Sunum ve Sistematik. Bu başlıklar altında uygulamalar yaparak öğrenciye yorum, analiz, sentez yetisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.

Transkript

1 Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ KONU ÖZETİ Bu başlık altında, ünitenin en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak sunulmuştur. 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ UYGULAMALI SORULAR Bu başlıklar altında uygulamalar yaparak öğrenciye yorum, analiz, sentez yetisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ Edebiyat Tarihi 1 KONU KAVRAMA TESTİ TEST - 1 Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur. TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI ÜNİTE YAZILI SORULARI Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını arttırmaktır. TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ Bu başlık altında ünitenin geneli sorularla taranmış, öğrencinin bu ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.

2 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ KONU ÖZETİ 1. BÖLÜM EDEBİYAT TARİHİ 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ A. EDEBİYAT - TARİH İLİŞKİSİ Kazanım 1.1.1: Edebiyat nin uygarlık içindeki yerini açıklar. Uygarlık, gelişimi çok öncelere dayanan, tüm insanlığa mal edilen birikimlerdir. Uygarlık, tüm milletlerin katkılarıyla oluşan değerler bütünüdür. Her millet, gelişmişlik düzeyine göre uygarlığa katkıda bulunur. Uygarlığın gelişmesinde teknolojin, bilimin büyük katkısı vardır. Medeniyet, belirli bir topluluğun, kendine yurt olarak edindiği coğrafyada oluşturduğu veya ortaya koyduğu değerler bütünüdür. Medeniyet, insan topluluklarının sınıflandırılmasında büyük rol oynamaktadır; İngiliz, Çin, ransız medeniyeti gibi. Uygarlık ise tüm insanlığa mal edilen bu birikimlerin gelişimini ve kapsamını inceler. Diğer bir deyişle maddi ve manevi varlıkların, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ürünlerinin tamamını inceler. Uygarlık değişik alanlarla iç içedir. Bunlar arasında aşağıdaki alanlar vardır: 1. Bilim (Bilimsel gelişmeleri, buluşları inceler) 2. Sanat (sanatsal değer taşıyan tüm ürünleri inceler) 3. Kültür (milletlerin inanış, düşünüş sistemlerini, maddi ve manevi değerlerini inceler.) 4. Ekonomi (Ekonominin durumunu, seyrini inceler.) Uygarlık yle edebiyat arasındaki ilişki de aşağıdaki gibidir. Tarih, toplumları, milletleri, kuruluşları etkileyen hareketlerden doğan, olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasındaki ilişkileri, bunların daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkilenmeleri, her milletin kurduğu medeniyeti inceleyen bilim dalıdır. Edebiyat; olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi ve sanatlı biçimde, estetik kaygı güdülerek anlatılmasıdır. Edebiyat ile tarih, ilişki içinde olmak zorundadır; çünkü tarihte yaşanan her şey edebiyata yansır. Edebiyat toplumla iç içe olmak zorunda olduğundan tarihte yaşananlar edebiyatı etkiler. Tarihi olaylar, olgular medeniyet değişikliğini beraberinde getirir, dolayısıyla yeni bir medeniyet, yeni bir zihniyeti ve edebiyat anlayışını doğurur. Sanatçıların hangi yüzyılda yaşadıklarını belirlemek, onların eserlerini dönemlere göre yerleştirmek için tarihten yararlanılmak zorundadır. Edebiyat ve dil, bir milletin aynası olduğuna göre milletlerin geçirdikleri süreçler, değişimler dolaylı olarak edebiyata yansır. 1. Edebiyat - Siyasi Tarih İlişkisi Siyasi tarih, devletlerin geçirdikleri değişimler, gelişimler, sınıfları arasındaki ilişkiler ve devletlerin dünya tarihleri arasındaki yeri, konumu olarak bilinir. Devletlerin kuruluşları, gelişmeleri, yıkılmaları ve devlet içindeki düşünce akımları siyasi n konusuna girer. Siyasi tarih ile edebiyatın yolları, toplumda yaşanan gelişmelerden, değişikliklerden, fikir akımlarından malzemesini alan ve bunları eserlerinde geniş biçimde işleyen sanatçıların da bu n bir yapı taşı olmasında kesişir. Ayrıca siyasi fikir akımlarından sanatçılar da etkilenmiş, bu fikirleri doğrultusunda eserler vermişlerdir. Nazım Hikmet, özgür bir ülkenin özlemini anlatırken Necip azıl Kısakürek dini içerikli eserler kaleme almıştır, öyle ki bir dönemde ne kadar fikir akımı varsa onların yansımalarını eserlerde görmekteyiz. 2. Edebiyat - Bilim Tarihi İlişkisi Bilim, bilimin doğuşunu ve gelişme öyküsünü inceleyen tarihtir. Bilimsel gelişmeleri ve bilim insanlarının buluşlarını da inceler. Bilim nin amacı nesnel bilginin ortaya çıkma, yayılma ve kullanılma koşullarını incelemek, bunların insanlığa katkılarını belirlemektir. Bilimdeki değişmeler, gelişmeler sanatçıları da etkiler ve sanatçılar bunları sanatın süzgecinden geçirerek eserlerine konu edinirler. Örneğin, pozitivist ve determinist çalışmaların, deney ve gözlemin öne çıktığı dönemde edebiyatçılar da deneysel roman çalışmaları başlatmışlardır. Elbette bu, bilim anlamındaki gibi düşünülmeyecektir. 9

3 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ KONU ÖZETİ Bilimsel gelişmelerin etkisiyle yazarlar eserlerinde kişiliklerini gizlemişler, nesnel davranmışlar, gözlem yapmışlardır. Emile Zola gerçekçi olmak için, maden işçilerinin hayatını anlattığı "Germinal" adlı romanını yazmadan maden işçileriyle çalışmış, onların yaşamlarına tanıklık etmiş, bunun sonunda eşsiz bir eser meydana getirmiştir. 3. Edebiyat - Askeri Tarih İlişkisi Askerî tarih, milletlerin varlıkları boyunca süregelen ve savaş kategorisine giren olayları inceler. Bunlar, iki küçük topluluk arasındaki küçük mücadeleden, dünyadaki insan nüfusunun çoğunluğunu etkileyen düzenli ordular arasında geçen bir dünya savaşına kadar sıralanırlar. Bu olayları yazarak ya da diğer yollardan kaydeden kişilere de askerî tarihçi denir. Toplumların, milletlerin bu mücadelelerini anlatan epik - destansı eserler vardır. Kurtuluş Savaşı'nı, milli mücadeleyi anlatan bizim edebiyatımızda pek çok eser vardır. 4. Edebiyat - Ekonomi Tarihi İlişkisi Ekonomi, insanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bütünü, iktisat olarak bilinir, bunu inceleyen bilime de ekonomi denir. Milletlerin ekonomileri ne kadar güçlü olursa edebiyat ve sanat da o kadar güçlenecektir. Geçim kaygısı, sanatı daima gölgeler. Ekonomik gücü bir milletin ne kadar yüksekse o ülkede sanata daha çok değer verilecektir. Afrika ülkelerine baktığımızda insanların önceliğinin yaşam savaşı verme ve kıtlıkla baş etme olduğundan bu ülkelerde sanat, insanların önceliği arasında yer almamaktadır; oysa ekonomisi güçlü ülkelerde sanatın her dalına büyük ilgi duyulmakta, sayısız eserler verilmektedir. Edebiyat, uygarlık yle başlar. İnsanoğlu en eski dönemlerden bu yana duygularını, düşüncelerini anlatan eserler oluşturmuşlar, dönemin anlayışına ve anlatma tekniklerine göre yazılı veya sözlü ürünler vermişlerdir. Edebi ürünleri ve sanatçıları incelemek, edebiyat nin görevidir. Sanatçıları ve eserlerinin hangi tarihte oluştuğunu tespit edip bunları kronolojik sıraya koymak da edebiyat nin / tarihçisinin görevidir. Edebiyat tarihçisi, dönemlere göre ürünlerdeki söyleyiş ve estetik ifade biçimlerini inceler. ikir akımlarını ve bunların edebi ürünlere yansımasını da edebiyat inceler. Bu işle uğraşan bilim insanına "edebiyat tarihçisi" denir. Türk edebiyatının sistemli ilk edebiyat tarihçisi Mehmet uat Köprülü'dür. Nihat Sami Banarlı, Vasfi Mahir Kocatürk, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Kabaklı, Agah Sırrı Levent edebiyat tarihçilerimizdir. Edebiyat tarihleri; ait oldukları milletlerin kültürlerini, yaşama bakış tarzını, zevklerini tüm yönleriyle gösteren belge niteliği taşımaktadır. Edebiyat genel tarihten ayrı düşünülemez, genel tarih milletlerin yaşamıyla ilgili her şeyi kapsar ve edebi ürünlerde milletlerin yaşam izleri yer alır. Dede Korkut Hikayeleri'ne baktığımızda Oğuzların aile ilişkileri, eğlence anlayışı, inançları ve savaşları yer almaktadır. 5. Edebiyat - Din Tarihi İlişkisi Din, Tanrı'ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum olarak bilinmektedir. Milletler, tarih boyunca çok farklı inanç sistemleri geliştirmişlerdir, öyle ki aynı millet farklı dönemlerde farklı inanç sistemine değer vermiştir. Doğal olarak toplumun bir parçası olan sanatçılar da bu inanç sistemlerine uygun eserler oluşturmuşlardır. Mevlana, Yunus Emre tasavvufu ve Allah inancını anlatan şiirler yazarken eski Türklerde Şamanizm'i anlatan şiirlere rastlamaktayız. B. EDEBİYAT TARİHİ Kazanım 1.1.2: Edebiyat nin incelediği konuları açıklar. Edebiyat, bütün edebî hareketleri ve dönemleri, yazarları, şairleri, dil ve üslup özelliklerini açıklayan bilim dalı veya kitap, yazın anlamına gelmektedir. Püf Noktası Edebiyat nin kapsamına sanatçıların hayatı, eserleri, dönemin sosyal hayatı, siyasi ortam, edebi türlerin gelişimi girer. Kazanım 1.1.3: Edebî eserlerin yazıldığı dönemi temsil eden belge olma niteliğini sorgular. Her edebi eser; döneminin siyasi, sosyal, edebi, kültürel değerlerinden izler taşır. Edebi eserler, dönemlerinden bağımsız değildir. Gerek dönemin zihniyeti gerekse dönemin edebiyat geleneği sanatçıları etkiler. Sanatçılar, eserlerinde toplumsal yapıya dair pek çok bilgiye yer verir. Kurtuluş Savaşı Döneminde yazılan edebi ürünlerde milliyetçilik, savaş, Türk gibi konular ön plana çıkmıştır. Lale Devrindeki hayat anlayışı dönem ürünlerine konu olmuştur. Bu dönemde yazılan eserlere baktığımızda o dönemle ilgili pek çok bilgiye ulaşabiliriz. 10

4 1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ Edebiyat - Tarih İlişkisi / Edebiyat Tarihi KONU KAVRAMA TESTİ TEST Aşağıdakilerden hangisi edebiyat n uygarlık içindeki yerini açıklar? A) Edebiyat, milletlerin edebi ürünlerini titizlikle inceler. B) Edebi ürünler, tarihteki olaylardan çok etkilenmez. C) Bazı sanatçılar, konularını tarihe çok yakın alanlardan oluşturmaktadır. D) Edebiyatın konusunu oluşturan olaylar, uygarlık nden alınabileceği için edebiyat yle uygarlık yakından ilgilidir. E) Uygarlık, edebiyat yle aynı yöntemlere sahiptir, bu iki alan bu iki alan birbirini taklit etmektedir. 4. Bilgiler Doğru Yanlış l. Edebiyat, tarihteki olaylardan etkilenir ve bu gelişmelere göre biçimlenir. ll. Miletlerin dini inançları bir şekilde edebi ürünlere yansımıştır. lll. Edebiyatın bilimsel alandaki gelişmelerle ilgisi yoktur; çünkü edebiyatın işi duygudur. lv. Ekonomi, edebi ürünlerin oluşum biçimini etkilemez. V. Bir edebiyatçı, toplumların ve insanların düşünce sistemlerini inceleyen felsefeden yardım alır. Bu tabloda yer alan bilgilerin hangisinde yanlış bir değerlendirme yapılmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 2. Aşağıdakilerden hangisi edebiyat n incelediği konulardan biri değildir? A) Sanatçıların sanat anlayışları B) Toplumlardaki edebi eğilimler C) Edebi türlerin gelişimi D) Milletlerin yaptıkları savaşlar E) Edebi akımlar 3. Aşağıdakilerin hangisinde edebiyat ile tarih arasındaki ilişkiyle ilgili yanlışlık yapılmıştır? A) Edebiyatçı da toplumun bir bireyi olduğu için olaylardan etkilenmiş ve bunları eserlerine taşımıştır. B) Edebiyatçı, bir tarihçi titizliğiyle olayları anlattığından her edebi ürün, belge sayılır. C) Tarihi olaylar, yeni bir medeniyete kapılar açabilir ve yeni medeniyet edebi ürünlerde de görülür. D) Sanatçıların sanat anlayışlarının oluşmasında tarih ve tarihte yaşananlar çok etkilidir. E) Edebiyatçıları ve eserleri dönemlerine yerleştirmede tarihten yararlanılır. 5. EDEBİYAT Askerlik Ekonomi Din Bilim I. Yeniçeriler arasındaki edebi ürünler II. Dini gecelerde söylenen ilahiler III. Soya çekimi anlatan bir roman IV. Cumhuriyet rejimini anlatan öyküler Siyaset Tabloda verilen tarih dallarından hangisi numaralanmış edebi ürünlerden birisiyle ilişkilendirilemez? A) Askerlik B) Din C) Bilim D) Siyaset E) Ekonomi 6. I. Bilim insanlarının bilime katkıları bilim II. Siyasi hareketlerin oluşumları siyaset III. Dinlerin insanlar üzerindeki etkileri edebiyat IV. Dünyanın ve insanın oluşumu felsefe V. Ülkelerin varlık ve refah düzeyi ekonomi Yukarıdaki numaralanmış eşleştirmelerden hangisinde yanlışlık yapılmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 11

5 1. ÜNİTE: TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI UYGULAMALI SORULAR 1. Aşağıdaki metin örneklerinin hangi dönem ürünlerinden alınmış olabileceklerini belirtiniz. a. Kanı akıp yoşuldu Kanı akıp boşandı Kabı kamug teşildi Derisi baştan başa deşildi Ölüg birle koşuldu Ölülerle bir oldu Togmuş küni uş batar Doğan güneş işte batıyor b. Bu dervişlik yoluna aşkıla gelen gelsün Ya dervişlik neydüğin bir zerre tuyan gelsün Hele biz işbu yola, gelemedük riyâyıla Bu melâmetlik tonın bizümle geyen gelsün Göziyle gördüğüni örte eteğiyile Bu yol key ince yoldur, yüreği tuyan gelsün e. oy birliğiyle koyunlar keçiyi seçer kendilerine başkan oysa sürünün başına kurdun akrabası köpeği koyar çoban f. Söylemez küsmüş bize canane söylen söylesin Neyledim ol yar - ı alişana söylen söylesin Naz - ıla güftara gelmezse helak eyler beni Ol cefa vü cevri bi - payana söylen söylesin c. Ak dağın eteği bir yeşil koru Korudur ha benli dilber korudur Sevdan yüreğimde yağı eritir Eritir ha benli dilber eritir d. Ali Bey kibar, yakışıklı, terbiyeli, saf bir delikanlıdır. Çamlıca gezilerinde Mehpeyker adında bir kadınla tanışır. Mehpeyker, İstanbul'un tanınmış kadınlarındandır. Geçmiş yaşamının verdiği tecrübeyle Ali Bey'i kısa sürede kendisine bağlar. Ali Bey, sevgilisinin bir hayat kadını olduğunu öğrenir; fakat genç olmasının da etkisiyle içindeki arzulara karşı koyamaz. atma Hanım, oğlunu bu kadının pençesinden kurtarmak için evine Dilâşûb adında güzel bir cariye satın alır. Bu kızla oğlunun arasını yapmak için uğraşır. 2. Aşağıdaki sanatçılardan edebiyat yle ilgili çalışmalar yapanların karşısına işaret koyunuz. Sanatçılar Can Yücel Nihat Sami Banarlı Yaşar Kemal Orhan Kemal Kemal Tahir Ahmet Kabaklı uat Köprülü Orhan Kemal Ahmet Hamdi Tanpınar Halit Ziya Uşaklıgil Agah Sırrı Levent Edebiyat çalışmaları yapanlar 17

6 3. Aşağıda, birisi divan edebiyatından; diğeri halk edebiyatından alınan bu iki metni tabloda istenen özellikler bakımından karşılaştırınız. l. Ne tende cân ile sensiz ümîd - i sıhhât olur Ne cân bedende gâm - ı firkatûnle rahat olur ( Vücudumda sensiz ne can ve sağlık umudu olur. Ne de can bedenimde ayrılığın gamıyla rahat yüzü görür. ) Ne çâre var ki firâkunla eglenem bir dem Ne tâli'üm meded eyler visâle fırsat olur ( Ne senin ayrılığın yüzünden bir an oturup eğlenebiliyorum ne de talihim kavuşmaya yardımcı oluyor.) c... bütün edebî hareketleri ve dönemleri, yazarları, şairleri, dil ve üslup özelliklerini açıklayan bilim dalı veya kitap, yazın ne verilen isimdir. d. bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan kültürel kalıntılar, alışkanlıklar, bilgi, töre ve davranışlar olarak bilinir. 5. Aşağıda verilen cümlelerdeki bilgilerin karşısına doğru (D) - yanlış (Y) sembolü koyunuz. ll. Ah nice bir uyursun, uyanmaz mısın Göçtü kervan kaldık dağlar başında Çağrışır tellallar inanmaz mısın Göçtü kervan, kaldık dağlar başında Yunus sen bu dünyaya niye geldin Gece gündüz Hakk'ı zikretsin dilin Enbiyaya uğramaz ise yolun Göçtü kervan, kaldık dağlar başında Dilin özellikleri Nazım birimi Nazım biçimi Ölçü Konu Gelenek Zihniyet Uyak ve redif 1. metin 2. metin 4. Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları uygun terimlerle doldurunuz. a. Ulusların geçmişte oluşturdukları kültür ürünlerini, yaptıkları savaşları, kurdukları siyasal ve ekonomik ilişkileri yöntemli bir biçimde inceleyen, olayları yer ve zaman göstererek gerçeğe uygun biçimde açıklayan bilim dalına adı verilir. b. Sanatça; yani insanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde meydana getirilmiş şiir, sahne eseri, hikâye, roman, söylev gibi nazım veya nesir halindeki eserlerin hepsine denir. a. b. c. d. e. f. g. h. ı. i. j. k. l. Cümleler Doğru Yanlış Edebiyatın dönemlere ayrılmasında tarihten yararlanılır. Edebiyatın din yle hiçbir ilişkisi yoktur. Gelenek, sanatçıların eserlerini oluşturmada engelleyici nitelik taşır. Her dönemin bir zihniyeti vardır ve sanatçılar bu zihniyetten etkilenir. Edebiyat nin konusu sanatçılar, onların eserleridir. Edebiyatın dönemlere ayrılmasında siyasi tarih çok etkilidir. Türk edebiyatı dört büyük dönemde incelenir. İslamiyet'in kabulü, dini nitelikte bir edebiyatın doğmasında etkili olmuştur. Türklerin eski ürünleri sözlü olduğundan edebiyat tarihçileri bu döneme ait ürünlere ulaşmakta çok uğraşmışlardır ve bu dönem ürünlerinin çoğu kaybolmuştur. Türk edebiyatının ilk sistemli edebiyat tarihçisi Mehmet uat Köprülü'dür. Şiiri elimize geçen ilk Türk ozanı Aprınçur Tigin'dir. Divan şiiri, Arap ve Acem kaynaklı olup İslamiyet'in getirdiği kültür değişimi sonrası oluşmuştur. Batı etkisindeki edebiyatımızın ilk dönemini Milli edebiyat oluşturur. 18

7 TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI ÜNİTE YAZILI SORULARI T.C. Lisesi Öğrencinin Adı / Soyadı: / Öğretim Yılı Dönem Yazılı Soruları No: / Sınıfı: Aldığı Not: 1. Aşağıdaki boşlukları ilgili terimlerle doldurunuz. Cevap a. Bir milletin sanatçılarını, sanatçıların eserlerini, edebi anlayışını inceleyen bilim dalına.... adı verilir. b. Duygu ve düşüncelerin sözlü ve yazılı olarak estetik biçimde anlatılması sanatına.... denir. c. Bir milletin sahip olduğu maddi ve manevi değerler bütününe.... denir. (Puan ) 2. Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasındaki ölçütleri maddeler halinde belirtiniz. Cevap (Puan ) 3. Türk edebiyatının dönemlerini tablo olarak gösteriniz. Cevap (Puan ) 4. Aşağıdaki bilgilerin karşısına doğru - yanlış sembolü koyunuz. Cevap a. Edebiyat tarihçisi, siyasi tarihten bağımsız çalışır. b. Eserlerin oluşumunda gelenek ve zihniyet çok önemlidir. c. Bilimsel gelişmeler, edebiyatı şekillendirir. d. Aşık edebiyatı ile tekke edebiyatı arasında zihniyet olarak farklılık olduğundan bu iki edebiyat farklı kollar olarak düşünülmüşlerdir. e. Tanzimat ermanı'nın imzalanmasıyla Batı kaynaklı bir edebiyat başlamıştır. (Puan ) 23

8 TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1. I. Edebiyat ile tarih ilişkilidir; çünkü olaylar edebiyatı da şekillendirir. II. Sanatçıların yaşadıkları yüzyıllar iyi bilinirse, sanat anlayışları da kolay kavranır. III. Eserleri çağlarına göre yerleştiren edebiyat tarihçisi, tarihten yararlanır. IV. Savaş, göç, felaketler insanları etkilediği için edebi ürünlere yansımıştır. V. Başka milletlerin tarihleri sanatçıyı ilgilendirmediği için sanatçılar yalnızca kendi ne ilgi duyar. Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 3. Bugün İran devletinin bulunduğu coğrafya, vahaların ve sulanmış dağ eteklerinin zenginliğini taşımaktadır. Tarihçilere göre Türkler de, üzüm bağı kurmayı ve şarap üretmeyi İranlılardan öğrenmişlerdir. Daha önceki kültürümüzde üzüm ve şarabın adı bile geçmemiştir. Dahası bu kültürün etkisiyle şiire, şarap ve sarhoşlukla ilgili pek çok söyleyiş girmiştir. Osmanlı mutfağına girelim bir de: Dilberin dudağı, gelmiş bir tatlının adı olmuş, o da yetmiyormuş gibi dilberlerin dudağını anlatan pek çok dize kurmuş divan şairi. Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık olarak söylenmiş olabilir? A) Edebiyatın doğuşu hangi dönemde olmuştur? B) Yemek kültürümüz nasıl zenginleşmiştir? C) Edebiyatçı, yeme ve içmeye meraklı kişi midir? D) Edebiyat ile toplumsal yaşam arasında bir ilişki var mıdır? E) Edebiyat, farklı milletlerin sorunlarına da mı yer verir? 2. Binalar yıkıldı, kurudu bağlar Gözyaşı dikmekte bulutlar, dağlar ırat coşkun ırat, hüzünle çağlar Ah ü figanlarla yandı Erzincan Çileye boyanan candı Erzincan (Bu dizeler Erzincan depremini anlatan bir şiirden alınmıştır.) Buna göre edebiyatla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Toplumsal olaylar, edebiyatı biçimlendirmektedir. B) Sanatçılar, toplumda yaşananlara karşı duyarsız kalmayıp duygularını dizelere dökerler. C) Sanatçı, halkın düzeyine indiğinde sanatından çok şey kaybeder. D) Edebiyat, bir kökü toplumun kalbinde olan sanat dalıdır. E) Edebiyatın konusu insandır ve insana dair her şey edebiyata yansır. 4. Edebiyat ile pek çok bilim dalının ortak noktası vardır. Örneğin.. milletlerin fikir akımları, bu akımlara verilen destek ve tepkileri, millet içinde düşüncelere göre toplulukların oluşumunu ve bu topluluklar arasındaki dinamik ilişkileri inceler, işte edebiyatçı da bu akımların sözlü ve yazılı ürünlere yansımasını anlatır. Bu parçada edebiyat ile aşağıdaki bilim dallarından hangisinin ilişkisi açıklanmış olur? A) siyasi tarih B) sosyoloji C) psikoloji D) tarih E) tıp 5. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında etkili olmuştur? A) Patrona Halil İsyanı B) Tanzimat ermanı'nın imzalanması C) İstanbul'un ethi D) Oğuzların kendi içlerindeki mücadeleler E) II. Mahmut'un tahta çıkması 25