Transkript

1 The Turkish Branch of The World Veterinary Poultry Association 3 ayda bir yayýmlanýr. Yýl 2008 Cilt 6 Sayý 1 Tavuklarda Mikoplazma Ýnfeksiyonlarýnda Real-Time PCR ve Mycoplasma gallisepticum infekte sürülerin durumu Mikoplazma Ýnfeksiyonlarýnýn Teþhisi ve Serolojik Ýzleme Programlarýnýn Önemi Türkiye'de Damýzlýk Sürülerde Mikoplazma Ýzleme Programý Tavuklarda Mikoplazma Ýnfeksiyonlarý: Koruma ve Kontrol

2

3 BAÞYAZI Deðerli Meslektaþlar, Veteriner Tavukçuluk Derneði hepinizin de malûmlarý olduðu üzere kurulduðundan günümüze kadar geçen süre içinde tavukçuluk sektörünün her alanýnda ulusal ve uluslararasý bilimsel toplantýlar yaparak sektörü aydýnlatýcý rolünü mümkün olduðunca yerine getirmeye çalýþmýþtýr. Bu toplantýlarýmýzýn sonuncusu da Türkiye'de Mikoplazma Enfeksiyonlarýnýn Önemi konusunda 28.Kasým.2007 tarihinde Ankara Bilkent Otelde yapýlmýþtýr. Sektörümüzün büyük destekleriyle oldukça yüksek bir katýlýmla gerçekleþen bu toplantýmýzda ele alýnarak tartýþýlan konular bu dergimizin sayfalarýnda yer almaktadýr. Ýleri teknolojilerle geliþtirilmiþ olan yeni teþhis metotlarý sayesinde, mikoplazma ile ilgili olan klasik bilgilerde yeni güncellemeler yapma imkaný doðmuþ oldu. Bu bilgiler, tavukçuluk sektörünün dünyaya açýlmasýna olanak saðlayacak mekanizmalarýn harekete geçmesi için düzenleyici ve kontrol edici iþlevleri olan Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüðü'nün çalýþmalarýna da ýþýk tutacak niteliktedir. Derneðimizin bu faaliyetleri bundan sonra da artan bir hýzla devam edecektir. Yine sektörümüzde büyük bir sorun olarak güncelliðini muhafaza eden Salmonella konusu da 21.Mayýs.2008 tarihinde Esenboða'daki Büyük Anadolu Hotel'de yapýlacak yeni bir toplantýyla ele alýnarak detaylý bir þekilde tartýþýlacaktýr. Mevcut durum ile teþhis metotlarýndaki yeni geliþmeler sektör temsilcileriyle paylaþýlarak bu geliþmelerin ýþýðý altýnda sektörün yol haritasýnda yapýlmasý gereken revizyonlar varsa bunlar ortaya konup sektöre ýþýk tutulmaya çalýþýlacaktýr. Derneðimizin web sitesi devamlý olarak güncellenmektedir. Web site adresimiz eskiden olduðu gibi yine " dir. Web sitemizde, derneðimizin yayýn organý olan ve 3 ayda bir yayýnlanan "Mektup Ankara'nýn" tüm sayýlarýna online olarak ulaþabilmek mümkün hale gelmiþtir. Yine web sitemizde geçmiþ yýllarda yapýlmýþ olan bilimsel toplantýlarýn sunumlarýna online ulaþým büyük ölçüde mümkün hale getirilmiþtir. Web sitemizde yayýnlanan ilk bilimsel toplantý dokümaný 1997 yýlýnda yapýlmýþ fakat 1998 yýlýnda kitapçýk olarak yayýnlanmýþ olan "Kanatlýlarda Baðýþýklýk Sistemi ve Baðýþýklýðýn Baskýlanmasý" isimli toplantýya aittir. Bu toplantý Türkçe ve Ýngilizce online olarak ulaþýlýr durumdadýr. Ýkinci toplantýmýz 1999 yýlýnda yapýlmýþ olan "Saðlýklý Civciv Üretim Kurallarý" dýr. Bu toplantý yalnýz Türkçe olarak online ulaþýlýr durumdadýr. Üçüncü toplantýmýz 2000 yýlýnda yapýlmýþ olan "Yönetimle Ýliþkili Hastalýklar-Management Related Diseases" dýr. Bu toplantý da yalnýz Türkçe online olarak ulaþýlýr durumdadýr. Dördüncü toplantýmýz 2005 yýlý Þubat ayýnda yapýlmýþ olan "Broiler Sektöründe Gýda Güvenliði, Tüketici Beklentileri ve AB'ye Ýhracat Potansiyeli" isimli toplantýdýr. Bu toplantýdaki sunumlar da bazýlarý Türkçe ve Ýngilizce ve bazýlarý da sadece Türkçe olmak üzere online ulaþýlýr durumdadýr. Beþinci toplantýmýz uluslararasý düzeydeki toplantýmýz olan 14.Dünya Veteriner Tavukçuluk Kongresidir- 14th WVPC Bu toplantýyla ilgili olarak çaðrýlý teblið sunumlarý (sunumlardan iki tanesi Ýngilizce ve Türkçe olmak üzere) web sitemizde online olarak ulaþýlabilir durumdadýr. Dünya Kongresindeki diðer sunumlar da en kýsa sürede web sitemizde online olarak hizmetinize girecektir. Altýncý toplantýmýz 28.Kasým.2007 tarihinde yapýlmýþ olan "Türkiye'de Mikoplazma Enfeksiyonlarýnýn Önemi" konulu toplantýdýr. Bu toplantý içeriði de en kýsa zamanda online olarak ulaþýlabilir hale gelecektir. Web sitemizdeki diðer yenilikler olarak hastalýklar baþlýðý altýnda bazý kanatlý hayvan hastalýklarýyla ilgili bilgiler bulunmaktadýr. Bu kýsým henüz yapým aþamasýnda bulunmakta ve devamlý olarak güncellenmektedir. Web sitemizdeki bir diðer yenilik de Foto Galeridir. Foto galerimiz sektörümüzle ilgili toplantýlar yapýldýkça güncellenecek ve zenginleþecektir. Derneðimiz, bilindiði üzere Dünya Veteriner Tavukçuluk Derneði'nin (WVPA) Türkiye Branþýdýr. Bu derneðin bir mesajýný "Duyurular" bölümünde bulabilirsiniz. WVPA yönetimi Veteriner Tavukçuluk Derneði Üyeleri için "Avian Pathology" isimli bilimsel derginin tüm sayýlarýna elektronik olarak ulaþabilme imkânýný saðladýðýný bildirmektedir. Derginin web site adresi dur. Bu güzel duyuruyu da sizlerle paylaþmaktan dolayý sevinçliyiz. Veteriner Tavukçuluk Derneði Yönetim Kurulu olarak Mektup Ankara isimli dergimizin 2008 yýlýnýn ilk sayýsýnda da birlikte olmaktan duyduðumuz mutluluðu sizlerle paylaþýr hepinize saðlýk ve esenlik dolu günler dileriz. Doç. Dr. Erol Þengör Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 1

4 Veteriner Tavukçuluk Derneði nin yayýn organýdýr. Yýlda 4 kez 3 ayda bir yayýmlanýr. Veteriner Tavukçuluk Derneði Adýna Sahibi Prof. Dr. Ahmet ERGÜN Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Prof. Dr. Mehmet AKAN Yayýn Kurulu Doç. Dr. Erol ÞENGÖR Dr. Serdar ERTAÞ Uzman Vet. Hek. Mücteba BÝNÝCÝ Doç. Dr. Tansel ÞÝRELÝ Vet. Hek. Ekrem T. YÜCESAN Ýdare Yazýþma Adresi Arama Sokak No: 20/D Aydýnlýkevler - ANKARA Tel: Faks: Banka Hesaplarý REKLAM GELÝRLERÝ Türkiye Ýþ Bankasý Dýþkapý Þubesi ÜYE AÝDATLARI Türkiye Ýþ Bankasý Dýþkapý Þubesi Dergide yayýmlanan yazýlarýn sorumluluðu yazarlarýna aittir. Alýntý Yapýlamaz. Grafik Tasarým ve Baský Elma Teknik Basým Matbaacýlýk Tel: Faks: Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

5 TAVUKLARDA MYCOPLASMA ÝNFEKSÝYONLARINDA REALTIME PCR ve MYCOPLASMA GALLISEPTICUM INFECTE SÜRÜLERÝN DURUMU Prof. Dr. K. Tayfun Çarlý Uludað Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalý, Görükle kampusü, Bursa. Amaç Bu yazýnýn amacý, baþta tavuklardaki Mycoplasma gallisepticum üzerinden örnek verilerek tüm kanatlý patojenik mikoplazmalarýna ýþýk tutacak monitoring'inin genel sistematiðini sunmak ve bu sistematik içinde PCR'ýn yerini vermek, laboratuarýmýzda kullanýlan "Real-Time PCR" testini kýsaca tanýtmak ve bu test ile elde edilen infeksiyon sýklýklarýnýn saha sonuçlarýný sizlere özetlemektir. Konu Tavuklarda üç farklý Mycoplasma infeksiyonu ile karþýlaþýrýz. Mycoplasma gallisepticum (M.gallisepticum; MG) infeksiyonu sonu "Kronik Solunum Yolu Hastalýðý" (CRD), M.synoviae (MS) infeksiyonu sonu "Tenosynovitis" ve "Airsacculitis" tablolarý ve M.iowae (MI) infeksiyonu sonrasý "Kuluçka problemleri veya kabuk altý ölümler" þekillenir. gösterilmesi gereken bir iþlemler dizisine gereksinim gösterir. MG-infekte sürüleri saptamak için yapýlmasý gereken iþlemler dizisi þu þekilde özetlenebilir. Önce en duyarlý, özgünlüðü en az, en ucuz ve yapýlmasý en kolay olan (kümeslerde bile uygulanabilen) çabuk lam aglutinasyon (ÇLA) testi ile sürüden kan alýp kanda antikorlarýn varlýðýna bakmaktýr. Bu test söylediðim gibi çok duyarlý ve fakat özgünlüðü düþük olduðu için pozitif tavuklarý yakalarken birçok kros reaksiyon sonucu yanlýþ pozitivitelere neden olabilmektedir. Bundan dolayý ÇLA pozitif olan kümesler mutlaka teyit testleri ile doðrulanmalýdýr. Aksi taktirde sadece ÇLA sonucuna göre kümesin MG-infekte olduðuna kara vermek tamamen hatalý bir yaklaþým veya sonuçtur. ÇLA testi en ucuz birincil tarama (primer screening) testidir. ÇLA gibi duyarlýlýðý GSM: Bilindiði gibi klinik semptomlarýn gözlendiði ve organlarda hastalýklara baðlý lezyonlarýn görüldüðü hastalýk olgularýnda etkeni tanýmlamak oldukça kolaydýr. CRD durumlarýnda, hava keseleri ve akciðerlerden alýnacak örneklerden etkeni izole etmek veya PCR ile tanýmlamak kesin ve net sonuç verir. Tenosynovitis olgularýnda etkenin synovial sývýlardan, kuluçka problemlerinde embriyolu yumurtadan alýnan örneklerden mycoplasmal etkenler yine izolasyon veya PCR ile kolayca tanýmlanýr. Ancak klinik semptom göstermeyen "subklinik infekte" kuþlarýn olduðu kümeslerin tanýmlanmasý biraz daha farklý ve özen Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 3

6 yüksek, fakat özgünlüðü ondan pek de farklý olmayan diðer birincil tarama testleri Hemaglutinasyon Inhibisyon (HI) ve Enzyme Linked Immunosorbent Assay (ELISA)'dýr. Bundan da anlaþýlacaðý gibi, HI ve ELISA ile de infekte olarak tespit edilen veya antikor taþýdýðý saptanan sürüler mutlaka bakteriyoloji veya PCR (Polymerase Chain Reaction) ile teyit edilmelidir. Aksi takdirde yalnýz bu serolojik test sonuçlarýna göre sürülere kesin MG-infekte teþhis koymak yanlýþ olur. Ayrýca bazý durumlarda tavuklarýn trachealarýnda bulunan MG'un antijenitesi immunolojik sistemin saptanabileceði düzeyde antikor oluþumunu uyaramaz veya diðer bir ifade ile tavuk kan serumunda antikorlar ÇLA, HI veya ELISA ile saptanamaz. Bu tip durumlarda ise mutlaka bakteriyoloji veya PCR' a gereksinim vardýr. Toparlayacak olursak, sürülerin MG yönünden "monitoring"i veya izlenmesi önce primer tarama testleri olan ÇLA, HI veya ELISA ile yapýlýr. Daha sonra pozitif çýkan sürüler mutlaka PCR veya bakteriyoloji ile doðrulanmalýdýr. Ancak antikor negatif MG-infekte sürüleri saptamak için veya seroloji ile hiç uðraþmaksýzýn "hýzlý bir biçimde" sürünün yalnýz bir testle infeksiyonunu öðrenmek için kullanýlabilecek tek test PCR'dýr. Diagnostics) PCR borosilikat kapillar içinde gerçekleþtirilir. Bu durumda PCR ürünleri daha spesifik þekilde elde edilmiþ ve testin duyarlýlýðý daha da arttýrýlmýþ olur. Kýsaca Real-Time PCR, klasik PCR'dan daha hýzlý ve daha duyarlý diyebiliriz. Bundan dolayý Real-Time PCR ile belki de PCR ile saptanamayacak MG hücreleri saptanmýþ, negatif çýkacak kümeslere taný koyulmuþ olacaktýr. Bu yöntemin burada bahsetmiyeceðim baþka bazý laboratuarla ilgili avantajlarý da ayrýca bulunmaktadýr. MS, MI ve hindilere özel M.meleagridis (MM) infeksiyonlarýnýn monitoringi içinde MG'deki temel tarama prensipleri geçerlidir. Ancak MI infeksiyonunu saptamada bir seroljik test olmadýðý, MM için ise HI'nýn kullanýlmadýðý bilinmelidir. Real-Time PCR ve PCR testleri ile MG ve MS infeksiyonlarýnýn teþhisi yaný sýra, bu hastalýklarýn aþý suþlarý ile saha suþlarýnýn ayrýmý da yapýlabilmektedir. MG canlý aþý suþlarýnýn kullanýldýðý durumlarda, sürülerdeki infeksiyonun taranmasý amacýyla aþý ve saha suþunun ayrýmý PCR'ýn kanatlý mikoplazmalarýnýn aranmasýnda kullanýmý 1990'lý yýllarda baþlamýþtýr. Bu sýradan (konvansiyonel) PCR ile mikoplazmalara spesifik bir gen bölgesi çoðaltýlarak, çoðalan gen bölgesi (PCR ürünü veya amplikon) gel elektroforezi denen bir yöntemle görüntülenip, moleküler büyüklüðüne göre belirlenir. Böylece iki yöntem kullanýlmýþ olur; PCR ve elektroforesis. PCR ürünü tüplerden alýnarak elektroforeze tabi tutulur ve DNA UV altýnda görüntülenir. Bu iþlemler yaklaþýk 4-5 saat alýr. Son yýllarda PCR'ýn bir çok tipi çýkmýþtýr. Bu modifikasyonlardan biri de "Real-Time PCR" dýr. Real-Time PCR yönteminde iþlem gerçekleþirken (PCR iþlemi), PCR ürünü gerçek zamanlý (real-time) olarak floresen artýþý þekilde bir bilgisayar monitoründe görüntülenir. Böylece PCR sonrasý elektroforesis iþlemine gerek kalmaz ve yaklaþýk 1 saatlik bir süreden kar edilmiþ olur. "Real-Time PCR" yöntemlerinden birinde (LightCycler PCR (Roche 4 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

7 gerekmektedir. Ýyi optimize edilmiþ PCR buna da olanak saðlamaktadýr. Örneðin, 6/85, ts-11, F-strain MG aþý suþlarý birbirinden ve saha suþundan ayrýlabilmektedir. Ayný þekilde MS aþý suþu olan MS-H suþu da "wild type" saha suþundan PCR ile ayýr edilebilmektedir. Þu anda laboratuarýmýzda MG, MS, MI ve MM infeksiyonlarý Real-Time PCR ile tanýmlanabilmektedir. MG ve MS aranmasý için tracheal svab örneklerinden, MI için embriyolu yumurta örneklerinden, MM için ise trachea, cloacal svab ve infekte embriyo örneklerinden yaralanýlmaktadýr. Bu DNA-tabanlý testlerin optimizasyonu Tübitak ve Uludað Üniversitesi araþtýrma projeleri ile gerçekleþmiþ, þu anda da ayný baðlamda sürdürülmektedir. Bu avian mycoplasmalara yönelik geliþtirilen real-time PCR testleri yeteri kadar saha örneði ile denenmiþtir ve rutin taný ile her hangi bir problemle karþýlaþýlmayan tekrarlanabilirliðe ulaþýlmýþtýr. Kullandýðýmýz MG-real-time PCR yöntemimiz OIE'nin tarihli "Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals 2004" kitapçýðýndaki testen çok daha fazla klinik örnek üzerinde deðerlendirilmiþ ve doðru sonuç verir güvenilirliktedir. OIE de tanýmlanan bu klasik PCR testinin taný kitapçýðýna konulmasýnýn tek nedeni o tarihte bu MG-PCR konusunda sýnýrlý sayýda da olsa MG-PCR ile ilgili tek literatür olmasýdýr. Ancak testimizle karþýlaþtýrýldýðýnda yukarýda da deðinildiði gibi, bu testin klinik saha örneklerinde denenme sayýsý çok azdýr. Sonuç olarak testimiz OIE Manuelin'de tanýmlanan PCR gibi gerek deneysel gerekse klinik saha örnekleriyle, hatta daha fazlasý ile valide edilmiþ durumdadýr. bugüne deðin 29 ayrý kümesten 577 tracheal svab örneði MG deteksiyonu için yollanmýþtýr. MG insidansý bu güne dek %6.41 olarak hesaplanmýþtýr. Bunun yanýnda 29 sürüden 7'si pozitif bulunarak, sürü infeksiyon oraný, % 24.3 olarak belirlenmiþtir. MS, MI ve MM testleri yeni geliþtirildiði için henüz klinik bir test uygulanmamýþtýr. Mycoplasma moleküler tanýsýndan faydalanarak yapýlabilecek diðer bir baþka uygulamada MG ve MS saha ve aþý suþlarýnýn birbirinden ayrýmýný saðlanmasýdýr. Bu konu özellikle kanatlý sürülerinde Mycoplasma infeksiyonlarýna karþý aþýlarýn kullanýldýðý durumlarda, kümes kontrollerinin yapýlmasýna olanak saðlamasý açýsýndan önemli bir konudur. Mycoplasma PCR testleriyle ve Mycoplasma izlemesi ile ilgili sorularýnýz olursa veya detaylý bilgi almak isterseniz, lütfen sorularýnýzý elektronik posta adreslerime veya telefonla direkt olarak tarafýma sorunuz. Konuyla ilgili literatür de istendiðinde verilebilir. Test maliyeti örneklerin bir araya getirilmesi (pooling) ile oldukça hesaplý bir duruma gelmiþtir. Örneðin, Mycoplasma PCR maliyeti yaklaþýk 10 Euro civarýndadýr. Her bir kümesten 20 örnek alýndýðý düþünüldüðünde ve her 5 örnek 1 örnek olarak bir araya getirildiðinde, test maliyeti 20 örnek için 40 Euro'ya inmektedir. Bu da PCR gibi son derece etkin bir test ve iþletmenini kazanýmlarý göz önünde bulundurulduðunda kanýmca son derece ekonomiktir. MG Real-time PCR testi ile laboratuarýmýza Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 5

8 MÝKOPLAZMA ÝNFEKSÝYONLARININ TEÞHÝSÝ VE SEROLOJÝK ÝZLEME PROGRAMLARININ ÖNEMÝ Uzm. Vet. Hekim Güney GÖKÇELÝK GÝRÝÞ Canlý üretimde birçok riskin büyüklüðü ötesinde, Tavukçuluk Endüstrimizin geleceðini olumsuz etkileyen iki büyük hastalýk problemine özellik verilmelidir. Bunlar; "Salmonella" ve "Mikoplasma" enfeksiyonlarýdýr. Bu ikisi kronik seyreden, ya da kronikleþtirdiðimiz hastalýklardýr ve de yumurta yoluyla civcive geçiþleri ile saðlýðý ve ekonomiyi en aðýr etkileyenlerdir. Salmonella enfeksiyonlarý, tüketici saðlýðýnýda direkt etkileyen bir zoonoz olduðundan, üretimden sofraya kadar etkili kontrolü sistemlenmiþtir. baþarýsýz olunacaðýndan korumada serolojik yoklamalarý esas almak gerekecektir. Böylece, erken saptanabilen ocaðýný kurutarak yayýlýmýn önü alýnabilir. Bu hedefle ülkeler kendi sistemlerini belirlemiþlerdir: USA' da Mg, Ms ve Mm ulusal þartlarda kontrole tabidir ve 4 aylýkken ari olmasý istenir. AB ülkelerinde; Mg ve Mm; 90/539/EEC direktifiyle; birlik içerisindeki ticareti, 3.ülkelerden kanatlý ya da döllü yumurta ithalatlarýnda kaliteyi kontrolde tutabilmek üzere, damýzlýk sürünün yumurtaya baþlamasýndan hemen önce ve devamýndaki her 3 ayda bir örneklemelerle serolojik takibini þart koþmaktadýr. Buna karþýn, ekonomik olumsuzluðu ötesinde, insan saðlýðýna direkt etkisi olmayan bir hastalýk düþününüz ki, bu güne dek, ortak ve net bir kontrol programý oluþturulamamýþ olsun; bu Mg'dir. Enfeksiyonla savaþýmda hedef eradikasyon umutlu deðil, olumsuzluðunu minimize etmek amaçlýdýr. Zira ticari broiler ve yumurtacýlarýn artmasý ve bu sektörlerin kontrol-korumasýndaki güçlük problemin sürekliliðinin nedeni olacaktýr. Mikoplazmalarýn kontrolünde Dünyaca önerilen sistemlerde ortak hedef; GPS bazýnda eradike edip, PS seviyesinde ise, iyi bir biyogüvenirlilikle hastalýktan arî yapýyý korumaya çalýþmaktýr. Doðal enfeksiyonlarda kuluçka süresinin çok uzayabilmesi, bulaþmanýn yavaþ olmasý ve de klinik semptomlar gözlendiðinde çok gecikmiþ olunacaðý nedenle, sýk taramalarla takibi çok önem kazanýr. Dezavantaj olarak, izolasyonu da çoðu kez uzun süreç gerektireceði ve sýk olarakta 6 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

9 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 5 7

10 Ýngiltere için kanatlý saðlýðý þemasýnda Mg ve Mm testlerinin yumurtaya girmeden 4 hafta öncesinden daha geride olmamak kaydýyla baþlayýp, sonrasýnda da her 12 haftada bir yapýlmasý istenmektedir. Önerilen örnekleme; 4000 ve daha yukarý sayýdaki sürü için 60 hayvan ile %95 güvenirlikle,% 5 prevalansý ifade etmektedir.% 99 güvenilirlikle gözleyebilmek için örnek sayýsý 90 olmalýdýr. Bizim mücadele programlarýmýz; USA sisteminin kötü bir montajýdýr, þartlarýmýz gerekleri esas alýnmamýþtýr. Çünkü ülkeler, uygulanacak testlerin sýklýðýna ve düzeylerine; sürü tipi, test nedeni, þirket politikasý, ihracat gereksinimi ve finansiyal sýnýrlamalar gibi bazý ulusal faktörlere baðlý olarak karar verirler. Bizde; Laboratuvarlarýmýz ve de temel gereksinimlerini oluþturmaksýzýn, yaklaþýk damýzlýðýmýzýn Mg, Ms ve Sp kontrollerini yüklenilmiþtir, üstelik %5 oranýnda örnekleme ve 6 ay ara ile tekrarý þartlarýyla. Bu programýn yaklaþýk serum örneðinin iþlenmesi demek olduðu düþünülürse, þartlarýmýzda,6 ayýn mesai saatleri toplamýnýn yetmeyeceði görülecektir. MG KONTROLÜNDE SEROLOJÝ 1-SEROLOJÝDE AMAÇ Sürü geneli denetlenecektir. Klinik belirtilerin varlýðýnda erken tanýya yardýmcý olacaktýr. Damýzlýk sürülerde uygulanacak monitoring ve daha sýk takip gereken sürülerin tanýmlanmasý saðlanacaktýr. 2-SEROLOJÝDE KULLANILIRLIK Serolojinin belirleyici olmasý için; klinik belirtilerle birlikte pozitif olmasý yada sürünün büyük bir yüzdesinin HI ve ELÝSA testlerle pozitif bulunmasý gerekir. Birçok durumda pozitif ya da þüpheli serolojik bulgularýn kültür ve/veya PCR ile doðrulanmasý gerekecektir. 3-SEROLOJÝDE DUYARLILIK (SENSÝVÝTE) Testin enfekte /sürüyü belirleme yetisidir (Yanlýþ negatif veriler olmamalýdýr). 4-SEROLOJÝDE ÖZGÜLLÜK (SPESÝFÝTE) Testin negatif sürüyü saptama yetisidir (Yanlýþ pozitif veriler olmamalýdýr) HANGÝ GÜNDEN BAÞLAYARAK ÖRNEKLEMELÝ Yatay bulaþma zannedildiðinde çok daha yavaþtýr. Bulaþmada temel kaynak, enfekte anaçlardýr. Enfeksiyon periyodunun ilk devresinde,bulaþýk yumurta yok denecek kadardýr, akut devresinde ise % 35 oranýnda etken taþýyan yumurta üretebilirler. Bu oran,3-4 hafta sonrasýnda % 1'e kadar düþecektir ama hiçbir zaman sýfýr olmayacaðý gibi zaman zaman hastalýk klinik form da kazanacaktýr. Çýkan enfekte civcivlerde ancak, 2.hafta sonunda klinik bulgular göstereceklerdir. Dolayýsýyla þüpheli anaçlarýn yumurta sarýsý kontrollerinden yola çýkabilmek en hýzlý olanýdýr; Lam Agg. Testi ile yapýlabilir, ama yalancý pozitifliðin önemli payý hesapta tutulmalýdýr. Civcivin ilk günündeki serolojik kontrolleri ELISA testi ile saðlanmalýdýr. 48 saatten sonra iyi sonuç alýnmayabilir; antikorlar 4.günden giderek hýzla azalacak ve 18. günde kaybolacaktýr. Çabuk lam aglütinasyonla testi denenecekse, civciv kan serumundaki yüksek lipit varlýðý nedeniyle yanlýþ pozitiflikler artacaðý hesapta tutulmalýdýr. Bu türlü þüpheler yapýsýnda, "serum katlý dilüsyonlarýyla" doðruya yaklaþýlabilir. Bu durumda, güvenilir pozitif serum kontrolleriyle testi doðrulamak önemlidir. HANGÝ SIKLIKTA ÖRNEKLEME Öncelikle; yumurta ve çýkan civcivlerin temizliðinden emin olunmalýdýr. Periyodik testleri haftalardan giderek baþlatýlmalý, riskler varlýðýnda 3 hafta ve izole 8 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

11 bölgelerde ise 4-6 hafta aralýklarla uygulama önerilmelidir. 3 haftalýk aralýklarla test uygulamalarýnýn en büyük avantajý, pozitif olarak belirlenen sürü yumurtalarýnýn inkübatörden atýlabilmesi olanaðýný saðlamasýdýr. NE MÝKTAR SERUM Enfeksiyonun kuluçka sürecinin çok deðiþken olmasý ve sürüdeki yavaþ yayýlýmý göz önünde tutularak fazla sayýda örnek þarttýr. % 5 oranýnda ya da standart olarak, her sürü geneli için 500 serum öngörülür. Pozitifliðin az ya da yok, ama þüphelilerinin fazlalýðý yapýsýnda, 20 gün içerisinde, daha yüksek sayýda serumla kontrolü yinelemek doðru olanýdýr. pozitifliðin çapraz olarak Ms'e yansýmasý çok daha seyrek olasýlýktýr). Spesifite düþüktür. Donmuþ serumlardan yapýlan test görsel yanýlgýlar oluþturabilir. Yaðlý adjuvanlý inaktif aþýlamalarýn devamýndaki 2-5 hafta içerisinde yanlýþ pozitiflikler göstermesi ve bu olumsuzluðun birkaç hafta sürmesi beklenebilir. Bu þartlardaki pozitiflikler durumunda,2-3 hafta sonra yeniden kontrol saðlanmalý ya da izolasyona gidilmelidir. MÝKOPLAZMA BULGULAMADA SEROLOJÝK BAKILAR AGLÜTÝNASYON HI ELÝSA ÇABUK LAM AGG. TEST IgM antikorlarý detekte eder (7.günden sonra) Kolay, hýzlý ve ekonomiktir fakat antijene baðlý olumsuzluklar sýktýr. Ms ile müþterek epitoplarý vardýr, kros aglütinasyon gösterebilir(mg Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 9

12 Testteki negatiflik kesindir ama pozitiflikler konfirme edilmelidir, serumlarýn inaktive edilmesi önerilir. Civcivler ve yumurta sarýsýnda yanlýþ pozitiflikler beklenir. Antijen üretimindeki hatalar sýktýr. % 15 oranýndaki pozitiflik sürü için kesin kabul edilip, izolasyona gidilmelidir. TÜP AGG. TEST IgM antikorlarý detekte edecektir. Yanlýþ pozitiflikler yönlü (Lam.Agg.'ye oranla) daha emin sonuçlar beklenir. Yine, antijen üretimine ilgili problemler sonucu etkileyecektir. HI TEST IgG antikorlarý detekte edecektir Çok daha spesifiktir.4 patojen için kullanýlabilir deðerdedir.(ancak, Ms, Mm ve Mi'nin bazý suþlarýnda cevap alýnabilir). bunlar HI ile konfirme edilmelidir. Kit üretim farklýlýðý ve ortam þartlarý laboratuvarlar arasý farklýlýklar oluþturur. TEÞHÝS Altýn standart; izolasyon ya da PCR gayretleri, klinik benzerlik ve/veya kesin serolojik pozitifliklerin bulgulanmasý devamýndaki giriþim olmalýdýr. Çünkü: Erken serolojik test uygulamalarýnda antikor saptanamayabilir, Mg ve Ms'in orta güçteki suþlarý zayýf immun yanýt oluþturabilir, Þimiyoterapötik uygulamalarý devamýnda, Kültür ve PCR negatif sonuçlar verebilir, Antijenik olarak farklýlýk gösteren suþlar saptanabilir, Dayanaksýz uygulanan PCR testi ile, sürü enfeksiyonunu ifade etmeyen sayýda yada ortam kontaminantý olabilecek etkenler deðerlendirmeye alýnmýþ olabilir. Düþük ya da orta hassaslýktadýr. Hastalýktan 2-4 hafta sonrasýndaki reaksiyonlar detekte edilebilir. Antijen üretimi problemdir (laboratuvarlar arasý deðerlendirme farklýlýklarý sýktýr) ELISA TEST (1.jenerasyon üretimler baþarýlý deðildi. Sonrasýnda, monoklonal antikorlara dayalý immunodominant antijenlerle problemler büyük çapta giderilebilmiþtir). Öncelikle IgG ve fakat IgM antikorlarý da detekte edeceði varsayýlýr. Yüksek sensiviteye sahiptir Spesifite, kit markalarýna göre deðiþkendir; hafif ve aðýr zincirleri detekte edebilenler tercih edilmelidir. Özellikle genç damýzlýklarda, þüpheli ya da düþük pozitifliklerin % 5'i yanlýþ deðerlendirilebilir; 10 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

13 Kültür Trakeal veya konhal yarýktan alýnan svap örnekleri laboratuvara ulaþtýrýlýr. Nonspesifik izolatlarýn eradikasyonu için, kültür sonrasý, spesifik antikorlarla desteklenmiþ idantifikasyona gidilmesi önemlidir. Kültür çalýþmalarý, örneklerin kontaminantlarla kirlilik oranýna ve de yukarýda konu ettiðimiz nonspesifik benzerlerin eradikasyonu sürecine baðlý olarak uzayan ve çoðunlukla gerekli çabuklukta olmayan bir zaman içerecektir. Endüstrinin en inatçý ve adaptasyon yeteneði yüksek patojenlerindendir, Suþlar özellik deðiþtirebilirler, Diðer enfeksiyonlarla iþbirliði geliþtirerek problemi komplike edebilirler, Konakçý hayvanda uzun süre canlý kalabilirler, Teþhislerinde zorluklar yaþanýr, Kontrol ve eradikasyon programý uygulamak güçtür. PCR Gereði yetide organize edildiðinde, bu þimdilerdeki en hýzlý ve güvenilir metoddur. Böyleyken; Test ortamýna, örneðin saðlanýþýna ve de nonspesifik kirliliklere baðlý yanlýþ verileri beklenebilir. Örneðin; anaçlarý Mg negatif olan günlük civcivlerde PCR pozitiflikleri, sýk konu edilen hatalý sonuçlardandýr. Ýmmünohistokimya Güvenilir bir testtir, ama nonspesifik doku markýrlarý yanýltýcýlýðý göz ardý edilmemelidir SONUÇ OLARAK; SAVAÞIM GÜÇTÜR Dünya hastalýðýdýr, Yüksek hastalýk i n s i d a n s ý kapasitelidirler, Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 11

14 TÜRKÝYE DE DAMIZLIK SÜRÜLERDE MYCOPLASMA ÝZLEME PROGRAMI TÜRKÝYE DE MYCOPLASMA MEVZUATI VE ÜLKEMÝZDE YAPILAN UYGULAMALAR Dr. Asiye DAKMAN Merkez Veteriner Kontrol ve Araþtýrma Enstitüsü Etlik/Ankara GÝRÝÞ Kuluçkahane Ve Damýzlýk Kanatlý Ýþletmelerinin Saðlýk Kontrollerinin Önemi Tavukçuluk sektörü, hayvansal protein açýðýnýn kapatýlmasý, halkýmýzýn dengeli ve saðlýklý beslenmesi ve ülke ekonomisine katkýsý ile büyük önem taþýmaktadýr. Soframýzda saðlýklý beyaz et ve yumurta tüketimi ancak üretimin baþlangýç noktasýnda saðlýklý damýzlýk sürülerin yetiþtirilmesi ile baþlar. Saðlýklý sürülerin devamlýlýðýnýn saðlanmasý ise ancak teknik, hijyenik ve saðlýk açýsýndan uygun, biyogüvenlik önlemlerinin alýndýðý ve düzenli saðlýk kontrollerinin yapýldýðý iþletmeler ile mümkündür. Damýzlýk sürülerin ve bu sürülerden elde edilen civcivlerin özellikle vertikal yolla bulaþan hastalýklardan ari olup olmadýðýnýn periyodik olarak kontrol edilmesi, damýzlýk iþletmelerinde ülke genelinde saðlýk yönünden bir örnekliliðinin saðlanmasý tavukçuluk sektörü için büyük önem arz etmektedir. Tavukçuluk sektöründe hizmetlerin etkinliðinin artýrýlmasýna fayda saðlamak; kuluçkahane ve damýzlýk iþletmelerinde hijyenik koþullarýn iyileþtirilmesi ve özellikle insan ve hayvan saðlýðýný korumak amacýyla hastalýklar yönünden sürülerin peryodik olarak kontrol edilmesi, saðlýk, bakým ve besleme hizmetlerinin dünyadaki yeni geliþmeler çerçevesinde verilmesinin saðlanmasý amacýyla Tarým ve Köy Ýþleri Bakanlýðý Koruma Kontrol Genel Müdürlüðü, Veteriner Kontrol ve Araþtýrma Enstitüleri marifetiyle Kuluçkahane ve Damýzlýk Ýþletmelerinin kontrol faaliyetlerini yürütmektedir. Bu amaçla ilk olarak 3 Haziran 1989 tarih ve sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlan Kuluçkahane ve Damýzlýk Ýþletmelerinin Saðlýk ve Kontrol Yönetmeliði yürürlüðe girmiþtir.1998 ve 2004 yýllarýnda yeni geliþmeler ve teknolojiler göz önünde bulundurularak yönetmelik güncellenmiþtir. Son olarak tarih ve sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlanan yönetmelik yürürlüðe girmiþtir. KULUÇKAHANE VE DAMIZLIK KANATLI ÝÞLETMELERÝ YÖNETMELÝÐÝ Amaç Kanatlý hayvanlara ait kuluçkahaneler ve damýzlýk kanatlý iþletmelerinin teknik, hijyenik ve saðlýklý þartlarda kurulmalarýný saðlamak, Ýþletmenin atýk ve artýklarýnýn çevre ve toplum saðlýðýna zarar vermesini önlemek, biyogüvenlik tedbirlerinin alýnmasýný temin etmek, Kanatlý hayvan hastalýklarýnýn yayýlmasýný engellemek, Bu tür iþletmelerin yer seçim, kuruluþ ve çalýþma izinlerini vermek, Bakanlýkça belirlenen hastalýklardan ari olan kuluçkahane ve damýzlýk kanatlý iþletmelerini sertifikalandýrmaktýr. Dayanak Bu yönetmelik; tarihli 3285 sayýlý Hayvan Saðlýðý ve Zabýtasý Kanunu tarihli ve 441 sayýlý Tarým ve Köyileri Bakanlýðýnýn Kuruluþ ve Görevleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname'nin 2. maddesi tarihli ve 6343 sayýlý Veteriner Hekimliði Mesleði Ýcrasýna, Türk Veteriner 12 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

15 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 5 13

16 Hekimleri Birliði ile Odalarýn Teþekkül Tarzýna ve Göreceði Ýþlere Dair Kanunun 5. maddesi ve 11.maddesinin 2. fýkrasýna dayanýlarak hazýrlanmýþtýr. Mevzuat Kapsamýnda Yürütülen Faaliyetler Kuluçkahane ve damýzlýk iþletmelerinin kurulmasý için uygun yer seçimi, Tesisin uygun koþullarda inþa edilmesinin ve çalýþmasýnýn saðlanmasý, Bu iþletmelerin en az yýlda 2 kez olmak üzere düzenli saðlýk kontrollerinin yapýlmasý mevzuat kapsamýnda yürütülen baþlýca faaliyetler olarak sayýlabilir. Kuluçkahane ve Damýzlýk Ýþletmelerinin Çalýþma ve Saðlýk Yönetmeliði Uygulama Talimatý Yönetmelik çerçevesinde uygulamada meydana gelebilecek aksaklýklarý önlemek ve yönetmelik gereðince ihtiyaç duyulan hususlarýn açýklanmasý amacýyla 2004/49 Sayýlý uygulama talimatý yürürlüðe konulmuþtur. Uygulama Talimatýna göre Kuluçkahane ve Damýzlýk iþletmelerinin kontrol faaliyetleri iki ana baþlýk altýnda incelenebilir: 1.Kuluçkahane Kontrolü Kuluçkahaneler, Kuluçkahanelerin yeri; Kuluçkahanenin bölümleri; Kuluçkalýk yumurta temini; Kuluçkahanenin hijyen þartlarý; Kuluçkahanelerde saðlýk kontrolü için sanitasyon kontrol kartýndaki koþullar Kuluçkahanede tutulmasý gereken kayýtlar yönünden kontrol edilirler. a) Kuluçkahane Ýþletmelerinde Tutulmasý Gereken Kayýt ve Ýstatistikler; Kuluçkahaneye gelen yumurtalarýn orijini ve kaç günlük olduklarý, Kuluçka makinesine giren yumurtalarýn miktarý, ýrký ve konuluþ tarihi, Çýkým makinelerine alýnan yumurtalarýn, aktarma tarihi, dölsüz yumurta ve embriyo ölümleri sayýsý ve oraný, Çýkým bölümünden sonra saðlam, sakat, kabuk altý ve ölü kanatlý yavru sayýsý, kuluçka randýman grafiði, Satýlabilir kanatlý yavru sayýsý, " Ýþletmede çýkmýþ olan hastalýk kayýtlarýnýn tutulmasý, Ýþletmede elde edilen kanatlý hayvanlarýn hangi kiþi veya kuruluþlara verildiðini gösterir liste Denetim defteri kayýtlarý düzenli olarak tutulmalýdýr. b) Kuluçkahane Bölümlerinin Saðlýk ve Hijyen Kontrolü Ýþletmenin Sanitasyon Kurallarýna Uygunluðunun Kontrolü: Kuluçkahanenin çeþitli bölümlerinden hava, zemin ve duvardaki bakteri ve mantar sayýsýný belirlemek amacýyla periyodik olarak mikrobiyolojik kontroller yapýlýr. Yumurtalarýn Saðlýk Kontrolü: Kabuk altý kalmýþ civciv ve embriyonal ölümlerden laboratuvar muayeneleri için en az 5'er adet örnek alýnýr. Civcivlerin Saðlýk Kontrolü: Saðlýklý görünen civcivlerden en az 10 adet örnek alýnýr. Numunelerden Yapýlan Mikrobiyolojik Analizler Kuluçkahanelerden alýnan örnekler laboratuvarda; - Total Bakteri - Total Mantar - Salmonella spp - Mycoplasma spp varlýðý yönünden incelenirler. 14 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

17 Kuluçkahanenin Asgari Kontrol Edilmesi Gereken Bölümleri - Kuluçkahane giriþi, - Ýdare, giyinme odasý, - Soðuk oda, - Yumurta tasnif odasý, - Fumigasyon odasý, - Ön ýsýtma odasý, - Çalýþýr vaziyeteki geliþim makinasý, vakalarý, otopsi bulgularý, performans bilgilerini gösterir kayýt cetvelleri, Damýzlýk kanatlý iþletmelerinde bulaþýcý hastalýklara karþý uygulanan aþýlama, ilaçlama programlarý, Damýzlýk kanatlý iþletmelerinde aþýlama sonrasý serolojik testlere ait sonuçlarý gösterir saðlýk kontrol kartlarý, Sorumlu veteriner hekimin bizzat kendisi tarafýndan çýkýmdan sonra veya iþletmenin - Çalýþýr vaziyetteki boþ çýkým makinasý - Civciv tasnif odasý - Yýkama odasý 2. Damýzlýk Kanatlý Ýþletmelerinin Kontrolü Damýzlýk iþletmeleri; Damýzlýkçý iþletmenin yeri; Damýzlýkçý iþletmenin bölümleri; Damýzlýkçý iþletmenin hijyen þartlarý; Damýzlýkçý iþletmenin saðlýk kontrolü için sanitasyon kontrol kartýndaki koþullar Damýzlýkçý iþletmenin tutulmasý gereken kayýtlar; Kümeslerde bulunan kanatlý hayvanlarýn saðlýk yönünden periyodik kontrollerinin takibi yapýlýr. tedavi kontrol performans Mycoplasma Enfeksiyonlarý Enteritisler ORT a) Damýzlýk Kanatlý Ýþletmelerinde Tutulmasý Gereken Kayýt ve Ýstatistikler; Premix Damýzlýk kanatlý kümeslerine ait üretim, ölüm, salgýn hastalýk Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 15

18 kendi kümeslerinde mevcut olan damýzlýklarýn aþýlamalarý ile yapacaklarý saðlýk muayene sonucunda düzenleyecekleri ve imza altýna alacaklarý saðlýk raporlarý, Ýþletmede çýkmýþ olan hastalýk kayýtlarýnýn tutulmasý, Ýþletmede elde edilen kanatlý hayvanlarýn hangi kiþi veya kuruluþlara verildiðini gösterir liste Denetim Defteri kayýtlarý düzenli olarak tutulmalýdýr. b) Damýzlýk Ýþletmelerde Hijyen ve Saðlýk Kontrolü: Damýzlýk amaçla kanatlý yetiþtirilen kümesler en az altý ayda bir olmak üzere ve gerektiðinde süreye bakýlmaksýzýn saðlý kontrollerine tabii tutulur. Saðlýk kontrolleri için sürüyü temsil edecek kadar örnek alýnarak ilin baðlý bulunduðu Veteriner Kontrol ve Araþtýrma Enstitüsünde serolojik ve bakteriyolojik yönden incelenirler. Özellikle Salmonella. Gallinarum, S. Pullorum, S. enteritidis, S. typhimurium, Mycoplasma gallisepticum, M. synovia ve M. melagridis tarafýndan meydana getirilen hastalýklar yönünden kontrolleri yapýlýr. Damýzlýklarda Laboratuvar Muayenesinden Önce Dikkat Edilecek Hususlar Bakteriyolojik ve serolojik testler yapýlmadan 3 hafta önce, bu muayenelerin sonuçlarýný olumsuz yönde etkileyebilecek antibiyotik, kemoterapötik, ilaç ve yaðlý adjuvanlý aþýlar kullanýlmamalýdýr. Devekuþu iþletmelerinde yönetmelikte belirtilen serolojik testler uygulanmaz. Damýzlýklara Mycoplasma ve Salmonella gallinarum aþýlarý uygulanmaz, ancak resmi olarak ruhsatlandýrýlmýþ inaktif S.enteritidis aþýsý kullanýlabilir. Damýzlýk Kümeslerin Mikoplasma galliseptium, Mikoplasma synoviya ve Mikoplasma meleagridis Enfeksiyonu Yönünden Kontrolü Kanatlýlarda M. gallisepticum, M.synovia ve hindilerde M. melagridis'in neden olduðu ve vertikal yolla bulaþan infeksiyonlarýnýn önüne geçmenin baþlangýç noktasý damýzlýk sürülerin bu enfeksiyondan uzak tutmaktýr. Aksi takdirde enfekte damýzlýk sürülerden elde edilen yumurta ve civcivler aracýlýðý ile hastalýk nesilden nesile ve ülke genelindeki diðer iþletmelere kolaylýkla yayýlýr.hastalýðýn tedavisinde kullanýlan antibiyotikler olmakla beraber sürüdeki verim düþüklüðü ve tedavi masraflarý nedeniyle önemli ekonomik kayýplara neden olur. Enfekte sürülerden elde edilen yumurtalar egg-deeping yöntemi ile kullanýlabilse de asýl olan saðlýklý hayvanlardan oluþan sürüleri oluþturmak ve düzenli kontrollerle sürünün taranmasýdýr. Mycoplasma Ýnfksiyonlarý Yönünden Yapýlan Laboratuar Muayeneleri a) Serolojik Testler Tavuklarda 16 haftalýktan itibaren kontroller baþlar, Pure-line'larda sürüdeki diþi ve erkeklerinin %5'i, Grand parentlerin %5'i Parent stok'larda, sürü 16 haftalýk olduðunda, Mevcudu 5000'den az olan sürülerde, sürünün %5'i, 5000 ve daha fazla ise en az 300 kanatlýdan alýnan kan serum örnekleri serolojik yönden muayene edilirler Hindilerde 12 haftalýktan itibaren kontroller baþlar, 300 veya daha az sayýdaki sürünün tamamý, 3000'e kadar olan sürülerde en az %10'nu, 3000'den fazla olan sürülerde 300, Sertifikasyonun takibi için, erkek sürüden minimum 30 ve diþi sürüden minimum 60 kan serumu örneði 6 ay sonra yeniden test edilmelidir. Süs kuþlarý 16 haftalýktan büyük olduklarýnda veya seksüel olgunluða eriþtiklerinde (hangisi önce olursa) kontrolleri baþlar 16 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1

19 En az %1'inin kan serumu test edilir veya sürünün %5'den seçilmiþ yumurta sarýsý test edilir. Ýthal edilen damýzlýk yumurtalarda yumurtaya kadar rastgele seçilmiþ 30 adet, 'den fazla yumurtadan ise 60 adet, bakteriyolojik ve serolojik yöntemlerle muayene edilir. Þüpheli durumlarda, örnek alýnan yumurta partisinden çýkan civcivler bakteriyolojik yöntemle incelenir. MG- MS -MM Yönünden Yapýlan Serolojik Testler Tarama Testleri Çabuk serum aglütinasyon, Serum plak dilüsyon, 1:25 ve daha yüksek reaksiyonlar pozitif kabul edilir. d) Hemaglutinasyon- Hemaglutnasyon Ýnhibisyon Testi (HA-HI) Ig G'lerin tepit edilmesi esas alýnýr. 1/80 ve daha yüksek titreler pozitif 1/40 veya 1/20 titreleri kuvvetli þüpheli kabul edilir ve þüpheli durumlarda test tekrar edilir. e) ELISA Testi Kitin belirttiði metoda göre deðerlendirilir MÝKOPLAZMA REAKTÖRLERÝNÝN TESPÝTÝ Serolojik olarak pozitif bulunan sürülerde reaktörlerin tespit edilmesi amacýyla etken izolasyonu ve identifikasyonuna gidilir. Tüp aglütinasyon, Doðrulama Testleri Hemaglütinasyon inhibisyon, ELISA a) Çabuk Serum Aglütinasyon -Pleyt Aglutinasyon Testi (PAT) : Tarama Testi olarak kullanýlýr.mg, MS ve MM antijenleri kullanýlarak yapýlýr. Mycoplasma enfeksiyonlarýnýn baþlangýcýnda ortaya çýkan IgM'lerin varlýðýnýn tespit edilmesi esas alýnýr. b) Serum Plak Dilüsyon Testi (SPD) Çabuk serum aglutinasyon testinde ortaya çýkan nonspesifik reaksiyonlarý ve Mikoplasma antikorlarýnýn düzeyini deðerlendirmede kullanýlýr 1/10 ve üzeri titre tespit edilmesi pozitif kabul edilir. c) Tüp Aglütinasyon Testi (TAT) Mikoplasma antikorlarý düzeyini deðerlendirmede kullanýlýr Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1 17

20 Bu amaçla Muayene Ýçin Alýnacak Örnekler: - Turbinantlar, - Trachea, - Hava keseleri, sinuslar, nasal pasajlar, solunum yolu eksudatlarý, - Sinoviyal sývý, - Yumurtalar (sarý, sarý kesesi, membranlar ve allantoik sývý) steril sývap ile direk olarak örneklenir. Etken Ýzolasyon ve Ýdentifikasyonu Amacýyla Kullanýlan Yöntemler PCR, Etken Ýzolasyonu - Besi yerine ekim - Emriyolu Tavuk Yumurtasýna ekim - Ýn Vivo Bio-assay Yöntemi Bakteriyolojik Muayene Doku örnekleri, eklem sývýsý inhibitör etkileri nedeniyle 1/10 dilüe edildikten sonra ekilir. Örneklerden 2 adet sývý 2 adet katý Mycoplasma besi yerine ekilir PPLO broth ve PPLO agar (NAD, At serumu vb. ile zenginleþtirilmiþ), Frey's Medium, M.meleagridis gibi zor üreyen türler için yatýk zenginleþtirilmiþ agar gibi özel besi yerleri kulanýlmaktadýr. Sývý besi yerinde üreme belirtileri gözlendiðinde (ph düþmesi veya sývý besiyerinin bulanmasý) veya inkübasyonun 4. ve 5. günlerinde sývý besiyerinden katý besi yerine transfer edilir. Tüpler 37' C'de 21 gün inkübe edilir. Petriler 3-5 gün 37' C'de yüksek nem altýnda inkübe edilir. her biri sývý besiyerine orjinal izolasyon için transfer edilir. Üreme koloni mikroskobunda kontrol edilir. Küçük yuvarlak, yarý þeffaf, yüksek merkezli, ortasý düðmeli koloniler mikoplazma olarak þüphelenilir. Ýzolatlar Ulusal Mycoplasma Referens Laboratuvarý Pendik Veteriner Kontrol ve Araþtýrma Enstitüsünde serotiplendirilir 18 Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1