EBEVEYNLER İÇİN GÜVENLİ İNTERNET REHBERİ

Transkript

1 EBEVEYNLER İÇİN GÜVENLİ İNTERNET REHBERİ

2 Çocuklarınızı Sanal Dünyada Koruyun Günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelen interneti birçok çocuk en az ebeveynler kadar sık kullanıyor. Ödevlerini ve araştırmalarını yapıyorlar, oyun oynuyorlar, filmleri ve dizileri izliyorlar, sevdikleri içerik üreticilerini takip ediyorlar ve sosyal medya hesapları açarak arkadaşları ve dış dünya ile iletişime geçiyorlar. Sanal dünyayı onlar için daha güvenli hale getirmek sizin elinizde. Etik ve Yasal Sınırları Çizin Çocuklar doğdukları andan itibaren yaşadıkları çevreye uyum sağlayarak neyin doğru ve neyin yanlış olduğunu öğrenmekte ve davranışlarını buna göre şekillendirmektedir. Sanal ortamda nasıl davranmaları gerektiği hakkında onlarla konuşun. Güvenli Erişim İçin Tavsiyeler Çocuklarınızı biliçlendirmek sanal ortamda güvende kalmaları için gerekli olan en önemli adımdır. Bu bilinçlerini desteklemek ve güvenliklerini arttırmak adına uygulayabileceğiniz temel adımlara göz atın. Sorgulayan Kullanıcılar Yetiştirin İnternet üzerinde bir çok durumla karşılaşan ve karşılaşacak olan çocuklarınıza karşılaştıkları durumlarda nasıl tepki vermeleri gerektiği üzerine konuşun. Sıradışı bir şey görürlerse size bildirmelerini isteyin.

3 İnternet Etiği ve Yasal Sınırlar Dünya genelinde milyonlarca internet kullanıcısı var. Sanal ortamdaki huzuru ve düzeni korumak için fiziksel dünyadaki gibi bir takım kurallar mevcut. Yazılı olmayan kurallar kadar yasalarla güvence altına alınmış kurallar da mevcuttur. Çocuklarınızın bilinçli ve iyi birer kullanıcı olmalarına yardımcı olmak için onlara sokakta neler yapıp yapamayacakları kadar internet ortmaında da neler yapıp yapamayacaklarını anlatarak başlayın. İnternet Etiği ve Yasal Sınırlar 1. Siber Zorbalık(Cyberbullying) 2. İçerik Hakları ve Lisanslar Teknolojinin gelişmesi ve hızlıa artan internet kullanıcılarının sayısı ile insanların birbiri ile iletişime geçmesi oldukça kolaylaşmıştır. Kişiler sanal ortamdaki anonim kimliklerinin arkasına saklanarak diğer kullanıcılara hakaret içeren ya da negatif temalı mesajlar yazmakta, dalga geçmekte ve küçük düşürmektedir. Sanal ortamdaki etik olmayan bu davranışa Sİber Zorbalık (Cyberbullying) adı verilmektedir. Dünya genelinde artışta olduğu bilinen Siber Zorbalık davranışını oranlara dökmek zor olsa da aileler üzerinde yapılan araştırmalarda ailelerin büyük çoğunluğunun çocuklarının herhangi bir tür siber zorbalık ile karşı karşıya gelmediğini söylediği görülmüştür. Sanılanın aksine bu oldukça yaygın bir durumdur. Tıpkı sosyal medya ve internet forumlarının dışında kalan sokaktaki zorbalık eylemlerinde olduğu gibi, bu davranışı sergileyenlerin iki temel amacı vardır: Dikkat çekmek ve fırsat yaratmak. Fiziksel zorbalıkta olduğu gibi sanal ortamdaki bu davranışların da karşı tarafta yıkıcı etkisi büyüktür. Bu davranışın etkilerini azaltmak ve Siber Zorbalığın önlenmesi için yasalara sahip olan ülkeler bulunmaktadır. Çocuklarınıza sanal ortamda da karşılarındaki bireylere karşı saygılı olmalarını, karşılarındakinin sanal bir gerçeklik değil bir insan olduğunu ve bu tür bir davranış sergilerlerse yaptıklarının sorumluluklarını almaları gerektiğini kesin çizgilerle anlatın. İnternet giderek büyüyen bir içerik kaynağıdır. Aradığınız her şeyi bulmanız mümkündür. Bu sonsuz bilgi kaynağında tabiki filmler, diziler, kitaplar, müzikler ve oyunlar da var. Bir çok çocuk interneti bu kaynaklara erişmek için etkin bir şekilde kullanıyor. Öte yandan yayıncılar internete sundukları içeriklerin haklarını alıyorlar ve kullanıcı yayıncının kendilerine sunduğu haklar kadar içeriği kullanma hakkına sahip. Bir çok içerik lisansında içeriğin izinsiz çoğaltılamayacağı ve dağıtılamayacağı açıkça belirtilmekte. İnternette lisanslı olarak yayınlanmış bir çok içeriğin korsan olarak paylaşılmış haline ulaşmak oldukça kolay. İçeriğe para vermeyi düşünmeyen çocuklar bu korsan içerikleri yaygın olarak kullanmakta. Korsan içeriğin kullanımının iki yönü var: İlki yasalarla koruma altına alınmış olan içerik haklarının ihlali suç olarak kabul edilmektedir, ikincisi ise korsan yayıncılar bu içeriklerin içine zararlı yazılımlar saklamış olabilir, bu içeriklerden virüs bulaşabilir ve bu şekilde dijital cihazlarınızın güvenliğini kaybedebilirsiniz. Çocuklarınıza içeriklerin yasal olarak korunduğunu ve korsan yayınların beraberinde getirdikleri tehlikelerden bahsedin. Onları ulaşılabilir, yasal ve güvenli yollara yönlendirerek destekleyin.

4 Sorgulayıcı Yaklaşım Sanal ortamda hiç bir şey göründüğü gibi olmayabilir. Siber saldırganların en çok kullandıkları yöntem hedeflerini aldatmak üzerine kuruludur. Hedeflerini iyice araştırarak onların tanıdıkları biri gibi davranabilir ya da hedeflerinin ilgi alanlarına yönelik sahte içerikler üretebilirler, güvenirliği doğrulanmış internet sitelerinin birebir kopyalarını yaparak hedeflerine ulaşabilirler. Bu saldırıların amacı dolandırıcılık, kimlik hırsızlığı olabileceği gibi çocuk istismarı da olabilir. 1. Açık İletişim Çocuklarınızla iletişim kurarken onlara karşı açık olun, onlardan asla istemeyeceğiniz bilgileri ve davranışları bilmelerini sağlayın. Örneğin, Senden kimlik bilgilerini online yazışma esnasında istemem, bu bilgileri kesinlikle paylaşmamalısın veya Seni okuldan almak için başka birinin geleceğini öğretmenine haber veririm, sana bu şekilde yaklaşan biri olursa onlara güvenme. Çocukların en çok güvendiği kişiler anne ve babalarıdır, onlardan gelen istekleri genelde sorgulamadan gerçekleştirirler. Sanal ortamda birinin sizin hesabınızı ya da sizi taklit etmesi sandığınızdan daha kolaydır. Çocuklarınızın sizin davranışlarınızı açıkça bilmesi kötü niyetli kişilerin ve saldırganların amaçlarına ulaşmasını engeller. Sorgulayıcı Yaklaşım Aynı zamanda her gün binlerce güvenilir görünen 2. Güvenilir Kaynaklar spam maili de atılıyor, bu maillerin eklentileri üzerinden zararlı 3. Paylaşım Bilinci Çocuklar, aradıkları içerik ve bilgilere ulaşmak için bir çok internet sitesini geziyor, arama motorlarında farklı kelime kombinasyonları kullanarak aramalarını genişletiyorlar. Aynı zamanda sitelere üyelik, bildirimlerden ve gelişmelerden haberdar olmak amacıyla da mail kutularını da aktif olarak kullanıyorlar. Bu arayış sırasında güvenilir görünen sahte sitelere denk gelmeleri işten bile değil. Saldırganlar, açtıkları sahte siteleri arama motorlarında üst sıralara taşıyıp güvenilir göstermek için yöntemler kullanıyor. yazılımlar cihazlara yükleniyor veya güvenilir göründüğü için kullanıcıyı bilgi paylaşmaya yönlendirerek kimlik avı gerçekleştiriliyor. Çocuklarınıza; ücretsiz içerik, hediye kazandınız gibi mesajlara sahip sitelere, reklamlara, maillere ve mail eklentilerine tıklamamaları gerektiğini, bir siteye girdiklerinde adres çubuğundaki yazısını kontrol etmeyi ve eklentileri devre dışı bırakmaları gerektiğini öğretin. Sosyal medya günümüzde bir çok insanın hayatının bir parçası haline geldi, buna çocuklar da dahil. Sosyal medya üzerinden günlük hayattan kesitler paylaşılıyor, hiç farkında olmadığımız kişisel bilgiler içeren fotoğraflar yükleniyor ve tanıdık tanımadık bir çok kişi ile bağlantı kurarak veya bazı ağlarda gerek olmadan iletişime geçilebiliyor. Yapılan paylaşımlar internette senelerce silinmeden ve kaybolmadan herkesin erişimine açık halde kalabilir, insanlar kolayca bir başkası gibi davranabilir ve bu hesaplar güvenli olarak kullanılmıyorsa kolayca ele geçirilebilir. Çocuklarınızla kişisel verilerin ne olduğunu, neden önemli olduğunu ve internetteki paylaşımlarında nelere dikkat etmesi gerektiğini, neleri paylaşmasının uygun olmadığını ve tanımadığı kişilerle iletişime geçmemesini, kendisini tanıdığını söyleyerek bir şeyler bekleyen biri olması durumunda size bildirmesini öğretin. Aynı zamanda hesaplarını güvenli şekilde kullanmaları için gerekli önlemlerden bahsedin. Bu önlemler G ü v e n l i Erişim kısmında anlatılmıştır.

5 Güvenli Erişim Güvenli Erişim 1. Güvenli Parolalar 2. Ebeveyn Kontrolleri Sanal ortamdaki tehlikelerden korunmak için bilinçlenme en önemli adımdır. Bu güvenlik bilincini destekleyerek güvenliğinizi arttırmak için izleyebileceğiniz bazı kolay adımları listeledik. Bu adımları uygulayarak hem çocuğunuzu hem de ailenizi güvende tutmaya ve güvenlik bir siber ortam oluşturmaya katkıda bulunabilirsiniz. Hepimizin kullandığı bir çok hesap var: mail hesapları, sosyal medya hesapları, alışveriş sitelerine üyelikler, haber sibelerine üyelikler, forumlardaki hesaplarımız ve çok daha fazlası. Bu platformların güvenliğini elbette biz sağlayamayız ve olası bir saldırıda bizim de hesap bilgilerimiz ele geçirilebilir. Olası zararları en aza indirmek için aşağıdaki noktalara dikkat edin ve çocuğunuzun hesaplarının da aynı şekilde güvenli olduğuna emin olun. Tahmin edilmesi zor, doğum tarihi, adınız gibi kişisel bilgileri içermeyen; büyük-küçük harfler, rakamlar ve semboller içeren şifreler kullanın. Her bir hesabınız için farklı bir parola belirlemeyi ihmal etmeyin. Herhangi bir platform üzerinden ele geçirilen şifreniz saldırgan tarafından farklı hesaplarınızda da denenebilir ve şifreleriniz aynıysa daha fazla bilginiz tehlike altında demektir. Şifrelerinizi kimse ile paylaşmayın, görünür veya kolay ulaşılabilir yerlerde saklamayın. Şifrelerinizi düzenli olarak değiştirin. Eğer mümkünse tüm şifrelerinizi yönetebileceğiniz ve güvenli şekilde saklayabileceğiniz bir yönetim aracı kullanın. Çocuklarınızın da bir çok farklı platformda hesabı olacak, bu hesapların şifrelerini istemek ve onların kişisel haklarına müdahale edecek şekilde yaptırımlarda bulunmak yerine onların kullandığı platformlarda ebeveny kontrollerini ve hesaplarını aktive edin. Neredeyse tüm siteler ve platformlar bu ebeveyn kontrollerini destekliyor. Bu sayede çocuğunuzun gizliliğine saygı gösterirken onun güvende olduğundan emin olabilirsiniz. Ayrıca aranızdaki iletişimi güçlü tutarak onların bir sorun olduğunda doğrudan sizden yardım isteyeceklerine emin olabilirsiniz. 3. Güvenli İnternet Kontroller demişken, çocuğunuzun güvende kalmasına yardımcı olmanın bir başka yolu da Güvenli İnternet seçeneklerini kullanmaktır. Güvenli İnternet ile çocuğunuza uzman kontrollerinden geçmiş ve içeriği onaylanmış sitelere erişim sunabilir ve zararlı yazılımlara karşı koruma sağlayabilirsiniz. Güvenli İnternet hizmeti ücretsizdir, kurulum gerektirmez ve abone olmak oldukça kolaydır. ALO 166 yı arayarak ya da internet servis sağlayıcınızdan bilgi alarak Güvenli İnternet seçeniğini aktif edebilirsiniz. Detaylı bilgi için: guvenlinet.org.tr

6 İstanbul Merkez Ankara Şube ++90 (312)