-Joys of Freedom: An Economist s Odyssey, David R. Henderson, Prentice Hall, Ocak

Transkript

1 Dikkat! Değerli okuyucular, Kitapların tüm telif hakları Talat Turhan'a ait olup izinsiz çoğaltılamaz, alıntı yapılamaz, başka sitelerde kullanılamaz. Copyright 2008 Talat Turhan Önsöz 1999 yılında yayınlanan bir kitabımda1 emperyalizmin gizli örgütlerinden söz etmiştim. O günden bugüne değin yazılan birçok yapıtta bu örgütlere yer verildi. (CFR, Bilderberg Grubu, Trilateral Komisyon) Kuşkusuz, emperyalizmin örgütleri bu kadar değildi. Binlerce legal, illegal oluşum ahtapot gibi dünyayı sarmış, soyup sömürüyordu. Genel Olarak ABD, AB, Japonya dan oluşan Kuzey ülkeleri -ki ben bu bölgeyi Trilateral Coğrafya olarak tanımlıyorum- yoksul Güneyi soymak için ABD patronajında G-7 ülkeleri diye örgütlenmişlerdi. Küresel soygun için işbirlikçi iktidarlar oluşturuluyor, bu iktidarların egemenleştiği ülkelerde2 koşut örgütlenmeler yaşama geçirilmiş bulunuyordu. Çağdaş uygar olduğu varsayılan ABD, ülke düzenlerini kendi çıkarlarına uygar bir yapıya dönüştürmek için seçimlere hile katmaya çalışıyor, darbeler düzenliyordu. Şimdilerde ise hizaya sokacağı ülkelere demokrasi (!) getirmek için özgürleştirme (!) eylemlerine girişiyor, şok ve dehşet operasyonu adı altında kan ve ölüm kusarak ABD imparatorluğunu kurmaya çalışıyor, saldırısına diğer ülkeleri de ortak ederek savaş suçları işletiyor. Şubat 2005 de yayınlanan diğer bir kitabımda3 ise Küresel Çete nin kamuoyunca belki de hiç bilinmeyen diğer örgütlerini açıklamaya çalıştım. Sıra bu örgütlerin içyüzünü gözler önüne sermeye gelmişti. Bu zor işi başarmak için desteğe gereksinmem vardı. Tam bu noktada Mehmet Eymen imdadıma yetişti. Sayısız örgütler içinde mercek altına alınması gereken ilk örgütün Mont Pelerin Cemiyeti olduğu konusunda birleşip çalışmaya koyulduk. Mont Pelerin Cemiyeti, kapitalist kuramcıların Prof. Friedrich von Hayek liderliğinde 1947 yılında ilk toplantısısını yaptığı İsviçre de yerleşim biriminden alıyordu adını. Ekonomiyle az çok ilişkisi olan herkes Prof. Friedrich von Hayek ve yapıtlarını tanır. Ancak onun kurduğu Mont Pelerin Cemiyeti ülkemizde bilinmediği gibi, 1947 yılından bu yana da dünyada yalnızca üç kitap yayınlanmıştır cemiyet hakkında4. Ve bunlardan da yalnızca bir tanesi tümüyle cemiyeti irdelemektedir. Biz, Mont Pelerin Cemiyeti hakkında ilk kez oluşturulan bu ayrıntılı kitapta cemiyeti ve çalışmalarını derinliğine irdelerken, yapıta ek olarak bir de CD hazırladık. Bu etkileşimli ortam ekinde cemiyet Başkanlarından Arthur Shenfield in ele geçirilmiş bir toplantı video bandını izleyebilir; cemiyetin tüm Başkanlarını, toplantıları takvimlerini, toplantı tutanaklarını, Children of Satan kitapçığını, Chattanooga toplantısına sunulan Gwartney- Lawson tebliğini, 2004 Yılı Hayek Ödülü ikincisi ve üçüncüsü makaleleri okuyabilir; Başkanların fotoğraflarını, çeşitli toplantılarından resimleri ve nihayet Mont Pelerin kasabasını, kasabadaki şatoyu ve toplantılar otelini görebilirsiniz. Gerçekten de Mont Pelerin Cemiyeti dünyayı sözde liberal söylemlerle uyutmuş ama arka elden küreselleşmenin altyapısını oluşturan çalışmalarını karar merkezlerine ulaştırmış, bunların uygulanmasına eylemli katkılarda bulunmuştur. Cemiyetin kuruluşunun soğuk

2 savaşın başlarına denk düştüğünü göz ardı etmememiz gerektiği kadar Citizens Electoral Council of Australia tarafından yayınlanmış Children of Satan kitapçığında da örgütün kurucularının post-nazi olarak değerlendirildiğini de unutmamalıyız. Sonuçta Mont Pelerin Cemiyeti tarafından Çok Uluslu Şirketlerin (ÇUŞ) diktasını temel alan bir anlayış 1947 yılından bu yana adım adım dünyaya dayatılıp Yeni Dünya Düzeni (YDD) kurulmaya çalışılmaktadır. Sıkça vurgulandığı gibi küreselleşme olgusunun 1990 lı yıllardan sonra başladığı söyleminin bir safsatadan başka şey olmadığının bu yapıt okunduktan sonra iyice anlaşılacağını umuyorum. Mustafa Kemal önderliğinde kurtuluş savaşı kazanımları sonucunda tarih sahnesinde yer alan Türkiye Cumhuriyeti nin temel şiarları; - Tam bağımsızlık, - Antiemperyalizm, - Antikapitalizm dir.5 Bugün bu şiarlar 1947 den -ne rastlantıysa Mont Pelerin Cemiyeti nin kuruluşuna koşut tarihten- bu yana işbirlikçi iktidarlar tarafından bütünüyle ortadan kaldırılmıştır. - Serbest Piyasa Ekonomisi, - Özel Sektör egemenliği, - Özelleştirme, - Sıkı Para Politikası, - Sendikal hakların tümden kısıtlanması vb. gibi uygulamaların topluma dayatılarak yeni ekonomik düzenin yaşama geçirilmesi, Atatürk ü aşmaktan, onu yadsımaktan geçmektedir. Onun için ABD6 ve AB, yerli işbirlikçileri ile Atatürkçülüğün altını oymaktadırlar. Bu oluşumda Mont Pelerin Cemiyeti nin katkıları yadsınamaz. Neo-liberalizmi öne çıkaran cemiyet, devletçilik e kesinlikle karşı çıkmakta, kamunun iyeliğindeki her şeyin özel sektöre devrini öngörmekte, emperyalist sömürüye kuramsal teçhizat sunmakta ve toplumu yadsıyan kesimlere cephane takviyesini sürdürmektedir. Oysa Mustafa Kemal demektedir ki, Devletçiliğin bizce anlamı şudur: Kişilerin özel teşebbüslerini ve şahsi faaliyetlerini esas tutmak; fakat büyük bir milletin ve geniş bir memleketin bütün ihtiyaçlarını ve çok şeylerin yapılmadığını göz önünde tutarak, memleket ekonomisini devletin eline almak. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Türk vatanında asırlardan beri kişisel ve özel teşebbüslerle yapılamamış olan şeyleri bir an önce yapmak istedi; ve kısa bir zamanda yapmayı başardı. Bizim takip ettiğimiz bu yol, görüldüğü gibi liberalizmden başka bir yoldur. (1936) Kitapta Mont Pelerin Cemiyeti ne Türkiye den katkıda bulunan -ya da onlardan ve bağlısı kuruluşlardan maddi destek alan- kişiler ve örgütlerin bağlantılarını görüp şaşıracaksınız. Hangi örgütler nerelerden arpalanmış hayret edeceksiniz.

3 Peki, sıra ne zaman bize gelecek deyip koyun gibi bekleyecek miyiz? Hayır, milyarlarca hayır! Tüm mazlum ulusların Irak taki direnişe çok şey borçlu olduklarını düşünüyorum. ABD hegemonyasına karşı dünyanın her yanında küresel başkaldırı7 başlamıştır. Kendiliğinden - spontane- gelişen bu karşı koyuşu tüm mazlum ülkeler bir araya gelip örgütlemeli, antikapitalist ve anti-emperyalist mücadeleye gün geçirmeden başlanılmalı, Türkiye yi haritadan silmek isteyenlerin günümüzde de devam eden niyetleri kursaklarında bırakılmalı, ABD tek süper güç diye sürekli yineleyen işbirlikçilerin çanına ot tıkanmalıdır. Kitabı birlikte yazdığımız Mehmet Eymen i tanıyanlar çok iyi tanırlar. Tanımayanlar sitesini tıklasınlar Son olarak, bu çalışmanın yayınlanmasında emeği geçen İleri Yayınları çalışanlarına ve özellikle Özgür Erdem e teşekkürü borç bilirim. Saygılarımla, Talat Turhan Kuzguncuk, 28 Mart Çeteleşme, Talat Turhan, Akyüz Yayınları, Haziran Emperyalizmin Bataklığında İstihbarat Örgütleri / Doruk Operasyonu, Talat Turhan, Sorun Yayınları, Küresel Çete, Talat Turhan, İleri Yayınları, Şubat A History of the Mont Pelerin Society, R. M. Hartwell, The Freeman, Temmuz Joys of Freedom: An Economist s Odyssey, David R. Henderson, Prentice Hall, Ocak -Children of Satan, Citizens Electoral Council of Australia, Ekim Bütün vatandaşlarım tarafından da paylaşılan kanaatim şudur ki, zulüm altında tutulan Asya ve Afrika halkları ile Batıdaki işçiler uluslararası kapitalizmin kendilerini, efendilerinin çıkarları için istismar etmek gayesiyle sabırlarını suistimal ettiklerini anladıkları ve çalışan kitleler tarafından sömürgeci siyasetin meşum tesirinin bilincine varıldığı zaman, burjuva sınıfının kuvveti ortadan kalkacaktır Bugün günün ağardığını nasıl görüyorsam, uzaktan bütün şark milletlerinin de uyanışlarını öyle görüyorum. İstiklal ve hürriyetine kavuşacak olan çok kardeş millet vardır. Onların yeniden doğuşu, şüphesiz ki terakkiye ve refaha müteveccih olacaktır. Bu milletler bütün güçlüklere ve bütün engellere rağmen muzaffer olacaklar ve kendilerini bekleyen geleceğe ulaşacaklarıdır. Sömürgecilik ve emperyalizm yeryüzünden yok olacak ve yerlerinde milletler arasında hiçbir renk, din ve ırk farkı gözetmeyen yeni bir ahenk ve işbirliği çağı hakim olacaktır. (Mustafa Kemal Atatürk) 6. ABD, Kurtuluş Savaşı nın başından beri Mustafa Kemal ve Türkiye ye karşıdır. 5 Ağustos 191 da Başkan Wilson, Türkiye yi parça parça ederim tehditini savurmakta ve Türkiye haritadan silinmelidir demektedir. (Bakınız: Yargılayanları Yargılıyorum! Bomba Davası / Savunma - 1; Talat Turhan, Sorun Yayınları, Eylül 2004)

4 7. Bakınız: -Seattle : Dünyayı Sarsan 5 Gün, Alexander Cockburn - Jeffrey St. Clair, Agora Kitaplığı, Eylül Dünya Sosyal Forumu: Aşağıdan Küreselleşme Hareketi ve Küresel Direniş, F. Levent Şensever, Metis Kitap, Ekim Küresel Başkaldırı Yirmi Birinci Yüzyıl Tiranlarına Karşı Mücadele, Neva Welton/Linda Wolf, Aykırı Yayınları, Ocak 2004

5 Önsöz-Ek: 2 Mont Pelerin Cemiyeti nin Günümüzdeki Yöneticileri: Başkan Victoria Curzon-Price (İsviçre) Kıdemli Başkan Yard. Leonard Liggio (ABD) Genel Sekreter Mali İşler Sekreteri Başkan Yardımcıları Carl-Johan Westholm (İsveç) Edwin J. Feulner (ABD) Charles Baird (ABD) Carlos Cáceres (Şili) Yoshinori Shimizu (Japonya) Jesus Huerto de Soto (İsp.) Direktörler Kurulu Eamonn Butler (İngiltere) Jean-Pierre Centi (Fransa) Peter Kurrild-Klitgaard (Danimarka) Greg Lindsay (Avustralya) Eduardo Mayora (Guatemala) Ruth Richardson (New Zealand) Michael Zoller (Almanya)

6 Önsöz-Ek: 3 Mont Pelerin Cemiyeti nin Günümüzdeki Yöneticileri: Başkan Victoria Curzon-Price (İsviçre) Kıdemli Başkan Yard. Leonard Liggio (ABD) Genel Sekreter Mali İşler Sekreteri Başkan Yardımcıları Carl-Johan Westholm (İsveç) Edwin J. Feulner (ABD) Charles Baird (ABD) Carlos Cáceres (Şili) Yoshinori Shimizu (Japonya) Jesus Huerto de Soto (İsp.) Direktörler Kurulu Eamonn Butler (İngiltere) Jean-Pierre Centi (Fransa) Peter Kurrild-Klitgaard (Danimarka) Greg Lindsay (Avustralya) Eduardo Mayora (Guatemala) Ruth Richardson (New Zealand) Michael Zoller (Almanya)

7 Mont Pelerin Cemiyeti nin Başkanları: Prof. Friedrich von Hayek (Avusturya: ) Prof. Wilhelm Ropke (İsviçre: ) Prof. John Jewkes (İngiltere: ) Prof. Friedrich Lutz (Almanya: ) Prof. Bruno Leoni (İtalya: ) Prof.Guenter Schmolders (Almanya: ) Prof. Milton Friedman (ABD: ) Prof.Arthur Shenfield (İngiltere: ) Prof. Gaston Leduc (Fransa: ) Prof. George Stigler (ABD: ) Prof. Manuel Ayau (Guatemala: ) Prof. Chiaki Nishiyama (Japonya: ) Lord Harris of High Cross (İngiltere: ) Prof. James Buchanan (ABD: ) Prof. Herbert Giersch (Almanya: ) Prof. Antonio Martino (İtalya: ) Prof. Gary Becker (ABD: ) Prof. Max Hartwell (İngiltere: ) Prof. Pascal Salin (Fransa: ) Dr. Edwin J. Feulner (ABD: ) Dr. Ramon P. Diaz (Uruguay: ) Prof. Christian Watrin (Almanya: )

8 Prof. Leonard P. Liggio (ABD: ) Prof. Victoria Curzon-Price (İsviçre: )

9 Önsöz-Ek: 5 Mont Pelerin Cemiyeti nin Toplantılarının Yapıldığı Yerler: Kuruluş Toplantısı Mont Pelerin, İsviçre 1947 Genel Toplantılar Seelisberg, İsviçre 1949 Bloomendaal, Hollanda 1950 Beauvallon, Fransa 1951 Seelisberg, İsviçre 1953 Venedik, İtalya 1954 Berlin, Almanya 1956 St. Moritz, İsviçre 1957 Princeton, ABD 1958 Oxford, İngiltere 1959 Kassel, Almanya 1960 Torino, İtalya 1961 Knokke, Belçika 1962 Semmering, Avusturya 1964 Stresa, İtalya 1965 Vichy, Fransa 1967 Aviemore, İskoçya 1968 Münih, Almanya 1970 Montreux, İsviçre 1972 Brüksel, Belçika 1974 St. Andrews, İskoçya 1976 Hong Kong 1978 Stanford, ABD 1980

10 Berlin, Almanya 1982 Cambridge, İngiltere 1984 St. Vincent, İtalya 1986 Tokyo, Kyoto, Japonya 1988 Munich, Almanya 1990 Vancouver, Kanada 1992 Cannes, Fransa 1994 Viyana, Avusturya 1996 Washington, D.C., ABD 1998 Santiago, Şili 2000 Londra, İngiltere 2002 Salt Lake City, ABD 2004 Bölgesel Toplantılar Tokyo, Japonya 1966 Caracas, Venezuela 1969 Rockford, ABD 1971 Salzburg, Avusturya 1973 Guatemala City, Guatemala 1973 Hillsdale, ABD 1975 Paris, Fransa 1977 Amsterdam, Hollanda 1977 Madrid, Spain 1979 Stockholm, İsveç 1981 Vina del Mar, Şili 1981 Vancouver, Kanada 1983 Paris, Fransa 1984 Sidney, Australia 1985 Indianapolis, ABD 1987 Christchurch, Yeni Zelanda 1989

11 Antigua, Guatemala 1990 Big Sky, Montana, ABD 1991 Prag, Çekoslovakya 1991 Rio de Janeiro, Brezilya 1993 Cape Town, Güney Afrika 1995 Cancun, Meksika 1996 Barcelona, İspanya 1997 Vancouver, Kanada 1999 Potsdam, Almanya 1999 Bratislava, Slovakya 2001 Chattanooga, ABD 2003 Hamburg, Almanya 2004 Özel Toplantılar Taipei, Tayvan 1978 Taipei, Tayvan 1988 Mont Pelerin, İsviçre 1997 Bali, Endonezya 1999 Goa, Hindistan 2002 Sri Lanka 2004

12 I Giriş

13 1978 yılı NATO Doruk Toplantısı, Washington daki Kennedy Merkezi nde büyük bir gösteriyle başladı. Merkezin ana salonunun sahnesinde upuzun bir masa vardı. Masanın ardında 15 sandalye ve onların ardında da borazanlı askerler. Ansızın borazanlar çalmaya başladı ve sahnenin iki yanındaki kapılardan hükümet başkanları çıktılar. Ağır adımlarla yürüyüp masadaki yerlerini aldılar. Ama aralarında ABD Başkanı Carter yoktu. Derken borazanlar upuzun bir marş çalmaya başladılar ve başladıkları gibi ansızın susuverdiler. Tüm salon sessizliğe gömüldü. Hoparlörlerden bariton bir ses yükseldi ve ABD Başkanının gelmekte olduğunu duyurdu. Masaya oturmuş olan tüm hükümet başkanları ayağa kalktılar. Carter küçük adımlarla sahneye girdi. Herkes tarafından alkışlanmasını kocaman bir gülücükle karşıladı. O sırada Amerikan TV leri Carter a değil diğer ülkelerin hükümet başkanlarına odaklanmışlardı. ABD Başkanı önünde ayağa kalkan Batılı liderleri gösteriyorlardı izleyicilerine. Az önce de tüm liderlerin sahneye girdikleri sırada NATO Genel Sekreteri Joseph Luns a odaklanmışlardı. Luns, protokol yetkilisi sanıp borazancıların başındaki subayın elini sıkmaya kalkışmış, subay da uzun süre elini vermemekte direnmişti çünkü. Ayni anda masa başına da odaklanmıştı kameralar. Lüksemburg Başbakanı Thorn ile Kanada Başbakanı Trudeau yanlışlıkla ayni sandalyeye oturmaya kalkmışlardı. ABD TV leri, Başkan Carter dışında diğer Batılı liderleri gülünç durumda göstermeye çabalıyorlar, bir hor görme oyunu oynuyorlardı sanki. Bir oyun da masa başında oynanıyordu. Oldukça düşündürücü bir oyun. Başkan Carter çok kısa bir açılış konuşması yaptı ve Sözü, doruğun onur konuğu Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit e bırakıyorum dedi. O anda tüm kameralar Ecevit e döndü. Salondan da başdöndürücü bir alkış yükseldi. Sandalyesinde sürekli devinen ve gergin yüzüyle dikkat çeken Ecevit in tikleri durdu, bedeni dinginleşti. Masadaki diğer liderler tedirgindi o sırada. İki hafta önce Ecevit, Londra ydı ve yapılacak NATO doruğunda ABD nin Sovyetler e karşı bir güç çıkışı yapmak amacıyla Başkan Carter ın Ulusal Savunma Danışmanı Zbignew Brzezinski tarafından kotarılan Genel İlkeler Bildirisi metnini eleştirmişti. Üstelik metin, Çok Gizli kaydıyla tüm üye ülkeler başkentlerine gönderilen bir belgeydi. Ama içeriğinden anlaşılan oydu ki, bu metinle Carter NATO doruğunda bir gövde gösterisi yapmak istiyor ve kendisini yumuşak başkan diye niteleyen Cumhuriyetçilere karşı bir iç politika hamlesi hazırlıyordu. Ecevit, Londra da televizyona çıkmış, gazetecilere özel demeçler vermiş ve bu arada Brzezinski planına da göndermelerde bulunmuştu. Bu öneri, Türkiye tarafından içinde bulunulan koşullarda kabul edilemez. Bir yandan ambargo sürdürülür öte yandan müttefik ülkeler öncelik vermeleri gerekirken hiçbir ekonomik destekte bulunmadıkları Türkiye den dayanışmadan söz eden bir bildiriyi imzalamalarını bekleyemezler demişti. Konuyu Washington da tartışacaktı. Ecevit bununla da kalmamış, Londra daki Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü nde de konuşmuş ve Dünya büyük ölçüde değişti, soğuk savaş günleri geride kaldı. Ancak Türkiye nin savunma düzeni ve yapısı büyük ölçüde soğuk savaş yıllarına dayanıyor. Türkiye nin karşı karşıya kaldığı tehditler de son yıllarda oldukça değişti. Örneğin artık Sovyetler Birliği nin doğrudan, olası tehditi altında değiliz. Fakat başka köşelerden gelen

14 gerçek tehditlerle karşı karşıyayız. Dolayısıyla ulusal savunma kavramımızı ve savunma yapımızı buna göre gerçekleştirmeliyiz demişti. Bu sözler dinleyiciler üzerinde soğuk duş etkisi yapmıştı. 26 Nisan da Ankara ya gelmiş olan SSCB Genelkurmay Başkanı Ogarkov un Sovyetler, olanakları ölçüsünde Türkiye ye yardımcı olma eğilimdedir demecini anımsayanlar yerlerinde şöyle bir devinmişlerdi. Kimileri ise, Ankara nın bu ziyaret ertesinde Batı kampından ayrılmadan dış ilişkilerini çeşitlendirmek adına Romanya, Bulgaristan ve Yugoslavya ile temas kurduğunu fısıldamışlardı birbirlerinin kulaklarına. Liderler bu nedenle tedirgindiler. Ecevit konuşmaya başlayınca hepsi rahatladı. Londra daki demecinde NATO nun gelişen dünya koşullarındaki rolünü irdeleyen sert sözcüklere hiç yer vermeyen bir konuşma yaptı. NATO nun yalnızca askersel bir örgüt olmadığını, insan haklarına saygılı ve demokrasinin en önemli destekçilerinden biri olduğunu söyledi. Salondan yine büyük alkışlar yükseldi. Ecevit ten sonra Genel Sekreter Joseph Luns söz aldı. Ecevit e şöyle bir baktı ve Ruslar güçleniyor, biz de daha etkin biçimde silahlanmalıyız diye özetlenecek bir konuşma yaptı. Açılış töreni bitti. Ama Ecevit in tikleri yeniden belirginleşmişti. Luns a ve Carter a kızgın bir bakış yöneltti yerinden kalkarken. O akşam, Amerikan gazetelerinin doruğa ilişkin manşetlerini görünce de dudağını ısırdı. Doruktaki yönelim: NATO ülkeleri daha da silahlanmalıdır. 31 Mayıs sabahının ilk saatlerinde, Ecevit ile Carter Beyaz Saray da görüştüler. Konu, Kıbrıs a müdahale ertesinde Türkiye ye konulmuş olan Amerikan ambargosuydu. Carter ın yanında Dışişleri Bakanı Cyrus Vance, Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Zbignew Brzezinsi, Dışişleri Danışmanı Paul Nimetz, Dışişleri Avrupa İşleri İşleri Müdürü Vest ve Brzezinki nin yardımcılarından Paul Henze; Ecevit in yanında da Dışişleri Bakanı Gündüz Ökçün, Savunma Bakanı Hasan Esat Işık, Dışişleri Genel Sekreteri Şükrü Elekdağ ve Washington Büyükelçisi Melih Esenbel vardı. Başlarda havaya bir gerginlik egemendi. Bir yıl önce Londra da yapılan Demirel-Carter görüşmesinde Siz bizim dediğimizi yapın, biz de sizin istediğinizi yapalım şeklindeki ABD yaklaşımına Demirel in öfkelenerek Türkiye, Amerikan Federal Devleti nin elliikinci eyaleti değildir yanıtını verip masadan kalkmasını kimse unutmamıştı. Şimdi bunun daha ileri düzeyde bir tekrarından çekiniliyordu. Ama umulan olmadı. Görüşme ayrılan süreden daha uzun sürdü ve Carter, Hiç merak etmeyin. Kongreden ambargonun kaldırılmasını yasallaştıracak tasarının geçmesinde kesin kararlıyım. Hatta kampanyayı yarın ben açacağım. Tüm gücümü kullanacağım. Dış politika gündemimizin bir numaralı sorunu artık ambargodur. şeklinde konuştu. Ne ki Ecevit in ambargonun kaldırılmasının Kıbrıs sorununun çözümü koşulana bağlanmamasını isteyen Bazı koşullar konmamalıdır ama sözlerini yanıtlamadı. Vance ile Brzezinski bakıştılar yalnızca. Görüşmeden hemen sonra Ecevit gazetecilere, Başkan Carter ambargonun kalkması konusunda kararlıdır diye demeç verdi ve ardından NATO toplantısına gidildi. NATO Genel Sekreteri Joseph Luns, Önümüzdeki en önemli konu Uzun Vadeli Savunma Planlaması bildirisi üzerindeki anlaşmazlıktır. sözleriyle açtı toplantıyı. Bildirideki çeşitli ülkeler tarafından yapılmış tüm itiraz maddeleri ABD nin baskısıyla birer birer ortadan kaldırılmış yalnız Türkiye ninki kalmıştı. Ankara bildiriye, ambargonun getirdiği kısıtlamalar kalkmadıkça ve müttefiklerince gerekli ekonomik yardım yapılmadıkça katılmayacağı notunu

15 koymuş ve itirazında diretmekteydi. Türkiye nin bu itirazı o ana değin tüm çabalara karşın değiştirilememişti. Ardına diğer 12 ülke liderini almış olan Luns, Ecevit e döndü ve Türkiye nin sorunlarını gayet iyi anlıyoruz. Burada bulunan herkes ambargonun kaldırılmasını destekliyor. Bu itirazınızın bildiriye konulmasının hiçbir yararı olmayacak. Hepimiz bu itirazınızın kaldırılması için size çağrıda bulunuyoruz. Duygularınızı daha başka türlü yansıtma yolları bulunabilir dedi. Ecevit yanıtladı: Bizim sizler gibi 15 yıllık yükümlülük getiren bir programa imza atmamız gerçeklerle uyuşmuyor. Siz bunu yapabilirsiniz. Oysa biz içine düşürüldüğümüz durum karşısında bu hakkı kendimizde bulamıyoruz. Bir yandan ambargonun getirdiği kısıntılar öte yandan ekonomimizin gereksinmeleri. Ambargo kalksa bile ekonomik sorunlarımızı halletmeden uzun süreli programlara imza atamayız. Bizden bunu istemeniz gerçekçilik değildir. Türkiye itirazında direniyordu. Salondaki hava olağanüstü gerginleşmişti. Luns yeniden konuştu. Ecevit yeniden yanıtladı. Tartışma uzadıkça uzadı. Birden, Almanya Başbakanı Helmut Schmidt sert bir devinimle koltuğunda doğruldu ve yüksek sesle konuşmaya başladı. Sayın Ecevit, sizi yeterince tanıdığımı sanıyorum. Karamanlis i de tanıyorum. Her ikinizin de iç sorunları var. Ama siz ambargo konusunda burada yeterince destek aldınız. Türkiye nin savunmasının düzenlenmesi NATO içinde olmalıdır. Başka yerde değil. Ambargo konusunda haklısınız. Ama elinizdeki kartları da değerinden yüksek kullanmamalısınız. Israrınızdan vazgeçin! Türk heyeti şaşırdı. Herşey bekleniyordu ama -özellikle CHP ve Ecevit iktidarına büyük sempati duyan- Almanya nın bu denli sert ve katı bir çıkışta bulunabilecegi beklenmiyordu. Schmidt ortaya ağırlığını koymakla kalmamış adeta azarlamıştı Ecevit i. Tüm heyet susmuş birbirlerine bakıyordu. Ecevit, gözlerini önündeki kağıtlara dikmiş, yüzündeki tikler alabildiğine artmış, baışını hiç kaldırmadan donmuşça duruyor, yutkunuyor ama herhangi bir şey söyleyemiyordu. O anda ABD Başkanı Carter yerinden kalktı ve salon boyunca yürüdü. Herkes Carter in salonu terkedeceğini beklerken o Ecevit in sandalyesinin arkasına geldi. Omuzlarını tuttu ve kulağına birşeyler fısıldadı. Ecevit in tikleri yitti, donuk gözleri canlandı, sararmış yüzüne renk geldi. Carter yerine döndü ve oturdu. Yumuşak bir sesle konuştu: Sayın Ecevit, size burada, tüm müttefik ülkeler liderleri önünde, ambargonun kaldırılması için yönetim olarak tüm gücümüzü kullanacağımıza güvence veriyorum. Bunun karşılığında da itiraz kaydınızı geri almanızı rica ediyorum. Ecevit gülümsedi. O sırada Coşkun Kırca önüne bir not uzattı: Ara isteyin. Ecevit yine gülümsedi ve Luns a döndü: Sayın Başkan, isterseniz ara verelim. Bildiriye girecek olan maddeyi sizinle ben, isterse Başbakan Schmidt ve Başkan Carter ın katılacakları kısıtlı bir toplantıda tartışalım. Salonda bir rahatlık havası esti. Ecevit yan odaya geçti. Carter gelmedi. Vance, Schmidt ve Luns geldiler. Dört kişi kafa kafaya verip tartıştılar. 15 dakika için verilen ara bir saate yaklaştı. Sonunda bildiriye konulacak madde Türkiye nin Uzun Vadeli Savunma Planlaması na katılması için müttefiklerin yapacakları yardım ve Türkiye nin savunma gereksinmeleri üzerindeki mevcut kısıntıların kalkması çok önemlidir şeklinde geçti.

16 Salondaki tüm hükümet başkanları rahatlamıştı. Türkiye, beklenildiği ve bilindiği gibi yine çark etmiş ti. Beklenilmeyen tek şey Carter in Ecevit in omuzlarını okşaması, bilinmeyen tek şey ise kulağına ne fısıldadığıydı. Herkes Ecevit in yüzüne bakıp bir şeyler algılamaya çalışırken o gözlerini yummuştu. Belki de şu anda, ikibuçuk ay önce, 12 Mart ta İsviçre nin Mont Pelerin kasabasında, Alman Sosyal Demokrat Parti Lideri Willy Brandt, İsveç Sosyal Demokrat Parti Lideri Olaf Palme, Şili Eski Cumhurbaşkanı Eduarda Frey, İngiltere eski Başbakanı Edvvard Heath, Endonezya Millet Meclisi Başkanı Adam Malik, Fransa eski Başbakanı Pierre Mendès France ve Portekiz Başbakanı Mario Soarez ile birlikte Le Mirador Otelinde yediği öğle yemeğindeydi. Hani bu yemekten sonra Bern e geçtiği ve oradaki Türk işçileriyle konuşurken ABD yönetiminin Kıbrıs konusunda Türkiye ve Yunanistan arabulucuğuna soyunduğu tutumu Gölge etmesinler başka ihsan istemem şeklinde kınadığı günde. Belki de Mont Pelerin kasabasındaki örgütsel yapılanmanın kökenlerinde ve kendi kişisel bağlantılarındaydı

17 II Mont Pelerin in Kuruluşu

18 Mont Pelerin, İsviçre nin Cenevre Gölü yöresinde ve Vevey in kuzeyinde küçük bir dağ kasabasıdır. Montreux ye çok yakındır. Ünü ne Chasselas, Dezaley, Chardonnay, Pinot Gris, Pinot Blanc, Riesling, Gewuerztraminer, Freisamer ve Muscat türü beyaz ya da Pinot Noir türü kırmızı üzümlerden üretilen Freiburg türevi şaraplardan ne de dağcılık faaliyetlerinden gelir yılında yeniden örgütlenen papaların kişisel korumasını üstlenen İsviçre de silah altına alınmışlardan oluşan Vatikan Birliği nin bir albay komutası altındaki dört subay, yüz kadar astsubay ile teber muhafızlarının büyük çoğunluğunun bu yöreden oluşları da bu ünü fazlaca etkilemez. Midi dağ kesitinin ormanlık alanında ağaçlar arasında gizlenmiş Laclinic estetik cerrahi ve tıp merkezi olağanüstü zenginlerce iyi bilinir ama Mont Pelerin in ününe katkısı yoktur yılında açılmış olan ve gölün tüm görkemine egemen olarak genellikle toplantı ve konferanslar için hizmet veren Mirador oteli çok tanınmış bir tesistir ama yine de kasabanın ününe hizmet etmez. Olağanüstü leziz yerel ürünler ve şaraplar sunan Buvette du Défiran, Hostellerie Chez Chibrac, Hotel du Parc, Le Chalet de kendi çaplarında oldukça tanınmışlardır ama kasabanın ünü bunlarla da teyetlenmez. Kasabanın uluslararası ünü, kendisinin adını taşıyan Mont Pelerin Cemiyeti nden gelir. İkinci Dünya Savaşı ndan sonra, Orta ve Doğu Avrupa da birçok sosyalist devletin oluşmasıyla birlikte Batı medeniyetinin bir çok değerlerinin risk altına girdiği savını güden -içlerinde birkaç tarihçi ve çoğunlukla iktisatçılar egemen- 36 meslek grubundan oluşan bir grup başlarında Prof. Friedrich Hayek olmak üzere Mont Pelerin de gözden uzak bir toplantı yaptılar Nisan ayının başından 10. gününe dek süren görüşmelerden sonra bir Hedef Raporu hazırlandı. Raporda şu görüşler yer alıyordu: 1- Medeniyetin temel değerleri tehlikededir. O çok bilinen hukuk ve adalet dünya üzerinden silinmiş, haysiyetin temel ilkeleri ve insan hakları kaybolmuştur. Diğer değerler ise siyasetin sürekli ve artan tehdidi altındadır. Hakim güçlerin gelişmesi grubumuzun bireysel ve gönüllü hedefini yıpratıcıdır. 2- Sosyalistlerin- kendilerinki hariç; bir çok görüşü silip yok ederek, sadece kendilerine bir yer ve güç arayışında olarak azınlığın ayrıcalık istemesi ve dinini yayması gibi Batılı insanın elinde tuttuğu mevcut en değerli düşünce ve ifade özgürlükleri bile bugün tehdit altına girmiştir. 3- Giderek yoğunlaşan teorilerle tüm ahlaki normları yadsıyarak yoksayan ve yalanlayan bir tarihi bakış açısının gelişmesi ve desteklenmesi, geçerli kuralların büyüsünü bozmuştur. Bir süre sonra özel mülkiyete ve rekabet pazarına dair inancın terkini koşullayan bu yeni durum, özel mülkiyet ve rekabet kurumlarının kudret ve inisiyatifin olmadığı bir toplumu koşullayacaktır ki bu da özgürlük etkili bir şekilde korunamayacak demektir. 4- Bizler için esas olan ideolojik bir hareketin entelektüel argümanlarla karşılanması ve geçerli fikirlerimizin yeniden iddia haline getirilmesidir. 5- Kendi ilkelerimize inanan (özel mülkiyete ve rekabet pazarına inanç ve sosyalist gelişime karşı olarak azınlıkların ayrıcalık istemek ve dinini yaymak gibi Batılı insanın elinde tuttuğu mevcut en değerli düşünce ve ifade özgürlüklerini savunacak) insanları bir araya getirmek ve birbiriyle bağlantılandırmak için yeryüzünde hazırlık niteliğinde bir tarama yaparak onlarla aşağıdaki düşünceler çerçevesinde çalışmalar yürütmeliyiz. Temel ahlaki ve ekonomik kökenli değerleri geri getirmek için mevcut krizin yapısının araştırma ve analizini yapmak;

19 Totaliter ve liberal düzenin farklarının daha net belirlenmesi için devletin görevlerinin yeniden tanımlanmasını sağlamak; Kişilerin ve grupların başkalarının özel hak ve özgürlüklerine zarar vermesine ve asalak bir güç haline gelmesine neden olacak kanunun kurallarının yeniden düzenlenmesi ve geliştirilmesi metotlarına izin vermemek; Pazarın inisiyatifi ve işlevi amaçlı çalışmalara düşmanlık oluşmasını önleyici asgari normlar düzenlemek; İman özgürlüğünün ilerlemesini önlemek için tarihin suistimal edilmesini de kullanan düşmanca kalkışımlara karşı savaşma metotları geliştirmek; Uluslararası düzeyde barışın ve özgürlüğün yaratılması ve korunmasını sağlamak için armonik (uyumlu) uluslararası ekonomik ilişkiler ve yapılanmalar kurulmasını sağlamak. Hedef Raporu nun yayınlanmasından sonra grup, kendi ilkelerine inanan yeryüzündeki insanların bir kısmına bunun birer kopyasını gönderdi ve kendilerini Mont Pelerin Society olarak tanımladı. Her ne denli Bir ortodoksi kurmak istemiyoruz, herhangi bir partiyi ya da siyasal tarafı desteklemek ve onlar adına propaganda yürütmek istemiyoruz. Tek hedefimiz dünyanın pazar ekonomisi tarafından yönlendirilen bir sisteme özgür toplum ilke ve pratiğiyle kavuşmasıdır dendiyse de -ileride göreceğimiz üzerecemiyet katı bir ortodoks yapılanma içine girdi den bu yana genelde Avrupa da ama aynı zamanda ABD, Japonya, Avustralya ve Güney Amerika da 32 genel ve 27 yerel toplantı düzenlendi. Katılımcı sayısı 50 den 500 e çıktı. 40 ülkeden, değişik yaş gruplarından ve neredeyse tümü ünivetsite çevrelerinden bir çok kadın ve erkeği çevresinde topladı. Üyeleri arasında yüksek devlet görevlileri, Nobel ödüllü bilimciler, iş adamları, gazeteciler ve kendi toplumları içinde felsefi açıdan izole olmuş ve cemiyetle ortak menfaat ve düşünceleri paylaşan kişiler dikkat çekti. Cemiyet toplantıları geleneksel olarak Eylül ayı başında ve genel olarak bir hafta süreli yapılır oldu. Zamanla, sivil toplum kuruluşlarının hedef belirleyiciliğine yönelen cemiyet, ille de genel ve yerel sorunlarda ortak bir yorum paylaşımının gerekli olmadığını, başat birlikteliğin devlet egemenliğinin yayılma, sendikal güçlerin tekelleşme ve enflasyonist ortamın sürekliliği konularını tehlike saymada oluşacağını vurguladı. Her ne denli Prof. Hayek cemiyetin adının Acton-Toqueville Society1 olmasını önerip ısrar ettiyse de ilk kuruluş toplantısının yapıldığı kasabanın adıyla anılması oybirliği ile kararlaştırıldı ve günümüze değin sürdü. Friedrich von Hayek Bir üniversite profesörünün oğlu olan Avusturya kökenli İngiliz iktisatçı Hayek, 1899 da Viyana da doğdu. Birinci Dünya Savaşı ndan sonra Viyana Üniversitesi nde okudu ve bu üniversiteden hukuk ve siyaset bilimi dallarında doktora ünvanı aldı. Kısa bir dönem kamu hizmetinde çalıştıktan sonra Avusturya İktisadi Araştırmalar Merkezi nin ilk yöneticisi oldu yılında yayınlanan Konjonktür Dalgalanmalarının Parasal Teorisi (Monetary Theory of The Trade Cycle) adlı kitabı ile iktisatçıların dikkatini çekti yılında Londra Üniversitesi ne istatistik ve ekonomi bilimleri profesörü olarak atandı. Hayek daha sonra Londra İktisat Okulu nda görev yaptı ve bu görevini 1950 yılına kadar sürdürdü ve 1962 yılları arasında Chicago Üniversitesi nde sosyal ve ahlak bilimleri profesörü olarak görev yaptı. Hayek, 1930 lu yıllarda Keynezyen ekonomi teorilerini eleştirdi. İkinci Dünya

20 Savaşı nın sonlarına doğru (1944) yazdığı Kölelik Yolu (The Road to Serfdom) adlı kitabında Amerika ve İngiltere de sosyalizme doğru olan eğilimi eleştirdi da yayınladığı Özgürlüğün Anayasası (The Constitution of Liberty) tümüyle ideolojik kitabında da sosyalizme yüklendi. Kollektivist İktisadi Planlama (Collectivist Economic Planning), Saf Sermaye Kuramı (The Pure Theory of Capital), Bireycilik ve İktisadi Düzen (Individualism and Economic Order) ve Paranın Devlet Denetiminden Çıkarılması (Denationalisation of Money) kitaplarında da yeni marjinal ve yeni liberal görüşlere ağırlık verdi yılında İsveçli Gunnar Myrdal ile birlikte Nobel Ekonomi Ödülü nü aldı. Thatcher başkanlığındaki İngiliz hükümetlerini en çok etkileyen kişi oldu yılında Freiburg da öldü. Yeni marjinalizm, marjinalciliği izleyen ve adından da anlaşılacağı gibi onu yenileyen bir akımdır. Bunun başını çekenler Ludwig von Mises, Friedrich von Hayek, Joseph Shumpeter, Oskar Morgenstern, Paul Samuelson gibi iktisatçılardır. Bunlar genellikle yarı marjinal yarı Keynesçi düşünceler öne sürmüşlerdir. Nesnel ekonomiye karşı tümüyle öznel bir ekonomi anlayışını öne çıkarmışlardır. Mevcut ekonomik düzenin savunucu ve tutucularıdır. Aralarında çok derin ayrılıklar bulunmasına karşın bunları bir araya getiren temel ölçüt, kapitalizmi savunmak ve büyük tehlike saydıkları sosyalizme karşı mevcut düzeni korumaktır. Örneğin W. Stanley Jevons, The Theory of Political Economy sinde açıkça şöyle der: Sayıları gittikçe artan ve örgütlenme güçlerini geliştiren işçi sınıfı siyasal ekonomik özgürlüğümüzün gelişmesini durdurmaya yönelebilir. Bu yüzden, emeğin hiçbir biçimde değer yatratmadığını ortaya koyan bir kuram geliştirmeliyiz. (4.Baskı, S.164-5) Yeni marjinalizmden yeni liberalizme sarmalananların önde giden iktisatçısı da Hayek tir. Bilindiği gibi yeni liberalizm, Walter Lipmann ın 1938 yılında Paris te düzenlediği seminerlerle başlamıştır ve toplumculukla savaşmak için geliştirilmiştir. Mülkiyetin kutsal olduğu gibi metafizik savlara yaslanır ve piyasa rekabetinin ekonomik düzeni sağlayacağını savunur. Hayek, ölümünden bir yıl önce, 1991 de Margaret Thatcher Vakfı nın kuruluşunda eylemli çabalar sarfetti. Thatcher ın 1970 lerin ortasında başlayan İngiliz politika sahnesinde öne geçişinden 1990 a dek varan Başbakanlığını şekillendirip destekleyen Hayek, onun birçok konuşmasının da fikir babalığını yapmakla tanınır. Bunlardan önde gelenlerini olan 10 Numaranın Merdivenlerinde Dua yı, İktisadi Durgunluğun Derinlikleri ni, Avrupa Federalizmi Üzerine Belçika ve İtalya Zirvelerindeki konuşmalarını, Anglo-Amerikan İlişkileri, Sovyet Televizyonu söyleşisini, Hoover Vakfı konuşmasını, Avrupa nın Hasta Adamı İngiltere bildirisini ve Avrupa Politikaları Araştırma Merkezi (Centre for European Policy Studies - CEPS) konuşmasını Margaret Thatcher ın sitesinde bulmak olanaklıdır. İktisat ideolojisinin en dogmatik ve saldırgan mezhebini oluşturan neo-liberalizmin 1980 lerde bir çığ gibi tüm dünyayı kaplamasının ardında Hayek ve denetimindeki liderler vardı. Bu dalga kapitalizmde de ciddi dönüşümlere yol açtı. Sosyal adalet amaçlı büyüme hedeflerinin gündemden kalkmasına, yeni bir Ortaçağ veya vahşi kapitalizm görünümü sunan malî sermaye birikimi rejiminin küreselleşerek toplumlara egemen olmasına vardı. Neoliberal söylem, yeni bir sınıf hegemonyasının küstah diliydi. Hâkim ve düzenleyici piyasalar tehdidiyle, toplumun ekonomiyi denetleme ve yönlendirme talepleri bastırılıp, susturulmaya çalışıldı. Bu hegemonyanın oluşumunun önde gelenlerinden -gerçekte başını çeken- Hayek, ayni zamanda Mont Pelerin Cemiyeti üzerinden dünyaya egemenleşen çeşitli örgütlerin de kuruluşunu denetleyen, kuramlaştıran ve destekleyen bir yapılanma oluşturdu. Hayek in Ardılları