileceği sınıf ortamları oluşturulmalıdır. Ayrıca öğrenciler, problem çözme sürecinde farklı çözüm yollarına değer vermeyi öğrenmelidir. Öğrencinin problemi nasıl çözdüğü, problemdeki hangi bilgilerin bu çözüme katkıda bulunduğu, problemi nasıl temsil ettiği (tablo, şekil, somut nesne vb.), seçtiği stratejinin ve temsil biçiminin çözümü nasıl kolaylaştırdığı üzerinde durulmalıdır. Problem çözme sürecinde öğrenci problemi dikkatli okumalı, problemi anlamalı (verilenleri istenenleri belirlemeli, kendi cümleleri ile problemi açıklamalı, ne sorulduğunu belirlemeli), plan yapmalı (plan yaparken eksik veri olup olmadığına dikkat etmeli kullanacağı stratejilere karar vermeli), planı uygulamalı ve ulaştığı sonucun doğruluğunu veya anlamlılığını kontrol etmelidir. Kontrol sadece sonda değil süreç boyunca yapılmalıdır. Ayrıca çözülmüş problemlerin varyasyonları şeklinde problemlerin oluşturmasına fırsat tanınması büyük önem taşımaktadır. Problem çözüldükten sonra verilerden biri veya bir kaçı değiştiğinde neler olacağı üzerinde durulmalıdır. Problem çözümü genelleme yapmaya uygunsa genelleme yapılmalıdır. Problem

13 farklı strateji kullanarak çözmeye uygunsa farklı strateji kullanarak çözülmelidir. Problem çözme becerileri kazandırılırken izlenen adımlar öğrenciler için anlamsız hale getirilmemelidir. Öğrenciler, problem çözerken farklı stratejiler kullanabilmelidir. Problem çözme yolları öğrenciye doğrudan verilmemeli, öğrencilerin kendi çözüm yollarını oluşturmaları için uygun ortam sağlanmalıdır. Sınıf içi tartışmalarla, en iyi çözüm yollarına birlikte karar verilmelidir. Problem kurma, problem çözmenin adımlarından biri olabileceği gibi bağımsız olarak da kullanılabilir. Bireysel olarak, grupça veya sınıfça problem kurma çalışmaları yaptırılabilir. Öğrenciler, problemi her zaman tam olarak çözmek zorunda bırakılmamalıdır. Problemin farklı biçimde ifade edilmesi, istenenlerin farklı biçimde ifade edilmesi vb sorular sorulabilir. Problemde eksik veya fazla bilgi olup olmadığı sorulabilir. Eğer eksik bilgi varsa bunu tamamlayıp çözmesi istenebilir. Problem çözümünde hangi verilerin kullanılacağı veya planla ilgili sorular sorulabilir. Problemin cevabın bulunması ile ilgili sorular sorulabilir. Cevabın doğruluğu veya anlamlı olup olmadığı sorgulanabilir. Öğrenciler, problem çözme sürecinde başarı kazandıkça, kendi çözüm yollarına değer verildiğini hissettikçe, kendilerinin de matematiğin yapabileceklerine ilişkin güvenleri artar. Böylece öğrenciler problem çözerken daha sabırlı ve yaratıcı bir tutum içine girerler. Matematiği kullanarak iletişim kurmayı öğrenirler ve üst düzey düşünme becerilerini geliştirirler. Problemler sadece problem çözme becerilerini kazandırmak için değil motivasyon uyandırmak ve matematik öğrenilmesini sağlamak için de kullanılmalıdır. Matematiksel akıl oyunları, bağıntıya ulaşma, verilen bilginin doğruluğunu gösterme, geometrik çizimleri kullanarak isteneni gerçekleştirme, bir sorunu çözmek için araç-gereç geliştirme, origami etkinlikleri vb. kullanılarak öğrencilerin problem çözme becerileri geliştirilebilir. Öğrencilerin, problem çözme süreçlerindeki uğraşları sorgulatılmalı, bu süreçte ve sonrasındaki yaşantıları hakkındaki duygu ve düşünceleri ifade ettirilmelidir. Programda, öğrencilerin problem çözme becerilerinin gelişimine önem verilmektedir. Bunun için öğrencilerde aşağıdakilerin kazandırılması hedeflenmiştir: Matematiği öğrenmek için problem çözmeden yararlanır. Problem çözmenin öğrenmeye katkı sağlayacağına ilişkin farkındalık geliştirir Yaşantısında, diğer derslerde ve matematikte karşılaştığı yeni bir durumda problem çözme becerisini kullanır. Problem çözme adımlarını anlamlı bir şekilde uygular. Problem çözmenin yanı sıra kendi problemlerini de kurar. Problem çözmede öz güven duyar. Problem çözme ile ilgili olumlu duygu ve düşüncelere sahip olur. (Alana özgü beceriler) İletişim: Matematik aralarında anlamlı ilişikler bulunan, kendine özgü sembolleri ve terminolojisi olan evrensel bir dildir. Matematik dilinin doğru ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için öğrenciler için anlamlı olmalı ve ihtiyaç hissetmelidir. Matematikle uğraşma sürecinde ve sonrasında sözlü anlatımdan, yazılı ifadeden, resimden, grafikten ve somut modellerden yararlanmak büyük önem taşımaktadır. Matematik hakkında konuşma, yazma ve dinleme iletişim becerilerini geliştirirken aynı zamanda öğrencilerin matematiksel kavramları daha iyi anlamalarına da yardımcı olur. Öğretmen,

14 öğrencilerin düşüncelerini açıklayabileceği, tartışabileceği ve yazı ile anlatabileceği sınıf ortamları oluşturmalı ve öğrencilerin daha iyi iletişim kurabilmesi için uygun sorgulamalarda bulunmalıdır. Programda, öğrencilerin iletişim becerilerinin gelişimine önem verilmektedir. Bunun için öğrencilere aşağıdakilerin kazandırılması hedeflenmiştir: Matematiğin sembol ve terimlerini etkili ve doğru kullanır. Matematiğin aralarında anlamlı ilişkiler bulunan, kendine özgü sembolleri ve terminolojisi olan bir dil olduğunu fark eder. Matematiksel dili matematiğin kendi içinde, farklı disiplinlerde ve yaşantısında uygun ve etkili bir biçimde kullanır. Matematiksel kavramları, işlemleri ve durumları farklı temsil biçimlerini kullanarak ifade eder. Matematikle ilgili konuşmaları dinler ve anlar. Duygu ve düşüncelerini açıklarken farklı temsil biçimlerinden yararlanır. Matematik dilini kullanmada öz güven duyar. Matematik dilinin kullanımı ile ilgili olumlu duygu ve düşüncelere sahip olur. Akıl Yürütme: Matematik yaparken akıl yürütme (muhakeme) becerilerinin geliştirilmesi için ortamlar hazırlanmalıdır. Matematikle ilgili bilgi ve becerilerin okul hayatını ve okul dışındaki hayatı kolaylaştırmada kazanılmış olunan akıl yürütme becerilerinin değeri konusunda öğrencilerde farkındalık yaratmak büyük bir önem taşımaktadır. Programda, öğrencilerin akıl yürütme becerilerinin gelişimine önem verilmektedir. Bunun için öğrencilere aşağıdakilerin kazandırılması hedeflenmiştir: Öğrenme sürecinde akıl yürütmeyi kullanır. Yaşantısında, diğer derslerde ve matematikte akıl yürütme becerisini kullanır. Matematik öğrenirken genellemeler ve çıkarımlar yapar. Matematikteki ve matematik dışındaki çıkarımlarının doğruluğunu savunabilir. Yaptığı çıkarımların, duygu ve düşüncelerinin geçerliliğini sorgular. Akıl yürütmede öz güven duyar. Akıl yürütme ile ilgili olumlu duygu ve düşüncelere sahip olur. Tahmin Stratejileri: Hem günlük yaşantımızda hem de bilimsel süreçlerde tahmin sıkça kullanılır. Örneğin; arkeolojik kazılarda bulunan nesnelerin ne kadar eski olduğunu belirlemede, ülkelerin ve şehirlerin nüfuslarını belirlemede ve daha pek çok yerde tahmine başvurulur. Tahmin günlük yaşantımızda bazen gerçek ölçümler kadar kullanışlıdır. Matematik öğretim programında iki temel tahmin stratejisi ele alınmaktadır: 1. İşlemsel tahmin 2. Ölçmeye dayalı tahmin

15 İlişkilendirme: Matematik, sadece kurallar, semboller, şekiller ve işlemlerden ibaret değildir. İçinde bir anlam bütünlüğü olan düzenler ve ilişkiler ağından oluşmaktadır. Ayrıca, matematikle diğer disiplinler ve yaşam arasında da ilişkiler bulunmaktadır. Sözü edilen ilişkilerin kullanılması için oluşturulan ortamlar, öğrencilerin matematiği daha rahat ve daha anlamlı öğrenmelerini sağlayacaktır. Bunun yanı sıra edinilen bilgi ve becerilerin kalıcılıkları artacak, matematiğin gücünün takdir edilmesi sağlanacak, matematikte öz güvenleri artabilecek ve matematiğe yönelik olumlu tutuma sahip olabileceklerdir. Matematik dersi öğretim programında önerilen ünitelendirme yapısının altında sadece ilişkilendirme becerisi değil diğer beceriler de yer almaktadır. Programda, beş öğrenme alanı birbirinden bağımsız ele almış görünse de birbirleriyle ilişkilidir. Öğrenme alanlarının kendi içinde ve diğer öğrenme alanlarıyla ilişkilendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Matematiksel kavramların geliştirilmesi bir ders saati ile sınırlandırılmadan süreç içinde gerçekleştirilmelidir. Matematiksel kavramlar arasındaki ilişkilerin araştırılması, tartışılması ve genelleştirilmesi de aynı süreç içinde ele alınmalıdır. Sınıfta ele alınan bir konunun, matematiğin diğer alanlarıyla ilişkisi araştırılmalıdır. Öğrencilerden, kavram ve kurallar arasında karşılaştırmalar yapmaları istenmeli, onlara somut ve soyut temsil biçimleri arasında ilişkilendirme yapabilecekleri problemler çözdürülmelidir. Programda, öğrencilerin iletişim becerilerinin gelişimine önem verilmektedir. Bunun için öğrencilere aşağıdakilerin kazandırılması hedeflenmiştir. Matematik öğrenirken ilişkilendirmeden yararlanır, Matematikteki iç ilişkilendirmeleri yapar, Matematikle diğer disiplinler ve yaşam arasında ilişkilendirme yapar, Matematiksel kavramların, işlemlerin ve durumların farklı temsil biçimlerini ilişkilendirir, Farklı temsil biçimleri arasında dönüşüm yapar, İlişkilendirmede öz güven duyar, İlişkilendirme ile ilgili olumlu duygu ve düşüncelere sahip olur. Matematik ve Duyuşsal Gelişim- Duyuşsal Özellikler Programda, öğrencilerin olumlu duyuşsal gelişimlerine önem verilmiştir. Matematiksel kavram ve beceriler geliştirilirken öğrencilerde bu duyuşsal gelişimin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bunun için öğrencilerde aşağıdaki duyuşsal özelliklerin kazandırılması edeflenmiştir. Matematikle uğraşmaktan zevk alır. Matematiğin gücünü ve güzelliğini taktir eder. Matematikte öz güven duyar. Bir problemi çözerken sabırlı olur.

16 Matematiği öğrenebileceğine inanır. Matematikle ilgili olumlu tutum ve başarısını etkileyecek kaygılara kapılmaz. Matematikle ilgili konuları tartışır. Matematik öğrenmek isteyen kişilere yardımcı olur. Gerçek hayatta matematiğin öneminin farkında olur. Matematik dersinde istenenleri yerine getirir. Matematik dersinde yapılması gerekenler dışında da çalışmalar yapar. Matematik kültürünü yaşamına uygular. Matematikle ilgili çalışmalarda yer alır. Matematiğin bilimsel ve teknolojik gelişmeye katkısının farkında olur. Matematiğin kişinin yaratıcılığını ve estetik anlayışını geliştirdiğine inanır. Matematiğin mantıksal kararlar vermeye katkıda bulunduğuna inanır. Matematiğin estetik yönünün farkında olur. Matematiğin eğlenceli yönünün farkında olur. Matematiğin zihinsel gelişime olumlu etkisi olduğunu düşünür. Matematik Eğitimi ve Öz Düzenleme Becerileri Programda, öğrencilerin öz düzenleme ile ilgili becerilerin gelişimi önemli bir yer tutmaktadır. Öz düzenleme ile ilgili becerilerin bir kısmı beceriler ve duyuşsal özellikler bölümlerinde yer almıştır. Bunlara ek olarak, öğrencilerde aşağıdaki öz düzenleme becerilerinin de kazandırılması hedeflenmiştir. Matematikle ilgili konularda kendini motive eder. Matematik dersi için hedefler belirleyerek bunlara ulaşmada kendini yönlendirir. Matematik dersinde istenenleri zamanında ve düzenli olarak yapar. Matematikle ilgili çalışmalarda kendi kendini sorgular. Gerektiğinde ailesinden, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden yardım ister. Matematik dersine verimli bir şekilde çalışır. Matematik sınavlarında heyecanlı ve panik hâlde olmaz. Matematik dersinde ilişkilerinde saygının, değer vermenin, onurun, hoşgörünün, yardımlaşmanın, paylaşmanın, dürüstlüğün ve sevginin önemini taktir eder. Matematik dersinde yapılan çalışmalarda temiz ve düzenli olur. Matematik dersinde eşyaları ve materyalleri kullanırken özen gösterir.