Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Ne Değildir?
|
|
- Gözde Keser
- 2 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Ne Değildir? Erol Köktürk Özet. Mekana ilişkin bilgi sistemleri, son 10 yıldan bu yana daha yoğun olarak meslek gündemimizde yer almaktadır. Meslek uygulama alanımızın bu yöne doğru daha güçlü bir açılım yapması istenmektedir. Diğer ülkelerde bu alandaki gelişmelerin de etkimesi, Avrupa Birliğine girme sürecinin ö- nemli dönüşüm alanlarından olan e-devlet konusuyla ilişkilenmesi, konuyu daha ilgi çekici duruma getirmektedir. Öte yandan CBS, çok disiplinli uygulamaların örnek alanlarından birisini oluşturmaktadır. Konuyu ele alışta gözetilmesi gereken bu ö- zellik, uygulamada bazı tehlikelerin de kaynağını oluşturmaktadır. Son yıllarda mekana yönelik bilgi teknolojileri destekli neredeyse her uygulamayı CBS olarak niteleme eğilimi vardır. GIS 2002 oturumlarında sunulan bazı bildiriler, konuya ilişkin kaynaklarda yer alan bazı çalışmalar bu nedenle düşündürücüdür. Her uygulamayı CBS çatısı altına sokma çabaları, konunun gerçek özünün eksik, yanlış, yetersiz kavranması sonucunu doğurmaktadır. Bu da bu konuya ilgi gösteren kurumların yatırım düşüncelerini o- lumsuz yönde etkilemektedir. Bu düşüncelerden yola çıkarak, çalışmada CBS nin ne olmadığı irdelenerek, aslında CBS nin ne olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Anahtar kelimeler. Gelişme-Dönüşüm-İlerleme, Yöntem, Çelişmeler ve CBS, Sorular ve Sorunlar, Yeni Çağın Yönelimleri, Olumsuzlama ve İlerleme Abstract. Spatial information systems have been on the agenda of our business area for last ten years. Application area of our career is desired to take a stronger forward on this way. Association of the subject with e-government, which is one of the important transformation topics of the process of admission to European Union, and the effects of advances in other countries about this subject, make the topic more attractive. On the other hand, GIS is an example for highly disciplined applications. That characteristic, which has to be taken into consideration while handling the subject, is the source of some problems that can arise during application. In last a few years, a trend of qualifying almost all of the applications that are supported by spatial information systems as GIS applications, has formed. Because of that, some studies in the resources about the topic and some announcements, which were presented in GIS 2002 sessions, are thought provoking. Efforts of accepting each study as a GIS application cause the results of missing the real element of the case. So, that affects the investment plans of the associations, which are interested in the subject, negatively. By taking all these as the ideas to begin, in this study, it is tried to bring up what GIS really is by considering what GIS is not at length. Keywords. Development, transformation, improvement, method, contradictions and GIS, questions and issues, new age tendencies, to negate and improvement. 1 Konunun Önemi Üzerine Coğrafi bilgi sistemleri, mesleğimizin son yıllardaki en önemli yönelimlerinden birisi olarak ortaya çıkmaktadır. Mekansal verilerin toplumsal yaşam açısından taşıdıkları önemin yeni bir düzlemde kavranmasına koşut olarak, CBS konusu da, toprağa yönelik işlerle uğraşanların ilgi alanına girmiştir. Konunun çok disiplinli yapısı, birçok meslek grubunun konuyla sıcak biçimde ilgilenmesi sonucunu doğurmuştur. Bu da CBS nin yeni bir yaklaşımla ele alınışını daha da önemli kılmaktadır. Konunun önemi nereden gelmektedir? Günlük yaşamınızı, alış-verişlerinizi, boş zamanlarınızı düşünün... Ticaretle uğraşanlar müşteri ilişkilerini, işletmelerin faaliyet alanlarını düşünsün... Öğrenciler okula gidiş-gelişlerini, öğretim elemanları ise araştırma süreçlerini... Kurumlardaki yetkililer de yaptıkları işleri... Görülecektir ki, kullanılan tüm verilerin %80 i bir mekansal ilintiye sahiptir... TUJK 2003 Yılı Bilimsel Toplantısı Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Jeodezik Ağlar Çalıştayı Eylül 2003 Konya 2. Oturum (Coğrafi Bilgi Sistemleri) Çağrılı Bildiri
2 Bundan dolayı çeşitli mekansal obje sınıfları a- rasında net ilişkiler belirlenebilir. Bunun yanı sıra da mekansal olmayan objelere ilişkin ilişkiler de kurulabilir. Yani tüm mekansal objeler, diğerleriyle herhangi bir ilişkiye sahiptirler. Bu özellikler mekansal objelerin, dolayısıyla mekansal içerikli bilgi sistemlerinin, coğrafi bilgi sistemlerinin önemini ortaya koyar. Öte yandan, Dünya CBS Günleri, DÜNYAYI KEŞFETMEK... CBS İLE... savsözü ile kutlanmaktadır. Keşif (buluş), Türkçe Sözlükte, ilk kez yeni bir şey yaratma, herkesin kolay kolay düşünemeyeceği bir şey, olarak tanımlanmaktadır. CBS bize bu tanım kapsamında ne tür olanaklar vermektedir? CBS, basit operasyonel süreçleri mi, hatta rutinleri mi anlatıyor, ve bu nedenle yukarıdaki keşfetme süreci abartılı mı? Değilse, CBS ye, ona uygun yaklaşmak, bunun üzerine düşünmek gerekmez mi? Düşünürken, aslında sorgulanması gereken nokta, bizim mekanla olan ilişkimizin düzeyi mi olmalı? Yaşadığımız, yönettiğimiz, geleceğimizi bağladığımız mekanlarla ilgili ne kadar bilgiye sahibiz? Sahip olmak istesek bunu nasıl sağlarız? Bu mekanlarla dostça yaşamak için yapılması gerekenler nelerdir? Son söylenecek baştan söylenirse, MEKANLA İLİŞKİMİZİN KALİTESİNİ GÖZDEN GEÇİRMELİYİZ... İŞTE BU NOKTA- DA CBS EN YAKIN YARDIMCIMIZ OLABİ- LİR... 2 CBS Pazarının Önemi Üzerine Orta Avrupa ülkelerinde, CBS alanında faaliyet gösteren 250 dolayında firma var kişinin çalıştığı, yarım milyar USD dolarlık nakit akışıyla Almanya daki mekansal bilgi sanayii, büyük olarak nitelendirilmiyor. Ama %10 luk pazar payı da önemsiz olarak görülmüyor. Almanya ve dünya pazarında CBS alanında yıllık %16 lık bir büyüme söz konusu. Öte yandan CBS pazarındaki büyüme eğilimi, parasal olarak Çizelge 1 deki gibi değerlendiriliyor. Çizelge 1. Parasal olarak CBS pazarı Şekil 1. Objelerin mekanla ilişkisi Görüldüğü Gibi Objelerin Mekanda Bir Yeri Vardır!.. Ama, Objelerin Aynı Zamanda İlişkileri de Var!.. Yıl Milyon USD Oran (%) Kaynak: F&S Report 3535, September 1998 CBS Pazarı, 4 alt pazardan oluşmaktadır: 1. CBS Kullanımları: Çeşitli veri kaynaklarının eşgüdümlenmesi, 3D-CBS ile mobil ve web tabanlı sistemlerin geliştirilmesi 2. Mekansal Pazarlama: Sözel veri kümelerinin mekanla ilişkilendirilmesi, diğer disiplinlere özgü kullanımların geliştirilmesi 3. Navigasyon: Çeşitli veri kaynaklarının eşgüdümlenmesi, veri altlıklarının sürekli güncellenmesi 4. Acil Durum Pazarları: Multi-media alanında yenileştirici kullanımlar ile mobil kullanımların tasarlanması. Öte yandan Almanya pazarında CBS nin aralığında kullanılma oranları Şekil 2 de gösterilmektedir. 56
3 Şekil yılları arasında Almanya da CBS pazarının kullanılma oranları Görüldüğü gibi, Almanya da bile CBS, %100 kapasite ile henüz kullanılmamaktadır.ülkemizde ise, son yıllarda Coğrafi Bilgi Sistemleri Kent Bilgi Sistemleri başta olmak üzere mekansal bilgi sistemlerine yönelik birçok kavram, Çok Sık Çok Kolay Çok Ucuz biçimde, başta haritacılar olmak üzere birçok meslek grubu tarafından kullanılmaktadır. Her şey CBS olarak sunuluyor CBS bir şeylere indirgeniyor İçeriği daraltılıyor Bu nedenlerle, bildirinin başlığı CBS Ne Değildir? olarak seçilmiştir. 3 Bazı Kavramlar Gelişme (=Gelişim): Bir durumdan, bir olaydan sonra ortaya çıkan olaylar, durumlar, olan biten (Dil Derneği 1998; s486). Daha üstün ve karmaşık bir duruma geçme (Timuçin 2000; s153). Yalından karmaşığa, alt olandan üst olana doğru ilerleme... Diyalektiğin genel yasalarıyla yönetilen gelişme, nesne ve olayların iç eğilimlerinin sonucu olarak kendiliğinden bir devim sürecidir. Üst olan alt olanın, karmaşık olan yalın olanın gelişmişidir. Her gelişme aşamasının sonu, yeni bir gelişme aşamasının başlangıcıdır. Gelişme, sarmaldır; alt düzeyde gerçekleşenin üst düzeyde daha yetkinleşmiş olarak yinelenmesiyle olur. Gelişme, geniş anlamdaki evrim deyimiyle de dile getirilir (Hançerlioğlu 1993; s125). Değişim: Bir süreç içindeki değişikliklerin tümü (Değişiklik: Bir bütünden bir bölümünün değişmesiyle ortaya çıkan yeni durum) (Dil Derneği 1998; s310). Bir durumdan bir başka duruma geçme. Bir nesnenin düzenini başkalaştıran edim. Değişim, daha çok, hiçbir yapısal değişiklik ortaya koymayan, ancak bir düzen ayrılığı getiren durumlar için kullanılmalıdır (Timuçin 2000; s83). Diyalektik değişme, bütün nesne ve olayların en genel var oluş biçimidir. Doğasal, toplumsal ve bilinçsel nesneler ve olgular, karşılıklı etkileşimle sürekli olarak değişirler (Hançerlioğlu 1993; s125). Dönüşüm (=Dönüşme): Olduğundan başka bir biçime girme, başka bir durum alma (Dil Derneği 1998; s367). Bir durumdan başka bir duruma geçiş. Bir biçimden bir başka biçime geçiş. Bir durumdan daha üst ya da daha yetkin bir duruma geçiş. Dönüşüm, değişimin yetkin bir çerçevede kavranılmasıdır. Buna göre değişimde kabaca bir durumun yerine bir başka durumun geçmesi söz konusu iken, dönüşümde her geçiş, belli bir düzene göre gerçekleşir. Dönüşüm, yetkin anlamına evrim fikrinde ulaşır (Timuçin 2000; s110). Evrim: Zaman içinde doğal olarak, kendiliğinden, evre evre gelişme, dönüşme, niteliksel ve niceliksel gelişme süreci (Dil Derneği 1998; s438). Belli bir amaca yönelik dönüşüm. Bir yapıdan daha üst bir yapıya ulaşan dönüşümler dizgesi. Evrimde, belirleyici bir dış neden değil, oluşumu baştan sona sürdüren ve güvence altında tutan bir iç neden düşünülür. Daha basit bir deyişle, her şey ancak kendi içinde evrimlenir, evrimin dış koşulları olsa da, evrimlenen varlık kendi evrim koşullarını her şeyden önce kendinden getirir. Oluşum ya da gelişim kavramının bir ereğe göre düzenlenmiş biçimi olan evrimde, biri öbüründen çıkan, biri öbürünün sonucu ve yetkinleşmiş bir biçimi olan değişik art arda durumlar söz konusudur, Her zaman üst bir biçime yönelişle belirgin oluşuyla, her evrim, bir basitten bir karmaşığa doğru gelişmektedir. Buna göre evrim fikri, nedensellik kavramına sıkı sıkıya bağlıdır. Nedensiz hiçbir şey gerçekleşmez, hiçbir şey belli bir etki bırakmadan yok olmaz, görüşü evrimci düşüncenin özünü oluşturur (Timuçin 2000; s140). Gelişerek değişme... Evrim, karşıtların yenileşme mücadelesidir. Bu mücadele sonunda meydana gelen yeni, yerini aldığı eski nin sağlam ve kalımlı yanını da içerir. Evrimsel gelişme, sürekli daha üstün bir düzeyde gerçekleşen bir sarmal gelişim devimidir. Evrim kavramının gelişme kavramıyla anlamdaş olarak kullanılması çok sakıncalıdır, çünkü, niceliksel değişmenin mutlaklaştırılmasına yol açar (Hançerlioğlu 1993; s103). İlerleme: Bulunduğu yerden daha ileriye gitme, 57
4 yol alma; daha iyi, daha yetkin, daha değerli, daha yüksek bir duruma doğru basamak basamak oluşan gelişme (Dil Derneği 1998; s649). Belli bir yönde ileriye doğru gidiş. Bir durumdan bir üst duruma geçiş. Daha azdan daha çoğa doğru gelişen her oluşum... İlerleme ve gelişim düşüncesi, daha sonra evrim fikrini doğurmuştur (Timuçin 2000; s186). Daha yüksek bir aşamaya gitme... İlerleme, doğal ve zorunlu bir süreçtir. Toplum da, doğa gibi, zorunlu bir evrim içindedir. Alttan üste, aşağıdan yukarıya, basitten karmaşığa doğru ilerleme sürecinin genel yasası, olumsuzlamanın olumsuzlanması (yadsımanın yadsınması) yasası dır. İlerleme, nesnel bir süreçtir (Hançerlioğlu 1993; s178). Bu kavramların içerikleri açısından bakıldığında, dönüşüm, evrim ve ilerleme kavramlarının, doğaya, topluma ve düşünceye yönelik tüm süreçlerde yüzeysel değil, derinlemesine anlamları açısından göz önünde tutulmaları gerekir. Meslek olarak bazı konularda neden aynı yerde saydığımız ın yanıtı, süreçleri ve kurumları, bu kavramlar çerçevesinde yeniden gözden geçirdiğimizde ortaya çıkacaktır. Bir durum saptaması yapıldığında, ülkemizde değişimin çok yavaş olduğu görülmektedir. Bu yavaşlık, atılması gereken adımların atılamıyor olmasına, can sıkıcı, moral bozucu değerlendirmelerin yapılmasına neden olmaktadır. Ülkemiz, CBS gibi konularda dünya ölçeğindeki gelişmeleri izleyen, ancak bunları meslek uygulamalarına yansıtamayan, ya da sınırlı ölçüde yansıtabilen bir ülke durumundadır. Bir kısır döngü, aynı sorunlarla yıllar boyu yaşama durumu kanıksanmış bir durum gibidir. Bu takılma noktasının aşılması için ne yapılmalıdır? Bu noktada sorunları ele alış yönteminin sorgulanması gereği ortaya çıkmaktadır. Çalışmada buna örnek olması umulan bir yaklaşım denenecektir. 4 Çalışmanın Yöntemi Bilimsel çalışmalarda, araştırmalarda yöntem sorunu en temel sorundur. Yöntem, arka planında bir felsefi dayanağı olması gereken bir konudur. Bu çalışmada yeğlenen felsefi dayanak, diyalektik özdekçi felsefe dir. Bu felsefenin üç temel evrensel yasası vardır: Her olay ve olgudaki gelişmenin, o olay ve olgunun iç gelişmelerinden doğan kendiliğinden bir devimle gerçekleştiğini açıklayan karşıtların birliği ve savaşımı yasası Her olay ve olgudaki gelişmenin, sayıca çoğalmaların birdenbire nitelik değişmesini gerektirmesiyle gerçekleştiğini açıklayan nicelikten niteliğe geçiş (ya da tersi) yasası Her olay ve olgudaki gelişmenin, eskinin olumlu yanlarını özümseyen bir yenileşmeyle gerçekleştiğini açıklayan olumsuzlamanın olumsuzlanması (yadsımanın yadsınması) yasası Diyalektik özdekçi felsefeye göre, bu üç yasa doğanın, bilincin ve toplumun evriminde geçerli o- lan evrensel yasalar olup, sonsuz ve sınırsız evrim, tüm evrende bu üç yasanın izlemesiyle gerçekleşir. Bu yasalar, evrende var olan her şeyin bizzat nasıl devinip geliştiğinin, süreklilikte kesintinin ve karşıtlıkların birdenbire dönüşümlerle nasıl aşıldığının, eskinin yıkılıp yeninin nasıl oluştuğunun a- nahtarını verirler. Diyalektik özdekçilik, hem bilmenin ve hem de yapmanın öğretisi olmakla, kuramla kılgının bağımlılığını da ortaya koymuştur. Kuramsız kılgı ve kılgısız kuram olmaz (Hançerlioğlu 1993; s109). Sonsuz ve sınırsız evrende sonlu ve sınırlı nesne ve olaylar, bu yasalarla doğar, büyür ve ölürler. Ne var ki ölümleri de yeni bir doğumu sağlamak, eş deyişle genel gelişmeyi gerçekleştirmek içindir. Her yeni eskir ve yerini yenisine bırakır. Eskinin yerini yeniye bırakması olumsuzlamanın olumsuzlanmasıdır. Çünkü eski bir zamanlar yeniydi ve kendisinden eski olanı yadsıyarak varlaşmış ve yeni olarak kendini ortaya koymuştu. Şimdi ise bu yadsıyan yeni, kendisinden daha yeni tarafından yadsınmaktadır. Evrende her nesne, olay ya da süreç birbirlerini karşılıklı olarak yok etmeye çalışan çeşitli karşıt yönler ve eğilimler taşır. Bu, onların savaşımıdır. Ama bütün bu karşıt yönler ve eğilimler, aynı zamanda birbirleriyle sıkıca bağımlıdırlar, biri olmadan öbürü de olmaz. Bu da, onların birliğidir. Gelişme sürecinde yeninin eskiyi yadsıması, karşıtlar arasındaki çelişkilerin çözülmesinden ve aşılmasından başka bir şey değildir. Politzer in de belirttiği gibi, bir şey, yadsımadan çıkan bir olumlama olarak başlar. Civciv, yumurtanın yadsınmasından çıkmış bir olumlamadır. Bu, sürecin bir evresidir. Ama tavuğun kendisi de, civcivin değişmesi, başka bir duruma dönüşmesi olacaktır ve bu dönüşmenin ortasında, civcivin tavuk olması için savaşım veren güçler ile civcivin civciv kalması için savaşım veren güçler arasında bir çelişki olacaktır. Demek ki, tavuk civcivin yadsınması olacaktır; civciv ise, yumurtanın yadsınmasından gelmektedir. Öyleyse, tavuk, olumsuzlamanın olumsuzlanmasıdır (yadsımanın yadsınması). Ve bu diyalektik evrelerin genel gidişi işte böyledir. Düzgün yürüyen bir tartışmada, bir fikir ileri sürülür (sav, tez) ve onu yadsıyan karşıt görüşle karşılanır 58
5 (karşı-sav, anti-tez). En sonunda, ilgili konuyu tüm bakış açılarından araştıran ve tüm gizli çelişkileri açığa çıkaran kapsamlı bir tartışma sürecinden geçerek bir sonuca (bireşim, sentez) varılır. Bir fikir birliğine varılabilir ya da varılamaz, ama tam da tartışma süreci yardımıyla o anki bilgi ve kavrayış derinleştirilmiş ve tüm tartışma farklı bir düzeye yükseltilmiş olur (Woods ve Grant 2001; s70). Olumlama ya da Sav (Tez) Yadsıma ya da Karşı-Sav Yadsımanın yadsınması ya da Bireşim (Sentez) Bu üç sözcük, diyalektik gelişimi özetler. Bunlar, evrelerin art arda zincirlenişini betimlemek ve bir evre nin, kendinden önceki evre nin yıkımı olduğunu göstermek için kullanılırlar. Yadsıma sözcüğü, ilk anda, genellikle basit yıkımı ya da yok etmeyi anlatıyormuş gibi anlaşılır. Diyalektikte yadsımanın bütünüyle farklı bir içeriği olduğunu anlamak önemlidir. Yadsıma, aynı anda hem yadsımak hem de korumak anlamına gelir (Woods ve Grant 2001; s69). Yıkım, bir yadsımadır. Bir yumurta yere atılarak da yadsınabilir. Ama civciv oluşurken yumurtayı kırdığına göre, civciv de, yumurtanın yadsınmasıdır. Buğday başağı, yine aynı şekilde, buğday tanesinin yadsınmasıdır. Tane, toprakta filizlenecektir. Bu filizlenme, buğday tanesinin yadsınmasıdır; buğday bitki verecek ve bu bitki çiçek açacak ve buğday başağını verecektir; bu başak ise bitkinin yadsınması ya da yadsımanın yadsınması olacaktır. Böylece, görüyoruz ki, diyalektiğin sözünü ettiği yadsıma, yıkımdan söz etmenin özetlenmiş bir biçimidir. Yok olanın, yıkılmış olanın yadsınması vardır. Bu konuda, verilecek bütün örneklerle, hep çıkış noktasına geri gelindiğine; ama başka bir düzey ü- zerinde, en yüksek bir düzey üzerinde (sarmal gelişme) geri gelindiğine dikkat etmek gerekir. Böylece görülür ki, çelişki, diyalektiğin büyük bir yasasıdır. Evrim, uzlaşmaz karşıt güçlerin savaşımıdır. Şeyler, yalnız birbirlerine dönüşmekle kalmazlar, ama her şey kendi karşıtına dönüşür. Şeyler kendi kendileriyle uyum içinde değildir, çünkü şeylerde, birbirine karşı güçler arasında savaşım vardır, çünkü şeylerde bir iç çelişki vardır. Yöntem, belli bir amaca varmak için izlenmesi gereken ilkeleri saptar. Doğru düşünme ve doğru uygulama amacına da bunu sağlayabilecek bir yöntemle varılır. Diyalektik inceleme, somuttan soyuta ve sonra yeniden somuta varan bir yol izler. Diyalektik yöntem, parçalarını da tanıyarak bütünü daha iyi tanımak için en soyuta indiği evrede bile doğa ve son çözümlemede doğanın ürünü olan toplum ve insan bilinci olay ve olgularını: 1. Bütünsellikleri 2. Çok yanlılıkları 3. Bağımlılıkları 4. Devimsellikleri 5. Çelişmeleri 6. Değişkenlikleri 7. Gelişkenlikleri içinde inceler. Diyalektik yöntemle inceleme, önce bu olgu ve olayları tanıyıp bilmeyi (bilim), sonra onlar üstünde doğru düşünmeyi (kuram), daha sonra da bu doğru düşünmenin sonucu olarak doğru uygulamayı (kılgı) gerçekleştirir (Hançerlioğlu 1993; s111). Diyalektik yöntem, doğa, toplum ve bilinç olaylarını tanımanın ve onlar üstünde düşünmenin yöntemi olduğu kadar, onları değiştirmenin ve yeniden kurmanın da yöntemidir. Bu yanıyla da yenici ve ilericidir. Benim bu çalışmayla yapmak istediğim, olumsuzlamanın olumsuzlanması yasası bağlamında CBS konusundaki tartışmaların düzeyinin yükselmesine katkı sağlamaktır. Ama bu yükselme, ancak süreçler, olgular ve sektörler içindeki çelişkilerin ilerleme yönünde çözülmesiyle sağlanabileceğinden, bu çelişkileri de nesnel biçimde ortaya koymak gerekir. Çünkü karşıtlıkların çelişerek çatışması ve bu çatışma sonunda aşılması olmasızın olguların gerçeğine varılamaz. CBS yi, Somut bütünlüğü Bütün yanları Bağımlılıkları Devimliliği Çelişmeleri Değişkenliği Gelişkenliği içinde ele almak gerekir. Çünkü CBS de, diğer tüm olgular ve olaylar gibi, kesinlikle bir bütüne bağlı, çok yanlı, başka olay ve olgularla bağımlı, devimli, çelişmeli, değişmeli ve gelişimseldir. O zaman CBS denildiğinde, ülkemiz koşullarındaki gelişme süreci gözlendiğinde hangi çelişkiler göze çarpmaktadır? CBS, Neyle çelişiyor? Neden çelişiyor? Nasıl çelişiyor? Hangi yöne doğru çelişiyor? 59
6 5 Her Uygulama CBS midir? Ya da Ülkemiz Koşullarındaki Çelişme Örnekleri CBS Bir MODA mıdır? Son yıllarda herkes CBS ile ilgilenmeye başladı... Kendi meslek alanımızda, ben de içinde olmak üzere birçok meslektaş, esas ilgi ve uzmanlık alanlarımızdan çok, CBS ile ilgilenmeye başladık... Hatta CBS yi kimseye kaptırmama eğilimleri bile gözleniyor... Bu, ne kadar doğru? CBS nin arka planını oluşturan tüm mesleki altyapıda iyileştirmeleri ereklemeden CBS yi tartışmak yeterli mi? Bu, ister istemez, bütün aktörleriyle, kurumlarıyla ve ilgilileriyle CBS nin bir ülkesel strateji temeline oturtulmasını gerektirmiyor mu? Bu bağlamda vurgulanması gereken önemli sorunlardan birisi ise, bilginin, birikimlerin, deneyimlerin yeterince paylaşılmaması... İşin Türkçesi; PAYLAŞMIYORUZ... Paylaşmak gerektiğini, söylüyoruz, ama PAYLAŞMIYORUZ... Paylaştığımızı söylediğimiz yerde de pratikle çelişkiler çıkıyor ortaya... Kişisel ve kurumsal cimriliklerimizi, tutuculuklarımızı, kıskançlıklarımızı aşmamız gerekmiyor mu? Hele hele CBS ni konuşmaya başladıysak... Çünkü CBS konusuna yaklaşımdaki en temel çelişmelerden birisi bu... Yani paylaşmamak... CBS, Bağnazca Yaklaşılacak Bir Alan mı? CBS, bizim işimiz!.. yaklaşımları doğru mu? Gerçekten CBS, yalnızca haritacıların işi mi? CBS, disiplinler arası çalışmanın tipik alanlarından birisi değil mi? Böyle algılanmıyorsa, böyle algılanması gerekmez mi? Bu nedenle, CBS denilince, mesleki bağnazlıklardan arınmak, disiplinlerarası çalışma ve işbirliği yapma refleksini geliştirmek gerekmiyor mu?... MEKAN a Yeni Bir Bakış? CBS lerde en temel başlıklardan birisi, mekansal verilerin yönetilmesi ve mekansal analizler... Neden yönetim ve analiz? Mekanla ilişkimizde kritik bir eşikte duruyoruz da, onun için... Bu, aslında, mekana bakışta bir değişimi de yanı sıra getiren bir konu değil mi?... Ya da getirmesi gereken... Bir haritacı için mekan neydi? Günümüzde mekanın anlamı nedir? Eğer dünya, yeni bir yüzyılın başlarında, yukarıda da belirtildiği gibi, yeniden keşfedilme noktasına geldiyse, bunun anlamı nedir? Mekana bakışımızı değiştirmeden CBS, gerçek anlamda nasıl olanaklı olur? Bu değişiklik olmazsa, CBS yalnızca bir operasyonel araca indirgenmiş olmaz mı? CBS operasyonel bir araç olarak algılanırsa, dünya keşfedilebilir mi? CBS Dağılmak mıdır, Toparlanmak mı? Kimsenin kimseden haberi YOK!... Herkes bir şeyler yapıyor, ama çalışmalar eşgüdümlü değil!.. Herkes kendi başına bir şeyler yapıyor!... Kendi CBS ini kuruyor... Oysa CBS dağılmak değil, toparlanmaktır... Bu nedenle, CBS denilince Aristoteles i anımsamak, Bütün, parçaların toplamından daha fazladır sözü üzerine yeniden düşünmek gerekiyor. Sözü edilen toparlanmanın sağlanması, bu alandaki çalışmaları eşgüdümleyecek bir kurumsal yapılanma ile yakından ilintilidir. Ülkemizde mekanla ilintili birçok kurum CBS kavramından söz ederken, bazıları bu konuda bir şeyler yapmaya yönelmişken, aralarında hiçbir ilintinin olmadığı görülmektedir. Bu da işlerin yinelenmesine, kaynak israflarına vd neden olmaktadır... O nedenle ülkemizde CBS tartışmaları, kurumsal yapılanma konusunu ön sıralara almak zorundadır. Standartlar Olursa, Bir Şey Bana Göre Olur mu? Bizde, bana göre eğilimi egemen... Ben yaparım olur, ben yaptım oldu mantığı baskın... Ama bu mantık, CBS ile örtüşmüyor... Bu yanlışın aşılmasının önkoşulu, sürecin her aşamasının standartlarının belirlenmiş olması... Hele hele bilgi sistemlerinin bizatihi kendisinin en üst düzey standartlaşma olduğunu fark etmek zorundayız... Bu konuda da daha işin çok başında olduğumuzu söylemek biraz acı değil mi? Standartlar, yani sürecin kurallarının konulması, bu alandaki tüzel düzenlemeleri zorunlu kılmaktadır. Bu düzenlemeler sırasında ISO/TC211 standartlarını kurumsallaştırmanın ereklenmesi ve bu konuda da çok hızlı adımların atılması gerekmektedir. Yoksa ülke sınırlarıyla sınırlı bir CBS sürecini kurumsallaştırmaya varır sonuç... Amaç hem kendimiz, ama aynı zamanda da uygar dünyanın bir parçası olmaksa, evrensel düşünmek ve evrensel ölçütlere göre iş üretmek zorundayız... Aslında yapılacak iş de ortada: ISO/TC211 standartlarını bir an önce uygulamaya geçmek... Bu neden yapılmaz acaba? 60
7 Her Görselleştirme CBS midir? CBS, görselleştirmeye indirgeniyor!... Daha doğrusu her görsel sunum, CBS olarak niteleniyor... Bu doğru değil!... CBS konusunda görsellik kuşkusuz çok önemli... Yalnızca tablolar ve listeler sunabilen bir bilgi sisteminin etkisi çok sınırlı olurdu... Bu nedenle görselleştirme boyutu iyi yapılandırılmış bir CBS ile mekanla ilgili daha etkili değerlendirmeler yapma olanağı vardır... Ama, CBS=Görselleştirme değildir. Çünkü CBS, Kartografyadan Daha Fazladır... Şekil 3. CBS-Görselleştirme ilişkisi (Schilcher 2003) Ama görselleştirmenin ve kartografyanın, kılgıda doğru kavranması için çaba harcamak, bu ilişkiyi yanlış kuranlara karşı da uyarıcı olmak gerekiyor. CAD=CBS Olabilir mi? CAD fonksiyonlarıyla yapılan işleri CBS olarak nitelemek doğru mu? Yoksa CBS, CAD fonksiyonları ile yapılan işleri de kapsayan daha fazla bir şey mi? CBS, CAD ten neden daha fazla?.. Yoksa CAD sistemleriyle CSB arasında farksızlığa inanmayı sürdürmek mi gerekiyor? CAD sistemlerinin 1980 li yıllarda harita ve planlama çalışmalarında yoğun biçimde kullanıldıkları dönemde şu sorular sıkça soruluyordu: Veriler nasıl yönetiliyor? CBS, CAD ten neden daha fazla? Depolama için hangi veri tabanı kullanılıyor? Sözel ve geometrik veriler nerede tutuluyor? Farklı formatlardaki verileri görmek için hangi arayüzler var? İki ya da daha fazla tabaka geometrik olarak kesiştirilebiliyor mu? Topoloji nasıl çalışıyor? Raster haritalar nasıl yönetiliyor? Sistem, paftadan bağımsız çalışıyor mu? v.s... Bu sorular çevresindeki tartışma, CBS ye Karşı CAD tartışmasına dönüşüyordu... Ama bilinmelidir ki, CBS nin doğru kavrandığı ülkelerde bu tartışmalar çoktan aşılmış ve CAD- CBS ilişkisi doğru bir zemine oturtulmuştur. CBS, Yalnızca Bir Yazılım İşi midir? CBS yi bir yazılım alımına indirgemek doğru mudur? Bir yazılımla her şeyin çözüleceğine yönelik bir tanıtım, açıklama ve pazarlama yaklaşımı CBS nin önemini küçültmez mi? Bu yaklaşım işin operasyonel yanının zorluklarını da örtmez mi? Öte yandan, CBS, Yalnızca Bir Donanım Olayı mı? Nedense, kurumlarda CBS kurulumuna donanım a- lımıyla başlanıyor... Her masanın üzerine bir bilgisayar koyma eğilimi sürüyor... Kaynakların yerinde kullanılmamasının çok tipik bir göstergesi bu... Gereksinmeler ortaya konulmadan, işin büyüklüğüne yönelik analizler yapılmadan, kapasite sorunları tanımlanmadan bilgisayar alımına girişmek ne kadar doğru? Herkesin, her kurumun bir CBS ne gereksinmesi var... Ama ne için? Ne için CBS? Temel eşik burası... Bu eşikte sorulması gereken soru ise, Nasıl Başlamamalı? sorusu... CBS kurulumuna nasıl başlamamalı? İşe, Bilgisayar Alımıyla Başlamamalı... Daha doğrusu Alımla Başlamamalı... Başlanırsa, bu yaklaşım, Öküzü Arabaya Arkadan Koşmak o- lur... Carl Sandburg, Her Şey Önce Bir Hayal İle Başlar diyor. Eğer buna inanılırsa, o zaman Nasıl Başlamalı? sorusunun doğru yanıtına ulaşılabilir: CBS, Hayalle Başlar... Başlamalıdır... Hayal yoksa, en iyi donanımla ve yazılımla ne yapılabilir? CBS aracıyla hangi kurumsal hayaller gerçekleştirilecektir? Hangi ülkesel hayaller gerçeğe dönüştürülecektir? Bu noktada CBS nin hem iç, hem de dış öğeler açısından çok bileşenli yapısının göz önünde tutulması gerekir. CBS, Bütünleşik Bir Yapıdır!.. Bu bütünleşme, öncelikle sistemin kendi iç bileşenleri, daha doğrusu işlevselliği açısından ortaya çıkar. CBS, 4 Bileşen Modeli üzerine kurulur: Verileri Saptama (=Elde Etme): Haritalama, GPS, Uzaktan Algılama, Sayısallaştırma, Veri Kazanımı 61
8 Yönetme: Veri Tabanı Sistemleri, Sorgulama Dilleri, İşlem Yapabilirlik Analizler: Ayıklama, Kesme, Verileri Tutma, Modelleme, Simulasyon Çıktılar: Görselleştirme Teknikleri, CD, Yazıcı, İnternet Bu iç bütünleşme öğelerini bir CBS mimarisinde göz ardı etme olanağı yoktur. Göz önünde tutulurlarken de bilinçle değerlendirilmeleri gerekir. CBS Sistem Bileşenleri Klasik olarak ve kolayca CBS nin 5 bileşenden o- luştuğu söylenmektedir: Donanım (Hardware), CBS sisteminin üzerinde çalıştığı bilgisayar ve ona bağlı sistemlerdir. Günümüzde bu UNIX veya Windows NT işletim sistemleriyle çalışan bir bilgisayar sunucusu, bir masaüstü PC veya bir Apple Macintosh olabilir. Bilgisayar izole edilmiş bir şekilde çalışabileceği gibi bir network oluşumu içinde de yer alabilir. Bilgisayarlar Networkler Çevre Birimleri Yazıcılar Çiziciler Sayısallaştırıcılar Yazılım (Software), kullanıcının mekansal bilgiyi depolamak, analiz etmek ve görselleştirebilmek için kullanacağı işlevleri ve araçları içerir. Ö- nemli yazılım öğeleri CBS yazılımı Veri tabanı yazılımı OS yazılımı Network yazılımı Veriler (Data), CBS teknolojisinin en önemli öğelerinden birisidir. Verinin kesinlikle doğru ve titizlikle incelenmiş olması gerekir. Farklı veri tipleri şunlardır: Vektör Veri Raster Veri Görüntü Verileri Öznitelik Verileri İnsan Kaynakları olmadan, CBS teknolojisi, sistemin yönetilmesinde ve uygulama amaçlı planlamaların yapılmasında açıkça sınırlı bir değere sahiptir. CBS ni kullanan insanlar bu teknolojiyi günlük işlerine destek amacı ile kullanırlar ve bu kişiler yüksek kalitede teknik uzmanlardan plancılara, orman memurlarından piyasa araştırmacılarına kadar geniş bir yelpazede yer alırlar. Yöneticiler Müdürler Uygulama Uzmanları Son Kullanıcılar CBS Teknikerleri Tüketiciler Yöntemler, teknolojinin nasıl uygulanacağını açıklayan iyi tasarlanmış planları ve uygulamaya yönelik iş kurallarını içerir. Bunlar, şunlardır: Tüzükler-Yönetmelikler Yönergeler Standartlar Prosedürler Sıralandıklarında, bir başka karmaşık yapı ortaya çıkmaktadır... Bu 5 bileşenin altında sıralanan öğeleri en azda içermeyen bir sistem nasıl CBS olarak nitelenebilir? CBS nin bu 5 bileşenin uyumlu bir bütünleşmesi olduğunun hiç, ama hiç unutulmaması gerekir... Bu 5 bileşenin içini boşaltarak CBS pazarlamaya kalkanlara karşı da ciddi duruşları geliştirmek gerekir... Çünkü CBS ucuzlatılmamalıdır, manavda satılacak domatese indirgenmemelidir... Veriler CBS nin Stratejik Öğesi Değil mi? Bu bileşenlerin hepsi önemli olsa da, ancak bunların hepsinin bir arada ve ilişkilenmiş olarak bulunması durumunda bir CBS sisteminden söz edilebilecek olsa da, yine de iki öğe stratejik öneme sahiptir: Veriler ve insan kaynakları... Şekil 4. CBS nin oluşum süreci Şekil 4 te de gösterildiği gibi, bir CBS bağlamında verilerin ömrünün 50 yıl olabilmesi nasıl sağlanabilir? 62
ÜÇ BOYUTLU KADASTRO VE EKONOMİK AÇIDAN ÖNEMİ
ÜÇ BOYUTLU KADASTRO VE EKONOMİK AÇIDAN ÖNEMİ Yük. Müh. Celalettin BİLGİN 1 2 Turkey, 20-24 April 2015. 1 KADASTRO KAVRAMI VE GELİŞME SÜRECİ İnsanoğlu - toprak ilişkisini düzenleyen, kalkınmanın temeli
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAŞKIN VE KURAKLIK YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ Yrd. Doç. Dr. Caner GÜNEY 18 MART 2014 ANKARA
KENT BİLGİ SİSTEMİNİN BİR ALT SİSTEMİ OLARAK İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ VE TÜRKİYE İÇİN 2008 YILINDA İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM DURUMU *
KENT BİLGİ SİSTEMİNİN BİR ALT SİSTEMİ OLARAK İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ VE TÜRKİYE İÇİN 2008 YILINDA İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM DURUMU * Statistical Information System as a subsystem of Urban
BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ
BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Bilgi sistemi kavramı genellikle işletmelere yönelik olarak kullanılmaktadır. Bu yönüyle bilgi sisteminin amacını; yöneticilere teslim edilen ekonomik kaynakların kullanımına
Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Ne Değildir?
KÖKTÜRK, Erol, Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Ne Değildir?, Türkiye Ulusal Jeodezi Komisyonu (TUJK) 2003 Yılı Bilimsel Toplantısı: Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Jeodezik Ağlar Çalıştayı, Selçuk Üniversitesi,
CBS Arc/Info Kavramları
Arc/Info Kavramları Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi (ESRI) Environmental Systems Research Institute Dünyadaki 50 büyük yazılım şirketinden birisidir Pazarın 1/3
COĞRAFİ TABANLI MÜHENDİSLİK PROJELERİNİN AŞAMALARI VE YÖNETİMİ. Ş.KUŞCU, Emekli öğr. Üyesi, senolkuscu@yahoo.com
COĞRAFİ TABANLI MÜHENDİSLİK PROJELERİNİN AŞAMALARI VE YÖNETİMİ Ş.KUŞCU, Emekli öğr. Üyesi, senolkuscu@yahoo.com Özet Mühendisler meslek yaşamlarının her evresinde yöneten ve yönetilen ilişkileri içinde
İGABİS. İGDAŞ Altyapı Bilgi Sistemi
İGABİS İGDAŞ Altyapı Bilgi Sistemi İGDAŞ * 12 milyonluk bir Mega Kent te * 1,7 milyonu bulan abonesiyle * İstanbul un %55 ine ulaşan * Hızla büyüyen ve gelişen bir DOĞALGAZ DAĞITIM kuruluşudur. İGDAŞ IN
SERVER TANFER. Yazılım Ürünleri Satış Müdürü IBM Türk
SERVER TANFER Yazılım Ürünleri Satış Müdürü IBM Türk Rethink IT. Reinvent Business. Onur Buçukoğlu Tivoli Ürün Yöneticisi, Orta ve Doğu Avrupa / Türkiye / Rusya Başlıca Üç Dönüşüm Gerçekleşiyor Akıllı
GT Türkiye İşletme Risk Yönetimi Hizmetleri. Sezer Bozkuş Kahyaoğlu İşletme Risk Yönetimi, Ortak CIA, CFE, CFSA, CRMA, CPA sezer.bozkus@gtturkey.
GT Türkiye İşletme Risk Hizmetleri Sezer Bozkuş Kahyaoğlu İşletme Risk, Ortak CIA, CFE, CFSA, CRMA, CPA sezer.bozkus@gtturkey.com İşletme Risk Hakkında Risk, iş yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır ve kaçınılmazdır.
Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgi Sistemi AutoCAD Map İle Gerçekleştirilen Bir Uygulama
Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgi Sistemi AutoCAD Map İle Gerçekleştirilen Bir Uygulama Arzu Çöltekin Yıldız Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Yük. Müh. Araştırma Görevlisi 1/5 Özet Günümüzde
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ. Nihan Demirkasımoğlu
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ Nihan Demirkasımoğlu 1 İçerik Sistem Kuramları Eğitime Sistem Yaklaşımı Eğitim sisteminin Alt Sistemleri Bu konu, Başaran ve Çınkır ın (2012) Türk Eğitim Sistemi ve
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ ARCGIS GİRİŞ EĞİTİMİ
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ ARCGIS GİRİŞ EĞİTİMİ http://facebook.com/esriturkey https://twitter.com/esriturkiye egitim@esriturkey.com.tr Kursun Süresi: 5 Gün 30 Saat COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ ARCGIS GİRİŞ
CBS de KURUMSALLAŞMA MA SÜRECİ. Prof Dr Tahsin YOMRALIOĞLU. www.gislab. İnsanlar. Yöneticiler. Görevleri. bilgi. information.
CBS de KURUMSALLAŞMA MA SÜRECİ Prof Dr Tahsin YOMRALIOĞLU LU www.gislab gislab.ktu.edu.tr Yeryüzü Kaynakları İnsanlar İhtiyaçları Yöneticiler Görevleri BİLGİ information bilgi BİLİŞİM teknoloji 1 Bilgi
Teknoloji Geliştirme Alanında Üniversite Sanayi Ortak Çalışmalarında Deneyimler Dr.- Ing. Yalçın Tanes Ak-Kim Ar-Ge Direktörü
Teknoloji Geliştirme Alanında Üniversite Sanayi Ortak Çalışmalarında Deneyimler Dr.- Ing. Yalçın Tanes Ak-Kim Ar-Ge Direktörü Üniversite Sanayi İşbirliğinde Yaklaşımlar 29 Mart 2013 Elazığ Önsöz Çeşitli
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ HARİTA TABANLI PLANLAMA VE YÖNETİM Prof.Dr. Vahap TECİM Dokuz Eylül Üniversitesi HARİTADAN DA ÖTE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ BİLGİ SİSTEMİ Donanım Yazılım Veriler Personel Yeryüzü
INS4801 Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (3 + 0)
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü INS4801 Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (3 + 0) Prof.Dr.YALÇIN ARISOY yalcin.arisoy@deu.edu.tr DERSİN KAPSAMI: Coğrafi Bilgi Sistemlerine
ÖZEL EGEBERK ANAOKULU Sorgulama Programı. Kendimizi ifade etme yollarımız
Disiplinlerüstü Temalar Kim Olduğumuz Bulunduğumuz mekan ve zaman Kendimizi ifade etme Kendimizi Gezegeni paylaşmak Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel,
Ders Adı : Nesne Tabanlı Programlama-I Ders No : Teorik : 3 Pratik : 1 Kredi : 3.5 ECTS : 4. Ders Bilgileri.
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : Nesne Tabanlı Programlama-I Ders No : 0690130114 Teorik : 3 Pratik : 1 Kredi : 3.5 ECTS : 4 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİRİNCİ YIL BİRİNCİ YARIYIL INT-5501 UZMANLIK ALAN DERSİ Z 8 0 8 0 9 INT-5601 TEZ HAZIRLIK ÇALIŞMASI Z 0 1 1 0 1 20 1 21 12 30 İKİNCİ YARIYIL INT-5502 UZMANLIK ALAN DERSİ Z 8 0 8 0 9 INT-5602 TEZ HAZIRLIK
CRM UYGULAMALARINDA BAŞARI ĐÇĐN BĐLĐNMESĐ GEREKENLER
1-Pazarlama konsepti ve bilişim destekli CRM sistemleri 2-CRM Nedir? Neden CRM? 3- CRM modelleri 4-CRM uygulama noktaları 5-CRM projelerinde başarı ve başarısızlığı etkileyen faktörler CRM UYGULAMALARINDA
STRATEJİK YÖNETİM UYGULAMA MODELİ
STRATEJİK YÖNETİM UYGULAMA MODELİ Stratejik Yönetim Micro MBA Cenan Torunoğlu 10 Kasım 2012 Değişim ve Yapısal Gelişme 2 Değişim ve Yapısal Gelişme Değişimi farketmek Değişimin özüne inmek Değişim kararını
Daha iyi, daha sorunsuz, daha kolay, daha cazip, daha ekonomik olana ulaşabilmek içinse;
Soruna yol açan temel nedenleri belirlemek için bir yöntem: Hata Ağacı Sorun hayatta olmanın, sorunu çözmeye çalışmak daha iyiye ulaşma çabalarının göstergesi. Sorunu sıkıntı veren, olumsuz olay ya da
SiSTEM ANALiZi ve TASARIMI
SiSTEM ANALiZi ve TASARIMI BIL3403 Öğ. Gör. ASLI BiROL abirol@kavram.edu.tr 01.10.2012 Dersin Amacı Bu ders ile öğrenci; edindiği mesleki bilgi birikimini kullanarak sektörde uygulanabilir bir projeyi
Dış Çevre Analizi. Doç. Dr. Barış BARAZ
Dış Çevre Analizi Doç. Dr. Barış BARAZ PESTE ANALİZİ NEDİR? Ricardo Peste, 1983, Connecticut PESTE ANALİZİ Politik ve Yasal Güçler Ekonomik Güçler Sosyal, Kültürel ve Demografik Faktörler Teknolojik Güçler
Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri 01.06.2011. Genel Tanıtım
Kısaca Müşteri İlişkileri Yönetimi Genel Tanıtım Başar Öztayşi Öğr. Gör. Dr. oztaysib@itu.edu.tr 1 MİY Genel Tanıtım 2 MİY Genel Tanıtım İçerik Müşteri İlişkileri Yönetimi Nedir? Neden? Tipleri Nelerdir?
TÜRKİYE ULUSAL KONUMSAL VERİ ALTYAPISI STRATEJİLERİ ÇALIŞTAYI KURUMSAL BİLGİ FORMU. Bölüm 1: Kurum / Kuruluş Bilgileri
TÜRKİYE ULUSAL KONUMSAL VERİ ALTYAPISI STRATEJİLERİ ÇALIŞTAYI KURUMSAL BİLGİ FORMU Bölüm 1: Kurum / Kuruluş Bilgileri Kurum / Kuruluş Adı Kurum / Kuruluş Adı Kısaltması Kurum / Kuruluş Adresi Semt / İlçe
Ticari Güvence Hizmetleri
ntracts in the Red Zone could have significant value leakage Ticari Güvence Hizmetleri Üçüncü taraflarla aranızdaki güveni nasıl arttırabilirsiniz? Ticari ilişkilerinize dair riskleri yönetim ve üçüncü
ÇÖZÜM HIZLI, KÖKLÜ VE NITELIKLI DEĞIŞIM İÇIN; E-DEVLET. Yahya ARIKAN*
HIZLI, KÖKLÜ VE NITELIKLI DEĞIŞIM İÇIN; E-DEVLET Yahya ARIKAN* Dünyadaki baş döndürücü gelişim ve değişim içinde, teknoloji, hayatımıza ve mesleğimize birebir etkisi anlamında ise e-devlet uygulamaları
VERİ TABANI YÖNETİMİ. Yrd.Doç.Dr. Füsun BALIK ŞANLI 2013-2014 YTÜ
VERİ TABANI YÖNETİMİ Yrd.Doç.Dr. Füsun BALIK ŞANLI 2013-2014 YTÜ Ders Düzeni Ders Uygulama Ödev Sınavlar 1. Ara Sınav 2. Ara Sınav Yıl Sonu Sınavı Sınavlar 2 Başarı Kriterleri Yıliçi başarı notu: (2 Yıliçi
DERS KODU DERS ADI İÇERİK BİLİM DALI T+U+KR AKTS
DERS KODU DERS ADI İÇERİK BİLİM DALI T+U+KR AKTS 345000000000506 Çokuluslu Şirket Stratejileri Dersin amacı, katılımcılarla çokuluslu şirketlerin küresel YÖNETİM 3+0+3 6 rekabetlerle üstünlük sağlayabilecekleri
DSİ kapsamında oluşturulan dağınık durumdaki verilerinin düzenlenmesi, yeniden tasarlanarak tek bir coğrafi veri tabanı ortamında toplanması,
Projenin Amacı DSİ Genel Müdürlüğünde, Bölge Vaziyet Planı çalışmaları kapsamında üretilen ve mevcut DSİ faaliyetlerini içeren CBS veri setleri ile CBS Veritabanının incelenerek yine mevcut CBS donanım,
Lojistik ve Taşımacılık Sektöründe Yeni Hizmet Modeli. Lojistik ve Taşımacılık Sektöründe Yeni Hizmet Modeli
Lojistik ve Taşımacılık Sektöründe Yeni Hizmet Modeli Lojistik ve Taşımacılık Sektöründe Yeni Hizmet Modeli HOŞGELDİNİZ Erdal Kılıç SOFT Gökhan Akça KoçSistem Lojistik ve Taşımacılık Sektöründe Yeni Hizmet
T.C. ESKĠġEHĠR TEPEBAġI BELEDĠYESĠ BĠLGĠ ĠġLEM MÜDÜRLÜĞÜ YÖNETMELĠĞĠ BÖLÜM I GENEL HÜKÜMLER
TEPEBAġI BELEDĠYE MECLĠSĠNĠN 01.02.2008 TARĠH VE 28 SAYILI MECLĠS KARARI ĠLE KABUL EDĠLMĠġTĠR. T.C. ESKĠġEHĠR TEPEBAġI BELEDĠYESĠ BĠLGĠ ĠġLEM MÜDÜRLÜĞÜ YÖNETMELĠĞĠ BÖLÜM I GENEL HÜKÜMLER AMAÇ Madde 1-
VERİ KAYNAKLARI. Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri
VERİ KAYNAKLARI YÖNETİMİ İ İ 5. ÜNİTE GİRİŞ Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri yönetimidir. Geleneksel yada çağdaş, birinci yada ikinci elden derlenen veriler amaca uygun veri formlarında tutulur.
TÜRKĠYE YÜKSEKÖĞRETĠM YETERLĠLĠKLER ÇERÇEVESĠ-PROGRAM YETERLĠLĠKLERĠ-TEMEL ALAN YETERLĠLĠKLERĠ ĠLĠġKĠSĠ
BECERĠLER BĠLGĠ BĠLGĠ BECERĠLER TÜRKĠYE YÜKSEKÖĞRETĠM YETERLĠLĠKLER ÇERÇEVESĠ--TEMEL ALAN YETERLĠLĠKLERĠ ĠLĠġKĠSĠ (Mimarlık ve Yapı) 1. İlgili alanda insan ve toplum odaklı, çevreye (doğal ve yapılı) duyarlı
Nagios XI Günümüzün talep gören kurumsal gereksinimleri için en güçlü BT altyapısı gözetim ve uyarı çözümüdür.
Nagios Enterprises, kurumsal ölçekte, BT altyapı gözetiminde endüstri standardı olan Nagios için resmi ürünler, hizmetler ve çözümler sunuyor. Dünya çapında yüz binlerce kullanıcıyla Nagios bilgi teknolojileri
İşletme Bilgi Yönetimi. Doç. Dr. Serkan ADA
İşletme Bilgi Yönetimi Doç. Dr. Serkan ADA Bilgi Toplanmış, organize edilmiş, yorumlanmış ve belli bir yöntemle etkin karar vermeyi gerçekleştirmek amacıyla ilgili birime sevkedilmiş, belirli bir amaç
TEMEL BİLGİTEKNOLOJİLERİ
TEMEL BİLGİTEKNOLOJİLERİ Bilgiyi işlemekte kullanılan araçlar ikiye ayrılır. 1- Maddi cihazlar 2-Kavramsal araçlar. Kullanıcıve bilgisayarın karşılıklıetkileşimini sağlayan birimlerin genel adıgiriş-çıkışbirimleridir.
Yazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama. Cengiz GÖK
Yazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama Cengiz GÖK 1 Planlama Yazılım geliştirme sürecinin ilk aşaması Başarılı bir proje geliştirebilmek için projenin tüm resminin çıkarılması işlemi Proje planlama aşamasında
WEB PROJESİ YÖNETİMİ. Belli bir süre içerisinde, belli bir bütçe ile belirlenen hedeflere ulaşmak için uygulanan metodolojik süreçtir.
BÖLÜM 1 1.1 PROJE NEDİR? WEB PROJESİ YÖNETİMİ Belli bir süre içerisinde, belli bir bütçe ile belirlenen hedeflere ulaşmak için uygulanan metodolojik süreçtir. 1.2 PROJELERİN ORTAK UNSURLARI NELERDİR? Başlama
Günümüzün karmaşık iş dünyasında yönününüzü kaybetmeyin!
YAKLAŞIMIMIZ Kuter, yıllardır dünyanın her tarafında şirketlere, özellikle yeni iş kurulumu, iş geliştirme, kurumsallaşma ve aile anayasaları alanlarında güç veren ve her aşamalarında onlara gerekli tüm
HAKKIMIZDA. Misyonumuz; Vizyonumuz;
HAKKIMIZDA SOFTKEY kurumsal teknoloji hizmetlerinde, müşteri odaklı yaklaşımı, rekabetçi fiyatları ve eksiksiz destek hizmeti sunmak amacıyla kurulmuştur. Sektörün önde gelen teknoloji firmaları ile iş
Kadın İşletmelerine Finansman ve Danışmanlık Desteği Programı
Bu program Avrupa Birliği, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. Kadın İşletmelerine Finansman ve Danışmanlık Desteği Programı Kadın İşletmelerine Finansman
YAPIM YÖNETİMİ - EKONOMİSİ 03. İşler veya eylemler olası olan zaman ve mekanının tamamını kullanacaktır.
İNŞAAT PROJELERİNİN YÖNETİMİNDE FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI İnşaat projelerinin yönetimi ve kurallar Parkinson Kuralı İşler veya eylemler olası olan zaman ve mekanının tamamını kullanacaktır. Peter İlkesi Bireyler
EKLER EK 12UY0106-5/A4-1:
Yayın Tarihi: 26/12/2012 Rev. :01 EKLER EK 12UY0106-5/A4-1: nin Kazandırılması için Tavsiye Edilen Eğitime İlişkin Bilgiler Bu birimin kazandırılması için aşağıda tanımlanan içeriğe sahip bir eğitim programının
Girişimciliğin Fonksiyonları
Girişimciliğin Fonksiyonları 1-Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulamak, üretimi organize etme fonksiyonu: Girişimciler mevcut ürün ve hizmetler ile yetinmeyip, sürekli olarak farklı ve tüketici
Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü (The Systems Development Life Cycle) (SDLC)
Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü (The Systems Development Life Cycle) (SDLC) Sistem analistlerinin ve kullanıcı faaliyetlerinin spesifik döngüsünün kullanılmasıyla En iyi geliştirilmiş sistemin oluşmasını
D- NASIL YAZMALI? ÖRNEKLER
D- NASIL YAZMALI? ÖRNEKLER Örnek 1 EEB Raporu Bu araştırma konusunun güncelliği, önemi ve yapacağı katkı 1. 1.1. Bölgesel Gelişme Yaklaşımı Bölge olgusunun tanımı ve rolü, Dünyada özellikle 1970 lerin
Bilgisayar Mühendisliği. Bilgisayar Mühendisliğine Giriş 1
Bilgisayar Mühendisliği Bilgisayar Mühendisliğine Giriş 1 Mühendislik Nedir? Mühendislik, bilim ve matematiğin yararlı cihaz ve sistemlerin üretimine uygulanmasıdır. Örn: Elektrik mühendisleri, elektronik
TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU ULUSAL AKADEMİK AĞ VE BİLGİ MERKEZİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler
TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU ULUSAL AKADEMİK AĞ VE BİLGİ MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam Madde 1- (1) Bu Yönetmelik ile Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma
ENDÜSTRİ İŞLETME MÜHENDİSLİĞİ MESLEK DALI ANA KOMİSYONU (EİM MEDAK)
İŞLETME MESLEK DALI ANA KOMİSYONU (EİM MEDAK) Endüstri İşletme Mühendisliği Meslek Dalı Ana Komisyonu (EİM MEDAK), TMMOB Makina Mühendisleri Odası nda Endüstri ve İşletme Mühendislerinin (EİM) örgütlenerek
Çimtaş Microsoft Lync ile esnek, bütünleşik, yer ve zaman bağımsız kuvvetli bir iletişim altyapısına kavuştu
Microsoft Lync Projesi Durum: Çimtaş Microsoft Lync ile esnek, bütünleşik, yer ve zaman bağımsız kuvvetli bir iletişim altyapısına kavuştu 5 ayrı lokasyon arasında kuvvetli bir iletişim altyapısına ihtiyaç
KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ ORMANCILIK COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ TEKNOLOJİSİ
KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ ORMANCILIK COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ TEKNOLOJİSİ Kırgızistan Cumhuriyeti Çevre Koruma ve Ormancılık Devlet Ajansı Key words: Kırgızistan Orman Kadastro, Kırgızistan Orman CBS SUMMARY
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN İNŞAAT ALANINDAKİ UYGULAMALARI
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN İNŞAAT ALANINDAKİ UYGULAMALARI Ali Baran AKGÜN Egemen ÇAKIR Melike ERSOY Özlem PALABIYIK Danışman: Y. Doç. Dr. Esin ERGEN 1 İçerik CBS nedir? CBS nin inşaatta kullanım alanları
Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : Grafik ve Animasyon-I Ders No : 0690130054 Teorik : 2 Pratik : 1 Kredi : 2.5 ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili
CBS COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ
CBS COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ BÜ KRDAE JEODEZİ ANABİLİM DALI KAVRAMLAR Bilgi: Verinin işlenmiş hali Sistem: Ortak bir amaç için etkileşimli faaliyetlerin ve varlıkların oluşturduğu bir gruptur. Bilgi Sistemi:
UNIVERSAL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
UNIVERSAL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) Sistemleri Arasındaki Temel Farklar Universal Bilgi Teknolojileri Ltd. Şti. 2010. Tüm hakları saklıdır.
YEREL YÖNETİMLERDE DEĞİŞİM CBS KULLANIMI
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 18 22 Nisan 2011, Ankara YEREL YÖNETİMLERDE DEĞİŞİM CBS KULLANIMI Ahmet Yıldızhan 1, Emrah Türkyılmaz 2 1 İKÜ,
Yazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama
1 Yazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama 2 3 4 Planlama 5 Yazılım geliştirme sürecinin ilk aşaması Başarılı bir proje geliştirebilmek için projenin tüm resminin çıkarılması işlemi Proje planlama aşamasında
ESRI Türkiye Konferansı
ESRI Türkiye Konferansı BULUT BİLİŞİM İLE TURİZM HARİTALARININ YAYIMLANMASI: TRABZON İLİ ÖRNEĞİ Arş. Gör. Şevket BEDİROĞLU Bulut Bilişim Nedir? Bulut Bilişim; donanım, yazılım, veri ve işletim sistemi
Pardus Vizyonu. Prof. Dr. Abdullah ÇAVUŞOĞLU 25.06.2014
Pardus Vizyonu Prof. Dr. Abdullah ÇAVUŞOĞLU 25.06.2014 Gündem Pardus Projesi Hakkında Proje hedefleri Kamu göç projelerimiz Yürüteceğimiz Faaliyetler AKASYA Projesi Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar Açık kaynak
Bilgi Nedir? İnsan aklının erişebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin tümü. Bilginin Sınıflandırılması
Trakya Üniversitesi Edirne Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü Harita ve Kadastro Programı 2015-2016 / Bahar Dönemi HKP212 Coğrafi Bilgi Sistemleri Dersi Yardımcı Notları
KAZAN KAZAN FELSEFESİ CRM
KAZAN KAZAN FELSEFESİ CRM SÜHEYLA ŞENOĞLU Müşteri İlişkileri Yöneticisi 1 21. yüzyılı yaşamaya başladığımız, şaşırtıcı ve hızlı değişimlerin yaşandığı dünyada geleneksel pazarlama anlayışını değiştirmek
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ Derleyen: Prof. Dr. Güngör BAL Bölüm 09 Bilişim ve Karar Destek Sistemleri Prensipler ve Öğrenme Hedefleri İyi karar-verme ve problem çözme yetenekleri etkin bilişim ve
TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI CANSEN BAŞARAN-SYMES IN "SAĞLIĞA YENİLİKÇİ BİR BAKIŞ AÇISI: MOBİL SAĞLIK RAPORU TANITIM TOPLANTISI AÇILIŞ KONUŞMASI
TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI CANSEN BAŞARAN-SYMES IN "SAĞLIĞA YENİLİKÇİ BİR BAKIŞ AÇISI: MOBİL SAĞLIK RAPORU TANITIM TOPLANTISI AÇILIŞ KONUŞMASI 22 Mart 2016 İstanbul, Sheraton Hotel&Convention Center
R KARLILIK VE SÜRDÜRÜLEB
ÜRETİMDE İNOVASYON BİLAL AKAY Üretim ve Planlama Direktörü 1 İleri teknolojik gelişme ve otomasyon, yeni niteliklere ve yüksek düzeyde eğitim almış insan gücüne eğilimi artıyor. Mevcut iş gücü içinde bu
III. PwC Çözüm Ortaklığı Platformu Şirketlerde İç Kontrol ve İç Denetim Fonksiyonu* 22 Aralık 2004
III. PwC Çözüm Ortaklığı Platformu Şirketlerde İç Kontrol ve İç Denetim Fonksiyonu* *connectedthinking PwC İçerik İç kontroller İç kontrol yapısının oluşturulmasında COSO nun yeri İç denetim İç denetimi
Genel Katılıma Açık Eğitimlerimiz Başlıyor!
Genel Katılıma Açık Eğitimlerimiz Başlıyor! Mavi Akademi, bünyesinde barındırdığı yetki belgeleri ve alanında uzman akademisyenler, sektör tecrübesine sahip baş denetçiler ve uzmanlardan oluşan kadrosuyla
Satış Servisi Müşterilerinizin soru ve problemlerine satıştan önce ve sonra nasıl cevap vereceksiniz?
Web Sitesi Hazırlarken İş Stratejisi Birçok firma başarısını web sitesine olan ziyaret sayısı ile ölçer. Hâlbuki gerçek başarı genel olarak belirlenen strateji ile ilgilidir. Web tasarımcıları ile çalışmaya
AJANDA HAKKIMIZDA EĞİTİMLERİMİZ. Biz Kimiz? Vizyonumuz Misyonumuz Değerlerimiz. Eğitim Bölümlerimiz Eğitim İçeriklerimiz
AJANDA HAKKIMIZDA Biz Kimiz? Vizyonumuz Misyonumuz Değerlerimiz EĞİTİMLERİMİZ Eğitim Bölümlerimiz Eğitim İçeriklerimiz BİZ KİMİZ? Eğitim Sektöründe 11 yıllık tecrübe ve bilgi birikimine sahip olarak yola
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ
HRT 105 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8 COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ Yrd.Doç.Dr. H. Ebru ÇOLAK Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı www.gislab.ktu.edu.tr/kadro/ecolak Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Geographical
CBS Arc/Info Kavramları
Arc/Info Kavramları Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Arc/Info 9.3? ArcGIS Desktop o ArcView: çok kapsamlı veri kullanımı, haritalama ve analizler üzerine odaklanır. o o ArcEditor: ArcView
ELEKTRONİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ (ELECTRONIC HUMAN RESOURCES MANAGEMENT) E- İKY / E- HRM (I)
ELEKTRONİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ (ELECTRONIC HUMAN RESOURCES MANAGEMENT) E- İKY / E- HRM (I) Günümüzde bilişim ve iletişim teknolojilerindeki hızına erişilemez gelişme ve ilerlemelerin sonucunda özellikle
2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR
2013/101 (Y) Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] BTYK nın 2009/102 no.lu kararı kapsamında hazırlanan ve 25. toplantısında onaylanan Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin koordinasyonunun
Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi. Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul
Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul 1 Gündem Bir Bakışta Yeni Türk Ticaret Kanunu Kurumsal
DEĞİŞİM YÖNETİMİ. Doç.Dr.ARZU UZUN
DEĞİŞİM YÖNETİMİ Doç.Dr.ARZU UZUN DEĞİŞEN DÜNYA Bilgi Toplumu Sanayi Toplumu İlkel Toplum Tarım Toplumu Değişen Dünyada Değişen İhtiyaçlar Toplumsal Yaşamın Karmaşıklaşması Gereksinimlerin Farklılaşması
BIM Building Information Modeling Teknolojilerine Bakış. Tarcan Kiper Şubat 2012
BIM Building Information Modeling Teknolojilerine Bakış Tarcan Kiper Şubat 2012 İçerik infotron Özgeçmiş Giriş BIM in Tanımı BIM Süreci BIM Kriterleri BIM in Getirileri infotron Kısa Özgeçmişi Tasarım,
ESRI Türkiye Konferansı BULUT BİLİŞİM İLE TURİZM HARİTALARININ YAYIMLANMASI: TRABZON İLİ ÖRNEĞİ
ESRI Türkiye Konferansı BULUT BİLİŞİM İLE TURİZM HARİTALARININ YAYIMLANMASI: TRABZON İLİ ÖRNEĞİ Doç. Dr. Volkan YILDIRIM Arş. Gör. Şevket BEDİROĞLU Bulut Bilişim Nedir? Bulut Bilişim; donanım, yazılım,
Kuruluş. Mütüel Yapı. Sigorta Şirketleri ; Anonim Şirket ve Mütüel Şirket olarak kurulabilmektedir.
Kuruluş Sigorta Şirketleri ; Anonim Şirket ve Mütüel Şirket olarak kurulabilmektedir. Mütüel Yapı Son dönemlerde dünya ölçeğinde yaşanan gelişmeler, sağlıklı bir ekonomik yaşamın temel taşlarından birini
BIM 312 Database Management Systems. Veritabanı Kavramına Giriş
BIM 312 Database Management Systems Veritabanı Kavramına Giriş Veritabanı Nedir? Veritabanı, birbirleriyle ilişkili verilerin hızlı ve verimli bir şekilde ulaşılmasına olanak verecek biçimde saklanmasıyla
Bilindiği üzere Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi, bilgi ve bilgi varlıklarının
BİLGİ GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ VE İŞ SÜREKLİLİĞİ - 1 Bilindiği üzere Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi, bilgi ve bilgi varlıklarının Gizliliği Tamlığı (Bütünlüğü) Erişebilirliği (Kullanılabilirliği) Üzerine
Harita Mühendisleri için ArcGIS Eğitimi
Harita Mühendisleri için ArcGIS Eğitimi http://facebook.com/esriturkey https://twiter.com/esriturkiye egitim@esriturkey.com.tr Kursun Süresi: 4 Gün 24 Saat Harita Mühendisleri için ArcGIS Eğitimi Kursu
Doğal Afetler ve Kent Planlama
Doğal Afetler ve Kent Planlama Yer Bilimleri ilişkisi TMMOB Şehir Plancıları Odası GİRİŞ Tsunami Türkiye tektonik oluşumu, jeolojik yapısı, topografyası, meteorolojik özellikleri nedeniyle afet tehlike
İnsan. kaynakları. istihdam
İnsan kaynakları ve istihdam İ ÇİN DE Kİ LER 1 Kurumsallaşmanın şirketler açısından önemi 2 Uygulamanın hedefleri 3 Uygulamanın kazandırdıkları 4 İçerik ve Yöntem 5 Akış tablosu Kurumsallaşmanın Şirketler
BİLGİSAYAR TEMEL ALAN KODU: 48
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ () TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ SAYAR TEMEL ALAN KODU: 48 ANKARA 13 OCAK 2011 İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM: ÖĞRENİM ALANLARI VE ÇALIŞMA YÖNTEMİ...2 1.1.ISCED 97 (FOET
PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI ve YARATICI DÜŞÜNME
PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI ve YARATICI DÜŞÜNME Problem Nedir? Çözülmesi gereken mesele, soru, sorun veya aşılması gereken engel. Organizmanın karşılaştığı her türlü güçlük. Tek boyutlu veya çok boyutlu
DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501
Müfredat I. Yarıyıl Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501 Kredi AKTS Güz 3 3 6 Dili Seviyesi Yüksek Lisans Türü Zorunlu Amacı Öğrencilerin bilim ve bilim felsefesi konusunda
İŞ ZEKASI (BI * ) Veriniz geleceğe ışık tutsun İşinizi geleceğe göre planlayın
(BI * ) Veriniz geleceğe ışık tutsun İşinizi geleceğe göre planlayın Kurumunuzun yarınını belirleyecek kararları verirken en iyi iş zekası araçlarını kullanın. *BUSINESS INTELLIGENCE İş Zekası Çözümleri
SPORDA STRATEJİK YÖNETİM. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER
SPORDA STRATEJİK YÖNETİM Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 STRATEJİK YÖNETİMLE İLGİLİ KAVRAMLAR Stratejik Yönetimi Öne Çıkartan Gelişmeler İşletmenin Temel Yetenekleri Stratejik Yönetimin Gelişimi Stratejik Düşünme
Bölüm 3. Dış Çevre Analizi
Bölüm 3 Dış Çevre Analizi 1 2 Çevre Analizi Ç E V R E A N A L İ Z İ D I Ş Ç E V R E İ Ç Ç E V R E Genel / Uzak Dış Çevre Analizi Sektör / Yakın Dış Çevre Analizi İşletme İçi Çevre Analizi Politik Uluslararası
Etik Karar Alma Modeli
General Dynamics'te, neredeyse her gün iş etiğiyle ilgili kararlarla karşı karşıya geliyoruz. Bunların birçoğu çok açık ve çözüm için fazla düşünmek gerekmiyor: doğal bir tepki olarak doğru olanı yapıyoruz.
Microsoft Office 365 le. Küçük işletmenizi mobil hale getirin MICROSOFT OFFICE 365 LE KÜÇÜK IŞLETMENIZI MOBIL HALE GETIRIN 1
Microsoft Office 365 le Küçük işletmenizi mobil hale getirin MICROSOFT OFFICE 365 LE KÜÇÜK IŞLETMENIZI MOBIL HALE GETIRIN 1 Şunu kabul edelim: Müşterilerinizin ve çalışanlarınız çoğu zaten mobil. Her gün
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 BİLGİ (Kurumsal ve Olgusal) 1-Sağlık
Verimlilik İçin ETKİN BİLGİ YÖNETİMİ. EXCEL de Pivot Tablo Tıkla ve Analiz Et!
Verimlilik İçin ETKİN BİLGİ YÖNETİMİ EXCEL de Pivot Tablo Tıkla ve Analiz Et! Lütfen Dikkat! Bu kitapta herhangi bir şekilde adı geçen ürün, marka veya şirket isimleri sahiplerine aittir. Kitapta yer alan
Dünya CBS Günü 2015. 19 Kasım 2015, Ankara
Dünya CBS Günü 2015 19 Kasım 2015, Ankara Amaç Projenin amacı; kentsel analiz, planlama, tasarım ve karar destek süreçlerinin iyileşmesine katkı sağlamak amacıyla 3 Boyutlu Kent Veri Modelinin ve örnek
STRATEJİK YÖNETİM UYGULAMALARI. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat
STRATEJİK YÖNETİM UYGULAMALARI Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat HAFTA 1: Giriş ve Temel Kavramlar 1/29 NİÇİN STRATEJİK YÖNETİM? İşletmeler olarak hangi koşullarda strateji geliştirmeye ihtiyaç duymayız?
Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Tanıtımı
Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Tanıtımı cse@akdeniz.edu.tr Antalya, 2016 2 Özet Akdeniz Üniversitesi tanıtım filmi Neden Bilgisayar Mühendisliği Bilgisayar Mühendisi
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLERİ SEVİYE EĞİTİMLERİ BUILDING GEODATABASE EĞİTİMİ
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLERİ SEVİYE EĞİTİMLERİ BUILDING GEODATABASE EĞİTİMİ http://facebook.com/esriturkey https://twitter.com/esriturkiye egitim@esriturkey.com.tr Kursun Süresi: 3 Gün 18 Saat COĞRAFİ