HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 37 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özge Çataklı - İktisat Uzm. Yrd. ozge.catakli@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Neden Önemli ABD Dış Ticaret Verileri ABD Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan veri mal ve hizmet sektörlerine ait ithalat ve ihracat rakamlarının karşılaştırılmasıyla oluşturulmaktadır. Yüksek ithalat rakamları yerel üreticileri rekabete zorlarken, ihracat yurtiçi üretime yukarı yönlü destek vermektedir. Dış ticaret kalemleri arasındaki fark (cari denge) yurtiçi ve yurtdışındaki ekonomik eğilimlere dair belirleyici olabilmektedir. Bu denge, özellikle dolar kuru üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olmakla beraber diğer finansal verileri de etkileyebilmektedir. Ticaret açığının daimi hal almasına bağlı olarak diğer döviz birimlerine talebin artmasına bağlı olarak Dolar da daha hassas hareketlenmeler yaşanabilmektedir. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtiçinde Çarşamba günü öğleden sonradan itibaren Şeker Bayramı tatili nedeniyle piyasalar kapalıydı. Hafta başında açıklanan verilerden Temmuz ayı sanayi üretim endeksi ve Ağustos ayı nakit dengesi gerçekleşmeleri takip edildi. Yurtdışında ise ABD Temmuz ayı dış ticaret dengesi ile Japonya, Kanada ve İngiltere merkez bankalarının faiz kararları öne çıktı. TÜİK tarafından açıklanan sanayi üretim endeksine göre Temmuz ayında sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %8,6 artarken, Haziran ayına göre %0,3 düşüş gösterdi. Endeksteki yıllık değişim ana sektörler bazında incelendiğinde üretimin madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe % 3,1 gerilediği, buna karşın imalat sanayinde %9,1, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme sektöründe %10,1 yükseldiği görülüyor. Aylık değişimlere bakıldığında ise üretimin madencilikte %7,4, elektrikte %13,2 yükseldiği gözlenirken, imalat sanayinde %2,5 gerilediği dikkat çekiyor. Sektörler bazında dalgalı bir seyir hakim olmakla birlikte, sanayi üretim endeksi genelinde kademeli ve yavaş bir toparlanmayı doğrular nitelikteki görünüm sürüyor. Hazine Müsteşarlığı Ağustos ayı nakit gerçekleşmelerine ilişkin geçici sonuçları açıkladı. Buna göre Ağustos ayında nakit bazda toplam TL29,4 milyar gelir elde edilirken yapılan TL19,5 milyar faiz dışı harcamayla birlikte TL9,9 milyarlık faiz dışı fazla oluştu. TL3,1 milyarlık faiz ödemesi ve TL252 milyonluk özelleştirme gelirinden sonra Hazine nakit dengesi Ağustos ayında TL7 milyar fazla vermiş oldu. Açıklanan Ağustos ayı rakamlarının ardından Ocak-Ağustos döneminde toplam gelir TL161,3 milyar, faiz dışı harcamalar TL145 milyar, faiz dışı fazla TL16,3 milyar olarak gerçekleşti. Bu dönemde Hazine nakit dengesi de TL14,1 milyar açık vermiş oldu. ABD de Temmuz ayında $42,8 milyarlık dış ticaret açığı verildi. Dış ticaret açığının $46,8 milyar olan beklentilerin oldukça altında kalmasında Haziran ayına göre %1,8 yükselen ihracat ve %2,1 gerileyen ithalat belirleyici oldu. Bir önceki ay $49,8 milyar olarak gerçekleşen dış ticaret açığının Temmuz ayında bu denli daralmasında, özellikle petrol ürünleri dışındaki kalemlerde açığın önceki ayki $39,7 milyarlık seviyesinden Temmuz da $33,2 milyara gerilemesi etkili oldu. Tüketim malları ithalatında yaşanan gerileme, ABD de tüketim harcamalarının toparlanmasına ilişkin kaygı yaratıyor. FED tarafından Açık Piyasa Komite (FOMC) toplantılarından iki hafta kadar önce yayımlanan ve ekonomik görünüme ilişkin görüşlere yer verilen Beige Book ta küresel ekonomideki toparlanmanın yavaşlamakla birlikte sürdüğü ifade edilirken, ekonomi çevreleri tarafından dillendirilmeye başlanan çift dip teorilerine hiç değinilmemesi dikkat çekti. Bu durum, FED in çift dipli bir resesyondan ziyade oldukça yavaş ve kademeli büyüme öngörüsüyle tutarlılık taşıyor. Japonya ve İngiltere merkez bankalarının gerçekleştirdikleri toplantılarda herhangi bir faiz değişimine gidilmezken, Kanada Merkez Bankası faiz oranlarında üçüncü kez 25 baz puanlık artışa giderek, faiz oranını %1 e çekti. Avrupa bankalarına uygulanan stres testlerinin sonuçlarına ilişkin kafalarda soru işaretleri yaratan iddialar piyasaları karıştırdı. İddialar, teste tabi tutulan bankaların ellerinde bulundurdukları riskli devlet tahvilleri miktarının olduğundan daha az gösterildiği ve buna bağlı olarak da stres testi sonuçlarının olması gerekenden daha iyi olduğu yönünde. Bu doğrultuda çıkan haberlerin ardından Avrupa finans sistemine yönelik kaygılar tekrar yükseldi. Yoğun bir veri trafiğinin yaşanacağı bu hafta, yurtiçinde istihdam verisi, yurtdışında perakende satışlar başta olmak üzere ABD makroekonomik verileri ile Avrupa bankalarına ilişkin haberler yakından izlenecek. KAPANIŞ VERİLERİ (10 Eylül) İMKB-100 : (1) / $ : 1,2677 USD : 1,5033 (2) $ / : 84,16 EURO : 1,9179 (2) Petrol ($/varil) : 77,69 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,10 (1) Altın ($/ons) : 1.245,95 (1) tarihli kapanış verileridir. (2) tarihli TCMB gösterge nitelikli kurlarıdır.

2 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 03.Eyl 08.Eyl Değişim İMKB %0,64 İMKB %0,61 Sınai %0,84 Hizmetler %0,62 Mali %0,54 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) Eyl 06.Eyl 07.Eyl 08.Eyl İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB Geçtiğimiz haftanın ilk günlerinde Avrupa da bankacılık sisteminin durumu ile ilgili olarak çıkan olumsuz haberlerin küresel piyasalarda risk algısını artırması, yurtiçi piyasalara da yansıdı. Bayram tatili ve referandum öncesinde düşük hacimli bir seyir izleyen İMKB de, küresel risk iştahındaki gerilemenin etkisiyle kısmen satıcılı bir görünüm hakimdi. İMKB-100 endeksi, gelen satışlara bağlı olarak bir miktar geriledi ve Çarşamba günü, bir önceki haftanın kapanışına göre %0,64 aşağıda, puandan kapandı. Diğer taraftan, yurtiçi piyasaların kapalı olduğu haftanın son günlerinde, Çin den gelen güçlü sanayi üretimi ve yüksek ithalat rakamının yanı sıra ABD de işsizlik maaşı başvurularının düşük düzeyde açıklanması gibi olumlu makroekonomik verilerin etkisiyle uluslararası piyasalar nispeten toparlandı. Referandum sonuçlarının piyasalar tarafından olumlu algılanması nedeniyle bu hafta İMKB de alıcılı bir seyir izleneceğini düşünüyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 03.Eyl 08.Eyl (Puan) TRT250412T11 8,08 8,10 0,02 TRT110215T16 3,56 3,38-0,18 TRT290415T14 3,50 3,22-0,28 TRB120111T10 7,47 7,31-0,16 TRT020211T11 7,54 7,42-0,12 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 134,98 135,67 0,69 %3,00 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,58 Kaynak: İMKB Geçen haftanın ilk gününde ABD piyasalarının kapalı olması ve yurtiçinde bayram tatili nedeniyle haftanın kısalmasının yanı sıra referandum öncesi belirsizliğin de etkisiyle tahvil-bono piyasasında işlem hacmi sınırlı oldu. Diğer taraftan Hazine nin haftanın ilk 2 gününde düzenlediği 9 Mart 2011 itfalı TL cinsi iskontolu referans bono ve 25 Nisan 2012 itfalı gösterge kıymetin yeniden ihraç edildiği ihalelere gelen talebin etkisiyle değer artışları yaşandı. Salı günü gerçekleştirilen ihale öncesinde hafif yükselen gösterge kıymetin bileşik faizi, ihalenin ardından bir miktar geriledi. Referandum öncesi olması ve bayram tatilinin de etkisiyle sakin geçen haftada, 25 Nisan 2012 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi 2 baz puan artarak %8,10 oldu. Referandum sonuçlarının piyasalar tarafından olumlu algılanması nedeniyle bu hafta tahvil-bono piyasalarına alıcılı bir seyrin hakim olacağını tahmin ediyoruz. Diğer taraftan faizlerin belirli bir seviyeye gerilemesinin, kâr satışlarını da gündeme getirebileceği düşüncesindeyiz. 2

3 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eyl 09 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 03..Eyl Değişim Dolar (¹) 1,4994 1,5033 %0,26 Euro (¹) 1,9241 1,9179 -%0,32 Sepet (²) 2,9810 2,9801 -%0,03 /$ Paritesi (³) 1,2893 1,2677 -%1,68 $/Yen Paritesi (³) 84,29 84,16 -%0,15 (¹) TCMB'nin tarihli gösterge döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. / $ $ / 1, ,60 1, , , ,40 1, , ,25 1, ,15 80 / $ $ / Geçtiğimiz hafta Euro Bölgesi bankalarının stres testlerindeki zayıflıklarının gündeme taşınması, piyasalarda risk algısını artırdı. Uluslararası döviz piyasalarında güvenli liman olarak görülen Yen e yönelik talebin güçlendiği görüldü. Dolar karşısında Cuma gününe kadar hızla değer kazanan Yen, ABD de işgücü piyasasıyla ilgili olumlu verilerin etkisiyle kazançlarının bir kısmını geri verdi. Dolar/Yen paritesinin hafta ortasında 83,32 seviyesini görmesine rağmen Dolar ın Yen e karşı haftalık değer kaybı, son gelişmelerin ardından %0,15 te kaldı. Yen deki güçlü seyirde Japonya nın dış ticaret fazlasındaki artışın da etkisi bulunuyor. Japon ihracatçıların genellikle Eylül ayı bitmeden yurtdışında elde ettikleri kârın büyük bölümünü Japonya ya getirmesi, önümüzdeki günlerde de Yen e yönelik talebin kuvvetli olacağı şeklinde yorumlanıyor. Avrupa da borç krizinin yeniden gündeme gelmesi ve Avrupa bankalarıyla ilgili olumsuz haberler, Euro nun Dolar karşısında haftalık bazda %1,68 gerilemesine neden oldu. TL ise yurtdışı parite gelişmeleri paralelinde Dolar karşısında değer kaybederken Euro karşısında değer kazandı. Küresel piyasalarda son günlerdeki olumlu hava ve referandum sonuçlarının bu hafta TL yi diğer para birimleri karşısında destekleyeceği düşüncesindeyiz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 03..Eyl (Puan) EMBI+ Endeks 555,80 551,15-4,65 Spread Türkiye Endeks 377,51 376,69-0,82 Spread VIX Endeksi 21,99 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta Avrupa da finansal sektöre ilişkin endişelerin tekrar gündeme gelmesi, hafta başında ABD hazine tahvillerine olan talebi artırırken, 10 yıllık ABD hazine tahvillerinin faizi de bu paralelde geriledi. Öte yandan haftanın devamında olumlu ABD ve Çin makroekonomik verilerinin yanı sıra Portekiz in başarılı geçen ihalesinin de etkisiyle küresel risk iştahı yeniden yükselişe geçti. Güvenli liman talebinin gerilemesiyle ABD tahvillerinden yaşanan çıkış sonucunda 10 yıllık ABD hazine tahvilinin faizi yükseldi. Buna rağmen Avrupa daki borç sorunu çerçevesinde ortaya çıkan kaygılar nedeniyle gelişmekte olan ülkelerin eurotahvillerine de satış gelirken, CDS oranlarında artışlar görüldü. Bu gelişmeler sonucunda gelişmekte olan ülkelerin risk primi 3 baz puan artarak 279 puana yükselirken, diğer gelişmekte olan piyasalara göre daha olumlu seyreden Türk eurotahvillerinin risk primi ise 4 baz puan gerileyerek 234 puan oldu. ABD nin en büyük endekslerinden S&P 500 deki volatiliteyi gösteren VIX endeksi ise önceki hafta bulunduğu 21,31 seviyesinden 21,99 a yükseldi. Bu hafta, referandum sonucunun uluslararası piyasalarda olumlu algılanmasına bağlı olarak Türk eurotahvillerinin diğer gelişmekte olan piyasalara göre daha olumlu bir seyir izleyeceği düşüncesindeyiz. 3

4 Eyl 09 Eyl 09 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.300, , ,95 90,00 85,00 80,00 77, ,00 75,00 70, ,00 65,00 900,00 60,00 Altın fiyatları, küresel ekonomik belirsizliğe karşı güvenli liman arayışlarının yanı sıra yılın son çeyreğinde altına özellikle festival mevsimindeki Hindistan dan kaynaklanan fiziki talebin kuvvetli olacağı beklentisi ile haftaya yükselişle başladı. Hafta ortasına kadar Avrupa ya ilişkin endişelerle yükselen altın fiyatları, Perşembe den itibaren başta olumlu ABD makroekonomik verileri ve Çin in yüksek ithalat rakamının risk iştahını artırmasıyla geriledi. Dalgalı bir seyir izlenen geçen haftanın sonunda altın fiyatları %0,01 artışla $/ons 1.245,95 seviyesinden kapandı. Altın fiyatlarının, ekonomideki belirsizliğin yanı sıra Asya merkez bankalarının yarattığı talebin de etkisiyle yukarı yönlü eğilimini korumasını bekliyoruz. Petrol fiyatları geçtiğimiz haftanın ilk günlerinde diğer piyasalarla paralel bir seyir izledi. ABD de benzin stoklarının son yılların en yüksek seviyesine ulaşması ve dünya petrol talebindeki artışın yavaş gerçekleşeceği konusundaki genel kanının yeni tahmin ve verilerle desteklenmesi, petrol fiyatlarını kısmen geriletti. Diğer taraftan Kanada-ABD arasında en büyük ham petrol boru hatlarından birinin, tespit edilen sızıntı sonucu kapatılması ve sorunun giderilmesinin uzun sürebileceği yönündeki endişeler, petrol fiyatlarının Cuma günü hızla yükselmesine neden oldu. Brent türü ham petrolün fiyatı, haftalık bazda %2,17 yükselerek $/varil 77,69 seviyesinden kapandı. Bu Haftanın Gündemi 13 Eylül Euro Alanı Temmuz Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2 Artış) 14 Eylül TÜİK Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: %9) ABD Ağustos Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3 Artış, Otomotiv Hariç: %0,4 Artış) Japonya Temmuz Ayı Sanayi Üretim Verisi 15 Eylül TÜİK Haziran Dönemi İşgücü İstatistikleri TCMB Temmuz Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Cari Açık Piyasa Beklentisi: $2,95 Milyar) Hazine İç Borç Ödemesi (TL4.351 Milyon) ABD Ağustos Ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: Aylık:%0,2 Artış, KKO:%74,9) Euro Alanı Ağustos Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2, Yıllık: %1,6) 16 Eylül TÜİK Temmuz Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri TÜİK Ağustos Ayı Tüketici Güven Endeksi TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Tahminimiz: Faizler Değişmeyecek) ABD Temmuz Ayı Net Sermaye Girişleri ABD Ağustos Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3, Çekirdek Aylık: %0,1) Euro Alanı Temmuz Ayı Dış Ticaret Dengesi 17 Eylül ABD Ağustos Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3, Çekirdek Aylık: %0,1) Euro Alanı Temmuz ayı Ödemeler Dengesi Verisi 4

5 Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5