LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN ÜLKEMİZDEKİ GELİŞİMİ ve REKABET VİZYONU

Transkript

1 LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN ÜLKEMİZDEKİ GELİŞİMİ ve REKABET VİZYONU Dç. Dr. Muazzez BABACAN Dkuz Eylül Üniversitesi İzmir Meslek Yüksekkulu Pazarlama Prgramı ÖZET Ülkemizde ljistik sektörü sn yıllarda gelişme gösteren genç bir sektördür. Türkiye, lkasyn larak Orta Dğu, Türk Cumhuriyetleri ve Avrupa arasında bir aktarma merkezi luşturmasından kaynaklanan avantajlı knumu ile birçk trite tarafından ljistik üssü lma iddiası veya ideali ile tanımlanmaktadır.ljistik firmaları arasındaki rekabet sadece yurt içinde değil yurt dışındaki firmalar ile de lmaktadır. Eknmik kşulların değişkenliği ya da belirsizliği ile karakterize edilen dönemler ve özellikle krizler, sektördeki firmaları farklı yönlerden etkilemiştir. Sektörün geleceğine ilişkin öngörüler arasında Ljistik hizmet sağlayıcılarının da önümüzdeki dönemleri tanıtım ve halkla ilişkiler faaliyetleri ile geçirecekleri, dış kaynak kullanımının süreceği, yabancı sermaye girişleri, sektörden çekilmeler vb. önemli gelişmelerin yaşanabileceği beklentisi bulunmaktadır. Bu makalede sn yıllarda Ülkemizde ljistik sektörünün yükselen başarıları, gelişme ptansiyeli ve rekabet vizynu, yönetici görüşlerini de kapsayan bir çerçeveden ele alınmaktadır. ABSTRACT Lgistics is a yung sectr in Turkey, and it has made prgress in recent years. Turkey, being advantageusly psitined between Middle East, Turkic Natins and Eurpe, serves as a transfer center between these regins; which is why many authrities claim it will, r already has becme a lgistics base. Lcal cmpanies nt nly cmpete amng themselves, but als cmpete with internatinal cmpanies. Ecnmical perids characterized by unstable r indefinite cnditins, and especially crises have affected cmpanies in different ways. Accrding t frecasts cncerning the future f the sectr, 3.PLs will spend the ncming perids with effrts f structurizatin and public relatins, utsurcing will cntinue t find use and imprtant events will take place, i.e. freign investments,sme cmpanies leaving the sectr, etc. This paper discusses the increasing number f successes, develpment ptential and cmpetitin visin f the lgistics sectr frm a frame that includes executives pinins. GİRİŞ Teknlji, iletişim ve ticaret alanında birbirine giderek yakınlaşan eknmiler, aynı zamanda üretim ve pazarlamanın uluslararasılaşması arenasında, zrlu bir rekabet rtamında bulunmaktadırlar. Günümüzde ulusal ve uluslararası işletmeler, üretim ve dağıtımdaki başarılarının yanı sıra bu iki kavramın önemli arayüzü lan ljistik hizmetlerle de daha fazla rekabet gücü elde edebilmektedirler. Varlıklarını devam ettirebilmek için rakipleriyle kıyasıya rekabet etmeye çalışan, daha kaliteli ürünleri daha ucuza üretebilmenin ve pazarlayabilmenin yllarını arayan, hem kalite hem de maliyetler açısından yeni başarılar elde eden işletmeler ilgi ve kıyaslama dağı lmaktadırlar. Bu makalede, sn yıllarda Ülkemizde ljistik sektörünün yükselen başarıları, gelişme ptansiyeli ve rekabet vizynu, yönetici görüşlerini de kapsayan bir çerçeveden ele alınmaktadır. Özellikle sn yıllarda büyüyen bir pazar larak ljistik sektörü, birçk yerli ve yabancı firmanın yatırım ve dış kaynak kullanımı açısından ilgisini 8

2 çekmektedir. Kavram, bu nedenle bazı durumlarda tartışma knusu lmakta, içeriği, çalışma kşulları ve etiği açısından sıkça gündeme gelmektedir. Bu nedenle öncelikle temel kavramlar üzerinde kısaca durmakta yarar vardır. LOJİSTİK, LOJİSTİK YÖNETİIMİ, STRATEJİIK LOJİSTİIK YÖNETİMİ Genel larak askeri bir terim larak hatırlanan ljistik kavramı geniş bir içeriğe sahip lmakla birlikte ülkemizde tam ve dğru larak anlaşılamayan bir kavram durumundadır. Ljistik, sevkiyat nktası/nktaları ile teslim FIATA (Fédératin Internatinale des Assciatins de Transitaires et Assimilés- Internatinal Federatin f Freight Frwarders Assciatins) ve CLECAT(Eurpean Assciatin fr Frwarding,Transprt,Lgistics and Custms Services) ın uzlaşmaya vardığı Freight Frwarder(nakliye aracısı)ve ljistik tanımı şöyledir: ( "Freight Frwarder ve Ljistik Hizmetler, bir ya da daha fazla taşıma türü kullanılarak gerçekleştirilen taşımaya ilişkin knslidasyn, deplama, elleçleme, paketleme veya dağıtım lduğu kadar, ilave işlemler ve danışmanlık dahil tüm hizmetler ile eşyanın gümrük beyanının yapılması, sigrtalanması, kıymetli evrakın hazırlanması ve ödemenin tahsilatı gibi işlemleri de kapsayan hizmetler zincirini ifade etmektedir. Freight Frwarder hizmetleri aynı zamanda fiili larak tedarik zinciri yönetimi uygulamaları, taşıma, elleçleme ya da deplamaya ilişkin mdern bilişim ve kmünikasyn teknljileri ile ljistik hizmetleri de kapsamaktadır. Sunulan hizmetlerin esnekliğinin sağlanması amacıyla dış kaynak kullanımına gidilebilir." Mdern anlamda ljistik, tüm bu faaliyetlerin planlı ve entegre biçimde gerçekleşmesini amaçlayan bir yönetim çerçevesini gerektirir. Ljistik hizmetler, tedarik zinciri içindeki tüm ljistik faaliyetlerin tek bir srumlu firmada tplanmasını sağlayarak firmaların ana faaliyet alanlarına daklanmalarına yardımcı lur. Sabit yatırım gerektiren yüksek maliyetli ljistik alt yapısı luşturmak yerine üretime kaynak ayırmalarına yardım ederek aynı zamanda deplama, trafik ve güvenlik açısından firmanın yükünü hafifletir. Zaten ljistik sektörü de, üretici firmaların, kendi knuları lan üretime daklanarak, tedarik zinciri içerisindeki faaliyetleri dış kaynak kullanımı (utsurce) yluyla elde etmesi fikrinden dğmuştur. nkta/nktaları arasındaki malzeme, bilgi ve hizmetlerin iki yönlü akışı şeklinde anlaşılmak yerine sadece nakliye hizmeti larak da algılanabilmektedir. Ljistik, ikili pazarlama fnksiynların dan müşteri isteklerinin (siparişlerinin) işyerinde veya müşterinin kapısında yerine getirilmesi (teslimatı) anlamına gelen ama sadece teslimattan ibaret lmayan ljistik, içinde her birinin bilimi lan birçk araç (stk yönetimi,sipariş işleme, deplama, kuruluş yeri seçim ve yönetimi, trafik ve rut yönetimi, elleçleme, tahminleme, ulaştırma, kruyucu ambalajlama vs) barındıran ve çk ciddi entegre bilimsel hazırlıklar ve stratejiler gerektiren bir faaliyettir. (Tek, web.deu.edu.tr/baybars) LODER in tanımına göre, tedarik zinciri içindeki temel ljistik faaliyetlerinden birkaçının (ardışık larak en az üç farklı faaliyet - örneğin deplama, nakliye ve stk yönetimi) knusunda uzman ljistik şirketleri tarafından üstlenilmesidir.(mersin) Ljistikte dış kaynak kullanımı ülkelerin gelişmişlik seviyelerine göre yüzde 10 ile 30 arasında değişmektedir. Dünyada ljistik pazarına bakıldığında, ülkelerin ljistik harcamaları GSMH lerin yüzde si larak tahmin edilmekte, ljistik pazarı her yıl Avrupa da yüzde 7-9, Kuzey Amerika da yüzde 15 ve Asya da yüzde 20 büyüme göstermektedir. ( nmi/ekszluk/l.asp ) Sn yıllardaki, küreselleşmeye paralel larak şirketlerin de uluslar arası yatay veya dikey bütünleşmeleri ljistik yönetimini öne çıkarmıştır Ljistik yönetimi, Ljistik Yönetimi Knseyi (Cuncil f Lgistics Management -CLM) tarafından müşteri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla mal ve hizmetlerin ve bunlara iliskin bilginin etkin ve verimli larak deplama ve aktarımının planlama ve kntrl etme süreci larak tanımlanmıştır (Lambert, Stck & Ellram dan aktaran Nilssn and Waidringe.) Ricard Ernst e göre, İçinde bulunduğumuz glbal kşullar, bir ürünün üretimiyle satın alımı arasında yer alan ve şirketin kârlılığını dğrudan etkileyen ljistik süreçlerinin önemini daha da artırmıştır. Geçmişte bir çk şirket, pazarlama, finans ve üretim daklı stratejiler geliştirmekteydi. Bu yaklaşım ürünün üretilmesi ve satın alınması arasında gelişen sürecin bilincinde lunmamasından kaynaklanıyrdu. Bugün şirketler üretim aşamasında maliyetleri düşürmek yerine dğru ljistik süreçlerini 9

3 uygulayarak nakit akışlarını ve karlılıklarını artırmayı hedeflemektedir. ( Sn yıllarda ljistik yönetimi kavramının daha çk dışa yönelik stratejik bir fnksiyna dönüştüğü görülmektedir. Buna göre stratejik ljistik işletmeler arası ilişkileri ljistik tekniklerle düzenleyerek, rekabet avantajı elde etmek larak tanımlanmaktadır. Etkin bir ljistik yönetiminin firmalar için maliyet düşürücü, üretim arttırıcı, kalite yükseltici, müşteri memnuniyeti artırıcı, dlayısıyla da payını büyütme ve rekabet gücünü artırma etkisi sağlayacağı açıktır. Durumun Ülkemiz için byutların izleyen başlıkta ele alınacaktır. ÜLKEMİZDE LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ Ljistik kavramı ülkemiz için çk yenidir. Önce ihracat ve ithalat ile, snra da büyük ölçekli perakendecilik (süpermarket ve hipermarketler) ve elektrnik ticaretle birlikte iyice öne çıkmıştır. Dünya üzerindeki gelişmiş ülkelerin tamamının entegre lduğu günden güne gelişen ljistik sektörü, Türkiye de de 1980 lerle 1990 lı yıllar arasında kara, hava, deniz, demirylu ve kmbine taşımacılık alanlarındaki yatırımlarla alt yapısını luşmuştur, 1990 lı yıllarda da atılıma geçmiştir. Dünyadaki benzer uygulamalara paralel biçimde hizmetlerini çeşitlendiren ve uzmanlaştıran Türkiye de yerleşik ljistik sektörü, 2000 yılının başına gelindiğinde, emekleme devresini geride bırakarak, yerli ve uluslararası şirketlerde işbirliğine giden, yurtdışı bürlar açan hizmetlerinin kalitesini sürekli artıran, dinamik bir sektör haline gelmiştir.( Bu bağlamda da ljistikle ilgili çeşitli plitika, strateji ve uygulamalar geliştirilmeye başlanmıştır; rekabette hızdan yararlanmayı esas alan turb marketing veya özellikle ljistik faaliyetlerde etkinliği artırmak için dış kaynak kullanımı ya da taşernluk lguları gibi durumlar gündemdedir. ( Bir çk şirket, ljistik servislerini kendi bünyelerinde kurmuştur ve daha çk deplama/dağıtım segmentinde aktiftir. Enfrmasyn altyapısı yeterli değildir. Ljistik servisler için giderek büyüyen bir talep lmasına karşın, ljistik servis veren şirketler gerek finansal gerekse perasynel larak henüz gelişme çağında lduklarından luşan talebe karşılık verememektedir. (Sacit Erdem,2001) Firmalar sektörde yeni uygulamalar yluyla, yeni rtaklıklar ve gelişme gayretleriyle dikkat çekmektedirler. Belli knularda uzmanlaşma ve dağıtım kanalında söz sahibi lma hedefi vardır. Ülkemizde ljistik sektörünün gelişimi hızlı bir şekilde sürmekte ve bazı firmalarca dünya standartlarında hizmet sunulabilmektedir. Ancak her alanda kural ve standartların tam larak netleştiğini söylemek zrdur. Ülkemizde ljistik sektörü heterjen bir yapı göstermekte, sermaye, karlılık ve cir büyüklüğü, anlayış, çalışma prensipleri, değerleri ve örgüt kültürleri açısından birbirinden farklı yapıda lan firmalar dikkati çekmektedir. Basit bir sınıflandırma yapılacak lursa (Babacan-Eriş, 2004), 1. Daha çk spt işler yapan küçük firmalar, geleneksel biçimde çalışmakta ve mdern iş anlayışından uzak, anlık ve günlük işlerle varlıklarını sürdürebilmektedirler. Bu firmaların ilk amacı cir ve karlılıktır. Kalıcı plitikaları, ilkeleri ve pazarlama stratejileri yktur. 2. Yerli sermaye ile kurulmuş, kökeni taşımacılık sektörüne dayanan, piyasa kşullarını bilen, bir yandan geleneksel bir yandan glbal lmaya çalışan KOBİLER. Bu firmalarda örgütsel anlayış geleneksel, ticari anlayış büyümeye yöneliktir. Köklü deneyimleri vardır ve büyümek için pazarın büyümesi için çalışan firmalardır. 3. Bir hlding bünyesinde lan, büyüme ve gelişme şansına sahip, uluslararası byutta iş yapabilme yeteneğinde lan ve glbal partneri lan veya lmayan büyük firmalar. Bu firmalar örgütsel yapı larak daha mdern ilkelerle çalışan, sektörde marka lmaya çalışan, iş etiğine ve yaratacakları katma değere önem veren firmalardır. 4. Yabancı firmaların Türkiye Şubeleri. Uluslararası marka lma avantajını kullanarak güven sağlayan ve kendi standartlarında hizmet vererek pazarın hizmet düzeyine katkı sağlayacağına inanan, aynı zamanda yerel avantajlardan yararlanmayı amaçlayan firmalardır. 5. Kuruluşu karg şirketi statüsünde lan ve daha snra aynı isimle bir ljistik firması kuran ve daha önce varlan karg taşıma ağından yararlanan firmalar. Sektörde lider lmak, yeni prjelerle pazar payını büyütmek, yeni ürün ve hizmetlerle pazarda ilgi çekmek, yeni yatırımlar ve eğitimleri sürekli kılarak fark 10

4 yaratmak gibi gelişme hedefleri bulunan firmalar içinde ilk kez alanında kalite ödülü alanlar da vardır. Öte yandan sektörel fuar ve knferansların düzenlenmesi ve geleneksel hale getirilmeye çalışılması, katılımın her yıl giderek artış göstermesi, sektörün büyüdüğünün göstergesi larak yrumlanabilir. Aynı paralelde "Tüm eksikliklere rağmen sn beş yıldır ljistik alanında yabancı sermaye girişimin hızlandığının" görüldüğü belirtilmektedir.( 129/08.asp.) Gerek meslek örgütleri gerekse sektörde önemli yer tutan firmalar, akademik byutlu eğitim çalışmaları ile sektörde çalışanların eğitim, deneyim ve becerilerini arttırmak,yeni uygulamalarla tanıştırmak ve aynı zamanda eğitim düzenleyicisi larak sektörde saygın bir yer edinmek eğilimindedirler.ayrıca Üniversitelerimizde verilen ljistik eğitimi de sn yıllarda sektöre yetişmiş insan gücü sağlamada önemli bir kaynak luşturmaktadır. Yazılım yatırımları knusunda da benzer bir eğilim gözlenmektedir. Firmalar kendileri için özel yazılımlar sipariş vererek veya kendi bilgi işlem servislerini luşturarak müşteri hizmetleri knusunda rekabet etmektedirler. Özellikle yldaki yüklerin takibi knusunda rady frekans (RF) ve uydu sistemleriyle çalışan firmalar, rekabet gücü yaratma knusunda duyarlı davranmaktadır. Firmalar, kullanılan uydu sistemleri ile sürücülerle elektrnik rtamda yazışarak bağlantı kurmakta, sevkiyat, mesafe ve maliyetleri bilgisayar rtamında tespit edilmektedir. Müşteri ve müşterinin tedarikçileri ile internet tabanlı uygulamalar kullanarak elektrnik rtamda bilgi transferi yaparak müşterilerine hizmet vermektedir. ÜLKEMİZDE LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ Ülkemizde ljistik sektörü hakkında akademik bazlı araştırma ve çalışmalar hızlanmış lmakla birlikte, sektörü kucaklayan ve rakamlarla anlatan kapsamlı bir çalışma henüz yapılmış değildir. Bu knuda başvurulan ilgili kişi ve kaynaklar istatistik verilerin bulunmamasından yakınmaktadırlar.akademik anlamda yapılan araştırmaların yanı sıra sektörde mesleki örgütler, dernek ve kuruluşlar da sektöre ilişkin veri üretme çabası içindedir. Sektörde alt branşların çkluğu ve karmaşık yapısı nedeniyle ulaştırma, deplama, elleçleme, gümrükleme gibi alt faaliyet alanlarından elde edilen cir ve karlılık rakamlarının elde edilmesi ve birlikte ele alınması ldukça zrdur. Elde edilen yazılı ve yazılı lmayan bilgilere göre ve sektör temsilcilerinin beyanlarına istinaden yaklaşık değerlerle sektöre ilişkin veriler şöyle yrumlanabilir: Pazarın cğrafyası: Kıtalar arasında bulunan ve stratejik larak önemli bir kavşakta bulunan Türkiye pazarı aynı zamanda işgücü ve arsa lanakları bakımından da elverişli lanaklar sunmaktadır. Pazar değeri:yaklaşık larak 2 ile 3 milyar ABD Dları. Yıllık Kar Artışı Oranı : 1999 için %31, 2000 için %35 ve 2001 için %55 rapr edilmiş. Snraki üç yıl için ise yıllık %50 büyüme öngörülmüştür. (Dergi L, 2004) Pazar ptansiyeli : Gayri safi milli hasılanın %10 ile %12 si. Büyüme hızı: %10-15 Gelişme dönemi: Sn n yıl Hizmet maliyet ranı: Satış fiyatının %8-15 arasında değişmektedir. Yğun çalışılan sektörler: İhracat ve ithalattaki endüstri klları farklılık göstermektedir. İhracatta ağırlık tekstildedir. Sn birkaç yıla kadar tekstil ve kuru gıda ağırlıklı mallar ihraç edilirken bunlara bazı makina aksamı parçaları, beyaz eşya ve ufak, ucuz teknljik aparatlar eklenebilir. İthalatta endüstri klları çk çeşitlilik göstermektedir. Ağırlık, sanayi hammaddeleri, tekstil byaları ve mal bedelleri yüksek, pahalı tekstil makinaları, tmtiv, bilgisayar gibi ürünlerdir. Geleneksel tarıma dayalı ihraç ürünleri ve tekstil dışında, sn yıllarda artan ileri teknlji ürünleri, seramik, mermer ve tmtiv ihracatı ljistik sektörünün de canlanmasına yardımcı lmuştur. Müşteri ilişkileri: hizmet müşterileri ile ljistik hizmet sağlayıcıları arasında lması gereken güven rtamının yeterince sağlanamadığını görülmektedir. Müşteriler genellikle fiyata duyarlı davranmakta ve bu nedenle kaliteli hizmet almak yerine 11

5 firmayı fiyat nedeniyle değiştirmek eğilimi bulunmaktadır. Kntratlı satış prensibi: Piyasada bir yıl süreli sözleşmeler hakim lup uzun vadeli çalışma prensibi benimsenmemekte, işin prensibinin sinerjiye ve knslidasyna dayanmasına rağmen, birçk üretici firma daha işin başında iken rakipleriyle çalışmama kşulunu öne sürmektedir. Yatırımlar: Özellikle sabit yatırımlar, fil yenileme, eğitim ve bilgisayar teknljileri knusunda yapılmaktadır. Dış kaynak kullanımı: Sektörde dış kaynak kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Ülkemizin mevcut üretim ve mal hareketinin % 85 inin halen üretim ve satış şirketlerinin kendi bünyelerindeki birimler tarafından karşılanmakta lduğunu, sadece % 15 inde ise dış kaynak kullanımı yluna gidildiğini ve bu ylla maliyetlerde %15-20 arasında maliyet azalması elde edilebildiğini söylemek mümkündür. Firmaların küresel pazarlara açılması, ljistik gereksinimleri hızla arttırmıştır. Yeni girilen pazarlar ve bu pazarlardaki düzenlemeler hakkında bilgi birikimi ve uygun altyapı bulunmaması firmaların 3. parti ljistik şirketlerine yönelmesine neden lmuştur. Piyasalardaki dalgalanma ve talepteki değişiklikler, firmaları yüksek yatırımlardan kaçınmaya, sabit maliyetlerini en aza çekmeye zrlamaktadır. Firmalar tahmin edemedikleri gelecek için yatırım yapmaktansa, bir 3. partinin kaynaklarını kullanıp, kullandığı kadar ödeme yaparak maliyetlerini değişkene çevirmeyi hedeflemektedir.(filiz) Özellikle 3PL (Üçüncü Parti Ljistik Hizmet Sağlayıcısı) ve 4PL (Dördüncü Parti Ljistik Hizmet Sağlayıcısı) şirketlerin uluslararası perasynlarının hızlanmasıyla büyümesi beklenen alanlardır. Özellikle,kendi bünyesinde sabit kıymet taşımayan, işin bilgisini aktararak en uygun 3. parti ljistikçiyle, en uygun hizmeti almak isteyen müşteriyi bir araya getirme hizmeti sunan, bir anlamda sanal ljistik şirketleri (Ogan) büyüme göstergesi larak kabul edilebilir. ÜLKEMİZDE LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜN REKABET GÜCÜ VE STRATEJİLERİ Türkiye lkasyn larak Orta Dğu, Türk Cumhuriyetleri ve Avrupa arasında bir aktarma merkezi ve köprü luşturmasından kaynaklanan avantajlı knumu ile birçk trite tarafından ljistik üssü lma iddiası veya ideali ile tanımlanmaktadır.ancak sadece lkasyn üstünlüğü rekabet için yeterli değildir. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesinin Avrupa'daki ljistik faaliyetlerinin ağırlıklı yönünü Türkiye'ye kaydıracağı söyleyen Prf. Dr. Ernst, "Türkiye'nin stratejik cğrafik knumu mevcut karaylu taşımacılığı endüstrisi ile birleşince çk önemli avantajlar sağlamaktadır. Türkiye diğer ülkelere ranla düşük işgücü maliyeti ile yüksek seviyede verimlilik sunarak birçk endüstri için çekici bir ülke haline geldiğini" belirtmiştir. ( Ancak eknmik kşulların değişkenliği ya da belirsizliği ile karakterize edilen dönemler ve özellikle krizler, sektördeki firmaları farklı yönlerden etkilemiştir. Kar marjının sn 5-10 yıla göre erimesi, hizmet kalitesinde de düşüşe yl açmıştır. Müşterilerin fiyata gösterdiği duyarlılık daha kalitesiz ama daha düşük fiyatla hizmet veren kişi ya da firmalara yeni pazarlara yer açmış, Özellikle fiyat duyarlılığını kendi lehine kullanmak isteyen küçük ölçekli ve spt işler yapan firmalar, haksız rekabete neden lan düşük fiyatlar uygulayarak hizmet kalitesinin düşmesine neden lmuş ya da küçülerek piyasadan çekilmek zrunda kalmışlardır. Genel tabl böyleyken krizden hiç etkilenmediğini ya da az etkilendiğini bildiren bazı firmalar da vardır.bu durumun nedenleri arasında aşağıdaki nedenler gösterilebilir: (Babacan-Eriş,2004:29) Müşterileriyle sağlam iletişim ve bağlar kurabilmiş lmak, değişmeyen ve krizden etkilenmeyen müşterilere sahip lmak, Güçlü finansal yapı, özellikle hlding bünyesinde bulunmak veya uluslararası bir firmanın Türkiye Şubesi lmak, Hizmet çeşitliliği,yeni hizmetler üretebilmek, Kriz anında, darbğaz yaşanan taşımacılık mdundan bir diğerine geçilebilmesi, Daha önceki finansman ve yatırım planlarının bir tesadüf larak kriz dönemlerine denk gelmesi nedeniyle krizden etkilenmemek, üstelik büyüyebilme lanağını yakalamak, 12

6 Krizden lumsuz yönde etkilenen ve müşteri kaybeden firmaların yarattığı pazar bşluğundan yararlanmak. Prter a göre, bir şirket sektördeki rekabetin şiddetini belirleyen birçk etkenle birlikte yaşamak zrunda lmasına karşın stratejik değişiklikler yapmak yluyla kşullarını geliştirme serbestliğine sahiptir. Firma yeni hizmetlerle, pazarlama yenilikleriyle veya ürün değişiklikleriyle ürün farklılaştırmasını artırmayı deneyebilir.(prter,2000:27) Ülkemizde ljistik firmaları benzer stratejiler uygulayarak hem yurt içinde, hem de yurt dışındaki firmalarla rekabet etmektedir. Firmalarımızın rekabet gücünü arttırmak üzere mevcut uygulamalarının farklı biçimlerde iyileştirilmesi için başvurduğu önlemler ise şöyle sıralanabilir: Maliyet minimizasynu: nakliye maliyet ve sürelerini azaltmak, işçilik maliyetlerini azaltmak minimum stk bulundurarak stk maliyetlerini azaltmak aynı anda farklı markaları taşıyarak müşteri ve hizmet veren firma için maliyetleri azaltmak Ölçümler: kapital harcamalarının azaltılması utsurcing-insurcing yapmak müşteri memnuniyet ölçümleri perfrmans ölçümleri Yeni sabit yatırımlar yapma: dep, hangar, antrep yatırımları, raflama sistemi (fiks ve katik raflama),bilgi işlem departmanları ve sistem yazılımlarını etkinleştirme, araç filsu yenileme. Ürün çeşitliliği sağlamak üzere hizmet farklılaştırması. Kntratlı satış:müşteri ile uzun süreli sözleşme yapmaya çalışmak. Şu anda yapılmakta lan bu çalışmalara gelecekte yeni bir byut kazandırmak amacıyla neler ilave edilebileceğini belirlemek üzere yapılan bir inceleme ve elde edilen bulgular izleyen başlıkta yer almaktadır. LOJİSTİK YÖNETİCİLERİNİN REKABET VİZYONU OLUŞTURMA KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ Ljistik firmalarımızın sektörlerinde ulusal ve uluslar arası çapta rekabet gücü sağlamak üzere nasıl bir rekabet vizynu luşturdukları veya bu knudaki planlarını belirlemek üzere İzmir de faaliyet gösteren ljistik firmalarının yöneticileriyle yapılan derinlemesine görüşme sırasında yöneltilen srular ve alınan cevaplar ışığında elde edilen görüşler izleyen başlıkta yer almaktadır. Bu görüşlerle ljistik firmalarının web sitelerinde ifade edilen vizynlarından da yararlanarak bir genelleme yapılmaya çalışılmıştır. Sektörün mevcut durumu, beklentileri, srun ve geleceği hakkında görüşlerine başvurulan ve İzmir de faaliyet gösteren Arkas Lgistics Distributin Warehusing Transprtatin S.A.,Balnak Nakliyat ve Ljistik Hizmetleri Ticaret A.Ş.,Barsan Glbal Ljistik A.Ş., Brusan Ljistik Dağıtım, Deplama Taşımacılık ve Tic. A.Ş., Exel Turkey TGFM İzmir Branch, Kıta Ulaştırma Hizmetleri A.Ş., Maersk Lgisitcs Mercan Taşımacılık A.Ş.,Omsan Ljistik A.Ş., Reysaş Taşımcalık ve Ljistik Ticaret A.Ş.,SDV Hrz Taşımacılık ve Ticaret A.Ş., TNT Ljistik ve Dağıtım Hizmetleri A.Ş., Türksped Milletlerarası Nakliyat A.Ş.,UTİKAD (Uluslararası Taşımacılık ve Ljistik Hizmet Üretenleri Derneği), Yaka Şehirler ve Uluslararası Nakliyat A.Ş. yöneticileri ile yüz yüze ve telefnla görüşmeler yapılmıştır.görüşmeler 13 yönetici ve UTİKAD temsilcisi ile tplam süresi 26 saat görüşme süresinde gerçekleştirilmiştir. Görüş bildiren yöneticilere göre aşağıda gerçekleşmesi beklenen gelişmeler ışığında kendi firma knumları için uygun knum ve stratejileri belirleme çabaları vardır. Sektör temsilcilerinin görüşleri ve mevcut durum verilerine göre sektörel gelişim için önce "Ljistik" kavramının iyice anlaşılması ve turması, snra da hizmet verenlerin ve alanların belli platfrmlarda bir araya gelerek karşılıklı bilinçlenmesi ve yatırımların yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Öncelikle ljistik pazarının gelişmesi ve gelişme ayak uydurulması gereklidir.üreticilerin sabit yatırım yapma geleneği nedeniyle maliyetler yükselmektedir. Ljistik sektörünün yan sektörleriyle birlikte büyüyüp bazı yatırım 13

7 yüklerini üretici üzerinden alabilmeler hem üretim hem dağıtım sektörünü rahatlatacaktır Yakın bir tarihte yasal düzenlemeler ve rekabet nedeniyle sektörde bulunan küçük firmaların silineceği ya da kendi aralarında birleşecekleri öngörülmektedir. Büyük firmalar ise, zaman içinde gelişme iyileştirmelerle dünya standartlarını yakalamayı başaracaklardır. Karg şirketlerinin Türkiye de yasalarla krunan psta tekelini kaldırma girişimleri sürecektir. Daha önce sigrtalanmayan bazı ürün gruplarının sigrtalı larak taşınması, büyük firmaların kendi antrep ve limanlarını luşturması, dep yönetiminde etkinlik sağlayacak ek hizmetlerin önemsenmesi gerekecektir. Öte yandan, 2005 de ktaların kaldırılması Türk tekstil sektörünü dğrudan etkileyecek bir faktördür. Çin in bu durumda ljistik alanında Türkiye den yararlanacağı akla gelmektedir. Böylece Çin/Pakistan/Hindistan ticaretindeki artış, Türkiye nin Pazar payında azalışa neden lacaktır. Bu nedenle Türk firmaları, uzun vadeli planlar kapsamında ljistik ihtiyaçlarını gözden geçirmelidirler. Bu dönemi aşmak üzere, ticaretlerini prfesynel ljistik şirketleri ile işbirliği yaparak rganize etmeleri, birim maliyetlerini azaltacaktır. Ancak ne yazık ki halihazırdaki şirket prfilleri, uzun dönemli planlar ile çalışmaya uygun gözükmemektedir. 25 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe giren Karaylları Taşıma Yönetmeliği nin, yetki belgeleri, sözleşme sınırları bakımından sektörde yeni bir yapılanmaya yl açacağı düşünülmektedir. Yönetmeliğe uygun larak küçük firmaların istenen yüksek teminatları ödeyememesi, şirketler arası birleşmeye neden labilecek, büyük firmalar için de yeni TIR alımları çözümünü getirecek gibi görünmektedir.ayrıca sigrtalı taşıma yapma zrunluluğu taşıma maliyetlerini arttıracağından karaylunda yaşanan rekabet avantajının azalacağı düşünülmektedir. Bu durumun da yaşı küçük firmalar için birleşme srunu, büyük ve fil sahibi firmalar için bir rekabet avantajı yaratması beklenmektedir. Tedarikçinin tedarikçisinden başlayarak müşterinin müşterisine kadar uzanan tedarik zinciri yönetiminde etkin labilmek gerekmektedir. dönemleri tanıtım ve yapılanma faaliyetleri ile geçirecekleri, dış kaynak kullanımının süreceği, satın almalar, yabancı sermaye girişleri, sektörden çekilmeler vb. önemli gelişmelerin yaşanabileceği beklentisi bulunmaktadır. ( le=890&where=sektr&categry=0114) Yarı mamul üretiminden itibaren, özel ihtiyaçları karşılamada esnekliği sağlayacak bir anlayışla çalışmak gerekecektir. Hatta perakende sektörünün de ljistik içinde düşünülmesi gereği dğacaktır. Etik değerlere, çevresel duyarlılıklara ve geleceğe dönük değerler geliştirmeleri sektörün gelişimini sağlayacaktır. Sektör faaliyetlerinde temel verimlilik anlayışı yerine ek verimlilikler sağlayarak karlılığı yükseltecek işler yapılmalıdır. Ljistik sektörünün özellikle aşağıdaki hedeflere daklanacağı ve sektörel gelişimini rekabet içinde tamamlayacağı öngörülmektedir: - Dğru müşterinin seçimi ve ihtiyaç tespitlerinde isabet sağlamak - Müşteri hizmet düzeyini yükseltmek - Mevcut ürün yelpazesini geliştirmek - Kar hedeflerini ön plana almak - Müşteri tatmini - firma değeri dengesini sağlamak - Stratejik kntrl (kar akışını ve faaliyetleri yürütme) - Müşteri ürününe özel taşımacılık - İnteraktif ve tmasyn destekli deplama - Prje taşımacılığı ve yönetimi, Ljistik amaçlı bilgi üretimi ve insan kaynakları eğitiminde başarılı lmak. Kuşkusuz, ldukça geniş tutulan bu rekabet vizynu ile ljistik firmalarımızın planlanan hedeflerine ulaşabilmeleri için eknmik ve plitik istikrar, stratejik planlama ve çalışma etiği prensiplerinin gerekliliği de unutulmamalıdır. Sektörün geleceğine ilişkin öngörüler arasında Ljistik hizmet sağlayıcılarının da önümüzdeki 14

8 KAYNAKÇA BABACAN,Muazzez -ERİŞ.Engin Deniz. (2004): Marketing Strategies f Lgstics Firms in Turkey During Ecnmic Crises, Internatinal Lgistics Cngress 2004, Dkuz Eylul Publcatins Vlume I, December ERDEM Sacit (2000): Türkiye İçin Ljistik Stratejileri Knferansı-I, 11 Mayıs 2000, İzmir. KİŞİSEL GÖRÜŞMELER: Adıgeçen şirketlerin üst ve rta kademe yöneticileri. Ağusts 2004,İzmir. FİLİZ,Atilla : Ljistikte Dış Kaynak Kullanımı ( 3PL ), MERSİN, Dğan: Ljistikte Dış Kaynak Kullanımı, Yararları ve Dikkat Edilmesi Gerekli Nktalar, p?nt=199. NILSSON Fredrik and WAIDRINGER Jnas : Lgistics Management frm a Cmplexity Perspective, isce.edu/isce_grup_site/webcntent/isce%20events/naples_2002/naples_200 2_Papers/Nilssn_Waidringer.pdf, (What s it all abut? CLM bk - in Lambert, Stck & Ellram 1998, p.3 den aktaran) OGAN, Dilek (2001): Dördüncü Taraf Ljistik Hizmetleri Türkiye İçin Ljistik Stratejileri Knferansı-I, 7 Mayıs 2001,İzmir. PORTER, Michael E.(2000): Rekabet Stratejisi Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri, Sistem Yayıncılık, 2000, İstanbul. TEK, Baybars: Türkiye'de Ljistik Çağı, UTİKAD 2. Ljistik Knferansı Günümüz Çin inde Dağıtım Ve Ljistik,Dergi L, Ljistik ve Tedarik Zinciri Dergisi, - Ağusts Ljistik Gurusu Prf. Dr. Ricard Ernstİstanbul'da, mi/ekszluk/l.asp 90&Where=sektr&Categry=