MEKANSAL ADRES KAYIT VE ÇEVRİMİÇİ EMLAK VE İNŞAAT İZİNLERİ PROJESİ

Transkript

1 MEKANSAL ADRES KAYIT VE ÇEVRİMİÇİ EMLAK VE İNŞAAT İZİNLERİ PROJESİ ADRES VERİ MODELİ Proje Kodu: MAKS Rapor Kodu: MAKS-VeriModeli-AD Sürüm: Bu doküman Mekansal Adres Kayıt ve Çevrimiçi Emlak ve İnşaat İzinleri Sistemi Projesi kapsamında T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmıştır.

2 SÜRÜM TARİHÇESİ Sürüm Tarih Değişiklik Nedeni Değişikliği Yapan İlk Sürüm Proje Ekibi Görüşler doğrultusunda gerçekleştirilen revizyonlar Proje Ekibi 2 / 100

3 İçindekiler 1 GİRİŞ ÖNSÖZ KONU VE KAPSAM ADRES BİLEŞENLERİ TEŞEKKÜR SÜRÜM DEĞİŞİKLİĞİ TANIMLAR VE KISALTMALAR REFERANSLAR 12 2 KAPSAM 14 3 TANIMLAMA KAPSAMI 15 4 TANIMLAYICI BİLGİSİ 16 5 VERİ İÇERİĞİ VE YAPISI TEMEL KAVRAMLAR REFERANS OLARAK ALINAN TİPLER ZORUNLU OLMAYAN ÖZNİTELİKLER KOD LİSTELERİ VE SABİT DEĞERLER STEREOTİPLER İDARİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI AÇIKLAMA DETAY KATALOĞU MAHALLİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI AÇIKLAMA DETAY KATALOĞU YETKİ ALANLARI UYGULAMA ŞEMASI AÇIKLAMA DETAY KATALOĞU 88 6 REFERANS SİSTEMLERİ KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ 95 3 / 100

4 6.1.1 DATUM KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ TANIMLAYICILARI 97 7 VERİ KALİTESİ 98 8 VERİ SAĞLAMA 99 9 VERİ ÜRETİMİ / 100

5 Tablo Listesi Tablo 1 Adres Yapıları Tablo 2 Kısaltmalar Tablo 3 Referanslar Tablo 4 MAKS Hakkında Bilgi Tablo 5 ler Tablo 6 Detay Kataloğu Metaverisi Tablo 7 Detay Kataloğunda lı Tipler Tablo 8 Detay Kataloğu Metaverisi Tablo 9 Detay Kataloğunda lı Tipler Tablo 10 Kullanım Türleri Tablo 11 Detay kataloğu metaverisi Tablo 12 Detay kataloğunda tanımlı tipler / 100

6 Şekil Listesi Şekil 1 İdari Bileşenler Paketine Genel Bakış Şekil 2 İdari Bileşenler Uygulama Şeması Şekil 3 İdari Bileşenlerin Diğer Şemalarla İlişkisi Şekil 4 Mahalli Bileşenler Paketine Genel Bakış Şekil 5 Mahalli Bileşenler Uygulama Şeması Şekil 6 Mahalli Bileşenler Paketinin Diğer Paketlerle İlişkisi Şekil 7 Mahalli Bileşenler Kod Listeleri Diyagramı Şekil 8 Yetki Alanları Paketine Genel Bakış Şekil 9 Yetki Alanları Uygulama Şeması Şekil 10 Yetki Alanları Paketinin Diğer Paketlerle İlişki / 100

7 1 GİRİŞ 1.1 ÖNSÖZ Bu doküman Mekansal Adres Kayıt Sistemi Projesi kapsamında proje ekibi tarafından geliştirilen MAKS ni tanımlamaktadır. Veri modelinin anlatımında gerek doğal gerekse kavramsal şema dilleri kullanılmıştır. Bu doküman INSPIRE Veri lama Şablonu temel alınarak hazırlanmıştır. Veri paylaşım servisleri ve veri betimlemesine (İng. portrayal) yönelik kısımlar kapsam dışı bırakılmıştır. MAKS tarafından kullanılacak olan adres veri modelini anlamak için gerekli olan tüm elemanlar bu veri modeli dokümanı içerisinde detaylı teknik tanımlamalar kullanılarak anlatılmıştır. MAKS veri modeline uygun veri üretimi ve entegrasyon sağlamak için gerekli bilgiler ayrıca yayımlanacak olan MAKS Veri Üretim Kılavuzu, MAKS Veri Entegrasyonu Kılavuzu ve MAKS Sistem Entegrasyonu Kılavuzu dokümanlarında anlatılacaktır. Doküman içerisinde yer alan teknik detaylar MAKS ile veri alışverişinde bulunacak olan tüm yetkili idareleri ve diğer kurum ve kuruluşları birinci derecede ilgilendirmektedir. Dokümanda öncelikle veri tanımlama süreci ve Adres Bileşenleri veri modeli içeriği ile ilgili genel bir özet sunulmaktadır. 5 Veri İçeriği ve Yapısı bölümü, veri modeli elemanlarını ve ilişkilerini kolayca görebilmek için UML şekilleri içermektedir. Bu bölümde ayrıca mekansal nesne tiplerini, özniteliklerini ve ilişkilerini detaylı biçimde anlatan Detay Kataloğu (İng. Feature Catalogue) bulunmaktadır sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu nun Adres bilgilerinin tutulması ve adres standardı başlıklı 48 inci maddesinin bir ila üçüncü fıkrası içerisinde yer alan aşağıdaki bentler uyarınca, tüm yetkili idareler ve ilgili kurum ve kuruluşlar bu dokümanda yer alan veri modeline uyum sağlamakla yükümlüdür. (1) Yerleşim yeri adresi ve diğer adreslere ait bilgilerin tutulmasına ilişkin politikanın oluşturulması, geliştirilmesi, yaygınlaştırılması, idarî birimlere göre genel uygulamaya geçiş tarihlerinin tespit edilmesi, ulusal adres veri tabanı ile MERNİS veri tabanının ilişkilendirilmesi ve adres bilgilerinin paylaşılmasına ilişkin işlemler Bakanlıkça yürütülür. Bakanlığın nüfus kütüklerindeki adres kayıtlarını tamamlamak maksadıyla işbirliği talebi kurumlarca karşılanır. 7 / 100

8 (2) Adres standardı, Mahallî İdareler Genel Müdürlüğünün takip ve sorumluluğunda; Genel Müdürlük, Türkiye İstatistik Kurumu, Türk Standartları Enstitüsü ve ilgili diğer kuruluşlarca ortaklaşa belirlenir. Mahallî İdareler Genel Müdürlüğü tespit edilen standardın il özel idaresi ve belediyelere bildirilmesinden sorumludur. Kurumlar ile gerçek ve tüzel kişiler adres ile ilgili iş ve işlemlerinde adres standardına uymak zorundadır. (3) Bakanlık, adrese ilişkin her türlü bilgiyi kurumlardan istemeye yetkilidir. Kurumlar söz konusu isteğe yirmi gün içinde cevap vermekle yükümlüdür. 1.2 KONU VE KAPSAM Mekansal Adres Kayıt Sistemi, ülke genelinde farklı yetkili idareler tarafından üretilen mekansal adres verisinin merkezi bir sistemde bütünleştirilmesini hedeflemektedir. Bu hedefi gerçekleştirirken çözülmesi gereken ilk sorun; resmi olarak yayımlanan ve tüm yetkili idareler tarafından kullanılan bir mekansal adres veri modelinin mevcut olmaması sebebiyle, her yetkili idarenin kendi tasarım yaklaşımı ve ihtiyaçları doğrultusunda farklı veri modelleri kullanıyor olmasıdır. Bu sorunun çözümü için projenin ilk hedefi ülke genelinde uygulanabilecek, ulusal ve uluslararası standartlara uygun bir veri modeli oluşturmaktır. MAKS adres veri modeli; İlgili mevzuat, Proje gereksinimleri, Yetkili idarelerde kullanılan mevcut veri modelleri, Uluslararası standart ve tanımlayıcı dokümanlar, Proje kapsamında gerçekleştirilen analiz ve tasarım çalıştayları dikkate alınarak hazırlanmıştır. MAKS Projesi yeni mekansal adres verisi üretimini içermemektedir. Bunun yerine, yetkili idarelerdeki mevcut verinin ortak veri modelinde bütünleştirilmesini ve bu verinin web servis veya arayüzler ile güncel tutulmasını amaçlamaktadır. Web servisi kullanacak olan yetkili idareler bu amacı gerçekleştirmek için mevcut veri modellerini bu dokümanda tanımlanan veri modeline dönüştürebilecekleri gibi, servis çağırımları esnasında belirli dönüşümler aracılığı ile de entegrasyon sağlayabilirler. 8 / 100

9 Gerek MAKS ile entegre olacak kurum ve kuruluşlar tarafından daha kolay algılanması, gerekse ileride ulusal çapta hazırlanacak olan benzeri çalışmalar ile uyum sağlaması açısından, modelleme araçları ve gösteriminde ISO/TC 211 standartları ve INSPIRE temel alınmıştır. Bu doküman, mekansal adres veri elemanları ile ilgili gerekli bilgileri içermekte olup, MAKS ile entegre olabilmek için gerekli olan teknik detay bilgileri içeren aşağıdaki dokümanlar proje kapsamında ayrıca üretilecektir. MAKS Veri Üretim ve Entegrasyon Kılavuzu Oluşturulan mekansal adres veri modeline uygun olarak gerçekleştirilecek veri üretimi için yetkili idarelere rehber olması ve veri üretimi çalışmalarının belirli bir düzen, plan ve kalitede yürütülebilmesine destek olması amacıyla yayınlanacak kılavuzdur. MAKS Sistem Entegrasyonu Kılavuzu Coğrafi Adres Bilgi Sistemi işleten veya işletmeyi planlayan yetkili idarelerin, mekansal verilerini, Mekansal ne uygun bir şekilde düzenlemiş olmaları şartıyla, kendi sistemlerini merkezi sistemle entegre edebilmeleri için kullanacakları yöntem, süreç, servislere ilişkin detaylı bilgiler ile entegrasyon sırasında ihtiyaç duyacakları teknik bilgileri içerecek kılavuzdur. 1.3 ADRES BİLEŞENLERİ Adres verisi, mekan ile ilişkili herhangi bir nesnenin konumlandırılabilmesi, tanımlanabilmesi, yetki ve bağlılığının belirlenebilmesi ve acil hizmetlerin görülebilmesi gibi konularda temel veri olarak öne çıkmaktadır. Bu sebeple INSPIRE tarafından da öncelikli olarak ele alınmıştır sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu nun 3. maddesinin (a) bendinde adres, Herhangi bir toprak parçası veya binanın coğrafî konumu ve işlevi açısından tanımlanmasını ; (c) bendinde ise adres bileşenleri, Numaralama işlemlerinde kullanılan unsurlar; posta kodları, il, ilçe, bucak, köy ve mezra isimleri, mahalle, bulvar, cadde, sokak ve bina numarası gibi adres verileri ile tanımlanan coğrafî konum, kişisel ve kurumsal adres bilgisine ulaşmak için gerekli olan bilgileri olarak tanımlanmıştır. Ayrıca 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu nun 48 inci maddesinin 2 nci fıkrasında; Ülke genelinde kullanılacak adres standardının, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü takip ve sorumluluğunda, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu, Türk Standartları Enstitüsü ve ilgili diğer kuruluşlarca ortaklaşa belirleneceği; 9 / 100

10 Belirlenen standardın yetkili idarelere, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından bildirileceği, Kurumlar ile gerçek ve tüzel kişilerin adres ile ilgili iş ve işlemlerinde bu standarda uymak zorunda oldukları düzenlenmiştir yılında ülke genelinde uygulanacak adres standardının belirlendiği Adres ve Numaralamaya İlişkin Yönetmelik hazırlanmış olup tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Adres standardı; il, ilçe, bucak, köy, mezra, belediye adı; mahalle adı ve sabit tanıtım numarası, meydan, bulvar, cadde, sokak ve küme evlerin adı ve sabit tanıtım numarası ile site, blok, mevki adı, dış kapı numarası, iç kapı numarası, posta kodu bileşenlerinden oluşturulmuş, İl, ilçe adı, dış kapı numarası ve posta kodu bileşenlerinin her adreste bulunması zorunlu kılınmış, Diğer bileşenlerin kullanımı, adresin bulunduğu yerin idari ve mahalli durumuna göre üç farklı yapıda düzenlenmiştir. İl ve İlçe Merkezi Ülke Adı (Türkiye) İl Adı İlçe Adı Mahalle Adı CSBM Adı ve STN Dış Kapı Numarası İç Kapı Numarası (varsa) Posta Kodu İl ve İlçe Merkezi Dışındaki Belediyeler Ülke Adı (Türkiye) İl Adı İlçe Adı Bucak Adı Belde Adı Mahalle Adı CSBM Adı ve STN Dış Kapı Numarası İç Kapı Numarası (varsa) Posta Kodu Köyler Ülke Adı (Türkiye) İl Adı İlçe Adı Bucak Adı Köy Adı Köy Bağlısı Adı (varsa) Sokak Adı (varsa) Dış Kapı Numarası İç Kapı Numarası (varsa) Posta Kodu Tablo 1 Adres Yapıları Adres verisini oluşturan elemanlar idari adres bileşenleri ve mahalli adres bileşenleri olarak ikiye ayrılmaktadır. İdari adres bileşenleri, merkezi yönetim tarafından belirlenen ve ülkenin idari 10 / 100

11 bölünüşünü ortaya koyan adres bileşenleridir. Mahalli adres bileşenleri ise yerel yönetimler veya merkezi yönetimin taşra örgütleri tarafından belirlenen ve yerelde yönetimi sağlayan adres bileşenleridir. 1.4 TEŞEKKÜR Mekansal nin oluşturulması sırasında verdikleri doğrudan ve dolaylı katkılar nedeniyle gerek analiz çalışmaları sırasında ziyaret edilen yetkili idarelere, gerekse proje kapsamında gerçekleştirilen proje çalıştayları sırasında görüşlerini paylaşan tüm kurum ve kuruluşlara teşekkür ederiz. 1.5 SÜRÜM DEĞİŞİKLİĞİ Bu doküman, MAKS nin ilk sürümü olarak yayınlanmıştır. 1.6 TANIMLAR VE KISALTMALAR Kısaltma BAKANLIK KURUM Açıklama T.C. İçişleri Bakanlığı T.C. İçişleri Bakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Yetkili İdare Adres Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Organize Sanayi Bölge Müdürlükleri Herhangi bir toprak parçası veya binanın coğrafî konumu ve işlevi açısından tanımlanması Adres Bileşenleri Numaralama işlemlerinde kullanılan unsurlar; posta kodları, il, ilçe, bucak, köy ve mezra isimleri, mahalle, bulvar, cadde, sokak ve bina numarası gibi adres verileri ile tanımlanan coğrafî konum, kişisel ve kurumsal adres bilgisine ulaşmak için gerekli olan bilgiler NVİ MAKS MERNİS UAVT TÜİK YSK Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Mekânsal Adres ve Çevrimiçi Emlak ve İnşaat İzinleri Sistemi Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi Ulusal Adres Veri Tabanı Türkiye İstatistik Kurumu Yüksek Seçim Kurulu 11 / 100

12 MEB GCM OGC UML ISO INSPIRE PDF Milli Eğitim Bakanlığı Generic Conceptual Model Open Geospatial Consortium Unified Modelling Language International Organization for Standardization Infrastructure for Spatial Information in the European Community Portable Document Format Tablo 2 Kısaltmalar 1.7 REFERANSLAR Referans# Hazırlayan, Başlık, Kaynak [1] 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu [2] Adres ve Numaralamaya İlişkin Yönetmelik [3] ISO/TS 19103:2005, Geographic Information Conceptual Schema Language [4] EN ISO 19107:2005, Geographic Information Spatial Schema [5] EN ISO 19111:2007 Geographic information - Spatial referencing by coordinates (ISO 19111:2007) [6] EN ISO 19113:2005, Geographic Information Quality principles [7] EN ISO 19115:2005, Geographic information Metadata (ISO 19115:2003) [8] ISO/TS 19138:2006, Geographic Information Data quality measures [9] ISO , Codes for the Representation of Names of Countries [10] [11] OGC r3 Implementation Specification for Geographic Information - Simple feature access Part 1: Common Architecture v1.2.0 UML 2.1.2, Unified Modelling Language (UML) Superstructure and Infrastructure, Version [12] INSPIRE data specification for the theme Addresses 12 / 100

13 [13] INSPIRE data specification for the theme Administrative units [14] INSPIRE data specification for the theme Building [15] Drafting Team "Data Specifications" deliverable D2.3: Definition of Annex Themes and Scope [16] D2.5: Generic Conceptual Model, Version 3.2 [17] Drafting Team "Data Specifications" deliverable D2.6: Methodology for the development of data specifications Tablo 3 Referanslar 13 / 100

14 2 KAPSAM Bu doküman MAKS Projesi kapsamında hazırlanan MAKS ni tanımlamaktadır. MAKS, temel adres elemanlarının yanı sıra idari birimler, ulaşım ve yapı ile ilgili kavramları içermekte olsa da, bu kavramlar adres bakış açısı ile ele alınmış ve adrese dair gereksinimler karşılanmıştır. Bu çerçevede 3 adet uygulama şeması tanımlanarak (İdari Bileşenler, Mahalli Bileşenler, Yetki Alanları) şema elemanları teknik detayları ile beraber anlatılmıştır. Doküman içerisinde veri modeline genel bir bakış, modeli tanımlayıcı bilgiler, model oluşturulurken kullanılan temel kavramlar yer almaktadır. Her bir uygulama şemasına ait UML ve şemada tanımlı tipleri, bu tiplerin özniteliklerini ve kod listeleri ile sabit değerleri detaylı olarak anlatan detay kataloğu sağlanmıştır. Bu dokümanın birincil hedef kitlesi MAKS ile entegre olmak isteyen yetkili idareler ile kurum ve kuruluşların teknik yetkilileridir. 14 / 100

15 3 TANIMLAMA KAPSAMI Bu doküman, adres ile ilişkili ve mevzuat kapsamında adres bileşeni olarak tanımlanan verilere ilişkin, MAKS ile yetkili idareler ve ilgili kurum ve kuruluşlar arasında gerçekleştirilecek veri alış verişinde kullanılacak veri modelini tanımlamaktadır. 15 / 100

16 4 TANIMLAYICI BİLGİSİ Başlık MAKS Bu doküman MAKS Projesi kapsamında hazırlanan MAKS ni tanımlamaktadır. Özet Konu kategorileri MAKS temel adres elemanlarının yanı sıra idari birimler, ulaşım ve yapı ile ilgili kavramları içermekte olsa da, bu kavramlar adres bakış açısı ile ele alınmış ve adrese dair gereksinimler karşılanmıştır. Bu çerçevede 3 adet uygulama şeması tanımlanarak (İdari Bileşenler, Mahalli Bileşenler, Yetki Alanları) şema elemanları teknik detayları ile beraber anlatılmıştır. Adres Coğrafi Açıklama MAKS Veri Modeli, ülke genelinde farklı yetkili idareler tarafından üretilen mekansal adres verisini kapsamaktadır. Amaç Mekansal Adres Kayıt Sistemi, ülke genelinde farklı yetkili idareler tarafından üretilen mekansal adres verisinin merkezi bir sistemde bütünleştirilmesini hedeflemektedir. Bu hedefi gerçekleştirirken çözülmesi gereken ilk sorun; resmi olarak yayımlanan ve tüm yetkili idareler tarafından kullanılan bir mekansal adres veri modelinin mevcut olmaması sebebiyle, her yetkili idarenin kendi tasarım yaklaşımı ve ihtiyaçları doğrultusunda farklı veri modelleri kullanıyor olmasıdır. Bu sorunun çözümü için projenin ilk hedefi ülke genelinde uygulanabilecek, ulusal ve uluslararası standartlara uygun bir veri modeli oluşturmaktır. MAKS Projesi yeni mekansal adres verisi üretimini içermemektedir. Bunun yerine, yetkili idarelerde ki mevcut verinin ortak veri modelinde bütünleştirilmesi ve bu verinin web servis veya arayüzler ile güncel tutulmasını amaçlamaktadır. Web servisi kullanacak olan yetkili idareler bu amacı gerçekleştirmek için mevcut veri modellerini bu dokümanda tanımlanan veri modeline dönüştürebilecekleri gibi, servis çağırımları esnasında belirli dönüşümler aracılığı ile de entegrasyon 16 / 100

17 sağlayabilirler. Mekansal simge tipi Vektör Mekansal çözünürlük Mahalli seviyeden Ülke seviyesine kadar Tablo 4 MAKS Hakkında Bilgi 17 / 100

18 5 VERİ İÇERİĞİ VE YAPISI 5.1 TEMEL KAVRAMLAR Bu bölüm MAKS uygulama şemasında kullanılan bazı temel kavramları açıklamaktadır. Bu açıklamalar INSPIRE GCM[DS-D2.5] dokümanına dayanmaktadır. Bu dokümanda belirtilen öznitelikler, yetkili idarelerin ilgili bileşenlerde tutmaları gereken minimum veri seti özelliğine sahiptirler. Diğer bir deyişle, yetkili idareler kendi uygulamalarında adres dışındaki diğer ihtiyaçlarına istinaden bu öznitelikler dışında farklı öznitelikler de kullanabilirler (ulaşım, vb. bilgiler) REFERANS OLARAK ALINAN TİPLER Bu veri modelinde kullanılan tipler başka uygulama şemalarına ait olmasına rağmen bu dokümandaki uygulama şemalarında değer tipi, öznitelik ya da ilişki rolü olarak kullanılmış olabilirler. Bu tipler Vekil (İng. Placeholder) mekansal nesne tipi olarak «placeholder» stereotipi ile gösterilir. Veri modeli kapsamındaki tüm öznitelikler yalnız adres ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenmiş olup, sorumlu kuruluşlar tarafından ilgili uygulama şemaları oluşturulurken ek olarak başka öznitelikler de belirlenecektir ZORUNLU OLMAYAN ÖZNİTELİKLER Eğer bir mekansal nesnenin özelliği mekansal veri setinde bulunmuyor fakat gerçek dünyada bulunuyor ya da uygulanması mümkün ise «voidable» stereotipi kullanılır. Bir özniteliğin zorunlu olmaması, ilgili değerin yetkili idarenin mekansal veri setinde bulunmadığını ya da gerçek dünyada bulunmasına ya da uygulanabilir olmasına rağmen var olan değerlerden uygun maliyetle üretilemediğini belirtir. «Voidable» stereotipi, özelliğin gerçek dünyada var olup olmadığı ile ilgili bir bilgi belirtmez. Bu bilgi için çokluk kullanılır: Eğer bir özelliğin gerçek dünyada bulunmama olasılığı varsa minimum eleman sayısı 0 olarak gösterilir. Örneğin bir ilçenin gerçek hayatta bir beldesi olmayabilir ya da birden fazla beldesi olabilir. Bu nedenle ilgili özelliğin çokluk değeri 0..* olarak gösterilir. 18 / 100

19 Eğer bir özellik için gerçek dünyada en az bir değer bulunuyorsa minimum eleman sayısı 1 olarak gösterilir. Örneğin bir ilçenin en az bir mahallesi bulunuyorsa ilgili özellik 1..* olarak gösterilir KOD LİSTELERİ VE SABİT DEĞERLER Kod listeleri; belli bir öznitelik için kullanılabilecek olası değerleri belirtmek amacıyla kullanılırlar. NVİ tarafından belirlenmiş değerlerdir ve NVİ tarafından değiştirilebilirler. Örneğin Bina tipi özniteliği için kamu, mesken ve işyeri değerleri kod listesi olarak belirlenmiştir. İhtiyaç durumunda NVİ yeni bir değer belirleyerek bu listeye ekleme yapabilir ya da listeden bir değeri kaldırabilir. Sabit değerler; belli bir öznitelik için kullanılabilecek sabit olası değerleri belirtmek amacıyla kullanılırlar. Değişebilir değerler değildirler. Örneğin Numaralama türü özniteliği için tek ve çift sabit değerleri kullanılmıştır. Bunlar dışında bir olası değer mümkün değildir Yönetim Tüm kod listeleri T.C. İçişleri Bakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yönetilecektir STEREOTİPLER Bu bölümde uygulama şemalarında kullanılan stereotipler açıklanmıştır. Bu stereotipler INSPIRE referans alınarak kullanılmıştır. Model öğesi Açıklama applicationschema Paket INSPIRE ve ISO a göre MAKS Adres uygulama şeması featuretype Sınıf Mekansal nesne tipi type Sınıf Mekansal nesne tipi olmayan kavramsal, soyut tip datatype Sınıf Mekansal olmayan nesne tipi 19 / 100

20 enumeration Sınıf Sabit değerler listesi codelist Sınıf Potansiyel değerleri ifade etmek için kullanılan değişken liste placeholder Sınıf Vekil sınıfı (bakınız bölüm 5.1.1) voidable Öznitelik, İlişki rolü Zorunlu olmayan öznitelik ya da ilişki rolü (bakınız bölüm 5.1.2) lifecyclelnfo Öznitelik, İlişki rolü Mekansal nesne tipinin yaşam süreci bilgisini içeren uygulama şeması özelliği Tablo 5 ler 5.2 İDARİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI AÇIKLAMA Özet İdari Bileşenler uygulama şeması Türkiye idari bölgelerinin temsiline imkan sağlamaktadır. Şema, toplamda 9 mekansal nesne tipi içermektedir. Bu mekansal nesneler aşağıda listelenmiştir. DevletAlanı İdariBileşen İl İlçe Belde Mahalle Köy KöyBağlısı YerleşikAlan 20 / 100

21 İdariBileşen mekansal nesne tipi, birçok idari bölgenin özelliklerini gruplayan üst sınıf olma özelliği ile önemli bir mekansal nesne tipidir. Genellikle üst idari birimler alt idari birimleri içermektedir. Bir idari birim sadece bir idari birim tarafından yönetilmektedir. Türkiye idari bölünüş olarak en üst seviyede illerden oluşmaktadır. İller ilçelere bölünmektedir. Bir ilin altındaki ilçelerin alanları toplamı il alanını oluşturmaktadır. İlçeler resmi olarak bucaklardan oluşmakla beraber, günümüzde bucaklar işlevini yitirmiş olup ilçenin alt seviyesinde bulunan her idari bileşenin (köy, belde) bir bucağa bağlı olduğunu söylemek mümkün değildir. İlçe altında Tablo 1 Adres Yapıları nda belirtilen 3 farklı yapı görülmektedir; ilçe belediyesi ilçe merkezini oluşturmakta, ayrıca ilçeye bağlı belde ve köyler bulunmaktadır. Bu belde ve köyler doğrudan ilçe yerine ilçenin bir bucağına da bağlı olabilirler. Bu durum büyükşehir belediyeleri merkezindeki ilçeler için farklılık oluşturmaktadır; bu yerlerde bucak, köy ve belde bulunmayıp yalnız ilçe merkezi bulunmaktadır. İdari adres bileşenleri geometrik olarak alan (GM_MultiSurface) şeklinde temsil edilecektir. Yalnız bucak verisi alan olarak mevcut olmadığı ve bu şekilde bir gereksinim bulunmadığı için geometri ile temsil edilmeyecek, sözel veri (datatype) olarak temsil edilecektir. Mahalle ve köy bağlıları idari ve mahalli bileşenler arasında bağlantı işlevi görmektedir. Bu adres bileşenleri yerelde belirlenmekle beraber merkezi yönetim onayı ile tescil edilmektedir. Bu veri modelinde yer alan mahalle yalnızca belediye sınırları (ilçe merkezi veya belde) içerisinde yer alan, mahalle olarak tescil edilmiş ve bir muhtarı bulunan mahallelerdir. Bu sebeple bir mahalle bir ilçeye veya bir beldeye bağlı olabilir. Özellikle büyükşehir mücavir alanında yer alan köylerde bulunan mahalleler ise Köy Bağlısı olarak Köy Mahallesi tipinde tanımlanmaktadır. Diğer köy bağlısı tipleri mezra, mevki ve yayla evleridir. Köy bağlısı mutlaka bir köye bağlıdır. Bu veri modelindeki köy alanı, köyün yerleşim merkezi veya yerleşik alanı değildir, köye bağlı bütün mezra ve mevkileri de kapsayacak şekilde oluşturulacak bir alandır. Bir köy bağlısının yerleşik alanı eğer tespit edilmiş ise ayrıca tanımlanmış olan yerleşik alan detayı ile temsil edilecektir. Bir köy bağlısının yalnız bir yerleşik alanı bulunabilir UML Genel Bakış İdari Bileşenler paketi ve referans paketlerine genel bakış Şekil 1 de gösterilmiştir. İdari Bileşenler Paketi ülke kodu için INSPIRE Base Types paketindeki CountryCode kod listesini kullanmaktadır. Ayrıca Mahalli Bileşenler ve Yetki Alanları paketi ile ilişkisi bulunmaktadır. 21 / 100

22 Şekil 1 İdari Bileşenler Paketine Genel Bakış İdari Bileşenler uygulama şemasının tamamı Şekil 2 de, bu şemanın diğer şemalarla ilişkisi ise Şekil 3 de gösterilmiştir. 22 / 100

23 Emlak ve İnşaat İzinleri Projesi class İdari Bileşenler «featuretype» Dev letalanı + geometri :GM_MultiSurface + ülkekodu :CountryCode + ad :CharacterString +ustbirim 1 +altbirim 1..* «featuretype» İl +üstbirim 1 «featuretype» İdariBileşen + geometri :GM_MultiSurface + kimlikno :Integer + ad :CharacterString «voidable, lifecycleinfo» + geçerliliktarihi :DateTime «voidable» + ihtilafdurumu :SınırİhtilafDurumu [0..1] + ihtilafnedeni :CharacterString [0..1] + kuruluşkararsayısı :CharacterString [0..1] + kuruluşkarartarihi :DateTime [0..1] «enumeration» SınırİhtilafDurumu var yok «codelist» KöyBağlısıTipi + köymahallesi + mevkii + mezra + yaylaevleri «featuretype» KöyBağlısı «featuretype» Mahalle + tanıtımkodu :CharacterString +altbirim 1..* 1..* +altbirim +üstbirim 1 «featuretype» Belde +altbirim 0..* «voidable» +altbirim 0..* +üstbirim +üstbirim 1 +üstbirim +altbirim 1..* 1 «featuretype» İlçe +altbirim «voidable» «voidable» - merkezilcemi :Boolean [0..1] 1 +üstbirim 1 +üstbirim 1 «featuretype» Köy +altbirim 0..* 0..* +üstbirim altbirim 0..* +altbirim 1..* + geometri :GM_MultiSurface + kimlikno :Integer + ad :CharacterString + tip :KöyBağlısıTipi «voidable» + köymerkezimi :Boolean [0..1] +üstbirim 0..1 «datatype» Bucak +üstbirim «voidable» + kimlikno :Integer + ad :CharacterString +altbirim «voidable» «featuretype» YerleşikAlan + geometri :GM_MultiSurface + kimlikno :Integer «voidable» + kararsayı :CharacterString [0..1] + karartarih :DateTime [0..1] Şekil 2 İdari Bileşenler Uygulama Şeması 23 / 100

24 class Diğer Temalarla İlişki Yetkiliİdare «featuretype» Yetki Alanları::Belediye + belediyetipi :BelediyeTipi +belediye 1 +altbelediye 0..* +üstbelediye 0..1 Yetkiliİdare «featuretype» Yetki Alanları:: İlOzelİdaresi +ilözelidaresi 1 +köy 1..* İdariBileşen «featuretype» Köy +üstbirim 1 +mahalle 0..* «featuretype» Mahalle İdariBileşen + tanıtımkodu :CharacterString +mahalle 1 +mahalle+yolortahatyön * «datatype» Mahalli Bileşenler::YolOrtaHatYön + kimlikno :Integer + tanıtımkodu :CharacterString + tür :NumaralamaTürü + uavtkodu :Integer +yolortahatyön +köybağlısı 1..* altbirim 1..* «featuretype» KöyBağlısı + geometri :GM_MultiSurface + kimlikno :Integer + ad :CharacterString + tip :KöyBağlısıTipi «voidable» + köymerkezimi :Boolean [0..1] +parsel 1..* «featuretype,placeholder» Mahalli Bileşenler::Parsel + geometri :GM_Polygon + kimlikno :Integer + tip :ParselTipi + adano :CharacterString + parselno :CharacterString «voidable» + paftano :CharacterString Şekil 3 İdari Bileşenlerin Diğer Şemalarla İlişkisi İdari bileşenler uygulama şemasının ana mekansal nesne tipi İdariBileşen sınıfıdır. DevletAlanı, KöyBağlısı ve YerleşikAlan mekansal nesne tipleri dışındaki diğer mekansal idari bileşenler bu sınıftan türemektedir. Bu idari bileşenler İl, İlçe, Belde, Mahalle ve Köy bileşenleridir. Bu şemaya göre bu sınıftan türeyen her idari bileşenin bir geometrisi, kimlik nosu ve adı olmak zorundadır. Eğer geçerlilik tarihi, ihtilaf durumu, ihtilaf nedeni, kuruluş karar sayısı ve kuruluş karar tarihi bilgileri mevcutsa veri setinde bulunacaktır (bakınız 5.1.2). Diğer öznitelikler idari bileşene göre değişiklik göstermektedir. Değişiklik gösteren öznitelikler aşağıda açıklanmıştır: Mahalle idari bileşeni için tanıtım kodu zorunludur. İlçe idari bileşeni için merkez ilçe bilgisi mevcutsa veri setinde bulunacaktır. 24 / 100

25 İdari Bileşenler şemasında mekansal nesne tipi olmayan sadece bir idari bileşen bulunmaktadır. Bu bileşen Bucak bileşenidir ve kimlik no ve ad öznitelikleri zorunludur. Ayrıca İdariBileşen sınıfından türemeyen diğer idari bileşenlerin de benzer şekilde zorunlu ve zorunlu olmayan öz nitelikleri bulunmaktadır. İdari Bileşenler şemasında öznitelik alanlarında kullanılabilecek olası değerleri belirtmek için sabit değerler ve kod listeleri kullanılmıştır. Bu şemadaki listeler SınırİhtilafDurumu ve KöyBağlısıTipi nesnelerinden oluşmaktadır. İdari Bileşenler arasındaki ilişkiler idari bileşenler uygulama şemasında ilişki rolleriyle belirtilmiştir. Bir ilçenin mahalleleri içerdiğini belirtmek için içerme (İng. Aggregation) ilişkisi kullanılmıştır. Bir devletin illerden oluştuğunu belirtmek için oluşum (İng. Composition) ilişkisi kullanılmıştır. İdari Bileşenler uygulama şemasında kullanılan içerme ve oluşum ilişkileri aşağıda görülmektedir: Bir DevletAlanı, bir veya birden fazla İl verisinden oluşmaktadır. İl, bir veya birden fazla İlçe verisinden oluşmaktadır. Belde, bir veya birden fazla Mahalle verisinden oluşmaktadır. İlçe, bir veya birden fazla Mahalle verisini içermektedir. İlçe, Belde verisi içermemektedir ya da bir veya birden fazla belde verisi içermektedir. İlçe, Köy verisi içermemektedir ya da bir veya birden fazla köy verisi içermektedir. İdari Bileşenler uygulama şemasının diğer uygulama şemalarıyla ilişkileri bulunmaktadır. Bu ilişkiler aşağıda görülmektedir: Mahalle idari bileşeninin, Yetki Alanları uygulama şemasından Belediye ile ilişkisi bulunmaktadır. Mahalle idari bileşeninin, Mahalli Bileşenler uygulama şemasından Parsel ile ilişkisi bulunmaktadır. Mahalle idari bileşeninin, Mahalli Bileşenler uygulama şemasındanyolortahatyön ile ilişkisi bulunmaktadır. KöyBağlısı idari bileşeninin, Mahalli Bileşenler uygulama şemasından YolOrtaHatYön ile ilişkisi bulunmaktadır. 25 / 100

26 Köy idari bileşeninin, Yetki Alanları uygulama şemasından İlÖzelİdaresi ile ilişkisi bulunmaktadır Mekansal veri setleri arasındaki tutarlılık İdari Bileşenler Uygulama şeması içinde tanımlanmış kurallar dışında tutarlılık kuralları bulunmamaktadır layıcı yönetimi Adres veri modeli içerisinde yer alan her bir adres bileşeni, MAKS tarafından otomatik olarak atanacak olan sayısal bir kimlik numarası ile tanımlanacaktır Nesne referanslarını modelleme Her bir adres bileşeni genel olarak bir üst bileşene sahiptir. İdari bağlılıkların değişmesi veya yeni idari bileşenlerin ortaya çıkması durumunda oluşacak olan idari bağlılık değişikliklerinde gerekli referans güncellemeleri yapılacaktır Geometri gösterimi Bu dokümanda kullanılan mekansal tipler [OGC r3] (Implementation Specification for Geographic Information Simple feature access Part 1: Common Architecture v1.2.0) ile sınırlıdır Zamansal gösterim MAKS a yetkili idareler tarafından sağlanacak veri içerisinde zamansal nitelikte veri bulunması düşünülmemektedir. MAKS faaliyete geçtikten sonra gerçekleşen değişikliklerin zamansal verisini MAKS oluşturacak ve bu veriyi sunabilecektir DETAY KATALOĞU Detay Kataloğu Metaverisi Detay katalog adı Kapsam İdari Bileşenler detay kataloğu İdari Bileşenler Versiyon no 1.0 Versiyon tarihi / 100

27 landığı kaynak Tablo 6 Detay Kataloğu Metaverisi Tip Paket Bölüm Belde İdari Bileşenler «featuretype» Bucak İdari Bileşenler «datatype» DevletAlanı İdari Bileşenler «featuretype» İdariBileşen İdari Bileşenler «featuretype» İl İdari Bileşenler «featuretype» İlçe İdari Bileşenler «featuretype» Köy İdari Bileşenler «featuretype» KöyBağlısı İdari Bileşenler «featuretype» KöyBağlısıTipi İdari Bileşenler «codelist» Mahalle İdari Bileşenler «featuretype» SınırİhtilafDurumu İdari Bileşenler «enumeration» YerleşikAlan İdari Bileşenler «featuretype» Mekansal Nesne Tipleri Tablo 7 Detay Kataloğunda lı Tipler Belde Belde Üst Sınıf İdariBileşen İl ve ilçe merkezi haricindeki belediye teşkilatı bulunan yerleşim yerleridir. 27 / 100

28 Durumu Kullanımda «featuretype» İlişki Rolü: üstbirim İlçe Bir beldenin bir ilçenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: üstbirim Bucak Bir beldenin bir bucağa bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk 0..1 İlişki Rolü: altbirim Mahalle Bir beldenin sınırları içerisinde mahallelerin yer aldığını ifade eder...* DevletAlanı DevletAlanı Durumu Stereotypes Devlet alanını ifade eder. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_MultiSurface Devlet mekansal alanını belirtir. 28 / 100

29 Öznitelik: ülkekodu CountryCode Avrupa Birliği Resmi Yayınlar Ofisi nin stil rehberine göre iki karakter ülke kodunu belirtir. Öznitelik: ad CharacterString (50) Devlet alanının resmi ulusal coğrafi adını belirtir. İlişki Rolü: altbirim İl Bir devlet alanının sınırları içerisinde illerin yer aldığını ifade eder...* İdariBileşen İdariBileşen (soyut) Durumu İl, İlçe, Belde, Mahalle ve Köy detay tiplerinin ortak özelliklerini gruplayan soyut detay tipidir. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_MultiSurface 29 / 100

30 İdari bileşenin mekansal alanını belirtir. Öznitelik: kimlikno Integer (7) İdari bileşenin kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: ad CharacterString (50) İdari bileşenin resmi ulusal coğrafi adını belirtir. Öznitelik: geçerliliktarihi DateTime İdari bileşenin hangi tarih ve zamandan itibaren gerçek hayatta kullanımda olacağını belirtir. «voidable,lifecycleinfo» Öznitelik: ihtilafdurumu SınırİhtilafDurumu İdari bileşenin sınır ihtilaf durumunu belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» Öznitelik: ihtilafnedeni 30 / 100

31 CharacterString (1024) İdari bileşenin sınır ihtilaf durumu varsa, ihtilaf nedenini ve ihtilaflı olunan idari bileşenleri belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» Öznitelik: kuruluşkararsayısı CharacterString (128) İdari bileşenin kurulmasını belirten kanun/mevzuata ait kuruluş kararının alındığı kanun/mevzuat numarasını belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» Öznitelik: kuruluşkarartarihi DateTime İlgili mevzuatın kabul tarihini belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» İl İl Üst Sınıf Durumu İdariBileşen İdari bakımından mülki taksimatta ilk gelen birimin adıdır. Mülki amiri validir. Kullanımda 31 / 100

32 «featuretype» İlişki Rolü: üstbirim DevletAlanı Bir ilin bir devlet alanının sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: altbirim İlçe Bir ilin sınırları içerisinde ilçelerin yer aldığını ifade eder...* İlçe İlçe Üst Sınıf Durumu İdariBileşen Merkezî idarenin taşra teşkilatındaki ikinci bölüm idaresidir. Mülki amiri kaymakamdır. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: merkezilçemi Boolean İlgili ilçenin merkez ilçe olup olmadığını belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» 32 / 100

33 İlişki Rolü: altbirim Mahalle Bir ilçenin sınırları içerisinde mahallelerin yer aldığını ifade eder...* İlişki Rolü: altbirim Belde Bir ilçenin sınırları içerisinde beldelerin yer aldığını ifade eder. Çokluk 0..* «voidable» İlişki Rolü: üstbirim İl Bir ilçenin bir ilin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: altbirim Köy Bir ilçenin sınırları içerisinde köylerin yer aldığını ifade eder. Çokluk 0..* «voidable» İlişki Rolü: altbirim Bucak 33 / 100

34 Bir ilçeye bağlı bucakların bulunduğunu ifade eder. Çokluk 0..* Köy Köy Üst Sınıf Durumu İdariBileşen Nüfusu iki binden aşağı olan ve belediye teşkilatı bulunmayan yerleşim yerleridir. Kullanımda «featuretype» İlişki Rolü: üstbirim İlçe Bir köyün bir ilçenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: üstbirim Bucak Bir köyün bir bucağa bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk 0..1 İlişki Rolü: altbirim KöyBağlısı Bir köyün sınırları içerisinde köy bağlılarının yer aldığını ifade eder...* 34 / 100

35 İlişki Rolü: ilözelidaresi Yetki Alanları::İlÖzelİdaresi Bir köyün bir il özel idarenin yetki alanı içinde olduğunu ifade eder KöyBağlısı KöyBağlısı Durumu Stereotypes Köy altı yerleşim birimlerini belirtir. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_MultiSurface Köy bağlısının mekansal alanını belirtir. Öznitelik: kimlikno Integer (7) Köy bağlısının kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: ad CharacterString (50) Köy bağlısının resmi ulusal coğrafi adını belirtir. 35 / 100

36 Öznitelik: tip KöyBağlısıTipi Köy bağlısının tipini belirtir. Öznitelik: köymerkezimi Boolean İlgili köy bağlısının köyün merkezi olup olmadığını belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» İlişki Rolü: üstbirim Köy Bir köy bağlısının bir köyün sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: altbirim YerleşikAlan Bir köy bağlısının tespit edilen yerleşik alanını ifade eder. Çokluk 0..1 «voidable» İlişki Rolü: yolortahatyön Mahalli Bileşenler:: YolOrtaHatYön 36 / 100

37 Bir köy bağlısının sınırları içerisinde yol orta hat yönlerin bulunduğunu ifade eder...* Mahalle Mahalle Üst Sınıf Durumu İdariBileşen Belediye sınırları içerisinde yer alan, ortak ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan insanların yaşadığı idari birimdir. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: tanıtımkodu CharacterString (7) Mahalle idari bileşeninin tanıtım kodunu belirtir. İlişki Rolü: üstbirim Belde Bir mahallenin bir beldenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: üstbirim İlçe 37 / 100

38 Bir mahallenin bir ilçenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. İlişki Rolü: yolortahatyön Mahalli Bileşenler:: YolOrtaHatYön Bir mahallenin sınırları içerisinde yol orta hat yönlerin bulunduğunu ifade eder...* İlişki Rolü: parsel Mahalli Bileşenler:: Parsel Bir mahallenin sınırları içerisinde parsellerin bulunduğunu ifade eder...* İlişki Rolü: belediye Yetki Alanları::Belediye Bir mahallenin bir belediyenin yetki alanı içinde olduğunu ifade eder YerleşikAlan YerleşikAlan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği kapsamında belediye ve mücavir alan sınırları içindeki imar plânı bulunmayan mevcut yerleşmelerin (mahalle, köy ve mezralar) müstakbel gelişme alanlarının da içine alan ve sınırları Belediye Meclislerince karara bağlanan alanlardır. 38 / 100

39 Durumu Valiliklerince tesbit edilmiş ve İl İdare Kurullarınca karara bağlanmış olan köy ve mezraların yerleşik alan sınırları da kapsar. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_MultiSurface Köy yerleşik alanının mekansal alanını belirtir. Öznitelik: kimlikno Integer (7) Köy yerleşik alanının kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: kararsayı CharacterString (128) Yerleşik alan sınırı tespitini onaylayan İl İdare Kurulu, İl Encümeni veya İl Genel Meclisi karar sayısıdır. Çokluk 0..1 Öznitelik: karartarih DateTime Yerleşik alan sınırı tespitini onaylayan İl İdare Kurulu, İl Encümeni veya İl Genel Meclisi karar tarihidir. Çokluk / 100

40 İlişki Rolü: üstbirim KöyBağlısı Bir yerleşik alanın bir köy bağlısına ait olduğunu ifade eder. «voidable» Veri Tipleri Bucak Bucak Açıklama Durumu Bucak; coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet bakımlarından aralarında ilişki bulunan belde ve köylerden meydana gelen, bir idare bölümüdür. Günümüzde bucakların işlevselliği kalkmıştır, 1970'lerden beri bucak teşkilatlarına yeni bucak müdürleri atanmamaktadır. Buna rağmen bucaklar hâlâ hukuken tanımlıdır ve resmî istatistiklerde belirtilir. Kullanımda «datatype» Öznitelik: kimlikno Integer (7) Bucak alanının kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: ad 40 / 100

41 CharacterString (50) Bucak alanının resmi ulusal coğrafi adını belirtir. İlişki Rolü: altbirim Köy Bir bucağa bağlı köylerin bulunduğunu ifade eder. Çokluk 0..* İlişki Rolü: altbirim Belde Bir bucağa bağlı beldelerin bulunduğunu ifade eder. Çokluk 0..* İlişki Rolü: üstbirim İlçe Bir bucağın bir ilçeye bağlı olduğunu ifade eder Sabit Değerler ve Kod listeleri SınırİhtilafDurumu SınırİhtilafDurumu Durumu İdari sınırların sınır ihtilaf durumunu belirtir. Kullanımda «enumeration» 41 / 100

42 Değer: var İdari birimler arasında sınır ihtilaf durumunun olduğunu belirtir. Değer: yok İdari birimler arasında sınır ihtilaf durumunun olmadığını belirtir KöyBağlısıTipi KöyBağlısıTipi Durumu Köy bağlısının tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: köymahallesi Köy bağlısının tipinin köy mahallesi olduğunu belirtir. Değer: mevkii Köy bağlısının tipinin mevkii olduğunu belirtir. Değer: mezra Köy bağlısının tipinin mezra olduğunu belirtir. Değer: yaylaevleri Köy bağlısının tipinin yayla evleri olduğunu belirtir. 42 / 100

43 5.3 MAHALLİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI AÇIKLAMA Özet Mahalli Adres Bileşenleri Yol, YolOrtaHat, YolOrtaHatYön (3 ü beraber CSBM yi oluşturmaktadır), Numarataj, Yapı, Diğer Yapı, Bağımsız Bölüm ve Parselden oluşmaktadır. Parsel verisi arsaların adreslenmesi ihtiyacı sebebi ile bu veri modelinde <<placeholder>> olarak yer almakta olup, ileride ilgili veri temasından sorumlu kuruluş tarafından ayrıca tanımlanması gerekmektedir. Bir yol, geometrisi çizgi olan (GM_LineString) ve her bir kavşak ve mahalle sınırında bölünen yol orta hatlarından;bir yol orta hattı ise 2 adet yol orta hat yön nesnesinden oluşmaktadır. Bu yol orta hatlarının toplamı yolu vermektedir. Ayrıca numarataj yönünü belirlemek ve mahalle sınırında bulunan yollarda ilişkiyi sağlayabilmek için yol orta hat yön detayı tanımlanmıştır. Bir yol orta hat yön bir mahalleye bağlıdır, bir mahalle altında birden çok yol orta hat yön bulunabilir. Yol ve yol orta hat yön, sözel veri (datatype) olarak temsil edilmektedir. Numarataj detayı, bir yapıya verilen dış kapı numarasını veya bir parsele (arsaya) verilen numarayı temsil eder. Geometrik olarak nokta (GM_Point) ile temsil edilmektedir. Bir numarataj altında o numaradan erişilebilen bağımsız bölümler bulunur. Parsel bilgisi imar adaları içerisindeki imar parseli olabileceği gibi, kadastral parsel de olabilmektedir. Mevzuat gereği her bir parsele bir veya birden fazla numara verilebilir. Yapı sınıfı, belirli bir proje ve yapı ruhsatı ile inşa edilmiş yapıların yanında, ruhsatsız olarak yapılmış kalıcı yapıları (örn. gecekondu) da temsil etmektedir. Diğer yapı ise geçici yapılar veya adresleme ihtiyacı olan diğer tüm yapıları (büfe, seyyar satış yeri, vb.) temsil etmektedir. Ayrıca site girişleri veya site alanları da diğer yapı ile gösterilecektir. Yapı ve diğer yapı, SoyutYapı sanal detayının özelleşmiş halleridir. SoyutYapı alan geometrisi ile temsil edilir (GM_Polygon). Bir yapının bir veya birden fazla numaratajı olabilmektedir. Bir yapı bir parsel içinde bulunmakla beraber aykırı durumlar da desteklenmektedir. Bir yapı içerisinde bir veya birden fazla bağımsız bölüm bulunabilir. Bağımsız bölüm adres veri modelinin en alt seviyesindeki bileşendir. Bağımsız bölümler ikamet amaçlı veya işyeri olarak kullanılabilen yapının iç birimleridir. Bağımsız bölümler sözel veri (datatype) olarak temsil edilmektedir. Bir bağımsız bölüm mutlaka bir yapıya ve bir numarataja bağlıdır. 43 / 100

44 UML Genel Bakış Mahalli Bileşenler paketi ve referans paketlerine genel bakış Şekil 4 te gösterilmiştir. Şekil 4 Mahalli Bileşenler Paketine Genel Bakış Mahalli Bileşenler uygulama şemasının tamamı aşağıdaki Şekil 5 te, bu şemanın diğer şemalarla olan ilişkisi ise Şekil 6 da gösterilmiştir. 44 / 100

45 Emlak ve İnşaat İzinleri Projesi class Mahalli Bileşenler «datatype» YolOrtaHatYön + kimlikno :Integer + tanıtımkodu :CharacterString + tür :NumaralamaTürü + uavtkodu :Integer +yolortahatyön +yolortahatyön 2 1 +yolortahat 1 «featuretype» YolOrtaHat + geometri :GM_LineString + kimlikno :Integer «voidable» + oluşumyöntemi :GeometriOluşumYöntemi + ölçek :Scale +yolortahat 1..* +numarataj +numarataj 0..* 0..* +üstnumarataj 0..1 «featuretype» Numarataj «datatype» BağımsızBölüm + kimlikno :Integer + kullanımtürü :KullanımTürü + bağımsızbölümno :CharacterString + Tip :BağımsızBölümTip «voidable» + ad :CharacterString [0..1] + durum :BağımsızBölümDurumu + katno :Integer + tapubağımsızkimlikno :CharacterString [0..1] + geometri :GM_Point +numarataj + kimlikno :Integer 1..* + tip :NumaratajTipi +soyutyapı + kapıno :CharacterString numarataj 0..* +bağımsızbölüm +numarataj 1 0..* +bağımsızbölüm 1..* +soyutyapı 1 «featuretype» SoyutYapı + geometri :GM_Polygon + kimlikno :Integer + ad :CharacterString «voidable» + postakodu :CharacterString +yol 1 «datatype» Yol + kimlikno :Integer + ad :CharacterString + tip :YolTipi +parsel 0..1 «featuretype,placeholder» Parsel + geometri :GM_Polygon + kimlikno :Integer + tip :ParselTipi + adano :CharacterString + parselno :CharacterString «voidable» + paftano :CharacterString +parsel yapı 0..* + tip :YapıTipi «featuretype» Yapı «voidable» + durum :YapıDurumu + siteveyakooperatifadı :CharacterString [0..1] + zeminaltıkatsayısı :Integer + zeminüstükatsayısı :Integer + oluşumyöntemi :GeometriOluşumYöntemi + ölçek :Scale «featuretype» DiğerYapı + tip :DiğerYapıTipi Şekil 5 Mahalli Bileşenler Uygulama Şeması 45 / 100

46 class Diğer Temalarla İlişki «featuretype,placeholder» Parsel + geometri :GM_Polygon + kimlikno :Integer + tip :ParselTipi + adano :CharacterString + parselno :CharacterString «voidable» + paftano :CharacterString +parsel 1..* «featuretype» İdari Bileşenler::KöyBağlısı + geometri :GM_MultiSurface + kimlikno :Integer + ad :CharacterString + tip :KöyBağlısıTipi «voidable» + köymerkezimi :Boolean [0..1] +köybağlısı mahalle 1 İdariBileşen «featuretype» İdari Bileşenler::Mahalle + tanıtımkodu :CharacterString +mahalle yolortahatyön 1..* +yolortahatyön 1..* «datatype» YolOrtaHatYön + kimlikno :Integer + tanıtımkodu :CharacterString + tür :NumaralamaTürü + uavtkodu :Integer Şekil 6 Mahalli Bileşenler Paketinin Diğer Paketlerle İlişkisi Mahalli bileşenler uygulama şemasının ana mekansal nesne tipi Numarataj sınıfıdır. Numarataj sınıfında geometri, kimlik no, numarataj tipi ve kapı no öznitelikleri zorunlu alanlardır. Mahalli Bileşenler uygulama şemasına göre, numarataj, bir yapıya, bir parsele ya da bir bağımsız bölüme verilebilir. Bu nedenle şemada ilişki 0..* veya 0..1 çokluk ilişkisi ile gösterilmiştir. Ayrıca site numaratajı ve site içi numaratajlar gibi numaratajlar üstnumarataj ilişki rolü ile ilişkilendirilmiştir. Diğer önemli mekansal nesne tipi SoyutYapı sınıfıdır. SoyutYapı sınıfından Yapı ve DiğerYapı sınıfları türemektedir. Bu şemaya göre bu sınıftan türeyen her mahalli bileşenin bir geometrisi, kimlik nosu ve adı olmak zorundadır. Posta kodu zorunlu olmayan öznitelik olarak belirtilmiştir (bakınız 5.1.2). Diğer öznitelikler mahalli bileşene göre değişiklik göstermektedir. Değişiklik gösteren öznitelikler aşağıda açıklanmıştır: Bina mahalli bileşeni için bina tipi zorunludur. 46 / 100

47 Bina mahalli bileşeni için bina durumu, site veya kooperatif adı, zemin altı kat sayısı ve zemin üstü kat sayısı bilgileri mevcutsa veri setinde bulunacaktır. DiğerYapı mahalli bileşeni için diğer yapı tipi zorunludur. DiğerYapı sınıfının kullanılmasının sebebi numarataj yapılırken yapı dışında numaratajlı yapıların bulunmasıdır (taksi durağı, büfe vb.). Mahalli Bileşenler şemasında, mekansal nesne tipi olmayan üç mahalli bileşen mevcuttur. Bu bileşenler BağımsızBölüm, Yol ve YolOrtaHatYön bileşenleridir. BağımsızBölüm veri tipinin numarataj ve SoyutYapı ile ilişkisi bulunmaktadır. İlişkili olduğu numarataj bu bağımsız bölüme hangi girişten giriş yapıldığını belirtmek için kullanılır. Mahalli bileşen şemasında, numaratajın yolla ilişkisini belirtmek için Yol, YolOrtaHat ve YolOrtaHatYön sınıfları bulunmaktadır. Numarataj tek ve çift olmak üzere yol orta hat yönlere göre verilmektedir. Bir numaratajın hangi yol orta hat yönde bulunduğunu YolOrtaHatYön ile ilişkisi belirtmektedir. Mahalli Bileşenler şemasında öznitelik alanlarında kullanılabilecek olası değerleri belirtmek için sabit değerler ve kod listeleri kullanılmıştır. Bu şemadaki listeler NumaratajTipi, DiğerYapıTipi, NumaralamaTürü, BağımsızBölümDurumu, ParselTipi, YapıDurumu, YapıTipi, YolTipi ve KullanımTürü nesnelerinden oluşmaktadır. Mahalli Bileşenler arasındaki ilişkiler, mahalli bileşenler uygulama şemasında ilişki rolleriyle belirtilmiştir. Bir mahallenin parselleri içerdiğini belirtmek için içerme (İng. Aggregation) ilişkisi kullanılmıştır. Bir yolun yol orta hatlardan oluştuğunu belirtmek için oluşum (İng. Composition) ilişkisi kullanılmıştır. Mahalli Bileşenler uygulama şemasında kullanılan içerme ve oluşum ilişkileri aşağıda görülmektedir: Bir SoyutYapı, bir veya birden fazla BağımsızBölüm verisinden oluşmaktadır. Bir Yol, bir veya birden fazla YolOrtaHat verisinden oluşmaktadır. Bir YolOrtaHat, iki YolOrtaHatYön verisinden oluşmaktadır. Mahalli Bileşenler uygulama şemasının diğer uygulama şemalarıyla ilişkileri bulunmaktadır. Bu ilişkiler aşağıda görülmektedir: 47 / 100

48 Parsel mahalli bileşeninin, İdari Bileşenler uygulama şemasından Mahalle ile ilişkisi bulunmaktadır. YolOrtaHatYön mahalli bileşeninin, İdari Bileşenler uygulama şemasından Mahalle ile ilişkisi bulunmaktadır. YolOrtaHatYön mahalli bileşeninin, İdari Bileşenler uygulama şemasından KöyBağlısı ile ilişkisi bulunmaktadır Mekansal veri setleri arasındaki tutarlılık Mahalli Bileşenler Uygulama şeması içinde tanımlanmış kurallar dışında tutarlılık kuralları bulunmamaktadır layıcı yönetimi Adres veri modeli içerisinde yer alan her bir adres bileşeni, MAKS tarafından otomatik olarak atanacak olan sayısal bir kimlik numarası ile tanımlanacaktır Nesne referanslarını modelleme Her bir adres bileşeni genel olarak bir üst bileşene sahiptir. İdari/Mahalli bağlılıkların değişmesi veya yeni idari/mahalli bileşenlerin ortaya çıkması durumunda oluşacak olan bağlılık değişikliklerinde gerekli referans güncellemeleri yapılacaktır Geometri gösterimi Bu dokümanda kullanılan mekansal tipler [OGC r3] (Implementation Specification for Geographic Information Simple feature access Part 1: Common Architecture v1.2.0) ile sınırlıdır Zamansal gösterim MAKS a yetkili idareler tarafından sağlanacak veri içerisinde zamansal nitelikte veri bulunması düşünülmemektedir. MAKS faaliyete geçtikten sonra gerçekleşen değişikliklerin zamansal verisini MAKS oluşturacak ve bu veriyi sunabilecektir. 48 / 100

49 5.3.2 DETAY KATALOĞU Detay Kataloğu Metaverisi Detay katalog adı Kapsam Adres detay kataloğu Mahalli Bileşenler Mahalli Bileşenler Versiyon no 1.0 Versiyon tarihi landığı kaynak Tablo 8 Detay Kataloğu Metaverisi Tip Paket Bölüm BağımsızBölüm Mahalli Bileşenler «datatype» BağımsızBölümDurumu Mahalli Bileşenler «codelist» BağımsızBölümTip Mahalli Bileşenler «codelist» DiğerYapı Mahalli Bileşenler «featuretype» DiğerYapıTipi Mahalli Bileşenler «codelist» GeometriOluşumYöntemi Mahalli Bileşenler «codelist» KullanımTürü Mahalli Bileşenler «codelist» NumaralamaTürü Mahalli Bileşenler «enumeration» Numarataj Mahalli Bileşenler «featuretype» NumaratajTipi Mahalli Bileşenler «codelist» Parsel Mahalli Bileşenler «featuretype,placeh / 100

50 older» ParselTipi Mahalli Bileşenler «codelist» SoyutYapı Mahalli Bileşenler «featuretype» Yapı Mahalli Bileşenler «featuretype» YapıDurumu Mahalli Bileşenler «codelist» YapıTipi Mahalli Bileşenler «codelist» Yol Mahalli Bileşenler «datatype» YolOrtaHat Mahalli Bileşenler «featuretype» YolOrtaHatYön Mahalli Bileşenler «datatype» YolTipi Mahalli Bileşenler «codelist» Tablo 9 Detay Kataloğunda lı Tipler Mekansal Nesne Tipleri DiğerYapı DiğerYapı Üst Sınıf Durumu SoyutYapı Yapı dışında numarataj verilebilen alanları belirtir. (Simitçi, büfe, taksi durağı vb.) Kullanımda «featuretype» Öznitelik: tip DiğerYapıTipi 50 / 100

51 Diğer yapının tipini belirtir Numarataj Numarataj Durumu Bir yapıyı veya arsayı adresleyebilmek için bağlı olduğu CSBM(ler)den verilen ve dış kapı numarası olarak ta ifade edilen bilgidir. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_Point Numarataj geometrisini belirtir. Öznitelik: kimlikno Integer (9) Numarataj kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: tip NumaratajTipi Numarataj tipini belirtir. 51 / 100

52 Öznitelik: kapıno CharacterString (16) Numarataj kapı no değerini (dış kapı numarası) belirtir. İlişki Rolü: yolortahatyön YolOrtaHatYön Bir numaratajın bir yol orta hat yöne bağlı olduğunu ifade eder. İlişki Rolü: bağımsızbölüm BağımsızBölüm Bir numaratajın bağımsız bölümlere bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk 0..* İlişki Rolü: soyutyapı SoyutYapı Bir numaratajın bir yapıya bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk 0..1 İlişki Rolü: parsel Parsel Bir numaratajın bir parsele bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk / 100

53 İlişki Rolü: üstnumarataj Numarataj Bir numaratajın bir üst numaratajının olduğunu ifade eder. Çokluk 0..1 İlişki Rolü: numarataj Numarataj Bir numaratajın alt numaratajlarının olduğunu ifade eder. Çokluk 0..* SoyutYapı SoyutYapı (Soyut) Durumu Yapı ve DiğerYapı detay tiplerinin ortak özelliklerini gruplayan soyut detay tipidir. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_Polygon Yapı mekansal alanını belirtir. Öznitelik: kimlikno Integer (9) 53 / 100

54 Yapı kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: ad CharacterString (50) Yapı adını belirtir. Öznitelik: postakodu CharacterString (5) Yapı posta kodunu belirtir. «voidable» İlişki Rolü: bağımsızbölüm BağımsızBölüm Bir yapının bağımsız bölümlerden oluştuğunu ifade eder...* İlişki Rolü: numarataj Numarataj Bir yapıya bağlı numaratajların bulunduğunu ifade eder...* 54 / 100

55 Yapı Yapı Üst Sınıf Durumu SoyutYapı İmar Kanununda Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler olarak tanımlanmıştır. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: tip YapıTipi Yapının tipini belirtir. Öznitelik: durum YapıDurumu Yapının durumunu belirtir. «voidable» Öznitelik: siteveyakooperatifadı CharacterString (30) Yapının bulunduğu site veya kooperatif adını belirtir. Çokluk / 100

56 «voidable» Öznitelik: zeminaltıkatsayısı Integer (2) Yapının zemin altı kat sayısını belirtir. «voidable» Öznitelik: zeminüstükatsayısı Integer (3) Yapının zemin üstü kat sayısını belirtir. «voidable» Öznitelik: oluşumyöntemi GeometriOluşumYöntemi Yapı verisinin oluşum yöntemini ifade eder. «voidable» Öznitelik: ölçek Scale Yapı verisinin ölçek bilgisini ifade eder. «voidable» 56 / 100

57 İlişki Rolü: parsel Parsel Bir yapının bir parselin içinde bulunduğunu ifade eder. Çokluk YolOrtaHat YolOrtaHat Durumu Yol Orta Hattı olarak nitelenen mahalli bileşen; cadde, sokak, bulvar, meydan, küme evler, köy bağlantı yolu vb. olarak bilinen yolların mekânsal olarak ifadesidir. Kullanımda «featuretype» Öznitelik: geometri GM_LineString Yol Orta Hat mekansal alanını belirtir. Öznitelik: kimlikno Integer (8) Yol Orta Hat kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: oluşumyöntemi GeometriOluşumYöntemi 57 / 100

58 Yol Orta Hat verisinin oluşum yöntemini ifade eder. «voidable» Öznitelik: ölçek Scale Yol Orta Hat verisinin ölçek bilgisini ifade eder. «voidable» İlişki Rolü: yolortahatyön YolOrtaHatYön Bir yol orta hatta bağlı yol orta hat yönlerin bulunduğunu ifade eder. Çokluk 2 İlişki Rolü: yol Yol Bir yol orta hattın bir yola bağlı olduğunu ifade eder Veri Tipleri BağımsızBölüm BağımsızBölüm Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre, kat mülkiyetine konu olan gayrimenkulün, anagayrimenkulün ayrı ayrı ve başlı 58 / 100

59 başına kullanılmaya elverişli olup, kanun hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu olan bölümleridir. Durumu Kullanımda «datatype» Öznitelik: kimlikno Integer (10) Bağımsız Bölüm kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: kullanımtürü Açıklama KullanımTürü Bağımsız Bölüm kullanım türünü belirtir. Kullanım türleri ağaç yapısında seçilebilmektedir. Veri hakkında bilgi hangi seviyede ise o seviyedeki bilgi kod listesinden seçilecektir. Öznitelik: bağımsızbölümno CharacterString (20) Bağımsız Bölüm e Adres ve Numaralamaya İlişkin Yönetmelik esasınca atanan numarayı belirtir. Öznitelik: tip BağımsızBölümTip 59 / 100

60 Bağımsız bölümün tipini belirtir. Öznitelik: ad CharacterString (50) Bağımsız Bölüm adını belirtir. Çokluk 0..1 «voidable» Öznitelik: durum BağımsızBölümDurumu Bağımsız Bölüm durumunu belirtir. «voidable» Öznitelik: katno Integer (3) Bağımsız Bölüm kat numarasını belirtir. «voidable» Öznitelik: tapubağımsızkimlikno CharacterString Bağımsız Bölümün tapudaki numarasını belirtir. Çokluk / 100

61 «voidable» İlişki Rolü: numarataj Numarataj Bir bağımsız bölümün bir numarataja bağlı olduğunu ifade eder. İlişki Rolü: soyutyapı SoyutYapı Bir bağımsız bölümün bir yapıya bağlı olduğunu ifade eder Yol Yol Durumu Yerleşim yeri içerisinde bulunan, yayaların ve/veya araçların geçmesi için ayrılan cadde, sokak, bulvar, meydan ve küme evleri temsil eder. Kullanımda «datatype» Öznitelik: kimlikno Integer (8) Yol kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. 61 / 100

62 Öznitelik: ad CharacterString (100) Yol adını belirtir. Öznitelik: tip YolTipi Yol tipini belirtir. İlişki Rolü: yolortahat YolOrtaHat Bir yola bağlı yol orta hatların bulunduğunu ifade eder...* YolOrtaHatYön YolOrtaHatYön Durumu Stereotypes Bir yol orta hattı üzerinde numaralama yapılan yönleri ve mahalle ilişkilerini saklayan nesnedir. Kullanımda «datatype» Öznitelik: kimlikno Integer (8) Yol orta hat yön kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından 62 / 100

63 otomatik üretilir. Öznitelik: tanıtımkodu CharacterString (10) Yol orta hat yön tanıtım kodunu belirtir. Öznitelik: tür NumaralamaTürü Yol orta hat yön numaralama türünü belirtir. Öznitelik: uavtkodu Integer (10) Yol orta hat yöne karşılık UAVT de bulunan CSBM kodunu belirtir. İlişki Rolü: yolortahat YolOrtaHat Bir yol orta hat yönün bir yol orta hatta bağlı olduğunu ifade eder. İlişki Rolü: numarataj Numarataj 63 / 100

64 Bir yol orta hat yöne bağlı numaratajların bulunduğunu ifade eder. Çokluk 0..* İlişki Rolü: mahalle İdari Bileşenler:: Mahalle Bir yol orta hat yönün bir mahalleye bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk 0..1 İlişki Rolü: köybağlısı İdari Bileşenler:: KöyBağlısı Bir yol orta hat yönün bir köy bağlısına bağlı olduğunu ifade eder. Çokluk / 100

65 Sabit Değerler ve Kod listeleri class Mahalli Bileşenler «codelist» NumaratajTipi + arsa + bağımsızanagiriş + bağımsıztaligiriş + binaanagiriş + binataligiriş + diğernumarataj + diğeryapıgirişi + tahsis + sitegirişi «codelist» DiğerYapıTipi + büfe + diğer + geçiciyerleşimyeri + seyyarsatışyeri + siteveyasitegirişi + yeraltıçarşısı «codelist» BağımsızBölümDurumu + bilinmeyen + proje + ruhsatsız + yananyıkılan + inşaat + iskan «codelist» ParselTipi + kadastro + imar «enumeratio... NumaralamaTürü tek çift «codelist» GeometriOluşumYöntemi + elektroniktakeometre + prizmatik + optikmekaniktakeometre + fotogrametrik + gps + sayısal + paftaüzerinden + ölçüdeğerlerinden «codelist» YapıDurumu + bilinmeyen + kısmiiskan + proje + ruhsatsız + yananyıkılan + inşaat + iskan «codelist» YolTipi + bulvar + cadde + kümeevler + meydan + sokak + karayolu + otoyol + köybağlantıyolu «codelist» YapıTipi + kamu + mesken + işyeri «codelist» KullanımTürü Şekil 7 Mahalli Bileşenler Kod Listeleri Diyagramı NumaralamaTürü NumaralamaTürü Durumu Yol Orta Hat Yön numaralama türlerini belirtir. Kullanımda «enumeration» Değer: tek Bu yönde numaralama yapılırken tek numara verildiğini belirtir. Değer: çift Bu yönde numaralama yapılırken çift numara verildiğini 65 / 100

66 belirtir BağımsızBölümDurumu BağımsızBölümDurumu Durumu Bağımsız bölüm durumlarını belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: bilinmeyen Bağımsız bölüm durumunun bilinmediğini belirtir. Değer: proje Bağımsız bölümün yapı ruhsatı işlemlerinin sürdüğünü belirtir. Değer: ruhsatsız Bağımsız bölümün ruhsatsız olduğunu belirtir. Değer: yananyıkılan Bağımsız bölümün yanmış veya yıkılmış olduğunu belirtir. Değer: inşaat Bağımsız bölümün inşaat aşamasında olduğunu belirtir. Değer: iskan Bağımsız bölümün kullanım izninin verilmiş olduğunu belirtir. 66 / 100

67 BağımsızBölümTip BağımsızBölümTip Durumu Bağımsız bölüm tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: kamu Bağımsız bölüm tipinin kamu olduğunu belirtir. Değer: özel Bağımsız bölüm tipinin özel olduğunu belirtir DiğerYapıTipi DiğerYapıTipi Durumu Diğer yapı tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: büfe Diğer yapı tipinin büfe olduğunu belirtir. Değer: diğer Diğer yapı tipi kod listesi dışında kalan diğer yapı tiplerini belirtir. Değer: geçiciyerleşimyeri 67 / 100

68 Diğer yapı tipinin geçici yerleşim yeri olduğunu belirtir. Değer: seyyarsatışyeri Diğer yapı tipinin seyyar satış yeri olduğunu belirtir. Değer: siteveyasitegirişi Diğer yapı tipinin site veya site girişi olduğunu belirtir. Değer: yeraltıçarşısı Diğer yapı tipinin yeraltı çarşısı olduğunu belirtir GeometriOluşumYöntemi GeometriOluşumYöntemi Durumu Geometri oluşum yöntemlerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: elektroniktakeometre Geometri oluşum yönteminin elektronik takeometre olduğunu belirtir. Değer: prizmatik Geometri oluşum yönteminin prizmatik olduğunu belirtir. Değer: optikmekaniktakeometre Geometri oluşum yönteminin optik mekanik takeometre olduğunu belirtir. Değer: fotogrametrik 68 / 100

69 Geometri oluşum yönteminin fotogrametrik olduğunu belirtir. Değer: gps Geometri oluşum yönteminin gps olduğunu belirtir. Değer: sayısal Geometri oluşum yönteminin sayısal olduğunu belirtir. Değer: paftaüzerinden Geometri oluşum yönteminin pafta üzerinden yapıldığını belirtir. Değer: ölçüdeğerlerinden Geometri oluşum yönteminin ölçü değerlerinden yapıldığını belirtir KullanımTürü KullanımTürü Açıklama Durumu Kullanım türlerini belirtir. Kullanım türleri kod listesi, ağaç yapısındadır. Öznitelik alanında istenen seviyedeki kod seçilebilir. Kod listesi Tablo 10 da listelenmiştir. Kullanımda «codelist» 69 / 100

70 Kod Kullanım Türü 1 Binalar 11 İkamet Amaçlı 1110 Mesken 1130 Halka Açık İkamet Yerleri Huzurevi Öğrenci Yurdu Misafirhane Çocuk Yurdu 12 İkamet Harici 1211 Otel Yıldızlı Otel Yıldızlı Otel Yıldız Otel Butik Otel Apart Otel Motel Pansiyon Restorant 1212 Diğer Kısa Süreli Konaklama Ucuz Otel (Hostel) 70 / 100

71 Dağ Barınağı Tatil Kampı 1220 Ofis ve İşyeri Banka Şubesi PTT Belediye Valilik/Kaymakamlık Muhtarlık Diplomatik/Konsüler Misyon Nato Müttefik Karargah Noter Resmi Kurum Dernek / Vakıf 1230 Toptan ve Perakende Ticaret Alışveriş Merkezi / AVM Fuar Merkezi Hipermarket / Süpermarket Pasaj Mağaza Restorant Lokanta Kargo / Nakliye 1241 Ulaşım ve İletişim 71 / 100

72 Havaalanı Tren Garı Otobüs Terminali Liman / İskele Radyo ve Televizyon Yayın Yapıları Santraller Metro / Tramvay İstasyonu Taksi Durağı Otopark 1242 Garaj Binaları 1251 Sanayi Fabrika Montaj tesisleri Atölye Ardiye 1252 Depolar Silolar Su deposu ve tankları Petrol ve gaz depoları Soğuk hava depoları Özel amaçlı depolar 1261 Kamu Eğlence Binaları 72 / 100

73 Sinema Konser Salonu Opera Tiyatro Toplantı / Çok Amaçlı Salonlar Diskotek / Bar Lokal / Sosyal Tesis 1262 Müze ve Kütüphaneler Müze Sanat Galerisi Kütüphane Arşiv Kültür Merkezi 1263 Okul, Üniversite, Araştırma Okul Öncesi Eğitim İlk ve Orta Öğrenim Mesleki Eğitim Okulları Üniversite / Yüksekokul Araştırma / Teknoloji Geliştirme Engellli Eğitim Merkezi Meteoroloji istasyonları Rasathane 73 / 100

74 Dershane Halk Eğitim Merkezi Askeri / Polis Sanat Okulu 1264 Hastane ve Bakım Kuruluşları Hastane Silahlı kuvvetlere ve hapishanelere ait hastaneler Kadın Doğum Hastanesi Sanatoryum Bakım Kuruluşları Psikiyatri / Rehabilitasyon Merkezi Kaplıca / Terapi Merkezi Görüntüleme Merkezi Diyaliz Merkezi Poliklinik-Dispanser Aile Sağlığı Merkezi Toplum Sağlığı Merkezi Kan Merkezi Veteriner Eczane 1265 Spor Spor Kompleksi 74 / 100

75 Yüzme Havuzu / Buz Pateni Sahası / Jimnastik Salonu / Tenis Kortu Atış Poligonu 1271 Tarım ve Hayvancılık İkamet Harici Çiftlik Binaları Ambar / Silo Bitkisel Ürün Üretim ve İşleme Hayvansal Ürün Üretim ve İşleme Sera 1272 İbadet veya Dini Faaliyetler Cami Cemevi Kilise Sinagog Mescid Dini Eğitim Cenaze İşleri 1273 Tarihi veya koruma altındaki abideler Harabeler Arkeolojik kazılar Tarihi binalar Heykeller Anıtlar 75 / 100

76 Sanatsal ve Dekoratif İnşaatlar Türbe / Şehitlik 1274 Kamu Güvenliği ve Savunma Polis Silahlı Kuvvetler Cezaevi/Tutukevi Islahevleri İtfaiye NumaratajTipi Tablo 10 Kullanım Türleri NumaratajTipi Durumu Numarataj tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: arsa Numarataj tipinin arsa olduğunu belirtir. Değer: bağımsızanagiriş Numarataj tipinin bağımsız ana giriş olduğunu belirtir. Değer: bağımsıztaligiriş Numarataj tipinin bağımsız tali giriş olduğunu belirtir. Değer: binaanagiriş 76 / 100

77 Numarataj tipinin bina ana giriş olduğunu belirtir. Değer: binataligiriş Numarataj tipinin bina tali giriş olduğunu belirtir. Değer: diğernumarataj Numarataj tipi kod listesi dışında kalan diğer numarataj tiplerini belirtir. Değer: diğeryapıgirişi Numarataj tipinin numaratajlı alan olduğunu belirtir. Değer: sitegirişi Numarataj tipinin site girişi olduğunu belirtir. Değer: tahsis Numarataj tipinin tahsis olduğunu belirtir ParselTipi ParselTipi Durumu Parsel tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: kadastro Parsel tipinin kadastro olduğunu belirtir. Değer: imar Parsel tipinin imar olduğunu belirtir. 77 / 100

78 YapıDurumu YapıDurumu Durumu Yapı durumlarını belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: bilinmeyen Yapı durumunun bilinmediğini belirtir. Değer: kısmiiskan Yapının bir kısmı için kısmi kullanım izninin verilmiş olduğunu belirtir. Değer: proje Yapının yapı ruhsatı işlemlerinin sürdüğünü belirtir. Değer: ruhsatsız Yapının ruhsatsız olduğunu belirtir. Değer: yananyıkılan Yapının yanmış veya yıkılmış olduğunu belirtir. Değer: inşaat Yapının inşaat aşamasında olduğunu belirtir. Değer: iskan Yapıya kullanım izninin verilmiş olduğunu belirtir. 78 / 100

79 YapıTipi YapıTipi Durumu Yapı tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: kamu Yapı tipinin kamu olduğunu belirtir. Değer: mesken Yapı tipinin mesken olduğunu belirtir. Değer: işyeri Yapı tipinin işyeri olduğunu belirtir YolTipi YolTipi Durumu Yol tiplerini belirtir. Kullanımda «codelist» Değer: bulvar Yol tipinin bulvar olduğunu belirtir. Değer: cadde Yol tipinin cadde olduğunu belirtir. Değer: kümeevler 79 / 100

80 Yol tipinin küme evler olduğunu belirtir. Değer: meydan Yol tipinin meydan olduğunu belirtir. Değer: sokak Yol tipinin sokak olduğunu belirtir. Değer: karayolu Yol tipinin karayolu olduğunu belirtir. Değer: otoyol Yol tipinin otoyol olduğunu belirtir. Değer: köybağlantıyolu Yol tipinin köybağlantıyolu olduğunu belirtir Referans olarak alınan tipler Parsel Parsel Durumu İmar mevzuatına göre ayrılıp sınırlanmış arazi parçasıdır. Kullanımda «featuretype,placeholder» Öznitelik: geometri GM_Polygon Parsel mekansal alanını belirtir. 80 / 100

81 Öznitelik: kimlikno Integer Parsel kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik üretilir. Öznitelik: tip ParselTipi Parsel tipini belirtir. Öznitelik: adano CharacterString (255) Parsel detayına ait ada numarasını belirtir. Öznitelik: parselno CharacterString (255) Parsel detayına ait parsel numarasını belirtir. Öznitelik: paftano CharacterString (255) Parsel detayına ait pafta numarasını belirtir. «voidable» 81 / 100

82 İlişki Rolü: yapı Yapı Bir parsel içerisinde yapıların bulunduğunu ifade eder. Çokluk 0..* İlişki Rolü: numarataj Numarataj Bir parsele bağlı numaratajların bulunduğunu ifade eder. Çokluk 0..* İlişki Rolü: mahalle İdari Bileşenler:: Mahalle Bir parselin bir mahallenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder. 5.4 YETKİ ALANLARI UYGULAMA ŞEMASI AÇIKLAMA Özet Yetki alanları, MAKS içerisinde yetkili idarelerin, adres bileşenleri üzerindeki sorumluluk alanlarını belirlemek amacıyla kullanılmaktadır sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu gereğince belediye teşkilatı olan yerlerde belediyeler, bunun dışında kalan yerlerde ise il özel idareleri adres ve numaralama yetkisine sahiptir. Diğer taraftan, diğer kanunlarla adres numaralama veya yapı belgeleri düzenleme yükümlülüğü verilen organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, çevre ve şehircilik il müdürlükleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkili olabilmektedir. 82 / 100

83 Yetkili İdare detayı adres bileşenleri üzerinde yetkisi olan tüm yetkili idare tipleri için üst bir sanal detay olarak tanımlanmıştır. Alan (GM_MultiSurface) olarak temsil edilmektedir. Belediye teşkilatı olan yerlerde belediye sınırları içerisinde kalan alanlar belediyenin birincil yetki alanını oluşturmakta ve Belediye detayı ile tanımlanmaktadır. Belediye sınırları dışında kalıp da belediyenin mücavir alanı olarak belirlenen alanlar ayrıca Mücavir Alan detayı ile belirtilecektir. Bu durumda bir belediyenin yetki alanı, belediye alanı ile mücavir alanlarının birleşimi olacaktır. Mücavir alan, alan (GM_MultiSurface) olarak temsil edilmektedir. Belediye teşkilatı bulunamayan yerlerde yetkili olan İl Özel İdareleri, İl Özel İdare detayı ile temsil edilmektedir. Kanuni hak ve sorumlulukları gereği yetki alanlarında adres ve numaralama veya yapı belgeleri düzenleme yetkisi olan organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, çevre ve şehircilik il müdürlükleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ise DiğerYetkilİdare detayı ile temsil edilmektedir UML Genel Bakış Yetki Alanları paketi ve referans paketlerine genel bakış Şekil 8 de gösterilmiştir. 83 / 100

84 Şekil 8 Yetki Alanları Paketine Genel Bakış Yetki Alanları uygulama şemasının tamamı aşağıdaki Şekil 9 da gösterilmiş ve açıklanmıştır. 84 / 100