Ergonomi Yunanca. Ergos: iş Nomos: Yasa

Transkript

1 20-)ERGONOMİ

2 Ergonomi Yunanca Ergos: iş Nomos: Yasa kelimelerinin birleşiminden meydana gelmektedir. İnsan, araç-gereç ve çevre koşullarının etkileşimini inceleyen ve bu etkileşmeyle ortaya çıkan fiziksel ve psikososyal sorunların azaltılması ve engellenmesi için çalışan bir bilim dalıdır. Ergonomi: Yaşamın insana uygun hale getirilmesidir.

3 İnsanların; Davranışı, Yetenekleri, Kısıtlılıkları ve diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri araştıran ve uygulayan multidisipliner bir bilimdir (Chapanis)

4 Kullanıcıya uygun olmalı Kullanımı kolay olmalı Rahatlığı arttırmalı ERGONOMİK TASARIM Performansı arttırmalı Sağlığı korumalı Hız Güvenlik Doğruluk, kesinlik, hassasiyet

5 Fiziksel ergonomi: Çalışma çevresinin insan üzerinde olumsuz etkilerini inceler Organizasyonel ve yönetimsel ergonomi: Çalışma ve dinlenme saatleri gibi yönetimsel konularla ilgilenir. Algısal - Bilişsel ergonomi: İnsan- makine arakesiti ile gösterge ve kontrol panellerinin tasarımı konusuyla ilgilenir.

6 Psiko-sosyal Faktörler: Zihinsel Yüklenme, Psikososyal Etkiler, Organizasyon Etkiler Çevresel Faktörler: Gürültü, Sıcaklık Ve Nem, Aydınlatma, Titreşim, Kimyasallar Fiziksel Faktörler: Tekrarlama, Uygunsuz Duruşlar, Statik Duruşlar, Aşırı Güç, Sıkışma

7 1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması 2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla: a. İnsan performansının artması b. İnsan güvenliğinin sağlanması c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır.

8 Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. ERGONOMİYİ OLUŞTURAN BAŞLICA BİLİMLER Antropometri Fizyoloji ve Biyomekaniktir.

9 1. Dayanabilirlik 2. Kabul edebilirlik 3. Hoşlanabilirlik 4. Kendini Gerçekleştirebilirlik

10 Anatomik Bileşeni Antropometri (Vücut ölçüleri) Biyomekanik (Kuvvet uygulamaları) Fizyolojik Bileşeni İş fizyolojisi (Enerji harcanması) Çevre fizyolojisi (Fizik çevrenin etkileri) Psikolojik Bileşeni Bilgi değerlendirme ve karar alma Mesleksel psikoloji Eğitim, efor ve kişisel farklılıklar

11 İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel karakteristikleri ile ilgilenir. Antropometrik veriler KKD, mobilya, makine, el aletleri, tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar.

12 ANTROPOMETRİK VERİLERDEN YARARLANILMAZ İSE: KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI, YORGUNLUK SORUNLARI ORTAYA ÇIKAR.

13 İnsan dokularının özellikleri ve mekanik streslere dokuların yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Makinede çalışan kişilerin olası zararlardan korunması için kask, eldiven maske vb. koruyucu ekipman üretimi biyomekanik desteğiyle başarılabilir Akut, kronik ya da kümülatif bozuklukların oluşmaması için önlem almayı sağlar.

14 İşin gerekliliklerinin, kas iskelet sistemine, solunum sistemine Kalp-damar sistemine Etkisinin ne olacağını inceler.

15 FİZİKSEL YORGUNLUK SEBEPLERİ Yetenekler Fiziksel iş kapasitesi Yaşam ve çalışma alanlarının tasarımı Araçların tasarımı Fiziksel, mental işin yoğunluğu ve şiddet Çevre iklim, ışık, gürültü yoğunluğu ve şiddeti MENTAL YORGUNLUK SEBEPLERİ Eğitim eksikliği (İş bilgisi, yorgunlukla başetme bilgisi) Psikolojik destek yoksunluğu Mental iş kapasitesi Güdülenme azlığı

16 Endüstride yorgunluk başlıca üç ana konuda incelenir. Yorgunluk Hissi: Genellikle uzun süre çalışanlarda olduğu varsayılan bir kavramdır. Yorgunluk hissi kişinin çalışmasını değerlendirmede yalnız başına bir kriter olarak kullanılamaz. Vücutta Fizyolojik Değişmeler: Kalp hızı artar, kan dolaşımı değişir. Vücudun Çalışma Kapasitesi: Kaslarda, kanda biriken asit artar. Çalışma kapasitesi düşer.

17 En önemli yorgunluk işaretleri şunlardır: Subjektif yorgunluk, uyku hali, işten kaçış duygusu algılamaları Kolay düşünememe Dikkatin azalması Algılama hızının düşmesi Bedensel ve mental faaliyetlerde performans düşüşü.

18 Dört tip Mola vardır: 1-) Spontan (Keyfi) Molalar (Özellikle ağır çalışmalarda) 2-) Maskelenmiş (Gizli) Molalar (Makinenin temizlenmesi, çalışma masasının düzenlenmesi, amire danışmak üzere çalışma alanından ayrılma vb.) 3-) İş-koşullu Molalar (Çalışan kişi, yaptığı işten yorulduğu için, daha önemsiz 2. dereceden bir işle uğraşarak yorgunluğunu gidermeye çalışır.) 4-) Önceden programlanmış Molalar