YURTTAŞLIK EĞİTİMİ 6. Sınıf

Transkript

1 YURTTAŞLIK EĞİTİMİ 6. Sınıf 1. GİRİŞ VI sınıflara ait Yurttaşlık Eğitimi dersi, öğrencilere yurttaşlık alanıyla ilgili çok önemli olan bazı esas kavram ve içeriklerin tanınmalarını sağlar. Bu derse ait plan ve program hazırlanırken, önceki sınıflarda bu eğitim dersinden elde edilenler gözönünde bulundurulmuştur. Ancak bu durumda bu yaş taki çocuklarda ergenlik çağı denen yeni bir yaşam döneminde önemi unutulmamalıdır. Bu yeni yaşam döneminde çocuklarda gözlenen fiziki ve psiş ik değiş meler yanısıra, aile ve toplumdaki davranışlarında da önemli değiş meler gözlenmeye baş lar. Bu derse ait malzeme, bir taraftan yaş, diğer taraftan da davranış ve sorumluluk ile yaşam için değerli olan bilgi, yetenek ve beceriler arasındaki çok önemli bağları ortaya koyar. Bu yaş taki çocuklar arasında sosyal bağların geniş lemesi, toplumsal kanunların tanınması ve uygulanması gereğini olduğu gibi, onların haklarının, kültürel değerlerinin, yaşam çevresinin ve insanlık sorumluluğun kurulmasını sağlar. 2. UZAK HEDEFLER Kimlik ve özgüven duygusunun gelişmesi. Etkin bir yurttaşlık seferberliği ve demokratik bir yaşam doğrultusundaki sorumluluk duygularının geliştirilmesi. Çocukların şimdiki ve gelecek yaşamlarında bireysel, sağlık ve sosyal boyutlara bağlı yararlı ve uygun kararlar almakta ve seçme kabiliyetlerinin geliştirilmesi. İnsanlık soykırımının hiç bir şeklini kabul etmemek ve ona karşı gelmek ereğiyle, toplumsal kanunların, insan haklarının ve çocuk haklarının, alışkanlıklarının kurulmasını kavrayabilmek. Çocukların, insani ve kültürel farklılıkları tanıyıp saygı göstermeleri için yetiştirilmeleri ve yaşam ile dünya arasındaki bağımlılığı değerlendirip kavrayabilmeleri. Ortamların değiştiğine dair bilgilenmeleri ve yaşam çevresinin korunmasına dair alışkanlıkların oluşturulması. 3. HEDEFLER Altıncı sınıf ders programının hedeflerı: Tutum ve değerler açısından: Kendi sağlığının korunmasını bilmeli ve davranışlarıyla diğerlerinin sağlıklarına zarar vermemeli. Açık ve hoşgörülü olmalı ve her çeşit cinsiyet, etnik, dini ve ırk ayırıma karşı gelmeli.

2 Bilgi açısından: Bireysel kimliğin ve grup kimliğinin dayalı olduğu unsurları Şu kavramları: kanun, anayasa, kanun sistemi, insan hakları, yurttaşların görev ve sorumlulukları. Insan haklarına ve çocuk haklarına dair uluslararası belgeleri ve bu hakların korunmasıyla faal olan örgütleri Insan kültürünü oluşturan temel unsurları ve kültürel farklılıkların kurulduğu etmenleri (cinsiyet, nesil, din, topluluk, yöre). Anlama açısından: Büyümekle meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda ki kural ve normlarla davranışlarını uyumlaştırmalı Bir ülkedeki tüm yurttaşların anayasal eğitliklerinin mecburiyetini Özgürlük ve sorumluluk arasındaki bağlılığı Insanlar arası, toplumsal gruplar, yaşam çevresi ve bir bütün olarak dünyadaki bağımlılığı. Değerlendirme açısından: Çevrenin yasal savunulmasını ve doğadaki ekolojik farklılıkların önemini Yaşadığı topluluk içindeki değer ve inançların saygılanma önemini olduğu gibi, diğer topluluklardaki bu unsurlara da önem vermeil. Uygulama açısından: Bağımlılık yaratan ve sağlığı tehlikeye atan tütün (sigara), alkool, esrar v.b. gibi maddelerden korunma kuralları. Toplulukta davranış kanun ve normları Çevre korunmasıyla ilgili kurallar ve kanun normları Analiz açısından: Sosyal bağların şekil ve fonksiyonları ve bireysel ile grupsal kimliğin gelişmesinde onların önemi Yaşadığı toplulukta ve toplumda yeni kültürel değişmeler

3 3. DERS PLANLAMASI Bu sınıfta yurttaşlık eğitimi 18 hafta boyunca 1 ders olarak görülür KATEGORİLER ALT KATEGORİLER DERS SAYISI BİREYSEL GELİŞME Kimlik, büyüme ve değişme VE KİMLİK Sağlık 6 ders İKTİDAR VE YURTTAŞLIK HAKLAR VE SORUMLULUKLAR KÜLTÜR Kanun İnsan/çocuk hak ve özgürlükleri Görevler ve sorumluluklar Kültürel değerler ve inanışlar Çevre ilgisi 2 ders 5 ders 5 ders BİREYSEL GELİŞME VE KİMLİK Ders içeriği Öğrenci şunları öğrenir: Bireysel kimliği ve grup kimliğini. Bireysel kimliğin dayalı olduğu unsurları olduğu gibi, grup kimliğine dayalı olan unsurları da öğrenir. Büyüme çağında meydana gelen fiziki ve duygusal değişmelerle birlikte, topluluk ve toplumdaki sosyal bağların gelişmesiyle meydana gelen sosyal değişiklikler. Fizik sağlığı ve zihinsel (ruhi) sağlığı. Sağlığı ihlal eden etmenler. Kazanımlar Öğrenci: Büyüme yüzünden meydana gelen önemli fiziyolojik, duygusal ve sosyal değişiklikleri açıklar ve analiz eder Bireysel kimliğin bireysel gelişmeyle olan bağlılığı olduğu gibi, aile ve toplumdaki yaşam faaliyetleri kavrar. Grup yada kolektif sorumluluktan bireysel sorumluluğu fark eder. Sağlıklı bir yaşama dair koşul olarak, şahsi sağlığının ilgilenmesiyle ve korunmasıyla alışkanlıklar yaratır..

4 İKTİDAR VE YURTTAŞLIK Ders içeriği Öğrenci şunları öğrenir: Kanunun anlamını ve toplumda kanununların uygulanma önemini. Kanun ve kanun sistemleri çeşitlerini. Kanunların çıkarılmasına dair süreçleri. Anayasayı. Adliye organlarını. Mahkeme, savcı, yargıç, avukat, hakim rolünü öğrenir. Kazanımlar Öğrenci: Öğrenci kanunların, kuralların, örf ve adetlerin ne olduğunu açıklar. Ardından, kanun çeşitlerini, anayasanın ne olduğunu açıklar. Öğrenci kanun çıkarma sürecini betimler ve kanunların ihlaliyle doğan sonuçları analiz eder. Öğrenci değişik kanun sistemlerini olduğu gibi, totaliter ve demokratik toplumlardaki kanunların özelliklerini kıyaslar ve analiz eder. HAK VE SORUMLULUKLAR Ders içeriği Öğrenci şunları öğrenir: İnsan hakları nedir. İnsan hakları tarihçesi. İnsan haklarına dair uluslararası belgeleri (beyannameleri) ve insan haklarının korunmasıyla faal olan örgütleri. Çocuk hakları nedir. Çocuk haklarının korunmasına dair uluslararası belgeler ve çocuk haklarının korunmasıyla faal olan örgütler. Yurttaşın görev ve sorumlulukları. Sorumluluk duygusu nedir ve özgürlük ile sorumluluk arasında ki bağlılık. Kazanımlar Öğrenci: Temel insan hakları ile çocuk haklarını açıklar Topluluk ve toplumda insan hakları ihlal olaylarını belirler Aile, okul, topluluk ve toplumda olasıl çocuk hakları ıhlal olaylarını belirler Kosova daki insan ve çocuk haklarının korunmasıyla görevli dernekler hakkında olduğu gibi, onların sonuçları ve çalışmalarıyla ilgili bilgi sunar. İnsan hakları ve çocuk hakları ihlallerine olduğu gibi, her çeşit cinsiyet, topluluk, sosyal, dini ve ırk ayırıma karşı gelir. Büyüklerden veya onların arkadaşlarından haklarına yapılabilecek olasıl ihlallere ve her çeşit ayırıma karşı ağlaşılar hazırlar ve uygular.

5 KÜLTÜR Ders içeriği Öğrenci şunları öğrenir: Kültürel değerler ve onların çeşitleri. İnançlar ve çeşitleri. Kültürel farklılık ve kültürel farklılığın korunmasına ait önem. Ekolojik farklılık nedir. Doğada ekolojik farklılığın korunma önemi. Çevrenin yassal korunması. Kazanımlar Öğrenci kültür unsurlarının neler olduğunu belirler (dil, inanç, folklor, sanat, yaşam sitil, örf, adetler v.b.) Öğrenci geçmiş ve güncel kültür modellerini kıyaslar ve topluluk ile toplumda yaşanan yeni kültürlerdeki değişiklikleri belirler. Öğrenci, aile içinde, sokakta, okulda ve toplulukta ki kural ve kültürel davranış normlarını uygular. Öğrenci kültürel çeşitliliği (farklılıkları) analiz eder ve kültürel farklılığın önemini açıklar. Öğrenci ekolojik çeşitliliği (farklılığı) analiz eder ve ekolojik farklılığın korunması önemini açıklar. Öğrenci çevrenin yasal korunumun önemini açıklar ve çevre korunumuyla ilgili kanuni normları uygular. 4. DERSLER VE DERSLER ARASI İLİŞKİ Altıncı sınıfta ki Yurttaşlık eğitimi programı şu derslerle bağımlıdır: Ana dili, yabancı dil, tarih, coğrafya, beden eğitimi, resim ve müzik. Bireysel gelişme ve kimlik Bu kategorinin incelenmesi için dersler arası bir yaklaşıma gereksinim vardır.beden eğitimi fizik ve psikomotorik yetenek ve becerilerin geliştirilmesi anlamında bireysel ve şahsi kimlik geliştirilmesini inanılmaz bir derecede ön plana atabilir. Ayrıca müzik, resim, ana dili bu kategorinin içeriğiyle bağımlı olan derslerdir. müzik, resim, ana dili gibi dallardaki yetenek geliştirilmesi bireysel kimlik için çok önemli unsurları oluşturur. İktidar ve yurttaşlık Bu kategori Tarih ve Coğrafya dersleriyle de bağımlıdır. İktidar şekilleri ve kanun sistemlerinin tarihi gelişimlerinin bazı açıları bu kategorinin daha tam tanınması için büyük önem taşır. Aynı zamanda söz bu kategoriyle ilgili iken, doğrusu alan iktidar yönetiminden konuşulurken Coğrafya da oldukça büyük bir ölçüde Yurttaşlık eğitimiyle bağlantılı olur. Hak ve sorumluluklar Aynı zamanda bu kategorinin daha iyi anlaşılması için, hak ve özgürlüklerin tarihi açısının da tanıtılması gerektiği gibi, Yurttaşlık eğitiminin tarihle bağımlılığını mümkün kılan insan ve çocuk hakları üzerine tanınmış (bilinen) uluslararası beyyanamelerin çıkarılmasını etkiliyen tarihi şartlar ile süreçler de tanıtılmalı. Kültür Bu kategorinin incelenmesinde Yurttaşlık Eğitimi, Ana Dili, Yabancı Dil, Tarih, Coğrafya, Resim, Müzik, Beden Eğitimi ve başka derslerle sıkı bir bağımlılığı ortaya koyar. Ana dili, ardından edebiyat, yabancı diller sayesindeki iletişim ve halkların kültür ile inançları konusunda edinilen

6 bilgiler, geçmişte gibi günümüzde de bu kategorinin incelenmesi için. Yurttaşlık eğitimine oldukça yardımcı olur. Aynı zamanda müzik sanatında, resimde, şiir okumakta, aktörlükte v.b. alanlardaki yetenek ve beceriler, kültürün ve onun parçası olan tüm sanat unsurlarını tanıması (bilmesi) için öğrenciye büyük yardımdan olur. 1. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Ders verme ve ders öğrenme metodolojisi Yurttaşlık eğitiminde ki çalışmalar için son derece büyük önem taşır. Öğrencilerde güçlü bir ilerlemeyi geliştirebilmek için, öğretmenler bir sürü metodlar uygulamak zorundadır- bu öğrencilerin bu ders çerçevesinde gerçekleştirmeleri gereken ödevlere ve içeriğine bağlıdır. Öğretmen açıklamaları, literatürün okunması, sınıftaki tartışmalar, gruptaki çalışmalar, bireysel çalışma, pratik etkinlikler, internetin kullanımı, sahne etkinlikleri, multimedyaların kullanımı, topluluktaki gözetlemeler, toplantılar, verilern işlenmesi ile tanıtılması Yurttaşlık eğitimi dersinin verilmesinde ve öğrenilmesinde ki metodları oluşturur. Bireysel gelişme ve kimlik Bu kategorideki konuların incelenmesi için, öğretmen, insan fiziyolojisiyle özellikle de çocuk ve yetişkinlerin psikolojisiyle ilgili literatürü kullanabilir. Ardından öğrencilerle sürdürülecek olan ortak tartışmalar sayesinde bireysel kimliğin dayalı olduğu bireyin fiziksel, zihinsel ve duygusal özellikleri benimsenir. Aynı zamanda öğrencilerle sürdürülecek olan tartışmalar sayesinde öğrencinin bireysel kimliğinin kurulmasını sağlıyan davranış, etkinlikler, öncüllükler, tutumlar da belirlenir. Sınıf içersinde aynı zamanda grupsal yada kollektif kimlik için büyük önemden olan konuların da tartışılması gereklidir, bu konular şunlardır: ortak yaşam, ortak tutumlar, etkinlikler, semboller, armalar, logolar ve başka. Tartışmalar, gözetlemeler ve öz-gözetlemler sayesinde insanın bireysel büyüme ve gelişmesindeki sürecin sonuçları olan fiziksel, duygusal ve sosyal değişiklikler kavranmış olunur. Aynı zamanda somut örnekler sayesinde sigara, alkool, esrar gibi maddelerin kullanımıyla sağlığa verilen zararları açıklıyan somut örnekler gösterilir. İktidar ve yurttaşlık Öğretmen, öğrencilere kanunların ve onların topluma olan önemini anlayabilmeleri için, öğrencilere kanun yayımlarını bulmalarını önererek, değişik kanunları içeren değişik belgeleri, cep defterleri, broşürleri okumalarını ve onlardakı belirli kanunları tartışmalarını önerir, örneğin: Eğitim kanunu, çevre korunumu kanunu v.b. Bunun ardından kanunların fonksiyonu, kanunların çıkarılması, kanunların ihlalleri, kanunların değiştirilmesi gibi bölümler hakkında tartışmalar, ortak görüşmeler, gruplarda çalışmalar sürdürülmelidir. Hak ve sorumluluklar İnsan hak ve özgürlükleri konusundaki esas unsurlarla ilgili durumun öğrencilere ayan olabilmesi için, bunlar açıklanmalı ve olanaklar dahilinde insan ve çocuk hakları üzerine hazırlanan uluslararası beyyanameleri içeren broşür yada malzemeler öğrencilere dağıtılmalıdır. Bu belgelerden belirli bölümler okunduktan sonra, sınıfta bu hakların aile içinde, okulda, toplulukta ve toplumda ki saygılanması ile ihlalleri üzerinde tartışmalar sürdürülmelidir. Bu kategoride ki konuların gerçekleşmesi için, öğrenciler bireysel ve grup projeler üzerinde çalışmalıdır. Şahsi tecrübelerden hareket ederek, her öğrenci değişik diskriminasyon ve önyargıları sunmalıdır. Grup çalışmalarında öğrencilerin, çocuk ve kadınlara işlenen ayırımla ilgili yada yaşadıkları toplulukta ki değişik ayırım

7 türleri hakkında bilgi toplamaları gereklidir. Öğretmen yardımıyla bu veriler işlenip analiz edildikten sonra, bu verilerin sınıfta tanıtımı yapılır. Kültür İlk olarak öğrenciler kültür kavramıyla ve her kültürün esas unsurlarıyla bilgilenmelidirler, ardından özel kültürler arasındaki özellik ve farklılıklar tartışılmalı, aynı zamanda kültür değişiklikler nedenleri ve güncel değişiklik trendleri de tartışılır. Çalışma araçları, ayakkabılar, şarkılar v.b. gibi arkaik kültürel unsurlar hakkında bilgi toplamak ve onları gözetlemek için olduğu gibi, küresel bağımlılıklar, sosyal, bilimsel ve teknolojik değişmelerden doğan sonuçların getirdiği en yeni unsurlar hakkında bilgi edinmek vesilesiyle, öğrenciler okul dışında etkinlikler geliştirmelidir. Toplanan veriler öğretmenin yardımıyla sistematize edilerek, ardından sınıfta ve okulda tanıtımına geçilmelidir. Öğrenciler kültürel ve ekolojik farklılıklarınkorunma önemini ve saygılanmasını bilmelidirler, ardından da bu farklılıkları olanaklı kılan ve geliştiren etmenleri belirleyip tartışmalıdırlar. 6. DEĞERLENDİRME Değerlendirme okuldaki çalışmalar için çok önemli bir durumdur. Bu durum gerek öğrenciler için, gerekse öğretmenler için gerekse de topluluk ve içindeki veliler için büyük önem taşımaktadır. Değerlendirme şekli çok yönlü ve devamlı olmalıdır. Yurttaşlık eğitiminde öğrencilerin ilerlemesi sadece sorulma anıyla ölçülemez, bu sınıfta, okulda ve toplulukta ki seferberlikle ve etkin katılımı içeren süreçte yapılmalıdır. Yurttaşlık eğitiminde öğrencilerin değerlendirilmeleri sırasında, sadece bilinen verilere dayanılmamalıdır, burada toplulukta ki gözetleme, bu dersin planprogramıyla öngörülen konuların açıklanmasına yarıyan verilerin toplanması gibi değişik pratik etkinliklerde görünen yetenek ve becerilere özen gösterilmelidir. Öğretmenin, öğrenci değerlendirmesi şunlara dayalı olmalıdır: Öğretmenin gözlemleri Ödevler ve testler Projeler Öğretmenin gözlemleri, genelde öğrencinin grup içinde ve bağımsız bir şekildeki çalışmalarında gözlenen becerilerine yönlenmekle birlikte, çocukların aralarındaki gayri formal ilişkilerine ve çocukların büyüklerle olan ilişkilerine, çalışmanın tanıtma kalitesine, özel etkinliklere olan ilginin sergilenmesine, öğrencinin fiziksel, duygusal ve zihinsel pişkinliğe de yönlenmelidir. Ödevler, genelde öğrencilerin belirli karar almaları durumunda veya belirli görüş ile tutumlarının savunulması durumunda bazı durumların oluşturulmasına yönelmelidir. testler, genelde öğrencilerin sınıftaki derste ve sınıf dışında elde ettikleri bilgilerinin belirli dönemlerdeki ilerletilmesinin ölçülmesi için yarıyan araçlardır. Projeler, genelde belirli verilerin toplanması, işlenmesi ve onların yayınlanması için grup veya bireysel şekilde sürdürülen çalışmalardır. Değerlendirme tek yönlü (öğretmen-öğrenci) bir süreç değil, çok yönlü bir süreç olmalıdır. Öğrencilerde içerik ve ders metodolojisi hakkında olduğu gibi değerlendirme hakkında da eleştirisel alışkanlıklar yaratılmalıdır. Okulun, topluluğun ve özellikle de öğrencinin iyiliği için, okul, sadece öğrencilerin değerlendirilmeleri değil, onlarında değerlendirme yapabilmeleri için şartlar sağlanmalıdır.

8 7. KAYNAKLAR VE DERS ARAÇLARI 1. Grup autorësh, Të gjitha qeniet njerëzore, doracak për mësimin e të drejtave të njeriut, UNESCO, Belgjikë, David Keri, Fondacioni kombëtar për Kërkime Arsimore NEER, Edukimi i të Drejtës për QYTETARI në Kurrikul, Vështrim Ndërkombëtar, Londër Prof. François Andiger, Edukimi për të Drejtën Demokratike të Qytetarisë, Strasburg, 2000, 4. Graham Haydon, Instituti i Arsimit, Agjenda e Edukimit Moral, Londër Korniza Kushtetuese për Vetëqeverisje të Përkohshme në Kosovë 6.