Ak lc ilaç kullan m sürecinde hasta uyuncuna hekim ve eczac n n katk s
|
|
- Aysun Dalkılıç
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Türk Aile Hek Derg 2010; 14(3): Review doi: /tahd Ak lc ilaç kullan m sürecinde hasta uyuncuna hekim ve eczac n n katk s The role of the doctor and pharmacist in improving patient compliance in the process of rational drug use Hale Zerrin Toklu 1, Ahmet Ak c 2, Meral Keyer Uysal 3, Gül Ayano lu Dülger 4 Özet Summary Uyunç, hastan n tedavisi ile ilgili talimatlara uymas ve bu süreçte etkin rol almas d r. Uyunç, ilaç tedavisinden optimum yarar elde edilmesini sa lar. Uyunç eksikli i ise, tedavi sürecinde olumsuzluklara yol açmaktad r. Tedavi sürecinin ak lc yönetimi hasta, hekimi ve eczac s n n ak lc ilaç kullan m (A K) konusundaki tutum ve davran fllar ile iliflkilidir. Bu iki meslek grubunun hasta ve birbirleriyle iletiflimlerinin yeterli olmas, A K ilkelerine uygun hareket etmeleri, hastalar n n uyuncunu önemli ölçüde art racakt r. Tan dan reçete yazmaya, hasta e itiminden izlemeye, sürecin her aflamas uyuncu etkiler. Tedavinin bafllang c nda, hastan n son muhatap oldu u sa l k personeli ço u kez eczac d r: Uyunç eczac n n; hastay do ru ve yeterli bilgilendirmesi, problemleri belirleyerek gidermesi, gerekli önerilerde bulunmas ile artacakt r. Hasta uyuncu ile A K do ru orant l bir iliflki oldu u söylenebilir. Hekim ve eczac lar n bu konudaki performanslar, tedaviyi do rudan etkiler. Anahtar sözcükler: Uyunç, hekim, eczac, hasta, ilaç tedavisi, ak lc ilaç kullan m. The term compliance (adherence) describes the extent to which a patient follows treatment instructions given to him by his medical doctor as well as his pharmacist. Adherence also implies an effective collaborative interaction between the patient and his health care provider, which is necessary to obtain the optimum benefit from the treatment. The lack of compliance leads to various problems during the therapeutic process. The rational management of this process is related to the attitudes and the behaviors of the patients and their doctors and pharmacists related to the rational drug use. Effective communication between these two groups and their acts in terms of rational drug use will increase patient compliance. From the diagnosis to the prescription, from patient education to follow up, every component of the process has the potential to affect the compliance. As the pharmacist is generally the last member of the healthcare team to encounter the patient before initiation of the therapy, the role of the pharmacist in informing correctly and adequately, in identifying and solving the compliance problems and providing the necessary advices is essential to improve the compliance. It should be emphasized that there is a positive relationship between the compliance and the rational use of drugs. The attitude of the prescribers and the pharmacist with respect to the subject will have a positive effect on the treatment. Key words: Compliance, medical doctors, pharmacist, patient, rational drug use. laç, birey ve toplum sa l n n korunup sürdürülmesinde ve iyilefltirilmesinde vazgeçilmez bir önem tafl r. Ancak gere ince yönetilmeyen ilaç kullan m çeflitli sa l k sorunlar na yol açabilir. lac n, tüketicinin hakk nda en az bilgi sahibi oldu u ürünlerden birisi olmas, bu potansiyel riskin temel nedenidir. laç kutusunun/ambalaj n üzerinde ve prospektüs/ kullan m k lavuzunda bilgiler yer alsa da, hastan n ilac do ru biçimde kullan m bilirkiflilerin yard m na ba l d r. 1-4 Bu sürecin ak lc biçimde yönetimi, hasta, hekim ve eczac n n ak lc 1) Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dal, Yard. Doç. Dr., stanbul 2) Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji Anabilim Dal, Doç. Dr., stanbul 3) Emekli Farmakoloji Uzman, Prof. Dr., stanbul 4) Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji Anabilim Dal, Prof. Dr., stanbul Yay n haklar Türkiye Aile Hekimli i Uzmanl k Derne i (TAHUD)'a aittir. Her hakk sakl d r. Deomed Medikal Yay nc l k taraf ndan yay mlanmaktad r. Copyright 2010 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul.
2 ilaç kullan m (A K) konusundaki tutum ve davran fllar yla ile yak ndan iliflkilidir. Bu iki meslek grubunun hastalar ve birbirleri ile yeterli iletiflim içinde, A K ilkelerine göre hareket etmeleri hastan n tedaviye uyuncunu önemli ölçüde art racakt r. 5 Bu yaz, hekim ve eczac n n, A K da kilit öneme sahip hasta uyuncunun gözetilmesi ve art r lmas ndaki rollerini ele almaktad r; hastan n uyuncunu art racak pratik bilgiler de verilmifltir. Uyunç, hastan n reçetelenen ilaçlar hekimin önerileri do rultusunda kullan p kullanmad n belirler. Uyunç ilac n verilen dozda, önerilen aral klarla, gerekli sürede tedavi protokolüne göre kullan lmas d r. Uyunç eksikli i ise ilac n hatal kullan m na yol açan bir sorundur. Her ne kadar bu yaz da uyunç terimi tercih edilmifl olsa da Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ) nün (Adherence to long-term therapies: Evidence for action) raporu bu konuda farkl terimler kullanm flt r. Literatürde, 3 farkl terim yer almaktad r: Compliance, adherence, concordance. Çok yak n anlamlar tafl yan bu 3 kelimenin temel farklar flunlard r: Compliance, hastan n tedavi talimatlar na uymas d r. Adherence hastan n ilaç kullan m n n yan s ra diyet ve/ya da yaflam tarz de iflikliklerini de kabul ederek sa l k uzmanlar yla iflbirli i (concordance) yapmas d r. Di er bir deyiflle hastan n süreçte aktif rol almas d r. 5-7 Türkçe de, uyunç, hem compliance hem adherence terimlerinin yerine kullan labilmektedir. Uyunç eksikli i, önerilen ilac n yanl fl zamanda, yanl fl flekilde ya da bilinçli ya da bilinçsiz olarak yanl fl amaçla kullanmas, tedaviye reçetede olmayan bir ilac n eklemesi, birden fazla say da ilaç kullan l yorsa bunlar n yanl fl s rayla al nmas, tedavinin zamans z kesilmesi v.d. fleklinde karfl m za ç kabilir. 5-8 laç kullan m yla ilgili s k karfl lafl lan baz hatal uygulamalar flunlard r: 9,10 laç dozunun gere inden az ya da çok olmas ; (kan bas nc nda yeterli düflme sa lanamad nda antihipertansif ilac n çift al nmas ya da o gün kan bas nc normal bulundu unda o günkü dozun al nmamas ), lac n yanl fl zamanda ya da yanl fl zaman aral klar yla al nmas ; (günde 3 kez al nacak antibiyoti in 8 saatte bir yerine, günde 3 kez yemeklerle al nmas ya da 8 saatte bir al nmas gereken bir antibiyoti in 12 saatte bir kullan lmas ; diüretiklerin gece yatarken al nmas ; tok al nmas gereken ilaçlar n aç karn na al nmas gibi), Yanl fl ilaç kullan lmas ; (isim benzerli i, reçetenin okunaks z olmas, v.d. nedenlerle yanl fl ilaç kullan lmas ; örnek: Prozac yerine Prosek kullan lmas ), Semptomatik grip tedavisi ile yetinmeyip antibakteriyel ilaç kullan lmas, lac n yanl fl amaçla kullan lmas ; (difl absesinde reçete edilen antibiyoti i, difl kamaflmas için verildi zanneden ana-baban n çocuklar na her difl kamaflmas nda antibiyotik kulland rtmas ), laçla tedavinin yar m b rak lmas ; (etkisi 15. günden sonra bafllayan antidepresanlar n ilaçlar n birkaç günlük kullan mdan sonra etkisiz bulunarak kesilmesi), Uygulama yolu ya da flekli ile ilgili hatalar; (fitilin a zdan al nmas ; antibiyotik süspansiyonunu haz rlamadan, tozunu do rudan a zdan almak; haz rlanm fl süspansiyonu çalkalamadan kullanmak), Baflkalar na ait ilaçlar n kullan lmas ; (komflunun tavsiyesi ile onun ilac n kullanmak), Kullan m süresi dolmufl/bozulmufl ilac kullanmak (oda s cakl nda saklanacak ilac buzdolab nda saklamak; buzdolab nda saklanan fluruplar n flekerlenmesi: Bu durumdaki ilaç son kullanma tarihi geçmemifl olsa da kullan lmamal d r. Suland r lm fl suspansiyon yar m kald nda aylarca buzdolab nda saklanarak sonradan kullan lmas, ciddi etki kay plar na hatta toksisiteye yol açabilir), Önceden kalm fl yar m kutu antibiyoti in yeni bir enfeksiyonun tedavisi için 1-2 gün kullan lmas ; (kutu yar m oldu u için tedavi eksik kalacakt r), Baflta a r kesiciler olmak üzere semptomatik tedavi amaçl ilaçlar n, tedavi süresine göre de il, kutudaki son ilaç bitinceye kadar kullan lmas, Birbiri ard na al nacak ilaçlar n kullan m s ras n n kar flt r lmas, Aç/tok karn na al nmas konusunda uyar lar bulunan ilaçlar n kullan m nda bu kurala özen gösterilmemesi, ya da kamuoyundaki yayg n, ilaçlar n özellikle tok karn na al nmas yanl fl inac na göre hareket edilmesi, A zdan al nacak ilaçlar n su d fl nda baflka içeceklerle al nmas, laç-ilaç, ilaç-ara ürün, ilaç-g da takviyesi/ g da etkileflimlerine yeterince dikkat edilmemesi ya da bilimsel 140 Toklu HZ ve ark. Ak lc ilaç kullan m sürecinde hasta uyuncuna hekim ve eczac n n katk s
3 yaklafl mdan uzak çevrelerin görüflleri/telkinleri do rultusunda hareket etmek. Uyunç eksikli ine ba l bu örnekler, ayn zamanda ak lc olmayan ilaç kullan m n da yans tmaktad rlar. Uyunç Nas l Art r labilir? Uyunç eksikli i, tedaviden azami yarar sa lanmas n engeller. Bu durumda, hastal k nüksedebilir, alevlenebilir, ilac n yan-etkileri görülebilir, antibiyotiklere direnç geliflebilir ve tedavi maliyeti artar Uyuncun art r lmas özellikle afla da özetlenen temel bafll klar aç s ndan yararl olur. 13 Ekonomik: - Tedavi süresini k saltarak maliyeti azaltabilir. Klinik: - Hastal k ve semptomlar n daha kolay tan n p kontrol alt na al nmas n sa layabilir. Sosyal: - Hasta, hekim ve eczac baflta olmak üzere tedavi sürecinde rol alanlar n memnuniyetini art r r. Hasta Uyuncunu Etkileyen Faktörler Nelerdir? Hastan n bilgi düzeyi, Hastan n genel anlamdaki uyunç davran fl, Tedavinin günlük hayata uyarlanmas / ilaç kullan m fleklinin/saatlerinin karmafl kl, Hastan n tedaviye bak fl aç s ; (tedavinin yarar na inanc ) Hastan n zihinsel durumu, Hastan n birden fazla say da ilaç kullanmas. Çal flmalarda, yafl, rk, gelir düzeyi ve hastal n fliddeti ile hasta uyuncu do rudan iliflkili bulunmam flt r. 6 Özellikle uzun süreli tedavi görenler, yafll lar ve proflaktik amaçl ilaç kullananlar n uyuncu daha zay ft r Uyunç eksikli inin ana nedenlerinin bafl nda bilgi eksikli i gelir: 16 Hekim ve eczac n n A K ilkelerine uygun tutum ve davran fllar, uyuncu önemli ölçüde art rabilir. 9,10,16-18 DSÖ ilk kez 1985 te, Nairobi de, A K i hastalar n ilaçlar klinik ihtiyaçlar na uygun flekilde kiflisel gereksinimlerini karfl layacak dozlarda, yeterli zaman diliminde, kendilerine ve topluma en düflük maliyette almalar n gerektiren kurallar bütünüdür fleklinde tan mlam flt r. 9,11 laçlar n, geçerli bilimsel ilkeler do rultusunda do ru, uygun ve en maliyet-etkin flekilde kullan lmas nda konunun bafl muhataplar olan hekim ve eczac lar n bu konudaki performans belirleyicidir. Bu meslek gruplar n n A K ilkelerini gere i gibi hayata geçirebilmeleri için mezuniyet öncesi ve sonras t p ve eczac l k e itimlerinde bu konuya giderek daha fazla yer verilmeye bafllanm flt r Ak lc laç Kullan m Sürecinde Hasta Uyuncuna Hekimin Katk s Hekimin A K sürecine katk s kendisine baflvuran hastalara koymufl oldu u do ru teflhise ba l olarak, hastan n probleminin dikkatlice tan mlamas, tedavi amaçlar n belirlemesi, etkinli i kan tlanm fl, güvenli bir tedavi seçmesi, sonra da uygun bir reçete yaz p (ilaç tedavisi karar al nanlarda), hastaya aç k bilgiler ve talimatlar vermesi, tedavi sonuçlar n izlemesi ve de erlendirilmesidir. 1-3 A K ilkeleri gözetilerek al nan tedavi karar n n baflar s, hastan n tedaviye uyumu ile do rudan iliflkilidir. Bunun sa lanmas hasta ve/veya hasta yak nlar ile hekim aras nda iyi bir iletiflimi zorunlu k lar. Hasta, hekime, hastal n belirtileri, psikososyal bir problem, anksiyete, ilaç yan-etkileri, yeniden ilaç yazd rma iste i, tedavi uyumsuzlu u, koruyucu tedavi iste i ya da bunlar n kombinasyonu nedeni ile baflvurabilir. Hekim, hastan n taleplerini, A K ilkelerinden ödün vermeden dikkate almal, uygulayaca tedavi konusunda hastas n bilgilendirerek onu tedavi sürecine ortak etmelidir. 1,3 Günlük uygulamada en s k karfl lafl lan dört yaklafl m hastaya tedavi için bilgi ya da ö üt vermek, ilaçs z tedavi önermek, ilaç tedavisi uygulamak ya da hastay sevk etmektir. Bu alternatif yaklafl mlar birlikte de kullan labilirler. Tedavi ve ilaç seçeneklerine karar verilirken etkinlik, güvenlilik, uygunluk ve maliyet de erlendirilerek kifliye en uygun tedavi seçilmelidir. Bu aflamalar n her birinin baflar s iyi hasta hekim iletiflimine ve bunun sonucu olarak hastan n uyuncunun artmas na ba l d r. 1,3,18 Uyunç, A K da çift yönlü etki gösterir. Hekim ve eczac - n n A K ilkelerini lay k yla yerine getirmesi, bu yaz da sunulan örneklerdeki gibi hasta uyuncunu art ran en önemli unsurdur. Öte yandan, bu meslek gruplar n n uyuncu art rmaya yönelik çabalar da A K in di er ilkele- Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 14 Say
4 rinin hayata geçirilmesini kolaylaflt r r. Bu bölümde A K in genel ilkeleri çerçevesinde hekimin hasta uyuncuna katk s n ele alaca z. Hastan n probleminin kendisine anlayaca bir dilde anlat lmas, uyuncunu art rmada ilk ve belirleyici unsurdur. Maalesef, hekimlerin bir bölümü tedaviyi düzenlerken, hastaya hastal konusunda yeterince bilgi vermemekte, yard mc olmamaktad r Oysa kullanaca ilac n hangi soruna çare olaca n bilmek hastan n en do al hakk d r. Hastal n bilmek, hastan n tedavi konusunda daha duyarl davranmas na destek olur. 1-3,24,25 Benzer gerekçeler hastan n tedavi edilme gerekçelerinin (terapötik objektiflerinin) hastaya anlat lmas nda da geçerlidir. 1-3 De iflik seçenekler içinde etkinli i kan tlanm fl, uygun, güvenli ve maliyet etkin bir tedavi seçilmesi s ras nda kullan lan 4 alt n ölçütün her birini de erlendirirken hasta uyuncu mutlaka göz önünde tutulmal - d r. 1-3 Örne in, eflit etkinli e sahip oldu u düflünülen 2 farkl antidepresandan, birisinin etkisi di erlerine göre daha erken ortaya ç k yor ise, hastalarda uyuncu art rabilece i nedeniyle ilki tercih edilebilir. Ayn flekilde yan etkisi daha fazla, ya da o hasta için tahammül edilmesi güç olana göre, yan etkisi daha az olan veya yan etkisi daha iyi tolere edilebilir olan tercih edilir. 1,21. Uygunluk ölçütü uyuncu belirleyen ilaç seçiminde mutlaka göz önünde bulundurmas gereken en önemli unsurdur. 1-5 Doz aral klar uzun (yani günlük doz say s az) olan ilaçlar, o yörede kolay temin edilebilecek ilaçlar, parenteral formlara göre enteral formlar, yafll larda, ellerinde nöropati veya artrit vb. s k nt lar olanlarda kapa kolay aç lan kutular gibi uygunluk parametreleri uyunçta mutlaka göz önünde tutulmal d r. Tedavi maliyeti, bilhassa toplam tedavi maliyeti hem akut hem de kronik hastal klarda uyuncu etkileyebilecek önemli bir unsurdur. Dolay s yla, hekimler hastalar n n tedavisinde ilaç seçimi yaparken uyunç unsurunu her basamakta göz önünde tutmal - d rlar. 1,3,18,28,29 A K daki bir sonraki ad m, hastaya tedavisi ile ilgili aç k bilgiler ve talimatlar vererek tedaviye bafllanmas d r. Hastaya tedavisinin süresi, hangi ilac n yaz ld -, ilac n içeri i, dozu, etkisi, nas l kullan laca, olas yan etkileri, al nabilecek en düflük ve en yüksek dozlar ilaç/besin etkileflimleri, tedavide bir sorunla karfl - laflt nda ne yapaca ve tedavi sürecini ilgilendiren di er bilgiler iyi bir iletiflimle hastaya aktar l rsa, uyunç önemli ölçüde artacakt r. 1,2 Tedavi sonuçlar n n gere i ölçüsünde izlenmesi ve de erlendirilmesi de hasta uyuncunun artmas nda belirleyicidir. 1,2 Bu izlem ve de erlendirme s kl, ele al nan hastal n do as, fliddeti ve klinik tecrübelerle ço u endikasyonda belirlenmeye çal fl lm flsa da, hasta uyumu hastan n kendine özgü bir birey olarak ele al nmas n gerekli k lar. A K sürecinde hekim, hemen her aflamada hasta uyuncuna katk da bulunabilir. Dolay s yla, hekimin tutumu, ak lc tedaviye imkan sa layabilir, A K ilkelerine titizlikle uymas, hasta uyuncunu olumlu yönde etkiler. Ak lc laç Kullan m Sürecinde Hasta Uyuncuna Eczac n n Katk s laçla tedavi konusundaki h zl geliflmeler eczac l k uygulamalar na yeni bir boyut kazand rmaktad r. Bu do rultuda, eczac lar ilaçlar konusunda derin bir bilgi birikimine ve iyi bir iletiflim yetene ine sahip olmal d r. Günümüzde eczac lar için ilaç sa lay c olman n ötesinde gündeme gelen yeni rol farmasötik bak m uygulamalar d r. 14 Böylece, eczac n n görevi sorunlar saptaman n ötesine geçmektedir. Eczac ilaç kullan m nda düzenli gözlem ve izleme ile ortaya ç kabilecek sorunlar saptamal, hekimle iflbirli i içinde çözüm üretebilmelidir.15 Tedaviye uyuncun sa lanmas dinamik bir süreçtir. Bu ba lamda eczac hastay suçlamak yerine, uyunç eksikli- ine yol açan nedenlere çözüm bularak hastay desteklemelidir. 6 Tedaviye uyuncun sa lanmas için hasta-hekim-eczac iflbirli i gerekir. 15 Uyuncun sa lanmas ise tedavinin baflar s n n art r lmas ile neredeyse ayn anlama gelir. Tan koyarak tedaviyi düzenleyen hekim olmakla birlikte, tedaviye bafllamadan önce hastan n son muhatap oldu u sa l k çal flan genellikle eczac d r. Her ne kadar A K ilkeleri do rultusunda hekimin her hastaya yeterli zaman ay r p, tedavi hakk nda eksiksiz bilgilendirmesi 142 Toklu HZ ve ark. Ak lc ilaç kullan m sürecinde hasta uyuncuna hekim ve eczac n n katk s
5 beklense de bu süreçte zaman zaman sorunlar yaflanmaktad r Bu nedenle ilac n anlat lmas, ilaç ve kullan m ile ilgili gerekli bilginin aktar lmas genellikle a rl kl olarak eczac ya kalmaktad r. Öte yandan A K ilkelerine azami uyumlu giden bir hekimlik prati i olsa da, kullanaca ilaçlar n özelliklerini bir kez de eczac s ndan dinlemek hastan n en do al hakk d r ve eczac n n bunu eksiksiz yapmas beklenir. Dolay s yla, eczac bilhassa ilaçlar konusunda hastan n uyuncunun art r lmas aç s ndan önemli ve ço u kez son basama oluflturmaktad r. 8,15 Dolay s yla, eczac n n hasta ile olan diyalo u uyunç için belirleyici önemdedir. Bunun yan s ra hastan n tedavisine bafllad ktan sonraki süreçten bir sonraki kontrole kadar hasta eczac s yla s kl kla muhatap olabilmektedir. Bu aflamada ortaya ç kan ilaca ba l etkinin ve olas yan-etkilerin izlenmesinde ulafl m kolayl v.b. avantajlar da eczac -hasta iletifliminin s kl na, dolay s yla hasta uyuncuna yans maktad r Öte yandan hastan n reçetesiz kulland di er ilaçlar/t bbi ürünler, vitamin mineral ve g da takviyelerinin kullan m ve bunlara ba l sorunlar n yönetilmesinde ve hastan n do ru yönlendirmesinde bir bilirkifli olarak eczac n n sergileyece i performans, uyuncu do rudan etkileyebilmektedir. Eczac Hastan n Uyuncunu Art rmak çin ne Yapabilir? Hasta uyuncunun art r lmas için yap lan çal flmalar 3 temel bafll kta toplanabilir: 8 Eczac -Hasta iliflkisi: Hastan n ilaçlar almadan önce son muhatap oldu u sa l k uzman eczac oldu undan hastan n hastal n n durumunu anlamas, ilaçlar n n ne için verildi ini, ne flekilde kullanaca n kendisinin anlamas ve sonra da hastas na bunlar uygun bir dille aktarmas tedaviye uyuncu art ran en önemli faktördür. 7 Hastan n kullan m için paketleme ve tan tma: Birden fazla ilaç kullanan yafll hastalara ilaç saklama/hat rlatma kutular, hastan n ilac n do ru kullanma (eksik ya da fazla almama) olas l n art r r. laç kutular n ya da ilaçlar n renklerini tan tmak da ak lda kalmay kolaylaflt raca ndan uyuncu art r r. 8 Etiketleme: laç kutular na hasta ad, kullan m süresi, dozu ve verilen tarihin yaz lmas ya da etiketlerle yap flt r lmas hastan n uyuncunu art r r. ABD de uyar etiketleri haz r bas l olarak bulunmaktad r. (Örne in, alkolle almay n z; kullanmadan önce çalkalay n z; aç/ tok al n z.) Hatta baz yerlerde bu yaz lar yerine karikatürize edilmifl resimler kullan lmaktad r. Bu maliyeti art ran bir faktör oldu undan, bu ç kartmalar kullan lam yorsa bile en az ndan kutunun üzerine kullanma talimat yaz lmal d r. 33 Yaz n n okunakl l da önemli bir etkendir. 34 Bu konuda ülkemizde de çal flmalar hayata geçirilmeye bafllanm fl olup, bunlar n kullan m konusunda serbest eczac lar n bilgilendirilmeleri gerekmektedir. Uyunç eksikli inin ana sebeplerinin bafl nda hastaya tedavisi konusunda aktar lan bilginin eksikli i gelmektedir. Bu aç dan özellikle eczac n n hasta ile iletiflimi ve ona verebilece i afla daki bilgiler hastan n uyuncunu önemli ölçüde art rabilir. 7,35,36 Hastan n yaflam flekli, uyku, yemek, ifl saatleri, ekonomik durumu, e itim düzeyi, etnik ve kiflisel faktörleri göz önüne al narak, hastal n n ne oldu u, genel seyri, hastal n ve tedavinin ciddiyeti, ilac n etki flekli, hastaya ve/veya yak nlar na k sa ve aç kça anlat lmal - d r Hasta, tedavi s ras nda ortaya ç kabilecek olas yan-etkiler konusunda bilgilendirilmelidir. Bu yanetkilerden hangilerinin normal koflullarda s kl kla oluflabilece i, dolay s yla telafla kap lmamas gerekti- i, hangilerinin ise hemen hekime baflvurmay gerektirecek kadar ciddi oldu u belirtilmelidir. Hasta, tedavi s ras nda kullanaca reçetesiz ilaçlar, nütrasötikler ile görülebilecek etkileflimler konusunda uyar lmal d r. Özellikle e itim seviyesi daha düflük hastalarda ilaçlar kutusundan ç kararak tan tmal, örne in, kalp hap, yüksek tansiyon hap gibi k saca, ak lda kalacak flekilde ö retilmelidir. Tedavi hatalar ndan biri de hastan n ilac farkl amaçla kullanmas d r. Teknik ayr nt dan uzak, basit ve anlafl l r ifadelerle ilac n endikasyonundan söz edilmesi bu sorunun giderilmesinde ço u kez etkilidir. Kutunun üzerinde kullan m fleklini tarif ederken S: 3x1 yazmak yerine e er 8 saatte bir al nmas gerekiyorsa, kullanaca saatlerin örne in 8:00, 16:00, 24:00 fleklinde aç kça düzenlenmesi daha iyi sonuç verir. Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 14 Say
6 laç al fl lm fl n d fl nda de iflik bir farmasötik dozaj formunda ise, eczac ilac kutusundan ç kararak k saca uygulama fleklini, yolunu göstermelidir. Nitekim, günümüzde bile hala supozituvarlar n a zdan al nmas ya da alüminyum folyodan ç karmadan kullan lmas, antibiyotik süspansiyonlar n n suland r lmadan ya da çalkalanmadan kullan lmas ile karfl lafl labilmektedir. 42 Bu sorunlar n yaflanmamas için, eczac ya büyük sorumluluklar düflmektedir. Damla, kafl k gibi ölçeklerle al nacak olan ilaçlarda doz hatas ile s kça karfl lafl lmaktad r. 42,43 laç kutusunun içindeki ölçü kafl ile evlerde kullan lan kafl klar farkl hacimde olabilir. USP ye göre belirlenen standartlarda bir çay kafl yaklafl k 5 ml, çorba kafl ise 15 ml dir. Ancak visköz s v larda bu miktar yaklafl k +3 ml kadar de iflebilir. Dolay s yla ilac n kendi ölçü kafl ile verilmesi gerekti i ve nereye kadar doldurulaca hastaya söylenmelidir. Geliflmifl ülkelerde uzun süreli tedavilerde toplumun yaklafl k yar s n n tedavide uyunç ilkelerine uydu u bildirilmektedir. 5 Geliflmekte olan ülkelerde ise bu oran n çok daha düflük seviyelerde oldu una vurgu yap lmaktad r. 8,9,44 Giderek önemi daha iyi anlafl lmaya bafllanan uyunç kavram nda, eczac l k prati inde hastan n sa alt - m ndaki rolünün gelifltirilmesine yönelik iyilefltirici giriflimlerde bulunulmaktad r. 36,44,45 Sonuç olarak, hasta uyuncunun art r lmas için hekim ve eczac A K ilkeleri do rultusunda hareket etmelidirler. Bu meslek gruplar mensuplar n n A K performanslar da, uyunca gösterdikleri özen ölçüsünde olumlu yönde geliflecektir. Hastan n tedavisinde kilit konumdaki hekim ve eczac lar n konuya hak eti i önemi vermesi beklenir. Kaynaklar 1. De Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV, Fresle DA. Guide to Good Prescribing. Geneva, WHO/Action program on essential drugs, Le Grand A, Hogerzeil HV, Haaijer-Ruscamp FM. Intervention research in rational use of drugs: a review. Health Policy and Planning 1999; 14: WHO/DAP. How to investigate drug use in health facilities: selected drug use indicators. Geneva, World Health Organization. WHO/DAP/ Abac o lu N. Ak lc (rasyonel) ilaç kullan m. Üniversite ve Toplum 2005; 5(4). adresinden 01/05/2010 tarihinde 5. Adherence to long-term therapies: Evidence for action. Geneva, WHO Publications, Adherence to long-term therapies: Policy for action. Geneva, WHO Publications, Krigsman K, Nilsson, J.L.G. Use of concordance to improve patient adherence. Geneva, WHO Drug Information, 21, Role of dispensers in Promoting Rational Drug Use in Promoting Rational Drug Use: WHO Action Programme on Essential Drugs and International Network for the Rational Use of Drugs, E itim Program, Nairobi, dispensers_in_rational_d.htm adresinden 05/06/2010 tarihinde 9. Problems of Irrational Drug Use in Promoting Rational Drug Use. WHO Action Programme on Essential Drugs and International Network for the Rational Use of Drugs, E itim Program, Nairobi, adresinden 05/06/2010 tarihinde 10. Ozcelikay G. Ak lc ilaç kullan m üzerinde pilot bir çal flma. Ankara Ecz Fak Derg 2001; 30: Rational Use of Drugs. WHO report of the Conference of Experts, Nairobi, Laing RO. Rational Drug Use: An Unsolved Problem. Tropical Doctor 1990; 20: The role of the pharmacist in encouraging adherence to long term treatments. Fédération Internationale Pharmaceutique (FIP) Mesleki Standartlar Raporu, Sidney, Australia, 2003.http: // www. fip. org/ www/ uploads/database_file.php?id=217&table_id= adresinden tarihinde 14. Wiedenmayer, K., Summers, R.S., Mackie, C.A., Gous, A.G.S., Everard, M., Tromp, D. Developing pharmacy practice-a focus on patient care Handbook. World Health Organization and International Pharmaceutical Federation. Netherlands, The professional role of the pharmacist. Fédération Internationale Pharmaceutique (FIP) Mesleki Standartlar Raporu; Hollanda, adresinden tarihinde 16. Effective Public Education in promoting rational drug use. WHO Programme on Essential Drugs and International Network for the Rational Use of Drugs, E itim Program, Nairobi, Standards for Quality of Pharmacy Services. Fédération Internationale Pharmaceutique (FIP) Mesleki Standartlar Raporu, yi Eczac l k Uygulamalar Konsey Toplant s, Tokyo, Japan, 1993; revised version FIP/WHO GPP Vancouver, Canada, www. fip.org/ www/ uploads/database_file.php?id=261&table_id= adresinden tarihinde eriflildi. 18. Yar fl F, Dikici MF. Ak lc ilaç kullan m : Hastalar n tedaviye uyumu ve iletiflim. Aile Hekimli i Dergisi 2008; 2: Ak c A, Gelal A, Erenmemiflo lu A, Melli M, Babao lu M, Oktay fi. Ak lc ilaç kullan m e itimi uygulama sürecinde Türkiye deki t p fakültelerinde farmakoloji anabilim dallar n n durumunun incelenmesi. T p E itimi Dünyas 2010; 1(30). 20. Guney Z, Uluoglu C, Yucel B, Coskun O. The impact of rational pharmacotherapy training reinforced via prescription audit on the prescribing skills of fifth-year medical students. Int J Clin Pharmacol Ther 2009; 47: Akici A, Oktay fi. Rational pharmacotherapy and pharmacovigilance. Current Drug Safety 2007; 21: Toklu HZ ve ark. Ak lc ilaç kullan m sürecinde hasta uyuncuna hekim ve eczac n n katk s
7 22. Ross S, Loke YK. Do educational interventions improve prescribing by medical students and junior doctors? A systematic review. Br J Clin Pharmacol 2009; 67: Toklu HZ, Dulger G, Yaris E, Gumusel B, Akici A. First impressions from a short training course in rational use of drugs for the pharmacologists in the pharmacy schools in Turkey. Value in Health 2009; 12: Akici A, Kalaca S, Ugurlu MU, Karaalp A, Çal S, Oktay S. Impact of a short postgraduate course in rational pharmacotherapy for general practitioners. Br J Clin Pharmacol 2004; 57: Akici A, Kalaca S, Ugurlu MU, Toklu HZ, Iskender E, Oktay S. Patient knowledge about drugs prescribed at primary healthcare facilities. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2004; 13: Akici A, Kalaca S, Ugurlu U, Toklu HZ, Oktay S. Antihypertensive drug utilization at health centres in a district of Istanbul. Pharm World Sci 2007; 29: Ak c A, U urlu MÜ, Gönüllü N, Oktay fi, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin ak lc ilaç kullan m konusunda bilgi ve tutumlar n n de erlendirilmesi. Sürekli T p E itimi Dergisi 2002; 11: Yar fl F, Dikici MF. Aile hekimli inde antibiyotik kullan m : Nereye kadar? ANKEM Dergisi 2007; 21: Lamiraud K, Geoffard PY. Therapeutic non-adherence: a rational behavior revealing patient preferences? Health Econ 2007; 16: Toklu HZ, Ak c A, Oktay fi, Çal fi, Sezen S, Keyer-Uysal M. Pharmacy practice of community pharmacists in Turkey. Marmara Pharmaceutical Journal 2010; 14: Ak c A, Alp F, Dülger GA ve ark. Serbest eczanelerde ilaç sunumu sürecinde karfl lafl lan sorunlar: Ak lc ilaç kullan m yönünden de erlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Dergisi 2009; 29: Toklu HZ, Uysal MK. The knowledge and attitude of the Turkish community pharmacists toward pharmacovigilance in the Kadikoy district of Istanbul. Pharm World Sci 2008; 30: Morris LA, Halperin JA. Effects of written drug information on patient knowledge and compliance: a literature review. Am J Public Health 1979; 69: Buck ML. Improving Pediatrics Medication Safety Part I: Medication Error Rates in Infants and Children. Pediatr Pharm 2008; 14(11):?? 35. Felkey BG, Berger BA, Krueger KP. The pharmacist s role in treatment adherence. US Pharmacist 2005; 12: Berger BA, Krueger KP, Felkey BG. The pharmacist s role in treatment adherence. Part 1: Extent of the problem. US Pharmacist 2004; 11: Berger BA, Krueger KP, Felkey BG. The pharmacist s role in treatment adherence. Part 2: the An introduction to motivational interviewing. US Pharmacist 2005; 1: Berger BA, Felkey BG, Krueger KP. The pharmacist s role in treatment adherence. Part 3: the Applying motivational interviewing principles. US Pharmacist 2005; 3: Krueger KP, Felkey BG, Berger BA. The pharmacist s role in treatment adherence. Part 4: Do adherence interventions really have an impact? US Pharmacist 2005; 5: Felkey BG, Berger BA, Krueger KP. The pharmacist s role in treatment adherence. Part 5: the impact of pharmacy-specific technology US Pharmacist 2005; 8: Wertheimer AI, Santella TM. Medication compliance research: still so far to go. J Appl Res Clin Exp Ther 2003; 3: Basco WT. Parents' Medication Errors: Role of Dosing Instruments and Health Literacy. Arch Pediatr Adolesc Med 2010; 164: Wansink B, Van Ittersum K. Spoons Systematically Bias Dosing of Liquid Medicine. Ann Intern Med 2010; 152: Van Wijk BL, Klungel OH, Heerdink ER, de Boer A. Effectiveness of interventions by community pharmacists to improve patient adherence to chronic medication: a systematic review. Ann Pharmacother 2005; 39: Rubio-Valera M, Serrano-Blanco A, Travé P, Peñarrubia-María MT, Ruiz M, Pujol MM. Community pharmacist intervention in depressed primary care patients (PRODEFAR study): randomized controlled trial protocol. BMC Public Health 2009; 9: 284. Gelifl tarihi: Kabul tarihi: Çıkar çakıflması: Çıkar çakıflması bildirilmemifltir. letiflim adresi: Yard. Doç. Dr. Hale Zerrin Toklu (Altunbafl) T bbiye Cad. No: 49 Haydarpafla stanbul Tel: (0216) Fax: (0216) e-posta: haletoklu@yahoo.com Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 14 Say
Dr. Burç Aydın, Prof. Dr. Ayşe Gelal Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı, İzmir
Akılcı İlaç Kullanımının Yaygınlaştırılmasında Tıp Fakültelerinde Eğitim Faaliyetleri Dr. Burç Aydın, Prof. Dr. Ayşe Gelal Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı, İzmir
DetaylıMerkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar
Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H
DetaylıTÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI
TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI Sayın İlgili; Bu anket çalışması, akılcı ilaç kullanımı konusunda mevcut durumun değerlendirilmesi
DetaylıÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi
KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,
DetaylıAkılcı ilaç kullanımı ve eczacının rolü
Marmara Pharmaceutical Journal 15: 89-93, 2011. DERLEME Akılcı ilaç kullanımı ve eczacının rolü Hale Zerrin Toklu 1, Gül Ayanoğlu Dülger 1 ÖZET: Birçok hasta sağlığı ve kullandığı ilaçlarla ilgili olarak
DetaylıDers 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac
Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun
DetaylıT bbi Makale Yaz m Kurallar
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE
DetaylıYrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları
I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8
Detaylı2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme
2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme Proje bütçesi haz rlarken dikkat edilmesi gereken üç aflama vard r. Bu aflamalar flunlard r: Kaynak belirleme ve bütçe tasla n n haz rlanmas Piyasa araflt
DetaylıSerbest Eczanelerde İlaç Sunumu Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar: Akılcı İlaç Kullanımı Yönünden Değerlendirme*
Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi Cilt 29 / Sayı 1 / Ocak 2009 / ss.. 75-80 Serbest Eczanelerde İlaç Sunumu Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar: Akılcı İlaç Kullanımı Yönünden Değerlendirme*
DetaylıAKILCI İLAÇ SEÇİMİ ve KULLANIMI
AKILCI İLAÇ SEÇİMİ ve KULLANIMI Prof. Dr. Ersin Yarış Rasyonel Farmakoterapi Eğitici Eğitimi Kursu 11-21 Nisan 2006, Ankara PİYASADAKİ İLAÇ SAYISI # Giderek artan sayıda ruhsatlı ilaç * Tedavisi olanaksız
DetaylıPratisyen Hekimlerin Akýlcý Ýlaç Kullanýmý Konusunda Bilgi ve Tutumlarýnýn Deðerlendirilmesi
Pratisyen Hekimlerin Akýlcý Ýlaç Kullanýmý Konusunda Bilgi ve Tutumlarýnýn Deðerlendirilmesi Dr. Ahmet Akýcý*, Dr. M. Ümit Uðurlu*, Dr. Narin Gönüllü*, Dr. Þule Oktay*, Sibel Kalaça** Akýlcý olmayan ilaç
DetaylıGÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman
GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar
DetaylıMOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY
MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY brahim ERCAN * 1- GENEL B LG : Motorlu tafl t sürücüleri kurslar, 5580 say l Özel Ö retim Kurumlar Kanunu kapsam nda motorlu tafl
DetaylıUygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler
Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba
Detaylı4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari
4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm
DetaylıTÜRK ECZACILARI TEMEL ULUSAL YETKİNLİK ÇERÇEVESİ*
TÜRK ECZACILARI TEMEL ULUSAL YETKİNLİK ÇERÇEVESİ* *Bu çerçevede, FIP Eğitim girişimleri Çalışma Grubu nun koordinatörlüğünde hazırlanan Küresel Yetkinlik Çerçevesi nden yararlanılarak Türk Eczacıları için,
Detaylıönce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir
önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye
DetaylıGirifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu
G R fi Girifl Bu kitapç k Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) taraf ndan, befleri t bbi ürünlerin güvenlili inin izlenmesi ve de erlendirilmesi hakk
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU BAŞVURU SAHİBİNİN ADI SOYADI * BAŞVURU SAHİBİNİN MESLEĞİ BAŞVURU SAHİBİNİN YAŞI BAŞVURU SAHİBİNİN MEDENİ : DURUMU BAŞVURU SAHİBİNİN EĞİTİM DURUMU BAŞVURU
Detaylıelero SoloTel Kullan m talimat Lütfen kullan m k lavuzunu saklay n z!
SoloTel elero Kullan m talimat Lütfen kullan m k lavuzunu saklay n z! elero GmbH Antriebstechnik Linsenhofer Str. 59 63 D-72660 Beuren info@elero.de www.elero.com 309400 Nr. 18 101.5401/0305 çerik Güvenlik
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıTablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri
2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim
Detaylıperformansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek
Performans Ölçmek Cep Yönderi Dizisi Cep Yönderi Dizisi yöneticilerin ifl yaflam nda her gün karfl laflt klar en yayg n meydan okumalara ivedi çözümler öneriyor. Dizi içinde yer alan her kitapta, güçlü
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıAraflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama
21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas
DetaylıUÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ
Rev. No : 01 Rev.Tarihi : 13 Haziran 2012 1/ 1. Amaç: UÜ-SK da organ ve doku nakli hizmetlerinden yararlanacak hastaların ve/veya canlı vericilerinin başvuru kriterlerinin ve organ bekleme listelerine
DetaylıTarifname. MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR FORMÜLASYON
1 Tarifname MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR Teknik Alan FORMÜLASYON Buluş, madde bağımlılığının tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen
DetaylıMehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü
Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen
DetaylıNüfus Planlaması Hizmetlerini Yürütecek Personelin Eğitimi. Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik
Nüfus Planlaması Hizmetlerini Yürütecek Personelin Eğitimi. Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik Tarih:10 Eylül 1983 Sayısı : 507 10 Eylül 1983 Tarih ve 18161 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıRADYASYONDAN KORUNMA UZMANLARI DERNEĞİ (RADKOR) NİN
RADYASYONDAN KORUNMA UZMANLARI DERNEĞİ (RADKOR) NİN Taslak Yönetmelik Hakkındaki Görüşleri Taslağın geneli üzerindeki görüş ve Teklif Yönetmelik Başlığında ; test, kontrol ve kalibrasyon ifadeleri kullanılmıştır.
DetaylıTARİFE YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler
12 Kasım 2009 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 27404 YÖNETMELİK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan: TARİFE YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin
DetaylıTÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)
TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel
DetaylıHart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.
Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,
DetaylıTÜRK BORÇLAR VE TÜRK T CARET KANUNU TASARILARI
YAZILAR TÜRK BORÇLAR VE TÜRK T CARET KANUNU TASARILARI PROF. DR. ERDO AN MORO LU (*) Türk Borçlar Kanunu Tasar s ndan sonra Türk Ticaret Kanunu Tasar s da Türkiye Büyük Millet Meclisi ne sunulmufl bulunmaktad
Detaylı2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL
2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU
DetaylıLABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi
LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi Bir etkinliğin sonucunda elde edilen çıktıyı nicel ve/veya nitel olarak belirleyen bir kavramdır.
DetaylıHASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLĐĞĐ RĐSK DEĞERLENDĐRME PROSEDÜRÜ
Sayfa No: / 5. AMAÇ: Bu Prosedürün amacı Sakarya Yenikent Devlet Hastanesinde yapılan faaliyetlerde "Hasta ve Çalışan Güvenliği" açısından oluşabilecek tehlikeleri tanımlayarak, bu tanımlamalar neticesinde
DetaylıHEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ
HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu
DetaylıİZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM
İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu
DetaylıAile flirketleri, kararlar nda daha subjektif
Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam
DetaylıAnimasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi
Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,
DetaylıK atma de er vergisi, harcamalar üzerinden al nan vergilerin en geliflmifl ve
ÖZEL MATRAH fiekl NE TAB ALKOLLÜ ÇK SATIfiLARINDA SON DURUM H.Hakan KIVANÇ Serbest Muhasebeci Mali Müflavir I. G R fi K atma de er vergisi, harcamalar üzerinden al nan vergilerin en geliflmifl ve modern
DetaylıDo al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler
Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler Kesirlerle Toplama, Ç karma ve Çarpma fllemi Oran ve Orant
DetaylıYETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü
YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNİN TANIMI Yetişkinler din eğitimi kavramını tanımlayabilmek için önce yetişkinler eğitimini tanımlayalım. En çok kullanılan ifade ile yaygın
DetaylıAKILCI İLAÇ KULLANIMI
AKILCI İLAÇ KULLANIMI Sunum Planı Akılcı İlaç Kullanımı (AİK) Kavramı AİK te Paydaşlar AİK Süreç Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı ve Problemin Boyutu Türkiye deki AİK Uygulamalarına Genel Bakış AKILCI İLAÇ
DetaylıİKİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURUMLARININ (HASTANELERİN) ACİL SERVİSLERİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV TANIMLARI*
İKİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURUMLARININ (HASTANELERİN) ACİL SERVİSLERİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV TANIMLARI* Derleyen: Dr. Cem Oktay Türkiye Acil Tıp Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Görev tanımları:
DetaylıPROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU
PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU Aytaç ACARDA * I G R fi flletmeler belli dönemlerde sat fllar n artt rmak ve iflletmelerini
DetaylıAMAÇ: Hastalarımızın ve hasta yakınlarının tedavi öncesi, tedavi sırasında ve tedavi sonrasında bilgilendirilmesini ve eğitilmesini sağlamak.
AMAÇ: Hastalarımızın ve hasta yakınlarının tedavi öncesi, tedavi sırasında ve tedavi sonrasında bilgilendirilmesini ve eğitilmesini sağlamak. KAPSAM: Tüm ayaktan ve yatarak tedavi gören hasta ve hasta
DetaylıÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM
ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,
DetaylıMADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT
I MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT HARUN HAKAN BAŞ Ankara 2009 II Yay n No : 2195 Hukuk Dizisi : 1031 1. Bas Eylül 2009 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-113 - 5 Copyright Bu kitab n
DetaylıBulunduğu Kaynaştırma
İşitme Engelli Öğrencilerin Bulunduğu Kaynaştırma Ortamlarında Fiziksel Düzenlemeler Araş. Gör. Duygu BÜYÜKKÖSE Araş. Gör. Hüseyin KOÇ Doç. Dr. Hasan GÜRGÜR ÖZEK 2015, Anadolu Üniversitesi Giriş İşitme
DetaylıHipertansiyon tan m ve s n flamas
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri KARD YOLOJ GÜNDEM Sempozyum Dizisi No: 64 Nisan 2008; s. 67-73 Arteryel Hipertansiyon Tedavisi Prof. Dr. Serap Erdine Dünya Sa l k Örgütü
DetaylıSPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI
SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI Sporculara Zihin antrenmanları, tüm çalışanlara ekip ruhu içerisinde sporcu motivasyonuna katkı sağlama, teknik ekibe psikolojik yönetim tarzları konusunda destek olamyı amaçlayan
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI TİSİNON 10 mg kapsül Ağızdan alınır. Her kapsül; Etkin madde: 10 mg nitisinon Yardımcı maddeler: Prejelatinize nişasta ve opak beyaz gövde / opak lacivert kapak No:3 sert jelatin kapsül
DetaylıÜN TE V SOSYAL TUR ZM
ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S
DetaylıKULLANMA TALİMATI FERICOSE
KULLANMA TALİMATI FERICOSE 100mg/5ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: 5 ml lik her bir ampul, 100 mg (20 mg/ml) elementer demire eşdeğer 2700 mg demir hidroksit
DetaylıVeri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün
Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi
DetaylıHasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber
Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,
DetaylıMezuniyet Öncesi Tıp Eğitiminde Yetersizlik
ANTİBİYOTİK KULLANIMINDA NEDEN DÜNYA BİRİNCİSİYİZ Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitiminde Yetersizlik Dr. erife Akalın Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıklar ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Denizli,
DetaylıDers 6: PAYDAfi ANAL Z
Ders 6: PAYDAfi ANAL Z Paydafl analizi nedir? Paydafl analizi, durum analizi aflamas nda projenin sonuçlar ndan do rudan ya da dolayl olarak, olumlu ve olumsuz etkilenecek olan, kifli, grup ve kurulufllar
Detaylıkonacak bir veya daha fazla tek hat sayfas üzerinden sistemin daha kolay ve anlafl l r olarak izlenmesi
kwh ve/veya kvar) 2- Enerji kalitesi / devaml l izleme ve kontrol otomasyonu a. Enerji izleme ve kontrol b. Kontrol Otomasyonu / yük atma otomasyonu Not: Tüm bunlar n yan nda, makine otomasyonu, proses
Detaylıİlkadım Birey Tanıma Envanteri
İlkadım Birey Tanıma Envanteri İLKADIM Birey Tanıma Envanteri; Birey tanıma teknikleri kapsamında hazırlanmıştır. İlkokul 3. ve 4. sınıf ve Ortaokul 5.6.7.8.sınıf, ile Lise Haz.9.10.11. ve 12.sınıf aralığındaki
Detaylıİş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?
İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların
DetaylıOYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.
OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin
DetaylıSİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama
DetaylıDÜNYADAN HABERLER NİSAN
DÜNYADAN HABERLER NİSAN 2012 Türk Eczacıları Birliği tarafından hazırlanmıştır. WillyBrandt Sok. no:9 06690 Çankaya Ankara İçindekiler: İspanya da Artık Emekliler de Katılım Payı Ödeyecek İrlanda da Jenerik
Detaylı6 MADDE VE ÖZELL KLER
6 MADDE VE ÖZELL KLER TERMOD NAM K MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER MODEL SORU 2 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER 1. Birbirine temasdaki iki cisimden s cakl büyük olan s verir, küçük olan s al r. ki cisim bir
DetaylıTÜRK SİLÂHLI KUVVETLERİ HASTA BESLEME KANUNU
10201 TÜRK SİLÂHLI KUVVETLERİ HASTA BESLEME KANUNU Kanun Numarası : 5715 Kabul Tarihi : 21/11/2007 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 4/12/2007 Sayı : 26720 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 47 Sayfa:
DetaylıYÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ
YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ Hazırlayan: Doç.Dr. Hakan Güler Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Karlsruhe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Almanya
DetaylıSOSYAL S GORTALAR VE GENEL SA LIK S GORTASI KANUNLARI VE GERÇEKLER SEMPOZYUMU
SOSYAL S GORTALAR VE GENEL SA LIK S GORTASI KANUNLARI VE GERÇEKLER SEMPOZYUMU 26-27.01.2007 stanbul Üniversitesi Merkez Bina Doktora Salonu stanbul Barosu stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi STANBUL BAROSU
DetaylıYÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini),
31 Mart 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28250 Selçuk Üniversitesinden: YÖNETMELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
DetaylıWonca Haberleri: Ağustos
Wonca Haberleri: Ağustos Başkandan; WONCA Dünya nın her aileye bir aile hekimi vizyonunu tırmanılması zor bir dağ olarak tanımlamış Prof. Richard Roberts bu ay ki köşesinde ve aile hekimliğinin sorunlarını
Detaylıstandartlar Standartlar ve Sertifikalar sertifika
standartlar Standartlar ve Sertifikalar sertifika Standartlar ve Sertifikalar.1. Genel Önceki bölümlerde paslanmaz çeliklere ait pek çok özellikler, standartlar ve karfl l klar hakk nda baz bilgiler verilmiflti.
DetaylıHepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda
Say n Meslektafllar m z, Hepinizin bildi i gibi bilgi ça olarak adland r lan günümüzde bilim ve teknoloji alan nda bafl döndürücü flekilde h zl ilerlemeler olmaktad r. Bu geliflmelerin en fazla oldu u
DetaylıEndüstri Mühendisliğine Giriş. Jane M. Fraser. Bölüm 2. Sık sık duyacağınız büyük fikirler
Endüstri Mühendisliğine Giriş Jane M. Fraser Bölüm 2 Sık sık duyacağınız büyük fikirler Bu kitabı okurken, büyük olasılıkla öğreneceğiniz şeylere hayret edecek ve varolan bilgileriniz ve belirli yeni becerilerle
DetaylıAkılcı İlaç Kullanımı Temel İlkeleri
Akılcı İlaç Kullanımı Temel İlkeleri Doç. Dr. Kamil VURAL Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Akılcı İlaç Kullanımı Hastaya doğru tanı sonrası, Sorunun dikkatlice tanımlandığı,
DetaylıÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ
HASTANEMİZ KOMİTE VE EKİPLERİN İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ 1.0 AMAÇ: Hastanedeki ekip, yönetim ekibi, komisyon ve komitelerin; hizmet kalite standartları ve kalite yönetim sistemine uygunluğunun ve devamlılığının
DetaylıUluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi
K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n
DetaylıKONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ
Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri
DetaylıTDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ
TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ Yrd.Doç.Dr. Soner METE Ders Hakkında Çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit eden etmenleri, bu etmenlerin önlenmesine ilişkin yürütülen politikalar, işverenlerin
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.
Detaylıdan flman teslim ald evraklar inceledikten sonra nsan Kaynaklar Müdürlü ü/birimine gönderir.
TÜB TAK BAfiKANLIK, MERKEZ VE ENST TÜLERDE ÇALIfiIRKEN YÜKSEK L SANS VE DOKTORA Ö REN M YAPANLARA UYGULANACAK ESASLAR (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Esaslar n amac ; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir.
KULLANMA TALİMATI ASİST 1200 mg toz içeren saşe Ağızdan alınır. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir. Bu ilacı
DetaylıKent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!
Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana
DetaylıProf. Dr. Erdal Birol Bostanc Sempozyum II. Baflkan
De erli Meslektafllar m, stanbul Gastroenteroloji Cerrahisi Derne i ve Sempozyum Düzenleme Kurulu ad na sizleri 11-12 Mart 2016 tarihleri aras nda stanbul Marriott Hotel fiiflli'de gerçeklefltirilecek
Detaylı30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu
30 > 35 nsan Kaynaklar > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu > nsan Kaynaklar Personele Göre fl De il, fle Göre Personel. stanbul Büyükflehir Belediyesi, Personele Göre
DetaylıMESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES
MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n
DetaylıİKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ
İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik
Detaylıfiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)
over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda
DetaylıKaradeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Orman Endüstri Makinaları ve İşletme Anabilim Dalı 1. Proje Konusunun
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ
DetaylıGelece in Bilgi flçilerini Do ru Seçmek: Araflt rma Görevlisi Al m Süreci Örne i
Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011) 27-29 May s 2011, stanbul; 2. Cilt / Bölüm XI / Sayfa 1359-1364 Gelece in Bilgi flçilerini Do ru Seçmek: Araflt rma Görevlisi
DetaylıSOSYAL GÜVENL K REHBER. SSK BAfiKANLI I
SOSYAL GÜVENL K REHBER Resul KURT SSK BAfiKANLI I Sigorta Müfettifli Hüseyin FIRAT SMMM SMMMO Baflkan Yard mc s MAYIS 2005 1 Yönetim Merkezi ve Yaz flma Adresi: SMMMO Kurtulufl Caddesi No: 152 Kurtulufl
DetaylıYEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler
YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin
DetaylıÇocuk ve Tüberküloz (Verem)
TÜRK TORAKS DERNEĞİ EĞİTİM KİTAPLARI SERİSİ Çocuk ve Tüberküloz (Verem) Pediyatrik Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu TÜRK TORAKS DERNE E T M K TAPLARI SER S Türk Toraks Derne i yay n d r Türk Toraks Derne
DetaylıKOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER
KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER Merdan ÇALIfiKAN* I. G R fi 1163 say l Kooperatifler Kanunu na göre kooperatiflerin zaruri 3 organ bulunmaktad r. Bunlardan en yetkili
DetaylıUluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m
Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m 1.0 Girifl 1.1 Bu K lavuz Notu nun (KN) amac finansal raporlama için De erleme Raporu nu kullananlar ve haz rlayanlar Uluslararas
DetaylıDR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i
I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m
Detaylı