UiJ ; -A » * SULARDA DUŞUK DER1ŞIMLERDE BULUNAN URANYUMUN POLİMERİK ADSORBANLA TUTULMASININ KİNETİK İNCELENMESİ. RuhsarGÜRia.LİER

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "UiJ ; -A » * SULARDA DUŞUK DER1ŞIMLERDE BULUNAN URANYUMUN POLİMERİK ADSORBANLA TUTULMASININ KİNETİK İNCELENMESİ. RuhsarGÜRia.LİER"

Transkript

1 ' i/, ; -A A '84 *T w 'V it" UiJ s-isi 3'i SULARDA DUŞUK DER1ŞIMLERDE BULUNAN URANYUMUN POLİMERİK ADSORBANLA TUTULMASININ KİNETİK İNCELENMESİ RuhsarGÜRia.LİER Kimya An a hi I im Dalı Sııbal 2004» *

2

3 ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ SULARDA DÜŞÜK DERİŞİMLERDE BULUNAN URANYUMUN POLİMERİK ADSORBANLA TUTULMASININ KİNETİK İNCELENMESİ Rııhsar GÜRELLİER KİMYA ANABİLİM DALI ANKARA 2004 Her hakkı saklıdır

4 Prof. Dr. Yüksel SARJKAYA danışmanlığında, Ruhsar GÜRELLİER tarafından hazırlanan bu çalışma 10 / 02 / 2004 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından Kimya Anabilim Dalında yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan : Prof. Dr. Baki ERDOĞAN Prof. Dr. Yüksel SARIKAYA Doç. Dr. Müşerref ÖNAL Yukarıdaki sonucu onaylarım 1 Jf/Jt I i \^&1,7 Prof. Dr. Metin OLGUN Enstitü Müdürü

5 ÖZET Yüksek Lisans Tezi SULARDA DÜŞÜK DERİŞİMLERDE BULUNAN URANYUMUN POLİMERİK ADSORBANLA TUTULMASININ KİNETİK İNCELENMESİ Ruhsar GÜRELLİER Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı Danışman : Prof. Dr. Yüksel SARIKAYA Sulu ortamlardan uranyumun uzaklaştırılması amacıyla polietilen glikolun akrilonitril içindeki çözeltisinin 60 Co-y kaynağı ile ışınlanmasından iç içe geçmiş ağ yapıları (IPN) elde edilmiştir. IPN'ler 65 C de 3,5 saat amidoksimleştirildikteıı sonra I O" 2 M uranyum nitrat çözeltisinde 17, 25, 35 ve 45 C sıcaklıklarda adsorpsiyon dengesi kurulana dek bekletilmiştir. Adsorpsiyon ölçümleri, gama spektrometresi, gravimetri ve UV spektrofotometresi ile yapılmıştır. IPN'nin amidoksimleşme öncesi, sonrası ve uranyum tutunmasından sonraki yapı analizleri FTIR spektrometresi ile yorumlanmıştır. Sıcaklık yükseldikçe, uranyumun maksimum adsorplanma miktarının arttığı belirlenmiştir. 45 C sıcaklıkta IPN'nin maksimum adsorpsiyon kapasitesi 602 mg U/g dir. Ayrıca, titreşimli ortamda yapılan bir çalışmada uranyum adsorpsiyonunun biraz arttığı belirlenmiştir. Farklı sıcaklıklardaki adsorpsiyon kapasitesinin (Q) zamanla değişimi izlenerek adsorpsiyonun 240 dakikaya kadar 0. dereceden olduğu belirlenmiştir. Sıcaklık yükseldikçe adsorpsiyon hızının arttığı gözlenmiş ve aktivasyon enerjisi 34.6 kj/mol olarak hesaplanmıştır. Adsorpsiyon denge sabitinin sıcaklıkla değişiminden adsorpsiyon için AH, AS ve AG termodinamik nicelikleri hesaplanmıştır. Adsorpsiyon olayının endotermik olduğu belirlenmiştir. Olayın difûzyon kontrollü yani fiziksel adsorpsiyon olduğu kanısına varılmıştır. Çözeltinin derişimi SxlO^-lxlO" 2 M arasında değiştirilerek 20, 25, 35 ve 45 C sıcaklıklarda adsorpsiyon izotermleri bulunmuştur. İzotermlerin düşük sıcaklıkta Giles C tipi iken yükselen sıcaklıkla Freundlich tipine benzediği belirlenmiştir. 2004,64 sayfa ANAHTAR KELİMELER : uranyum adsorpsiyonu, adsorpsiyon kinetiği, IPN, adsorpsiyon izotermleri, adsorpsiyon termodinamiği, çözeltiden adsorpsiyon.

6 ABSTRACT Master Thesis ADSORPTION KINETIC INVESTIGATIONS OF LOW CONCENTRATED URANIUM IN AQUA MEDIA BY POLIMER1C ADSORBAN RuhsarGÜRELLIER Ankara University Institute of Science Department of Chemistry Supervisor: Prof. Dr. Yüksel SAR1KAYA In order to remove the uranium from aqueous media, the solution of polyethylene glycol in acrylonitrile was irradiated using 60 Co y-ray source and Interpenetrating Polymer Networks (IPNs) was formed. After IPNs were amidoximated at 65 C for 3.5 hours, they were kept in 10" 2 M of uranil nitrat solution at 17, 25, 35, 45 C temperatures until to establish the adsorption equilibrium. Adsorption analyses were measured by gamma spectrometer, gravimetry and UV spectrofotometer. Structure analysis of IPN, before and after amidoximation and after the adsorption of uranium, was interpreted by FTIR spectrometer. It was found that as the temperature increased the amount of max adsorption also increased. The amount of max adsorption capacity at 45 C was 602 mg U/g IPN. In addition to, it was determined that the uranium adsorption increased a little in shaking media. The reaction was determined as 'zeroth degree' until 240 minutes due to the changing of adsorption capacity by the time at different temperatures. It was observed that as the temperature increased, the adsorption rate also increased and the activation energy was calculated as 34.6 kj/mol. By using the changing of adsorption equilibrium coefficient by the temperature, thermodynamic quantities of AH, AS and AG were calculated consecutively. Adsorption reaction was determined as endothermic and it was interpreted that the adsorption was controlled by particule diffusion, namely it was a physical adsorption. Adsorption isotherms were found by changing the solution concentrations from 5x10"* to lxlo" 2 M at 20, 25, 35, 45 C temperatures. The obtained data from this study was applied to different adsorption isotherms. It was observed that at lower temperatures, the adsorption isotherms were fitted to Giles C type, at higher temperatures, they were fitted to Freundlich type. 2004, 64 pages Key Words: uranium adsorption, adsorption kinetics, 1PN, adsorption isotherms, adsorption termodinamics, adsorption from solution

7 TEŞEKKÜR "Sularda düşük, derişimlerde bulunan uranyumun polimerik adsorbanla tutulmasının kinetik, incelenmesi" konulu "TAEK-AP2.C.6" projesi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkez Müdürlüğü, Nükleer Kimya Bölümünde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, sınırsız bilgi birikimiyle bende hayranlık ve saygı uyandıran, her zaman ilgi ve desteğini esirgemeyen çok değerli hocam Prof. Dr. Yüksel Sarıkaya'ya, çalışmanın her aşamasında ve her zaman engin tecrübesi ve bilgisinden istifade ettiğim, birlikte çalışmaktan gurur ve mutluluk duyduğum çok değerli arkadaşım Doç. Dr. Gül Asiye Ayçık'a, deneysel çalışmada ve her zaman beraber çalışmaktan mutluluk ve huzur duyduğum, sorumluluk bilinci yüksek çalışma arkadaşım Dr. Nuray Aksu Şan'a, deneysel çalışmanın başında engin bilgisi ve tecrübesi ile ışık tutan saygıdeğer Prof. Dr. Hülya Güler'e, tezin yazılması sırasında ve her zaman yardımlarını gördüğüm çalışma arkadaşım İsmail Avcı'ya, projeyi destekleyen ve bana çalışma olanağını sağlayan Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ve Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkez Müdürlüğüne, yüksek lisans eğitimim ve deneysel çalışma sırasında her türlü kolaylığı ve anlayışı esirgemeyen Bölüm Başkanım Dr. Murat İlim'e, Yüksek Lisans eğitimim ve tezin yazılması sırasında bana gösterdikleri fedakarlık, anlayış ve sabırlarından dolayı eşim Fahri Gürellier'e, kızım ve oğlum Özlem ve Barış Efe Gürellier'e sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ruhsar GÜRELLİER Ankara, Şubat 2004

8 İÇİNDEKİLER ÖZET i ABSTRACT ii TEŞEKKÜR iii SİMGELER DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ vii ÇİZELGELER DİZİNİ iix l.giriş Genel Bilgiler Uranyum Hakkında Genel Bilgi Türkiye'deki Uranyum Yatakları Uranyum Kaynaklan Uranyum Cevherinin Zenginleştirilmesi Mekanik zenginleştirme Kimyasal zenginleştirme Uranyumun Kullanımı Polimerler Hidrojellerin sınıflandırılması İç içe geçmiş ağ yapılı polimerler (Interpenetrating Polymer Networks) Radyasyonun Polimer Üzerine Uygulamaları Radyasyon Birimleri Kimyasal Kinetik Derişimler ve tepkime hızları Tepkime hızı ve sıcaklık Adsorpsiyon Adsorpsiyon denge sabiti Adsorpsiyonun uygulamaları Adsorpsiyon izotermleri Adsorpsiyona etki eden faktörler KONUYLA İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR DENEYSEL ÇALIŞMA Kullanılan Maddeler Kullanılan Cihazlar IPN (Interpenetrating Network) Oluşumu IPN'nin dönüşüm tayini IPN'nin amidoksimleştirmesi Optimum Kütle Tayini IPN'nin Uranil İyonu Adsorpsiyonu BULGULAR ve TARTIŞMA IPN Oluşumu IPN nin Dönüşüm Tayini IPN'nin Amidoksimleştirilmesi Optimum Kütle Tayini Amidoksimleştirilmiş IPN lerin Uranil İyonu Adsorpsiyonu Amidoksimleştirilmiş IPN lerin Uranyum Adsorpsiyon Kinetiği Farklı sıcaklıklarda adsorpsiyonun zamanla değişimi 43 IV

9 4.6.2 Adsorpsiyon hızı Aktivasyon enerjisi Termodinamik fonksiyonların hesaplanması Tepkimenin derişimle değişimi ve adsorpsiyon izotermlerinin bulunması SONUÇ 60 KAYNAKLAR 62 ÖZGEÇMİŞ 64

10 SİMGELER DİZİNİ AN DMF DPP FTIR IPN P(HEMA/MA) P(HEMA/IA) P(VP/AN) PEG UV Akrilonitril Dimetil formamid Diferensiyel pulse polarografısi Fourier transform infrared Interpenetrating Polymer Networks Poli (2-Hidroksilmetakrilat/maleik asit Poli (2-Hidroksietil metakrilat/itakonik asit) Poli (Vinil propilen/akrilonitril Polietilen glikol Ultraviyole VI

11 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1.1. A? ve B) molekülleri arasında yürüyen A2+B7 <-> A 2 B 2 <-> 2AB tepkimesinin potansiyel enerjisinin tepkime süresi ile değişimi 16 Sekil 1 ~> Giles'e göre adsorpsiyon izotermlerinin sınıflandırılması 24 Şekil 4.1. AmidoksimleştirilmemişIPN'ninFTIRspektrumu 37 Sekil 4.2. Amidoksimleştirilmiş IPN'nin FTIR spektrumu 38 Şekil 4 3. Farklı kütlelerdeki amidoksimleştirilmiş IPN'lerde adsorplanan uranyumun gama spektrometresi ile belirlenen Q değerlerinin değişimi Sekil 4.4. Farklı kütlelerdeki amidoksimleştirilmiş IPN'lerde adsorplanan uranyumun gravimetri ile belirlenen Q değerlerinin değişimi 39 Şekil 4.5. Farklı kütlelerdeki amidoksimleştirilmiş IPN'lerde adsorplanan uranyumun UV spektrofotometresi ile belirlenen Q değerlerinin değişimi. 40 Sekil 4.6. Uranyum adsorpsiyonu öncesi IPN adsorbanın FTIR spektrumu 42 Şekil 4.7. Uranyum adsorpsiyonu sonrası IPN adsorbanın FTIR spektrumu 42 Şekil 4.8. Farklı sıcaklıklarda gama spektrometresi ile elde edilen Q değerlerinin zamanla değişimi 44 Şekil 4.9. Farklı sıcaklıklarda gravimetri ile elde edilen Q değerlerinin zamanla değişimi 45 Şekil Farklı sıcaklıklarda UV spektrometresi ile elde edilen Q değerlerinin zamanla değişimi 46 Şekil Gama spektrometresi ile elde edilen Q değerlerinin farklı sıcaklıklarla değişimi 48 Şekil Ink değerlerinin l/t ile değişimi 50 Şekil Dengeye ulaşma süresi ve denge sabiti K=c /c'nin belirlenmesi 52 Şekil IPN polimerin uranyum adsorpsiyonunda 1x10" M başlangıç derişimi için farklı T sıcaklıklarda elde edilen dağılma katsayısı K'nın l/t ile değişimi 52 Şekil IPN polimerin uranyum adsorpsiyonunda 5x10"*, lxlo"\ 2,5x10' 3, 5x10" 3, lxl0" 2, 1,5x10" 2, 2x10' 2 M ve farklı T sıcaklıkları için elde edilen dağılma vu

12 katsayısı K'mn l/t ile değişimi 54 Sekil IPN polimerin uranyum adsorpsiyonunda 1x10" 3 M başlangıç derişimi için farklı T sıcaklıklarında elde edilen dağılma katsayısı K'nın l/t ile değişimi 55 Şekii K için elde edilen Freıındlich izotermi 56 Şekil Farklı sıcaklıklar için çizilen Freıındlich adsorpsiyon izotermleri 57 Şekil K için çizilen Giles adsorpsiyon izotermi 58 Sekil Farklı sıcaklıklar için elde edilen Giles adsorpsiyon izotermi 58 vııı

13 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 1.1. Dünya uranyum kaynaklarının ülkelere göre dağılımı 5 Çizelge Değişik ara yüzeylerde oluşan adsorpsiyon tipleri 20 Çizelge 4.1. Farklı sıcaklıkta 3 ayrı yöntemle elde edilen maksimum adsorplanan (mg U/g IPN) değerleri 48 Çizelae4.2. PN polimerin uranyum adsorpsiyonunda 1x10' 2 M ve farklı sıcaklıklardaki çalışmalardan elde edilen termodinamik değerler 53 Çizelge4.3. IPN polimerin uranyum adsorpsiyonunda 5X10" 4, lxlo" 3, 2,5xl0" 3, 5x10' 3, 1x10" 2, 1,5x10' 2, 2x10" 2 M derişimlerdeki çalışmalardan farklı sıcaklıklar için elde edilen termodinamik değerler 53 Çizelge 4.4. Dört ayrı sıcaklık için Freundlich adsorpsiyon izotermi sabitleri 57 Çizelge 4.5. Dört ayrı sıcaklık için Q'nun c ile değişiminin bir doğru olduğunu kabul ederek bulunan Giles adsorpsiyon izotermi sabitleri 59 LX

14 l.giriş 1.1. Genel Bilgiler Uranyum stratejik ve ekonomik önemi olan bir elementtir. Karalardaki uranyum kaynaklarının yakın bir gelecekte tükenmesi beklenildiğinden son yıllarda yapılan araştırmalar uranyumun cevher dışındaki kaynaklardan kazanılmasına yöneliktir. Bu kaynaklar kömür, yeraltı suları (0,1-10 mg U/m 3 ) ve özellikle de deniz suyudur (2,8-3,3 m» U/m 3 ). Ayrıca, uranyum cevherlerinin az da olsa suda çözünmesiyle ortaya çıkan (0,1-1 5 m» U/m 3 ) uranyumun giderilmesi de önemli bir çevre sorunudur. Denizlerde 4 milyar ton çözünmüş halde uranil (UÛ2 + ~) iyonu olduğu talimin edilmektedir. Sulardaki uranyumun verimli bir şekilde tutulabilmesi için hızlı, seçici ve adsorpsiyon kapasitesinin yüksek olması yanında ortama karşı yüksek fiziksel ve kimvasal kararlılık gösteren adsorbanlara gereksinim vardır. Bunun için, amidoksim urubu içeren adsorbanlar üzerinde durulmaktadır (Sugasaka et al. 1981, Omichi et al. 1985). Titanyum oksit gibi inorganik adsorbanlara göre amidoksimlerin uranyumu çok miktarda adsorpladığı ve desorpsiyon işlemlerinde kullanılan asit gibi kimyasallara karşı yüksek kararlılıkda olduğu bilinmektedir (Omichi et al. 1986). Amidoksim grubu yanında hidrofilik grupları içeren adsorbanlann adsorplama kapasitesi daha da yükselmektedir. Amidoksim, amid, karboksil ve hidroksil grupları arasında amidoksim grubunun en az hidrofilik olması bu sonucu doğurmaktadır (Katoh et al. 1982, Omichi et al. 1986). Adsorpsiyonda hız belirleyen basamak olan sulu çözeltinin difüzyonu, daha hidrofilik olan polimerlerde daha hızlı olduğundan, su alımı ve buna bağlı olarak da uranyum tutunması hidrofilik grupların türüne ve miktarına göre artmaktadır (Okamoto et al. 1985). Bunun için, hem suda şişmeyi sağlayan hidrofilik grupları hem de uranyumla şelat yapabilen amidoksim grubunu içeren yeni polimerik adsorplayıcılara gereksinim duyulmaktadır. Adsorban olarak polietilen glikolun (PEG) akrilonitril (AN) içindeki çözeltisinin 14,1 kgy dozda 60 Co-y kaynağıyla ışınlanması ile hazırlanan IPN (Interpenetrating Polymer Networks)'lere amidoksimleştirme tepkimesi uygulanarak böyle bir adsorplayıcı elde edilebilmektedir. Bu adsorplayıcmın sulu çözeltiden max

15 uranyum adsorplama kapasitesi ve çözeltide bulunan anyon ve katyonların adsorplamaya etkisi araştırılmıştır (Güler vd 2001). Bu türden adsorpsiyonu kinetik ve termodinamik olarak incelemek üzere daha ayrıntılı çalışmalar gereği ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada; süre, sıcaklık ve derişim parametreleri değiştirilerek uranyumun sulu çözeltiden IPN üzerindeki adsorpsiyonuna ilişkin adsorpsiyon izotermleri, adsorpsiyon aktivasyon enerjisi, adsorpsiyon entalpisi, adsorpsiyon entropisi ve adsorpsiyon serbest entalpisinin belirlenerek tartışılması amaçlanmıştır Uranyum Hakkında Genel Bilgi Uranyum 1789 yılında Alman kimyacı Martin Kaproth tarafından bulunmuş olup periyodik tabloda atom numarası 92, mol kütlesi 238 g mol" 1 ve yoğunluğu 19 g cm" 3 olan gümüş beyazlığında radyoaktif bir elementtir. Doğada hiçbir zaman serbest olarak bulunmaz. Çeşitli elementlerle birleşerek uranyum minerallerini meydana getirir. En kolay oksijenle birleşir. Hemen her tip kayaç içerisinde ve sularda eser miktarda da olsa bulunabilir. Uranyum +6 ve +4 değerlikli olarak bulunur. +4 değerlikli olan uranyum mineralleri primer uranyum mineralleri olup suda çözünmezler. Ancak uygun şartlarda +6 değerlikli uranyum içeren ve suda çözünen sekonder uranyum minerallerine dönüşürler. Yeraltı suyunun yüzeye yakın yerlerinde bulunan +6 değerlikli uranyum içeren sekonder uranyum mineralleri sudaki ph'ın artmasıyla kolayca çözünebilir ve uranil (UÛ2 +2 ) iyonları halinde çözeltiye geçerek yer altı suları ile uzaklara taşınabilir. Taşınma sırasında uygun koşullar oluştuğunda +4 değerlikli uranyuma indirgenerek uranitit ve pitchblende halinde çökelir ve böylece uranyum yatakları oluşur. Uranyum içeren mineraller; primer uranyum mineralleri: uranitit, pitchblende sekonder uranyum mineralleri: autonit, torbernite, carnotite, brennerit, coffinite şeklinde sıralanır.

16 1.3. Türkiye'deki Uranyum Yatakları Türkiye'de bu güne kadar bulunmuş uranyum yataklarının büyük çoğunluğu sedimanter tip yataklardır. Köprübaşı, Fakılı, Küçükçavdar ve Sorgun yatakları bu tipdir. Sadece Demirtepe yatağı damar tipi uranyum yatakları grubuna girmektedir. Türkiye'de aramalar sonucu 9129 ton uranyum bulunmuştur. Bulunan uranyum yataklarının tenor ve rezervleri şöyledir. Köprübaşı, Salihli, Manisa: %0,04-0,05 U3O8 ortalama tenörlü toplam 2582 ton görünür rezerv vardır. Fakılı, Aydın: %0,05 U3O8 ortalama tenörlü, 490 ton görünür rezerv vardır. Küçükçavdar, Söke, Aydın: %0,04 U3O8 ortalama tenörlü, 208 ton rezerv vardır. Sorgun, Yozgat: %0,l U3O8 ortalama tenörlü 3850 ton görünür rezerv vardır. Demirtepe, Söke, Aydın: %0,08 U3O8 ortalama tenörlü 1729 ton görünür rezerv vardır. (Anonim 2001) Yukarıda adı geçen sahaların; ortalama tenor ve rezervlerinin bulundukları yıllarda dünyaca kabul edilen ekonomik sınırlarda olmalarına rağmen bugün bu sınırların çok altında kalmaları, rezervlerinin oldukça küçük olmasının gerektirdiği küçük kapasiteli tesislerin ekonomik olarak çalıştırılamaması ve dünyadaki uranyum fiyatlarının düşüklüğü gibi nedenlerle teknik ve ekonomik olarak işletilmelerinin mümkün olmadığı görülmüştür (Anonim 1996).

17 1.4. Uranyum Kaynaklan Uranyum kaynaklan aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır: Görünür kaynaklar: Bilinen mineral yataklarında bulunan ve günümüz teknolojisi ile belirlenen üretim maliyet sınırları içinde elde edilebilir uranyumu ifade eder. Muhtemel Kaynaklar (I): Görünür kaynaklara ilaveten jeolojik yapısı nedeniyle iyi araştırılmış bölgelerin uzantılarında ve jeolojik sürekliliği belirlenmiş yataklarda bulunması beklenen uranyumu ifade eder. Bilinen Kaynaklar: Görünür Kaynaklar ve Muhtemel Kaynaklar (l)'in toplamı olarak tanımlanır. Muhtemel Kaynaklar (II): Muhtemel Kaynaklar (l)'e ek olarak mineralleşmenin olduğu bilinen yatakların bulunduğu bölgelerdeki veya iyi bilinen jeolojik eğimlerde bulunması beklenen uranyumu ifade eder. Bu kaynakların güvenilirliği Muhtemel Kaynaklar (l)'den azdır. Mümkün Kaynaklar: Muhtemel Kaynaklar (Il)'ye ek olarak bulunduğu kabul edilen fak: keşfedilmemiş kaynaklardır. Diğer Bilinen Kaynaklar: Yukarıdaki tanımlara tam uymayan kaynaklardır. Dünya Uranyum Kaynaklan: OECD/NEA-IAEA kaynaklarına göre (Anonim çizelge 1.1. de verilmiştir.

18 Çizelge 1.1. Dünya uranyum kaynaklarının ülkelere göre dağılımı Ülkeler Avustralya Brezilya Kanada Kazakistan G.Afrika Rus Cum. ABD Türkiye Diğer Toplam Görünür Kaynaklar(ton) Muhtemel Kaynaklar(I)(ton) Uranyum Cevherinin Zenginleştirilmesi Mekanik zenginleştirme Uranyum çok hareketli bir element olduğundan genellikle büyük yataklar halinde bulunmaz. Halen dünyada kullanılan uranyum madenleri U 3 O 8 cinsinden %0.1 ile %1 oranında zengindir. Uranyum cevherinin mineral yapısında çok ince dağılması nedeniyle uranyumun elde edilmesi bir takım kimyasal metotları uygulamakla mümkün olur. Uranyum konsantresinin elde edilmesi prosesi, cevheri beraber olduğu kayaçtan veya diğer minerallerinden ayırmakla başlar. Bunun için cevher kırılarak ve öğütülerek mekanik zenginleştirilir. Mekanik zenginleştirme yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz.

19 Radyometrik zenginleştirme: Uranyum cevherinin radyoaktif özelliğinden yararlanarak yapılır. Bu şekilde yapılan zenginleştirmede düşük tenörlü cevherden %0,006-0,008, orta derecede uranyum içeren cevherden %0,6-0,8'lik uranyum konsantresi elde edilebilir. Gravite ile zenginleştirme: Uranyum cevheri ile diğer mineraller arasındaki yoğunluk farkına dayanır. Ağır uranyum mineralleri olan pitchblende ve uranititin yoğunluğu 6,5-10,6 g/cm 3 arasında olup birlikte bulunduğu minerallerden 3-4 defa daha ağırdır. Uranyum cevherinin tipine ve derişim derecesine bağlı olarak primer uranyum cevherlerinden ayırım %50-85 arasındadır. Yüzdürme (flotasyon) metodu ile zenginleştirme: Bu yöntem ile yapılacak zenginleştirme cevher ve diğer minerallerin yüzey özelliklerindeki farklılıklara dayanır. Bunların değişik ıslanabilme özelliklerine uygun olarak bazı mineral parçacıkları hava kabarcıklarına yapışarak çamur yüzeyine yükselir ve mineral içeren köpük oluşturur. Diğer mineral partikülleri ise bulamaç içinde kalır. Manyetik zenginleştirme: Uranyum cevherinin demir oksit içermesi halinde manyetik ayırma yöntemiyle zenginleştirme işlemi uygulanır. Bu tür zenginleştirme sonucunda %90'hk demirli uranyum konsantresi elde edilmiştir (Tümer 2002) Kimyasal zenginleştirme Uranyum cevheri çeşitli boyutlarda kırılıp öğütüldükten sonra H 2 SO 4 ile özütlenir. U 3 O 8 + 2H + -> UO H 2 O UO SO 4 " 2 -> UO 2 (SO 4 )3" t Uranyumun zenginleştirilmesi ve saflaştırılması için iyon değişimi ve çözücü ekstraksiyonu olmak üzere genelde iki yöntem kullanılır. Ancak daha çok solvent

20 ekstraksiyon yöntemi kullanılır. Bu amaçla tersiyer aminler ile H 2 SO 4 seyreltilerek ters akımlı fazlar halinde aşağıdaki şekilde tepkimeye sokulurlar: H 2 SO 4 ->(R3NH) 2 SO 4 2(R 3 NH) 2 SO 4 + UO 2 (SO4) 3 " 4 -> (R 3 NH) 4 UO 2 (SO 4 )3 + 2SCV 2 Çözücü daha sonra amonyum sülfat çözeltisi kullanarak ortamdan alınır. (R 3 NH) 2 UO 2 (SO 4 ) 3 + 2(NH 4 ) 2 SO 4 -> 4R 3 N + (NH 4 ) 4 UO 2 (SO 4 ) 3 + 2H 2 SO 4 Çözeltiyi nötralleştirmek için amonyak buharı eklenir ve amonyum diüranat çökeleği elde edilir. 2NH 3 + 2UO 2 (SO 4 ) 3 ' 4 -> (NH 4 ) 2 U 2 O 7 + 4SO 4 ' 2 Daha sonra diüranatın suyu alınır ve UjOs ürünü oluşturmak üzere kurutulur (\vww.world-nuclear.org 2003) Uranyumun Kullanımı Tabii uranyum doğada iki izotopunun karışımı halindedir. Bunlar U-238 (%99,3) ve U- 235 (%0.7)'dir. Uranyum büyük oranda nükleer reaktörlerde güç üretmek amacıyla yakıt olarak kullanılır yılı itibarıyla dünya elektrik ihtiyacının %16'sı nükleer reaktörlerde uranyum tarafından üretilir. Belçika, Bulgaristan, Finlandiya, Fransa, Almanya, Çin, Japonya, Güney Kore, Litvanya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre ve Ukrayna elektrik enerjisi ihtiyaçlarının %30 dan fazlasını nükleer reaktörlerden karşılamaktadır (www. world-nuclear.org 2003).

21 Uranyum ayrıca silah sanayiinde, nükleer fisyondan oluşan ısı endüstriyel alanda ve araştırma reaktörlerinde radyoizotopların elde edilmesinde kullanılır. Bu radyoizotoplar ise sağlık, tarım ve sanayide çok yaygın ve yoğun olarak kullanılmaktadır Polimerler Polimerler, çok sayıda monomerin kovalent bağlarla birbirine bağlanması sonucu elde edilen uzun zincirli makromoleküllerdir. Polimerdeki fonksiyonel grupların uygun kimyasal düzenlenmesi ile farklı özelliğe ve kullanım alanına sahip yeni polimerler elde edilebilmektedir. Bu özellik polimerlerin kullanım alanını büyük ölçüde genişletmektedir. İçinde su bulunan hidrofilik polimerlerin üç boyutlu ağ yapılarına hidrojel denmektedir. Genel olarak, su içeriğinin, kütlenin en az %20'si kadar olması gerekmektedir. Eğer hidrojelin su içeriği kendi kütlesinin %100 kadarı veya daha fazlası ise hidrojel, süper absorplayıcı olarak isimlendirilir. Hidrojellerin en önemli karekteristik özelliği suyun varlığında şişmeleri ve yokluğunda büzülmeleridir. Şişmenin miktarı, polimer zincirlerinin doğasına (genellikle hidrofilikliğine) ve çapraz bağ yoğunluğuna bağlıdır (Park ve Park 1996). Hidrojellerin hazırlanmasında, çok değişik polimerizasyon teknikleri kullanılmaktadır. Kimyasal yöntemin yanısıra, yüksek enerjili ışınlar (y, elektron demetleri, x ışınları v.b) kullanılarak da hidrojeller elde edilebilmektedir Hidrojellerin sınıflandırılması Hidrojeller, hazırlama yöntemi, iyonik yük ve fiziksel yapılarına bağlı olarak sınıflandırılabilir. Hazırlama yöntemine göre 4 tür hidrojel bulunmaktadır. Bunlar sırayla aşağıdaki gibi adlandırılır: 1- Homopolimerik hidrojeller 2- Kopolimerk hidrojeller

22 3- Çoklu polimerik hidrojeller 4- IPN (Interpenetrating Polymer Networks) İç içe geçmiş ağ yapılı polimerler (Interpenetrating Polymer Networks) IPN'ler genel tanımı ile, iki veya daha fazla polimerin, ağ yapısı formunda en azından birinin sentezinin veya çapraz bağlanmasının diğeri varlığında yapılması ile gerçekleşir. İki çapraz bağlı yapı birbiriyle iç içe geçmiş bir görünüm sergilerler. Ağ yapı, polimer zincirlerinin kimyasal bağlanması ile (kovalent bağ) veya fiziksel bağlanma ile olur ki sonuçta çoklu polimer zincirleri içeren faz bölgeleri veya kristaller oluşur. Çoğu IPN yapıları moleküler seviyede iç içe geçmemiş olmasına rağmen düzenli tasarlanmış formları nanometre boyutunda faz bölgelerine ayrılır. Bu fazlar birbirleriyle iç içe geçerek sürekli iki faz oluştururlar ki iki veya daha fazla faz makroskopik ölçüde süreklidir. Bu iki sürekli faz davranışı, IPN'lerin eşsiz özelliklere sahip olmasına yol açar. IPN'ler komplekstirici ajan olarak ve ayrıca çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bugün ticari olarak IPN'ler, enerji absorplayan materyal, otomobil tamponu, diş dolgu malzemeleri, kontak lens, medikal uygulamalarda, yanık kaplama filmi, kontrollü salım cihazları, gürültü ve titreşimleri azaltıcı malzeme ve membran olarak kullanılmaktadır Radyasyonun Polimer Üzerine Uygulamaları Polimerler üzerine radyasyonun uygulamaları, sertleştirme, çapraz bağlama ve aşılama yapılarak kaplamada, kompozitlerde, lastiklerde ve hidrojeller gibi polimerlerin üretilmesinden işlenebilmesine kadar birçok alanda kullanılmaktadır. Radyasyon, polimerlerin modifikasyonunu sağlayarak, dayanıklılık, uzun ömür, istenilen mekanik özellikler kazandırmaktadır (Clough ve Shalaby 1991). En önemli uygulama alanlarından biri olan biyomedikal alanda tıbbi malzemelerin sterilizasyonu, toksik olan etilen oksit yerine radyasyonla yapılmaktadır. Bunun yanında, polimerlerin çapraz bağlanması ile

23 üstün kaliteli ürünler elde edilebilmektedir. Polimerlerin radyasyonla yüzey kaplama alanlarında kullanımı ise, manyetik bantlardan kompakt disklere ve medikal malzemelerin koruyucu bir polimerle kaplanmasına kadar çeşitlilik göstermektedir. Radyasyonla muamele edilen polimerik malzemelerin, elektronik ve uzay teknolojisinde kullanımının önemi gün geçtikçe artmaktadır (Reichmanis et al. 1993). Radyasyon uygulamalarında en çok y, X ışınları ve hızlandırılmış elektronlar kullanılır. Özellikle tek kullanımlık medikallerin (şırınga ve eldivenler) sterilizasyonunda 60 Co- y kaynakları kullanılmaktadır, y- ışınları, 3x10"' -3x10" " m arasında kısa dalga boyuna sahip radyoaktif izotop kaynaklı elektromanyetik radyasyonlar olup çok giricidir. Enerji aralığı 40 kev-4 MeV dir. En yaygın kullanılan gama kaynağı 60 Co'dan 1,17 ve 1,33 MeV enerjilerine sahip iki ayrı monokromatik ışın sağlanmaktadır. Dalga boyu, X~ 10" 12 m' dir. 60 Co'ın yarılanma ömrü 5,3 yıldır. Bu nedenle doz hızı devamlı ölçülmeli ve her seferinde hesaplanmalıdır. Kullanılan bir diğer y kaynağı ise l37 Cs'dir. Yarılanma ömrü 30 yıl olan bu y kaynağı, 0,662 MeV enerjiye sahiptir. Kullanımı gittikçe artmakta olan hızlandırılmış elektronlar da önemli bir radyasyon kaynağıdır. Bunun en önemli nedenleri arasında elektron demetinin gücü, enerjisi, geometrisi, yoğunluğu ve kontrollü olarak geniş bir aralıkta değiştirilebilmesi sayılabilir (Akkaş 1996) Radyasyon birimleri İyonlaştırıcı radyasyonlarla yapılan çalışmalarda sonuca ulaşılabilmek ve oluşabilecek zararlı biyolojik etkileri belirleyebilmek için radyasyon miktarının bilinmesi gereklidir. Bu amaçla geliştirilecek ölçüm yöntemleri için her şeyden önce radyasyonu ölçecek bazı birimlerin tanımlarının yapılması zorunludur. Uluslararası Radyasyon Birimleri Komitesi (ICRU) radyasyon çalışmalarında kullanılan kavramlar olan aktivite, ışınlama, absorplanmış doz (soğurulma dozu) ve doz eşdeğeri için özel birimler tanımlamıştır. Bunlar sırasıyla; Curie (Ci), Röntgen (R), rad ve rem'dir. Bu özel birimler 1986 yılından itibaren terk edilmeye başlanmış ve yerine bütün dünyada kullanılan birimlerin aynı olması düşüncesiyle M.K.S. sistemini esas alan 'Uluslararası 10

24 Birimler Sistemi (SI) kullanılmaktadır. Aynı kavramlar için SI birimleri sırasıyla Becquerel (Bq), Coulomb (C/kg), Gray (Gy) ve Sievert (Sv) dir. Aktiftik birimi: Özel birim olarak Curie (Ci), SI birimi olarak Becquerel (Bq) kullanılmaktadır. Uluslararası Standartlar ve Radyoaktivite Birimleri Komisyonu Curie'yi, bir saniyede 3.7xlO lü aktivitesi olarak tanımlar.yani, parçalanma gösteren radyoaktif madde miktarının dir. İ = 3,7X10'V SI birimlerinde aktivite birimi Becquerel (Bq) olup, saniyede 1 parçalanma gösteren radyoaktif maddenin aktivitesi olarak tanımlanır. Yani, lbq=l s" 1 Ci ve Bq arasındaki dönüşüm, 1 Ci = 3,7x Bq veya lbq = 2,703x10"" Ci şeklinde ifade edilebilir. Işınlama birimi: Özel birim olarak Röntgen (R), SI birimi olarak Coulomb/ kilogram (C/kg) kullanılmaktadır. Röntgen (R), normal hava koşullarında (0 C ve 760 mm Hg basıncı) havanın 1 g'ında 1,61x10 12 iyon çifti oluşturan X veya y radyasyon miktarıdır. SI birimlerinde ışınlama birimi Coulomb/kilogram (C/kg) olup özel bir isim verilmemiştir. C/kg, normal hava şartlarında havanın 1 kg'ında 1 Coulomb'luk elektrik 11

25 yükü değerinde pozitif ve negatif iyonlar oluşturan X ve y radyasyon miktarıdır. R ve C/kg arasındaki dönüşüm, İR = 2,58xlO' 4 şeklinde ifade edilir. C/kg veya lc/kg = 3,876xlO 3 R Soğurulma doz birimi: Özel birim olarak Rad, SI birimi olarak Gray (Gy) kullanılmaktadır. Röntgen, X ve y ışınlarından başka radyasyon türleri için kullanılamaz. Oysa a, P ve nötron gibi radyasyonlar da geçtikleri ortama, ortamın özelliğine bağlı olarak enerji verirler. Bu sebeple radyasyonun cinsinden, enerjisinden ve soğurucu (absorplayıcı) ortamın özelliğinden bağımsız yeni bir birime ihtiyaç duyulmuştur yılında Uluslararası Radyasyon Birimleri ve Ölçüleri Komisyonu tarafından, ışınlanan maddenin birim kütlesinde soğurulan enerji için, soğurulan (absorplanan) doz veya sadece doz birimi olarak ' rad ' tariflenmiştir. Bu tanıma göre 1 rad, ışınlanan maddenin 1 kg'ına 10" 2 joule'lük enerji veren radyasyon miktarıdır. Bu doz birimi hem parçacık hem de foton özellikli radyasyonların ortam içinde soğurulan enerji miktarını gösteren bir niceliktir. SI birimleri sisteminde absorplanmış doz birimi olarak Gray (Gy) tanımlanmıştır. Bu tanıma göre lgy, ışınlanan maddenin 1 kg'ına 1 joule'lük enerji veren radyasyon miktarıdır. Rad ve Gy arasındaki dönüşüm, 1 rad = 10" 2 Gy veya 1 Gy = 10 2 rad şeklinde ifade edilir. Doz eşdeğeri birimi: Özel birim olarak rem, SI birimi olarak Sievert (Sv) kullanılmaktadır. Radyasyonun bir sistemde oluşturacağı değişiklikler soğurulan enerjiye bağlıdır. Ancak biyolojik bir ortamda gözlenen değişimlerde başka faktörlerin de rolü vardır. Öyle ki, farklı tip radyasyonlardan soğurulan enerjiler eşit olsa bile bunlardan kaynaklanan biyolojik etki sadece soğurulan doza bağlı değildir. Bu gerçekler yeni biı birimin tanımlanmasını gerekli kılmıştır. Bu da 'rad' cinsinden hesaplanan soğurulan do:

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler Adsorpsiyon Kimyasal Temel İşlemler Adsorpsiyon Adsorbsiyon, malzeme(lerin) derişiminin ara yüzeyde (katı yüzeyinde) yığın derişimine göre artışı şeklinde tanımlanabilir. Adsorpsiyon yüzeyde tutunma olarak

Detaylı

10. Sınıf Kimya Konuları KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE TEPKİME TÜRLERİ Kimyanın Temel Kanunları Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar

10. Sınıf Kimya Konuları KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE TEPKİME TÜRLERİ Kimyanın Temel Kanunları Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar 10. Sınıf Kimya Konuları KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE TEPKİME TÜRLERİ Kimyanın Temel Kanunları Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar kanunları Demir (II) sülfür bileşiğinin elde edilmesi Kimyasal

Detaylı

KONYA ve SELÇUK ÜNÜVERSİTESİ KİMYA-1 (Çalıştay 2010) 03-1 1 Temmuz 201 0 (Çanakkale)

KONYA ve SELÇUK ÜNÜVERSİTESİ KİMYA-1 (Çalıştay 2010) 03-1 1 Temmuz 201 0 (Çanakkale) KONYA ve SELÇUK ÜNÜVERSİTESİ KİMYA-1 (Çalıştay 2010) 03-1 1 Temmuz 201 0 (Çanakkale) TABİİ ADSORBANLAR İLE AĞIR METALLERİN SULU ÇÖZELTİLERDEN SORPSİYONU Prof. Dr. Erol PEHLİVAN KİMYA-1 (Çalıştay 2010)

Detaylı

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu 4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ DENEYİN AMACI Gazlarda söz konusu olmayan yüzey gerilimi sıvı

Detaylı

Adsorpsiyon. Selçuk Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II DENEYİN AMACI

Adsorpsiyon. Selçuk Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II DENEYİN AMACI Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II Adsorpsiyon DENEYİN AMACI Çalışmanın amacı katı adsorbent ile çözeltiden adsorbsiyonun denge ve hız

Detaylı

Radyoaktif elementin tek başına bulunması, bileşik içinde bulunması, katı, sıvı, gaz, iyon halinde bulunması radyoaktif özelliğini etkilemez.

Radyoaktif elementin tek başına bulunması, bileşik içinde bulunması, katı, sıvı, gaz, iyon halinde bulunması radyoaktif özelliğini etkilemez. RADYOAKTİFLİK Kendiliğinden ışıma yapabilen maddelere radyoaktif maddeler denir. Radyoaktiflik çekirdek yapısıyla ilişkilidir. Radyoaktif bir atom hangi bileşiğin yapısına girerse o bileşiği radyoaktif

Detaylı

6.PPB (milyarda bir kısım) Kaynakça Tablo A-1: Çözelti Örnekleri... 5 Tablo B-1:Kolloidal Tanecikler... 8

6.PPB (milyarda bir kısım) Kaynakça Tablo A-1: Çözelti Örnekleri... 5 Tablo B-1:Kolloidal Tanecikler... 8 İçindekiler A. ÇÖZELTİLER... 2 1.Çözünme... 2 2.Homojenlik... 4 3.Çözelti... 5 4.Çözünürlük... 5 Çözünürlüğe Sıcaklık Ve Basınç Etkisi... 6 B. KARIŞIMLAR... 7 1.Çözeltiler... 7 2.Kolloidal Karışımlar...

Detaylı

SULU ORTAMLARDAN URANYUM KAZANILMASI VE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN YENİ BİR POLİMERİK ADSORBAN

SULU ORTAMLARDAN URANYUM KAZANILMASI VE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN YENİ BİR POLİMERİK ADSORBAN /. Ulusal Nükleer Yakıt Teknolojisi Sempozyumu, 3-5 E\ TR0000007 SULU ORTAMLARDAN URANYUM KAZANILMASI VE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN YENİ BİR POLİMERİK ADSORBAN H. GÜLER', N. ŞAHİNER 2, G. A.

Detaylı

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal tepkime kavramlarının anlaşılması Termodinamiğin II. yasasının

Detaylı

3.1 ATOM KÜTLELERİ... 75 3.2 MOL VE MOLEKÜL KAVRAMLARI... 77 3.2.1 Mol Hesapları... 79 SORULAR 3... 84

3.1 ATOM KÜTLELERİ... 75 3.2 MOL VE MOLEKÜL KAVRAMLARI... 77 3.2.1 Mol Hesapları... 79 SORULAR 3... 84 v İçindekiler KİMYA VE MADDE... 1 1.1 KİMYA... 1 1.2 BİRİM SİSTEMİ... 2 1.2.1 SI Uluslararası Birim Sistemi... 2 1.2.2 SI Birimleri Dışında Kalan Birimlerin Kullanılması... 3 1.2.3 Doğal Birimler... 4

Detaylı

Atomlar ve Moleküller

Atomlar ve Moleküller Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli

Detaylı

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar.

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Kinetik ve Potansiyel Enerji Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Işıma veya Güneş Enerjisi Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji

Detaylı

ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AY EKİM 06-07 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI. SINIF VE MEZUN GRUP KİMYA HAFTA DERS SAATİ. Kimya nedir?. Kimya ne işe yarar?. Kimyanın sembolik dili Element-sembol Bileşik-formül. Güvenliğimiz ve Kimya KONU ADI

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA ÇÖZELTİLER Homojen karışımlara çözelti denir. Çözelti bileşiminin ve özelliklerinin çözeltinin her yerinde aynı olması sebebiyle çözelti, «homojen» olarak nitelendirilir. Çözeltinin değişen

Detaylı

Radyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar. Dr. Halil DEMİREL

Radyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar. Dr. Halil DEMİREL Radyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar Dr. Halil DEMİREL Radyasyon, Radyoaktivite, Doz ve Birimler Çekirdek Elektron Elektron Yörüngesi Nötron Proton Nükleon Atom 18.05.2011 TAEK - ADHK 2

Detaylı

Sıcaklık (Temperature):

Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.

Detaylı

5) Çözünürlük(Xg/100gsu)

5) Çözünürlük(Xg/100gsu) 1) I. Havanın sıvılaştırılması II. abrika bacasından çıkan SO 3 gazının H 2 O ile birleşmesi III. Na metalinin suda çözünmesi Yukardaki olaylardan hangilerinde kimyasal değişme gerçekleşir? 4) Kütle 1

Detaylı

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir.

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir. GENEL KİMYA 1 LABORATUARI ÇALIŞMA NOTLARI DENEY: 8 ÇÖZELTİLER Dr. Bahadır KESKİN, 2011 @ YTÜ Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir

Detaylı

3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI

3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI 3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI S (k) + O SO + ısı Reaksiyon sonucunda sistemden ortama verilen ısı, sistemin iç enerjisinin bir kısmının ısı enerjisine dönüşmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Enerji sistemden

Detaylı

KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ KİMYASAL TEPKİMELERDE IZ TEPKİME IZI Kimyasal bir tepkime sırasında, tepkimeye giren maddelerin miktarı giderek azalırken, ürünlerin miktarı giderek artar. Bir tepkimede, birim zamanda harcanan ya da oluşan

Detaylı

FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER»

FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» Uygun bir çözücü içerisinde bir ya da birden fazla maddenin çözündüğü veya moleküler düzeyde disperse olduğu tektür (homojen: her tarafta aynı oranda çözünmüş veya dağılmış

Detaylı

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ Çözeltilerin sadece derişimine bağlı olarak değişen özelliklerine koligatif özellikler denir. Buhar basıncı düşmesi, Kaynama noktası yükselmesi, Donma noktası azalması

Detaylı

Atıksulardan istenmeyen maddelerin adsorpsiyonla gideriminin incelenmesi ve sistem tasarımı için gerekli parametrelerin saptanması.

Atıksulardan istenmeyen maddelerin adsorpsiyonla gideriminin incelenmesi ve sistem tasarımı için gerekli parametrelerin saptanması. ADSORPSİYON İZOTERMLERİ DENEYİN AMACI Atıksulardan istenmeyen maddelerin adsorpsiyonla gideriminin incelenmesi ve sistem tasarımı için gerekli parametrelerin saptanması. TEORİK BİLGİLER Adsorpsiyon: Adsorpsiyon

Detaylı

Toprağın Katı ve Sıvı Fazı Arasındaki Etkileşimler

Toprağın Katı ve Sıvı Fazı Arasındaki Etkileşimler Toprağın Katı ve Sıvı Fazı Arasındaki Etkileşimler Toprakta bulunan katı (mineral ve organik madde), sıvı (toprak çözeltisi ve bileşenleri) ve gaz fazları sürekli olarak etkileşim içerisindedir. Bunlar

Detaylı

Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen

Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN ETKİLEŞİMLERİ: Çözünme olayı ve Çözelti Oluşumu: Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen Çözünme İyonik Çözünme Moleküler

Detaylı

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Radyasyonun Keşfi 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X-ışınlarının keşfi yapılmıştır. Radyasyonun Keşfi 1896 yılında

Detaylı

7. Bölüm: Termokimya

7. Bölüm: Termokimya 7. Bölüm: Termokimya Termokimya: Fiziksel ve kimyasal değişimler sürecindeki enerji (ısı ve iş) değişimlerini inceler. sistem + çevre evren Enerji: İş yapabilme kapasitesi. İş(w): Bir kuvvetin bir cismi

Detaylı

Nötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır.

Nötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır. ATOM ve YAPISI Elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Atom Numarası Bir elementin unda bulunan proton sayısıdır. Protonlar (+) yüklü olduklarından pozitif yük sayısı ya da çekirdek yükü

Detaylı

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik Enerji (Energy) Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir. İş, bir cisme, bir kuvvetin tesiri ile yol aldırma, yerini değiştirme şeklinde tarif edilir.

Detaylı

Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı. Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler

Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı. Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler İçindekiler 4-1 Kimyasal Tepkimeler ve Kimyasal Eşitlikler 4-2 Kimyasal Eşitlik ve Stokiyometri

Detaylı

hesaplama (Ders #16 dan devam) II. İstemli değişim ve serbest enerji III. Entropi IV. Oluşum serbest enerjisi

hesaplama (Ders #16 dan devam) II. İstemli değişim ve serbest enerji III. Entropi IV. Oluşum serbest enerjisi 5.111 Ders Özeti #17 Bugün için okuma: Bölüm 7.1 İstemli değişme, Bölümler 7.2 ve 7.8 -Entropi, Bölümler 7.12, 7.13, ve 7.15 Serbest Enerji. Ders #18 için okuma: Bölüm 7.16 Biyolojik Sistemlerde Serbest-Enerji

Detaylı

YÜZEY KİMYASI. Dengelenmemiş kuvvetler nedeniyle arayüzdeki atom, iyon yada moleküller yığın fazlarda bulunanlara göre daha etkindirler.

YÜZEY KİMYASI. Dengelenmemiş kuvvetler nedeniyle arayüzdeki atom, iyon yada moleküller yığın fazlarda bulunanlara göre daha etkindirler. YÜZEY KİMYASI İki faz arasındaki düzleme yüzey ya da arayüz denir. Dengelenmemiş kuvvetler nedeniyle arayüzdeki atom, iyon yada moleküller yığın fazlarda bulunanlara göre daha etkindirler. Atom iyon ve

Detaylı

Çözünürlük kuralları

Çözünürlük kuralları Çözünürlük kuralları Bütün amonyum, bileşikleri suda çok çözünürler. Alkali metal (Grup IA) bileşikleri suda çok çözünürler. Klorür (Cl ), bromür (Br ) ve iyodür (I ) bileşikleri suda çok çözünürler, ancak

Detaylı

STOKİYOMETRİ. Kimyasal Tepkimelerde Kütle İlişkisi

STOKİYOMETRİ. Kimyasal Tepkimelerde Kütle İlişkisi STOKİYOMETRİ Kimyasal Tepkimelerde Kütle İlişkisi Sülfür oksijen içerisinde yanarak kükürt dioksit oluşturur. Modeller elementel sülfürü (S8), oksijeni ve kükürt dioksit moleküllerini göstermektedir. Her

Detaylı

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR PERİODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Bir elementin periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisi ile belirlenir? A) Atom ağırlığı B) Değerliği C) Atom numarası D) Kimyasal özellikleri E) Fiziksel

Detaylı

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1 BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom

Detaylı

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel elementleri sınıflandırmak için hazırlanmıştır. İlkperiyodik cetvel Mendeleev tarafından yapılmıştır. Mendeleev elementleri artan kütle numaralarına göre sıralamış ve

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI İç Enerji Fonksiyonu ve C v Isınma Isısı Kimyasal tepkimelerin olmadığı kapalı sistemlerde kütle yanında molar miktar da sabit kalmaktadır. Madde miktarı n mol olan kapalı bir ideal gaz sistemi düşünelim.

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN TEMEL EŞİTLİKLERİ

TERMODİNAMİĞİN TEMEL EŞİTLİKLERİ Serbest İç Enerji (Helmholtz Enerjisi) Ve Serbest Entalpi (Gibbs Enerjisi) Fonksiyonları İç enerji ve entalpi fonksiyonları yalnızca termodinamiğin birinci yasasından tanımlanır. Entropi fonksiyonu yalnızca

Detaylı

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s)

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s) 1 Kimyasal Tepkimeler Kimyasal olaylar elementlerin birbirleriyle etkileşip elektron alışverişi yapmaları sonucu oluşan olaylardır. Bu olaylar neticesinde bir bileşikteki atomların sayısı, dizilişi, bağ

Detaylı

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006 Çözeltiler Çözelti, iki veya daha fazla maddenin homojen bir karışımı olup, en az iki bileşenden oluşur. Bileşenlerden biri çözücü, diğeri ise çözünendir. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

DERS ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ÇALIŞMA YAPRAĞI HAZIRLAMA (MADDELERĐN AYIRT EDĐCĐ ÖZELLĐKLERĐ)

DERS ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ÇALIŞMA YAPRAĞI HAZIRLAMA (MADDELERĐN AYIRT EDĐCĐ ÖZELLĐKLERĐ) DERS ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ÇALIŞMA YAPRAĞI HAZIRLAMA (MADDELERĐN AYIRT EDĐCĐ ÖZELLĐKLERĐ) DERS SORUMLUSU : PROF. DR. Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN Mustafa HORUŞ 20040023 ANKARA/2008

Detaylı

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere

Detaylı

Genel Kimya. Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü

Genel Kimya. Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Genel Kimya Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü ÇÖZELTİ VE TÜRLERİ Eğer bir madde diğer bir madde içinde molekül, atom veya iyonları

Detaylı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı 20.05.2015 Soru (puan) 1 (20 ) 2 (20 ) 3 (20 ) 4 (25) 5 (20 ) 6 (20 ) Toplam Alınan Puan Not:

Detaylı

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,

Detaylı

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x.

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x. ÇÖZÜMLER. E foton h υ 6.0 34. 0 7 6.0 7 Joule Elektronun enerjisi E.0 8 n. (Z).0 8 (). () 8.0 8 Joule 0,8.0 7 Joule 4. ksijen bileşiklerinde,, / veya + değerliklerini alabilir. Klorat iyonu Cl 3 dir. (N

Detaylı

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI DALTON KISMİ BASINÇLAR YASASI Aynı Kaplarda Gazların Karıştırılması Birbiri ile tepkimeye girmeyen gaz karışımlarının davranışı genellikle ilgi çekicidir. Böyle bir karışımdaki bir bileşenin basıncı, aynı

Detaylı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik

Detaylı

SU ve ÇEVRENİN CANLILAR İÇİN UYGUNLUĞU

SU ve ÇEVRENİN CANLILAR İÇİN UYGUNLUĞU SU ve ÇEVRENİN CANLILAR İÇİN UYGUNLUĞU Suyun polaritesinin etkileri Su molekülünün polar olması hidrojen bağlarının oluşmasına neden olur. 2 Su molekülü Oldukça basit yapılıdır. Tekli bağla bağlı olup

Detaylı

RADYONÜKLİTLERİN KİMYASI VE ANALİZİ

RADYONÜKLİTLERİN KİMYASI VE ANALİZİ RADYONÜKLİTLERİN KİMYASI VE ANALİZİ 6. ALKALİ TOPRAK METALLERİN RADYOKİMYASI Doç. Dr. Gaye Çakal ALKALİ TOPRAK METALLERİN RADYOKİMYASI 1. ALKALİ TOPRAK METALLERİN EN ÖNEMLİ RADYONÜKLİTLERİ 2. ALKALİ TOPRAK

Detaylı

KROMATOGRAFİ. Bir parça kağıt şeridin aşağı hizasından 1 cm kadar yukarısına bir damla siyah mürekkep damlatınız.

KROMATOGRAFİ. Bir parça kağıt şeridin aşağı hizasından 1 cm kadar yukarısına bir damla siyah mürekkep damlatınız. KROMATOGRAFİ Kromatografi, bir karışımda bulunan maddelerin, biri sabit diğeri hareketli faz olmak üzere birbirleriyle karışmayan iki fazlı bir sistemde ayrılması ve saflaştırılması yöntemidir. KROMATOGRAFİ

Detaylı

Her madde atomlardan oluşur

Her madde atomlardan oluşur 2 Yaşamın kimyası Figure 2.1 Helyum Atomu Çekirdek Her madde atomlardan oluşur 2.1 Atom yapısı - madde özelliği Elektron göz ardı edilebilir kütle; eksi yük Çekirdek: Protonlar kütlesi var; artı yük Nötronlar

Detaylı

İÇİNDEKİLER TEMEL KAVRAMLAR - 2. 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36. 1.2. Atomlar...36. 1.2. Moleküller...37. 1.3. İyonlar...37

İÇİNDEKİLER TEMEL KAVRAMLAR - 2. 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36. 1.2. Atomlar...36. 1.2. Moleküller...37. 1.3. İyonlar...37 vi TEMEL KAVRAMLAR - 2 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36 1.2. Atomlar...36 1.2. Moleküller...37 1.3. İyonlar...37 2. Kimyasal Türlerin Adlandırılması...38 2.1. İyonların Adlandırılması...38 2.2. İyonik

Detaylı

4. Açısal momentum kuantum sayısı (,) 2 olan bir orbital türü ile ilgili, 5. Orbitaller Maksimum elektron sayısı

4. Açısal momentum kuantum sayısı (,) 2 olan bir orbital türü ile ilgili, 5. Orbitaller Maksimum elektron sayısı Kuantum Sayıları Ve rbitaller 1. Başkuantum sayısı (n) belirtilen temel enerji düzeylerinden hangisinde bulunabilecek maksimum orbital sayısı yanlış verilmiştir? Başkuantum sayısı (n) Maksimum orbital

Detaylı

ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÇÖZÜNÜRLÜK Belirli sıcaklık ve basınçta genelde 100 g suda çözünen maksimum madde miktarına çözünürlük denir. Çözünürlük t C de X gr / 100 gr su olarak ifade

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA KİMYASAL REAKSİYONLAR Kimyasal Tepkime Kimyasal tepkime, Bir ya da birkaç maddenin (tepkenler) yeni bir bileşik grubuna (ürünler) dönüştürülmesi işlemidir. Tepkenler Ürünler NO + 1/2 O 2 NO

Detaylı

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 Periyodik sistemde yatay sıralara Düşey sütunlara.. adı verilir. 1.periyotta element, 2 ve 3. periyotlarda..element, 4 ve 5.periyotlarda.element 6 ve 7. periyotlarda

Detaylı

Amidoksimleştirilmiş Ağ Yapılı Bir Polimerin (IPN) 228 Ac 3+, 212 Pb 2+, 212 Bi 3+,

Amidoksimleştirilmiş Ağ Yapılı Bir Polimerin (IPN) 228 Ac 3+, 212 Pb 2+, 212 Bi 3+, C.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi (2010)Cilt 31 Sayı 1 Amidoksimleştirilmiş Ağ Yapılı Bir Polimerin (IPN) 228 Ac 3+, 212 Pb 2+, 212 Bi 3+, 208 Tl + ve UO 2 2+ İçin Adsorban Özelliklerinin

Detaylı

ΔH bir sistem ile çevresi arasındaki ısı transferiyle alakalı. Bir reaksiyonun ΔH ını hesaplayabiliyoruz. Hess yasası,

ΔH bir sistem ile çevresi arasındaki ısı transferiyle alakalı. Bir reaksiyonun ΔH ını hesaplayabiliyoruz. Hess yasası, TERMOKİMYA Termodinamiğin 1. kuralı, iç enerjinin (U) nasıl değiştiğiyle alakalı U U çevre U evren ΔU değişimleri ΔH ile alakalı U PV H ΔH bir ile çevresi arasındaki ısı transferiyle alakalı (@ sabit P)

Detaylı

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi KİMYASAL DENKLEMLER İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine

Detaylı

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 ATOMİK YAPI Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 Elektron Kütlesi 9,11x10-31 kg Proton Kütlesi Nötron Kütlesi 1,67x10-27 kg Bir kimyasal elementin atom numarası (Z) çekirdeğindeki

Detaylı

MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir.

MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. Her maddenin bir kütlesi vardır ve bu tartılarak bulunur. Ayrıca her

Detaylı

Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu

Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu Yeryüzündeki yaşam su içinde ortaya çıkmış ve canlıların karalar üzerine yayılışından önceki 3 milyar yıl boyunca su içinde

Detaylı

UBT Foton Algılayıcıları Ara Sınav Cevap Anahtarı Tarih: 22 Nisan 2015 Süre: 90 dk. İsim:

UBT Foton Algılayıcıları Ara Sınav Cevap Anahtarı Tarih: 22 Nisan 2015 Süre: 90 dk. İsim: UBT 306 - Foton Algılayıcıları Ara Sınav Cevap Anahtarı Tarih: 22 Nisan 2015 Süre: 90 dk. İsim: 1. (a) (5) Radyoaktivite nedir, tanımlayınız? Bir radyoizotopun aktivitesi (A), izotopun birim zamandaki

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA MOLEKÜLLER ARASI KUVVETLER Moleküller Arası Kuvvetler Yüksek basınç ve düşük sıcaklıklarda moleküller arası kuvvetler gazları ideallikten saptırır. Moleküller arası kuvvetler molekülde kalıcı

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI İzotermal ve Adyabatik İşlemler Sıcaklığı sabit tutulan sistemlerde yapılan işlemlere izotermal işlem, ısı alışverişlerine göre yalıtılmış sistemlerde yapılan işlemlere ise adyabatik işlem adı verilir.

Detaylı

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 ATOMİK YAPI Atom, birkaç türü birleştiğinde çeşitli molekülleri, bir tek türü ise bir kimyasal öğeyi oluşturan parçacıktır. Atom, elementlerin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimi olup çekirdekteki

Detaylı

ÇANAKKALE-ÇAN LİNYİTİNİN KURUMA DAVRANIŞI

ÇANAKKALE-ÇAN LİNYİTİNİN KURUMA DAVRANIŞI ÇANAKKALE-ÇAN LİNYİTİNİN KURUMA DAVRANIŞI Duygu ÖZTAN a, Y. Mert SÖNMEZ a, Duygu UYSAL a, Özkan Murat DOĞAN a, Ufuk GÜNDÜZ ZAFER a, Mustafa ÖZDİNGİŞ b, Selahaddin ANAÇ b, Bekir Zühtü UYSAL a,* a Gazi Üniversitesi,

Detaylı

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde

Detaylı

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR KARIŞIMLAR İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek

Detaylı

MAKRO-MEZO-MİKRO. Deney Yöntemleri. MİKRO Deneyler Zeta Potansiyel Partikül Boyutu. MEZO Deneyler Reolojik Ölçümler Reometre (dinamik) Roww Hücresi

MAKRO-MEZO-MİKRO. Deney Yöntemleri. MİKRO Deneyler Zeta Potansiyel Partikül Boyutu. MEZO Deneyler Reolojik Ölçümler Reometre (dinamik) Roww Hücresi Kolloidler Bir maddenin kendisi için çözücü olmayan bir ortamda 10-5 -10-7 cm boyutlarında dağılmasıyla oluşan çözeltiye kolloidal çözelti denir. Çimento, su, agrega ve bu sistemin dispersiyonuna etki

Detaylı

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin titreşim hızı artar. Tanecikleri bir arada tutan kuvvetler

Detaylı

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ-27 Kasım 2013 Bütün Şubeler GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 ÖNEMLİ! Ödev Teslim Tarihi: 6 Aralık 2013 Soru 1-5 arasında 2 soru Soru 6-10 arasında 2 soru Soru 11-15 arasında

Detaylı

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI. Hazırlayan: Hale Sümerkan. Dersin Sorumlusu: Prof. Dr.

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI. Hazırlayan: Hale Sümerkan. Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI Hazırlayan: Hale Sümerkan Dersin Sorumlusu: Prof. Dr.Đnci Morgil ANKARA 2008 ÇÖZELTĐLER Çözeltiler, iki ya da daha fazla

Detaylı

KBM0308 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı I ADSORPSİYON. Bursa Teknik Üniversitesi MDBF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

KBM0308 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı I ADSORPSİYON. Bursa Teknik Üniversitesi MDBF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 ADSORPSİYON Bursa Teknik Üniversitesi MDBF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Çalışmanın amacı katı adsorbent ile çözeltiden adsorbsiyonun denge ve hız ilişkilerinin incelenmesi ve belirli izotermlerin

Detaylı

5.111 Ders 34 Kinetik Konular: Sıcaklığın Etkisi, Çarpışma Teorisi, Aktifleşmiş Kompleks Teorisi. Bölüm

5.111 Ders 34 Kinetik Konular: Sıcaklığın Etkisi, Çarpışma Teorisi, Aktifleşmiş Kompleks Teorisi. Bölüm 34.1 5.111 Ders 34 Kinetik Konular: Sıcaklığın Etkisi, Çarpışma Teorisi, Aktifleşmiş Kompleks Teorisi. Bölüm 13.11-13.13 Tepkime Hızına Sıcaklığın Etkisi Gaz-Fazı Nitel (kalitatif) gözleme göre, sıcaklık

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN ÜÇÜNCÜ YASASI

TERMODİNAMİĞİN ÜÇÜNCÜ YASASI Termodinamiğin Üçüncü Yasası: Mutlak Entropi Yalnızca entropi değişiminin hesaplanmasında kullanılan termodinamiğin ikinci yasasının ds = q tr /T şeklindeki matematiksel tanımından entropinin mutlak değerine

Detaylı

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1 BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom

Detaylı

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR?

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? KĐMYA EĞĐE ĞĐTĐM M SEMĐNER NERĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? HAZIRLAYAN: GÜLÇĐN YALLI KONU: ÇÖZELTĐLER KONU BAŞLIĞI: TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? ÇÖZELTĐLER Fiziksel özellikleri

Detaylı

CANLILARIN KİMYASAL İÇERİĞİ

CANLILARIN KİMYASAL İÇERİĞİ CANLILARIN KİMYASAL İÇERİĞİ Prof. Dr. Bektaş TEPE Canlıların Savunma Amaçlı Kimyasal Üretimi 2 Bu ünite ile; Canlılık öğretisinde kullanılan kimyasal kavramlar Hiyerarşi düzeyi Hiyerarşiden sorumlu atom

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI -II DENEY FÖYÜ DENEY ADI KÜTLE TRANSFERİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ YAPTIRAN ÖĞRETİM ELEMANI

Detaylı

KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü

KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler ve örnek çözümleri derste verilecektir. BÖLÜM 5 ATOM ÇEKİRDEĞİNİN

Detaylı

GIDALARIN BAZI FİZİKSEL NİTELİKLERİ

GIDALARIN BAZI FİZİKSEL NİTELİKLERİ GIDALARIN BAZI FİZİKSEL NİTELİKLERİ 1 Gıdaların bazı fiziksel özellikleri: Yoğunluk Özgül ısı Viskozite Gıdaların kimyasal bileşimi ve fiziksel yapılarına bağlı olarak BELLİ SINIRLARDA DEĞİŞİR!!! Kimyasal

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik

Detaylı

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI REAKSĐYON HIZINA ETKĐ EDEN FAKTÖRLER YASEMĐN KONMAZ 20338575 Çalışma Yaprağı Ders Anlatımı: REAKSĐYON HIZINA ETKĐ EDEN FAKTÖRLER: 1.Reaktif Maddelerin

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Fe 2+ oluşumunun hızı =

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Fe 2+ oluşumunun hızı = KİMYASAL KİNETİK Kimyasal kinetik, bir reaksiyonunun nasıl yürüdüğü, ne kadar hızlı yürüdüğü, hangi mekanizma ile (yoldan) yürüdüğü ve hızına hangi faktörlerin nasıl etki ettiği hakkında bilgi veren, kimyanın

Detaylı

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1 Kinetik Gaz Kuramından Gazların Isınma Isılarının Bulunması Sabit hacimdeki ısınma ısısı (C v ): Sabit hacimde bulunan bir mol gazın sıcaklığını 1K değiştirmek için gerekli ısı alışverişi. Sabit basınçtaki

Detaylı

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders. kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın. Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders. kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın. Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan KİMYASAL DENGE Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan okuyunuz.. Kimyasal denge, tepkimeye giren maddeler ve

Detaylı

MOL KAVRAMI I. ÖRNEK 2

MOL KAVRAMI I.  ÖRNEK 2 MOL KAVRAMI I Maddelerin taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Bu taneciklere atom, molekül ya da iyon denir. Atom : Kimyasal yöntemlerle daha basit taneciklere ayrılmayan ve elementlerin yapıtaşı olan taneciklere

Detaylı

ÇÖZELTİLER VE ÇÖZELTİ KONSANTRASYONLARI 3.1. Çözeltiler için kullanılan temel kavramlar

ÇÖZELTİLER VE ÇÖZELTİ KONSANTRASYONLARI 3.1. Çözeltiler için kullanılan temel kavramlar 1.10.2015. ÇÖZELTİLER VE ÇÖZELTİ KONSANTRASYONLARI.1. Çözeltiler için kullanılan temel kavramlar Homojen karışımlardır. Çözelti iki veya daha fazla maddenin birbiri içerisinde homojen olarak dağılmasından

Detaylı

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri : Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani

Detaylı

Doz Birimleri. SI birim sisteminde doz birimi Gray dir.

Doz Birimleri. SI birim sisteminde doz birimi Gray dir. Doz Birimleri Bir canlının üzerine düşen radyasyon miktarından daha önemlisi ne kadar doz soğurduğudur. Soğurulan doz için kullanılan birimler aşağıdaki gibidir. 1 rad: Radyoaktif bir ışımaya maruz kalan

Detaylı

5.111 Ders Özeti #21 21.1

5.111 Ders Özeti #21 21.1 5.111 Ders Özeti #21 21.1 AsitBaz Dengesi Bölüm 10 Okunsun Konular: Asit ve Bazların Sınıflandırılması, Suyun Öziyonlaşması, ph Fonksiyonları, Asit ve Baz Kuvvetleri, Zayıf Asit İçeren Dengeler. Asit ve

Detaylı

ORTAÖĞRETİM 9. SINIF KİMYA 3. ÜNİTE: KİMYASAL DEĞİŞİMLER

ORTAÖĞRETİM 9. SINIF KİMYA 3. ÜNİTE: KİMYASAL DEĞİŞİMLER ORTAÖĞRETİM 9. SINIF KİMYA 3. ÜNİTE: KİMYASAL DEĞİŞİMLER ÜNİTENİN KONU BAŞLIKLARI 1. REAKSİYON NEDİR? 2. REAKSİYON TİPLERİ 3. POLİMERLEŞME VE HİDROLİZ 1. REAKSİYON NEDİR? KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞMEYEN

Detaylı

Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu. Test 1 in Çözümleri

Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu. Test 1 in Çözümleri 7 Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu 225 Test 1 in Çözümleri 1. Elektrikçe yüksüz parçacıklar olan fotonların kütleleri yoktur. Işık hızıyla hareket ettikleri için atom içerisinde bulunamazlar. Fotonlar

Detaylı

Basic Red 46 Boyarmaddesinin Montmorillonitli Kireç Taşına Adsorpsiyonu

Basic Red 46 Boyarmaddesinin Montmorillonitli Kireç Taşına Adsorpsiyonu Basic Red 46 Boyarmaddesinin Montmorillonitli Kireç Taşına Adsorpsiyonu 1.Deniz Uzunoğlu a,*, 2. Zeynep Özdemir b, 3.Ayla Özer a a,* Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü,

Detaylı