Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR YENİ. Pegem. Pegem. Pegem. Pegem Pegem. Pegem Pegem. Pegem. Pegem. Pegem. Pegem

Transkript

1 ÖSYM NİN SORDUĞU TÜM SORULAR EĞİTİM BİLİMLERİ Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR YENİ

2 Komisyon Öğretmen Adayları İçin KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ KONU KONU DÜZENLENMİŞ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 9. Baskı Dizgi-Grafik Tasarım: Sibel Yatarkalkmaz Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Cantekin Matbaası (Ankara ) Yayınevi Sertifika No: Matbaa Sertifika No: 16102

3 Değerli Öğretmen Adayları Diğer bütün sınavlarda olduğu gibi KPSS`ye hazırlanan öğretmen adayları da geçmiş yıllarda yapılan sınav sorularını incelemekte, bu soruları çözmekte ve eksik oldukları konulara yönelik olarak çalışmalarını hızlandırmaktadırlar. Geçmiş yıllarda yapılan sınav sorularına kısmen KPSS hazırlık kitaplarında yer verilmektedir. Ancak 2001 yılından itibaren yapılmaya başlanan bu sınavlarda sorulan soruların ve çözümlerinin tamamının bulunduğu ve konularına göre düzenlendiği bir kaynak bugüne kadar yayımlanmamıştır. Bu amaçla hazırlanan kitapta, 2001 yılından başlayarak 2011 yılına kadar yapılan tüm KPSS Eğitim Bilimleri sınavlarında sorulan sorulara yer verilmiştir. Sorular ilk olarak sekiz ana başlık altında toplanmış (Gelişim Psikolojisi, Öğrenme Psikolojisi, Rehberlik, Eğitim Bilimine Giriş, Sınıf Yönetimi, Program Geliştirme, Öğretim Yöntem ve Teknikleri, Ölçme ve Değerlendirme), ardından her bir başlık konularına göre ayrılmış, yıl yıl sıraya dizilmiş ve her bir sorunun altına açıklamalı cevabı yazılmıştır. Örneğin; Gelişim Psikolojisi önce alt başlıklarına ayrılmış (Gelişimin Temel Kavramları, Gelişimin Temel İlkeleri, Gelişimin Dönemleri ve Gelişim Görevleri ) ardından, bu konulara ilişkin sorular 2001 yılından başlayarak 2011 yılına kadar arka arkaya sıralanmış ve her bir sorunun altına açıklamalı cevabı yazılmıştır. Bu anlamda; KPSS Tamamı Çözümlü Eğitim Bilimleri Çıkmış Sorular kitabımız, hem öğretmen adayları için hem de bu sınavlara dönük eğitim yapan kurs ve dershanelerde görev yapan öğretmenler için önemli bir rehber kitap niteliğindedir. Kitabımızın hepinize faydalı olacağını umuyor, Akademi Yayıncılık olarak başarılar diliyoruz. Akademi Yayıncılık

4 İÇİNDEKİLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ (1 / 58) Gelişimin Temel Kavramları...1 Gelişimin Temel İlkeleri...7 Gelişimin Dönemleri ve Gelişim Görevleri Psikoloji Kuramları Fiziksel ve Psikomotor Gelişim Bilişsel Gelişim Dil Gelişimi Kişilik Gelişimi Hümanistik Yaklaşım Ahlak Gelişimi Bireyi Tanıma Teknikleri Test Dışı Teknikler Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programları Eğitimde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yapısı ve Görevleri Psikolojik Danışma Kuramları İletişim ve İletişim Engelleri EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ (249 / 396) Temel Kavramlar Yüzyılda Avrupa da ve Türkiye de Eğitim ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ (61 / 176) Öğrenmenin Tanımı Öğrenme ile İlgili Temel Kavramlar Öğrenme Kuramları Tepkisel (Klasik) Koşullanma Klasik Koşullanma İlkeleri Bitişiklik Kuramı Bağ Kuramı Edimsel (Operant) Koşullanma İşaret-Gestalt Kuramı Sosyal Öğrenme Kuramı Gestalt Kuramı Bilgiyi İşleme Kuramı SINIF YÖNETİMİ (258 / 267) Sınıf Yönetiminin Tanımı ve İşlevi PROGRAM GELİŞTİRME (268 / 356) REHBERLİK (179 / 245) Rehberlik Nedir? Ne Değildir? Rehberliğin İlkeleri Çağdaş Eğitim Anlayışı ve Öğrenci Kişilik Hizmetleri Okullarda Rehberlik Hizmetleri Başlıca Rehberlik Türleri Problem Alanlarına Göre Rehberlik Program Geliştirmeye Giriş Program Geliştirme Model ve Yaklaşımları Program Geliştirmenin Planlanması Hedefler ve Belirlenmesi İçerik Eğitim Durumları Sınama Durumları Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi Plan v

5 ÖĞRETİM YÖNTEM ve TEKNİKLERİ (359 / 455) Öğretim İlkeleri, Kuram-Model ve Yaklaşımları Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları-Modelleri-Kuramları Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri Diğer Öğretim Teknikleri ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (459 / 524) Temel Kavramlar Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler Sınav Türleri Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler vi

6 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Gelişimin Temel Kavramları Gelişimin Temel İlkeleri Gelişimin Dönemleri ve Gelişim Görevleri Psikoloji Kuramları Fiziksel ve Psikomotor Gelişim Bilişsel Gelişim Dil Gelişimi Kişilik Gelişimi Hümanistik Yaklaşım Ahlak Gelişimi

7 Gelişim Psikolojisi 1 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI 1. Gelişimsel bağlamda, olgunlaşma hangi anlama gelmektedir? (2001) A) Kişiliğin gelişmesi ve zenginleşmesi B) Ergenlik döneminde gözlenen hızlı fiziksel büyüme C) Toplum tarafından kabul gören davranışların öğrenilmesi D) Bedensel büyüme ve gelişmenin gerekli davranış değişiklikleriyle tamamlanması E) Toplumsal olayları önyargısız biçimde ele alma becerisini kazanma Gelişim psikolojisinde olgunlaşma, herhangi bir organın, sosyal yaşantılardan bağımsız bir şekilde, genetik bir plan çerçevesinde gelişerek, fiziksel büyüme ve değişmelerle ile birlikte kendisinden beklenen gelişim görevlerini yapabilecek düzeye gelmesi anlamına gelmektedir. Soruda verilen örnekte uzman, çocuğun dil gelişiminin kazanılması için önemli zaman diliminde çocuğun çevresel koşullarının iyileştirilmesi ve çocuğa destek olunmasının önemini vurgulanmaktadır. Kritik dönem, kazanılacak özelliğin olumlu ya da olumsuz anlamda çevresel koşullardan en çok etkilendiği ve dışsal etkilere karşı bireyin en hassas olduğu dönemdir. Çevredeki uyarıcılar bu dönemlerde en güçlü etkiyi yaratmakta ve öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Özellikle çocuğun sosyal çevresinin koşulları düzenlemesi ve uyarıcı zenginliği kritik dönemde öğrenmeyi olumlu yönde etkileyen özelliklerdir. Bu nedenle annenin çocuğun dil gelişimi için çok önemli olan aylık döneminde onunla konuşmasının, dil gelişiminin kritik dönemine vurgu yapmaktadır Eylül 2001 tarihinde ABD de yaşanan terör eyleminden bu yana bazı çocukların, oyunlarında çeşitli malzemelerden kuleler yaptıkları ve oyuncak ya da hayali uçakları çarptırarak bunları devirdikleri gözlenmiştir. Bu durum, aşağıdaki gelişim psikolojisi kavramlarından hangisine bir örnektir? (2002) A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Kritik dönem D) Tarihsel zaman E) Gelişme 2. Bir uzman, on aylık bir çocuğun annesine, Artık bu aylardan sonra onunla sık sık konuşmalısınız. Bu dönem onun ilk sözcüğünü üretebilmesi için önemli bir dönemdir. demiştir. Uzman bu sözleriyle, dil gelişimi açısından aşağıdakilerden hangisinin önemini vurgulamaktadır? (2002) A) Oyun B) Kritik dönem C) Deneyim D) Zekâ yaşı E) Uyarıcı çeşitliliği Bireyin her alandaki gelişimi, içinde bulunulan zamana özgü sosyal olaylardan, olgulardan ve teknolojik gelişimden, doğrudan etkilenmektedir. Bu durum gelişim psikolojisinde, tarihsel zaman etkisi olarak anılmaktadır. Buna göre, içinde bulunulan zamanda ortaya çıkmış toplumsal olaylar, değerler ve değişiklikler, o toplumdaki bireylerin gelişimini etkilemektedir. Soruda ABD deki terör saldırılarının oyun çağındaki çocukların gelişimi üzerindeki etkisinden söz edilerek, bu olayların çocukların sembolik oyunlarının farklı yönde gelişmesine aracılık ettiğinden bahsedilmektedir.

8 2 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 4. Doğuştan görme engelli bir yetişkin ameliyat sonrası görme yetisini kazansa da bu yetiyi kullanma düzeyi, doğuştan beri iyi gören bireylerle aynı olmaz. Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin etkisini gösteren bir örnektir? (2002) A) Toplumsal uyum B) Deneyim C) Olgunlaşma D) Büyüme E) Bireysel farklılıklar Doğuştan görme engelli bir birey yetişkinlik yıllarından sonra görme yetisini kazansa da doğuştan beri iyi gören bireylerle aynı görme yetisine ulaşamaz. Seçenekleri incelediğimizde bu özelliklere sahip bireyler arasındaki farkı en iyi açıklayan kavramın deneyim kavramı olduğunu görüyoruz. 5. Tek yumurta ikizi kardeşlerden Ali doğum sırasında, Burak ise iki yaşında geçirdiği bir hastalık sonrasında işitme yeteneklerini kaybetmişler, bu nedenle konuşmayı öğrenememişlerdir. Her iki çocuk da on yaşındayken uygulanan cerrahi müdahaleyle işitme yeteneklerini tekrar kazanmış ve konuşmayı öğrenmeye başlamışlardır. Ancak Ali konuşmayı daha güç öğrenmiş ve konuşma becerisi açısından her zaman kardeşi Burak ın gerisinde kalmıştır. Ali nin konuşmayı öğrenmekle birlikte bu özellik açısından Burak tan geride olması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (2003) A) Yaş ilerledikçe dil öğrenme güçleşir. B) İnsanlar, kendilerini konuşmayı öğrenmeye yetenekli kılan bir yapı ile doğarlar. C) Dil öğrenme becerisi büyük ölçüde biyolojik olgunlaşma düzeyine bağlıdır. D) Konuşma becerisi açısından genetik olarak belirlenmiş bireysel farklar vardır. E) Gelişim sürecinde bazı becerilerin kazanılması açısından kritik olan dönemler vardır. Soruda gelişim sürecinde bazı becerilerin kazanılması açısından kritik dönemin önemi anlatılmaktadır. Dil gelişiminin kazanılması açısından önemli olan zaman dilimi 0 2 yaş arası dönemdir. Ali, dil gelişimi için kritik bir zaman olan bu dönemde işitme yeteneğini kaybetmiştir. Burak ise dil gelişimi için kritik dönemde dil yeteneğini az çok kazanmış kardeşi Aliy le kıyaslandığında dil gelişiminden daha ileri bir durumdayken, 2 yaşında işitme yeteneğini kaybetmiştir. Dolayısıyla Ali kritik dönemi olumsuz geçirdiği için ileriki yaşlarda tekrar sahip olduğu işitme yetisinde sürekli olarak Burak ın gerisinde kalmıştır. 6. Dokuz aylıktan beri lazımlığa alıştırılmak istenen çocuk, bu alışkanlığı bir buçuk yaşında kazanmıştır. Bu davranışın bir buçuk yaşında kazanılması, hareket gelişiminde aşağıdakilerden hangisinin önemini yansıtmaktadır? (2003) A) Geribildirimin B) Zekânın C) Olgunlaşmanın D) Çevrenin E) Devresel tepkinin Gelişim psikolojisinde, çevre etkisinden ve yaşantılardan bağımsız olarak, belli bir genetik plan dahilinde zaman içinde oluşan fiziksel ve zihinsel değişiklikler ve gelişmelerle birlikte organizmanın bir davranışı yapacak duruma gelmesi olgunlaşma kavramı ile açıklanır. Bireyin herhangi bir davranışı kazanması öncelikle o davranışla ilgili organların olgunlaşmış olma derecesine bağlıdır. Soruda, çocuğun 9 aylıkken fiziksel gelişimini tamamlamadığı ve tuvalet eğitimi için gerekli kaslarının henüz olgunlaşmadığı için kazanamadığı tuvalet alışkanlığını zaman içerisinde bir buçuk yaşına geldiğinde gerçekleşen olgunlaşmaya bağlı olarak kazandığı anlaşılmaktadır.

9 Gelişim Psikolojisi 3 7. Günümüzde ergenler internet kullanımına, özellikle internette karşılıklı sohbete (chat) çok fazla ilgi göstermektedirler. Ayrıca, ergenlerin iletişiminde cep telefonlarının önemi giderek artmaktadır. Bu yeni iletişim araçlarının ve serbest zaman etkinliklerinin ortaya çıkması, gelişimle ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? (2003) A) Tarihsel zaman B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Hazır bulunuşluk E) Kritik dönem Bireyin her alandaki gelişimi, içinde bulunulan zamana özgü sosyal olaylardan, olgulardan ve teknolojik gelişimden, doğrudan etkilenmektedir. Bu durum gelişim psikolojisinde, tarihsel zaman etkisi olarak anılmaktadır. Buna göre, içinde bulunulan zamanda ortaya çıkmış toplumsal ürünler, değerler ve değişiklikler, o toplumdaki bireylerin gelişimini etkilemektedir. Günümüzdeki iletişim teknolojileri, internet ve cep telefonu kullanımı da bireylerin iletişim biçimlerini ve serbest zaman etkinliklerinin farklı yönde gelişmesine aracılık etmektedir. 8. Bir anne, daha önce küçük nesneleri ağzı dar bir şişenin içine sokmakta zorlanan 1,5 yaşındaki oğlunun artık bu davranışı rahatlıkla yapabildiğini söylemektedir. Çocuğun bu davranışı zaman içinde kazanması, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? (2004) A) Geribildirim B) Zekâ C) Olgunlaşma D) Çevre E) Devresel tepki Soruda çocuğun fiziksel gelişimini tamamlamadığı ve kaslarının henüz olgunlaşmadığı için yapamadığı bir davranışı zaman içerisinde, gerçekleştirdiği olgunlaşmaya bağlı olarak kazandığı anlaşılmaktadır. Gelişim psikolojisinde, çevre etkisinden ve yaşantılardan bağımsız olarak, belli bir genetik plan dahilinde zamanla meydana gelen, fiziksel ve zihinsel değişiklikler ve gelişmeler olgunlaşma kavramı ile açıklanır. 9. Aşağıdakilerden hangisi kritik dönemin belirleyici özelliğidir? (2005) A) Çevresel uyarıcı ve olayların çocuğun gelişim ve öğrenmesi üzerinde daha kuvvetli ve kalıcı etki göstermesi B) Çocuğun toplumsal kural ve öğretilere daha sık baş kaldırması C) Bir gelişim dönemine ilişkin davranış örüntülerinin daha belirgin bir biçimde görünmeye başlaması D) Ana-baba ile çocuk arasında kuşak çatışması yaşanma olasılığının artması E) Akran ve arkadaşların çocuğun tutum ve davranışlarını belirlemede daha önemli bir rol oynamaya başlaması Kritik dönem, belli bir özelliğin kazanılmasında önemli olan zaman dilimidir. İşte belli bir özelliğin kazanılmasında önemli olan kritik dönemde, o gelişim dönemine özgü davranış örüntüleri ve özellikler belirginleşmeye ve öne çıkmaya başlar. Bu şekilde her kritik dönemin başat gelişim özellikleri ve davranış örüntüleri vardır. Dolayısıyla, kritik dönemde, bir gelişim dönemine özgü davranış örüntülerinin ve özelliklerin belirgin bir şekilde ortaya çıkma ve görünür hale gelmesi söz konusu olmaktadır. 10. Gelişim psikolojisinde, aşağıdaki kavramlardan hangisi türe özgü genetik yapı tarafından önceden belirlenmiş bir plan çerçevesinde, yaşantılardan bağımsız olarak ortaya çıkan biyolojik gelişmelere işaret etmek için kullanılır? (2005) A) Doğuştan donanım B) Gelişim C) Sosyalleşme D) Uyum kurma (akomodasyon) E) Olgunlaşma

10 4 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular Gelişim psikolojisinde, herhangi bir türe özgü genetik yapı tarafından önceden belirlenmiş bir plan çerçevesinde, öğrenmelerden ve yaşantılardan tamamen bağımsız olarak ortaya çıkan biyolojik süreç, olgunlaşma kavramı olarak tanımlanır. 11. Gelişimde olgunlaşma kavramı aşağıdaki süreçlerden hangisini anlatmak için kullanılmaktadır? (2006) A) Sosyal normlara uygun davranışların öğrenilmesi ve sergilenmesi B) Genetik olarak belirlenen bir plan çerçevesinde yaşantılardan bağımsız olarak gerçekleşen biyolojik gelişmeler C) İlk ergenlik döneminde başlayan ve yetişkinlik çağına kadar süren fiziksel ve cinsel değişmeler D) Büyüme ve gelişmeye eşlik eden öğrenilmiş davranış örüntülerinin kazanılması E) İlerleyen yaşla birlikte aşırı davranışların yerlerini yavaş yavaş ağırbaşlı davranışların alması Gelişim psikolojisinde olgunlaşma, herhangi bir organın kendisinden beklenen görevi, genetik olarak belirlenmiş bir plan çerçevesinde, fiziksel olarak yapabilecek duruma gelmesini anlatan biyolojik bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Olgunlaşma bu anlamda tamamıyla biyolojik bir süreci içerdiği için bireyin yaşantılarından ve öğrenmelerinden tamamen bağımsız olarak gerçekleşmektedir. 12. Gözlerinde kataraktla doğan ve 7 yaşına kadar tedavi olamayan çocuklar, daha sonra tedavi olsalar bile görme sorunlarıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu durumda, yaşamın ilk 7 yılı görme duyusu açısından aşağıdakilerin hangisiyle nitelendirilebilir? (2007) A) Duyusal-motor dönem B) Olgunlaşma düzeyi C) Hiyerarşik düzey D) Kritik dönem E) Gelişme dönemi Belli bir özelliğin kazanılmasında önemli olan bu zaman dilimi, gelişim psikolojisinde kritik dönem olarak adlandırılmaktadır. Eğer söz konusu organla ilgili özellikler ilgili dönemde kazanılmazsa, ilerde çok zor kazanılmakta ve problemler ortaya çıkmaktadır. Bir çocuğun görme duyusunun özelliklerini 6 yaşına kadar tamamlaması beklenir. Yani 0 6 yaş görme duyusunun gelişimi açısından kritik dönemdir. Dolayısıyla, 7 yaşına kadar görme problemi yaşamış bir bireyin, görme duyusu kritik dönemde gelişimini tamamlayamadığı için ilerde görme problemi yaşamaya devam edecektir. 13. Gelişimin, birbirini izleyen, ayırt edilebilir devreler hâlinde gerçekleştiğini öne süren kuramcılara göre, içinde yaşanılan çevrenin niteliği bu devreleri nasıl etkileyebilir? (2007) A) Hem hangi yaşta ortaya çıktıklarını etkiler hem de sıralarını değiştirebilir. B) Hangi yaşta ortaya çıktıklarını etkileyebilir ama sıralarını değiştiremez. C) Hangi yaşta ortaya çıktıklarını etkilemez, sıralarını kısmen değiştirebilir. D) Ne hangi yaşta ortaya çıktıklarını ne de sıralarını etkiler. E) Ne hangi yaşta ortaya çıktıklarını ne de sürelerini değiştirebilir. Gelişimin en önemli özelliklerinden bir tanesi, gelişimin evreler şeklinde gerçekleşmesi ve bu evrelerin sırasının her insan için değişmez ve evrensel olmasıdır. Gelişim dönemlerinin belli yaşlar arasında gerçekleştiği söylenebilir; yani her gelişim döneminin belli bir yaş aralığı vardır. Gelişim süreci boyunca, gelişim evrelerinin sırası değişmemekle birlikte, çevrede yaşanılacak olumlu ya da olumsuz durumlar, bir gelişim dönemindeki özellikleri bireyin biraz daha erken ya da geç yaşta kazanmasını sağlayabilir.

11 Gelişim Psikolojisi İlköğretim okuluna yeni başlayan Mehmet önlüğünü kendisi giyebilmekte, ancak annesi defalarca göstermesine karşın, önlüğünün yakasını bir türlü ilikleyememektedir. Mehmet in önlük yakasını bir türlü ilikleyememesi, aşağıdaki ifadelerden hangisiyle açıklanabilir? (2008) A) Yaka kullanmaya yeni başladığı için Mehmet deneyim eksikliği yaşamaktadır. B) Annesinin aşırı koruyucu tutumu nedeniyle Mehmet iliklemeyi öğrenememiştir. C) Mehmet yakasının düğmelerini ilikleyebileceği kritik döneme henüz ulaşmamıştır. D) Mehmet in el kasları yakasını ilikleyebilecek olgunluğa erişmemiştir. E) Mehmet in parmakları yakasını ilikleyebilecek kadar büyümemiştir. Bireyin herhangi bir davranışı kazanması öncelikle o davranışla ilgili organların olgunlaşmış olma derecesine bağlıdır, aksi takdirde birey o davranışı öğrenemez ya da gereği gibi öğrenemez. Soruda Mehmet in önlüğünün yakasını ilikleyememesi bunun için gerekli ince kaslarının olgunluk düzeyine ulaşmadığı anlaşılmaktadır. Bu ilikleme davranışını yapabilmesi Mehmet in ince kas yapısının bunun için gerekli olgunluğa erişmesi gerekir. 15. Fatma Hanım seneye okula başlayacak olan yeğeni Bertuğ a bir hediye vermek ister. Çocuk giysileri satan bir mağazadan Bertuğ un yaşını söyleyerek bir pantolon satın alır. Hediyesini yeğenine verdiğinde, uzun süredir görüşmemelerine karşın, satın aldığı pantolonun yeğeninin bedenine tam olduğunu görür, çok sevinir. Yukarıdaki paragrafta gelişim psikolojisine özgü kavramlardan hangisine vurgu yapılmaktadır? (2008) A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Öğrenme D) Hazırbulunuşluk E) Kritik dönem Fatma Hanım, uzun süre görmediği yeğenine, yaşını söyleyerek bir pantolon almakta ve pantolon yeğeninin bedenine uyduğu için sevinmektedir. Sorunun içeriğinde açıkça büyümenin tanımında bulunan kilo ve boyda niteliksel bir artıştan bahsedilmiş olmamasına rağmen, yaşa bağlı bir büyümenin olacağının tahmin edilmesi beklenmektedir. İşte büyüme, bireyin fizik yapısında zamana bağlı olarak meydana gelen nicelik boyutundaki değişikliklerdir. Bu örnekte de büyüme bedensel bir değişimin olma olasılığına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. 16. Gelişim psikolojisine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (2008) A) Güvenli bağlanan çocuklar, anneleriyle aralarında kurulan sevgi bağı nedeniyle anaokuluna başlarken yaşıtlarına oranla daha yoğun ayrılık kaygısı yaşarlar. B) Kimlik arayışı statüsünde bulunan ve anne babalarıyla aralarında sorunlar olan gençler, olumlu bir kimlik statüsüne sahiptirler. C) Dili anlamak ve konuşmak bebeklik döneminde eş zamanlı ortaya çıkar. D) İlköğretim çağında gözlenen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temelinde reddedici anne baba tutumu bulunmaktadır. E) İlk çocukluk döneminde ortaya çıkan döngüsel tepkiler oyun etkinliklerinin temelini oluşturur.

12 6 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular Kimlik arayışı içinde olan ergenler, çeşitli rolleri denerler ve kimliklerini oluşturma çabası içerisinde yetişkinlerle çatışmalar yaşayabilirler. Yetişkinler ya da ebeveynleri ile çatışma yaşamamak ergenin sorunlu olmadığı anlamına gelmez. Ergen bağımlı bir kimliğe sahip olduğu için yetişkinlerin görüşlerini olduğu gibi kabul ediyor olabilir. Ebeveynlerle sorun yaşamak da olumlu bir kimlik statüsüne sahip olunacağı anlamına gelmemektedir. Kimlik arayışı içinde olan ve anne babalarıyla aralarında sorun olan gençlerin olumlu bir kişiliğe sahip olduğunu söylemek fazla kesin ve genelleştirilmiş bir ifadedir. Bu nedenle soruda bu ifadeye ilişkin sorun olduğu düşünülmektedir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadelerin doğru biçimleri şu şekildedir; güvenli bağlanan çocuklar daha az ayrılık kaygısı yaşarlar; dili anlama ve konuşma için bebeklik erken bir dönemdir; hiperaktivite ve dikkat bozukluğunun nedenleri arasında ana-baba tutumlarına ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır; döngüsel tepkiler de bebeklik dönemine ilişkin bir özelliktir. Bu nedenle bu seçenekler de doğru cevap değildir. 17. İnsan gelişimine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (2008) A) Ahlak gelişimi, bilişsel gelişim tamamlandıktan sonra başlar. B) Yetişkinlikte psikolojik sorunlar azalır, biyolojik sorunlar artar. C) Dil gelişimi ile bilişsel gelişim arasında nöbetleşe bir ilişki vardır. D) Psikomotor gelişim bedensel gelişimden bağımsız oluşur. E) Üst düzey ahlaki davranışlar soyut düşünmeyi gerektirir, ancak tersi doğru değildir. Ahlak gelişimi bilişsel gelişimle paralel ilerleyen bir süreçtir. Bireyin üst düzey ahlaki yargılama becerisine sahip olması için üst düzey bilişsel becerilere sahip olması gerekmektedir. Yani üst düzey ahlaki gelişim, üst düzey bilişsel gelişimi gerektirir; ancak üst düzey bilişsel becerilere sahip bir bireyin ahlaki gelişim düzeyinin mutlaka üst seviyede olacağı söylenemez. Başka bir ifadeyle zeki bir insanın ahlaklı olacağını söylemek yanlıştır. Birey, bilişsel gelişim açısından soyut işlemler basamağında iken alt düzey ahlaki gelişim özellikleri gösterebilmektedir. Bu nedenle cevap bu seçenektir. 18. Bir araştırmada ilköğretim öğrencilerine bir yıl arayla iki kez ilgi envanterinin uygulanmasından 0,62; üniversite öğrencilerine uygulanmasından 0,80 korelasyon kat sayısı elde edilmiştir. Aynı çalışmada ilköğretim öğrencilerine ölçme aracının üç yıl arayla iki kez uygulanmasından 0,31; üniversite öğrencilerine aynı zaman aralığında iki kez uygulanmasından 0,63 korelasyon kat sayısı hesaplanmıştır. Ayrıca üniversiteden sonra yaşamın sonuna kadar ilgi puanlarındaki kararlığın 0,70 civarında olduğu gözlenmiştir. Bu araştırmaya göre, ilgi puanlarındaki kararlığın artışı, gelişim psikolojisine özgü aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? (2009) A) Büyüme B) Öğrenme C) Hazırbulunuşluk D) Kritik dönem E) Yaş Bireyin bir kişiye, objeye ya da etkinliğe karşı sürekli olarak hoşlanma, hoşlanmama, kayıtsız kalma şeklinde gösterdiği tepkiler olarak tanımlanan ilgi, bireyin geçirmiş olduğu yaşantıların etkisiyle değişebilme özelliğine sahiptir. Öte yandan zihinsel gelişim açısından olgunlaşma, bireyin bir sonraki zihinsel gelişim dönemine geçebilmesi için gerekli koşullardan biridir. Bu anlamda bireyin içinde bulunduğu gelişim dönemine bağlı olarak ilgileri değişmesi ve ilgi puanlarındaki kararlığın artışı yaş faktörün kaynaklanmaktadır.

13 Gelişim Psikolojisi Bir araştırmacı çocukların yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünü incelemek ister. Bu amaçla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rastgele örnekleme yöntemiyle seçerek toplam 150 çocuktan tek seferde veri toplar. Daha sonra verileri çözümleyerek farklı yaşlarda dil gelişimine ilişkin genellenebilir sonuçlar ortaya koyar. Bu araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? (2010) A) Meta-analiz B) Kesitsel C) Örnek olay D) Nitel E) İzleme Gelişim psikolojisinde en yaygın araştırma deseni, aynı anda farklı yaş gruplarındaki bireylerin belli bir gelişimsel özellik açısından farklılık gösterip göstermediğini inceleyen kesitsel desendir. Buna göre çocukların yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünün incelenmesi amacıyla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rastgele seçerek hepsinden tek seferde veri toplanması, kesitsel desen kullanıldığını göstermektedir. Gelişimin Temel İlkeleri 20. Oynadığı topu önceleri elleri, kolları ve göğsü yardımıyla tutabilen bir çocuğun, kasları geliştikçe topu yalnızca elleriyle tutabilmesi, gelişimin hangi temel ilkesiyle açıklanabilir? (2004) A) Gelişimde bireysel farklar vardır. B) Gelişim bir bütündür. C) Gelişimde kritik dönemler vardır. D) Gelişim genelden özele doğrudur. E) Gelişim, çevre ile kalıtımın etkilerinin bir ürünüdür. Gelişimin temel ilkesinden bir tanesi; gelişimin genelden özele doğru olduğu ilkesidir. Soruda işaret edilen durum, çocuğun herhangi bir tepki verirken ya da bir davranış yaparken daha önceleri tüm vücudunu kullandığı ancak zaman içinde kasları gelişimini tamamladıkça daha özel organlarla tepki vermeye başladığıdır. Bu noktada denilebilir ki tıpkı bedenin gelişiminde olduğu gibi davranışlar da genel davranışlardan özel davranışlara doğru bir gelişim süreci izlenir. 21. Erikson un Temel güven duygusu 0 1 yaşlarında kazanılmaktadır. görüşü, gelişimin hangi temel ilkesini desteklemektedir? (2005) A) Gelişimde bireysel farklar vardır. B) Gelişim bir bütündür. C) Gelişimde kritik dönemler vardır. D) Gelişim genelden özele doğrudur. E) Gelişim içten dışa doğru Kritik dönem; belli bir özelliğin, davranışın kazanılması için önemli bir zaman dilimi olarak tanımlanır. Dolayısıyla, soruda yer alan 0 1 yaşlarında temel güven duygusu kazanılmaktadır ifadesi bu duygunun kazanılması açısından 0 1 yaş aralığının önemli bir zaman dilimi olduğunu gösteren ve gelişimde kritik dönemler vardır ilkesini destekleyen bir ifade olmaktadır. 22. Yeni doğum yapan Hatice, bebeğinin başının diğer organlarına göre büyük olduğunu fark eder ve kaygılanarak bebeğini bir doktora götürür. Doktor korkulacak bir şey olmadığını belirtir. Bebeğin başının diğer organlarına göre büyük olması aşağıdaki gelişim ilkelerinden hangisiyle ilişkilidir? (2006) A) Gelişim baştan ayağa doğru olur. B) Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır. C) Gelişim içten dışa doğru gerçekleşir. D) Gelişimde kritik dönemler vardır. E) Gelişim genelden özele doğrudur. Doğum öncesinde önce bebeklerin başı gelişir. Doğum sonrasında da bebeklerin en gelişmiş en büyük organları başlarıdır. Daha sonra diğer organları gelişir. Bebek önce başını tutmasını öğrenir, yürüme, ince motor beceriler vs daha sonra kazanılan özelliklerdir. Bu durum gelişimin yordanabilir bir sıra takip etmesi, yani gelişimin baştan ayağa doğru gerçekleştiği ilkesi ile açıklanabilir.