SOSYAL GÜVENLİĞİN SOSYOLOJİSİ (ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL GÜVENLİK ALGILARI) Doç.Dr. Levent ERASLAN

Transkript

1 SOSYAL GÜVENLİĞİN SOSYOLOJİSİ (ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL GÜVENLİK ALGILARI) Doç.Dr. Levent ERASLAN

2 Sosyoloji biliminin toplumsalın her türlü alanına ve problemlerine dönük analiz yapabilme pratiği ve hareket zemini; Sanayi döneminin kendine özgü endüstriyel zemininde ortaya çıkan sosyal güvenlik kavramı ile etkileştiğinde sosyal güvenlik sosyolojisi adı verilen bir alt disiplinin oluşmasına neden olmaktadır. Tarihsel zaman içinde hemen hemen aynı dönemlerde ortaya çıkan sosyoloji ve sosyal güvenlik kavramının problem alanları sosyolojinin de ilgi ve çalışma alanlarına girmektedir. Buna göre sosyal güvenlik sosyolojisi; sosyal güvenliğin ilgi alanına giren konuların sosyolojik verilerle desteklenerek ve sosyolojik bir bakış açısı içinde irdelenmesidir

3 Endüstrileşmeye bağlı olarak kentleşme ve geniş ailenin yerini çekirdek aileye bırakması gibi sosyal yapıda ortaya çıkan değişmeler, sosyal güvenlik sistemlerinin kurulmasını gerektirmiştir. Bu bağlamda sosyal güvenlik sistemlerinin sosyolojik faktörlerin etkisiyle ve sosyal sorunlara çözüm aramak üzere oluştuğu söylenebilir. Sosyal güvenlik sosyolojisinin kavramsal olarak gelişim tarihi tam olarak belirgin olmamakla beraber, başlangıcının ünlü Fransız Le Play in madenci ailelerine dönük yaptığı monografi çalışması sayılabilir. Terim olarak ise Demirbilek e göre 9 yılında Meksika daki Sosyoloji Kongresinde kullanılmıştır. Daha sonra 9 ve 97 te yapılan VI ve VII. Dünya Sosyoloji kongreleri sosyal güvenlik sosyolojisi ile ilgili yapılan uluslararası ilk toplantılardır. Daha sonraki dönemlerde özellikle 8 li yıllarda yaşanan ekonomik ve toplumsal dönüşümler sosyal güvenliğin toplumsal boyutunun yoğun tartışılmasına neden olmuştur. Özellikle İngiltere ve Almanya ile ABD orjinli çalışmalar literatürde yer alırken, sosyal politikalar alanı ile teorik-metodolojik yakınlaşmalar görülmektedir.

4 Sosyal güvenlik sosyolojisinin doğrudan ya da dolaylı ilgilendiği kavramlar şöyle sayılabilir; İş, emek, üretim, işsizlik, iş güvencesi, grev, lokavt, işçi sınıfı, emeklilik, sağlık, sağlık güvencesi, sosyal sorumluluk, yoksulluk, devlet yardımı, sosyal devlet, aile, çalışan kadınlar, çalışan çocuklar, dezavantajlı işçiler, sosyal konut, endüstriyel ilişkiler, sosyal sorun, ekonomik kriz, sosyal devlet, Refah devleti, yaşlılık, emeklilik, sosyal hareketlilik, göç, göçmen işçiler, sosyal yapı, sosyal adalet, sosyal yardım, vergiprim, sosyal politikalar, sosyal statü, eğitim, iş eğitimi, iş güvenliği, eğitimi, sosyal güvenlik eğitimi, iş kazaları ve sakatlık, iş kazası ve aileler, sosyal hizmetler, meslek, meslek hastalıkları, sosyal güvenlik programları, sosyal güvence, endüstri toplumu, ekonomik kriz ve yansımalarıdır.

5 Yaşlı nüfustaki artış doğum oranlarında azalma, yaşam süresinin uzaması, aile tiplerinin değişimi, sürekli işsizlik ve ortaya çıkardığı yoksulluk gibi bir çok sosyolojik faktör bir yandan sosyal güvenlik sistemlerinin görev ve fonksiyonlarını etkilemekte, öte yandan emeklilik fenomeni gibi çeşitli sosyal güvenlik konuları sosyolojik araştırmaların ilgi alanına dahil etmektedir( Örneğin, Genç 8 yaşındaki birinci sınıf öğrencilerine bundan yıl sonra nerede ve nasıl yaşamak isterseniz soruma bir çoğu emekli ve sahil kenti yanıtı vermektedir).

6 Sosyal güvenlik kavramı genellikle mevzuati bir yapı da algılanmakta ve gerekli kural ve düzenlemeler ile ki çoğu anlaşılmaz kanunlardır- sınırlandırmaktadır. Oysa sosyal güvenlik sosyolojisi bu uygulamaların sosyolojik yönüdür ve etkili kullanıldığında ortaya çıkan ve çıkabilecek birçok sorun önceden engellenebilir. Örneğin İşçi sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre son iki yılda en az, yılının ilk dört ayında ise en az 9 çocuk işçi iş kazaları nedeniyle yaşamlarını kaybetmişlerdir (Bu çocuklardan dördü Suriyelidir-Hürriyet,. Nisan İK)). Bu sonuca gelmeden önce oluşan sosyolojik nedenler ise; yoksul aileler, tercih edilen ucuz iş gücü, eğitim sisteminden erken ayrılan çocuklar, göçmen çocuk işçilerin çalıştırılmasıdır. Ülkemizde yaklaşık milyon çocuk işçi olduğu düşünüldüğünde alınması gereken tüm tedbirler sosyal güvenlik sosyolojisinin problem konusudur.

7 Sosyal güvenlik sosyolojisi sosyal tabakalar arasındaki eşitsizliğin farklı biçim ve sonuçları ile sosyal hareketliliğin sosyal güvenlik üzerindeki etkilerini de ele almaktadır. Göç sonucu sanayi kentlerine gelen kalifiye olmayan işgücünün üretim mekanizmalarına katılımı, iç ve dış göç sonucu bu kentlerde oluşan işçi ve göçmen bölgeleri, buralardaki sosyal ilişkiler, oluşturulan davranış kalıpları, alışkanlıklar, yeme-içme biçimleri, düşük eğitim süresi ve sonuçları da temel araştırma konuları arasındadır. Bu bölgelerde devletin sosyal yardımları ve oluşan yaşam alışkanlıkları, yardım beklentisi ve üretim sürecinden ayrılma yönelimleri de araştırma konularına eklenebilir.

8 Bireylerin sosyal güvenlik alanında yaşadıkları deneyimler mikro-sosyolojik düzeyde incelenmesi de ilginç bazı bulguların tespit edilmesine yardımcı olmaktadır. Mikro sosyolojik incelemeler, sosyal güvenlik desteklerinden faydalananlara dönük olup, bu desteklerin bireylerin tutum ve davranışlarına olan etkileri, sigortalılık kavramı, yeşil kartlılık, yaşlılık yardımı, bursluluk, gıda desteği gibi onlarca kalemde verilen bu yardımların toplum bazında bireye olan etkileri araştırma konusudur. Ülkemizde yaklaşık milyon 9 bin 9 ev bir başka deyişle milyon kişinin düzenli yardım aldığı gerçeği göz önüne alındığında bu denli geniş bir örneklem grubunun sosyolojik olarak incelenmesi yine sosyal güvenlik sosyolojisinin temel çalışma alanlarına girmektedir.

9 Örgütsel ve yönetsel olarak sosyal güvenliğin yönetimi de sosyal güvenlik sosyolojisinin çalışma alanıdır. Özellikle çalışma sosyolojisinin veri kaynakları işe koşularak, küçük ölçekli üretim sahalarından sosyal güvenliğin tepe yönetimine kadar her örgütlenme sürecindeki durum ve olaylar, çıkarılan yasalar (Örneğin emeklilik yaşı, iş güvenliği yasası vb.) bu disiplinin çalışma konularıdır. Örneğin ülkemizde iş kazalarının en yoğun yaşandığı üretim alanları yılı verilerine göre maden ve inşaat-yol sektörü olmasına rağmen yıllara göre artan iş ölümlerine rağmen iş yerlerinin gerekli tedbirleri almaması, gerekli kontrollerin gerektiği şekilde yapılmaması, yasal düzenlemelerin etki alanları vb. konular sosyal güvenlik sosyolojisinin temel araştırma konusudur. Soma ve Ermenek te acı bir şekilde yaşanan deneyimler, büyük inşaatlarda yaşanan ölümler, bu ortamlardaki iş alışkanlıkları, oluşan çalışma kültürü, işçi-işveren ilişkileri ve bunun yönetim süreçlerine yansıması gibi konular da sosyal güvenlik sosyolojisinin kapsamındadır.

10 İş kazalarında ölüm istatistikleri ve ölen işçilerin yaş, demografik özellikleri ve eğitim düzeyleri de sosyal güvenlik sosyolojisinin ilgi alanındadır. İş kazalarında ölümlere yaş aralığında bakıldığında yılı verilerine göre hayatını kaybedenlerin ü 9-, - yaş aralığında, - yaşları arasında, 9, - yaşları arasında 8, - 7 kişi, - yaşları arasında ise 8 kişidir. Bu yaş dağılımının sosyolojik anlamları ve parametreleri nelerdir sorusu sosyal güvenlik sosyolojisinin yanıt aradığı sorulardır. Ölümlü iş kazalarının çoğunluğu yılında sırasıyla Manisa (), İstanbul (98), Kocaeli (7), Ankara (8), Bursa (7), Antalya (7) da yaşanmıştır. Bu demografik dağılımın sosyolojik vurguları ile sektörlere göre dağılımı da inceleme alanındadır.

11 Eğitim düzeyi yükseldikçe iş kazalarının azaldığı evrensel vurgusu bağlamında eğitim ve iş kazalarının incelenmesi de sosyal güvenlik sosyolojisinin ilgi alanındadır. yılı İş kazaları ve Sağlık Problemleri raporuna göre son ay içinde istihdam edilen lise altı eğitimlilerin %.8 i bir iş kazası geçirirken genel lise mezunlarında bu oran %.7, lise dengi meslek okul mezunlarında %., yüksek öğretim mezunlarında ise % olarak tahmin edilmiştir. Eğitim ve iş kazaları arasındaki bu ilişki iş güvenliği öğretim programları makro ve mikro eğitim uygulamaları da sosyal güvenlik sosyolojisinin kapsamındadır.

12 Sosyal güvenlik kavramının toplumsal algıda yeri, bireylerdeki etkisi ve anlamı da sosyal güvenlik sosyolojisinin kapsamındadır. Örneğin Soma maden faciası ardından ülke gündemi yoğun bir şekilde iş güvenliği ve tedbirleri medya aracılığı ile genel ve özel gündemlerinde tartışmışlardır. Özellikle kaza sonrası ailelerin yaşadıkları travmanın önce ailedeki etkisi- ki kadın bir anda evin reisi olmuş, yaşamın idamesinde sorumluluğu artmıştır- sonra toplumsal etkilerin araştırılması, iş kazası ailesinin betimlenmesi, yaşadıkları travmanın sosyal boyutu, kadının erkeğin ölümü sonrası iş yaşamında yer alması, iş ve gelecek kaygısı, adalet beklentilerine dönük örgütlenmeleri, kaza sonrası toplumun eleştirel olarak iş ve güvenliği uygulamalarını irdelemesi Türk sosyal güvenlik sosyolojisinin güncel araştırma konuları arasındadır.

13 Aşağıda üniversite öğrencilerinin sosyal güvenlik ve iş güvenliği-iş güvenliği eğitimi algısına dönük yapılan bir araştırma sonuçları paylaşılmıştır.

14 Bu araştırmada hem nicel hem de nitel yöntemlerden yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu, tarama modeline dayalı betimsel bir çalışma niteliğindedir. Tarama modelleri, geçmişte veya halen var olan bir durumu, var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Bu yöntem yoluyla üniversite öğrencilerinin sosyal güvenlik kavramına dönük algıları belirlenmeye çalışılmıştır. Nitel boyut ise "olgusal" ve "yargısal" olmak üzere iki veri grubundan meydana gelmektedir. Ayrıca Sosyal Güvenlik..gibidir. ifadesi ile metaforik algıların tespiti amaçlanmıştır.

15 Çalışma grubu; Araştırmanın çalışma grubunda -8 yaş grubunda üniversite son sınıf öğrencileri ve üniversite mezunları oluşturmaktadır. Yaş grubunun farklı olması araştırma sonuçlarının daha güvenilir olmasını sağlayacaktır. Araştırmaya kişi katılmıştır. - Nisan tarihleri arasında veriler toplanmıştır. Veri toplama aracı Sosyal Güvenlik Algısına dönük hazırlanan veri toplama aracı maddelik önermelerden oluşmaktadır. Veri toplama aracında iki temel konu ele alınmıştır. Bunlardan birinci iş güvenliği ve iş güvenliği eğitimi algısı diğeri de sosyal güvenlik algısı ile ilgilidir.

16 İş Güvenliği Ve İş Güvenliği Eğitimi Algısı.İş güvenliği ile ilgili yasal düzenlemeleri biliyorum. m Mean =, Std. Dev. =, N = Çalışma grubunun büyük bir bölümü iş güvenliği ile ilgili yasal düzenlemeleri bilmemektedir. Grubu oluşturan 77 kişi bu önermeye Hiç-Çok az katılıyorum yönünde görüş belirtmiştir. Sadece si büyük ölçüde ve tamamen katılıyorum yönünde görüş belirtmiş, kişi kararsızım skalasında görüş sunmuşlardır. Örneklem grubunun üniversite son sınıf ve mezun öğrencilerden oluştuğu gerçeği ile ortaya çıkan tablo oldukça düşündürücüdür.

17 .Kendi mesleğime dönük iş güvenliği ile ilgili yapmam gereken temel davranışları biliyorum. m Mean =,8 Std. Dev. =, N = Çalışma grubunu oluşturan üniversite son sınıf ve mezun öğrencileri iş güvenliğine dönük kendi mesleki davranışlarını bildikleri ( kişi) ve bilmediklerini ( kişi) yakın oranlarda belirtmişlerdir.

18 . Çalışma alanlarında iş güvenliğinin sağlanması temel insan haklarından biridir. 8 m Mean =, Std. Dev. =,8 N = Örneklem grubunun %9 ü iş güvenliğinin sağlanması temel insan haklarından biridir önermesine katılmaktadır. Bu yüksek oran grubun bilinçliliği bağlamında önemlidir. Özellikle son dönemde ülkemizde görülen iş kazalarına bağlı ölümlü vakalar, medyanın bu olaylara sık yer vermesi ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının çalışmaları bu sonucun oluşmasında etkili olabilir.

19 . Türkiye de işletmelerin iş güvenliğine çok önem verdiğini düşünmüyorum. m Mean =, Std. Dev. =, N = Bu önermeye grubun % si hiç ya da çok az katılmaktadır. Sadece %9 u iş güvenliğine önem verildiğini düşünmektedir. İş güvenliğine işletmelerin önem vermediği ve oluşan iş kazalarının ya da çevresel gözlem deneyimlerinin bu sonucu çıkartmada etkili olduğu söylenebilir.

20 . Türkiye de iş güvenliği kültürünün tüm çalışma alanlarında var olduğunu düşünüyorum. m Mean =,9 Std. Dev. =, N = İş güvenliği kültürünün çalışma alanlarında varlığı örneklem grubunun %8 ni tarafından olumsuz görülmüştür. Bu sonuç, uzun bir dönemde oluşan kültürel özelliklerin mevcut olmadığı anlamına gelmektedir. Karar vericilerin bu konu üzerinde düşünmesi ve politika üretmeleri gerekmektedir.

21 . Türkiye de çalışanların maruz kaldıkları riskler ve bunlarla baş etme yollarında etkin eğitim aldıklarını düşünmüyorum. m Mean =,7 Std. Dev. =, N = Örneklem grubunun yaklaşık %8 ni Türkiye de çalışanların maruz kaldıkları riskler ve bunlarla baş etme yollarında etkin eğitim aldıklarını düşünmemektedir. Bu sonuç Türkiye de iş güvenliği eğitiminin sorgulanması ve niteliğinin artırılması çalışmalarının ivediliğini gözler önüne sermektedir. İş ve İş güvenliği uzmanlığı eğitim programlarının ve yasaların niteliğinin artırılması gerçeğini de tekrardan ortaya çıkarmaktadır.

22 7. Türkiye de iş güvenliği eğitiminin nitelikli olduğunu düşünüyorum. m7 Mean =,87 Std. Dev. =, N = Yukarıdaki sonuç altıncı soru ile birlikte düşünüldüğünde işyerlerinde verilen eğitimin niteliğinin yetersizliği örneklem grubunca belirtilmiştir. Neden sonuç ilişkisi bağlamında verilen iş eğitiminin yetersizliği işçilerin maruz kaldıkları riskler ve bunlarla baş etme yollarında da etkin olmalarını engellemektedir.

23 8. Türkiye de iş güvenliği tedbirlerinin tüm çalışma alanlarında yeterince uygulandığını düşünmüyorum. m8 Mean =, Std. Dev. =, N = Örneklem grubunun % 8 i iş güvenliği tedbirlerinin tüm çalışma alanlarında yeterince uygulandığını düşünmemektedir. Yukarıda izleyen soru da benzer sonuçlar görülmektedir. İş güvenliği kültürünün yokluğu beraberinde iş güvenliği eğitiminin niteliksizliği beraberinde uygulamanın da yetersiz olmasına neden olmaktadır. Eğitim düzeyinin yüksekliği ile iş kazalarının azalması arasındaki bağıntı göz önüne alındığında karar vericilerin çok yalın bir gerçek olan bu duruma çözüm üretici politikalar geliştirmeleri gerekmektedir.

24 9. Çeşitli kurumlar tarafından verilen iş güvenliği uzmanlığı eğitiminin niteliği tartışmalıdır. m9 Mean =, Std. Dev. =,9 N = İş Güvenliği Uzmanlığı Temel Eğitim Programının süresi, teorik bölümü 8 saatten, uygulama kısmı da saatten az olmayacak şekilde tasarlanmıştır. Eğitim kurumları istemeleri halinde bu süreleri artırarak uygulayabilirler. Programın teorik bölümünün tamamı yüz yüze veya ilgili yönetmelikte belirtilen oranlara uygun olarak yüz yüze ve uzaktan eğitimin bir arada uygulanmasıyla gerçekleştirilebilir. Programın kalan saatlik bölümü uygulamaya ayrılmıştır. Katılımcıların, programın teorik bölümünü tamamladıktan sonra uygulama eğitimine başlamaları gerekmektedir. Uygulama eğitimi ile katılımcıların, programın teorik bölümünde edindikleri bilgileri uygulamada kullanmalarını sağlamak ve böylece uygulama becerilerini geliştirmek amaçlanmıştır. Bu kursların niteliği örneklem grubunun %8 ü tarafından tartışmalı bulunmuştur. Bu kursların eğitim programları, öğretim kadrosu, uzaktan eğitimin uygulama zorlukları ve katılımın denetlenememesi ile staj-uygulama çalışmalarında yaşanan aksaklıklar vb. sorun alanları iş güvenliği uzmanlığı eğitiminin grup tarafından tartışmalı bulunma nedenleri arasında sayılabilir.

25 . İş güvenliği eğitimi özel sektör ve devlet işbirliğinde verilmelidir. m Mean =,7 Std. Dev. =, N = Örneklem grubunun % 8 i iş güvenliği eğitiminde özel sektör ve devlet işbirliğini önemsemektedir. Yukarıda belirtilen sorun alanları ve özel sektörün hızla bu alanda eğitim vermesinin bir sonucu olacak artan eğitim kurumlarının tartışmalı uygulamaları bir işbirliğini gerekli kılmaktadır.

26 . İş güvenliği uzmanlığı uygulamasını etkili buluyorum. m Mean =,89 Std. Dev. =,8 N = Örnek grubu iş güvenliği uzmanlığı uygulamasını % oranında Hiç-Çok az katılıyorum şeklinde olumsuz bulmakta, % ü de olumlu bulmakta % 7 side kararsız bir yönelim göstermişlerdir. Bu sonucun çıkmasında ülkemizde son dönemlerde sıkça yaşanan iş kazalarının etkisi olabilir.

27 . İş güvenliğinin her öğretim kademesinde ders olarak verilmesini doğru buluyorum. m Mean =,7 Std. Dev. =,7 N = Örneklem grubunun % 8 i iş güvenliğinin her öğretim kademesinde ders olarak verilmesini doğru bulmaktadır. Torba yasa ile geçen hafta bu dersin mühendislik fakültelerinde okutulma kararının alınması sevindiricidir. Ayrıca bu dersi yıllar önce teknik okulda alan biri olarak dersin mutlaka uygulama ayağının ciddi bir şekilde yapılması gerekmektedir.

28 . Türkiye de iş güvenliği ihlallerine dönük yasal yaptırımların etkili olduğunu düşünüyorum. m Mean =,8 Std. Dev. =, N = Grubun %7 i Türkiye de iş güvenliği ihlallerine dönük yasal yaptırımların etkili olduğunu düşünmemekte, sadece % i etkili olduğunu düşünmektedir. Yasal yaptırımların son dönem değişiklikleri ile cezai ağırlıklarının artırılması önemli bir ilerleme gibi görünse de örneklem grubu tarafından yeterli algılanmamıştır. İş güvenliği kültürü, eğitim düzeyi ve niteliğinin artırılması ile caydırıcı yasal düzenlemeler iş kazalarının azalmasında örneklem grubu tarafından önemsenmektedir.

29 Sosyal Güvenlik Algısı. Sosyal Güvenlik sadece devletin sağladığı bir hizmettir. m Mean =,8 Std. Dev. =, N = Sosyal güvenliğin sadece devletin sağladığı bir imkan olduğu anlayışının zamanla değiştiği çalışma grubunun verilerinde de görülmektedir. Grubun % ı sosyal güvenliğin sadece devletle ilgili olmadığı, % 9 u ise sadece devleti sosyal güvenliği devlet ile ilişkilendirmektedir. Son dönemde artan bireysel emeklilik sistemleri, özel sigortaların artan etkinliği bu sonuçta etkili olabilir.

30 . Sigortalı olmak beni güvence de tutmaktadır. m Mean =, Std. Dev. =, N = Nostaljik olarak özellikle günlük konuşmalarda ve filmlerde geçen sigortalılık kavramı bireylere bir farkındalık, koruma ve güç kazandırırdı. Bu güç ve koruma hissi, günümüzde de devam etmektedir. Genç örneklem grubu sigortalı olmayı % oranında güvence olarak görmektedir. % ise bir güvence olarak görmemektedir.

31 . Türkiye de sosyal güvenliği yeterince etkili ve hizmet edici buluyorum. m Mean = Std. Dev. =,7 N = Sigortalı olmayı önemseyen örneklem grubu, Türkiye de sosyal güvenlik hizmetini yeterince etkili ve hizmet edici bulmamaktadır. Örneklem grubunun % 7 ü bu önermeye hiç katılmıyorum-çok az katılıyorum şeklinde bir yönelim göstermiştir. Sadece % ü Türkiye de sosyal güvenliği yeterince etkili ve hizmet edici bulmaktadır. Sosyal güvenlik uygulamalarında hizmet alanlar daha fazlasını, devlet de güvence sağladığı kişilerin sayıca fazla olmasını dikkate almaktadır. Bu bağlamda yukarıdaki sonuç çok da şaşırtıcı olmamıştır.

32 7. Yüksek maaş yerime sosyal güvenliği tercih ederim. m7 Mean =, Std. Dev. =, N = Sosyal güvenliğin öncelikli algılanmasına dönük sunulan bu önermeye çalışma grubundan kişi Hiç Katılmıyorum derken, kişi Çok Az Katılıyorum, kişi (%) kararsızım, kişi Büyük Ölçüde Katılıyorum, kişi Tamamen Katılıyorum şeklinde yönelim göstermişlerdir. Grup bu sonuçlara göre % oranında yüksek maaş yerime sosyal güvenliği tercih ederim yönündedir. Ancak ciddi bir oranda kararsızlık söz konusudur.

33 8. Sosyal güvenlik haklarımı biliyorum. m8 Mean =, Std. Dev. =, N = Yukarıda sonuç iş güvenliği bilgi düzeyi ile hemen hemen aynıdır. Bu önermeye grubun % i hiç katılmıyorum-çok az katılıyorum yönünde iken sadece % ü sosyal güvenlik haklarımı biliyorum demektedir. Yükseköğrenimli bir çalışma grubunda bu sonucun çıkması düşündürücüdür. Bu hakların nasıl ve hangi araçlarla öğretileceği üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmalıdır.

34 9. Sosyal güvenlik kavramının her öğretim kademesinde ders olarak verilmesini doğru buluyorum. m9 Yukarıdaki önermeye bağlı olarak bazı kararlar alınmalıdır bağlamında Sosyal Mean =,8 Std. Dev. =,8 N = güvenlik kavramının her öğretim kademesinde ders olarak verilmesini örneklem grubu %8 oranında doğru bulmaktadır. Buna göre iş güvenliği eğitimi ve sosyal güvenlik konularının birlikte yer aldığı bir ders,tüm öğretim kademelerinin programlarına eklenmeli ve işlevsel olarak işlenmelidir.

35 . Türkiye de iş kazaları sonrası verilen sosyal hakların yeterli olduğunu düşünüyorum. m Mean =, Std. Dev. =,99 N = Çalışma grubunun % 8 ü bu önermeye hiç katılmıyorum-çok az katılıyorum şeklinde yönelim göstermiştir. Sadece 7 kişi (%)Türkiye de İş kazaları sonrası verilen sosyal hakların yeterli olduğunu düşünmektedir. Yüksek oranda yetersiz vurgusunun oluşmasında yeni sayılabilecek Soma maden faciasının sonrasında yaşananlar etkili olmuş olabilir. Soma maden faciasının duruşmalarının olduğu günümüzde sosyal hakların yetersizliği, yardımların kesildiğine dönük eleştiriler bu algının oluşmasında etkilidir denilebilir.

36 . Türkiye de son dönemde artan iş kazalarının tedbirsizlik ve iş güvenliği bilgisizliğinden kaynaklandığını düşünüyorum. 8 m Mean =, Std. Dev. =, N = Türkiye de son dönemde artan iş kazalarının tedbirsizlik ve iş güvenliği bilgisizliğinden kaynaklandığını grubun %8 i onaylamaktadır. Türkiye de son dönemde üzücü bir şekilde artan ölümlü iş kazalarının nedenlerinin çok yönlü araştırılması ve mutlaka belirlenen nedenlerin giderilmesine dönük kararların alınması gerekmektedir.

37 . Sosyal güvenlik ile sigortalı olmak aynı anlama gelmektedir. m Mean =, Std. Dev. =,9 N = Değişen sosyal güvenlik kavramında bireylerin sadece devletin sigortası altında olmadığı diğer bazı mekanizmalarında sosyal güvenlik uygulamalarında kullanılabildiği gerçeğine, örneklem grubu % oranında hiç katılmıyorum-çok az katılıyorum şeklinde yönelim göstermiştir. Sosyal güvenlik ile sigortalı olmak aynı anlama gelmektedir önermesine katılanlar ise kişidir.

38 . Devletin çeşitli adlar altında verdiği sosyal yardımlardan haberdarım. Mean =, Std. Dev. =,99 N = m Genç ve yüksek öğrenimli örneklem grubunun % ü hiç katılmıyorumçok az katılıyorum şeklinde.devletin çeşitli adlar altında verdiği sosyal yardımlardan haberdar değilim demiştir. Bu durumun oluşmasında grubun ilgi alanına bu konuların girmemesi kadar bilgilendirilmemeleri de etkili olmuş olabilir.

39 . Devletin çeşitli adlar altında verdiği sosyal yardımları yerinde buluyorum. m Mean =, Std. Dev. =, N = Devletin çeşitli adlar altında verdiği sosyal yardımları yerinde buluyorum önermesine grup olumlu bir yönelim göstermemiştir. Grubunun % ı hiç katılmıyorum-çok az katılıyorum, sadece % 7 si olumlamaktadır. % ü kararsızdır. Bu durumun oluşması yukarıdaki soru ile bağlantılı düşünüldüğünde grubun yeterinde bilgi sahibi olmadığı ya da yardımların farklı amaçlarla yapıldığı vurgusu etkili olabilir.

40 . Devletin çeşitli adlar altında verdiği sosyal yardımları insanları tembelliğe ettiğini düşünüyorum. m Mean =,9 Std. Dev. =, N = Devletin çeşitli adlar altında verdiği sosyal yardımları insanları tembelliğe ettiğini düşünüyorum.önermesine örneklem grubunun % sı hiç katılmıyorum-çok az katılıyorum, % si Büyük Ölçüde Katılıyorum- Tamamen Katılıyorum yönelimindedir. % si ise kararsızdır.

41 SOSYAL GÜVENLİK METAFORU SIRA SI SOSYAL GÜVENLİK GİBİDİR. İFADE GÜVENLİK KATEGORİSİ Bariyer Koruma çemberi Zırh Anamız Koruyucu kask Tanrının güven eli Şemsiye Can kurtaran Koruyucu Güvence Ağaç Kalkan Can simitti Güvende hissetme İnsanın kendi evi Ebeveyn Güven Devlet Sevgili

42 İHTİYAÇ KATEGORİSİ Gerekli Sağlık Hak Dost Hayat Özgürlük Adalet Önem Zorunluluk Su Temel İhtiyaç Hayatın sağlıklı sürdürülmesi Yaşamak Nefes almak Para

43 ELEŞTİRİ KATEGORİSİ Beyaz Bir Renk Yetersiz Cevabı Olmayan Sorular Bilinmezlik Çarpık Kentleşme Hayal Kırıklığı Yanlılık

44 Sosyal Güvenlik Gibidir. Metaforik ifadesi örneklem grubu tarafından ana grupta açıklanmıştır. Buna göre güvenlik kategorisi en çok üretim yapılan bölümdür. Örneklem grubu Zırh, Anamız, Koruyucu Kask, Tanrının Güven Eli, Şemsiye, Cankurtaran, Kalkan gibi koruma, kollama ve himaye kavramlarını üreterek sosyal güvenlik kavramının önemini vurgulamışlardır. Bir diğer metaforik kategori ise ihtiyaç bölümüdür. Burada grup sosyal güvenliğin gerekliliği ve insan yaşamındaki etkisini içeren kavramları kullanmışlardır. Sağlık, Hak, Dost, Zorunluluk, Hayatın sağlıklı sürdürülmesi, Su, Yaşamak bu alanda vurgulanan ihtiyaç ifadeleridir. Güvenlik ve ihtiyaç alanından sonra üçüncü vurgu eleştireldir. Bu alan diğer alanla kadar yoğun üretilmemiştir. Sosyal güvenliğin aksayan yönlerinin vurgulandığı bu kategori de Yetersiz, Cevabı Olmayan Sorular, Bilinmezlik, Çarpık Kentleşme, Hayal Kırıklığı, Yanlılık gibi eleştirel kavramlar üretilmiştir.

45 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Tarihsel, toplumsal ve teolojik bir geçmişe sahip olan sosyal güvenlik kavramı ülkemizde tüm çalışanların dikkatle izledikleri bir alan görünümündedir. Türkiye de sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğine etki eden faktörler temel olarak; kayıt dışı istihdam ve sosyal güvenlik sisteminin prim kayıpları, sosyal sigorta kapsamının darlığı, sosyal yardım ve sosyal sigorta sisteminin kayıt dışı çalışmayı özendirmesi, düşük kazanç bildirimi, kamu kurum ve kuruluşları arası koordinasyon eksiği, prim tahsilatında yaşanan sorunlar, bağımsız çalışanların sosyal sigorta sisteminden hizmet akdi ile çalışanlar gibi yararlanmaması, sosyal güvenlik denetiminden kaynaklanan sorunlar, sık çıkarılan aflar ve borçlanma yasaları ile bireysel emeklilik fonlarındaki tasarrufların yetersizliği şeklinde özetlenebilir. Bu bağlamda, sosyal güvenlik sisteminin finansal sürdürülebilirliğini sağlamak için sadece kayıt dışı çalışmanın önlenmesi ve prim tahsilat oranlarının yükseltilmesiyle prim gelirlerinin artırılması yeterli olmayıp; düzenli ücretli istihdamının ve özellikle kadın istihdamının artırılması, yaşlıların çalışma hayatında daha uzun süre kalmalarının teşvik edilmesi, bireysel emeklilik fonlarının büyütülmesi ve tamamlayıcı emeklilik programlarının teşviki ile yeni tasarruf mekanizmaları geliştirilmesi gibi çok yönlü politikalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar sosyal güvenlik sosyolojisi verileri ile

46 Öneriler Sosyal güvenlik sosyolojisi özellikle sosyal politikalar kavramı ile karıştırılmamalıdır. Sosyal politikalar bir sonuca, önleme vurgu yaparken Sosyal güvenlik sosyolojisi daha kapsayıcı ve daha geniş bir zemine sahiptir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sosyal güvenlik sosyolojisi alanında yapılan araştırmaları destekleyici ve yönlendirici uygulamaları artırmalıdır. Mikro alanda sosyal güvenlik uygulamalarının bölgesel bazda araştırmalarının yapılması ve sonuçlarının kamuoyu ile paylaşılması gerekmektedir. Sosyal güvenliğin sadece yasal ve ekonomik boyutu ile değil sosyal yönü ile ele alınması, karar ve uygulamalarda bu boyutun dikkatle izlenmesi gerekmektedir. Bakanlığın Ana akım medya, sosyal medya gibi etkili iletişim alanlarının etkili olarak kullanılması gençlere sosyal güvenlik ve iş eğitimi, iş sağlığı gibi alanlarda sürekli bilgi aktarımı yapılmalıdır. Soma ve Ermenek ile maden kazaları, İstanbul da sık rastlanan inşaat kazalarının nedenlerinin incelenerek kamuoyunu tatmin edecek bir tedbirler sürecinin alınması gerekmektedir. Yasal yaptırımların iş güvenliği tedbirlerini almaya dönük motivasyonu sağlamalıdır. İş güvenliği uzmanlığı eğitim program ve uygulamalarının gözden geçirilmesi, para ile alınan bir unvan gibi algılamaların engellenmesi gerekmektedir. İş güvenliği eğitimi dikkatle ve bilimsel yöntemler ile yapılmalıdır.

47 Ülkemizde sosyal güvenliğin ve iş güvenliğinin en üst düzeyde oluşması dileğiyle Teşekkürler