HABER BÜLTENİ. xx Sayı 10. Ko ya ı imalat sanayi 11 aydır gözlem altı da: İ alat sa ayi güven endeksi nasıl hesapla ıyor:

Transkript

1 HABER BÜLTENİ xx Sayı 10 Ko ya a ayi Odası (KSO ve Türkiye Eko o i Politikaları Araştır a Vakfı TEPAV iş irliği de gerçekleştirile Konya İ alat Sa ayi Güven Endeksi Anketi, Türkiye i, yerel düzeyde imalat sanayideki eğili leri ölçe ilk gösterge oldu. Ko ya İ alat a ayi Güven Endeksi ile Ko ya da imalat sanayide faaliyet göstere fir aları a zı tutulacak ve imalat sanayideki geliş eler izlenecek. Konya İ alat a ayi Güve E deksi ile Ko ya daki imalat sanayinin Türkiye geneli ve Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırıl ası ü kü hale gel iştir. Ko ya ı imalat sanayi 11 aydır gözlem altı da: Ko ya a ayi Odası (KSO) ve Türkiye Eko o i Politikaları Araştır a Vakfı TEPAV iş irliği de gerçekleştirile Konya İ alat a ayi Anketi kapsa ı da Ko ya ı erkez ilçeleri ola Karatay, Mera ve elçuklu da imalat sanayide faaliyet göstere fir alara uygula aktadır. İ alat sa ayinin tüm alt sektörlerinde faaliyet gösteren 300 firma ile her ay yüz yüze a ketler yapıl aktadır. Bu kapsamda firmalar ile 11. dö e görüş eler Ocak ayı da yapıl ıştır. İ alat a ayi Güve E deksi so uçları her ayı. iş gü ü Ko ya a ayi Odası internet sayfası da ka uoyu a açıkla a aktır. İ alat sa ayi güven endeksi nasıl hesapla ıyor: İ alat a ayi Güve E deksi; a kette yer ala Şu a daki topla siparişleriniz için ne söyleye ilirsi iz?, Şu a daki ev ut stok düzeyi iz içi e söyleye ilirsi iz? ve Ö ü üzdeki ayda üreti i izi e yö de değişe eği i düşü üyorsu uz? soruları a verile ya ıtları ala sları ı ortala ası alı arak hesapla aktadır. Bala s değeri, sorulara olu lu cevap vere ler ile olu suz cevap vere leri farkı alı arak hesaplanmaktadır. 1

2 Konya İ alat Sa ayi Güven Endeksi, e yükselerek girdi: Aralık te -8 puan değeri i ala Konya İ alat a ayi Güven Endeksi, Ocak 2015 te 11 puan yükselerek 3 puan değeri i al ıştır. Türkiye genelini temsil eden imalat sanayi güven endeksi Ocak 2015 te bir önceki aya göre 0,8 puan düşerek -4,1 puan değeri i al ıştır. Avrupa Birliği i te sil ede i alat sa ayi güve e deksi de O ak te ir ö eki aya göre 3 puan yükselerek -, pua değeri i al ıştır. İ alat a ayi Güven Endeksi, geçen aya göre Ko ya da ve AB- de yükselirke, Türkiye genelinde düş üştür. Konya imalat sanayi, Ocak 2015 te Türkiye genelinden ve AB- de daha iyi perfor a s göster iştir. Şekil-1. İ alat a ayi Güven Endeksi karşılaştırıl ası* (Ocak 2014 Ocak 2015) Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 *Mevsi sellikte arı dırılma ış seriler Tablo-1. Konya İ alat a ayi Güven Endeksi* % Ocak Şu at Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kası Aralık ,6 20,2 20,4 22,4-7,2 6,3-2,6-0,8-7,9-8, ,0 2

3 Konya imalat sanayideki genel gidişat yükselmeye devam ediyor: Konya imalat sanayinin yüzde 32 si, bir ay öncesine göre i alat sa ayideki ge el gidişatı daha iyi olduğu u düşü ektedir. Daha kötü olduğu u düşü e leri ora ı yüzde 38 olurken, ay ı olduğu u düşü e leri ora ı yüzde 30 düzeyindedir. İ alat sa ayideki ge el gidişata akılı a Ko ya ı son 1 ayda Türkiye geneline göre daha kötü durumda olduğu görül üştür. 4 aylık düşüşü ardı da Aralık te yüksele Konya imalat sanayideki genel gidişat, Ocak 2015 te de yükseldi. Şekil-2. Geçtiği iz aya göre i alat sa ayide ge el gidişat* %arttı %azaldı (Ocak 2014 Ocak 2015) Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) Ko ya da faaliyet gösteren sanayicilerin yüzde 2 si önümüzdeki 0,7 ayda kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz ora ı ı art ası ı, yüzde 85,7 si ise düş esi i bekliyor. 3

4 O ak ayı ı lideri yatırı alları sektörü oldu: Ocak 2015 te Ko ya da imalat sanayiye alt sektörler iti ariyle akıldığı da iki sektör hariç diğer sektörleri egatif değerler aldığı görül ektedir. Yatırı alları ve ade ilik ve taş o akçılığı hariç ara alları sektörleri O ak ayı da pozitif değer ala iki sektör oldu. Ocak ayı da e yüksek değeri yatırı alları sektörü aldı. Daya ıklı tüketi alları, gıda ve içe ek sa ayi, tüketi alları, daya ıksız tüketi alları ve gıda ve içe ek hariç daya ıksız tüketi alları sektörleri imalat sanayi güven endeksinden daha düşük ve negatif değer al ıştır. Alt sektör arası da e düşük değer ala sektör gıda ve içe ek hariç daya ıksız tüketi alları sektörü ol uştur. Şekil-3. Alt Sektör Bazı da İ alat a ayi Güven Endeksi (Ocak 2015) Yatırı alları 13,0 Ara alları Made ilik ve taş o akçılığı hariç 5,5 Daya ıklı tüketi alları Gıda ve içe ek sa ayi -2,1-2,6 Tüketi alları Daya ıksız tüketi alları Daya ıksız tüketi alları Gıda ve içe ek hariç) -33,3-16,0-19,8 Endeks Değeri -40,0-30,0-20,0-10,0 0,0 10,0 20,0 4

5 Konya imalat sanayide geçtiği iz aya göre üreti son 5 aydır düşüyor: Ocak 2015 te Ko ya da i alat sa ayide faaliyet gösterenlerin yüzde 20 si geçtiği iz aya göre üretimin arttığı ı ifade ederke, yüzde ü önümüzdeki 3 ayda üretimlerinin arta ağı ı elirt iştir. Ko ya da i alat sa ayide faaliyet göstere leri yüzde, si mevcut stok düzeyi i sezo içi or al olduğu u ifade et iştir. Şekil-4. Ko ya da üretim ve stok durumu (%) (Ocak 2015) Geçtiği iz aya göre üreti 20,0 31,0 49,0 Önümüzdeki 3 ayda üretim 43,0 22,7 34,3 Şu a daki ev ut stok düzeyi 19,3 32,7 48,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Nor ali üzeri de/arta ak Ay ı kaldı/nor al/ay ı kala ak Azaldı/Nor ali altı da/azala ak Geçtiği iz aya göre üreti Eylül te u ya a düş eye deva ediyor. Ocak 2015 te geçtiği iz aya göre üreti Ko ya da, Türkiye de daha düşük değer al ıştır. Şekil-5. Geçtiği iz aya göre üreti durumu* %arttı %azaldı (Ocak 2014 Ocak 2015) Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB

6 Konya i alat sa ayi i yüzde ü ö ü üzdeki dö e e ilişki üretimden umutlu: Eylül te u ya a düşüşü ü sürdüre önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentisi, Aralık ü ardı da Ocak 2015 te de yükseldi. Ko ya da ö ü üzdeki aydaki üreti ekle tisi Türkiye de daha yüksek ir değer al ıştır. Konya imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde ü ö ü üzde ayda üreti leri i arta ağı ı ekle ektedir. Şekil-6. Önümüzdeki 3 aya göre üretim beklentisi* (%artacak %azalacak) (Ocak 2014 Ocak 2015) Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 O ak ta Ko ya da kapasite kulla ı ora ları düştü: Aralık te Ko ya da kapasite kulla ı ora ı yüzde 3,8 iken, Ocak 2015 te ir ö eki aya göre 2,3 pua düşerek yüzde 3,8 ol uştur. Kapasite kulla ı ora ı Türkiye de ise geçe aya göre 0, pua düşerek yüzde 73,7 ol uştur. Mev ut siparişler ve taleplerdeki ö ü üzdeki aylarda ekle e değişiklikler göz ö ü e alı dığı da, i alat sa ayide faaliyet göstere fir aları yüzde u üretim kapasitesinin fazlasıyla yeterli olduğu u, yüzde 34, ü yeterli olduğu u, yüzde 6, si yetersiz olduğu u ifade et iştir. Konya i alat sa ayide faaliyet göstere fir alar, ev ut siparişleri e göre ortala a,3 aylık üreti leri i gara ti olduğu u söyle ektedirler. 6

7 Konya imalat sanayide üretimi en çok fi a sal kısıtlar kısıtlıyor: Ko ya i alat sa ayide faaliyet göstere fir aları üreti i i e fazla fi a sal kısıtlar kısıtla aktadır. Fir aları yüzde, ü üretimlerini fi a sal kısıtları, yüzde 2, si yetersiz talebin, yüzde 20, si işgü ü eksikliği i, yüzde si diğer faktörlerin üreti leri i kısıtladığı ı ifade et iştir. Üreti leri i kısıtlaya herha gi ir ede ol adığı ı ifade ede leri ora ı ise yüzde dir. Şekil-7. Mev ut üreti i kısıtlaya faktörler* (Ocak 2015) Fi a sal kısıtla alar 39,3 Yetersiz Talep İşgü ü eksikliği 21,7 20,7 Diğer faktörler 17,0 Hiçbiri Materyal ve/veya araç-gereç eksikliği 1,0 0,3 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 50,0 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB

8 Konya imalat sanayinin yüzde ü önümüzdeki dönemde siparişleri art ası ı ekliyor: Ocak 2015 te Ko ya da i alat sa ayide faaliyet gösterenlerin yüzde 19,7 si geçtiği iz aya göre topla siparişleri arttığı ı ifade ederke, yüzde 44 ü önümüzdeki 3 ayda toplam siparişleri arta ağı ı elirt iştir. Ö eki aylarda da olduğu gi i Ko yalı üreti ilerin gelecek dönem siparişlerde u udu u geçtiği iz dö e deki sipariş artışları da daha fazla olduğu görül ektedir. iparişlere iç piyasa ve ihra at detayı da akıldığı da he geç iş dö e de he şua he de önümüzdeki dönemdeki ihracat sipariş durumu ve beklentisinin iç piyasa siparişleri de daha fazla olduğu görül ektedir. Şekil-8. Ko ya da sipariş duru u (%) (Ocak 2015) Geçtiği iz aya göre iç piyasa siparişleri 19,0 32,0 49,0 Geçtiği iz aya göre ihra at siparişleri 28,3 30,4 41,3 Geçtiği iz aya göre topla siparişler 19,7 31,4 48,8 Şu a daki topla iç piyasa siparişleri 19,0 32,3 48,7 Şu a daki topla ihra at siparişleri 26,4 26,4 47,3 Şu a daki topla siparişler 19,3 33,0 47,7 Ö ü üzdeki ayda iç piyasa siparişleri 43,3 21,7 35,0 Ö ü üzdeki ayda ihra at siparişleri 53,9 24,7 21,3 Ö ü üzdeki ayda topla siparişler 44,0 22,3 33,7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Nor ali üzeri de/arta ak Ay ı kaldı/nor al/ay ı kala ak Azaldı/Nor ali altı da/azala ak Ko ya i alat sa ayideki fir aları yüzde, ü geçtiği iz aya göre iç piyasada reka etçi duru ları ı arttığı ı, yüzde 45, ü ay ı kaldığı ı ve yüzde, ü ise reka etçi duru ları ı azaldığı ı düşü ektedirler. 8

9 Konya da mevcut sipariş iktarı geçe aya göre kıs e düştü: Ko ya i alat sa ayide şu a daki topla sipariş iktarı geçen aya göre kıs e düş üştür. Konya imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde, ü ev ut siparişleri or ali üzeri de olduğu u, yüzde 33 ü normal seviyede, yüzde 47,7 si ise or ali altı da olduğu u ifade et iştir. Ko ya da şu a daki topla sipariş iktarı, Türkiye de ve AB- de daha kötü ir değer al ıştır. Şekil-9. Şu a daki topla sipariş düzeyi* (%normalin üzerinde % or ali altı da) (Ocak 2014 Ocak 2015) Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB

10 Konya imalat sanayide istihdam beklentisi artmaya devam ediyor: Ocak 2015 te Ko ya da i alat sa ayide faaliyet gösterenlerin yüzde 27,3 ü önümüzdeki 3 ayda istihda ı ı artıra ağı ı ifade ederke, yüzde 23 ü önümüzdeki 3 ayda sabit sermaye yatırı har a aları ı arta ağı ı elirt iştir. Önümüzde 3 ayda istihdam beklentisinde geçen aya göre artış yaşa ıştır. Şekil-10. Ko ya da istihda ve yatırı % Ocak 2015) Ö ü üzdeki ayda fir a ı istihda düzeyi 27,3 64,0 8,7 Ö ü üzdeki ayda, sa it ser aye yatırı har a ası 23,0 71,7 5,3 Artacak Ay ı kala ak Azalacak 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ö ü üzdeki dö e e ilişki istihda ekle tisi de Eylül te u ya a deva ede düşüş Aralık te so ra Ocak 2015 te de artışa dö üştür. Ocak 2015 te Konya imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 64 ü önümüzdeki 3 ayda istihdam düzeylerinin değiş eye eği i düşü üyor. Ö ü üzdeki aya ilişkin istihda ekle tisi Ko ya da Türkiye genelinden ve AB- de daha yüksek ir değer al ıştır. Şekil-11. Önümüzdeki 3 aydaki istihdam beklentisi* (%artacak %azalacak) (Ocak 2014 Ocak 2015) Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB

11 Konya imalat sa ayi i yüzde 79 u ortalama birim maliyetleri i arttığı ı ifade ediyor: Ocak 2015 te Ko ya da i alat sa ayide faaliyet göstere leri yüzde 79,3 ü geçtiği iz aya göre ortalama birim maliyetin arttığı ı ifade ederke, yüzde 49,3 ü önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyetlerinin arta ağı ı eklediği i ifade et iştir. Ko yalı üreti ilerin yüzde sı ise ö ü üzdeki ayda satış fiyatları ı arta ağı ı ifade et iştir. Şekil-12. Ko ya da aliyet ve satış fiyatı % Ocak 2015) Geçtiği iz aya göre ortala a iri aliyet 79,3 18,3 2,3 Önümüzde 3 ayda ortalama birim maliyet 49,3 49,0 1,7 Ö ü üzdeki ayda iç piyasa satış fiyatları 25,0 63,0 12,0 Ö ü üzdeki ayda satış fiyatları 26,0 66,3 7,7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Arta ak Ay ı kaldı/ay ı kala ak Azaldı/Azala ak 11

12 Konya imalat sanayinin gelecek dönem beklentileri, Türkiye genelinden daha yüksek: Ko ya i alat sa ayi güve e deksi sorular azı da i ele diği de önümüzdeki döneme ilişki tüm beklentilerde artış yaşa dığı ve geç iş dö e e yö elik azı göstergelerde ise geçe aya göre düşüş yaşa dığı görülmektedir. Gelecek dönemdeki birçok göstergede Konya, Türkiye ge eli de daha iyi perfor a s sergile iştir. Tablo-2 1. İ alat a ayi Güve E deksi Göstergeleri ala s değerleri Ocak 2015) Bala s değerleri (Olumlu Olumsuz) Bir önceki aya göre değişi (Konya) Konya (Endeks) Türkiye (Endeks) AB-28 (Endeks) Geçtiği iz aya göre üreti -1,3-29,0 5,3-3,3 Önümüzdeki 3 ayda üretim 26,7 8,7 5,3 9,1 Şu a daki ev ut stok düzeyi 2 6,7 28,7-4,0 6,4 Geçtiği iz aya göre iç piyasa siparişleri -1,0-30,0 1,2 Geçtiği iz aya göre ihra at siparişleri 1,9-13,0-0,5 Geçtiği iz aya göre topla siparişler -2,4-29,1-2,0 Şu a daki ev ut iç piyasa siparişleri 1,0-29,7-11,2 Şu a daki topla ihra at siparişleri -6,8-20,9-14,4-18,8 Şu a daki topla siparişler -0,3-28,3-13,7-15,9 Ö ü üzdeki ayda iç piyasa siparişleri 27,0 8,3 17,2 Ö ü üzdeki ayda ihra at siparişleri 24,5 32,6 18,1 9,1 Ö ü üzdeki ayda topla siparişler 27,3 10,3 19,5 3,0 Ö ü üzdeki ayda fir a ızı istihda düzeyi 3,7 18,7 7,2-1,8 Ö ü üzdeki ayda, sa it ser aye yatırı har a a ız 3,0 17,7 6,7 Geçtiği iz aya göre ortala a iri aliyet 0,3 77,0 26,4 Önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyet 0,0 47,7 30,5 Ö ü üzdeki ayda iç piyasa satış fiyatları 4,7 13,0 17,1 Ö ü üzdeki ayda satış fiyatları 6,3 18,3 16,1-2,6 İ alat sa ayideki ay ö esi e göre ge el gidişat 9,7-6,0-0,5 1 Tablolardaki (- değerler egatif ekle tileri pozitif ekle tilerde fazla olduğu u ifade et ektedir. 2 tok düzeyi de pozitif değer stok düzeyi i or ali altı da olduğu u ifade et ektedir. 12

13 AB de i alat sa ayi güve e deksi düş eye deva ediyor: AB- ülkeleri ve Türkiye i İ alat a ayi Güve E deksi değerleri e akıldığı da Lükse urg u geçe yıla göre e fazla artış yaşa a ülke olduğu görül üştür. Lükse urg u, Bulgarista, lovakya, İspa ya ve Fi la diya takip et iştir. Geçe yıla göre e fazla düşüş Da i arka, Litva ya ve Esto ya da yaşa ıştır. He AB-28 hem de Euro Bölgesi İ alat a ayi Güven Endeksi, geçe yıla göre düşüş göster iştir. Tablo-3. AB-28 Ülkeleri ve Türkiye i İ alat a ayi Güve E deksi karşılaştır aları O ak e göre) Ülkeler/ (Puan) Ocak 2014 e göre İ alat Sa ayi Güve E deksi deki Değişi Lüksemburg 9,2 Bulgaristan 8,2 Slovenya 6,9 İspa ya 4,9 Finlandiya 4,6 Romanya 3,4 Malta 2,6 Gü ey Kı rıs Ru Yö eti i 2,1 Çek Cumhuriyet 2,0 Hollanda 1,9 Portekiz 1,6 İsveç 1,5 Yunanistan 1,4 Polonya 1,3 Hırvatista 0,8 Macaristan -0,4 İtalya -0,5 İ giltere -0,5 Slovakya -1,0 AB-28-1,1 Euro Bölgesi-19-1,1 Avusturya -2,2 Almanya -2,7 Türkiye -3,3 Fransa -3,5 Letonya -4,0 Belçika -4,7 Estonya -5,4 Litvanya -6,3 Danimarka -26,1 13