İşletim Sisteminin Kullanımı

Transkript

1 7. HAFTA

2 1

3 İşletim Sisteminin Kullanımı Windows 10 İşletim Sistemi Kullanımı Açılış Ekranı Kullanıcı Ekleme Başlat Menüsü ve İşlem Merkezi Hızlı İşlem Merkezi Windows Mağazası Aracılığıyla Uygulama Yükleme 2

4 İşletim Sisteminin Kullanımı Bir önceki bölümde de bahsettiğimiz üzere işletim sistemi, bilgisayar ile kullanıcısı arasında iletişimi sağlayan aracıdır. İşletim sistemi kullanıcının yapmak istediklerini bazı komutlar aracılığıyla bilgisayarın anlayacağı dile çevirir ve Merkezi İşlem Birimine (CPU) iletir. CPU ise işletim sitemi aracılığı ile kendisine gelen işlemleri gerçekleştirir ve bulduğu sonuçları yine işletim sistemine gönderir. İşletim sistemi kendisine CPU tarafından tekrar gönderilen sonuçları ya da gerçekleştirilen işlemlerin sonuçlarını kullanıcının anlayacağı dile çevirerek çıkış birimleri vasıtasıyla gösterir. 3

5 İşletim Sisteminin Kullanımı Bir bilgisayarda işletim sistemi mevcut değilse bilgisayar çalışmayacaktır. Windows, DOS, Unix, Novell, McOs, OS / 2, Linux günümüzde kullanılan değişik işletim sistemlerinden bazılarıdır. Son zamanlarda Linux işletim sisteminin kullanımı yaygınlaşmaya başlasa da dünyada bilgisayar kullanıcıları arasında tercih edilen ve en çok kullanılan Windows işletim sistemidir. Windows işletim sisteminin de değişik sürümleri mevcuttur. İlk çıkan Windows sürümü 3.1 adında piyasaya sürüldü. Windows tan önce Microsoft DOS ( MS-DOS ) işletim sistemi kullanılmaktaydı ve bu işletim sistemi Windows gibi görsel olmamakla birlikte çok da kullanışlı değildi. 4

6 İşletim Sisteminin Kullanımı Windows 3.1 sürümünün ardından Windows NT-2000-Me-Xp, Wista, Windows 7, Windows 8 ve Windows 10 sürümleri piyasaya sunulmuş ve günümüzde gelişmiş en son versiyon olarak Windows 10 bulunmaktadır. Her çıkan Windows sürümü bir önceki Windows sürümünün bütün özelliklerini taşımakta ve ekstra olarak yeni seçenekler bulundurmaktadır. Son zamanlarda, Windows'un en çok kullanılan sürümü Windows 8'dir.Günümüzde kullanılan en son sürümler ise: kişisel bilgisayarlar için Windows 10, sunucular için Windows Server 2016, tabletlerde ise Windows Mobil dir. 5

7 Windows 10 İşletim Sistemi ve Kullanımı Bu bölümde Windows un en son sürümü olan ve kişisel bilgisayar kullanıcıları arasında sıkça kullanılmaya başlanan Windows 10 işletim sisteminin bazı fonksiyonları ve kullanımı tanıtılacaktır. Windows un kullanıcılar tarafından tercih edilme sebepleri arasında; görselliği, hızlı oluşu, birden fazla yöntemle aynı işi yapabiliyor olması, aynı anda birden fazla programın çalışmasını olanaklı kılması sayılabilir. 6

8 Açılış Ekranı Açılış ekranında bilgisayarda tanımlı kullanıcılar listelenmektedir. Eğer kullanıcı şifresi yoksa direkt kullanıcı adınızı seçip belge ve programlarınızın bulunduğu masaüstü ortamına geçiş yapabilirisiniz. Fakat kullanıcı platformunuz bir şifre tarafından korunuyorsa (eğer daha önce şifrelenmiş ise) kullanıcı şifresini doğru yazdığınız takdirde bir sonraki bölümde anlatılacak olan masaüstü ortamına geçiş sağlayabilirsiniz. 7

9 Açılış Ekranı Ekranın sağ alt köşesinde ağ bağlantısı çubuğu, erişim çubuğu ve kapama çubuğu seçenekleri bulunmaktadır. Erişim seçeneklerinde ise örneğin ekran klavyesi aktif edilerek kullanıcı şifresinin sanal klavyeden girilmesi sağlanabilir ya da ekrandaki yazılanların bilgisayar tarafından okunması sağlanabilir. Kapama çubuğunda ise bilgisayarı uyku moduna çevirme, yeniden başlatma ve tamamen kapatma seçenekleri mevcuttur. 8

10 Açılış Ekranı Windows 10 un kullanıcısına sunduğu en büyük avantajlardan birisi yalnızca bir kez oturum açmanızdır. Windows 10'de oturum açmak için bir Microsoft hesabı kullanıyorsanız One Drive, Skype, Outlook ve diğer Microsoft hizmetlerini kullanmak için tekrar tekrar oturum açmanız gerekmez ve kullandığınız diğer tüm mobil ya da diğer aygıtlarınızla eş anlı bağlantılı olursunuz. 9

11 Açılış Ekranı Masa üstü ekranına geçtikten sonra, dilediğiniz zaman bir Microsoft hesabına geçiş için aşağıdaki işlemleri yapmanız yeterli olacaktır. Adım 1. Sol alt köşedeki Start (Başlat) menüsüne tıklayın (ya da klavyeden Windows logosana basın) Daha sonra açılan ekranlarda sırasıyla Ayarlar (Settings) ve (Hesaplar) Accounts öğelerini tıklayın. 10

12 Açılış Ekranı Şekil 7.1. Microsoft hesabına geçiş 11

13 Açılış Ekranı Adım 2. Microsoft hesabıyla oturum aç (Sign in with a Microsoft account) öğesini tıklayın. Daha sonra mavi yazılı Bunun yerine bir Microsoft hesabıyla oturum açın yazısını tıkladığınızda açılacak ekrana Microsoft a ait kullanıcı adınızı (mail adresinizi) ve şifrenizi girin. Bu işlemler sonrası bütün hesaplarınız, bilgileriniz eşleştirilecektir ve tüm kişiselleştirilmiş ayarlarınız da sizinle birlikte kullandığınız bilgisayara ulaşmış olacaktır. 12

14 Kullanıcı Ekleme Bilgisayarınızın başkası tarafından kullanılmasına izin vermek istiyorsanız ve güvenlik nedeniyle kendi program, belgelerinize ulaşmasını istemiyorsanız yeni bir standart kullanıcı hesabı oluşturmanız gerekecektir. Ekleyeceğiniz kullanıcı hesabı bir Microsoft hesabı veya yerel hesap olabilir. Adım 1.Başlat (Start) Ayarlar (Settings) Hesaplar (Accounts) öğelerini tıklayın. Adım 2. Aile ve diğer kullanıcılar (Family & other users) öğesini ve bu bilgisayara başka birini ekle (Add someone else to this PC) öğesini seçin. 13

15 Kullanıcı Ekleme Adım 3. Buradan bilgisayarınıza bir Microsoft hesabı veya yerel hesap ekleyebilirsiniz. Şunu unutmayın, eğer o bilgisayarda başka kullanıcı hesapları eklemek istiyorsanız mutlaka yönetici olmanız gerekmektedir. Yönetici harici bir kimse ilgili bilgisayar ek kullanıcı hesabı tanımlayamaz. 14

16 Başlat Menüsü ve İşlem Merkezi Windows 10'un temel iki kontrol paneli vardır. Birincisi sol alt köşedeki başlat menüsü dür ve diğeri, sağ alt taraftaki hızlı erişim merkezidir (panelidir). 15

17 Başlat Menüsü ve İşlem Merkezi Şekil 7.2. Başlat menüsü ekran görüntüsü 16

18 Başlat Menüsü ve İşlem Merkezi Sol alt köşedeki Başlat düğmesini tıklarsanız ya da klavyeden Windows logosuna basarsanız, Şekil 7.2. de gördüğünüz başlat menüsüne ulaşırsınız. En altta tüm uygulamalar tuşu vardır. Bu tuşa tıkladığınızda alfabetik olarak bilgisayarınızda yüklü olan bütün programlar sıralanacaktır. Bu tuşun hemen üzerinde güç düğmesi bulunmaktadır. Bunu tıklayarak bilgisayarı kapatmayı veya yeniden başlatmayı ya da askıda uyku kipine geçirmeyi seçebilirsiniz. 17

19 Başlat Menüsü ve İşlem Merkezi Sıklıkla kullandığınız uygulamalar, Başlat menüsündeki Sık kullanılanlar (Most used) bölümünde görüntülenir. Fakat istediğiniz farklı bir uygulama varsa bunu başlangıç ekranına veya görev çubuğuna sabitleyebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki işlemleri takip etmeniz yeterli olacaktır. Adım 1. En sık kullanılan (Most used) veya Tüm uygulamalar (All apps) bölümünde uygulamayı bulun. Adım 2. Uygulamanın adını fare ile sağ tıklayın ve ardından Başlangıç ekranına sabitle (Pin to Start) veya Görev çubuğuna sabitle (Pin to taskbar) öğesini seçin. 18

20 Hızlı İşlem Merkezi Görev çubuğunun en sağında bildirim alanı bulunur. Bildirim alanındaki simgeyi tıkladığınızda Hızlı İşlem merkezi ekranı açılacaktır 19

21 Hızlı İşlem Merkezi 20

22 Hızlı İşlem Merkezi Bu ekrandaki kutucukları seçerek Windows'tan ve uygulamalarınızdan gelen önemli bildirimlere göz atabilirsiniz hatta ortak ayarlarınızı kolayca buradan değiştirebilirsiniz. Tablet modunda bilgisayarınızı çalıştırmak istiyorsanız aşağıdaki adımları takip etmeniz gerekecektir: Adım 1. Windows bildirim alanındaki Hızlı İşlem Merkezi simgesini tıklayın. Adım 2. Tablet modu (Tablet mode) seçeneğini tıklayın. 21

23 Hızlı İşlem Merkezi Eğer bilgisayarınız uçakta ya da internet bağlantısının sorun yaratabileceği alanlarda kullanıyorsanız, bilgisayarınızı uçak moduna geçirmeniz yeterli olacaktır. Uçak modu etkinleştirildiğinde, bilgisayarınızdaki tüm kablosuz iletişimler kapanacaktır. Bunun için aşağıdaki işlemleri sırasıyla yapmanız yeterli olacaktır: Adım 1. Windows bildirim alanındaki Hızlı İşlem Merkezi simgesini tıklayın. Adım 2. Uçak modu (Airplane mode) seçeneğini belirleyin. 22

24 Hızlı İşlem Merkezi Bilgisayarınızı kablosuz olarak başka bir cihaza bağlamak istiyorsanız ya da kablosuz olarak görüntüsünü başka bir ekrana iletmek istiyorsanız şu işlemleri takip etmeniz gerekecektir: Adım 1. Windows bildirim alanındaki Hızlı İşlem Merkezi simgesini tıklayın. Adım 2. Bağlan seçeneğini tıklayın ve ardından tespit edilen kablosuz olarak bağlanabileceğiniz cihazlardan istediğinizi seçin. 23

25 Windows mağazası aracılığıyla uygulama yükleme Windows 10, kullanıcılar için birçok müzik, fotoğraflar ve haberler gibi yerleşik uygulamayı kurulum formunda içinde barındırır. Ancak tüm kullanıcılar için mevcut programlar yeterli olmayacaktır. Windows Mağazası aracılığı ile çok sayıda uygulamaya ulaşabilir ve bu uygulamalardan istediklerinizi bilgisayarınıza yükleyebilirsiniz. Windows Mağazası'na gitmek için Başlat (start) Tüm uygulamlar Mağaza (store) öğesini (alfabetik olarak M bölümünde yer almaktadır) tıklayın. Mağazadan uygulamaların yüklenmesi için Microsoft hesabınızla oturum açmanız ve aşağıdaki adımların gerçekleştirilmesi gerekmektedir: 24

26 Windows mağazası aracılığıyla uygulama yükleme Adım 1. İndirmek istediğiniz uygulamaları bulun. Adım 2. Ürün bilgisi sayfasını açmak için uygulamanın adını tıklayın. Adım 3. Ücretsiz bir uygulamaysa Yükle (Install) öğesini; ücretli bir uygulamaysa bilgisayarınıza yüklemeden önce uygulamayı satın almak için Satın al (Buy) öğesini tıklayın. Windows Mağazası'ndan yüklediğiniz uygulamaların hepsi Mağaza'nın Uygulamalarım (My apps ) bölümünde listelenir. Kullandığınız diğer bilgisayarlarda hangi uygulamalarınızın yüklü olduğunu görebilir ve diğer bilgisayarlarınızda bulunan uygulamaları doğrudan bu menü yardımıyla yükleyebilirsiniz. 25

27 Bazı Dosya Uzantıları 26

28 Dosya Sistemi (File System) 27

29 Kısayol Tuşları Ctrl + C Kopyala Ctrl + A Tümünü Seç Ctrl + V Yapıştır Ctrl + S Kaydet Ctrl + X Kes F2 Yeniden Adlandır Ctrl + Z Geri Al F3 Ara F5 Yenile Delete Sil Shift + Delete Öğeyi kalıcı sil Alt + F4 Etkin öğeyi ya da pencereyi kapat (çık) Alt + Tab Açık uygulamalar arasında geçiş yapar Windows + D Masaüstünü göster Windows + L Bilgisayarı kilitler Windows + R Çalıştır iletişim kutusunu açar Ctrl + Shift + Esc Görev yöneticisini açar 28