MADRASAH TRADITION AND MADRASAHS in THE PROCESS OF MODERNIZATION

Transkript

1 MEDRESEGELENEGİVE MODERNLEŞME SÜRECİNDE MEDRESELER " ULUSLARARASI SEMPOZYUM MADRASAH TRADITION AND MADRASAHS in THE PROCESS OF MODERNIZATION KEVNETORA MEDRESEYE,... u,...,...,... Dl PEVAJOYAMODERNBUNE DE REWŞA MEDRESEYAN 5-7 Ekim I October 2012 Muş Alp_arslan Üniversitesi Mu ş I TÜRK.İYE -

2 .. M.Ş.Ü. YAYINLARJ-1-. '.; 1. cilt isbn: Kitap Adı Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler Editör Yrd. Doç. Dr. Fikret GEDİKLİ Son Okumalar Y rd. Doç. Dr. Hüseyin DOÖAN Yrd. Doç. Dr. Mehmet DALKILIÇ Dizgi Yrd. Doç. Dr. Fikret GEDİKLİ Kapak Tasarım Erdal YILDIZ Baskı/Cilt Baskı Temmuz 2013, Muş Bu eserin bütün haklan M.Ş.Q' ye aittir. Yayınevinin izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. İsteme Adresi Muş Alparslan Üniversitesi Tel: Fax: vı. ww.alparslan.edu.tr

3 Norşinli Şeyh Masum Abdülğani MUTLU 1 Seyh masumbaskıcı rejimin tüm dayatmalarına rağmen medrese ve divaiı hizmetlerini ısrarla devam ettiren, güzel ahlakı ve yaptığı ıslah çalışmalarıyla Müslüman Kürt halkının İslami hassasiyetinin ilerlemesine katkı sunan değerli ustadımız Şeyh Muhammed Masum Norşini (Hicri 1302) yılında Bitlis'in ilim, irfan kurumlarıyla meşhur ilçesi Norşin'de dünyaya gelen Şeyh Muhammed Masum'un babası Molla Ab~urrahim, alim ve salih bir zattı. (Molla Abdurrahim ayru zamanda Hazret'in kardeşi, Seydaye Taği'nin oğludur.) Seydanın vefatında 2 yaşındaydı Molla Abdurrahim 25 yaşında vefat ettil Şe)'h Nurettin Efendinin Gğlu Abdulgani Mutlu Norşin Medrese Müderrisi

4 76 1 Medrese Geleneği ve.modernleşme Sürecinde Medreseler. ğinde, tek oğlu olan Şeyh Muhammed Masum 7 yaşlarındaydı. Şöyle anlatı.lıi-: Molla Abdurrahim vefat ettiğinde Hazret Notşin'de değildi. Norşin'e geldiğinde önce divana gider. Divanda Şeyh Fethullahe Verkanisl'yi görür. Şeyh Fethullah'ın kucağında yeğeni Şeyh Masum vardır. Şeyh Fethullah, Hazret'e: "İnşallah yüce Allah bu çocuğa uzun ve salih ömürler verir" der ve Hazret'e taziyede bulunur. Birçok Alim Ye tiştirdi. Ş~yhMasum'unamcası Hazret' in vefatından sonra 1924 yılında amcasını oğlu Şeyh Fethullah ve oğlu Şeyh Cemaleddin vefat eder. Bu ardarda yaşanan vefatlarla Şeyh ailesi büyük bir sarsıntı yaşar, medrese ve diğer işlerin başınaşeyhmuhammedmasumgeçer. Şeyh Masum, eğitime çok önem vermiş, onun döneminde birçok alimin yolu Norşin'le kesişmiştir. Bu alimler arasında Üstad Bediuzzaman Molla Sadreddin Yüksel, M. Mazhar Taşkesenlioğll1:, ve Halli Günenç Hoca da vardır. Ayrıca o dönemde Norşin ve Oxin'li birçok alim bu medresede yetişmiştir. Hazreti Üstad buyurdular ki; ( ( Ben o mübarek medresenin talebesiyim. Hazreti Seyda son nefesini vereceği anda talebeyi ulümün ruhunu kabd eden meleği istemesi ve aynen risaleyi nurun mesleğinin bir nevinde hareket etmesi acib bir temayüzü vardır. Bugün hem Anadolu da hem alemi islamda çok geniş bir dairede envari imaniyeyi neşr eden ve talebeyi ulumin kıymetini ilan eden ve kuran hakikatlarını ders veren risaleyi nur.. O medresesinde mahsulu olması cihetiyle umum alemi islamdaki bu büyük hayrı azimden ve neşri hakikati imaniyeçlen büyük hisseleri vardır. Şeref onlarındır. L Ben her sabah o medresenin-üstadlarını, talebelerini, şeyh masum'u Sadreddin'i dualarımda ve manevi kazançlarımda hissedar ediyorum.) Molla Sadreddin Yüksel, daha sonra yıllarca Şeyh Muhammed Masum'un medresesinde müderrislik yapmıştır. Şeyh Masum, aynı zamanda Molla Sadreddin Yüksel'in kayınpederidir. Yine Şeyh Nureddin'in anlattığına göre o zamanlar çok ciddi bir şekilde yiyecek sı kıntısı vardı. Yemek yerken bir kaşığı talebelerden 6-7 kişi kullanıyordu. İşte bu şartlarda birçok alim o medresede yetişmiştir. Islah Ç alışmaları Şeyh Masum tabiat olarak çok mütevazı idi. Kimseden korkmaz, hiçbir hizmetten geri kalmazdı. İnsanlar onu bazen tarlada çalışırken, bazen koyunları güderken,

5 Abdülğani MUTLU 177 bazen insanlara hizmet ederken görürlerdi. Şeyh Masum, bazı zamanlar çevredeki aşiret ağalarını toplar, köylülere zulüm etmemelerini, adaletli ve merhametli olmalarını söyler, gerekirse onları sert bir dille uyarırdı. Şeyh Efendi, "Emri bil maruf Nehyi anil münker'e çok önem verirdi. Abdestten, namazdan, helal haramdan haberi olmayan birçok köy, Şeyh Masum' un ıslah çalışmalarıyla düzelmiştir.. Yapılan Eziyet Sıkıntı ve Açlıklara Rağmen Medreseyi Ayakta Tutan Şeyh Masum Meşhur Norş iıi Medresesi Meclı-ese yüzytllar boyunca İslam aleminde yegarıe eğitim kurumu olarak varola-. Osmanlı devletinin fiilen sona ermesine kadarda yüksek eğitim veren en gelmiştir. önemli kurun olarak devam etmiştir. Cumhuriyet döneminde Tevhidi Tedrisat kanunuyla resmi olarak kapatılmıştır. Artık yasa dışı kabul edilen medrese ülkemizin batı bölgelerirıde tamamen varlığı kaybetse de doğu bölgelerinde özellikle de Güneydoğu Anadolu bölgesinde zorlu bir sürece girse de varlığını sördürmüştür.günümüzde doğu coğrafyasında eğitim öğretim faaliyetlerine devam eden çok sayıda medrese vardır. Medrese geleneğini en üst seviyede ettiren tarihi kökeni eğitim kalitesi hizmet disiplini ve verdiği mezunlar bakımında en önde gelen medreseleleri; Norşin ve Oxirı medreseleridir. Norşin medresesi bölgeninen en köklü medresesi olarak kabul edilmnektedir. Bugünkü bu medrese Tağ medresesinin bir uzantısı olarak gelmektedir. Tağ medresesi Bitlisin hizarı ilçesine bağlı tağul İslam mezrasında miranete tarafında 19. Yüzyılda yapıp Seyda lakabıyla meşhur şeyh Abdurrahman-i Taği' ye verilmiştir. Bu medrese kurulduktan bir müddet sonrada Norşirı' e geçti ve bil.gün Norşin Medresesi diye arulan medreseyi kurdu Şeyh Abdurrahman Taği'nirı medreseyi kurmasıyla birlikte bölgede ilim ve irfan yayılmaya başlamış ve manevi bir hava oluşmuştur. Bölgede cehaletten kaynaklanan problemler ortadan kalkmaya başlamıştır. Bediüzzaman Said Nursi Emirdağ mektuplarında Şeyh Abdw-rahmani Taği' den şöyle bahseder. Hizan kazasına tabi Spahirt' de bir~en bire Seyda namında meşhur Şeyh Abdurrahmani-Taği himmetiyle o kadar çok talebeler ve hocalar ve alimler

6 78 1 Medrese Geleneği ve f\1odernleşme Sürecinde Medreseler çıkttlarki bütün Kürdistan onlar ile iftihar eder bir şekilde aldı. Bu ilim ve irfan Şeyh Abdurrahmaıiı Taği'nin Norşin' e geçmesiyle büyük bir istikrar ve nevşu nema buldu. Şeyh Abdurrahmaru Taği' nin vefatından sonra hazret lakabıyla meşhur olan oğlu şeyh Diyauddin bu ilim ve irfan ve tarikat vazifesini üstlenmıştır. Norşin medresesi bit!jsin Güroymak (Norşin) ilçesinde bulunmaktadır. Norşin medresenın yanı sıra Nakşibendi tarikatınında önemli bir merkezi sayılmaktadır. Zira bu medresede ilmi tedrisat bulunan büyük alimler aynı zamanda Nakşibendi tarikatının Halitli koluna mensup büyük mutasavvlıf şahsiyetlerdir. Hazret Şeyh Diyauddin' rıin vefatından sonra bu ilim ve tedrisat görevini yeğeni olan Hazreti Şeyh Muhammed Masum devam ettirrnıştır. Şeyh Masum ilim ve tedrisat görevini üstlendiği zamanda zamanın baskı rejimi karşısında bir çok sıkıntılara maruz kalmıştır. Bu sıkıntı ve eziyetler karşı pes etmemiştir. Şeyh Masum zamanında da bir. çok alim Norşin medresesine gelerek eğitim almıştır. Yaptığı islah irşat ve tedrisat çalışmalarıyla bölge halkının gönlünde taht kurmuştur. O zamanın alimleri sıkıntı yönetimden dolayı (kulungu) denilen yaylalarına gelerek şeyh masuma talebeleri yetiştirmeyelim diye ricada bulunurlar. Şeyh masum cevaben talebelerin yoluna başım gidene kadar mucadele edeceğim. Sonuç olarak bu gün medreselerin yükselmeleri ve ayakta kalmalarının en.büyük sebebi Şeyh Masum efendidir. VEFATI 87 yıl boyunca yaptığı ıslah, irşat ve tedrisat çalışmalarıyla bölge halkının gönlünde taht kuran Şeyh Muhammed Masum Efendi'nin çileli ve uzun hayatı 17 Haziran 1971 tarihinde uzun yıllar muzdarip olduğu akciğer kanseri sebebiyle nihayete ermiş, naaşı dedesi Şeyh Abdurrahman-i Taği ve amcası Şeyh Diyauddin'in demezarının bulunduğu Norşin mezarlığına defnedilmiştir. Allah rahmet etsin (Amin)