ULUSLARARASI GENÇLİK VE AHLÂK SEMPOZYUMU

Transkript

1 ULUSLARARASI GENÇLİK VE AHLÂK SEMPOZYUMU BİLDİRİLER EKİM 2016 CİLT-2

2 Sinop Üniversitesi Uluslararası Gençlik ve Ahlak Sempozyumu EDİTÖRLER Yrd Doç Dr Hasan BARLAK Yrd Doç Dr Emrah DİNDİ Öğr Gör Tuna KUZUCAN ISBN: Yayımlanan bildiri metinlerindeki yazı ve bildiri içeriğinin tüm sorumluluğu bildiri yazarlarına aittir Birinci Baskı Aralık 2016 Tasarım Sinop Üniversitesi Basın-Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Tel: ( ) Baskı İkizler Matbaası Meydankapı mah Kıbrıs Cad No: 12/B Sinop

3 MUALLiM ADAYI UNiVERSiTE GEN<;LiGiNE NURETTiN TOP(:U'NUN VASiYETi: MUALLiM AHLAKI OZET Muhammet İkbal GÜLER 1 Nesillerin istikametini belirleyecek en onemli sistem his: ~tiphesiz maariftir Bir milletiu gelecegini bugundeu okmnak i<;in, o milletin dahil oldugu maarif sistemini incelemek btlytlk ol<;ude yeterli olacakttr Bu sistem is;erisinde en buyuk vazife ise muallime du~mektedir Dlkemizde luijihaz1rda gorev yapmakta olan muallimlerin yam s1ra universitelerin egitim fakiijtelerinde yeti~mi~ ve yeti~mekte olan gens: mualjim adaylan da bulurunabrtadjr Yapt1klan tercihin yeni nesiller yeti~lirmeye talip olmak manasma geldigini u <;ogunltlkl a farkmda olmayan gen<; mtmllim adaylan i<;in Nnrettin Top<;u'nun ''Tilrkiye'nin Maarif Davas1'' adll escrinden hareketle orlaya koymus, oldugu ve "mllallim ahlak1" olarak ba ~hklandjr a bijecegimiz ahjak1 ogretiler me~ale niteligindedir Gens:ligi onemseyen, genqlik uzerine bir sarraf hassasiyeti ile egilen Top<;u, adl ge<;en eserinde Tiirlciye'uin maarifmiu ba~tan a~agt rontgenini <;ekm i~, hastahldan tespit euni~ ve 1Jeklenileu gen<;ligin" veya bir ba~ka i:tadeyle "gens:ligin hassa askederinin'' ancak dort ba~1 mamur bir maarijle yet1~ebilecegini beyan ettni ~ tir 1op<;u'nnn maarif sisteminde "muallim, mektep, talebe ve ders" don temel sutuu niteligindedir Bu <;a h~mada Nurenin Topc;u'nuu sistemle tinni~ oldugu maarif i<;erisinde "muallim" alt ba ltgmdan bareket edilerek universite gcnc;;ligine ve bilhassa muallim aday1 alan iiniversite genc;;ligine vasiyet niteligi nde alan "muallim al1 li\k''1 uzcrinde durulacak'ttr (:ah ~mrum zda Nurettin T opc;;u 'nun ortaya koymu ~ oldugn maari r sisteminden harcketle muallim l ik mcslcginin ne oldug-u, ne olmad1g1, birey ve lopltm1 UZerindcki mullak tesiri hakikalle hangi vas1f1ara sahip olanlara muallim dcnilcbilcccgi, muall imlik mesleginin mesuliyet dcgeri ile baglru1tts1 gibi konulardan bahsedilecck ve liuiversile gen~ li gi ne aktanlmas1 gereken bu ahlaki degerlcrin ehemmiyeti uzerine durulacakhr_ Gcny muallim adaylanm ba~artya gtiliirecek degerlc-r bidigini i9erisinde barmd1ran Nurcttin Tops;u'nun muallim ahli\k1, iiniversilc gen<;ligiue her li rsalta ve farkh yollarla hattrlatjlmahdtr <;ali~mamjzda ''muallim, talebe, rnaarif' terimleri Nurettin Topc;;u'nun tercihi ve mana itibariyle derinlikleri goz ouunde bnluudurularak ''ogretmen ogrenci egitim" terimleri yerine kullaru lacaktu Anahtar Si:izcukler: Genc;;lik, Ahlak, Muallim, Maarir Nurcuin Top<;u 1 Arş Gör, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi 812

4 HERiTAGE TO THE TEACHiNG CANDiDATES OF UNiVERSiTY UNDER GRADUATES: ETHiCS OF A TEACHER Abstract: Education is the sole system which ascertains the directions of generations To project the future of a nation it is enough to analyze its educational system to a great extent The greatest task in this system belongs to teachers In our COlU1try there are under graduates of faculty of education who have completed their education or those who have still years ahead as well as teachers on duty Ethical values of a teacher wruch are crowned in the work Nuretti11 Top~u's ''Educational Revolution of Turkey" are corollary to the teachers who are mostly deprived of the fact that their choice of being teacher is to be devoted to raise new generations Nurenin Tops;u is always as sensitive to the youth as a jeweler to the gems In his work he scmt:inised Turkish education system, determined the anomalies and declared that the ideal yout11 or in other words "devoted soldiers of youth" is only possible through a t)awless education In his educational system "teacher", "school'', "student'' and ''course'' are four fundamental columns lo this study ''teacher" sub title is emphasized to shed light to the ethical values of a teacher which will be a great treasure for university students especially for candidates of reaching 10 this study therefore, it 1s pointed olll what kind of profession the leaching is or is not; and its absolute effect 011 individual and society; additonally who have the real notion ol'teaching and sense ofresponsibility_ All these points will be noted to convey ethical values to the university Students Those values wl1ich are certain to bring accomplishment for young teaching candidates must in every way and occasion be reminded Lo university studenrs ln our study lonner tem1s "muallim" (teacher), talebe (studeot) and "maarif" (educeltion) will be rased instead of ogretmen "teacher", ogrenci ''st11dent" and egitim "education" as for the deliberate choice of Nnrett:in Topc;u and for the deep references tl10se words include, Key Words: Youth, Etl1ics, Teacher, Education, Nmettin Top~u Giri~ Milletlerin diiniinii, bugiiniinii ve yanmm tamrnak, diizenlemek ve kestirebilrnek ivin gidilebilecek en klsa ve sagltkll yol o millctin maarif sistemini ele almak olacaknr Genv nesiuerin ges;rni~te ve bugiin hangi heyecanlarla, hangi yollarda yeti~tigini ve yeti~tirildigini incelemek bir toplulugun en isabctli rontgcnini merak edenlerin oniine sunulabilir Maarif sistcmi hiy ~uphesiz zorlu ve karma~1k bir sfueci iverisinde banndumaktad1r Siirdiirtilebilirligini ise bir binayt ayakta tutan kolonlara benzetebilecegimiz temel dinamiklerle saglamaktadrr Gene1 batlan ile crizmeye r;alt~tlgumz maarif tablosuna dair her toplumda dii~tinen, fikir yiiriiten, sorunlan ortaya 91karan ve s;oztim onerileri getircn filcir adamlart olmu~tur Ttirk maarif sistemine dair Peyami Safa (Safa, 2003), Miirotaz Turban (Turhru1, 1958: ), Ali Fuat B~gil (B~gi1, 20 13), Samlha Ayverdi (Ayverdi, 2015), Em in Bilgi9 (Bilgi9, 1986), Femth Miiftiioglu (Miiftiioglu, 2004) gibi biryok aydm kafa yonnu~, r;e~itli -813

5 hacimlerde metinler kaleme almj~lard1r <;:ah~mamtzm konusunu te~kil eden Nurettin Tops:u 'nun egitime dair gorii~leri ise daha etrafh vc derinlemesine etkilcre sahip, farkh pcnccrelerdcn mcselclere yakla~m1 gosteren tespitler is:ermekteclir Maarif iizerine yazd1g1 yaz1larm toplanmas1 ile olu~turujmu~ olao "Ttirkiye'nin Maarif Davas1'' adh eseri 1960 y1lmdaki ilk baskjsmdau sonra, ilerleyen y1uarda baz1 eklemelerle birlikte onun iizerinde bask1 say1sma ula mj tir Bu da Nurettin Tops:u' nun maarife dair goiii~leri ile gcni~ bir ok-uyucukitlesine hitap eltigiru gostermektedir (Gtindiiz, 2015: 57) Nurettin Topyu, bu eserinin haricinde maarife dair gorti~lere Ahiak Nizaml, }'annki Tfirkiye, isyan Ah/akx, Millet Mistikleri gibi bir9ok eserinde de yer yer deginmi~tir Top9u, biitiln bir ftkll ve ya~am hayatmda gen ligin her meselesini kendine dert edinrni~, IZdirabmJ dile getirmi~ ve s:oztim yollanm en keskin s;izgilerle ortaya koymu~tur Ttirkiye'nin maarifinc dair beslcdigi derin hassasiyet ilcrde de bahsedeccgimiz iizere onun muallim ki~iliginin de gerekjiliklerindenclir diyebiliriz Top9u'nw1 maarif sistemine k1saca bakacak olursak, dort temel unsur iizerine sarraf hassasiyetinde i~lenmi~ bir orgii gorebiliriz Bu dort unsur "muallim, talebe, ders ve mektep" olarak belirlenmi~tir Dilnya egitim tarihini ozct bir $Ckilde izen Top9u, ardtodari me~rutiyet sonrast Tiirk geus:ligiuin du~tligii her biri ayn bir girdap niteliginde olan yedi ayn ba~hk iizerinde hassasiyetle dunnu~ ve beklenen gen~ligin nitclikjeriui belirttikten sonra TUrk maarifinc giri$ yapllll~t:tr Bizdeki maarifin muallim, talebc, dcrs ve mektep aytlanndan durumunu ortaya koyan Top9u, mcselclere farkli as:tlarda11 ciddi yakla~irnjar getinni~ ve sorunlara s:oztim onerilerini de yine bu dort temel unsur ycrs:cvesinde ortaya koymu$tur Cah$mallllzm stmrhh~ dolayjsiyla "muallim" ba~hgt haricindcki ba~llklara giri~ yapamayacag-iz Lakin Top9u 'nun yapm1~ oldugu tespitle bu dort temel unsurun ehcmmiyetini ~u ciimle ozctlcr nitcliktedir: Beklencn gen9ligin vcya bir ba~ka tabirlc gcncrligin hassa askerlerinin yeti~tjrilebilmesi i9in dort ba~i mamur, dort temel unsunm da birbiriyle mezcedilmi~ $Ckilde i~letijcligi bir maarif sistcmine ihtiya9 zamri bir durumdur Tiirkiye tarihinde ya~auao en kara gecderden olau 15 Temmuz 2016 geces1, ooccsi vc sonras1yla bizi maarife yonelmek mecburiyetinde bm1kmaktad1r Bu mecburi yoneli~in gerekliligini Top9u ~u cii:mlclerlc ifade etmektedir: "Devlet bir insandtr cger devlet kumcu olan ~ahsiyet yoksa devlet de olmaz Boyle bir degil, bir90k fe11ler yeti~tiren milletlerin devleti daima ayakta dtuuyor, esasen biitiln mcselc burada i~imiz, acaip ve muammah terkipler bujmaya 9ah$ari biiyilcii gibi ycni devlet ~ekilleri ara~hrmak degil, millet mesuliyetini iizerine alacak btiyiik ~ahsiyetleri sab1r ve tahammiijlc yeti~tirmek olmaltd1r Esasen terbiye, tahammiil i~idir" (Topcu, 2008: 22) Bu tcspit aslmda siirekli konu~ulan devlet-birey ili$kisini acddamaktad1r Top9u'nun dikkat cektlgi Uzerc onemli olan "devlet" veya devlet araclan -maarif gibi- Gzerinde sistemsel fikir dalgalanndan ziyade, devlet 814

6 niteliginde olan bireyin tahammiil sahibi bir muallim eli altmda yeti9tirilmi9 olmasmm oncelenmesidir 15 Temmuz gecesinden maarif noktasmda ~1kanlacak dcrslerdcn biri de muallimin tahammiilsiizlilk gosterip vazgec;:tigi her fidamn, ilerde millet menfaatine ters istikamette kok salabilecegi ihtimalidir Muallimle alakah stmdugumuz bu gorii$ asltnda Top9u'nun maarif sisteminde muallime nasli bir vazife bic;:tigini gordiik:ten sonra daha da an lam kazanacaktu Maarif ic;:erisinde en biiyiik pay muallime dii9mektedir 01kemizde halihaz1rda gorev yapmakta olan muauimlerin yam s1ra ilniversitelcrin egitim fakiiltelerinde yeti$rni$ ve ycti$mekte olan gent; muallim adaylan da bulunmaktadjr YOK 'tin verilerine gore egitim-ogretim doneminde iillivcrsitelerimizde Ttirkiyc' de top lam ogrenci egitim alarunda ogrcnim gormektedir ( Ogre tim Y ll1 Yiiksekogretim istatistikleri, ) Yapnklan tercihin yeni nesiller ycti$tirmeyc talip olmak manasma gcldiginin c;:ogunlukla farkmda olmayan bu denli yiiksck sayjda gene;: muallim adayj ve hali_hazjrda muallim olan genr;ler ic;:in, Nurettin Top9o' nun 'Ttirkiye' nin Maarif Davas1" adh eserinden harekctle ortaya koymu$ oldugu ve " mualiirn ahlftk1 " olarak adlandlfabileccgimiz ahlaki ogretilcr me$ale nitejigindedir <;ah$mamtzl sisternli olrnas1 a<;:jsmdan boliimlere aymnay1 uygun gordiik <;ah$matnjzda oncelikle Topc;:u' tnm gori19leri 191gmda gene;: muallim adaymda olrnas1 gereken vasrflardan, akabinde muallim adayt gen~ligin kac;:uunast gercken hallerdcn, bir muallimin talebeye kat ~, mcsuliyetlerinden ve son olarak tiniversite ile gene;: muauim adayt arasmdaki miinascbetten bahsedilecektir Gen~ Muallim Adaymm Vasdlan Nurettin Topc;:u vermi~ oldugu biiytik eserlerle, mtitefekkir ve tavtr sahibi duru~uyla tislup sahibi bir yazardu_ Fakat hayat scriivenine, yakinlannin $ahitlikleriue bak!lacak olursa o her $Cyden once smlf1 mabet olarak goren bir muallimdir llk gorevine atand1g-i ru1dan son nefesini verdigi dakikaya kadar, Nurettin Top9u, her $eydcn once bir muallim olarak ya~atnl$tlr (Kara, 20l3: 41 ; Birgiil, 2013: 275) Elbette ki boyle bir hassasiyet ic;erisiode ya am19 insarun muallimlik meslegine dair dii~iinccleri, en dcrin sorumiuluklan da ic;:erisinde bannd1rmaktadu Topc;u, rnuallimligi bir sanat olarak gormektedir Her sanat kendisiyle beraber bir anlayj~l da it;:erisinde banndmr Nurettin Tops:u da muallimlik sanatidj, digcr tilm konularda oldugu gibi, kendi irnaru, felscfesi ve davas1 ac;asrndan degerlendioni9tir (Birgiil, 2013: 275) Topc;:u 'nun gorti lerine bir vasiyet niteliginde yakla9mas1 gereken iiniversiteli gens: muallim adaytna, oncelikli - ve ebcdi- vasf1 olan talebeiik ac;tsmdan ba layarak mcselcyi irdclemek daha yerinde olacakt1r Muallim aday1 gens:, her ~eyden once talebedir ve ideal talebeyi yeti tirebilmesi ic;in oncelikle talebeligin gerekliliklerini bilmeli ve vaslflarma sahip olmahd1r Topc;:u' ya gore talebenin ilk -815

7 amact hakikatler pe$inde ko$mak olmaltdjl Talebc 1 diploma mii~tcrisi vcya geleceg:in mevki dilencisi degildir Yani bir muallim aday1 gene;:, salt atanabilme kayg1s1 ile iiniversite egitimini heba etmemeli, mualllmlik U$ktnt on planda tutarak mcslege attlma arzusunda olan bir talcbe olmaltdlf Talebc - ozellikle iiniversite genc;:ligi- halkm arasmda degil ouiinde yii:rtiyen bir kouwnda olmaljd r (Topc;:u, 2014; 110) Topt;u, maarif sistemindeki bir digcr onemli ba~ltklardan olan mektebin hususiyetjerindeu babsederken, genyligin mektebe hangi halet-i ruhaniyede girmeleri gerektigine dair dikkate deger bir yo! t;izmi$tir "Gcnt;ler, bina, fabrika, teknik hizmetindc alacaklan paramn hcsabtru yaparak bu kap1dan gjriyorlar Elbette onda hormet, haya, vatanseverlik ve milliyetc;:ilik, sru1at ve ahlak dersled almayacaklardlf" (Top91J, 2014: 45) Oniversitcler gene;: neslin sigtndtgt mekteplerden biri olduguna gore, egitim fakii:lteleri genc;:lik iyin oncelikle i$ kap1si niteliginde olmamahdtr Mual1im aday1 genc;:lik, yapaca8j mcslegin mesujiyctinin farkmda olan, bu mh ile maatif davasm1 omuzlamaya aday oldugunu bilerek mektep kap smdan ic;:eri giren bir karaktere sahip olmahd1r Talebe-mektep ili$kisinden sonra, Topyu talebe-ders ili$kisine dair de ciddi tespitler ortaya koymaktad1r Ba$ta da belirttigimiz iizere muallim aday1 gencin talebdik vasfm t goz oniinde bulundurursa~ egitim fakultesi s~ralannda oturan bir muallim aday1 ic;:in tahsil, alelade bir i$ degil, bir mefkllre olmahdtr (Topyu, 2014: 66) Dersler sadece gecesinde gab$1up gec;:ilecek bir ciddiyetsizlige mubatap olmamah, bir askerin ku$andtgt techizatma vcrdigi chemmiyettcn daha fazlas1 talebe tru afmdan derslere gosterilmelldir Talebe, ders ve mektep, Top~u ' nun maru if sisteminde hie;: ku$kusuz onemli konwna sahiptir Talebenin mcktcp ve ders ile arasmda olmast gereken miinaseberi belirttikten sonra, mualjim adayt genylikte olmas1 gerekeu vas1flan incelemeye ba$layabilitiz Muallim, Topc;:u'nun maarif sisteminde en vazgec;:ilmez ba~hkttr "Muallim meselesi, maruif davruruzm ana mcselcsidir Maatifi yapacak olan muallimdir Sayct dcgcrlcndirilmezse, maatifi yikan da o olm'' (Top<;u, 2014: ) Sistem i<;erisinde bu denli hayati bir noktada olru1 muallimin vastflan da elbette bu mesuliyet olr;iisiinde olacaktlf Plfmda, programda, kitapta hata yaptlabilir, ancak btiriln bunlar muallirn sayesinde dtizeltilebilir ve maarif hayah hasarstz atlat1labilir Ancak muallimde hata varsa, btmu dlizeltmek <;ok zor olacakt1r ve sonucu ncsillerin yok oltnast ilc sonut;lanacakur (GtindUz, 2015: 69) Topc;:u, Mart 1943 rru ihinde yazmi$ oldu8ij "Okulda Ahlak" ba$hkh yaztsinda, ailenin ahlak terbiyesi noktasmda <;ocuguna kar$t ne denli aciz kald!gtru belirtmekte ve bu noktada muallime dii~en vazifenin her zrunankinden daha fazla oldugunu gozler online sem1ektedir Btiytik iskcndcr'in "babam beni goktcn ycrc indirdi, hocam bcni yerden goge <;tkardj" soziindcn harekctlc muallimin ehcmmiyetine dikkatlcri <;cken Topt;u, bir ncslin yiiksclebihnesinin vcya mahvolmas run mualli111in ellerinde gerc;:ekle$ecegini belirtmektedir (Topc;:u, 2014: 194) Gene;: muallim aday1, 816

8 yapacag1 i~in bu denji agrr bir mcsuliyet ta$ic1jgtnl ruhw1da her daim hissetmeli ve hayatlllln nizarruna bu ~uur ile ~ekil vermelidir Muallimlik mesleginin elbette ki bin;ok yonli oldugu gibi memuriyetin getirdigi sorumluluklan da bulunmaktadjr Fakat gen9 muallim adayt kcndisinin sadccc bir mcmur degil, ornek insan olacag bilincinde olmaltdjr (Tops:u, 2014: 46) Muallimin sadece stmfma zamarunda girip 91kan ve miidiirtine itaat eden bir ki$ilik haline getirilmesi onu memuriyctin dar smrrlanna hapsedecektir Tops;u 'nun ideal maarif sisteminde muallim ve ilim adarm arasmda bir fark yoktur Lakin muallimi bu ktsrr tavtr i9erisinc mahkum ctmek omm ilim adami ile arasmdaki birlikteligi ortadan kaldtracaknr (Tops:u 2014: 103) Gens: muallim aday meslek hayatm1 bu kistr dongiiden ibaret gormemeli, vazifesinin doguracag1 neticeleri hcsap ederck kendisini bir ilim adam1 seviyesinde gormeli ve ona gore yeti~melidir Tops;u maarifi ve maarifin biitiin llllsurlanm dar s;ers;evelerle smjrlandtm1amj~hr Hayatm her noktasmda maarifi vc ctkilerini gorcbileccgimiz gibi muaj!im de cte kemige biiriinmii ~ bir rub halidir Peygamber Efenrumiz (sav) bu ruh yap1st is:erisinde bizim ilk muallimimizrur ilk muallimden sonra Kur'an ve hadislerin muallimligi nde islam alemi ve medeniyeti terakki etmi~tir islam sanca~ ile Anadolu'ya gelen Oguzlar i9in Nizamiilmiilk gcr9ek bir muailimdir Bu topraklarda kok satan Osmanlt'nm padi ahlan muallimi ba ~ tac1 yaparak ytikselmi~ler ve ehzadelerini muallime emanet etmi$lerdir Orban Gazi Seyh Edebali'ye, Fatib Sultan Meht11et, Ak~emseddin 'e, II Murad, ~eyhi Emir Adil <;elebi'ye, Yavuz Sultan Selim, Seyhiilislam ibn-i Kema1 'e gosterdikleri hiirmetle payidar olmu~lardrr (Topyu, 2014: 70-71) Gen9 muallim adaylarmm ruhuna bt! btiyiik muallimlerin ~Ia zerk edilmeli, gens; muallim adaylan talebelerine ulu muallimlerin yeti~tirdigi kudretli, izzetli, hiirmetli insanlar goziiyle bak'lnahdtr Top<,:u, muallimjn vaslf'lanm escrinin bir ba~ka bollimiindc ~u ~ekilde Siralamaktadtr: MualJjm, gene; ruhlan kendilerine mahsus manadan bir ors Uzerinde doverek i~leyen demircidir, ruhlar sanatkandu Hak:ikate gotiirccek yolu se9ebilecek kemale erdirendir Bilen, ogreten, ir$ad eden, yol gosteren, terbiye eden, hi:ilasa veli, miirebbi ve emin vas1flarma sahip, gelecegin en emin kefili olan insandtr (Top<,:u, 20 14: n7) Bugiin cebindeki tclefonlann miirebbiligine teslim ettigimiz s:ocuklanm1zm hali goz oniinde bulundm u1acak oiul sa, Tops:u'nun vaslflarm1 belirttigi muallim1ere ne denji ihriya<; duydttgumuz ortadadrr Tops;u'nun muallim ablajana dair yapt1g1 c,:arpjci tespitlerdcn biri de Zlthklarla birlikie ortaya koydugu muallim portresidir Muallim nedir ve ne degi ldir?" sorusu genv muallfm adaymm vastflarml da ortaya koymaktadrr Muallim hayahm1zm sahibi dcgi1, sanatkandu KullamcJSJ degil, yaptclsjdlf ve muallim hayatnmzm seyircisi degil aktoriidiir (Tops:u, 2014; 72-73) Tops:u'nun bu tespitleri muajjjmi mutlak yon tayin edici degil, yol gosterici olarak etkin bir konmna ta~tmaktadtr -817

9 Tops;u'nun maarif sisteminin belkemigi olan muallim is;in mesuliyet duygusuna sahip olmak vazgec;ilmezdir Muallim, adcmoglunu bc~iktcn alarak mezara kadar gotlirup teslim eden, diinyamn en biiytik mesuliyetine sabip insandtr Kaderimizin hakikatinin i~leyicisi, karakterimizin yaptctst, kalbimizin c;evrildigi her yonde kurucusu odur Devleti: ve medeniyetleri yapan da ytkan da muallimlerdir (Tops;u, 2014: 69) Tops:u, muallimle e~deger hale getirdigi mesuliyet duygusunu hayatm her noktasma yaytm~tlr Bir memlekette ticaret ve ah~veri~ tarn bozuksa, siyaset, rnillctinin tarihi karaktetini kaybetmi~se, genc;lik avare ve davastz, aileler otoritesizse, memurlar rti~vet~i mesul makamlar iltimas<,-:1 ise, din hayatt bir riya vc taklit merasimi haline gelrni~se, ytirekler merhametsiz, hisler bayagt, iradeler gev~ek ise, birey kendisini yalmz hissediyorsa ve imanlar zaytflamt~sa bunlardan mesul olan muallimdir Zahirdc bu denli btiyiik bir mcsuliyet silsilcsi muallim ic;in fazla goriinebilir Lakin herkesin rub yaptsmm muallimin ebnden s;tktj!p goz oniinde bulundwulacak olursa Topc;u, olmast gerekenlcrden bahsctrni$tir (Topc;u, 2014: 72-77) Topc;u'nun biiyiik bir hassasiyetlc yakla tt~ muallim ahhikt, egitim fakiiltesi stralarmda ohuan her gencin inandtgt degel"ler manzumesi olmaltdtr Bir nmawm, toplumdaki bilttin meselelerin kendisinde dligiimlendigini bilerek hareket etmeli, bu ~uurla vazifc ba$mda olmalldu (Giindiiz, 2015: 70) Egitim fakillteli gene;, davasmm ula$ttracagt neticeleri goz oniinde bulundurarak toplum nezdinde hayatm her noktasma miidahale cdecck giicc sahip oldugunun bilincindc olmahdtr Bu denli biiyiik mesujiyetler, gene; muallim adayma yapaca~ mestekte tahammiil duygusuna da sahip olmast gerektigini ogretecektir Ozerinde emek san edilecek olan insan olunca yiitiinecek olan yolun engcbeli olmas1 kactrulmazdtr Lakin muallim engellerle dolu bir yolda yiiriimeye tabammul eden ve bu tahammiilii seven bir ideajcidir (Top<;:u, 2014: 73) Gene; muallim aday1, zorluklar kar$ismda bahaneler tireten degil, sorunu kendinde arayan, ba~anstzhgnun sebeplerini nefsinde yoklayan ve bu dogrultuda kendini dilzeltmeye s;alt~an bir karaktere sahip olmahdlr Ciinkii Topc;u 'nun maarif sistemindc muallim, rubun ujvi isteklerini yerinc getirmek i~in nefsinden her ~eyi feda eden ornek insandn (Tops;u, 2014: 73) Gene; muallim ada)rt, meslek bayaunda zorluklarla kar$tla$l1gt zaman kendini motive etmcyi bilmeudir Bu motivasyomm kaynagt da elbette vicdani sorumluluklar yerine getirildiginde ortaya s;tkacak e~siz tabloyu onceden seyretmekle miimkiindtir Muallim adayt gen<;: ncsil, diinyada hic;bir fethin, sm1fkaptstni ac;mak kadar ~erefli olmadt!pnm bilincinde olmahdtr Ciinkii ~ah tslarm ve milletlerin kaderi smtf kaptstnda ba~lar (Topc;u, 2014: 200) i$tc bu gercek, bir muallimin zorluklar kar$ismda gii<;: bulacag1 en giizel kaynaklardandtr Muallimlik mesleginiu zorluklanndat1 biri de kar$tdaki kitlenin tamamen iyilerden olu~madtgj gercegidir Topctt'nun tabiriyle mektep; iyilerin rekabet ertigi bir miisabaka yeri deg'ildir Ayn1 818

10 zamanda kotii ruhlulann da merhamet ve adalet duygusuyla egitildigi yerclir (Topc;:u, 2014: 195) Yani muallim ic;:in vazgcc;:ilecck tek bir talebc dabj olmamahdu Musiki zevki -bwla ozetle cstctik deger de diyebiliriz- Topc;:u ic;:in bir muallimde olmas1 gereken hassasiyetlerdendir Muallim aday1 gene;:, ipe sapa gelmez miiziklerin estetik algllan torpiilecligi giiniirniizdc musikimizin inceliklerine vakif olmal!, balk miizigimizin ve sanat miizigimizin icyinde banndird1g1 SIITI hissedebijmelidir <;tinkii musik:j, ruhjan terbiye eden en kestiroje yollardand!r Musiki, ~cbveti, daha damarlarda htikmiinu yerine gctiremcden a~k haline koyacak giic;:tedir Topc;:u'mm maarif sisteminde derse ba~lamadan once talebeye mhu ulviyete ta~1yan mlisikinin dinlctilmesi, ba~ka mcrasim ve nutuklara ihtiya9 brrakmayacakt1r Ozellikle orra ve lise smtflannda genc;:lere bol bol 111tisiki egitimi verilmelidir Bunun gerc;:ekle~tirilebilmesi ic;:in muallimin bu zevke ula~mj~ olmas1 gcrckmekteclir (Topc;:u, 2014: 109,136) Muallimin talebcyc ~tlayaca~ degcrler manzumcsi yalruz bir derse vcya bir bran~a mtinhastr degildir Degerlerin aktammnda en kestirme ve en saghklt yol bilindigi iizere rol model olma yontemidir Bu noktada ahlat<i dw u~ bran~ fark1 gozetilmeksizin muallimin biitiin varhgtnda goriilmelidir (Topc;:u, 2014: 151) Nurettin Topc;:u'nun muallirnin vas1flanna dair ortaya koymu~ oldugu bu gotii~ler ya~ammdan ayn bir noktada dli iiniilemez Gene;: muallim adaymm her ~eyden once talcbelerine kar~1 rol model olmas1 gerektigini Nurcttiu Top<;u' nun ya ayt~1 ve flkriyatt arasmdaki istikamet birligine dair muallijnlik bayatmdan bazt kcsitlerle SWlarak bir kez daba tekrar etmekte yarar gormekteyiz Topyu'nun talebelerinden Prof Dr Orhan Okay, onun muallimlik bayatma dair $LI bilgileri payla$maktadrr: "Bir mabcde girer gibi s1rufa girer, bir mihrap onundc hissedilecek vecdi, kiirslide ya$ard1 Cemiyetin ba~ibo~lugundan dogan tstiraplanni, kiirsiide, bir anda unuttlverdigini defajarca soylcmi~tit' (Okay, 1992: 85) Yine bir diger talcbesi Emin I~1k da Topc;:u'nun muallimlik donemlerine clair ~u veciz tabloyu bizlere aktannaktad1r: "Sm1fta ders verj~i, namaz ic;:inde sure okuyan bir imamm baline benzerdi Ders anlatrrkcn adeta mistik bir hal ya$iyor, ibadet ediyor gibiydi Onun dersleri uzw1ca okunmu hirer zamm-t sure say:iiabil:ir Oliim do~eginde $U hakikati itiraf ct:mi~ti: KJrk sene ogretmenlik yaptun, mabedc nastl girdimse s1njfa da oylc girdim' " (l$ik, 1992: 174) Muallim Ne Degildir? Nurettin Topc;:u btiyiik bir titizlikle ortay'a koydugu muallimin vasiflan vasjtasiyla gene;: muallim adaylanna yiiriiyecekleri yolda ku~anacaklan karakter z1rhmm parc;:alanm tamtmaktad1r Hi9 $iipbesiz biiyiik bir mesuliyeti zorluklarm takip etmesi ger9egi de muallim adaylllld oniindt dtrrmaktadrr insan yeti$tinne i$i alelade memuriyct duygularmdan siyrthp Topyu'nun 9izmi~ oldugu -819

11 ruha blirtinlince clbette gen~ muallim adayma sabip olmast gcrcken vaslflan gosterdiktcn sonra ka<;:mmas1 gerekenleri de anlatmak sistemin sagllkh bir ~ekilde yiirtimesi i<;:in 6nemlidir Bu noktada ''muallim ne degildir?" sorusu gen<;: muallim adaylan i<;:in ka<;:mmalan gereken hal vc harekctleri de net bir ~ekil de ortaya koymaktachr Top9u'nun bu minval ilzere sunmu~ oldugu tespitlerde dikkati yeken husus, muallimin talebeye kar~a mesuliyetinin ne 9izgide yiiriimesi gerektigini bizlere gostermektecti r Top<;:u, "TUrkiye'nio Maarif Davasr" adh eseriode "muallim" ba~ltg-t altmda muallim:io ne olmadigw net bir ~ekildc ortaya koymu~tur: Muallim, gen<;:lere bilmedjkjerini ogreten bir naklectici deg1ldic Bu i~, kitabm, kurupbru1elerin i ictir Muallim, bir tuccar degildir Maa~tnm azlrgl, <;:oklugu i<;:erisinde meslegine ktymet veren insan bu mukaddes vazifcyi yap1yor saytlmaz Sadece bir memur degildir Kendisine verilcn vazifcyi gozlerini kapayarak yapru1, program mufredatmt sene sonuna kadar bitirmeye muvaffak olan muallim, vazifesinin en miihim klsmmr ba~arabihm~ sayjlmaz On, on be~ sene <;:ocukluk ve gen<;:lik devrcsini cmauet ettigimiz muallimden beklenen sade bu i~ler degildir (Top<;:u, 2014: 65-66) Topyu'nun maarif sisteminde muajijmin en bi1yiik vazifesln"in ruhlan i~lcmck oldugunu daha once belirtmi$tik Yukandald tcspitlerde de gonnekteyiz ki hayatla benjjgimjz arasmda adeta bir kopru vazifesi goren muallim, kitaplann, kiittiphru1elerin bil!,tileri nakledicilik vazifesini keocti lizerine alarak mesuliyetindeu ka llll$ olur MualJim, bir takjm formlilleri sadece ezberletmenm otcsine ge medigi mliddet<;:e, talebenin benlik iktidannda her giin bir pars:a yok eder (Top<;:u, 2014: 51) Muallimin davast ncticesindc Anadolu 'da beklenen rub inktlabmtn ger<;:cklc~ccegine iuanan Top9u i9in yalmzca okuyup yazmayt belletmeye memur bir muallim, bu inktlab1 gers:ekle~tiremeyecektir (Top9u, 2014: 64) Tam da bu sebeple egitim fakliltcsi SJralannda ycti~(m gen<; muallim adaymm derdi, mcsai kavraml ile olu~turulmu~ biiyilk bir makinan!ll saat sekiz ak~am be$ aras111da s;ah$an bir s:arkt olmanm otesinde olmak zorundad1r Tops:u, maarif silrccinde tajebenin yogunlukja somut bilgiyle muhatap olmasma da kaqt s;jkmaktadtr Ozellikle ilk ve orta egirimde talebenin mhl geli~imi nin oncelenmesi saghkb ~ahsiyetlerin yeti$cbilmesi i<;:in elzemcfu Gen ID\lallim aday1, meslek bayatma atjidtgmda ondan bekleuen seneler i<;:inde gen<;: dimaglara ytgm halinde bilgi depolamak degil, ruhtaki olgunl~ma ibtiyacmt gidem1esidir Duygttsal haztrhklan yapthnayan zavalh masum ruhlara alemin bilgilerini doldum1ak, onu hru ap etmekten ba~ka bir $eye yaramayacakttr (Top<;:u, 20 14: 75) Memuriyetin beraberindc getirdigi prosediir i$1er bir muauimin meslek bayatmm ilk stralannda degil son srralannda yer almaltdtr <;ilnkii kendisine on, on be-~ yllhk biltii11 s:ocukluk ve gens:lik devresi ruhlan te$kil 820

12 edilsin ctiye teslim edilen gens:lerc kar~t gen<; muauim adaymm meslek bayatmda biiylik bir sonunluluk duygusu ta~m1as1 gerekmektedir (Tops;u, 20 14: 66) Bu sorumlulugun gerekliligi de proscdiir i~lcri yerine getinnckten ibaret degildjr Alev Alath, 2014 yl11 Cumburba~kanl!gJ Ktiltur vc Sanat Bliyiik Odullcri konu~masmda diinyam1zm bugiin en s:ok ihtiyas: duydugu sistemi tek bir ctimle ile ozetlemi~ti "Y asalarm tamdjg-i baklardan insanltk veya Allah adma feragat ermenin garipsenmectigi ycni bir diizcn getirmek zorundaytz" (Cumhurba~ka n!jg, Kiiltiir ve Sanat Bilyiik Odtilleri, 2014) Alev Alath'nm bu tespitiru Nurcttin Tops:u scneler oncesinden ~u sozlerle ortaya koymu~tur: "Rub zabttasmm madde zab1tasmdan miistagni oldugu bir gun elbette gelecektir'' (Tops;u, 2008: 45) Tam da bu noktadan muallimin duru~tma bakacak olursak; muallim ic;in mcslegi, bir ev sahibi olmamn, bir otomobilin ruzmetkan olmanm veya bir ~ohretin u~ag1 olmanm arac1 olamaz Bu amas;larla hareket eden muallim yasalarca mc~ru dairedc olsa dahi, vicdanm htikunu an oldugu yerde Tops:u'nun ifadcsiyle kazanc1 haram olan bir gunahkardn Basit gayeler -'i~ sahibi, araba, ev sahibi olmak 6,;bi- pe~inde ko~an bir gem;:tik ve ozelde muallim adayt, hayati kendine ytik yapma pe~indedir (Topc;u, 2014: 57) Tops:u aynca Anadolu ' da beklenen bi~yiik nthi inkilabm yapiiabilmesi ic;in bir profesotiin, ~ohret ve saadet duygularmdan azade bir ~ekilde, koyde ecdadmrn tarihinden getirdigi zeka kabiliyetlerini her glin topraga gomer1 koylir c;:ocuklarmi, insanllk ic;:in omek olacak bir medeniyetiu sahipleri balinc getirmcyi iilkli edinmcsi gerektiginden babsetmektedir (Tops:u, 2014 ~ 64) Yarn Anadolu, kendisini dert edinen muallimlere ihtiyac;: duymaktad1r Oniversite hocalan ic;:in yap1lan bu tespit aslmda muallirnlik meslegine talip olan her fert is:in gec;:erlidir Maalesef bugiin muallim aday1 olan genr;lerin bir lasm1 dogu ve giineydogu bolgelerinde c;:ali~maktan uzak durmakta, o bolgelere igrcti bakt~lar atmaktadtr Tops:u'nun sistemindc bu du~'iincede olan fertlcrin degil muallim, muallim aday1 olmaya dal1i hakjan yoktur Elbette ki bu tespitler yasalann, kurallann degil muallimlik mesleginin vicdanlarda uyanchrdtgl dava ~uunmun hiikumleridir Muallim aday1 gens: birey, memleketin her ko~esine aldigt egitimi ve ~uuru a~tlama ~k1 duymahd1r Aksi takdirde bugiin hem vatan topra~ oldugunu savunup hem de tczat bir ~ekilde igreti nazarlarla, rahatllk kaygtstyla uzak durdugumuz bu topraklar, milli bir duru~a sahip muallimlerden mahnm1 kalacaktir Bu ortamda yeti~ecek nesilleri tasvir etmeye bacet yoktur Gene;: muajlim adaymm kac;:mmast gercken da vraru~lara son olarak ~unu ekleyebiliriz: Muallirn aday 1 gence, ozellikle meslek hayatma atildtktan sonras1 is;in kendisini gel i~tim1eye mecbur olduklan tclkinj slirekli verilmelidir Muallim odalanrun en canlt faaliycti ev, araba hayali kurma, mekaru kahvc ocagtna c;:cvinne veya arkada~lanmn dugun hcruyelcrinin hesapland1~ ya da muduriycttcn gelen emirler veya ihtarlarm gorii~iildugu bir mekan olmamaltd~r Bir muallim ic;:in her mekanda oldugu gibi -821

13 muallim odast da ilmi meselclerin metotlu bir mtinaka~a halinde konu~uldugu mekan hilkmtinde olmahdtr (Top<;:u, 2014: ) Biiti:in bu ihtarlar ve daha fazlas1, beklenen nesle duyulan hasret duyguswlun Tops:u' daki tcretmiimletidir insan dogast gercgi, butiin bu beklentilcri yeti~mcktc olan gens: muallim adaylannm tamammdan beklemek gerc;ekc;i olmayacaktjr Tops:u'nun ifadesiyle: "Cihadumz ftkir ve ruh cephesinde, abjak ve iman cephesinde yap1lacakt:jr Bunu yapacak olanlar, btitun memleket genc;ligi degil, neslin bassa askerleridir" (Topc;u, 2007: 13-14) Biitlin mesele maarif davasmm muallim ordustmun, TopQu 'n'un belirtmi~ olmas1dtr oldugu hassa asketleri niteliginde ycti$mi~ Muallim-Talebe lli kisi Egitim fakiiltesi s1ralannda liyakatli bir $Ckilde yeti~en gens: muawm aday1, mesick hayatlna atjidtgnda art1k kar~tsmda bir milletin ozti olan gens: dimaglarla ba~ ba~a kalacakttr Bu uztm soluklu stires: de Top9t1' nun maarif sistemindc ozenle kurulmu$tui Bir muauimin, meslek bayat1 boyunca talebe ile gerc;ekle~tireceg i mlinasebetlerin ba$mda ahlak egitimi ilk s1rada yer almaktad1r Bu boliimde yer verilecek tespitler, gen<;: muallim adaym111 egitim hayatmda edinmesi ve meslek bayaunda uygulamast gcreken tavsiyeleri is:ctmcktcdir Top9u' ya gore muallim, once kalbin terbiyesine yogunla$mah, aksi halde akhn terbiycsinin sakat bireyler doguracagm1 unutmamaltd1r (Topyu, 2014: I 08) Diinyevi ihtiyas:lan temin etmeni n, bazlan tatmin ctmenin oncelendigi bir maarif stirecinde ortaya ileti$im sorunlar1 ya~ayan, mutlu olamayan ve adeta zarar vem1eye programlanmt~ ki~ilikletin cylkmast kac;mtlmazdtr Kalbin dogru bir istikamette gers:ekle~tirilccck olan terbiyesi, gens: beyinlere sunulan bilgilcrin de dogru zeminlerde ye~etmesi ni saglayacakt1r Atomun pars:alanabilirligine dair yapj!an bulu~ ilim hayatmm onemli doniim noktalanndan birini te~ki1 etmesine ragmen, kalbin tcrbiyesindeu ge<;mcmi~ bircylcr elinde bu bilgi biiyiik bir silaha donii~tlirtilmli~ ve bu silah masum insanlar Uzerinde denenmi~tir Bu act tecrube ve daha niccsi bu noktada en bliyiik omcgi gozler oniinc sennektedir Hayat bir insana var olan1 oldugu gibi tamt1r Mualtim ise var olmas1 laznn geleni anlatmalt, tamtmah (Tops:u, 2014: 74), bilginin gtictinii emin kalplerc teslim edebilecek olan yegane gticlin kendisinde bujundugunu bilmelidir Aklm ve kalbin terbiyesi arasmdaki dengeyi kuracak olan da yine muallimdir Bu noktada mektep, dolayjsiyla muallim bircye bilgi tasfiye sti:recini ogretmelidir Talebeye her ~eydcn once ~ahsiyetinin ozetini te~kil eden alemle alaka!j bilgi verilmelidir Bilgi tasfiyesini bilmeyen talebe neyi bilip neyi bilmcmcsi gerektigini seyemcyecek, ortaya pck s:ok ~eyleri bijmcklc oviinen "baftza bamallan" c;:tkacaktrr Muallim, ilkokuldan itibaren e~yanjd bilgisini talcbeye aktarma gayreti 822

14 i<;crisinde bulunursa talebe de hayattan biruk yerine ~oklugu talep edecek (Topyu, 20 l4: 53-54), sabip olduks:a tatmin olmayan bireyler yeti~ecek, zihni adeta hazu11sszhk s:eken bir mideye donii~ecektir Tops:u, ozellikle me~rutiyet donemi sonrasmda getw1igin dti~tiigu s;ukurlan, sapt1g1 yanlt~ yollan tck tek gosterirkcn bugiiniin gcn<;:ligine de yo! gosterecek $ll tcspitleri de yapmaktadu: "Kendi iradesini kendi eliyle s;iiruten nesillerde kurtancs bir ~ef ihtiyac1 kendini gosterdi ' Bizi stirukleyecek bir $Cf yok Her $CY var; millette kuvvet, cesaret, kabiliyet, hepsi, hepsi var Ancak siirtiklcyici bir $Cf yok' formulti, tam anlayl~stzhkla fels: getiren iradesizligin mul1te em terkibi oldu Her ey tamamms~ da bir onder, bir Cf eksikmi$! Kendisine ef ve onder arayan Mlisltiman Tiirk ~ocugu, eger kendinde kuvvet ve irade varsa, onu tarihte ve topragmm a1tmda bulacaktir $efimiz a ksmszdsr Onu kalbimizde alki$layalun" (Top~u, 2014: 27) Tops:u'nun bu tespitleri yapt:tgl1965 ytuarmdan bugiiniln gens:ligine bakacak olmsak aym ataleti gorebiliriz Gens:likle alakals meselelerde Nurettin Tops:u, ozellikle "bcnligin gcli tirilmesi" mesclesine ehemmiyet gostenni tir Yani gen9 adam, ruhwlda bulw1an!:,rudin farkmda olan ve ta1epkar degil sunan konumda o1mahdtr Bu ylizden 1:naarif sistemimizde de muallim, talebenin benlik rulmnu geli~tirmeli, onun i9indeki gticii kendine gostermelidir Benlik duyguswlwl geli~tirilmesi, iradenin vicdandan soyutlanmas1 manasma gelmemektedir Bireyin kendi gticiintin farkmda olmass ile her ~ey kendi etrafmda doniiyormu~ gibi bir hal i<;:crisinde bulwlidast arasmda ince bir ~;izgi bu1wllllaktadtr Bu <;:izgi ortadan kalktlgmda tncsuliyetin yerini sorumsuzluk almaktadrr Top<;:u bu durumu "asnmtnn boyratli81 olan bi:'utiyet tepkisi" olarak nitelendismi~tir Bu hal, gen'):ligin vazifelerine kar~1 ortaya koydugu i9i bo~ bir duru~tur (Top~u, 2014: 28) Muallim aday1 gens:lerin muallimligin temel $artlarmdan olan "mesuliyet duygusu" na sahip olmak zorunda olduklan bilgisi muallimin vas1tlan ktsnunda tizerinde durulan mese1elerden olmu$ttt Mesuliyet duygusuna sahip olan bir muallimin, talcbesine de hiirriyetin mesuliyetlerimizle bir1ikte var oldugu ger9egini ogretmesi gerekmektedir Vicdanm gosterdigi yolu inkar edip bedenin isteklerilli istikamet belirlemenin biiniyct olmadtg1, vicdammmn ogretilerine kar$1 mesuliyet sahibi olmanuz gerektigi muallim tarafmdan talebeye a~!lanmahdu: Aynca bir muallimin gers:ekle~tirecegi ahlak egitimiode Topt;:u'ya gore ~ocuga ilk once brmnet duyguswlttn stmulmast gerekmektedir Hiirmetle kastedilcn al<;:alma veya kendini inkar etme hali degil, bilakis kar~1ya sevgi ile kar1~1k bir hayranhk duygusuyla yakla~maktsr (Topyu, 2014: 119) Ozellikle ileri$imsizlik sorunu ile <;:tkmaza girdigimiz bugtinlerde birbirine hiirmet eden insanlara her zamankinden daha fazla ihtiyat;: duymaktaylz Htirmet duygusu insanlan zahirde kiit;:lihiyorlarmt~ gibi gostersc de hakikatte biiyiitmcktedir vc insanlann birbirlcrinc kar~t mesafelcrini ortadan kaldmnaktadji Bu noktada muallim adayt gen<;:lik> ycti$tircccgi nesle hiirmet duyguswlu a~tlamah birbirlerine kru ~, sevgi ile egilebilmelerini o{,itetmelidir HiiJmet basamagsm ge9en gen<; nesil -823

15 "merbamet" duyguswm da ogrenecck vc "fedakarltk" degeri ile insanltga hizmet etme a~kmt kajbindc ta~ tyacakttr (Top9u, 2014: 120) Gen~ Muallim Aday -Universite ili ~kis i Muallim adayt gcnci babsc konu olan muallim ahlakt ile donatacak, btitiin bir egitim siircciyle birlikte hi9 ~iiphesiz Hniversite olacakt1r Top~u, iiniversiteleri millj viicudun beyni olarak gonnektedir (Topc;u, 2008: 60) Maarifin bel kcmigi olan muajlim ile onun yeti~tigi miui viicudun bcyni iiniversiteler arasmdaki bag goz oniinde bu1undurulacak olursa iiniversltenin gen9 muallim adaylannm yeti~mesindeki roliinden babsetmek elzcm olmaktadil Oocelikle ~unu belirtrnek gcrekir ki muallirn ahlakmm oncelenmedigi egitim fakultclerinden, beklenen nmallim ordusunun yeti~mesini iimit etrnek elbette hayalden ibaret olacakttr Nurettin Top~u maarif sistcmindclci ana siitunlardan biri olan "mektep" i anlatlrken onun hayattan farklt bir yanmm oldugunu belirtmektedir Mektep ki~iyi 90kluk ic;erisinden birlige ula~tmrken, hayat bireyi 90kluk ic;erisinde dola~tmr Yani bayat ya~amay1, mcktcp ise tarumayt onceler Mektep, maarif sistemi ic;erisinde bu denli onemliyken, cgitim fakiiltcsi stralannda yeti~tirdigirniz gcns:lik kar~tsmda her dersten onlann pratik gayeler elde etmelerini oncelemek, dersi, mektebi ve talebeyi ktstrla~hracak ve ortaya y:inc Topc;u' nun ifadcsiyle "diploma avctst" bir genc;lik c; karacakt:tr MuaJJim aday:i gene; neslin sahip olmast gereken 6zellikleri belirlerken elbette onlan yeti~tiren blitiin bir egitim basamakjan ile birlikte iiniversiteleri de goz ard1 edemeyiz Egitim fakilltelerinde gorev yapan ogretim ilyeleri, kar~1larmdaki gene; muallim adaylarma mektebin niliai amacllllll bireyi mutlujuga ta~iida, kendini ve etrafm1, nihayetinde sonsuzlugu tanunast olarak anlatmadtgt milddet~e her stkt~ttgtmtzda tizerine yiiklcndigimiz "sistem" muallim ycti~tiremeyccek, bu ogretiden mabrum bir ~ekilde atanacak olan diploma avciian ise insan yerine makina iireteceklerdir Top9u bu dururnu somut bir omekle ~oyle izah etmektedir: Su buhanrun yogunla~mast sonucunda gokten yagmur yerine ba~ka $Cylerin dii~mesi akla aykm bir dummdur (Top~u, 2014: 49-50) Oyle de egitim fakiiltelerinin, mektebin amact dt~tna 91karak, yeti~t1rdigi gene; muallim adaymm i$ kaygtsi, dcrs gec;me kaygtsi gib'i birc;ok kaygtlarla etrafjm ku~atmas t, iiniversite egitimi sonucunda beklenen ideal insan yerine aksak vah~an bir malcinarun ortaya 9tkmas1 o denli akla aykmd1r Bugiin maajescf akla aykm olan bu durumu hcp birlikte ya$amaklayjz Mesuliyet duygusu, stkhkla tekrar ettigimiz iizere Top~u 'nun her flfsatta muallimle birlik'te yan yana getirdigi kavramlardand!r Topc;u 'ya gore mcsuliyet iradesi Allab' tan gelir (Topyu, 2008: 23) Oniversite stralannda muallim olmak ic;in yeti~tirilen genc;lige mesuliyet duygusunu a~tlamadan, onu alan bilgisi ile donatmak bu illkenin en biiyiik zenginligini hesapstzca harcamakla e~ degerdedir 824

16 Muallim yeti$tiren hocalar, talebelerine devlet adajllllllll muallimin cmrindc oldugu miiddet9e millerin refah, huzur i<;erisinde ya~ad1g1, muallimin devlet adamu11n bendesi oldugu zaman, toplumun boziildugu dcvirlcli anlatmahd1r (Topyu, 2014: 70) Topyu'nun maadf sistcmindc Milli Egitim Bakanhgt kitap, program, imtihan ve butiin ogretim meselelerinde geri plandadtr ve bunlan yoziimleyecek olan muallimclir Bakanhk sadece maarifi diizenleyici bir cihazdu Bu i~lerin bakanhk tarafmdan tepeden inme bir ~ekilde balledilmesi muallimin ilml ve fikri hiirtiyetinin inldin, bu hiijtiyetin kolele~tiiilmesidir Top<;u'ya gore muallim kendi sistemi i9crisinde blir bjrakilmaltdu (Topyu, 2014: 78) Lakin bu tcspitlerc bugiinden baklid1gmda "hangi mua11im?" sorusw1u sormak dunununday1z Topyu' mm htirriyet sahibi muallim olarak s:izdigi tip, bugiin egit:im fakiiltesi srralarma i~ kayg!sl ile gelen, hocalan tarafmdan ruhlan b'ir kenara itilerek makinele~tidle11, maddi hazlann pe~ine taktlmi~, <;e~it1i kayg larm siiriiklemesi "ile mccbuti olarak o Siralarda oturan kisiliklcr dcgildir Bakanhbn tepeden idarcsine ihtiyac; duymayacak alan muallim, hii1tiyetin mesuliyet duygusw1da barmdjgm1 bilen ornek ki$iliktir Online koyulan kj!aviiz kitabm1 a~arak yeni yontem]er geji~tiren muallim orneginin otesinde kj}ayuz kitab1 bakk1yla ycrine getirenini bulmakta dabi zorlaoacagmllz a$ikardu Bu yiizden egitim fakiiltelerinde yeti~tirilen gen<; muallim adaylanna mesuliyet duygusu a$1lanmadjk9a Topvu'nun bu diistincesi eyleme ge9emeyecek bir fikir olarak kalacaktu Son olarak; ijkogretim, ortaogretim veya lise dlizeyinde yah an bir muallimin mesuliyetlcrinden nastl bahsediyorsak aym ekilde bu muallimleri yeti~tiren tiniversite bocalannm da ag r mesuliyetlerini elite getirmek dmumunday1z Mesele, alan m zm bilgilerini sm1rh saatler i9crisinde gen9 beyinlcre istiflemek ve orada kalmaksa his:bir egitimcinin egitim sistemindcn ~ikayer etmeye hakk1 yoktur Bltgful odalanm1zdan, dersliklerden ~t karken koridorlarda, kantin masalannda, yerlc ke alarunda kar$da$tlgtmtz muallim adayt bir crkek ile muallim adaj1 bir ktzm nahos vaziyetini de burada konu~mak durw11unday1z Bu milletin s:ocuklanm, yani kendi gelecegimizi emaner edecegimiz muallimler nastl bir egitime tabi tutulmaktalar vc alcwdar1 cgitimin oeticelerini takip eden, gerektiginde miidahale eden bir sistem ve sorumluluk sahibi bocalann durumu nedir? Bu noktada Top9u'n'Ull tcspitleri ve <;ozilm oncdsi, iiniversitc bocalannm da vicdani odevleri olmaltdir Bu manzaray1 ve 96ziim yohmu Topyu $U ciimlelerle ifade etmektedjr: "Kendileri!,ribi mektep SJraJannda bulunan bir gcn<; km aldatmakta hem de keodi i9in mlithi$ bir gaddarhk, bir merbametsizlik bulundugunu talebeye anlatmak kolayd1r (:tinkii her gencin aldattiklm ile yannki hayatimtz iffetsiz kadmlarla dolabilir ve bu iffetsizlikjerdcn her bi1i onlan aldatllll$ o1an gen9lerden birisinin <;ocuklanna ana olurlar Buna gcnyler kalplcrinde egcr ~imdiden razt iscler bu yolda yiiriisliuler Yoksa tereddiit ve ~tipheler i<;inde biraz dii iinsiinjer Zira imanm yoju liphedir Bu imamn yolunu, gens:jere telkin -825

17 ettigimiz merhamet ve ~efkat sistemi iciode vizebiliriz" (Topyu, 2014: 195) Gen9lik her a1anda iizerinc hassasiyctle eginilmcsi gcreken bir meseleykcll, bir neslin emanetcisi konwnunda olan gene muallim adaylaona kar~1 sonnnluluklaruruz daha da fazladjt Dniversite s1ralannda omek bir muallimje kar~jla~amayan gencten, ideal nesli yeti~tirmcsini beklemek elbette ki hakstzhk olacaktlr_ Sonu~ Hayatm hemen her noktaswda etkilerini gorebilecegimiz muallim, olumlu ve olumsuz btitiin neticclerin sonrmlulugunu iizerine alml~ ideal insandu Topcu'nun muallime clair eizdigi tablo, yann meslek hayatma atilacak gen9 muallim adaylan ivin birer me~ale niteligindedir Top9u'nun biitfu1 bir kiilliyat1 ile birlikte ozelliklc "Tiirkiye'nin Maarif Davas1" adh eseri egitim fakultesi geneligine okutulmal1, tizerinde tartl~malar geryekle~tirilmelidir Bugtiniin ortaklan ve yannm sahibi gen9leri yeti~tirmeye talip olan gene muallim adaylan, her ~eyden once talebe ahlalu ile ahlaldanmahlardtr Talebenin ta~1mas1 gereken vakar, halkm 6utinde ytiriimesini gerektixmektedir Bu yiizden blitiln gencjik ozclinde muallim adayj gene, iiniversite yerle~kesinden iceri girdikten sonra iilkesi, milleti ve insanhk adma bayu yolda istikamct iizcre olmanm mesuliyetini hissetmek zorundad1r Elbette ki bu zorunluluk, vicdani biikiimlerden kayna8'jm almaktadtr Herkesin ba~mj allp kaemaya yeltendigi, en azmdan buna niyetlcnctigi karma~tk dtinya dlizcninde, sorumlulartn yeni sistemler Uzerindc spekti1asyon1ar yaratmalan insan faktorlinii goz ardj etmeye yol ac;maktadn Topyekiln kurtulu~tm en kestirme yolu Topcu'nun da belirttigi iizere yeni terkipler pe~inde ko~an bir buyiicli gibi sistem aray1~1 ic;erisine girmekte degjl, taharnmiu mektebinden yeti~~ gene; muallirnlcrle mesujiyet sabibi bircylcr yeti~tinnekte aranmahd1r Bunun iein egitim fakiiltesi Slfalarmda gene muallim adayma, tarihimizin muallim cliyle yiicelen parlak donemjeri anlatjlmahdir Hem gene muallim adayt hem de onu yeti~tiren iiniversite hocalan, mesuliyet duygt1sw1un muallimlik mesleginde vazgecilmez bir deger oldugunun fadanda olmal1lardu Topcu'nun iizerinde hassasiyetle durdugu mesuliyet duygtjslldu egitim faktiltesi biinyesinde eah~an her ogretim elemam, yeti~tirecegi gene muallirnlerden once ve daha fazla onemsemelidir Talebcye ak1anltnas1 gereken muallim ahjakt, her ogretirn elcmam ic;in bran~lar tistti ehemmiyettedir Yani her egitim fakiiltesi c;ah~am i9in vazifelerinin geregi ta~1m::tlan gereken ilk duygu muallim ahlaja ile donatllmt~ bir muallim ordusu yeti~tirme derdi olmaljdjr Muhtelifbir mekanda, muhtelif bir vakitte patlattlacak olan can!j bombanm tesirini, mekanm konumu, saatin dw-umu ve bombanm tesirinc gore tic; a~a~ be~ yukan tahmin ctmck miimktindtir Hal boyle iken liyakat basarnaklanndan gec; irilmemi~ bir muallim adaymm ka9 nesli malwedecegioi kestirmek miimktin degildir ilim adanu bajkm ontinde yiiriimek zorunda ise, kayg1lan da halkm kayg1lanrun ontinde olmaljdrr Halk, memlcketin mubtelif yerlerinde patlatllan canll bombalarm endi~esinde ve korkusunda ise ilim adan11 lay1kiyla yeti~tiremedigi her bir gen9 muallim adayt iein uykusuz 826

18 kalmaudtr Muallimlik mesleginin insan fttrattyla da alakast goz oniinde bulundmularak egitim faktijtclerine abnan genylerin ayn bir se9imc tabi rutulmajan maar:ife verilccek onemin gostergelerinden olacakttr 29 Eyliil 2016 tarihinde YOK'te Milli Egitim Bakam fsmet Ytlmaz' m ve Egitim/Egitim Bilimleri FakiiJtelerinin yoneticilcriyle gerycklc~tirilcn toplanttda Milli Egitim Bakaru ve YOK Ba~kam 'nm vermi~ oldugu egitime dair yaptlacak 9ah~malann bilgileri bu noktada iimit vericiclir (Y iiksekogretim Kurulu, 2016 ; Cnn TUrk, 2016) G eryeklc~tirilen bu toplantlda Milli Egitim Bakant ismet Y1lmaz, meslege ahmlarda yaptlacak olan miilakat sistemine deginerek, egitim fakiiltelerine ogrenci alunlannda da bu yontcmin uygulanmas1 gercktigine clair go1ii~lerini beyan etmi~tir YOK Ba~kant Prof Dr Yekta Sara9 ise egitim fakiiltelerioe ahmlarda belli bir taban puam ve ba~an stralamasmm getirilmesine dair ya!j~malan ba~latml~ olduklanm bu toplant1da beyan ctmi~tir Attlan tiim bu ad tmlar her ne kadar ge9 kalmmt~ vericidir Aynca Milli Egitim BakanJtgl' nm alml~ olsa da yerindedir ve gelecegimiz adma ilmit oldugu karar gcregi, meslege yeni ba~layacak muallimlere mtilakat uygulamasmm getirilmesi sevindiricidir Btl uygulamanlll liyakati on planda tutan bir ses;ime dayanmast elzemdir Omit edilen odur ki bu yeni sistemle almacak muallimler maarifin 91tasmt daha da yiikscklere 9tkaracakttr Son olarak, unutulmamahdtr ki ahhikm oncelenmecligi bir maarif sisteminde bilgi yiikten ibarettir Kaynak~a CW11hurba~kanllg KiiJtlir ve Sanat Biiyiik Odulleri (2014, Arallk 3) Eyliil 29, 2016 tarihinde Ttirkiye Cumhuriyeti Cwnhu rba~kanh f,rt: adresinden ahndt Ogretim Yli1 Yiiksekogretim istatistikleri ( ) Eyliil 28, 2016 tarihlnde Yilksckogretim Kurulu: adresindcn almdt Egitim Htkiilteleri is;in raban puan uygulamast geliyor (2016, Eyliil 29) Eyltil 30, 2016 tarihinde Cnn TUrk: kcom/video/turkiye/egitim-fakultelcri-icin-taban-puaouygulamasi-gejiyor adresinden ahnd1 Milli Egitim Bakam ismet Ytlmaz'm Katlluruyla Egitim/Egitim Bilirnleri Fakultesi Y oneticileriyle Toplann Gers;ekle~tirildi (20 16, Eyliil 29) Eyhil 30, 2016 tarihinde Yiiksckogretirn Kurulu: adrcsinden almd1 Ayvcrdi, S (2015) Milll Kiiltiir Mes'cleleri ve MaarifDavamtz i stanbul: Kubbealtt Ne~riyal Ba$gi~ A F (2013) Genylerle Ba$ba~a istanbul: Knbbealt1 Ne~riyat Bilgic, E (1986) MaarifDavam1z istanblli: Bogazici Yaymlan Birgiil, M (2013) irade Hareket isyan-nurettin Topcu'mtn Ente1ektiiel Biyografisi I istanbul: Dergah Y ayrnlarr Giindiiz, M (2015, Kl~) Muhafazakar-Modcrnist Bir Cumhwiyct Aydmt: Nurettin Top<;u'nmt Egitim Gotii~leri Kalem Egitim ve insan Bilimleri Dergisi,

19 l~1k, E (1992) Nurcttin Top~u ve DiuAdamlan Nurettin Topcu 1 ya Armagan (s 174) icinde istanbul: Dergah Yaymlan Kara, i (2013) Sozii Dilde Hayali Gozdc istanbul Dcrgab YaymJan Mtiftiioglu, F (2004) Maarif Meseleleri-Felsefi Esaslar-Tfu:ihi Perspektif-Mevcut Durum vc Aylan <;oziim Teklitleri 1stanbul: Omken Yaymlan Okay, 0 (1992) Ogretmcn vc Egitimci Olarak Nurettin Topyu Nurettin Topcu'ya Annagan is;inde istanbul: Dergah Yaymlan Safa, P (2003) Egitim Gen9lik Oniversite ilstanbul: Oruken Yaymlan Topcu, N (2007) Yannki Tlirkiye istanbul: Dergah Yaymlan Top~u, N (2008) AbJak Nizarmlstanbul: Dergah Yaymlan Top~u, N (2014) Tiirkiye'nin Maarif Davas1 istanbul: Dergab YaymJar1 Turban~ M (1958) Garphla~mamn Neresindeyiz? istanbul: Tiirkiye Yaymevi 828