Hemodiyaliz hastalarýnda tedaviye uyum: çok yönlü bir yaklaþým
|
|
- Özgür Metin Bilici
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Gülhane Týp Dergisi 2007; 49: Gülhane Askeri Týp Akademisi 2007 DERLEME Hemodiyaliz hastalarýnda tedaviye uyum: çok yönlü bir yaklaþým Belgüzar Kara (*) Özet Hemodiyaliz, son dönem böbrek yetmezliðini tedavi etmek için kullanýlan en yaygýn yöntemdir. Bu tedavi yönteminde sývý alýmý ve yiyeceklerin kýsýtlanmasý, makineye baðýmlý olma ve yaþam þeklinde deðiþiklikler hastayý etkileyebilmektedir. Bu nedenle, hastalar tedaviye uyumda zorlanabilmektedirler. Günümüzde hemodiyaliz hastalarýnda tedaviye uyumun saðlanmasý, saðlýk durumu ve yaþam kalitesi açýsýndan önemli bir sorundur. Hemodiyaliz hastalarýnda tedaviye uyumsuzluðun %50 veya daha yüksek oranlarda olduðu bildirilmektedir. Hastalarýn tedaviye uyumunu etkileyen faktörlerin ele alýnmasý, tedavinin etkinliðini artýrarak daha iyi saðlýk sonuçlarýna ulaþmayý saðlayabilir. Hasta merkezli bir yaklaþýmla tedaviye uyumu engelleyen faktörlerin ortadan kaldýrýlmasý, sürekli eðitim ve biliþsel-davranýþsal stratejilerin kullanýlmasý uyumu artýrabilir. Bu derlemede, hemodiyaliz hastalarýnda tedaviye uyum ve etkileyen faktörler gözden geçirilmiþ ve bu konudaki öneriler ele alýnmýþtýr. Anahtar kelimeler: Hemodiyaliz, uyum, yaþam kalitesi Summary Adherence to treatment in hemodialysis patients: a multiple-aspect approach Hemodialysis is the most commonly used method to treat end stage renal disease. *GATA Hemþirelik Yüksek Okulu Ayrý basým isteði: Belgüzar Kara, GATA Hemþirelik Yüksek Okulu, Etlik-06018, Ankara sb.kara@mynet.com Makalenin geliþ tarihi: Kabul tarihi: In this treatment method, restricted fluid intake and diet, dependence on a machine and changes in lifestyle may affect the patient. Patients may therefore have difficulty in adherence to treatment. Providing adherence to treatment in hemodialysis patients is a significant problem in terms of health status and quality of life. Rates of 50% or higher have been reported in not to adhere to treatment in hemodialysis patients. Handling the factors affecting adherence to treatment for the patients may provide better health outcomes increasing the efficiency of treatment. Removal of factors inhibiting adherence to treatment using a patient-centered approach, and use of ongoing education and cognitive-behavioral strategies may increase adherence. In this review, adherence to treatment and factors affecting adherence in hemodialysis patients are reviewed, and suggestions on this topic are discussed. Key words: Hemodialysis, adherence, quality of life Giriþ Uyum; dinamik, göreceli, karmaþýk ve çok boyutlu bir kavramdýr (1,2). Her birey, yaþamýndaki farklý sorunlara belli ölçülerde uyum gösterme yeteneðine sahiptir. Hastalýk ise bireyin uyumunu bozan bir durumdur. Çünkü hastalýk; fizyolojik, psikolojik ve sosyal boyutlarda yaþamý etkiler ve beden bütün- lüðünü tehdit eder. Birey bu dönemde stres, korku, anksiyete, çaresizlik ve yalnýzlýk gibi duygular yaþayabilir (1,3). Kronik bir hastalýða uyum gösterirken, hastalýðýn ve tedavinin özellikleri önemli rol oynar. Özellikle birey ve ailesinin yaþam biçiminde deðiþikliklere, maddi ve manevi kayýplara neden olan ve bireyi baþkalarýna baðýmlý hale getiren kronik bir hastalýða uyum daha zordur (3). Hemodiyaliz (HD), son dönem böbrek yetmezliðini tedavi etmek için kullanýlan en yaygýn yöntemdir (4). Bu tedavi yönteminde baþarý, büyük ölçüde hastalarýn tedaviye uyumuna baðlýdýr (5). Tedaviye uyum ise bireyin davranýþlarýnýn, saðlýk personeli tarafýndan yapýlan önerilere uygun olma düzeyi ile belirlenmektedir (6). Hemodiyalize uyum süreci: Yaþamý sürdürebilmek için HD gibi invaziv bir tedavinin zorunlu olmasý, tedavinin yan etkileri, makineye ve saðlýk personeline baðýmlý olma, bireyin yaþamýnýn bütün yönlerini ve saðlýðýný etkileyebilmektedir (7-9). Peitzman, HD uygulanan hastalarýn yaþadýðý deneyimi, "HD hastalýðý" þeklinde 132
2 ifade etmektedir. Benzer þekilde hastalar kendilerini "diyaliz hastasý" þeklinde tanýmlamaktadýrlar (10). Bu nedenle, genellikle tedavi þeklinin hastalýk olarak algýlandýðý görülmektedir (8). HD'in ertelenmesinin veya ara verilmesinin neredeyse imkansýz olmasý, tedavinin süresi, kullanýlan ilaçlar, sývý alýmý ve yiyeceklerin kýsýtlanmasý bireye sürekli hastalýðýný hatýrlatmaktadýr. Kronik HD hastasýnýn yaþam biçiminde deðiþiklikler yapmasý, kendisinin yaný sýra ailesinin de bu düzenlemelere uyum göstermesi gerekmektedir (3,11). HD hastalarýnda uyum, tedavi programýnda ele alýnan alanlara (diyet, sývý alýmý, ilaçlar, atlanýlan/ kýsaltýlan seanslar) ve kullanýlan kriterlere baðlý olarak farklý oranlarda belirlenebilmektedir (2,12). Ancak genel olarak HD hastalarýnda tedaviye uyumsuzluðun yaygýn olduðu bilinmektedir (11, 13,14). Yapýlan çalýþmalarda HD tedavi programýnýn farklý yönlerine uyumsuzluðun %50 veya daha yüksek oranlarda olduðu saptanmýþtýr (5,12,15). Hansen, gerçekte neredeyse bütün hastalarýn bir dereceye kadar tedaviye uyumsuz olduðunu belirtmektedir (16). Araþtýrma sonuçlarýna göre, en fazla stres yaratan ve tedaviye uyumda zorlanýlan alan, sývý kýsýtlanmasýdýr (11,15). Bununla birlikte kronik HD hastalarýnda tedaviye uyum; saðlýk durumu, iyilik hali, yaþam kalitesi ve yaþam süresi açýsýndan hayati öneme sahiptir (5,7,12,17-20). Tedaviye uyumsuz olma, saðlýk hizmetlerinde maliyeti de artýrmaktadýr (13). Yapýlan çalýþmalarda mortalite riskini; atlanýlan (%13-30) ve kýsaltýlan (%11-24) seanslar ile hiperfosfatemi (%17), fazla interdiyalitik kilo alma (%12) ve hiperpotasemi (%9) gibi sorunlarýn farklý oranlarda artýrdýðý bulunmuþtur (17). O'Brien, hastalarýn tedavilerine gösterdiði uyumu sýnýflayarak, bu durumun yaþam süresi üzerine etkisini incelemiþtir. Bu çalýþmada, saðlýk personelinin önerilerini sorgulamadan yerine getirmesi "ritüel uyum" ve tedavide yer alan uygulamalarýn nedenlerini bilip, gerektiðinde tedavi önerilerinde bazý deðiþiklikler yapmasý "mantýklý uyum" olarak adlandýrýlmýþtýr. "Mantýklý uyum" gösteren hastalarýn saðlýk personeli tarafýndan daha az uyumlu olarak deðerlendirilmesine karþýn, tedavileri üzerinde oldukça kontrol sahibi olduklarý ve yaþam sürelerinin arttýðý sonucuna ulaþýlmýþtýr (21). HD hastalarýnýn tedaviye uyum sürecinde bireysel farklýlýklar olmasýna karþýn, genel olarak dört aþama olduðu dikkati çekmektedir. Bunlar; 1. Üremik dönem: Ýlk dönem, tedaviye baþlamadan önce yaþanýr. Bu dönemde, kronik hastalýða baðlý fiziksel ve psikolojik komplikasyonlar ortaya çýkar ve yaþamýn tehdit altýnda olduðu endiþesi hissedilir (3,8). 2.Balayý evresi: Hasta HD'e girmeye baþladýktan sonra fiziksel komplikasyonlar oldukça azalýr. Bu dönem, yaklaþýk üç hafta devam eder ve endiþenin yerini ölümden kurtulma, güven ve ümit duygularý alýr (3,8). 3. Yaþama dönüþ evresi: Hastanýn tedaviye alýþmaya baþladýðý bu dönem, yaklaþýk 3-12 ay sürer. Ancak, iþe veya ailedeki sorumluluklara geri dönme, bazý psikososyal sorunlara (Örneðin; kendini veya ailesini suçlama eðilimi, çaresizlik duygusu ve depresyon gibi) yol açabilir. Bu nedenle tedaviye uyumsuzluk, makineye baðýmlýlýktan kurtulma giriþimleri ve fiziksel komplikasyonlar geliþebilir (3,8). Genellikle atlanýlan/ kaçýrýlan seanslar tedavinin ilk altý ayýnda ortaya çýkarak, daha sonra ayný þekilde devam etmektedir (15). 4. Sürekli adaptasyon periyodu: Son dönemde hasta durumunu kabullenir, yaþama olan baðlýlýðý artar ve ileriye yönelik planlar yapmaya baþlar. Hastalarýn en önemli beklentilerinden biri, böbrek transplantasyonunun yapýlmasýdýr. Ancak tedavinin süresi, makineye ve saðlýk personeline baðýmlý olma ve tedaviyle ilgili yaþanan sorunlar yaþam kalitesini etkilemektedir. Hastalarda duygusal ve fiziksel iyilik hali ile depresyon, korku ve saldýrganlýk gibi sorunlar dönemler halinde görülebilir. Ýnkar, bu dönemde kullanýlan en yaygýn savunma mekanizmalarýndandýr (3,8). Tedaviye uyumu etkileyen faktörler: Uyum, HD hastalarý ve saðlýk personeli için güç bir sorundur ve birçok faktör tedaviye uyumu etkilemektedir (13,15,17). Hastalarda tedaviye uyumu etkileyen faktörlerle ilgili kavramsal bir model geliþtirilmiþtir (Þekil 1). Bu modelin merkezinde, hastalýk veya tedaviyle iliþkili özellikler yer almaktadýr. Bu faktörler, hasta ile ilgili deðiþkenlerle etkileþim halindedir. Tedaviye baðlý yaþanan sorunlarýn kontrol edilebilmesi, tedaviye uyumda önem taþýmaktadýr. Yapýlan çalýþmalarda, HD merkezlerinde saðlýk personelinin kontrolü arttýkça hastalarda tedirginlik ve aktif baþ etme yöntemlerinin daha fazla kullanýldýðý ve uyumun azaldýðý bulunmuþtur. Bireyin kendi saðlýk sorumluluðunu üstlendiði, hastalýk ve tedavi üzerinde kontrol duygusunun arttýðý, ev HD'inde ise tedaviye uyumun daha iyi olduðu belirlenmiþtir (11). Rosner, hastalarýn tedaviye Cilt 49 Sayý 2 Gülhane TD Hemodiyalize uyum 133
3 uyumunu etkileyen faktörleri aþaðýdaki þekilde sýnýflamýþtýr. Bireysel farklýlýklar (Örneðin; eðilimler, beklentiler, baþ etme yöntemleri gibi) Hastalýk/tedavi ile ilgili özellikler (Örneðin; tedaviyi kontrol edebilme, hastalýðýn safhasý ve ciddiyeti gibi) Bunlar; 1. Hastayla ilgili faktörler: Tedavi programý hakkýnda bilgi sahibi olma durumu, rahatlýk algýsý, benlik saygýsý, tedavinin etkinliðiyle ilgili tutum ve inançlardýr. 2. Tedaviyle ilgili faktörler: Yaþam þeklinin etkilenme durumu, tedavinin süresi ve karmaþýklýðý (ilaçlarýn sýklýðý, dozu), hastanýn tedaviye uyum yeteneði, tedaviyle iliþkili rahatlýk algýsý, saðlýk personeli ile hasta arasýnda görüþ birliðinin olmasýdýr. 3. Yaþam þekliyle ilgili faktörler: Yerleþim yeri, tedavi merkezine ulaþým durumu, mesleki sýnýrlýlýklar, tedaviye uyumsuzluðun sonuçlarýyla iliþkili farkýndalýk durumudur. 4. Sosyodemografik faktörler: Yaþ, eðitim düzeyi, alýþkanlýklar (sigara içme, alkol kullanma gibi), Hasta X tedavi etkileþimi Þekil 1. Hasta ile tedavi arasýndaki etkileþimin uyuma etkisi (11) Hasta uyumu medeni durum, sosyoekonomik durum, sosyal destek durumudur. 5. Psikososyal faktörler: Depresyon ve anksiyete varlýðý, hastalýðý inkar etme, bireysel algýlar, inançlar, tutumlar, tedavinin karmaþýklýðý ve maliyeti, zaman sorunu, rahatlýk algýsý, motivasyon durumu, tedavi ile ilgili deneyimler, yan etkilere baðlý endiþe ve korku yaþama, baþkalarýna baðýmlý olmadýr (13). HD hastalarýnda tedaviye uyumu etkileyen faktörlerle ilgili birçok çalýþma yapýlmýþtýr. Araþtýrmalarda, özellikle sosyodemografik ve psikososyal özelliklerin uyum üzerindeki etkileri incelenmiþtir (7). Elde edilen klinik kanýtlar doðrultusunda genel olarak uyumu; bazý kiþisel özellikler (20,22), saðlýk inançlarý (13), hastalýk ve tedavi süreci üstünde kontrol algýsý, kültürel özellikler, stres, depresyon (15), sosyal destek (12,20) ve saðlýk personelinden memnuniyet (21,23) gibi deðiþkenlerin etkilediði bulunmuþtur. Yapýlan çalýþmalarda uyumsuzluk sorununun özellikle yaþ grubu kadýnlar ve düþük sosyoekonomik düzeyde olan HD hastalarýnda daha yaygýn olduðu belirlenmiþtir (5,7). Ayrýca hastalarýn sigara kullanmasýnýn, tedavi programýna uyumsuzluðun ö- nemli bir göstergesi olduðu bulunmuþtur (5). Uzun süredir HD uygulanan, baþka kronik hastalýða sahip (20) ve böbrek transplantasyonu yapýlmasý için bekleme listesinde olmayan (7) hastalarda tedaviye uyumun azaldýðý saptanmýþtýr. Kan glikoz kontrolü saðlanamayan diyabet hastalarýnda ise sývý kýsýtlanmasýna uyumsuzluðun arttýðý dikkati çekmiþtir (17). "The Dialysis Outcomes and Practice Patterns Study" sonucunda Avrupa, Japonya ve Amerika'da kültürel ve uygulamayla ilgili özelliklerin tedaviye uyumu etkilediði saptanmýþtýr. Ýnterdiyalitik kilo alýmýnýn en yüksek olduðu ülke Japonya olarak bulunurken, Amerika'da yaþayan hastalarda atlanýlan/kýsaltýlan seanslar ve hiperfosfatemi, Avrupa'da yaþayan hastalarda ise hiperpotasemi sýk karþýlaþýlan bir sorun olarak tespit edilmiþtir. HD uygulanan merkezin özelliklerinin de hastalarýn tedaviye uyumunu etkilediði, 60' dan daha fazla hastaya hizmet verilen merkezlerde uyumsuzluðun arttýðý belirlenmiþtir (15). HD hastasýnýn tedaviye uyumunda, psikososyal sorunlar da önem taþýmaktadýr (3,6). Hastalýk ve tedavinin özellikleri, bireyin belirli eðilimlerini etkileyerek, 134 Haziran 2007 Gülhane TD Kara
4 psikolojik profilini deðiþtirmektedir. HD, hastalarda benlik kavramýný, savunma davranýþýný ve olumsuz duygularý artýran bir tedavi yöntemidir (7). Mittal ve ark. HD hastalarýnýn kendilerini genel popülasyon ve baþka kronik hastalýðý olanlara göre fiziksel ve mental açýdan daha yetersiz hissettiklerini bildirmektedirler (24). Yapýlan çalýþmalarda da HD hastalarýnda psikiyatrik sorunlarýn böbrek transplantasyonu yapýlan hastalardan daha fazla görüldüðü belirlenmiþtir (3). Buna karþýn sosyal destek, hastalarýn tedaviye uyumunu kolaylaþtýran baþlýca faktör olarak bulunmuþtur (8,12, 21). Weil'in çalýþmasýnda da HD hastalarýnýn gerçekçi düþünerek ve ümidini koruyarak, durumsal deðiþikliklere uyum saðladýklarý sonucuna ulaþýlmýþtýr (25). Tedaviye uyumu destekleme: "Uyumsuzluk", tedavi önerilerini uygulamada hastanýn yetersizliðinin yaný sýra, bakým standartlarý veya tedavi protokolüne göre giriþimde bulunmada saðlýk personelinin de yetersizliðini gösterdiði için iyi ele alýnmalýdýr (13). Saðlýk ekibi, farklý gereksinimleri olan hastalara kaliteli tedavi, bakým, eðitim ve destek hizmeti sunmalýdýr (15). Hekim, hemþire ve diyaliz teknisyeninin yaný sýra diyetisyen, fizyoterapist, psikolog ve sosyal hizmet uzmanýnýn da saðlýk ekibinde yer aldýðý multidisipliner bir hizmet verilmelidir. Saðlýk personeli ile hasta arasýnda tedavi programý konusunda bir uzlaþma olmadan, hastanýn saðlýðýnda düzelme gerçekleþtirilememektedir. Bu nedenle, tedavi planlanýrken hasta ile ailesinin görüþleri mutlaka alýnmalýdýr (15,17). Ayrýca HD'e baþlamadan önce veya tedavi sýrasýnda hastalarda ortaya çýkan uyum sorunlarý belirlenmelidir (11). Hastalarda tedaviye uyumu etkileyen faktörlerin ele alýnmasý, tedavinin etkinliðini artýrarak daha iyi saðlýk sonuçlarýna ulaþmayý saðlayabilir. Rosner'e göre uyumu saðlamak için öncelikle, tedavi programýnda karmaþýklýk azaltýlmalý ve bireyin kontrolü artýrýlmalýdýr. Bunun için tedaviler hastalarýn gereksinimlerine göre planlanmalý, hasta ve ailesinin tedaviye katýlýmý desteklenmelidir. Ayrýca hastalarýn tedaviye uyumunu izlemek ve kendi saðlýk sorumluluklarýný üstlenmelerini saðlamak için kullandýklarý ilaçlarý, çizelgeler veya elektronik araçlara kaydetmeleri önerilebilir. Saðlýk personeli hastalara kolay anlaþýlýr ve sürekli eðitimler vermeli, tedaviye uyumsuzluðun neden olduðu sorunlarý açýklamalý ve yaþam þekli deðiþiklikleri için yardým etmelidir. Personelin etkili kiþiler arasý iliþkiler ve iletiþim becerilerine sahip olmasý, hastalar üzerinde olumlu etkiler yaratarak, bakýmýn kalitesini artýrmaktadýr (13). Hasta merkezli ve çok yönlü bir yaklaþým ile hastalarda tedaviye uyum saðlanabilmektedir (7,15). Bu konuda araþtýrmalardan elde edilen güçlü klinik kanýtlar yetersiz olmakla birlikte, genel olarak hemþirelere aþaðýdaki stratejiler önerilmektedir. Bunlar; 1.Uyumu engelleyen faktörlerin ortadan kaldýrýlmasý: Hastalarda uyumu geliþtirebilmek için öncelikle tedaviye uyumu azaltan faktörler belirlenerek, mümkünse düzeltilmelidir. Bunun için hastalarla görüþmeler yapýlarak, ayrýntýlý psikososyal öykü alýnmalý, stres ve depresyon gibi sorunlarýn varlýðý belirlenmelidir. Bazen hastanýn HD merkezine ulaþým sorununun giderilmesi gibi basit giriþimlerle istenen sonuca ulaþýlabilmektedir. Kronik uyumsuzluk, duygusal ve psikolojik sorunlarýn önemli bir göstergesi olabileceði için psikolojik danýþmanlýk da gerekli olabilmektedir (13,15). Ancak bu tür sorunlar olmadan da hastalar tedavilerine uyumsuz olabilmektedirler (15). 2. Eðitim verilmesi: Hasta ile ailesine tedavi programý ve tedaviye uyumun saðlýk açýsýndan yararlarý konusunda eðitim verilmelidir. Klinik kanýtlar; bireysel, kaliteli, sýnýrlýlýklara deðil, mevcut olanaklara odaklaþan eðitimler, olumlu geri bildirimler ve davranýþ deðiþikliklerini destekleyen ödüller verilmesinin yararlý olduðunu göstermektedir (13,15). 3. Biliþsel-davranýþsal stratejiler geliþtirilmesi: Bu giriþimin, özellikle psikiyatrik sorunlarý olan hastalarda çok etkili olduðu bulunmuþtur (13). Bu amaçla saðlýk personeli; hastalarýyla iletiþimine dikkat etmeli, belirlenen hedeflere uygun bakým vermeli, hastanýn gereksinimlerine duyarlý olmalý ve tedavi üzerindeki kontrol duygusunu artýrmalýdýr (15). Uyumsuz olan hastalar saðlýk personeli tarafýndan "kötü hasta" þeklinde tanýmlanabilmektedir. Bu ön yargýlý davranýþ ise personelhasta arasýndaki iliþkileri etkilemektedir (15,21). Buna karþýn, hastanýn kendi bakýmýna aktif katýlýmýný destekleyerek, tedaviye uyumsuz olmanýn kendisinde yarattýðý etkileri farketmesini saðlamak, çok daha etkili bir yöntemdir. Örneðin; interdiyalitik kilosu fazla ve hipertansiyonu olan bir hastaya, "Tansiyonunuz yükseldiði zaman vücudunuzda bir deðiþiklik dikkatinizi çekiyor mu?" veya "Kendinizi þu anda nasýl hissediyorsunuz?" gibi sorular yöneltilebilir. Bu yaklaþým þekli, hastanýn zamanla davranýþlarýnýn saðlýðýna olan etkilerini anlamasýný saðlayabilir (15). Bu önerilerden birkaçý birlikte Cilt 49 Sayý 2 Gülhane TD Hemodiyalize uyum 135
5 kullanýlarak, hastalarda tedaviye uyumun saðlanabileceði düþünülmektedir (15). Hastalarda kalýcý deðiþiklikler, kolay ve hýzlý bir þekilde gerçekleþtirilememektedir. Hemþireler hastalarda bir davranýþýn deðiþmesi için yaptýklarý ilk giriþimde yaklaþýk %80 oranýnda baþarýsýz olmaktadýrlar. Bununla birlikte, tedaviye uyum gösteren hastalarda uyumsuzluk sorununun yeniden ortaya çýkmasý da her zaman uygulamanýn baþarýsýz olduðunu göstermemektedir. Bu nedenle tedaviye uyumu saðlayabilmek için giriþimlerin sürekli uygulanmasý gerekmektedir (15). Sonuç HD hastalarýnda tedaviye uyumsuzluk yaygýndýr ve bu durum saðlýk sonuçlarý açýsýndan çok önemlidir (15). Hasta merkezli bir yaklaþým kullanýlarak tedaviye uyumu engelleyen faktörler giderilmeli, hasta ile ailesine eðitim verilmeli ve biliþseldavranýþsal stratejiler geliþtirilmelidir. Saðlýk ekibi, hastanýn yaþantýsýnda tekrar kontrolü kazanmasýný saðlamak için empatik bir yaklaþýmla stresin etkisini azaltmalýdýr (9,15). Saðlýk personeli problemli hastalara daha fazla zaman ayýrarak, diðer hastalara yanlýþ mesaj vermekten kaçýnmalý ve bütün hastalarla yeterli süre geçirmelidir. Bunun yaný sýra, hastalarýn önerilen tedaviyi ve davranýþ deðiþikliklerini reddetme hakkýna sahip olduklarý da göz ardý edilmemelidir. Hastalarýn HD merkezinde kasten uyumsuz davranýþlar yaparak, baþka hastalara sunulacak saðlýk hizmetlerini engellemeleri önlenmelidir (15). Gelecekte tedaviye uyumu saðlayan daha etkin giriþimlerin geliþtirilmesi ile hem hasta hem de saðlýk personeli açýsýndan daha yararlý sonuçlarýn elde edileceði düþünülmektedir. Kaynaklar 1. Duyan V. Sosyal grup çalýþmasý uygulamasýnýn ortopedi hastalarýnýn kiþisel ve sosyal uyum düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, Cummings KM, Becker MH, Kirscht JP, Levin NW. Psychosocial factors affecting adherence to medical regimens in a group of hemodialysis patients. Med Care 1982; 20: Akýncý F. Hemodiyalize giren hastalarýn psikososyal sorunlarý ve hemþirelerin sorumluluklarý. Hemþirelik Forumu 2000; 3: Turkish Society of Nephrology. Registry of the Nephrology, Dialysis and Transplantation in Turkey, Registry In: Erek E, Serdengeçti K, Süleymanlar G (eds). Ýstanbul: Art Ofset, Kutner NG, Zhang R, McClellan WM, Cole SA. Psychosocial predictors of non-compliance in haemodialysis and peritoneal dialysis patients. Nephrol Dial Transplant 2002; 17: Takaki J, Yano E. Possible gender differences in the relationships of self-efficacy and the internal locus of control with compliance in hemodialysis patients. Behav Med 2006; 32: Baines LS, Zawada ET, Jindal RM. Psychosocial profiling: a holistic management tool for non-compliance. Clin Transplant 2005; 19: Burns DP. Coping with hemodialysis: a mid-range theory deduced from the roy adaptation model. Unpublished Doctoral Dissertation, Wayne State University, Michigan, Kara B, Akbayrak N. Hemodiyaliz: hastalar baþ etmeyi nasýl öðrenebilirler? Saðlýk ve Toplum Dergisi 2005; 15: Peitzman SJ. From dropsy to Bright's disease to end-stage renal disease. Milbank Q 1989; 67 (Suppl 1): Christensen AJ. Patient-by-treatment context interaction in chronic disease: a conceptual framework for the study of patient adherence. Psychosom Med 2000; 62: Kutner NG. Improving compliance in dialysis patients: does anything work? Semin Dial 2001; 14: Rosner F. Patient noncompliance: causes and solutions. Mt Sinai J Med 2006; 73: Cvengros JA, Christensen AJ, Lawton WJ. The role of perceived control and preference for control in adherence to a chronic medical regimen. Ann Behav Med 2004; 27: White RB. Adherence to the dialysis prescription: partnering with patients for improved outcomes. Nephrol Nurs J 2004; 31: Hansen SK. Noncompliance. Nephrol Nurs J 2001; 28: Leggat JE. Adherence with dialysis: a focus on mortality risk. Semin Dial 2005; 18: Hagren B, Pettersen IM, Severinsson E, Lutzen K, Clyne N. Maintenance haemodialysis: patients' experiences of their life situation. J Clin Nurs 2005; 14: Welch JL, Thomas-Hawkins C. Psycho-educational strategies to promote fluid adherence in adult hemodialysis patients: a review of intervention studies. Int J Nurs Stud 2005; 42: Kugler C, Vlaminck H, Haverich A, Maes B. Nonadherence with diet and fluid restrictions among adults having hemodialysis. J Nurs Scholars 2005; 37: O'Brien ME. Compliance behavior and long-term maintenance dialysis. Am J Kidney Dis 1990; 3: Vlaminck H, Maes B, Jacobs A, Reyntjens S, Evers G. The dialysis diet and fluid non-adherence questionnaire: validity testing of a self-report instrument for clinical practice. J Clin Nurs 2001; 10: Martin PD, McKnight T, Barbera B, Brantley PJ. Satisfaction with the multidisciplinary treatment team: a predictor of hemodialysis patient compliance. Dial Transplant 2005; 34: Mittal SK, Ahern L, Flaster E, Maesaka JK, Fishbane S. Selfassessed physical and mental function of hemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant 2001; 16: Weil CM. Exploring hope in patients with end stage renal disease on chronic hemodialysis. Nephrol Nurs J 2000; 27: Haziran 2007 Gülhane TD Kara
DİYALİZ DİYET VE SIVI KISITLAMASINA UYUMSUZLUK ÖLÇEĞİ NİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI
ARAŞTIRMA DİYALİZ DİYET VE SIVI KISITLAMASINA UYUMSUZLUK ÖLÇEĞİ NİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Belgüzar KARA * Alınış Tarihi:06.05.2008 Kabul Tarihi:24.09.2008 ÖZET Bu çalışmada, hemodiyaliz hastalarında
DetaylıHemodiyaliz Hastalarında Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. Assessment of Compliance with Treatment in Hemodialysis Patients
Ankara Med J, 2017;(4):275-83 DOI: 10.17098/amj.364140 Hemodiyaliz Hastalarında Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi Assessment of Compliance with Treatment in Hemodialysis Patients Sultan Özkurt 1, Yasemin
DetaylıDiyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesi Belirleme Ve İyileştirme Stratejisi
Diyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesi Belirleme Ve İyileştirme Stratejisi Dr. Kübra Kaynar Öğrenim Hedefleri Yaşam kalitesini tanımlar Sağlık ilişkili yaşam kalitesi açıklar Diyaliz ilişkili yaşam kalitesinin
DetaylıBÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ
IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme
DetaylıKronik böbrek yetmezliðine bitkisel ürünlerin etkisi
Gülhane Týp Dergisi 2006; 48: 189-193 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2006 DERLEME Kronik böbrek yetmezliðine bitkisel ürünlerin etkisi Belgüzar Kara (*) Özet Kronik böbrek yetmezliði hastalarý, hipertansiyon,
DetaylıYatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi
ARAÞTIRMA 1 Yatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi Fahriye Oflaz, Huriye Varol GATA Hemþirelik Yüksek Okulu 06010 Etlik-Ankara Özet Amaç: Bu çalýþmanýn amacý
DetaylıManyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon
ARAÞTIRMA Manyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon Gülten Karadeniz 1, Serdar Tarhan 2, Emre Yanýkkerem 3, Özden Dedeli 3, Erkan Kahraman 4 1 Yrd.Doç.Dr., 3
Detaylı0 KLÝNÝK ARAÞTIRMA Romatolojik Sorunu Olan Hastalarda Yaþam Kalitesi ve Bazý Semptomlarla Ýliþkisi Quality Of Life Patients With Rheumatologic Problems And Its Correlates With Some Symptoms Arþ.Gör. Seda
DetaylıÖzay Çelen (*), Turgut Karaalp (*), Sýdýka Kaya (**), Cesim Demir (*), Abdulkadir Teke (*), Ali Akdeniz (*)
Gülhane Týp Dergisi 2007; 49: 25-31 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2007 ARAÞTIRMA Gülhane Askeri Týp Fakültesi Eðitim Hastanesi Yoðun Bakým Ünitelerinde görev yapan hemþirelerin uygulanan hizmet içi eðitim
DetaylıTÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu
TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu Neden Grip Aşısı Yaptırmalıyız? Grip her yýl görülür ve günlük yaþamý etkiler Her yýl trafik kazalarýndan daha fazla insan grip nedeniyle ölmektedir. Özellikle çocuklar,
DetaylıHemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi
Hemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi Öğretim Görevlisi Emine DANE Acıbadem Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Sunum Akışı
DetaylıHemodiyaliz Tedavisi Alan Kronik Böbrek Yetmezliði Olgularýnýn Hastalýklarý ve Hemodiyaliz Hakkýndaki Bilgi, Tutum ve Davranýþlarýnýn Ýncelenmesi
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Hemodiyaliz Tedavisi Alan Kronik Böbrek Yetmezliði Olgularýnýn Hastalýklarý ve Hemodiyaliz Hakkýndaki Bilgi, Tutum ve Davranýþlarýnýn Ýncelenmesi Investigation of the Knowledge,
DetaylıDepresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi
Depresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi Dr. Sema Ýlhan Akalýn* Dr. Can Cimili**, Dr. Esma Kuzhan*** Giriþ: Depresyon birinci basamakta en yaygýn görülen ruh saðlýðý sorunudur, çok azýnýn ikinci
DetaylıDÝYABETLÝ HASTALARIN ÖZ-BAKIM GÜCÜ VE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEÐÝN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ. Papatya KARAKURT, Rabia HACIHASANOÐLU AÞILAR, Arzu YILDIRIM
ADÜ Týp Fakültesi Dergisi 2013; 14(1) : 1-9 Araþtýrma DÝYABETLÝ HASTALARIN ÖZ-BAKIM GÜCÜ VE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEÐÝN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ 1 1 1 Papatya KARAKURT, Rabia HACIHASANOÐLU AÞILAR, Arzu YILDIRIM
DetaylıAile Hekimliðinde Genogram
Aile Hekimliðinde Genogram Prof. Dr. Ýsmail Hamdi KARA, Düzce Üniversitesi Týp Fakültesi Aile Hekimliði AD, Düzce Aile Hekimliði Dersleri - 02.06.2010 15:30 1 I. Tanýmlar Hastalarý yalnýz bir birey olarak
DetaylıTürkiye ve Amerika Birleşik Devletlerinde hemodiyalize giren hastaların ölüm oranlarının karşılaştırılması: Bir gözlemsel kohort çalışması
Türkiye ve Amerika Birleşik Devletlerinde hemodiyalize giren hastaların ölüm oranlarının karşılaştırılması: Bir gözlemsel kohort çalışması Gülay Aşcı, Daniele Marcelli, Aygül Çeltik, Aileen Grassmann,
DetaylıLarson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi,
5 Prof. Dr. Semih KESKÝL Larson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi, yaþlýlarýn acil hastalýklarý diye bir durum yoktur. Bizimde burada söz konusu edeceðimiz yaþlýlar arasýndaki acil týbbi durumlardýr.
DetaylıHemþirelerin Genel Ruhsal Durumlarýnýn Ýncelenmesi
Hemþirelerin Genel Ruhsal Durumlarýnýn Ýncelenmesi The Analysis of the General Psychological Conditions of Nurses Dr. Serpil Yýlmaz*, Rabia Hacýhasanoðlu**, Zeynep Çiçek** Öz Hemþirelik, insanlarla iliþkiye
DetaylıAraþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu
DetaylıHemodiyaliz ve Periton Diyalizi Uygulanan Hastalarda Psikiyatrik Bozukluklar, Algýlanan Sosyal Destek ve Yaþam Kalitesi Düzeylerinin Karþýlaþtýrýlmasý
ARAÞTIRMA Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Uygulanan Hastalarda Psikiyatrik Bozukluklar, Algýlanan Sosyal Destek ve Yaþam Kalitesi Düzeylerinin Karþýlaþtýrýlmasý The Comparison of Psychiatric Disorders,
DetaylıYaþlý hastanýn deðerlendirilmesi aþamasýnda bazý
4 Prof. Dr. Yeþim GÖKÇE-KUTSAL Yýllar bizi bulduklarý gibi býrakmýyorlar Owen Meredith Yaþlý hastanýn deðerlendirilmesi aþamasýnda bazý temel özellikler klinisyen hekimlerce mutlaka önüne alýnmalýdýr.ýleri
DetaylıHemþirelerin atýlganlýk düzeyleri
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Hemþirelerin atýlganlýk düzeyleri Assertiveness levels of nurses Birgül Özkan, Msc, Department of Nursing, Kayseri Atatürk Health Vocational School, Erciyes University,
DetaylıHEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİNDE HASTA SEÇİM KRİTERLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ DR. GÜLTEKİN GENÇTOY
HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİNDE HASTA SEÇİM KRİTERLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ DR. GÜLTEKİN GENÇTOY BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ALANYA HASTANESİ Kronik böbrek hastalığı dünya çapında bir halk sağlığı
DetaylıHemþirelik Hizmetlerinden Memnuniyetin Deðerlendirilmesi; Jinekoloji Servisi Örneði
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Hemþirelik Hizmetlerinden Memnuniyetin Deðerlendirilmesi; Jinekoloji Servisi Örneði The Evaluation of Satisfaction With Nursing Care; an Example of Gynaecology Service Tuðba
Detaylıdüþürücü kullanmamak c-duruma uygun ilaç kullanmamak Ateþ Durumunda Mutlaka Hekime Götürülmesi Gereken Haller:
Ayna-Gazetesi-renksiz-11-06.qxp 26.10.2006 23:39 Seite 2 Çocuklarda Ateþ Deðerli Ayna okuyucularý, bundan böyle bu sayfada sizleri saðlýk konusunda bilgilendireceðim. Atalarýmýz ne demiþti: olmaya devlet
DetaylıBöbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar
Böbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar Doç. Dr. Emel YILMAZ Celal Bayar Üniversitesi Manisa SYO Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği AD 1 Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar
DetaylıModüler Proses Sistemleri
Ürünler ve Hizmetlerimiz 2011 Modüler Proses Makineleri Modüler Proses Sistemleri Proses Ekipmanlarý Süt alým tanklarý Süt alým degazörleri Akýþ transfer paneli Vana tarlasý Özel adaptör Tesisat malzemeleri
DetaylıKONU 24A HEPATİT C. Tekin AKPOLAT, Cengiz UTAŞ
165 KONU 24A HEPATİT C Tekin AKPOLAT, Cengiz UTAŞ Hepatit C virusu (HCV) hemodiyaliz hastalarında kronik karaciğer hastalığının en sık nedenidir. Hepatit C virus infeksiyonu, ülkemizde hemodiyaliz ünitelerinin
DetaylıDövize Endeksli Kredilerde KKDF
2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak
DetaylıÖrgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý
NOT : Bu bölüm önümüzdeki günlerde Prof.Dr. Hüner Þencan ýn incelemesinden sonra daha da geliþtirilerek son halini alacaktýr. Zaman kaybý olmamasý için büyük ölçüde- tamamlanmýþ olan bu bölüm web e konmuþtur.
DetaylıPERİTON DİYALİZ TEDAVİSİ BAKIM YÜKÜNÜ ARTIRMAKTA MIDIR?
PERİTON DİYALİZ TEDAVİSİ BAKIM YÜKÜNÜ ARTIRMAKTA MIDIR? Cennet Kılıçarslan 1, Filiz Karasu 2, SimgeBardak 1, Eda A. Üçkardeş 3, Didem Ovla 4, M. Esra Dölarslan 1, A. Jini Güneş 2, Cemal Kurt 2, Kenan Turgutalp
Detaylı2006 cilt 15 sayý 10 179
Ankara'da Bir Lisenin 9 ve 10. Sýnýf Öðrencilerinin Kiþisel Hijyen Konusunda Davranýþlarýnýn Belirlenmesi Determination of the Behaviours of Ninth and Tenth Grade High School Students About Personal Hygiene
DetaylıPrediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi
Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun
DetaylıBakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen.
Gesundheitsamt Freie Hansestadt Bremen Sozialmedizinischer Dienst für Erwachsene Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung Yardýma ve bakýma muhtaç duruma
DetaylıKRONİK BÖBREK HASTALIĞI OLAN BİREYLERİN PSİKOSOSYAL GEREKSİNİMLERİ
KRONİK BÖBREK HASTALIĞI OLAN BİREYLERİN PSİKOSOSYAL GEREKSİNİMLERİ Doç.Dr.Semra Karaca Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Psikiyatri Hemşireliği AD sckaraca@marmara.edu.tr
DetaylıHemodiyaliz hastalarında diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluğunun değerlendirilmesi
FNG & Bilim Tıp Dergisi 2017;3(1):9-14 doi: 10.5606/fng.btd.2017.003 Özgün Makale / Original Article Hemodiyaliz hastalarında diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluğunun değerlendirilmesi Evaluation of
DetaylıÜniversite Öðrencileri Güvenli Cinselliði Nasýl Algýlýyor? How Do The University Students Perceive Safer Sex?
Üniversite Öðrencileri Güvenli Cinselliði Nasýl Algýlýyor? How Do The University Students Perceive Safer Sex? Dr. Didem Ateþ*, Dr. Aktan Karahan**, Dr. Tuðrul Erbaydar*** Özet Bu çalýþma gençlerin güvenli
DetaylıHemodiyaliz mi? Dr. Mehmet Özkahya Ege Üniversitesi Nefroloji B.D
Hemodiyaliz mi? Dr. Mehmet Özkahya Ege Üniversitesi Nefroloji B.D Dünyada yaşanan nedir? ABD de hastaların % 6 sı PD Dünyada hastaların % 11 i PD Dünyada yüksek PD oranları gelişmekte olan ülkelerde United
DetaylıÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum
ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar
DetaylıTOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve
MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç
DetaylıAlzheimer Hastalarý. P r o f. D r. Ý s m a i l T u f a n
Alzheimer Hastalarý D u r u m - Ö n g ö r ü - Ö n e r i P r o f. D r. Ý s m a i l T u f a n Alzheimer hastalarý örneðinde bakýma muhtaçlýk sorunu ele alýnacak, gelecek üzerine öngörüler ortaya konulacak
DetaylıErciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi The level of knowledge of inpatiens at Erciyes University hospital on the patient
DetaylıDiyaliz tedavisinde ilk seçenek: Periton diyalizi. Neslihan SEYREK, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji BD
Diyaliz tedavisinde ilk seçenek: Periton diyalizi Neslihan SEYREK, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji BD KBY PREVALANSI Dünyada SDBY Prevalans ve Prevalans İnsidansı İnsidans USRDS 2009 Önümüzdeki
DetaylıÝstanbul ilindeki hemþirelik yüksekokulu öðrencilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý
ARAÞTIRMA 19 Ýstanbul ilindeki hemþirelik yüksekokulu öðrencilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý Merve Kocaakman*, Güler Aksoy**, Hasan Hüseyin Eker* *Ýstanbul Ýl Özel Ýdaresi, Ýstanbul **Florence
DetaylıBirinci Basamakta Çalýþan Saðlýk Personelinin Aile Hekimliði Mevzuatýnda Yer Alan Bazý Konularý Benimseme Durumu
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Birinci Basamakta Çalýþan Saðlýk Personelinin Aile Hekimliði Mevzuatýnda Yer Alan Bazý Konularý Benimseme Durumu Opinions of Primary Care Health Workers on Family Medicine
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Yabancı Dil: İngilizce. Uluslararası dergilerde yayınlanan makaleler
ÖZGEÇMİŞ Adı : Derya Soyadı: : Özcanlı Atik Doğum Yeri : ADANA-Kozan Doğum Tarihi : 01.03.1981 Medeni Hali : Evli Tel: 0534 970 1568 E-posta: deryaatik@osmaniye.edu.tr EĞİTİM DURUMU: Mezun Olduğu Üniversite:
DetaylıTehlikeli Atýk Çözümünde EKOVAR...
ARA DEPOLAMA www. ekovar.com info@ ekovar.com Hilal Mah. 50. Sokak, 4. Cad. No: 8/8 Yýldýz - Çankaya / ANKARA Tel : +(90) 312 442 13 05 +(90) 312 442 11 43 Faks : +(90) 312 442 13 06 Tehlikeli Atýk Çözümünde
DetaylıSunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi
Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma
DetaylıDr. Ünal Ayrancý*, Dr. Nedime Köþgeroðlu**, Dr. Çýnar Yenilmez***, Fatma Aksoy****
Eskiþehir'de Yaþlýlarýn Sosyoekonomik Özellikleri ve Saðlýk Durumlarý Socio-economical Characteristics and Health Status of Elderly People in Eski ehir Dr. Ünal Ayrancý*, Dr. Nedime Köþgeroðlu**, Dr. Çýnar
DetaylıTürkiye de Özel Hastanelerin Web Sitelerinin Deðerlendirilmesi
Türkiye de Özel Hastanelerin Web Sitelerinin Deðerlendirilmesi Meriç ÇOLAK a, Beyza KAYMAKOÐLU a, Korkut ERSOY a a Baþkent Üniversitesi, Ankara An evaluation of Web Sites of Private Hospitals in Turkey
DetaylıDr. Sarp Üner*, Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ**, Sevgi Turan***, Umut Arýöz***, Dr. Orhan Odabaþý****, Dr. Melih Elçin****, Dr. Ýskender Sayek***** Giriþ
Ankara'da Birinci Basamak Saðlýk Kurumlarýnda Çalýþan Hekimlerin Sunulan Hizmetlere Ýliþkin Öz Deðerlendirmeleri The Self -Evaluation of Health Services by Physicians Working in Primary Health Care Units
DetaylıOvacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!
Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz
DetaylıEDMS, þirketlerin dinamik dokümanlar oluþturmasýný saðlayan, bu doküman ve belgeleri dijital olarak saklayýp, dünyanýn deðiþik noktalarýndaki
with BIM Suite EDMS, þirketlerin dinamik dokümanlar oluþturmasýný saðlayan, bu doküman ve belgeleri dijital olarak saklayýp, dünyanýn deðiþik noktalarýndaki kullanýcýlarýnýn eriþmesine olanak veren ve
DetaylıBALIKESÝR DEVLET HASTANESÝ DAHÝLÝYE KLÝNÝÐÝNDE YATAN YAÞLILARDA DÜÞME KORKUSU ve ETKÝLEYEN FAKTÖRLERÝN ÝNCELENMESÝ. Selda YÖRÜK
ADÜ Týp Fakültesi Dergisi 2012; 13(2) : 25-29 Araþtýrma BALIKESÝR DEVLET HASTANESÝ DAHÝLÝYE KLÝNÝÐÝNDE YATAN YAÞLILARDA DÜÞME KORKUSU ve ETKÝLEYEN FAKTÖRLERÝN ÝNCELENMESÝ 1 Selda YÖRÜK ÖZET GÝRÝÞ: Bu çalýþmanýn
DetaylıKan vücutta damarlar içerisinde dolaþýr.akciðerlerde
7 Prof. Dr. Ali KUTSAL Kan vücutta damarlar içerisinde dolaþýr.akciðerlerde temizlenen kan kalbin sol tarafýna gelir ve buradan kalbin kasýlmasý ile atardamar sistemine geçer.kapiller adý verilen ve doku
DetaylıYaygýn Anksiyete Bozukluðu Tanýlý Bireylere Verilen Psikoeðitimin Tedavideki Etkinliðinin Ýncelenmesi
ARAÞTIRMA Yaygýn Anksiyete Bozukluðu Tanýlý Bireylere Verilen Psikoeðitimin Tedavideki Etkinliðinin Ýncelenmesi The Efficacy of Psychoeducation as an Adjuvant Therapy in Generalized Anxiety Disorder Havva
DetaylıDr. Emel Ege**, Msc. Sermin Timur***, Msc. Handan Zincir**** yeterince hizmet götürülemeyen kesimdir
Ebelik Son Sýnýf Öðrencilerinin Aile Planlamasý Eðitimi Etkinliðinin Deðerlendirilmesi* The Evaluation of the Educational Activitres of Pregraduate Midwifery Students on Family Planning Methods Dr. Emel
DetaylıMart 2010 Otel Piyasasý Antalya Ýstanbul Gayrimenkul Deðerleme ve Danýþmanlýk A.Þ. Büyükdere Cad. Kervan Geçmez Sok. No:5 K:2 Mecidiyeköy Ýstanbul - Türkiye Tel: +90.212.273.15.16 Faks: +90.212.355.07.28
Detaylıaziantep Medical Journal Gwww.gantep.edu.tr/~tipdergi Derleme/Review Cinsel Saðlýk Eðitim Modeli: IMB Modeli Sexual Health Education Model: IMB Model Bilgin Kýray Vural, Gülbanu Zencir Pamukkale Üniversitesi
Detaylı1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ
1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ Burhanettin Kaya 1, Mine Kaya 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, 2 Uz.Dr., Ankara Halk Saðlýðý Müdürlüðü,
DetaylıPRE DİYALİZ DÖNEMDE HASTA EĞİTİMİNİN ROLÜ AYTEN KARAKOÇ
PRE DİYALİZ DÖNEMDE HASTA EĞİTİMİNİN ROLÜ AYTEN KARAKOÇ Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diyaliz Ünitesi Hasta Eğitimi Amerikan Aile Hekimleri Eğiticileri Topluluğu (STFM) hasta eğitimini: Sağlığı
Detaylı29 Fizik Tedavi Alan Hastalarýn Yaþam Kalitesinin Deðerlendirilmesi Assessment For Quality Of Life Of Patients Receiving Physical Therapy 1 Yrd.Doç. Dr.Birsen ALTAY 2 Yrd.Doç. Dr. H.Demet GÖNENER 1 Hemþ.
DetaylıKayseri Ýl Merkezinde Bir Saðlýk Ocaðýna Baþvuran Diyabetik Hastalarda Metabolik Kontrol Durumu ve Eþlik Eden Faktörler
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Kayseri Ýl Merkezinde Bir Saðlýk Ocaðýna Baþvuran Diyabetik Hastalarda Metabolik Kontrol Durumu ve Eþlik Eden Faktörler Metabolic Regulation and Related Factors in Diabetic
DetaylıErciyes Üniversitesi Týp Fakültesi Hemodiyaliz Ünitesi nde Diyaliz Tedavisi Gören Hastalarda Beslenme Durumu Ve Depresif Bozukluk
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Týp Fakültesi Hemodiyaliz Ünitesi nde Diyaliz Tedavisi Gören Hastalarda Beslenme Durumu Ve Depresif Bozukluk Nutritional Status and Depressive Disorders
DetaylıHEMÞÝRELERÝN ACÝL SERVÝSTE ÞÝDDET ÝÇEREN OLGU SENARYOLARINA YAKLAÞIMLARI
HEMÞÝRELERÝN ACÝL SERVÝSTE ÞÝDDET ÝÇEREN OLGU SENARYOLARINA YAKLAÞIMLARI Dr.Hem. Özlem ASLAN (*), Hem. Aysel LOFÇALI (**), Hem. Þennur UÐUR (**), Hem. Ayþe TUÐLU (**) Gülhane Tıp Dergisi 47 (1) : 18-23
DetaylıÇOCUKLARDA DİYALİZ. Prof. Dr. Mesiha Ekim. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalı
ÇOCUKLARDA DİYALİZ Prof. Dr. Mesiha Ekim Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalı Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Kongresi 19-23 Mayıs 2010 Antalya 2008 yılında ilk defa RRT
DetaylıSimge Özer Pýnarbaþý
Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.
DetaylıTükürük kreatinin ve üre değerleri kullanılarak çocuklarda kronik böbrek hastalığı tanısı konulabilir mi? Dr. Rahime Renda
Tükürük kreatinin ve üre değerleri kullanılarak çocuklarda kronik böbrek hastalığı tanısı konulabilir mi? Dr. Rahime Renda Tükürük Özellikleri Major ve minor tükürük bezlerinden salınır Günlük sekresyon
DetaylıHemodiyaliz ve Periton Diyalizi Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörler
Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörler GİZEM ÖZBUDAK Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği ABD Yüksek Lisans Öğrencisi Kronik böbrek
DetaylıTTB-GPE Ýletiþim Becerileri Eðitim Programý
TTB-GPE Ýletiþim Becerileri Eðitim Programý Tuðrul Erbaydar*, Özen Aþut*, Hüseyin Demirdizen*, Adile Öniz*, Hakan Þen*, Derya Karakaya*, Nevruz Gürceðiz*, Nilgün Arpacý*, Birgün Uz*, Perihan Etiz*, Sürel
DetaylıKalp Hastalarýnda Psikososyal Uyum, Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeylerine Bir Bakýþ
ARAÞTIRMA Kalp Hastalarýnda Psikososyal Uyum, Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeylerine Bir Bakýþ An Overview on Psychosocial Adaptation, Depression, Anxiety and Stress Levels in Patients with Heart Disease
DetaylıKamu Hastanelerinde Çalýþan Saðlýk PersonelindeÝþ Doyumu ve Stres Ýliþkisi
ARAÞTIRMA Kamu Hastanelerinde Çalýþan Saðlýk PersonelindeÝþ Doyumu ve Stres Ýliþkisi Relationship Between Job Satisfaction and Stress The Employee of Health Personnel in Public Hospitals Derya Nur 1 1
DetaylıHemodiyaliz Hastalarında Öz Bakım Gücünün Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi - Hatice Alemdar, Sezgi Çınar Pakyüz
Hemodiyaliz Hastalarında Öz Bakım Gücünün Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi - Hatice Alemdar, Sezgi Çınar Pakyüz Uzm. Hem., Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi, Hemodiyaliz Ünitesi.
Detaylı0.2-200m3/saat AISI 304-316
RD Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip hava kilidleri her türlü proseste çalýþacak rotor ve gövde seçeneklerine sahiptir.aisi304-aisi316baþtaolmaküzerekimya,maden,gýda...gibi
DetaylıHEMAR-G. Yaþlýlarýn Evde Günlük Yaþam Aktivitelerini Sürdürme Durumu ve Yaþam Kaliteleri HEMÞÝRELÝKTE ARAÞTIRMA GELÝÞTÝRME DERGÝSÝ.
HEMAR-G HEMÞÝRELÝKTE ARAÞTIRMA GELÝÞTÝRME DERGÝSÝ Yaþlýlarýn Evde Günlük Yaþam Aktivitelerini Sürdürme Durumu ve Yaþam Kaliteleri Hatice TEL* Nuran GÜLER** Havva TEL*** * Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi
DetaylıTEMÝZLÝK ÝÞÝNDE ÇALIÞAN KÝÞÝLERÝN TEMÝZLÝK VE SAÐLIK DAVRANIÞLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) TEMÝZLÝK ÝÞÝNDE ÇALIÞAN KÝÞÝLERÝN TEMÝZLÝK VE SAÐLIK DAVRANIÞLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ The evaluation of hygiene and health attitudes of cleaning workers Elçin Balcý 1,
Detaylıkonularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler Dairesi bir devlet kuruluºu olup, bu kuruluº ülkede yaºayan herkese ücretsiz hizmet vermektedir.
1/7 AMT FÜR SOZIALE DIENSTE FÜRSTENTUM LIECHTENSTEIN Sosyal Hizmetler Dairesi Çocuk ve gençlik hizmetleri Sosyal hizmetler Terapi hizmetleri Ýç hizmetler konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler
DetaylıALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI
Kýzýlcaþar Geleceðe Hazýrlanýyor Gelin Birlikte Çalýþalým ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI Mart 2014 ALPER YILMAZ Halkla Bütünleþen MUHTARLIK Ankara Gölbaþý Kýzýlcaþar Köyünde 4 Mart 1979
DetaylıTOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM
MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç
Detaylı57 Zihinsel Engelli Çocuklarýn Evde Bakýmý ve Hemþirelik Yaklaþýmý Caring Of A Mental-Impaired Child At Home And Nursing Approach 1 Yrd. Doç. Dr. H. Demet GÖNENER 2 Öðr. Gör. Yelda GÜLER 3 Yrd. Doç. Dr.
DetaylıHuzurevinde Yaþayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygýsý ve Günlük Yaþam Ýþlevlerinin Belirlenmesi
ARAÞTIRMA Huzurevinde Yaþayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygýsý ve Günlük Yaþam Ýþlevlerinin Belirlenmesi Depression, Death Anxiety and Daily Life Functioning in the Elderly Living in Nursing Home
DetaylıMerkezi Finans ve Ýhale Birimi'nin sözleþme makamý olduðu bu araþtýrma, Avrupa Komisyonu'nun mali destekleriyle ICON Institut Public Sector Gmbh, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve BNB
DetaylıTÜRKİYE DE HASTA UYUMU VE SORUNLAR
TÜRKİYE DE HASTA UYUMU VE SORUNLAR 51. Ulusal Diyabet Kongresi 22-25 Nisan Antalya Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Sağlık sistemi ve sağlık sunucuları
DetaylıKayseri Ýl Merkezinde Görev Yapan Öðretmenlerin Aldýklarý Saðlýk Hizmetlerinden Memnuniyetlerinin Deðerlendirilmesi
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Kayseri Ýl Merkezinde Görev Yapan Öðretmenlerin Aldýklarý Saðlýk Hizmetlerinden Memnuniyetlerinin Deðerlendirilmesi Evaluation of Teacher Satisfaction on Delivery of Health
DetaylıBir Anadolu Þehrinde Psikiyatri Kliniðine Baþvuran Hastalarýn Hastalýk Açýklama ve Çare Arama Davranýþlarý
ARAÞTIRMA Bir Anadolu Þehrinde Psikiyatri Kliniðine Baþvuran Hastalarýn Hastalýk Açýklama ve Çare Arama Davranýþlarý Patients' Who Admitted to Psychiatry Clinic in a Anatolian City Explanation Models for
DetaylıDr. Sevim Buzlu*, Nihal Bostancý**, Derya Özbaþ***, Sevil Yýlmaz****
Ýstanbul'da Bir Saðlýk Ocaðýna Baþvuran Kadýnlarýn Genel Saðlýk Anketine Göre Ruhsal Durumlarýnýn Deðerlendirilmesi Assessment of the Psychological Status of Women Who Applied to a Primary Care Unit in
DetaylıDÝYABET 79 Katkýlarýyla 18-20 Kasým 2011 Türk Tabibler Birliði tarafýndan kredilendirilecektir. DÝYABET 18-20 Kasým 2011 Ý.Ü. ÝSTANBUL TIP FAKÜLTESÝ DÝYABET 79 Katkýlarýyla Ýstanbul Týp Fakültesi Ýç Hastalýklarý
DetaylıKadýnlarýn Pap smear yaptýrma durumlarý ile bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi
Gülhane Týp Dergisi 2006; 48: 25-29 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2006 ARAÞTIRMA Kadýnlarýn Pap smear yaptýrma durumlarý ile bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi Aygül Akyüz (*), Gülten Güvenç (*), Tülay
DetaylıMedYa KÝt / 26 Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetimi konusunda Türkiye nin ilk dergisi HR DergÝ Human Resources Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetim Dergisi olarak amacýmýz, kurulduðumuz günden bu yana deðiþmedi: Türkiye'de
DetaylıSpor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý
Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði, üyeler arasýndaki haberleþme aðýný daha etkin hale getirmek için, akademik çalýþmalar yürüten bilim insaný, antrenör, öðretmen, öðrenci ve ilgili
DetaylıErciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi Change of Smoking Prevalence among Erciyes University Students between 1985
DetaylıPsikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma
ARAÞTIRMA Psikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma Hüseyin Güleç 1, Ayhan Yavuz 2, Murat Topbaþ 3, Ýsmail
DetaylıKRONİK HEMODİYALİZ HASTASI EĞİTİM PLANI NUR ÜNAL KAYA HİTİT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EROL OLÇOK EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ 2018
KRONİK HEMODİYALİZ HASTASI EĞİTİM PLANI NUR ÜNAL KAYA HİTİT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EROL OLÇOK EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ 2018 KRONİK BÖBREK HASTALIĞI Kronik Böbrek Hastalığı (KBH): Glomerül filtrasyon
DetaylıMODALİTE SEÇİMİNDE HASTA EĞİTİMİNİN ROLÜ
Otomatik Manuel Kadavra Canlı MODALİTE SEÇİMİNDE HASTA EĞİTİMİNİN ROLÜ Evde Merkezde Uzm. Hem. Ayşegül KAHRAMAN Adnan Menderes Üniversitesi Diyaliz Eğitim Hemşiresi SDBY Türkiye prevalansı 5 yıllık sağkalım
DetaylıOKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008
OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 6 Eylül 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 26989 YÖNETMELÝK Millî Eðitim Bakanlýðýndan: OKUL ÖNCESÝ
DetaylıDiyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesini Nasıl İyileştirelim? Dr. Betül Kalender KOÜ Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD Nefroloji BD
Diyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesini Nasıl İyileştirelim? Dr. Betül Kalender KOÜ Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD Nefroloji BD 16. 11. 2012 Diyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesi Diyaliz hastalarında yaşam
DetaylıHEMODİALİZ HASTALARINA VERİLEN DİYET VE SIVI EĞİTİMİNİN BAZI PARAMETRELERE ETKİSİ
HEMODİALİZ HASTALARINA VERİLEN DİYET VE SIVI EĞİTİMİNİN BAZI PARAMETRELERE ETKİSİ SELDA ARSLAN 1,FİGEN BEKAR TUNÇALP 2 1 Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü; 2 Selçuk Üniversitesi
DetaylıDiyaliz Hastalarında Antihipertansif İlaç Seçimi ve Pratik Öneriler
Diyaliz Hastalarında Antihipertansif İlaç Seçimi ve Pratik Öneriler Doç. Dr. Sabahat Alışır Ecder Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı KDIGO önerilerine
DetaylıSivas Numune Hastanesi Acil Servisine Baþvuran Ýntihar Giriþimlerinin Deðerlendirilmesi
ARAÞTIRMA Sivas Numune Hastanesi Acil Servisine Baþvuran Ýntihar Giriþimlerinin Deðerlendirilmesi Evaluation of Suicide Attempts Referring to Sivas Numune Hospital Emergency Department Etem Erdal Erþan
DetaylıAltý-onbir yaþ grubu çocuklarýn aðýz-diþ saðlýðý yönünden deðerlendirilmesi
Gülhane Týp Dergisi 2005; 47: 114-118 Gülhane Askeri Týp Akademisi 2005 ARAÞTIRMA Altý-onbir yaþ grubu çocuklarýn aðýz-diþ saðlýðý yönünden deðerlendirilmesi Ceyhan Altun (*), Günseli Güven (*), Feridun
Detaylı