İş uyuşmazlıklarında arabuluculuk hakkında her şey...

Transkript

1 arabuluculuk hakkında her şey... eurasiadrc.com

2 Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı İşe iade talebi içeren uyuşmazlıklarda da dava açmadan önce arabuluculuğa başvurulması zorunludur. Söz konusu davalarda arabulucuya gitmek zorunlu olmakla birlikte, uzlaşmak zorunlu değildir. Bilindiği üzere; aslında toplumumuzda yeri çok eskiye dayanan arabuluculuk, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile hukuk sistemimize dahil olmuştur. Böylelikle arabuluculuk hukuki bir çerçeveye oturtularak çok daha güçlü ve etkili bir müessese haline getirilmiştir tarihli ve 7036 numaralı İş Mahkemeleri Kanunu ile yapılan değişikliklerle, iş hukukundan doğan çoğu uyuşmazlıklarda önce arabuluculuğa gidilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Yine aynı kanun ile arabuluculukta daha önce temel olarak alınan tarafların kendi çözümlerini bulmalarına yardımcı olan Kolaylaştırıcı Arabuluculuk modelinden arabulucunun uygun bir çözüme dair önerilerde bulunabileceği Değerlendirici Arabuluculuk modeline geçiş sağlanmıştır. Arabuluculuk müessesine ilişkin 7036 sayılı Kanun ile getirilen yenilikler ve yapılan değişiklikler kapsamında bilinmesi gerekenler: 1. Hangi tür uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabuluculuğa gitmek zorunludur? İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davalarında arabulucuya başvurulması mümkün olmakla birlikte zorunlu değildir. Kimler yukarıda belirtilen uyuşmazlıklara ilişkin bu zorunluluk kapsamındadır? 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler, 5953 sayılı Basın İş Kanunu kapsamındaki gazeteciler, 854 sayılı Deniz İş Kanunu kapsamındaki gemi adamları, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanun (2. Kısmının 6. Bölüm) kapsamında hizmet sözleşmelerine tabi işçiler ile işverenler, Kamu personeli [10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idare ve kurumları, mahalli idareler ile bu idareler tarafından kurulan birlik ve işletmeleri, özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmelerini, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıklardaki personel] işbu Kanun kapsamına giren iş uyuşmazlıkları dava şartı arabuluculuğu sürecine dahil edilmiştir.

3 2. Dava açmadan önce arabulucuya gidilmezse ne olur? Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması durumunda mahkeme başkaca bir işlem yapmaksızın sendikal tazminat, mobbing tazminatı, ücret, prim, ikramiye, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ve benzeri alacaklar bu kapsamdadır. davayı usulden reddeder. Mahkemece verilen red kararının tebliğinden itibaren 2 hafta içinde arabulucuya başvurulabilir. 3. Arabulucuya ne zaman başvurulmalıdır? İşe iade istemi içeren uyuşmazlıklarda: İş sözleşmesi fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvuru yapılmalıdır. Diğer işçi-işveren alacakları ve maddi manevi tazminat talepleri için: Kanunda belirtilen zamanaşımı süreleri içerisinde başvurulabilir. 4. Arabulucu nasıl seçilir? Arabuluculuk talebinde bulunan taraf, karşı tarafının yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurarak, Taraflar Ya büro tarafından komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden arabulucu atanmasını isteyebilir. Ya da serbest müşterek iradeleri ile resmi sicile kayıtlı, komisyon başkanlıklarına bildirilen listede yer alan bir arabulucuyu seçebilirler Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, eşitliğe aykırılık tazminatı,

4 5. Arabulucunun rolü nedir? Arabulucu bağımsız ve tarafsız olarak; Taraflar arasındaki iletişimin doğru ve etkin bir şekilde gerçekleşmesine çalışır. Tarafların, menfaatlerine en uygun çözümü bulmaları için rahat ve özgür bir müzakere ortamı sağlar. Tarafların kendi çözümlerini kendilerinin bulmasına yardımcı olur. Tarafların ancak çözüm üretemedikleri durumlarda çözüm önerisi sunabilir. 6. Arabuluculuk görüşmelerine kimler katılabilir? Taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla arabuluculuk görüşmelerine katılabilirler. İşverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı halinde alt işverenin işçisi işe iade talebiyle arabulucuya başvurduğunda, işverenlerin görüşmelere birlikte katılmaları aranır. Uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişiler de müzakerelerde hazır bulundurulabilir. 7. Arabuluculukta gizlilik hangi koşullara bağlanmıştır? Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. Taraflar ve görüşmelere katılan diğer kişiler de bu konudaki gizliliğe uymak zorundadırlar. 8. Arabuluculukta hangi beyan ve belgelerin kullanılması yasaktır? Taraflar, arabulucu veya arabuluculuğa katılanlar da dâhil üçüncü kişiler, uyuşmazlıkla ilgili olarak hukuk davası açıldığında yahut tahkim yoluna başvurulduğunda, aşağıdaki beyan veya belgeleri delil olarak ileri süremez ve bunlar hakkında tanıklık yapamaz: Taraflarca yapılan arabuluculuk daveti veya bir tarafın arabuluculuk faaliyetine katılma isteği. Süreç içerisinde taraflarca uyuşmazlığın çözümüne dair ileri sürülen görüşler ve teklifler. Süreç esnasında, taraflarca ileri sürülen öneriler veya herhangi bir vakıa veya iddianın kabulü. Sadece arabuluculuk faaliyeti dolayısıyla hazırlanan belgeler 9. Arabuluculuk ücreti nasıl belirlenir? Nasıl ödenir? Aksi kararlaştırılmadıkça arabuluculuk ücreti arabuluculuk faaliyetinin sona erdiği tarihte yürürlükte bulunan Arabulucu Asgari Ücret Tarifesine ( Tarife ) göre belirlenir ve ücret ile masraf taraflarca eşit olarak karşılanır.

5 Arabulucuya ödenecek ücretin miktarı ve nasıl ödeneceği; tarafların ve arabulucunun ortak iradeleri ile her zaman Tarife den az olmamak kaydıyla farklı şekilde kararlaştırılabilir. Tarafların arabuluculukta anlaşmaları halinde, arabuluculuk ücreti tarifede yer alan 2 saatlik ücret miktarından az olamaz. Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hallerinde, iki saatlik ücret tutarı Tarife ye göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları halinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde Tarife ye göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır. 10. Arabuluculuk aşaması ne kadar sürer? Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren 3 (üç) hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir. 11. Arabuluculuk sürecinin kanuni sürelere etkisi nedir? Arabuluculuğa başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez. 12. Arabuluculuk süreci hangi hallerde sona erer? Arabuluculuk süreci aşağıdaki hallerde sona erer. Görüşmeler sonucunda anlaşmaya varılması. Taraflara ulaşılamaması. Taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması. Tarafların anlaşmaya varamaması.

6 Taraflara danışıldıktan sonra bir sonuca varılamayacağının ve daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi. Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi. Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi. Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi. 13. Tarafın veya Tarafların mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmamaları nedeniyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesinin sonuçları nelerdir? kanuni temsilcileri veya avukatlarınca imzalanır. İşe iade talebi içeren uyuşmazlıklarda; anlaşma sağlanamadığına ilişkin düzenlenen tutanağın düzenlenme tarihinden itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir Diğer işçi-işveren alacakları ve maddimanevi tazminat taleplerini içeren uyuşmazlıklarda kanununda belirtilen zamanaşımı süreleri içerisinde dava açılabilir. Dava açılırken son tutanak da dava dilekçesine eklenmek zorundadır. Taraflardan birinin geçerli bir mazereti olmadan ilk toplantıya gelmemesi durumunda; katılmayan taraf tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Bu taraf lehine vekalet ücretine de hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi halinde; davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır. 14. Arabuluculuk süreci sonunda anlaşma sağlanamamasının sonuçları nelerdir? Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde; Anlaşma sağlanamadığına dair tutanak düzenlenir. Bu tutanak; arabulucu, taraflar,

7 - İşe başlatma tarihi, 15. Arabuluculuk süreci sonunda anlaşma sağlanmasının sonuçları nelerdir? Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıklarına dair tutanak düzenlenir. Bu tutanak; arabulucu, taraflar, kanuni temsilcileri veya avukatlarınca imzalanır. İşe iade talebi içeren uyuşmazlıklarda yapılan arabuluculuk faaliyeti neticesinde; tarafların, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaları halinde düzenlenecek tutanakta: - ücret ve diğer hakların parasal miktarı, - İşçinin işe başlatılmaması durumunda tazminatın parasal miktarı, belirtilmesi zorunludur. Aksi takdirde anlaşma sağlanamamış sayılır. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı durumunda işe iade talebi içeren uyuşmazlıklarda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin iradelerinin birbirine uygun olması gerekir. Diğer işçi-işveren alacakları ve maddimanevi tazminat taleplerini içeren uyuşmazlıklarda arabuluculuk faaliyeti

8 sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir; anlaşma belgesi düzenlenmesi halinde bu belge taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır. Üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz ancak tehdit, hile, cebir varsa tekrar yargılama konusu yapılabilir. 16. Arabuluculukta anlaşma sağlanması halinde düzenlenen sözleşmenin hukuki niteliği nedir? Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların uzlaşarak bir sonuca varmaları halinde düzenlenen sözleşme, taraflar için hukuken bağlayıcıdır. Taraflardan biri dilerse, mahkemeye başvurarak bu sözleşmenin icra edilebilmesine ilişkin şerh talep edebilir. Bu şerhi içeren sözleşme kesinleşmiş Mahkeme Kararı niteliğindedir. Dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuşsa, sözleşmenin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden talep edilebilir. Davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa başvurulması durumunda ise sözleşmenin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, davanın görüldüğü mahkemeden talep edilebilir. Ayrıca, Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları sözleşme belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın mahkeme kararı niteliğinde sayılır.

9 İSTANBUL Nispetiye Cad. Özden Sokak No:13 Etiler / Beşiktaş / İstanbul / Türkiye Telefon: ANKARA Talatpaşa Bulvarı İnci Sokak No:1 Hamamönü / Ankara / Türkiye İZMİR Atatürk Cad. No: 386 Kat: 4 1. Kordon / Alsancak / İzmir eurasiadrc.com