2014 EKİM AYI ENFLASYON RAPORU

Transkript

1 2014 EKİM AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Ekim ayında TÜFE bir önceki aya göre %1.90 arttı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Ekim ayında %1.38 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %1.83 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Ekim ayında beklentilerin üzerinde gerçekleşen yıllık TÜFE deki değişim ise %8.96 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %0.92 artarken yıllık bazdaki artış %10.10 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Ekim ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) Aylık Yıllık Sayfa 1 / 6

2 % Grafik ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 7,75 7,89 7,31 7,03 8,39 7,29 9,38 9,66 6,13 6,51 9,16 9,32 9,54 8,88 8,86 8,96 8,30 8,17 7,88 7,71 7,32 7, Grafik 1 de TÜFE nin seyri yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun açıkladığı verilere göre yıllık tüketici enflasyonu Eylül ayında gerçekleşen %8.86 seviyesinden %8.96 ya yükselmiştir. Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde giyim ve ayakkabı grubu enflasyona 70 baz puanlık bir katkı sağlamıştır. Bu hususta giyim ve ayakkabı grubunda kışlık sezonun açılması ve 10 Ağustos 2014 ten itibaren ithal ayakkabıya ek vergi getirilmesi etkili olmuştur. Enflasyon sepetinde %24.45 ile en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yaşanan fiyat artışı dikkat çekmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunun toplam değişime katkısı 63 baz puan olmuştur. Ayrıca doğalgaz ve elektrik fiyatlarında yaşanan zamların etkisiyle konut grubu, toplam değişime 47 baz puan katkı sağlamıştır. Dolayısıyla giyim ve ayakkabı, gıda ve alkolsüz içecekler ve konut gruplarındaki aylık fiyat değişimleri Ekim ayı enflasyonuna toplam 1.8 puan katkı sağlamıştır. Sayfa 2 / 6

3 Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2014 Ekim Ayı TÜFE ye Katkıları GİYİM VE AYAKKABI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER KONUT LOKANTA VE OTELLER ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER SAĞLIK EV EŞYASI EĞİTİM EĞLENCE VE KÜLTÜR ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME ULAŞTIRMA 0,00-0,03 0,06 0,03 0,02 0,01 0,01 0,00 0,00 0,47 0,63 0,70-0,10 0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en yüksek artış %9.95 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Bu dönemde giyim ve ayakkabı grubunda yeni sezonun açılmasıyla fiyat artış gözlenmiştir. Söz konusu artışları, konut grubu ile gıda ve alkolsüz içecekler grubu takip etmiştir. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri GİYİM VE AYAKKABI KONUT GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER LOKANTA VE OTELLER ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER SAĞLIK EĞİTİM EV EŞYASI EĞLENCE VE KÜLTÜR ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME ULAŞTIRMA -0,1-0,18 2,94 2,65 0,86 0,74 0,7 0,52 0,2 0,03 0 9, % Sayfa 3 / 6

4 % TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %9.83 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %9.04 olarak gözlenmiştir. Ayrıca mevsimlik ürünler hariç hesaplanan yıllık artış %9.28, işlenmemiş gıda ürünleri hariç hesaplanan yıllık artış ise %8.56 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 7,61 7,28 7,11 7,7 8,63 9,52 10,05 10,16 10,17 10,39 10,36 9,95 9,83 7,49 7,22 7,08 7,59 8,43 9,32 9,74 9,77 9,65 9,75 9,68 9,25 9,04 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Ekim 2014 te endekse dahil edilen 432 maddeden; 62 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 302 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 68 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %43.03 ile domates, %32.14 ile bot (kadın için) ve %32.08 ile kazak (erkek için) olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %29.16 ile limon, %29.13 ile yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlar ve %21.49 ile yurtdışı bir hafta ve daha fazla süreli turlar olduğu görülmüştür. Sayfa 4 / 6

5 % Ekim ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %9.32 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %10.32 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %7.61 ile TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) bölgesinde gerçekleşmiştir. Grafik ve 2014 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 10,1 5,23 6,61 6,38 6,23 6,77 5,67 6,97 1,88 1,84 2,3 1,7 2, Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Ekim ayında Yİ-ÜFE de artış gözlenmiştir. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde 60 baz puan ile en fazla katkıyı elektrik, gaz üretim ve dağıtımı sektöründeki fiyat değişimi sağlamıştır. Ekim ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0.32, imalat sanayi sektöründe %0.35, elektrik ve gaz sektöründe %6.92 ve su sektöründe %2.54 artış gerçekleşmiştir. Sayfa 5 / 6

6 Tablo 2. Ekim Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Elektrik ve gaz Su temini Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Ekim ayında en yüksek aylık artış enerji, en yüksek yıllık artış ise dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Ekim ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Ekim Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı Dayanıklı Tüketim Dayanıksız Tüketim Enerji Sermaye Malı Sayfa 6 / 6