OLAĞAN DIŞI DURUMLARDA SEKTÖRLER ARASI İLİŞKİ

Transkript

1 OLAĞAN DIŞI DURUMLARDA SEKTÖRLER ARASI İLİŞKİ Semra ÇELİKLİ-2005 Danışman: Prof Dr. Ali Osman KARABABA

2 SUNUM PLANI *Kavramlar Olağan Dış Durum Afet Sektör işbirliği * Giriş ODD öncesi ODD sırası ODD sonrası * ODD de Hangi sektörler iş birliği içinde olmalıdır? * Mevzuat * Bu sektörlerin katkıları? * Kriz merkezi * Sonuçlar * Örnekler

3 KAVRAMLAR Olağan Dışı Durum ( ODD ) Afet Sektör İşbirliği

4 OLAĞAN 1.Alışılmış olan, normal 2.Sık sık olan, olagelen, tabii OLAĞAN DIŞI 1.Olağan olmayan. 2.Gayritabii. AFET 1. Çeşitli doğa olaylarının sebep olduğu yıkım. 2. Kıran. *Webster: Mevcut olan kaynaklardan daha fazlasını gerektiren durum.

5 OLAĞAN DIŞI DURUM NEDİR? Yaygın biçimde ortaya çıkan ve ağır hasar, yaralanma, can ve mal kaybına yol açan; toplumun kendi olanaklarıyla baş edemeyeceği büyüklükte bir yıkıma neden olan, ulusal ve uluslar arası yardımı gerektiren olay ve duruma olağan dışı durum denilmektedir.

6 SEKTÖR 1. Bölüm, kol, dal, kesim. 2. Aynı işi yapan topluluk. İŞ BİRLİĞİ Amaç ve çıkarları bir olanların oluşturdukları çalışma ortaklığı,

7 *Dünyada ve ülkemizde meydana gelen olağan dışı durumlar (ODD) nedeniyle, -milyonlarca kişi hayatını kaybetmekte, -daha fazlası da sakat kalmaktadır.

8 *Ekonomik kayıplar ise ölçülemeyecek kadar büyük olmaktadır.

9 *Ülkemiz özelinde 1999 depreminde ve daha sonrası meydana gelen olağan dışı durumlarda çok büyük acılar yaşanmıştır. *Bu nedenle bu tarihten itibaren olağan dışı durumlara hazırlıklı olunması konusu daha sık gündeme gelmeye başlamıştır

10 Olağan Dışı Durumlar iki grupta ele alınmaktadır a-doğal -Deprem -Kasırga -Hortum -Sel b-insan Kaynaklı -Terörist hareketler -Sivil kargaşa -Tehlikeli madde kazaları

11 ODD de ORTAK ELEMENTLER *Çoğunda olay göreceli olarak beklenmedik olup, küçük bir uyarı ve hatta bazen hiçbir fırsat yoktur. *Bazıları ise yavaş gelişimlidir ve uyarıları değişik şekillerde görebiliriz. ( ormanların yok edilmesi sel, kuraklık vb.)

12 *Toplumun her kesimi etkilendiği için kişiler kendi gereksinimleri nedeniyle ODD un ilk anlarında topluma yönelik hizmetlere katkıda bulunamayabilir. Örn; * acil servisler de etkilendiği için yeni hastaların kabulünde sorunlar * acil servis çalışanlarının etkilenmeleri ( kendileri, yakınları vb.)

13 *Yaşam, sağlık çevre tehlikededir.

14 ODD nin oluştuğu an... * Toplumun her kesimi, * Tüm kurumlar etkilenir.

15 Olağan Dışı durumlar... * Etkilenenler: - müdahale için gerekli kaynaklar, - iletişim, -ulaşım -altyapı * Bir çok insanın ve bölgenin dış yardım almasını zorlaştırır

16 *Acil Durum müdahale ekiplerinin hazırlanıp organize olmaları belli bir süre istemektedir, ne yazık ki, -zarar görmüş yollar -hasarlı iletişim sistemleri bu süreyi uzatır.

17 *Böylece ODD meydana geldikten sonra geçen ilk saatlerde, -bireyler, -aileler, -mahalleler, -ilçeler, -... kendi kaynaklarıyla yetinmek zorundadır.

18 *Bu kaynaklar; -Yemek, -Su, -İlkyardım, -Barınaktır.

19 *ODD sonrası zorluklarla mücadele için; - bireylerin hazırlıklı olmaları, - planlama yapmaları, -canlı kalabilme becerileri, -komşuları ve iş arkadaşları ile karşılıklı yardımlaşmaları çok önemlidir.

20 ODD Görevlileri Kimlerdir? Meslektaşlar ve komşular Toplum Acil Müdahale Ekipleri Birey ve Aile Profesyonel Afet Yardım Görevlileri

21 *ODD ile ilişkin araştırmalar, hazırlık döneminde birlikte ODD a müdahale konusunda çalışmalar yapmasını önermektedirler.

22 * Yine bu çalışmaların sonuçlarına göre organize olan grupların, - ODD öncesi tanışması, - birlikte uygulama yapması ODD da müdahale başarısını arttırmaktadır.

23 OLAĞAN DIŞI DURUM EVRELERİ Normal durum Örgütlenme ODD ÖNCESİ Korunma Hazırlık ODD SIRASI Etki Yanıt Rehabilitasyon ODD SONRASI Yeniden yapılanma Normal durum

24 Acil Durum Yönetim Çevrimi Hazırlık Zarar Azaltma Müdahale İyileşme

25 HAZIRLIK ÇOK ÖNEMLİDİR! *Profesyonellerin eğitimi *Gönüllü çalışmalarının organizasyonu *Koruyucu hekimlik *Veri toplama *Toplumun bilgilendirilmesi ve tüm süreçlere katılması sağlanmalıdır.

26 Hazırlık Dönemi Etkinlikleri * Lider kurumun tanımlanması ( Kriz Merkezi). * Profesyonellerin yönetimi. * Uygun gönüllü kuruluşlarla temasa geçilmesi. * Gerekiyorsa yeni duruma göre mevzuata ek ler oluşturulması.

27 Toplumun ODD lara dayanıklı ve hazır hale gelmesi için; 1-Toplumsal iletişim kanallarının 2-Toplumsal örgütlenme düzeyinin 3- Toplumsal bilinç düzeyinin 4- Toplumsal kaynakların geliştirilmesi

28 ZARAR AZALTMA Can ve mal varlığını tehdit eden tehlikelerin doğurabileceği zararların azaltılması ve/veya ortadan kaldırılmasına yönelik sürekli çalışmalar.

29 Zarar Azaltmanın Amaçları (1) 1. Tehlikeleri azaltarak daha güvenli bir toplum için kendini ve diğer bireyleri motive etmek. 2. Riskleri belirleme, izleme ve etkilerini azaltmak için olanakları belirlemek. 3. Bu konuda çalışma yapan yetkin kurum, kuruluş ve profesyonel organizasyonlarla işbirliği yapmak.

30 Zarar Azaltmanın Amaçları(2) 4. Bir Zarar Azaltma Planı (ZAP) oluşturmak, uygulamaya koymak ve güncel tutmak. 5. Zarar azaltma çalışmalarını yürütebilmek için gerekli finansal kaynakları bulmak.

31 Zarar Azaltmanın Gerekliliği *ODDların... toplum üzerindeki -sağlık - ekonomik, -sosyolojik, - psikolojik etkileri çok büyüktür.

32 *Örneğin Kaybedilen binlerce insan, - geride kalan bir o kadar dul ve yetim, - psikolojisi kökten etkilenen yüz binlerce insanın varlığı düşünülecek olursa tablonun ciddiyeti ortaya çıkmaktadır.

33 Ayrıca; *1999 yılında geçirdiğimiz depremlerin ülkemize maliyeti milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir.

34 *Depremler sonunda 386,000 binanın hasar gördüğü tespit edilmiştir.

35 *Ülkemizde farklı yasalara göre, -ODD lar ve acil durumlar ortaya çıkmadan önce, zarar azaltmaya yönelik farklı kurum ve kuruluşlar tarafından gerçekleştirilecek çabaların koordinasyonunu sağlayan yetkili makam ODD Kriz Merkezi dir.

36 *Buna rağmen ODD ların ortaya çıkışının ardından farklı kurum ve kuruluşlara bağlı acil durum yönetimi birimlerinin etkin olarak görevlerini yerine getirmelerinde sorunlar yaşanmaktadır.

37 MÜDAHALE Başarılı bir müdahale için, *Planlama *Eşgüdüm *Eğitim *Uygulama gibi ögeler önem taşır.

38 *Etkin müdahale -kamu, -gönüllü gruplar, -özel sektör, -sivil toplum kuruluşlarının iyi bir plan ile koordine edilmesine bağlıdır.

39 *Eğitim ve uygulamalar ile bireyler ve gruplar olağan dışı durumlarda etkinliklerinin bir çoğunu daha başarılı bir şekilde yerine getirebilir

40 İYİLEŞTİRME ODD sonrası oluşan zararların düzeltilme çabaları...

41 İyileştirme evresi, toplumun eskiden olduğu gibi -ekonomik, -güvenlik, -sağlık -barınma gereksinimlerinin yeniden temin edilmesi, çalışma ve ticaret olanaklarının tekrar düzene sokulmasıdır.

42 ODD lar Sonucu Oluşan Zararlar: Toplumsal kayıp Yapısal kayıplar İş, dolayısıyla yaşamın kesintiye uğraması Altyapı tesislerinin kayıpları

43 ODD ların Ekonomik ve Sosyal Bilançosu Yaşamlar sona erer İşyerleri kapanır İnsanlar işlerini kaybederler Küçük işyerlerinin büyük bir çoğunluğu bir daha açılmaz ODD bölgesinden diğer bölgelere göç olur

44 ODD Maliyetleri Devlet 1999 depremleri için milyarlarca lira harcamış bulunmaktadır. Diğer kurumlar da milyarlarca lira harcamışlardır. Belediyeler, yerel işyerleri ve kişiler de ODDlardan sonra yüksek maliyetler ödemişlerdir.

45 EŞGÜDÜM ODD larda... Nasıl bir eşgüdüm? Kimler işbirliği içinde olmalı?

46 Dernekler Tedavi Hizmetleri Ambulans Sağlık İşleri Vakıflar Arama-Kurtarma Örgütleri Sivil Toplum Kuruluşları Kızılay Jandarma Sağlık Müdürlüğü Belediye Meslek Odaları İtfaiye Tabip Odası Eczacı Odası Birleşmiş Milletler Sivil Savunma ODD Bayındırlık Müdürlüğü TMMOB Diğer Uluslar arası Örgütler ÇevreveOrman Müdürlüğü Üniversiteler Odalar, Birlikler Tarım veköyişleri Müdürlüğü Medya Sektörler arası işbirliği şeması

47 Olağan Dışı Durum ile İlişkili Sektörler *Sağlık Müdürlüğü ( 112 Ambulans, Tedavi Hizmetleri) *Belediye ( İtfaiye, AKS-110, Sağlık işleri) *Kızılay *Sivil Savunma *Bayındırlık Müdürlüğü *Tarım ve Köy İşleri Müdürlüğü *Çevre ve Orman Müdürlüğü *Jandarma *Meslek Odaları( Tabib odası, Eczacılar odası) *Sivil Toplum Kuruluşları(Arama kurtarma dernekleri, Vakıflar) *Üniversiteler *Basın *Uluslar arası Kuruluşlar ( BM, UNİCEF, vb.)

48 *ODD bir durumda bu kadar çok kuruluşun bir arada koordine çalışması başarılı sonuçlar için çok önemlidir. *Ülkemiz açısından bakıldığında böyle bir yapılanmaya çok hazır olmadığımız örneklerde görülmüştür. *Fakat hazırlık planları yapılırken yönetim sürecine katılması gereken bu yapıların görmezlikten gelinmesi etkin müdahaleyi etkileyecektir.

49 PLANLAMA SÜRECİ * Mevcut Durumun Değerlendirilmesi * Tehlikelerin Belirlenmesi ve Risk Analizi * Senaryoların Geliştirilmesi * Planın Hazırlanması * Planın Uygulanması * Planın Revizyonu

50 MEVCUT DURUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ * Yetki alanının uygun bölümlere/sektörlere ayrılması * Olası tehlikelerin değerlendirilmesi * Sektörlere göre yetki alanı profilinin oluşturulması

51 YETKİ ALANININ SEKTÖRLERE AYRILMASI Yetki alanının sektörlere ayrılmasında göz önüne alınması gerekenler (harita kullanın): -Göreli olarak büyüklük -Yönetilebilirlik -Doğal ve insan yapısı engeller ve bölgeler -Diğer mevcut sınırlılıklar

52 TEHLİKELERİN TANIMLANMASI(1) * Tarihsel Veriler -Ulusal Afet Kurumu, -Kızılay, -Polis, -İtfaiye, -Yerel medya, -Sivil Toplum Örgütleri, -Yöre Halkı, -Üniversiteler, -Tarih Kurumları, -Uluslararası Kurumlar

53 TEHLİKELERİN TANIMLANMASI(1) * Mevcut Tehlikelerin Analizi -Ne tür bir tehlike meydana gelebilir? -Ne sıklıkta ortaya çıkabilir? -Ne kadar kötü olabilir?

54 ODD larda acil yardım ve hizmetler nasıl gruplanabilir? 1-Haberleşme, 2-Ulaşım, 3-Kurtarma ve yıkıntıları kaldırma, 4-İlkyardım ve sağlık, 5-Ön hasar tespit ve geçici iskan 6-Güvenlik, 7-Satın alma, kiralama, el koyma ve dağıtım, 8-Tarım hizmetleri, 9-Elektrik, su ve kanalizasyon.

55 MEVZUAT

56 ÜLKEMİZDE ACİL DURUM YÖNETİMİ KAPSAMINA GİREN YASALAR 7126 SAYILI SİVİL SAVUNMA KANUNU SAYILI UMUMİ HAYATA MÜESSİR AFETLER DOLAYISIYLA ALINACAK TEDBİRLERELE YAPILACAK YARDIMLARA DAİR KANUN SAYILI TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KANUNU SAYILI OLAĞANÜSTÜ HAL KANUNU BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME

57 ÜLKEMİZDE ACİL DURUM YÖNETİMİ KAPSAMINA GİREN YASALAR 3194 SAYILI İMAR KANUNU /12777 SAYILI AFETLERE İLİŞKİN ACİL YARDIM TEŞKİLATI VE PLANLAMA ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK /8716 KARAR SAYILI BAŞBAKANLIK KRİZ YÖNETİM MERKEZİ YÖNETMELİĞİ /583 SAYILI TÜRKİYET ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI (TAYB) KURULMASINA DAİR KHK

58 Kanun adı Kanun no Sorumlu Bakanlık/Kurumlar Sivil Savunma Kanunu 7126 İç İşleri Bakanlığı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun 7269 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik 88/12777 Bakanlar Kurulu, İç İşleri Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Genel Kurmay Başkanlığı, İlgili Bakanlıklar, Kızılay Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi Yönetmeliği 96/8716 Bakanlar Kurulu Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü 2000/600 Bakanlar Kurulu Türkiye Atom Enerjisi Kanunu 2690 Başbakanlık, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Olağanüstü Hal Kanunu 2935 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, İmar Kanunu 3194 Bakanlar Kurulu

59 7126 SAYILI SİVİL SAVUNMA KANUNU Sorumlu Kurum İçişleri Bakanlığı Kapsamı Afetler/Acil Durumlar (Düşman Taarruzları, Tabii Afetler, Büyük Yangınlar) 1. Yukarıda belirtilen acil durumlarda halkın can ve mal kaybının en aza indirilmesi 2. Önemli tesislerin korunması/faaliyetlerinin sürdürülmesi 3. Cephe gerisi için her türlü silahsız koruyucu ve kurtarıcı faaliyetler 4. Teşkilatın yetki ve sorumluluklarını belirlemek Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Savaş sırası ve sonrasında kullanılacak bir yapı olarak algılandı. Gerekli alt yapı ve eğitim desteği verilemedi.

60 7269 SAYILI UMUMİ HAYATA MÜESSİR AFETLER DOLAYISIYLA ALINACAK TEDBİRLERLE YAPILACAK YARDIMLARA DAİR KANUN (1968 Md.1051) Sorumlu Kurum Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Kapsamı Afetler/Acil Durumlar Deprem, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ vb. afetlerde Amaçlar: 1. Yapılar ve kamu tesisleri 2. Genel hayata etkili olacak derecede zarar gören ya da görmesi olası olan yerlerde alınacak tedbirler. 3. Yapılacak yardımlar Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Bazı doğal afetlerle sınırlandırılmıştır İyileştirme evresine yönelik hükümler de içermektedir

61 2935 SAYILI OLAĞANÜSTÜ HAL KANUNU Sorumlu Kurum Bakanlar Kurulu (Süre uzatımında Milli Güvenlik Kurulu ndan görüş alınır) Kapsamı Tabi afet, tehlikeli salgın hastalıklar, ekonomik kriz Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketleri, kamu düzeninin bozulması Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Bu tür afetlerde temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı, durdurulacağı, görevlere bağlı nasıl değişiklikler olacağı ve olağanüstü yönetimin nasıl olacağı konusunda açıklık kazanmalıdır

62 3194 SAYILI İMAR KANUNU Sorumlu Kurum Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Uygulamaların kontrolü belediye sınırları içinde belediyeler, dışında ise bakanlığın taşra teşkilatları tarafından denetlenmektedir. Kapsamı İmar planları yapım ve yürütülmesi konusunda hükümler içermektedir. Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Bu kanunun revizyon çalışmaları devam etmektedir. Mevcut kanunda İnşaat denetimi konusunda kanunda boşlukların olması afetlere yönelik zararların azaltılmasında güçlükler yaratmaktadır

63 88/12777 SAYILI AFETLERE İLİŞKİN ACİL YARDIM TEŞKİLATI VE PLANLAMA ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK Sorumlu Kurum İç İşleri Bakanlığı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Genel Kurmay Başkanlığı İlgili bakanlıklar Kızılay Kapsamı Devletin tüm güç ve kaynaklarını afetten önce planlamak Afetin meydana gelmesi halinde devlet güçlerinin afet bölgesine en hızlı bir şekilde ulaşması ile afetzede vatandaşlara en etkin ilk ve acil yardım sağlamak. Bu amaçlarla acil yardım teşkilatının kuruluş ve görevlerini düzenlemek. Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Farklı bakanlıklar ve bunların yerel teşkilatlanmaları arasında koordinasyon problemi bulunmaktadır. Görev ve sorumlulukların tanımı net olarak açıklanmamaktadır. Görevlerden sorumlu kurumların arasında çakışmalar, uygulamada karmaşa ve ihlallere sebep olabilmektedir.

64 AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK Sorumlu Kurum Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Kapsamı Afet riski taşıyan bölgelerde inşa edilecek yapıların malzeme ve işçilik bakımından Türk standartları ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Genel Teknik Şartnamesi ne uyguma zorunluluğu bulunmaktadır. Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Kontrol mekanizması ile uyumlu olmaması nedeniyle yapıların standartlara uygunluğu sağlanamamaktadır.

65 96/8716 KARAR SAYILI BAŞBAKANLIK KRİZ YÖNETİM MERKEZİ YÖNETMELİĞİ Sorumlu Kurum Bakanlar Kurulu Kapsamı Acil durumlarda faaliyet gösterecek olan BAŞBAKANLIK KRİZ YÖNETİM MERKEZİ nin teşkilatlanması, çalışma usulleri, görev ve sorumluluklarının belirlenmesi. Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Acil durumlarda koordinasyon amaçlı olarak teşkil edilmiştir.

66 99/583 SAYILI TÜRKİYET ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI (TAYB) KURULMASINA DAİR KHK Sorumlu Kurum Bakanlar Kurulu Kapsamı Doğal, teknolojik, insan kaynaklı bütün afetler kapsama alınmış Acil durumlarla ilgili yönetimin ülke düzeyinde etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli önlemler almak. Acil durum yönetimi gerektiren olayların ortaya çıkmasından önce alınacak önlemleri belirlemek. Olay sırasında yapılacak olan arama, kurtarma ve yardım faaliyetlerini koordine etmek. İyileştirme çalışmalarını yürüten kurum ve kuruluşlar arası koordinasyon sağlamak Yasal Kısıtlar / Sorunlar / Değerlendirmeler Bu kurum ile acil durum yönetiminin dört evresine yönelik görevler tanımlanmıştır. Bu kurumun diğer sorumlu kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon sağlaması beklenmektedir. Bu kurumun taşraya bağlı teşkilatlanması konusunda mevzuata açıklık getirilmelidir.

67 Kriz Merkezleri -Genel Kurmay Başkanlığı, -Bakanlıklar, -İlgili kurum ve kuruluşlar -Krizin meydana geldiği il ve ilçelerin en üst düzey yöneticileri

68 İlgili bakanlıklar Başbakanlık Kriz Merkezi Genel Kurmay Başkanlığı, İlgili kurum ve kuruluşların üst düzey yöneticileri Bölge Kriz Merkezi İllerin en üst düzey yöneticileri İlgili kurum ve kuruluşların yöneticileri İl Kriz Merkezi İlçe Kriz Merkezi Belediye temsilcileri ilçelerin en üst düzey yöneticileri

69 *Kriz merkezlerinin en önemli görevlerinden birisi birimler arası koordinasyonu sağlamaktır.

70 Yapılanma... Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi -Kriz Koordinasyon Kurulu -Kriz değerlendirme ve Takip Kurulu -Sekreterya Bölge Kriz Yönetim Merkezi -Bölge uygulamalarının takip ve kontrolü -Birimler arası koordinasyon İl Kriz Masası -Vali ve ya vali yrd. -İlgili kurum ve kuruluşlar

71 SAĞLIK?

72 BAŞBAKAN SAĞLIK BAKANI MÜSTEŞAR TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ -ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANI -AFET VE KRİZ YÖNETİMİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ -İLKYARDIM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ -AVRUPA BİRLİĞİ UYUM VE KOORDİNASYON BİRİMİ

73 Dünya da... -Planning and Organisation in Disaster Management -The İncident Command System -Disaster Medical Direction -Medical Disaster Response

74 Olağan dışı durumlarda yönetimin en önemli amacı, - kurumlar ve birimler arasında modern teknoloji destekli bir ortaklık kurulması, ve bunun daima işler halde tutulmasıdır.

75 ODDlarda... -Standart bir yapılanma -Ortak terminoloji -Haberleşme, -Ortak işleyiş kurulmalıdır.

76 Yönetim planı; *Değişik acil durumlara ayarlanabilmelidir ( yangın, Sel vb.) *Her boyuttaki ODD a yanıt veren bir sistem olmalıdır *Yeni teknolojiye sahip olmalıdır *Aynı zamanda normal görevlerin yürütülmesi mümkün olmalıdır.

77 *ODDlarda sektörler arası ilişkinin başarısızlığının nedeni yönetimdeki aksaklıklardan kaynaklanır.

78 *Özellikle büyük kitle olaylarında birden fazla kurum ve kuruluş olayın içinde yer almaktadır. *Hepsinin kendine göre çok iyi hazırlanmış planları bulunmaktadır.

79 *Problemler planların birbiriyle ilişkilendirilmemiş olması ve bu nedenle de fonksiyonel olamamalarından kaynaklanmaktadır.

80 -Planlar masa üstü veya kağıt planı olarak işlev görmektedirler. -İlgili kurumlar yanıtlarında duruma uygun davranamamaktadırlar. -Benzer ODD lardan derslerin işleyişe geçirilememektedir. -Tehlikelerin fark edilemediği (?) toplumsal ve siyasi duyarsızlık başarısızlığı körüklemektedir.

81 *ODD larda olay yerindeki yetersizliklere bakıldığında,

82 *Ortak yapılanmanın olmaması,

83 *Olay yerindeki birimlerle organizasyonda yer olan kurumların birbirleriyle haberleşme olanaklarının (özellikle ilk saatlerde) yetersizliği,

84 *Ortak bir ODD da uygulama planının olmayışı ( kağıt üzerinde planlar var), birlikte tatbikat yapılmadığı için oluşan aksaklıklar,

85 *Olay yerindeki gelişmelerin kısa sürede tahmin edilememesinden dolayı sorunların giderilmesinde güçlükler,

86 *Kaynakların verimli kullanılamaması ve yönetiminde yetersizlikler göze çarpmaktadır.

87 *ODD larda başarının önemli bir faktörü de, olay yerinden başlayıp sağlık kurumuna kadar geçen süre ve mesafe içinde; - ilkyardım - acil sağlık yardımının uygulanmasıdır.

88 Bunu sağlayan... *Toplum eğitimi *Kurumlar arası işbirliği *Acil Sağlık Hizmetleri *Acil kurtarma hizmetleridir.

89 ODD larda... Kişi önce kendi sonra da yaşamına önem verdiği canlının yaşamı için çaba gösterecektir.

90 *Temel Yaşam Desteği ve ilkyardım uygulamaları insani ve vicdani sorumluluk gereği uygulanmalıdır. Tabii ki eğitimi alınmış olmalıdır...

91 *ODD sonrası tüm sağ kalanlar doğal bir sağlık personeli yükümlülüğü taşımaktadırlar. *Bunu hissetmek toplumsal kültür ve eğitim seviyesini gösterir.

92 *Hazırlık döneminde, - standart eğitim, - herkese ulaştırılması, önem taşır.

93 T.C. Sağlık Bakanlığının Afetlerde Sağlık Organizasyonu projesi kapsamında bu eğitimlerin yaygınlaştırılması çalışmaları sürmektedir.

94 *Bu eğitimler konusunda ilgili kurumların işbirliği çok önemlidir.

95 Ambulans Hizmetlerinde koordinasyon ve işbirliği...

96 *Ambulans hizmetlerinde de işbirliği ve koordinasyon için sistemde yer alanların, -ortak bir plan, -standart eğitim, -birlikte tatbikatlar yapılması, -ekipman standardı, -kamu-özel-asker işbirliği, -vb. gibi bileşenlere sahip olması gereklidir.

97 *ODD larda ambulans hizmetlerinin sadece il bazında bu bileşenlere sahip olması yeterli değildir. -il -bölge -ülke bazında işbirliği önemlidir.

98 *Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinin özellikle bölgesel ve ülkesel bazda koordinasyonu ve ortak bir dil oluşturulması; -hizmetin sunumu, -devamlılığı, -güç birliği, açısından son derece önemlidir.

99 * Buradan yola çıkılarak, Temel Sağlık Hizmetlerinin bir pilot çalışması olarak, 1998 yılında Ege Bölge Koordinatörlüğü başlatılmıştır.

100 *Bu işbirliği ile Ege Bölgesinde olumlu bir ivme kazanılmış ve tüm ülke bazında uygulama çabaları başlatılmıştır.

101 * Hastane öncesi acil sağlık hizmetleri yapısı gereği hem eğitim hem de işleyiş açısından multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. * Dolayısıyla bir çok kuruluş ve sektörle ortak çalışmalar yapılması olağan durumda da söz konusudur.

102 * Olağan durumda bu sektörel bazdaki iletişim ve birlikteliklerin sürdürülmesi aynı zamanda ODD için de hazırlık evresini oluşturacaktır.

103 İzmir ilinden örnek verilecek olursa; hastane öncesi acil bakım ile ilişik olarak işbirliği yapılan kuruluşlar, -Ege Ordu Komutanlığı, -Mevki asker Hastanesi, -Emniyet Müdürlüğü, -Sivil Savunma Müdürlüğü, -Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birliği -Ege Üniversitesi, -Dokuz Eylül Üniversitesi, -Ege Bölge Sahil Güvenlik Komutanlığı, -Büyükşehir Belediye Hastanesi,

104 -İzmir İtfaiye Daire Başkanlığı (AKS-110) -Karşıyaka Belediyesi, -Balçova Termal Tesisleri, -Kızılay, -AKUT, -Telsiz ve Radyo Amatörleri Cemiyeti, -Organize Destek Arama Kurtarma Derneği, Türkiye Acil Tıp Derneği.

105 Bu kuruluşlarla; protokoller yapılmış, -ortak istasyon çalıştırılması, -ODD larda koordinasyon, -hızlı haberleşme, -ortak tatbikatlar vb. etkinlikler sürdürülmektedir.

106 SONUÇLAR (1) Genel olarak bakıldığında... *Birden fazla hizmet çok sayıda farklı kurumun ortak sorumluluğundadır. *Hizmetlerin tanımı ve koordine eden kurum sistemde açık olarak belirtildiği halde uygulamada sorunlar yaşanmaktadır. *Bu durum sorumluluk ve yetki karmaşası yaratmaktadır. *Müdahale ve iyileştirme aşamalarına yönelik acil durum hizmetleri birbirinden çok farklı değildir. *Sadece sorumlulukların dağılışında farklılıklar vardır.

107 SONUÇLAR (2) *Sürekli güncellenebilirlik önemlidir. *Tüm aşamalarda eşgüdümlü, otonom yapılanabilir ve planlanabilirlik. *Geliştirilmeye açıklık. *ODD larla mücadelede kesintisizlik ve süreklilik. *Önceki durumlara ilişkin eksiklik ve sorun tiplerinin saptanması ve giderilmesi gerekliliği

108 SONUÇLAR (3) *Yeniden yapılanma gerekirse kurulması gerekli kurum ve kuruluşların belirlenmesi. *Deneyimi birikimi yüksek olan kurum, kuruluşlardan yararlanılması *Entegre çalışmanın sürekliliği açısından ortak eğitim ve tatbikatların sürdürülmesi

109 İstanbul da bir bankanın bombalanması ardından... -Hazırlık -Zarar azaltma -Müdahale -İyileştirme fazlarının incelenmesi...

110 Hazırlık Evresi Artılar *Meydana gelebilecek afetlerde kullanılabilecek acil ulaşım yolları, çadırkent alanları,teknik ve sosyal donatı alanları, olası toplanma alanları (staging area) İBB tarafından belirlenmiştir. *Emniyet Genel Müdürlüğü patlamalardan önce ABD ile istihbarat paylaşımı doğrultusunda olabilecek saldırılar konusunda bilgi edinmiş ve istihbarat bilgilerini haftanın son günü olmasına rağmen İl Emniyet Müdürlükleri ne iletmiştir. *HSBC kurumsal ve bilişimsel olarak afetlere yeteri kadar hazırlıklıdır. *Psikolojik destek ile ilgili gönüllü kuruluşlar tarafından bazı çalışmalar ve planlar yapılmıştır.

111 Eksiler *İtfaiyenin personel sayısı ve ekipman imkanları şehir ölçeğine göre yetersizdir. *Emniyet Genel Müdürlüğü nün olası saldırılar ile ilgili edinmiş olduğu istihbarat bilgileri İtfaiye, Sivil Savunma v.b. kurumlarla paylaşılmamaktadır. Diğer kurumlar bu tür saldırı ihtimali olan durumlarda hazırlık seviyelerini yükseltememektedirler. *Kurumlar arasında (Sivil Savunma, İtfaiye, Emniyet Teşkilatı, Sağlık Kurumları) afet anında koordinasyonu ve eşgüdümü sağlayacak ortak tatbikatlar yetersizdir. *Olgunlaşmış bir Olay Komuta Sistemi(OKS) henüz yerleştirilememiştir. *Arama kurtarma ekiplerine, mağdurlara ve okul çağındaki çocuklara yönelik afet bilinci ve terörist saldırılarla ilgili gerekli psikolojik destek önceden verilmemiştir.

112 Öneriler *İtfaiye, personel ve ekipman açısından şehir için yeterli büyüklüğe ve teknik imkana ulaştırılmalıdır. *İl Afet Yönetim Merkezi, Belediye Afet Koordinasyon Merkezi, İl Kriz Merkezi, İl Emniyet Müdürlüğü, İtfaiye gibi kuruluşlar için komple bir Olay Komuta Sistemi yerleştirilmeli ve ortak tatbikatlarla pekiştirilmelidir. *Terörist saldırıların hedefinde bulunan büyük şehirler için, bilinen her türlü terörist grubun hedeflerini kapsayan strateji haritaları hazırlanmalıdır. Olası hedefler ve yine kullanılabilecek imkan ve kaynaklar, aynı harita üzerinde işlenmelidir. *Bütün müdahale guruplarının kendi görev ve yetki sınırları çok iyi çizilmelidir. Bunun yanında gurupların birbirlerinin müdahale imkanlarını, görev ve icraatlarını bilmeleri,işlerin aksamadan eşgüdüm içinde yürütülmesi için gereklidir. *Afete dirençli bir toplum oluşturmak için, afetler ve davranış şekilleri konusunda halkın bilgilendirilmesi yoluna gidilmelidir.

113 Zarar Azaltma Eksiler *İngiltere Konsolosluğu binası şehrin en işlek yerlerinden birinde faliyet göstermektedir. Hem çevre ulaşımı açısından hem de yapının daha güvenli bir alana taşınmamasından kaynaklanan riskler göz ardı edilmiştir. *İngiltere Konsolosluk binasında yürütülen tadilat çalışmaları sebebi ile diplomatlar girişe yakın bir müştemilatta çalışmalarına devam etmişlerdir. *Konsolosluk binasında, benzer terörist eylemler daha önce yaşanmış olmasına rağmen, bu tür bir saldırıya engel olacak yeterli güvenlik önlemleri alınmamıştır. *Neve Şalom Sinagogu geçmiş yıllarda, özellikle ayin günlerinde terör saldırılarına maruz kalmasına rağmen, saldırıyı engelleyebilecek yeterli önlemler alınmamıştır. *HSBC binası dahil İstanbul daki bir çok stratejik binada, intihar saldırılarını engelleyecek veya en azından hasar ve can kayıplarını azaltacak yapısal ve çevresel önlemler alınmamaktadır.

114 Öneriler *Saldırıya açık dini ibadet merkezlerinin bulunduğu cadde ve sokaklar, özel ibadet ve ayin günlerinde araç trafiğine kapatılmalıdır. *Terörist saldırılara uğrama ihtimali yüksek olan Konsolosluk, kamu binası, büyük ticaret merkezleri v.b. yapıların yer seçimine ve çevre düzenlemelerine özen gösterilmelidir. *Terörist bir saldırıya hedef olma ihtimali yüksek olan yapıların dizaynı, bu tür patlayıcıların etkileri göz önüne alınarak yapılmalı, olabilecek bir saldırıda yaralanma ve ölümleri azaltmak için patlamalara karşı dayanıklı cam ve yapı malzemesi kullanılmalıdır. *Patlayıcı maddelerin patlama mekanizması göz önünde tutularak, binaların güvenlik çemberi mümkün olduğunca binalardan uzak noktalarda başlamalıdır. *Eğer binaların güvenlik çemberleri yer kısıtından dolayı binalardan uzak noktalarda başlatılamıyorsa, vatandaşların özgürlüklerini kısıtlamayacak şekilde kaldırım ve caddelere taşırılmalıdır.

115 Müdahale Artılar *Ekipler çok kısa bir süre içerisinde olay yerlerine intikal edebilmişlerdir. *Müdahale ekipleri arasında ciddi bir iletişim problemi yaşanmamıştır. *Konsolosluk binasında çok sayıda pasaport ve önemli belge olması, HSBC binasının kıymetli evrak ve banka kasalarını barındırması nedeniyle geniş güvenlik önlemleri alınmıştır. *Tıbbi müdahale ekipleri, ambulans araçları ve kan tedariki gibi hizmetler büyük bir aksama olmadan yürütülmüştür. *Gönüllü kaynakların tam desteği sağlanmıştır. *Cesetlerin kimlikleri kısa bir süre içerisinde tamamen teşhis edilmiştir. *Olayların yakın çevresinde bulunan özel hastaneler, durumu ciddi mağdurları ücret talep etmeden tedavi etmişlerdir.

116 Eksiler *OKS, fonksiyonlarını yerine getirecek şekilde işletilememiş ve ekipler arasında kimin olay komutanı olduğu noktasında problem yaşanmıştır. *Olay yerinin aynı zamanda bir suç mahalli olduğu unutularak üst düzey resmi görevliler, beraberlerindeki heyetlerle sıfır noktasına yaklaşarak olayın aydınlatılmasında kullanılabilecek bir çok delili, istemeden de olsa karartmışlardır. *Olay yerine resmi ve gönüllü, gereğinden fazla insan yığılmış, müdahale ve delil güvenliği açısından sıkıntı yaşanmıştır. *Triaj alanı ve dekontaminasyon koridoru uygulamaları gerçekleştirilmemiş ve patlamanın kimyasal etkileri geniş çevreye dağılmıştır. *Medya çalışanlarına çalışmalarını sürdürebilecekleri uygun alanlar tahsis edilmemiştir.

117 *Yetkili bir basın sözcüsü atanarak halka ve medya kurumlarına düzenli ve doğru bilgi akışı sağlanamamıştır. *Üst düzey resmi yetkililer, halkın önünde medya ile polemiğe girmişlerdir. *Çevre güvenliği (özellikle ikincil bir saldırı veya patlama için), alınan tüm önlemlere rağmen, yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı, tam olarak sağlanamamıştır.

118 Öneriler *OKS ilgili birimlerce geliştirilmeli, görev ve yetkiler net olarak tarif edilmelidir. *Sivil toplum kuruluşları, mevcut kapasite ve insan kaynakları konusunda düzenli olarak Devletin ilgili kurumlarına bilgi vermelidir. Bu kuruluşlar da OKS nin içinde dahil edilmelidir. *Her ne kadar olayın yapısı müdahale şeklini belirlese de, triaj alanı ve dekontaminasyon koridoru uygulamaları yapılmalı, personel ve delil güvenliği dikkate alınmalıdır.

119 *Afetlerde ve özellikle terörist saldırılar gibi adli vakalarda, işi sadece kayıt tutmak olan kişiler görevlendirilmelidir. Bu kişiler diz üstü bilgisayar, sesli kayıt cihazı v.b. aletler kullanarak olay esnasında müdahale edilen yaralıların sayısı, kimlikleri, hangi hastaneye gönderildikleri v.b. bilgileri kaydetmelidirler. *Üst düzey bürokrat ve siyasiler olay yerini, gerekli tüm önlemler alınmadan ziyaret etmemelidirler. *Valilik bünyesinde, afet basın sözcülüğü müessesesi teşkil edilmelidir.!"müdahale ekipleri, olay mahalline farklı istikametlerden ulaşarak çevresel etkileri ve hasarı da gözlemlemeli ve OKS dahilinde paylaşmalıdır.

120 İyileştirme Artılar *Avrupa dan farklı olarak Türkiye de terörizm riski, işyeri ve konut sigorta poliçelerinde teminat kapsamındadır. *Türk Psikologlar Derneği yaşanan terör eylemlerinde travmayı yaşayan kişilere yardım çağrısı yapmış ve büyük bir gruba bu hizmeti sunmuştur. *Valilik, olaydan zarar gören vatandaşlara mali destek sağlamıştır. Bazı bankalar, olaydan zarar görenler için düşük faizli kredi kullanma imkanı sağlamıştır. *Soruşturma esnasında DGM rutin uygulamalardan vazgeçerek, toplanan delillerin ve hazırlanan raporların acilen DGM Başsavcılığı na iletilmesi talimatını vermiş, böylece soruşturma hız kazanmıştır.

121 Eksiler *Müdahale ekiplerine resmi herhangi bir psikolojik destek sağlanmamıştır. *Mağdurlara, ölü yakınlarına ve hastanede teşhise gelen kişilere resmi herhangi bir psikolojik destek sağlanmamıştır. Yolların çok uzun süre kapalı kalması nedeniyle hayatın normale dönmesi zaman almıştır. *Olayların olduğu bölgelerde yaşayan halk uzun süre ev ve işyerlerine alınmamıştır.

122 Öneriler *İtfaiye, Sivil Savunma ve Emniyet Birimlerine, psikolojik destek verebilecek kadrolu uzmanlar atanmalıdır. *Hastanede teşhisler mümkün olduğunca yüzleştirilmeden yaptırılmalıdır. *Özellikle işyerlerinde sigorta zorunlu hale getirilmeli, terörist saldırıların da sigorta kapsamında olması şartı aranmalıdır.

123 Yalnız Taşla Duvar Olmaz. Balzac

124 Sabrınız için teşekkürler