PROBLEME DAYALI ÖRENME YAKLAIMININ SOSYAL BLGLER DERSLERNDE UYGULANMASI THE APPLICATION OF PROBLEM BASED LEARNING IN SOCIAL SCIENCES LESSONS

Transkript

1 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006), PROBLEME DAYALI ÖRENME YAKLAIMININ SOSYAL BLGLER DERSLERNDE UYGULANMASI Ufuk KARAKU Ahi Evran Üniversitesi Eitim Fakültesi lköretim Bölümü Sosyal Bil.Ört. A.B.D. Kırehir/TÜRKYE Geli Tarihi: Yayına Kabul Tarihi: ÖZET Bu aratırmada, yeni bilgi örenimi için problemleri çıkı noktası olarak kullanma prensibine dayalı bir yöntem olan Probleme Dayalı Örenme yaklaımının uygulanması adımlar halinde verilmeye çalıılmıtır. Bu yaklaımın en önemli özellii hem yeni hem de var olan bilgilerin destei ile örenmeyi salayan problemlerin kullanılmasıdır. Örencilerin günlük yaamlarında karılaabilecekleri durumlar problem senaryosu olarak onlara sunulur ve yeni bilgilerin öreniminde örencileri tevik eder ve problem senaryosu çerçevesinde bilgilerin sentezi yapılır. Anahtar Kelimeler: Probleme Dayalı Örenme (PDÖ), Çevre Eitimi, Uygulama THE APPLICATION OF PROBLEM BASED LEARNING IN SOCIAL SCIENCES LESSONS ABSTRACT In this study, it was tried to explain the application at Problem Based Learning Approach step by step. In gaining new knowledge, PBLA uses problems as a starting point. The most important characteristics of this approach is that problems, which provide learning with the support of both new and existing knowledge, are used. Some real life situations which students may face up with are given to them as a problem scenario, students are encouraged in learning new knowledge, and knowledge is synthesised in the frame of problem scenario. Key Words: Problem Based Learning, Environment Education, Practice.

2 164 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku 1. KAVRAM OLARAK PROBLEM ÇÖZME Problem kavramı, günlük yaantımızda sık kullandıımız kavramlardan birisidir. Özellikle sosyal yaantıda karılaılan güçlükler, sıkıntılar ve sorunları bu kelime ile tarif ederiz. Eitimde ise daha çok fen bilimlerinde (matematik, fizik ve kimya) verilen bazı deerlere balı kalarak sonucun rakamsal olarak bulunmasını problem ve çözümü olarak belirtiriz. Bir kimsenin istenilen bir amaca varmak maksadıyla topladıı mevcut güçlerinin karısına dikilen engele problem denir. Bir kimse ne zaman belli bir amaç veya anlayıa erimek için çaba harcarken bazı engellerle karılaıyor ise onun için bir problem var demektir (Aksoy, 2004). Problem çözme genellikle bir soruya cevap vermenin planını yapma, zorlu bir göreve tatmin edici bir durum veya karılık sunma, bir çözüm önerme veya ilgi göstermedir. Problem çözmede kullanılabilecek çalımalar unlar olabilir: Kaynakları tarama, hazır çözümleri kontrol etme, uzman görüü alma, hemen uygulama, ekip oluturma vb (Aslan, 2002). Problemi çözme, bir sonuç deil bir süreçtir (Kneeland,2001). Problemle karılaan kiilerin problemin üstesinden gelmek için gösterdikleri çabaya problem çözme süreci denir. Altun (1998) problem çözmeyi ne yapılacaının bilinmedii durumlarda yapılması gerekeni bilmek olarak açıklamıtır (Aktaran: Kalaycı, 2001). Her bilim dalında problem çözme süreci kullanılmasına ramen farklı bilim dallarında farklı uygulamalar ortaya çıkmaktadır. Aaıdaki tabloda farklı bilim dallarında problem çözme sürecinin basamakları verilmitir (Lumsdaine and Lumsdaine, 1995), (Aktaran, Aksoy, 2004): Tablo. 1 Farklı Bilim Dallarında Problem Çözme Süreci nin Basamakları BLMSEL YÖNTEM FEN BLMLER YARATICI DÜÜNCE PSKOLOJ POLYA NIN YÖNTEM MATEMATK ANALTK DÜÜNCE MÜHENDSLK 8-D YÖNTEM ENDÜSTR YARATICI PROBLEM ÇÖZME HER PROBLEM Veri analizleri ve hipotezleri tümevarım ile belirleme Kaynakların aratırılması Problem nedir? Sistemi tasarlamak ve tanımlamak. Bilinmeyenleri belirlemek 1)Bir yaklaımı kullanmak 2)Problemi belirlemek takım Problemi tanımlama: veri toplama ve içeriin analizi ve aratırılması Mümkün çözümleri tümdengelimle belirleme Kuluçka (üretim) dönemi ihtimaller Çözüm planı Problemi modelleme 3) Acil durumları tespit etme 4) Temel sebepleri bulmak Fikirler üretmek çok fikir Yaratıcı fikirlerin deerlendirilmesi

3 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 165 daha iyi fikirler Alternatif çözümleri test etme Açıklama dönemi çözüm için kararı belirleme Alternatiflere bakma Gidiatı ve deneyimleri analiz etme 5)Düzeltici etkinlikleri test etme ve en iyi hareket planını tasarlamak Fikirleri muhakeme etme ve karar verme en iyi çözüm En iyi çözümü uygulama Dorulama ve deitirme dönemi Planı uygulama. Sonuçları kontrol etme Son ürünü deerlendirmek 6) Planı uygulamak 7)Problemin tekrarlanmasını engellemek 8) Takımı kutlamak Çözümü uygulama ve takip etme. Ne örenildi? Yukarıda verilen tabloyu incelediimizde, her bilim dalı için problem çözmenin farklı uygulanıları görülmektedir. Bu yöntemler dier bilim dalları için de uygulanabilir. Yani yaratıcı düünme yöntemi, psikoloji dalında kullanıldıı gibi fen bilimlerinde de rahatlıkla kullanılabilir. Çünkü hepsi de var olan bir problemi çözmeye ve en iyi çözümü bulmaya çalımaktadır. Önemli olan ortadaki bir güçlüü ortadan kaldırmak olduuna göre, problem çözen kiiye en mantıklı ve uygun olan yöntemi kullanması çözümü kolaylatıracaktır. Problemler yapı olarak iki kısma ayrılır: a) yi Yapılandırılmı Problemler: Bu tür problemlerin genellikle tek bir doru cevabı vardır ve belli stratejiler bu doru cevabı bulmayı salar. Örnek matematik problemleri, fizik ve kimya deneyleri ve bulmacalar (Kalaycı, 2001). b)yi Yapılandırılmamı Problemler: Tek bir doru cevabının olmadıı, günlük yaamda karılaılan problemleri kapsayan problem türüdür. Bu konuda özellikle Kohlberg in yapmı olduu çalımalar dikkat çekmektedir (Senemolu, 2002). 2. PROBLEME DAYALI ÖRENME (PDÖ) NEDR? Probleme dayalı örenme, yeni bilgi örenimi için problemleri çıkı noktası olarak kullanma prensibine dayalı bir yöntemdir. En önemli özellii hem yeni hem de var olan bilgilerin destei ile örenmeyi salayan problemlerin kullanılmasıdır. Örenenlerin günlük yaamlarında karılaabilecekleri durumlar problem senaryosu olarak sunulur ve yeni bilgilerin öreniminde örencileri tevik eder. Problem senaryosu çerçevesinde bilgilerin sentezi yapılır (Lambros, 2002:s.1), (Aktaran. Aksoy, 2004) Probleme dayalı örenme özellikle, problemi çözme ve anlama becerilerini gelitirmek ve insanların gelecekte karılaacakları durumlarla yüzletirmek için çeitli problemlerle, olası prensipleri tanıtmayı amaçlamaktadır (Güngördü, 2006)

4 166 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku Probleme dayalı örenme, aratırma etrafında organize edilen deneysel örenmeyi (yaparak, yaayarak), var olan karııklıın çözümünü ve gerçek hayat problemlerini temel alır (Torp and Sage,1998). Barrows (2002) PDÖ nün, çok farklı eitim alanlarındaki aratırmalar ve deneyimler ile problem çözmede etkili beceriler kazandırmayı amaçlayan farklı bir eitim metodu olduunu, yaam biçimi olarak kendini yönlendirerek örenme ve grup çalıması ile farklı konu alanları ve disiplinlerden bilginin olumasını salayan bir yaklaım olduunu belirtmitir. Probleme dayalı örenme baımsız örenmeyi ve yüzeysel yorumdan daha çok derinliine anlamayı ön görür (Prpic and Hadgraft, 2003). De Grave ve arkadaları (2001), problemi analiz etmeye odaklanan bir yaklaım olan PDÖ nün, kendi kendine örenme ve bilgiyi uygulamak olduunu söylemilerdir. Son yıllarda sıklıkla kullanılan bir eitim metodu olan probleme dayalı örenmenin, birçok avantajları olduu yapılan çalımalarla ispatlanmıtır. Çünkü PDÖ bilisel örenme teorilerine dayanmakta ve yaam boyu örenmeyi desteklemektedir. PDÖ nün en büyük amaçlarından bir tanesi yönlendirme yaparak örenmenin gerçekletirilmesidir. (Colliver,1999). Kendini yönlendirerek örenmenin kaynaı, insanların büyüme ve gelimede sınırsız bir potansiyele sahip olduunu belirten John Dewey dir. Dewey öretmenleri, geliim için bir vasıta olarak tanımlamı ve onları bir rehber olarak ele almıtır. Öretmen her hangi bir ekilde örenme sürecine müdahale etmez. Örenmenin odak noktası, örencilerin kendi kendilerine örenmesi için onlara sorumluluklar vererek, bireysel olarak kendini gelitirmedir. Örenme deneyimleri, örencilerin kendilerini kontrol etme kapasitelerini gelitirmeli, ibirlii içinde çalımalarını salayacak biçimde örenme süreçleri içine aktif olarak sokmalıdır. PDÖ, örencilerin yüz yüze gelerek küçük gruplar halinde çalıtıkları bir yaklaımdır. Örenciler, bütün katılımcıların sorumluluk almasını salayarak bir çok bakı açısı saladıından bir rahatlama içinde olurlar. Bu nedenle probleme dayalı örenme paylaım üzerinde önemle durur (Koschmann, 2001). PDÖ uygulamaları daha çok tıp okullarında uygulanmasına ramen, genel olarak özelliklerini u ekilde belirtebiliriz: 1) Tevik edici örenmeyi temel alan bir problem durumu, herhangi bir hazırlık olmadan veya çalıma balamadan önce örenciyle yüz yüze getirilir. 2) Problem durumu örencileri gerçek dünya da olabilecek durumları sunar. Örenciler bir küçük grup içinde öretmenin rehberlii ile probleme yönlendirilir.

5 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 167 3) Örenciler kendi yetenekleri el verdiince bir konudaki problemle uraır. Öretmen sorular sorarak ve örenme süreçlerini izleyerek onlara yardımcı olur. 4) Örenme için ihtiyaç duyulan konular süreç boyunca belirlenir ve örencilerin bireysel çalımalarına rehberlik etmede kullanılır. 5) 3. ve 4. adımda elde edilen beceri ve bilgiler problem üzerindeki etkililiini deerlendirmek için uygulanır. 6) Bu süreç süresince meydana gelen örenme örencinin var olan bilgisinin üzerine ilave edilir (Maxwell and at al.,2001,s.75 Aktaran Aksoy, 2004). Probleme dayalı örenme örencilere geleneksel derslerde salanamayan düünmeyi örenme ve problem çözme becerisi örenmede yardımcı olan yapısalcı bir öretim modelidir. PDÖ, problem çözme becerisi ve disiplin bilgisi edinmeyi tevik eden ve hızlı örenme salayan kompleks ve gerçekçi problemleri kullanır. Uzmanlar PDÖ nün eitimi ön plana çıkaran, konulara ilikin örencileri aratırmaya tevik eden, günlük yaam ve i yaamına ait açık uçlu problemler olarak görürler (Edens, 2000). 3. PROBLEME DAYALI ÖRENMEDE PROBLEM DURUMUNU BELRLEME VE SENARYO YAZMA Probleme dayalı örenmede, konuya ait problemler ve bu problemlerin nasıl çözüleceine ilikin senaryoların yazılması önemlidir. lenecek konu, örenciler ve öretmenler tarafından analiz edildikten sonra amaca uygun problem, alt problemler, hipotezler ve bunlara balı olarak senaryolar gelitirilerek aratırılır. Örenciler, fen bilgisi ile ilgili bir konuda problem hazırlarken gerçek yaam problemleri üzerinde dururlar. Gelitirilecek senaryolar da gerçek yaam örneklerini içermelidir. Ele alınan problem veya senaryoların amacı, örenciyi belirli süreçler içinde edinmesi istenen örenme hedeflerine ulatırmaktır (Dicle ve di, 2002). Öretmenler ve örenciler, kaynakları toplayıp, içerii ve becerileri tanımladıklarında sonraki adım problem durumunu yazmaktır. Bir problem durumu: a) Gelitirilebilecek uygunlukta olmalı, b) Örenci deneyimlerini temel almalı,. c) Program üzerine kurulmalı, d) Çeitli örenme ve öretme sitil ve stratejilerine imkan vermeli, e) yi yapılandırılmamı olmalıdır

6 168 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku Senaryolar, problemi açıklayacak biçimde düzenlenerek gerçek yaama uyumlu olacak biçimde tasarlanmalıdır. Senaryolar ilginç olmalıdır. Çünkü senaryo örencilerin ilgilerini çekebilmeli ve süreç sonucunda probleme çözüm üretebilmelidir. Örenciler senaryolar ile problemi çözme çabasına girdiklerinde kaynak bulabilecekleri, uygulama alanı olan, motive olabilecekleri durumlarla karılamalıdırlar (Aksoy, 2004). Probleme uygun senaryo yazımında ilk hareket noktası olarak müfredat programından yararlanılır. Programdaki konu iyice analiz edilerek, temel kavramlar, örencilerin konuya ilikin var olan bilgileri, bilmeye gereksinim duydukları konular ve bu bilgileri nasıl, nereden ve hangi yöntemle edinecekleri örenciler tarafından belirlenir. Senaryoların hazırlanmasında öretmen yardımcı olarak gerekli yönlendirmelerde bulunmalıdır. Aksi taktirde örenciler konuyu çok geni veya sınırlı biçimde ele alabilirler (Aksoy, 2004). Ortaya konulan senaryolar, örencileri konunun özüne ulatırabilecek nitelikte olmalıdır. Bunun için, seçilecek veya belirlenecek problemin tam olarak ortaya konulması çok önemlidir. Örenciler, problemi hayatlarının içerisinde görebilmeli, gerçek bir durumla karı karıya olduunu bilmelidirler. Örenciler senaryoyu hazırlarken, öretmen gerekli yerlerde müdahale etmeli ve gerekli yönlendirmeleri yapmalıdır. Örencilerin doru sonuca ulama durumuna göre pekitireçler vermeli, yanlı yolda olduklarını fark ettiinde ipuçları vererek sonuca ulamalarında yardımcı olmalıdırlar. Örencilerin senaryolarını somut bir ürünle ortaya koymaları istenmelidir ve bu konuda örenciler desteklenmelidir. Ortaya konacak ürünün amacı doru bir ekilde açıklaması, amaçtan herhangi bir ekilde sapmamasına özen gösterilmelidir. Ürünlerin örencilerin seviyelerine uygun olması da önemlidir. Bütün bu aamalarda fikirlerin ve ürünün örencilerin özgün fikirleri ile meydana gelmesine dikkat edilmelidir(aksoy, 2004). Senaryolar kullanım süresi, kullanım amacı ve öretim konusu dikkate alınarak farklı tiplerde hazırlanabilir. Senaryolar yazılı veya sözel, görsel veya iitsel olabilir (Dicle, 2002). Seçilecek senaryolar amaca en iyi hizmet edebilecek nitelikte olmalıdır. Örencilerin hazır bulunuluk seviyelerine uygun, ilgilerini çekebilecek, çeitli kaynaklardan yararlanabilecekleri, çeitli araç-gereçleri kullanabilecekleri, dier bilimlerle balantı kurabilecekleri, var olan bilgilerini kullanabilecekleri ekillerde olmalıdır.

7 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) PROBLEME DAYALI ÖRENMENN UYGULANMASI Probleme dayalı örenme, bir eitim yönlendiricisi ve 6-8 örenciden oluan küçük gruplarda uygulanmaktadır. PDÖ, örencilerin önceki bilgilerin kullanılması ve örencilerin gereksinim duydukları örenme konularının belirlenmesi, örenilmesi ve tartıılması temeline dayanan bir eitim yöntemidir. PDÖ oturumlarında eitim tümüyle örenci merkezlidir ve eitim yönlendiricisi kolaylatırıcı roldedir (Dicle ve dierleri, 2002). PDÖ de örenciler bir yönlendirici öretmen yardımı ile, basit bir konu veya senaryoyu problem eklinde kullanarak gruplar halinde çalıırlar. Var olan bilgilerini ve senaryoyla ilgili anladıklarını paylaırlar, ne örenmeye ihtiyaçları olduunu ve nasıl yapacakları konusunda anlaarak, tartımalar için tekrar toplanarak, çalımalarını deerlendirerek ve sonraki adımlara karar vererek çalıırlar. Bir senaryo birkaç hafta ve 4-6 kez toplanma eklinde devam eder. Problem çözme görevleri dersin çok farklı bölümlerinde yapılabilir: Bunlar yeni bir fikri öretmek, bir fikri anlamayı gelitirmek veya yeni bir çözümde fikri uygulamak olabilir. Problemler çözmek ve aratırmak için bir kaç hafta olabilecei gibi birkaç dakikada sürebilir. Bazı problemler yeni bir kavram olarak ortaya atılabilir ve bir ders saatinden daha az zaman alır (Erickson, 1999). Lehtinen (2002), probleme dayalı örenmenin uygulanabilmesi için uyulması gereken basamaklarını u ekilde belirtmitir: a) Problemi tanımlamak için bilinmeyen terimleri açıklama, b) Problemi tanımlama, açıklanacak olguları listeleme, c) Problemi analiz etme, beyin fırtınası yapmak, varolan olgulara ilikin farklı yorumlamalar yapmaya urama ve önceki bilgileri kullanma, d) Ortaya atılan önerileri kritik etme ve süreçlerin uyumlu bir yapıda olması için urama, e) Kendi baına örenmek için örenme konularını formülletirme, f) Gruplarla bulguları paylama ve açıklanan olguları elde edilen bilgilerle bütünletirmeye çalıma.

8 170 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku Tablo.2 PDÖ Üniteleri çin Örenme Ve Öretme Durumları (Torp ve Sage, 1998; Aktaran, Aksoy, 2004). PDÖ Üniteleri çin Eitim ablonu Örenme ve Öretme Durumları Yardımcı Olarak Öretmen Örenenleri hazırlar (istee balı) Problemi tanıtırır Bildiimiz eyleri, bilme ihtiyacı duyduumuz eyleri ve fikirlerimizi tanımlar Problem durumunu tarif eder Bilgiyi toplar ve paylaır T e k r a r l a m a Mümkün olan çözümler üretir Çözümlerin en uygununu belirler Çözümü sunar (Performans deerlendirme) Problemi özetler E T M V E D E E R L E N D R M E Örencilere Yardım 5. PROBLEME DAYALI ÖRENMENN BASAMAKLARI Aaıda bir problemin uygulanması adımlar halinde verilmektedir Problemle Tanıma Yıllık müfredatın bir parçası olan çevre konusu için yedinci sınıf sosyal bilgiler öretmenleri üniversitede sosyal bilgiler son sınıf örencilerinden kapsamlı bir deneyin plânlanmasında onlara katılmasını isterler. Senaryo aaıdaki ekildedir Senaryo: Genellikle okul gruplarınca kullanılan bir doa parkında, rehber olarak çalııyorsun. Açık havada çevre eitimi için fırsatlarınız sınırsız.7. sınıflar için kapsamlı bir plân hazırlayarak öretmenlerin, ailelerin ve örencilerin kabul edebilecei ekilde, örencileri nasıl yönlendirebilirsin? 5.2. Problemin Tanımlanması 1. Çevrenin konularının anlaılması ve kavranması için ne tür etkinlikler yapılabilir? Veya

9 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) Arazide eitim, müfredatta yer alan çevre hedefli konuyla uygun mudur? Ya da 3. Kapsamlı bir çevre deneyi nasıl düzenlenir? Üniversiteli örenciler yedinci sınıf örencileri için çevre konusunda zengin bir deney plânlayabilirler mi? 5.3. Bilgilerin Toplanması BBY [Bilinenler (Verilenler), Bilinmesi Gerekenler (stenenler) ve Yapılması Gerekenler] listelerinin yapılması. Bilinenler: 1. Konular hava, su ve topraı içermeli, 2. Aktiviteler güvenli olmalı, 3. Hava, toprak veya su kirlilii konusu hedeflenebilir, 4. Canlılar bitki ve hayvanlardan oluur, 5. Bitkilerin yetime ortamları ilginç bir çalıma olabilir, 6. Bitkiler, aaçlar, yapraklar, meyveler, kular elenceli konular olabilir, 7. Çevresel sorunlar ön plana çıkarılabilir, 8. Örenciler çevreye farklı derecelerde önem verirler, 9. Endüstri genellikle çevrenin tersi yönünde iler, 10. Bugün çevre risk altındadır, 11. Doal çevreyi korumak için insanlar pek çok ey yapabilir. Bilinmesi Gerekenler: 1. Örenciler yılın hangi dönemlerinde açık havada etkinlik yapacaklar? 2. Hangi hava artlarında yapacaklar? 3. Örenciler çevre hakkında hangi konuları örendiler? 4. Örenciler çevre kirlilii ve ekosistem hakkında neler biliyorlar? 5. Örenciler kendi balarına ne kadarını uygulayabilirler? 6. Örenciler bilimsel aratırma basamaklarını biliyorlar mı? 7. Örencilerin ilgi alanları konularla örtüüyor mu? Yapılması Gerekenler: sınıf öretmenleriyle planlama yapma sınıflarda anket yaparak bilgi elde etme sınıfların örendikleri konuları inceleme 4. Park çalıanlarından çevre etkinlikleri hakkında bilgi alma

10 172 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku 5. Genel bir taslak hazırlama ve desteklemek için bilgi isteme 6. Yılın belli bir zamanına ait çevre, hava ve iklim artları hakkında aratırma yapma 7. Benzer açık hava eitim programları aratırma 8. Ailelerle görüme 9. Konu ile ilgili materyal, harita ve broür toplama 10. Doa parkı fikrini kabul ettirmek için broür hazırlama 5.4. Soru (Problem) Üretme BBY listelerine dayanarak bilgiler gözden geçirilmeli ve aratırma gerektiren soruların listesi oluturulmalıdır. Örnein; 1. Yedinci sınıf müfredatı nasıldır? 2. Müfredatta konuyla ilgili aktiviteler var mı? 3. Hangi aktiviteler kullanılabilir? 4. Konu ile ilgili deiik aktiviteler gelitirile bilinir mi? 5. Yedinci sınıf örencileri sorumluluk üstlenebilirler mi? BBY listelerindekileri tekrar etmeden aratırılması gereken soruların listesi hazırlanmalıdır Hipotez Oluturma Konuya ilikin ortaya atılan hipotezler aaıdaki ekildedir: 1.Çevre sorunları konusunda bir haftalık açık hava aktivitesi plânlanırsa ne olur? Bir broür, fikrin kabul edilmesini salayabilir mi? 2.ki okuldan örenciler, deneyi plânlamak için birlikte çalıa bilirler mi? 5.6. Aratırma Bilimsel aratırma basamakları takip edilerek örenciler yönlendirilir. Proje ilerledikçe, çevre ünitesi ekillendirilir. Örenciler kütüphanelerden faydalanabilir, görümeler yapabilir veya problemi ekillendirmek için çeitli kaynaklara bavurabilir. Meselâ örenciler açık hava eitimi alanlarını ziyaret edebilir, alanı inceleyebilir veya çeitli alanlar tespit edebilir Problemin Tekrar fade Edilmesi Orijinal problem tekrar tanımlanır. Bunlar aaıdaki ekillerde olabilir: 1.Örenciler, açık hava eitim programını nasıl plânlayabilir ve uygulayabilir? 2. Yedinci sınıf örencileri için çevre ünitesinde nelerin yer alması uygundur? 3. Hangi çevresel etkinlikler gençleri, çevre hakkında bilgilendirir? 5.8. Alternatif Üretme Bu aamada fikirler üreterek muhtemel, mümkün ve tercih edilen

11 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 173 eklinde sınıflandırılır. Bunları öyle sıralayabiliriz: 1.Bir çevre ünitesi düzenle ve öretmenlere sun (muhtemel), 2. Aktivite için fon bulunmasını ve doa parkında açık hava gezisini savun (mümkün). 3.Sınıfta ortak çalı ve çevre ünitesiyle ilgili plân yap (tercih edilen) Çözümleri Savunma Üretilen çözümlere ve onların gruplarına dayanarak her örenci tercih ettii çözümü açıklar, dorular ve bunu aratırmalar ile kanıtlar. Dikkat edilmesi gereken hususlar: Üniversiteli ve yedinci sınıftaki örencilerin uyum içinde çalıması için doa parkını uygun alan olarak kullanabilecei, çevre ünitesiyle ilgili bir plân düzenlemek. Rahat ulaılan ve bilinen bir alanın seçimi oldukça mantıklıdır 6. SONUÇ VE ÖNERLER Probleme dayalı örenme özellikle ülkemizde, yanlı öretim teknikleri ile çıkmaza sürüklenen eitim sistemimizde ve gelecek nesillerin eitilmesinde bir açık kapı sayılabilir. Bu yöntem birçok aratırmaya konu olmu ve yapılan çalımalarla yararlılıı kanıtlanmıtır. Probleme dayalı örenme, özellikle uygulamalı alanlarda ve birden fazla çözümü olan konularda uygulandıında örenciye birçok beceri kazandırmakta, bilgi ve deneyim sahibi yapmaktadır. Çünkü bu yaklaım, örenciyi problemle yüzletirir ve sonucu bulması için mücadele etmesini gerekli görür. Gerçek yaamdaki örneklere uygun olaylar ve durumlar salayarak, örencinin gelecekte karılaabilecei problemleri çözme becerisi kazanmasını salar. Örenciler, bir çözüm bulmak için, kendi kendilerini yönlendirerek bir örenme süreci içerisine girerek (Ryan and Koschmann,1994), bilgiye ve bilgi kaynaklarına ulaırlar. Örenciler dersin içeriini örenirler, eletirel düünme yeteneklerini gelitirirler ve yaam boyu örenme, iletiim ve takım oluturma becerileri edinirler (Mierson and Parikh, 2000). Bir problemle çalıırken örenilen bilginin bütünletirilmesi daha sonraları örencilerin beyninde oluan ve sonraki problem ve görevler için uygulanacak yapı oluturur. Bu metodun en güçlü olduu özelliklerden birisi örencileri iin içine sokması ve ilgili ve algılanan konularda örenciler problemlerle uraırken onlara örenmenin yollarını örenmesi için motive etmesidir. Örenciler, kendilerine sunulan problemin yararlı ve uygun olduunu anladıklarında problemi çözmek için örenmenin gerekliliine inanırlar (Barrows, 2002). Probleme dayalı örenme, örenciler kadar öretmenlerin de kendilerini gelitirmelerine ve farklı bir bakı açısı

12 174 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku kazanmalarına yardımcı olur. Bir eyleri örenmenin en iyi yolunun onu öretmek olduu eitimin en iyi bilinen konularından birisidir. Bu tür derslerde konuyu en iyi örenen kiinin öretmen olduu bilinir. Bu sınıflarda herkes hem öretmen hem de örencidir (Mierson ve Parikh, 2000). Öretmen merkezli eitimde olduu gibi, her ii yapmak zorunda olmayan öretmen, rehberlik ve yol göstericilik görevlerini üstlenir. PDÖ, öretmenlerin sınıflarında daha zevkli ve verimli ders ilemelerine imkan salar. Amerika da bu yöntemi uygulayan bir öretmen Sınıfa birkaç dakika geç girdim. Örenciler beni beklemiyorlardı. O zaman kendimi gereksiz bir kimse gibi görmütüm. imdi ise örencilerimle bir arada olmak için can atıyorum (Mierson and Parikh, 2000) demitir. Öretmen merkezli öretim yöntemleri örencilerin mevcut yaratıcı düünme yeteneklerini köreltmektedir. Bu nedenle öretmenlerin, sosyal bilgiler derslerinde örenciyi aktif kılan bir yöntem olan probleme dayalı örenmeyi uygulaması önerilmektedir( Aksoy, 2004). 7. KAYNAKÇA Aksoy, B. (2003). Problem Çözme Yönteminin Çevre Eitiminde Uygulanması. Denizli: Pamukkale Eitim Fakültesi Dergisi. Yıl, 2003(2), Sayı:14. Aksoy, B. (2004). Corafya Öretiminde Probleme Dayalı Örenme Yaklaımı. Yayınlanmamı Doktora Tezi.G.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü. Corafya Eitimi Bilim Dalı. Aslan, A. E. (Editör) (2002). Örgütte Kiisel Geliim. Ankara: Nobel Yayıncılık. Barrows, H. (2002). Is it Truly Possible to Have Such a Thing as dpbl? Distance Education, Vol. 23 (1), May, Colliver, J. A. (1999). Perspectives Research Strategy for Problem- Based Learning: Cognitive Science or Outcomes Research? Teaching & Learning in Medicine, Vol 11 (2), De G., Willem. S., Schmidt, Henk, G., Boshuizen, H. P.A. (2001). Effects of Problem-Based Discussion on Studying A Subsequent Text: A Randomized Trial Among First Year Medical Students. Instructional Science, Vol 29, Dicle, O. ve dierleri (2002). Probleme Dayalı Örenim. DEÜ Tıp Fakültesi, Eiticilerin Eitimi

13 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 175 Komitesi, Dokuz Eylül Yayınları, zmir. Edens, K. M. (2000). Preparing Problem Solvers for The 21st Century Through Problem-Based Learning. College Teaching, Spring, Vol 48 (2), Erickson, D.K. (1999). A Problem-Based Approach to Mathematics Instructions. Mathematics Teacher, September, Vol 92 (6), Fogarty, R. (1997). Problem Based Learning and Other Curriculum Models for the Multiple Intelligences Classroom. Skylgiht Training and Publishing, Inc. USA. Güngördü, E. (2006). Eitim fakülteleri için Corafyada Öretim Yöntemleri Ve Çada Öretim Yaklaımları lkeler-uygulamalar. Asil Yayım Daıtım, Ankara. Kalaycı, N. (2001). Sosyal Bilgilerde Problem Çözme ve Uygulamalar. Ankara: Gazi Kitabevi. Kneeland, S. (Çev: Nurdan KALAYCI) (2001). Problem Çözme. Ankara: Gazi Kitabevi. Koschmann, T. (Ed: Dillenbourg, P., Eurlings, A., Hakkarainen, K.) (2001) Dewey's Contribution to a Standard of Problem-Based Learning Practice. European Perspectives on Computer- Supported Collaborative Learning: Proceedings of Euro- CSCL, Lehtinen, E. (2002). Developing Models for Distributed Problem-Based Learning: Theoretical and Methodological Reflection. Distance Education, Vol 23 (1), Lumsdaine, E., M. Lumsdaine. (1995). Creative Problem Solving, Thinking Skills For A Changing World. McGraw Hill, Inc, USA. Maxwell, N. L., Bellisimo, Y., Mergendoller, J. (2001). Problem- Based Learning: Modifying the Medical School Model for Teaching High School Economics. Social Studies, Mar/Apr, Vol 92 (2), Mierson, S., Parikh, A. A. (2000). Stories from The Field. Change, Jan/Feb, Vol 32 (1), Prpic, J. Kaya., Hadgraft, Roger G. (2003). What is Problem-Based Learning?, edu.au/teaching/learning/strategy/ whatispbl.html. ( ). Ryan, C., Koschmann, T. (1994). The Collaborative Learning

14 176 Probleme Dayalı Örenme Yaklaımının Sosyal Bilgiler Derslerinde U. Karaku Laboratory: A Technology Enriched Environment to Support Problem Based Learning, In Recreating the Revolution. Proceedings of the Annual National Educational Computing Conference, Boston, Mass., June, Senemolu, N.(2002). Geliim, Örenme ve Öretim, (Kuramdan Uygulamaya). Gazi Kitabevi, Ankara. Torp, L.., Sage, S. (1998). Problems As Possibilities, Problem Based Learning for K-12 Education. Association for Supervision and Curriculum Development, Virginia, USA.