Otizmin Erken Tanýsý ve Önemi
|
|
- Volkan Özbilen
- 9 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Otizmin Erken Tanýsý ve Önemi Dr. Þahin Bodur*, Dr. A. Þebnem Soysal** Ýlk olarak Kanner (1943) tarafýndan týp yazýnýna kazandýrýlan otizm; kýsýtlanmýþ, yinelenen davranýþ örüntüleri, toplumsallaþmada, sözlü ve sözel olmayan iletiþimde bozukluk gibi çekirdek belirtileri olan süregen bir bozukluktur. Kanner'in, otizmi tanýmlamasýnýn ardýndan, bugüne dek yapýlan biyolojik, psikolojik ve klinik araþtýrmalar sonucunda, hastalýða bakýþ açýsý epey deðiþikliðe uðramýþtýr. Önceleri otizmin, anababanýn tutumu, sevgi yoksunluðu ya da sosyal iliþki kurma konusunda duyulan korkudan kaynaklandýðý sanýlmaktaydý. Son 20 yýldýr otizmin, çocuðun yetiþtirilme biçimi ya da geçmiþ yaþantýsýyla ilintili olmadýðý, nörobiyolojik bir etiyolojiye sahip olduðu görüþü aðýrlýk kazanmýþtýr. Günümüzde birçok taný sistemi, otizm tanýsýný koymaya yönelik olarak kullanýlmaktadýr. Bu sistemlerin ortak özelliði, otizm tanýsý koymak için üç yeti alanýnda eksiklik olmasý gerektiðini vurgulamalarýdýr. Bu alanlar Tablo1 de verilmiþtir. Tablo 1. Otizm tanýsý koymak için gerekli olan koþullar 1. Ýletiþim ve toplumsal geliþim alanlarýnda bozukluðun olmasý. 2. Yineleyici, sýnýrlayýcý ilgi ve davranýþlar. 3. Bu alanlardaki bozukluklarýn 30 ay öncesinden görülmesi. 1. Ýletiþim ve sosyal geliþim alanlarýnda bozukluðun olmasý Otistik bireylerin toplumsal iliþkiler sýrasýnda yaþadýklarý güçlükler ve sapmalar, otizmin en belirgin özelliðidir. Otizm anababayla bað kuramama, diðer kiþilere de baðlanma geliþtirememe ile kendisini göstermektedir. Genellikle otistik çocuklarýn anne ve babalarý çocuklarýnýn kendilerine gereksinim duymadýklarýný düþünmektedirler. Genellikle iyi huylu ve hiç aðlamayan bebekler olarak tanýnan otistik bebeklerin, normal bebeklerden farklý biçimde aðladýklarýný gösteren araþtýrma bulgularý vardýr. Otistikler, öpülmeye, kucaklanmaya ve sevilmeye karþý kayýtsýz kalabildikleri gibi, zaman zaman da aþýrý tepkiler vererek kendilerine gösterilen ilgiye karþý çýkmaktadýrlar. Bebeklik dönemine iliþkin en önemli belirti ise göz iliþkisi kuramamalarýdýr. Otistik çocuklar okul öncesi dönemde yaþýtlarý ile iliþki kurup geliþtiremezler. Genellikle tek baþlarýna yapabilecekleri iþlerle uðraþýrlar. Diðer çocuklarýn oyunlarýna katýlmazlar. Cansýz nesnelere geliþtirdikleri baðlanma, insanlara geliþtirdikleri baðlanmadan daha belirgindir. Dil geliþimindeki gecikme, otistik çocuklarýn ailelerinin genellikle ilk dikkatini çeken belirtidir. Otizmin tanýsýnda, bu hastalýkta görülen dil ve iletiþim alanýndaki bozukluklarýn belirlenmesi yararlý olur. Otistik çocuklarýn, dili bir iletiþim aracý olarak kullanabilme becerilerinde ciddi eksiklikler vardýr. Dil ve iletiþim güçlükleri konuþma dilinin gecikmesi ya da hiç geliþmemesi, diðerleri tarafýndan baþlatýlan konuþmaya tepki vermeme, karþýlýklý konuþma baþlatmama ve sürdürmeme, stereotipik ve yineleyici dil kullanýmý, kiþi zamirlerini karýþtýrma, sözcükleri kendine özgü kullanma, konuþmanýn entronasyonu, ritmi ve vurgulanmasýndaki anormallikler baþlýklarý altýnda toplanabilir. Bu baþlýklar sýrasý ile ele alýnacak olursa: Konuþmanýn gecikmesi ya da hiç geliþmemesi diðer iletiþim yollarý (jest, mimik ve iþaret gibi) kullanarak da kapatýlamayan bir durumdur. Çünkü, otistik çocuklar sözsüz iletiþimde de sorunlar yaþamaktadýrlar. Özellikle iletiþimde kullanýlan yüz ifadesi, beden dilini kullanma ve anlama, hayret ve sempati gibi duygusal jest ve mimiklerin kullanýmý bakýmýndan, otistik çocuklarýn yaþýtlarýnýn düzeyine ulaþamadýklarý belirlenmiþtir. Otistik çocuklar bir þey söylendiðinde duymuyormuþ izlenimi yaratýrlar; örneðin adlarý söylendiðinde bile tepki vermezler. Gereksinimlerini karþýlamak dýþýnda kendiliðinden iletiþim amaçlý bir konuþma baþlatmazlar. Otistik çocuklarýn, kendilerine özgü konuþma biçimleri vardýr. Daha çok stereotipik ve yineleyici dil kullanýmýnýn egemen olduðu bu biçim ekolalik konuþma olarak adlandýrýlmaktadýr. Ekolalik konuþma, anýnda ve gecikmeli olarak iki biçimde görülebilir. Anýnda ekolali, o anda *Arþ. Gör.; Gazi Ü. Týp Fak. Çocuk Psikiyatrisi AD, Ankara ** Uzm. Psk., Gazi Ü. Týp Fak. Çocuk Psikiyatrisi AD, Ankara 2004 cilt 13 sayý
2 duyulan bir sesin yinelenmesidir. Örneðin; annenin çocuðuna "Ýçecek bir þey ister misin?" sorusunu, çocuðun aynen yinelemesi gibi. Gecikmeli ekolali ise, saatler ya da günler öncesinden duyulmuþ olan bir sesin, örneðin bir reklamýn cýngýlýnýn, baðlam olarak uygunsuz bir biçimde yinelenmesidir. Bu çocuklar ayný zamanda zamirleri ters kullanabilirler. Örneðin, "Ben kurabiye istiyorum" yerine "Sen kurabiye istiyorsun" derler. Otistiklerin, konuþmasý mekaniktir ve iletiþimsel olmaktan çok uyarýcýdýr. 2. Yineleyici, sýnýrlayýcý ilgi ve davranýþlar Otizmin diðer bir belirgin özelliði ise, sýnýrlý ve yineleyici davranýþlar ve ilgilerdir. Otistik çocuklarýn dönen eþyalara karþý büyük bir ilgileri vardýr. Dönen bir plaðý saatlerce izleyebilirler ya da bir topacý saatlerce çevirebilirler. "Sevginin Mucizesi" adlý filmdeki otistik çocuðun saatlerce tabak çevirmesi bu durumu açýklayan bir örnektir. Otistik çocuklar, nesnelerin duyumsal özellikleriyle aþýrý ilgilenebilirler. Örneðin nesneleri koklayýp, aðýzlarýna alabilirler. Kendilerinin ya da çevrelerinin günlük iþlevlerinde ve çevresel koþullarýndaki deðiþikliklere olaðanüstü tepkiler verebilirler. Otistik çocuklar "aynýlýðýn korunmasý" konusunda aþýrý ýsrarcý davranmaktadýrlar. Aynýlýðýn korunmasý saplantýsýnýn, çocuðun dil yetilerini de etkilediði bilinmektedir. Otistik çocuklar genellikle, ayný sözcük ya da sözcük grubunun kullanýlmasý konusunda ýsrarcý olabilecekleri gibi, standart sorular sorup bunlara ayný yanýtlarýn verilmesini beklerler. Bu çocuklarýn katý alýþkanlýklar geliþtirdikleri görülmektedir. Örneðin, yalnýzca belli türde giysiler giymek, belli yiyecekleri yemek ya da okula hep ayný yolu izleyerek gitmek gibi. Bu çocuklar çevrelerindeki küçük bir deðiþikliðe karþý - mobilyalarýn yerinin deðiþtirilmesi gibi- aþýrý duyarlýdýrlar ve sert tepkiler verirler. Kaybolan nesnenin týpkýsý olan bir baþkasý verilse bile, þaþýrtýcý bir biçimde deðiþikliði anlarlar ve o nesneyi kabul etmezler. Otistik çocuklar genellikle kendilerini uyarýcý davranýþlar sergilerler. Çevredekiler tarafýndan garip olarak nitelendirilen, stereotipik hareketleri -parmak ucunda yürüme, dönme, el çýrpma- ya da daha az fark edilen etkinlikleri -bir dokuyu ovalamak, nesne koklamak- olabilir. Bunlarýn duyumsal geribildirimden baþka hiçbir iþlevleri yok gibidir. Eðer izin verilirse, otistik çocuklar bu davranýþlarý ile uzun süreli olarak kendi kendilerini uyarýrlar. Bu durum, çocuklarýn bakým, eðitim ve diðer doðru etkinlikleri öðrenmelerine engel oluþturmaktadýr. Otistik çocuklarýn sergiledikleri en tehlikeli davranýþ, kendini yaralama davranýþýdýr. Bu otistik çocuðun vücuduna verdiði zararlarlarý tanýmlamak için kullanýlan bir terimdir. En sýk görülen kendini yaralama davranýþlarý, baþý bir yere vurma ve kendini ýsýrmadýr. Bunlara ek olarak, yüzünü týrmalama, saç çekme, dirsek ya da bacaklarý bir yerlere vurma gibi davranýþlar da görülmektedir. Kendini yaralama yaþamsal tehlike oluþturacak boyutlara ulaþabilir. Otistik çocuklarda duygularýn uygunsuz biçimde dile getirilmesi de belirgindir. Birçok otistik çocuk, korktuklarýnda ya da yaralandýklarýnda, gülmek gibi uygun olmayan tepkiler sergileyebilirler. Nedensiz yere aðlayýp öfke nöbeti geçirebilirler. Genellikle tehlikeli durumlarda korkusuzca davranýrlar. Bununla birlikte, hiç beklenmedik -susam, silgi ya da ot gibi- nesnelere karþý yoðun ve mantýksýz korkular sergilerler. Kanner' ýn otistik çocuklarýn "normal" zeka düzeyinde olduklarý biçimindeki ilk gözlemleri günümüzde geçerliðini yitirmiþtir. Otistik çocuklarýn yaklaþýk olarak %80'ni, Wechsler Çocuklar Ýçin Zeka Ölçeði nden (WISC-R) 70'in altýnda puanlar almaktadýrlar. Bununla birlikte bazý otistik çocuklarýn matematik, müzik ve mekanik gibi alanlarda üstün yetenekler sergilediklerini gösteren araþtýrma bulgularý vardýr. 3. Bu alanlardaki anormalliklerin 30 ay öncesinden görülmesi Araþtýrmacý ve klinisyenler, otizme özgü anormal geliþimin bazý göstergelerinin 30 ay öncesinden baþladýðý görüþü üzerinde uzlaþmýþlardýr. Son yýllarda yapýlan araþtýrmalarýn, daha erken dönemlerde otizmi belirlemenin olasý olup olmadýðý konusunda yoðunlaþtýðý görülmektedir (Lord ve Ward, 1993). Birçok otistik çocuðun, anne ve babasý, geliþim basamaklarý açýsýndan çocuklarýnda iki yaþ, hatta daha öncesinden anormallikler ya da gecikmeler tanýmlamaktadýrlar (Özusta, 1996). Normalde yeni doðmuþ bir bebek yaþamýnýn ilk iki, üç, bazen de dört haftasýnda otistik bir yaþam içerisindedir. Çevre ile iliþkisi 2004 cilt 13 sayý
3 açlýk, susuzluk, sýcaklýk, soðukluk gibi duyularý ile ilgilidir. Dýþ dünyanýn gerçeklerine ilgisizdir. Anne ya da bir yabancý onun için aynýdýr. Kendisine yakýnlaþmasýna ya da uzaklaþmasýna tepki göstermez. Genellikle üçüncü ya da dördüncü haftada bebekler otistik durumdan çýkmaya baþlarlar. Öncelikle bebek, gereksinimlerini gideren kiþilerin -genellikle bu kiþi annedir- varlýðýný algýlar. Giderek bu bireyle iliþki kuran bebek onu çevresindeki diðer kiþilerden ayýrýr ve yokluðuna tepki gösterir. Oysa otistik bir bebek, annesine gereksinim duymuyor gibidir; seyrek olarak aðlayýp, sýzlanýr ve verilen çeþitli uyaranlara tepkisiz kalýr. Dýþ dünya ile bu bebekler arasýnda sanki giderek kalýnlaþan bir duvar vardýr. Kas tonularý gevþektir. Ýlk altý ayda, normal bebekler gibi bir þeyler istemezler. Ýletiþim becerileri yoktur. Katý yiyecekleri yeme sorunlarý vardýr. Çoðu zaman bu bebeklerle göz göze gelinmez; bakýþlarý adeta baktýðý insanýn ötesine geçer. Tutkun olduklarý nesneyi her yere götürürler. Müziðe karþý ilgili olan bu bebekler oldukça seçicidirler ve yalnýzca beðendikleri müzikleri dinlerler. Konuþmalarý da yaþýtlarýna göre gecikmiþtir. Ýlk bilinen otizm olgusu olan Victor' un gösterdiði belirtiler yukarýda anlatýlanlarý özetler niteliktedir yýlýnda beþ yaþýnda iken, Bethlem Kraliyet Hastanesi ne getirilen Victor, iki yaþýndan itibaren güçlükle kontrol edilebilen, dört yaþýna kadar tek bir kelime bile söylemeyen, bebekliðinden beri çocuklarý izlemeyi seven, ancak onlarý yanýna yaklaþtýrmayan, yanlýz oynamayý tercih eden, bir kere duyduðu müziði unutmayarak ýslýkla ayný týnýyý çýkarabilen, konuþmaya baþladýktan sonra kendisinden üçüncü kiþi olarak söz eden bir çocuktur. Çocuklarda görülen psikiyatrik bozukluklar arasýnda otizm en güvenilir taný konulabilen bozukluklardandýr. Amerikan Psikiyatri Birliði nin 1994 yýlýnda öne sürdüðü ölçütlere göre otizm, yaygýn geliþimsel bozukluklar ana baþlýðý altýnda bulunmaktadýr. Bunun nedeni de, otizmde sosyal ve iletiþim alanlarýnda yaþam boyu süren güçlüklerin tanýmlanmasýdýr. Özetle, farklý taný sistemlerinin kullandýðý farklý adlar olarak "otistik sendrom", "bebeklik otizmi" ya da "tipik otistik" tanýlarýnýn koyulabilmesi için, yukarýda aktarýlan üç belirtinin bulunmasý gerekmektedir. Otizm, Otistik Spektrum Bozukluklar la ilgili karmaþýk nörogeliþimsel bozukluklarýn bir protipidir. Otistik Spektrum Bozukluklar Otizmi, Asperger sendromu nu ve Atipik Otizm i kapsar ve her 250 okul öncesi çocuktan birini etkiler. Otizmin temelinde erken prenatal dönemde anormal beyin geliþimi olduðuna iliþkin güçlü kanýtlar vardýr. Otizm tanýsý okul öncesi dönemin sonlarýna kadar taný almasa da, nörogeliþimsel anormallikler bebekler doðduklarýnda vardýr. Nörogeliþimsel kýsýtlýlýklar yaþamlarýnýn ilk aylarý boyunca ilerler. Bu erken kanýtlarýn çoðu, otistik çocuklara sahip anne-babalarýn anlattýklarýndan ve video görüntülerinden elde edilmiþtir. Pek çok otistik belirti yaþamýn erken yaþlarýnda baþlamaktadýr. Bu nedenle, baþlangýç yaþýný çoðu zaman bir taný ölçütü olarak ele almak geçerli olmayabilir. Baþlangýç yaþýna iliþkin bilgilerin aileden alýnmasý sýrasýnda; ailenin konuya ve bebeðin geliþimine duyarlýlýðýnýn deðiþkenliði her zaman zihinde tutulmasý gereken bir durumdur. Belirtiler sýklýkla 30 aydan önce baþlar. Otistik belirtileri geriye doðru belirlemek de olasýdýr. Ýlk yýllarda taný koymaya yardým eden belirtilerin, anne-baba tarafýndan tanýnmasý oldukça zordur. Erken taný ve tedavi kuþkusuz prognozu çok olumlu yönde etkilemektedir. Erken belirtilerin neler olabileceði konusunda ailelerin bilgilendirilmesi bu noktada önem kazanmaktadýr. Bebeðin sessiz, sakin olmasý, seyrek olarak aðlamasý, sosyal iletiþim becerilerinin az olmasý, uzun süreli göz iliþkisi kuramamasý, konuþmanýn gecikmesi dikkat edilmesi gereken parametrelerdir. Saðlýklý bir bebeðin geliþim basamaklarý konusunda ailelerin bilgilendirilmesi, bu aþamada çok önemlidir. Araþtýrma bulgularý ailelerin geliþim basamaklarýndaki aksayýþý 18. aydan sonra fark ettiklerini ve genellikle 2 yaþ dolaylarýnda týbbi yardým alma giriþiminde bulunduklarýný göstermektedir. Baþvuranlarýn ancak %10'una taný konmaktadýr. Temel olarak çocuða yanlýþ taný koymaktan kaçýnmak ve çocuðun yaftalanmasýný engellemek için, otizm tanýsý, belirtiler fark edildikten sonra 2-3 yýla kadar konmamaktadýr. Otizmli çocuklarýn erken tanýmlanmasý, bakýmýn baþlamasý ve okul öncesi yýllardaki erken giriþim, otizmli birçok 2004 cilt 13 sayý
4 Tablo 2. Otizm erken taný göstergeleri Göz temasýnda atipiklik, gözle izlemede eksiklik, Ýsme uygun yönelmenin olmamasý, Taklit etmede eksiklik, Sosyal gülümsemenin olmamasý, Etkiye yetersiz tepki, Sosyal ilgi azlýðý ve garip davranýþlar sergileme (sürekli elini bir yere vurma, arabanýn tekerleðini çevirme gibi), Uzun süreli görsel dikkat eksikliði, 6. aylarda daha belirginleþen normal çocuklardan farklý postur ve tonus, Ortamdaki bir nesneye sabitlenme ve olumlu etkileþime girememe, 12. aydan itibaren anlamsýz sesler çýkarma, El-kol-baþ hareketlerinin olmamasý (örneðin:iþaret etme, bay bay yapma) 16. ayda tek sözcüklerin olmamasý, 24. ayda kendiliðinden iki sözcüklü tümcelerin olmamasý, Anne-babanýn oyun ve etkileþim çabalarýna tepki vermeme, Stereotipik hareketler, Yüz ifadesinin olmamasý (sanki duygusuzmuþ izlenimi uyandýrma), Uyaranlara karþý tuhaf tepki (hafif gürültüye abartýlý tepki), Annesine gerek duymuyormuþ izlenimi, bakým verenler tarafýndan anlaþýlmaz ve rahatlatýlamaz huzursuzluk, yiyecekleri katý yeme sorunlarý çocukta belirtilerin iyileþmesiyle sonuçlanmýþtýr. Otizmin erken tanýsý, eðitim planlarýnýn daha erken yapýlmasýný, aile desteðinin ve eðitiminin saðlanmasýný, ailelerin stres ve kederle baþ etmesini ve uygun týbbi bakým ve tedavinin verilmesini kolaylaþtýrmaktadýr. Tüm bu bilgilerin ýþýnda, Tablo 2 de erken taný göstergeleri verilmiþtir. Erken taný göstergeleri Otizmde kesin taný koydurucu bir ölçüt bulunmamaktadýr, ancak erken tanýyý kolaylaþtýracak önemli bazý göstergeler bulunmaktadýr. Geliþimsel izleme/tarama bu noktada daha da önem kazanmaktadýr. Özellikle birinci basamakta verilen ana-çocuk saðlýðý hizmetleri ve saðlam çocuk birimlerinde, çocuk nöroloji kliniklerinde ve çocuk ruh saðlýðý anabilim dallarýndaki geliþim izlem birimleri bu noktada çok önem kazanmaktadýr. Geliþimin (sensitif) ve (spesifik) bilgi saðlayan, uygun geliþimsel sorgulamalarla, üçüncü aydan baþlayarak yaþamýn ilk iki yýlýnda, üçer aylýk aralýklarla izlenmesi ve daha sonra yýlda bir kez bu taramanýn sürdürülmesi gerekmektedir. Bu izlem yalnýzca otizm deðil, dikkat eksikliði hiperaktivite bozukluðu, konuþma bozukluðu, motor koordinasyon bozukluðu, zeka gerilikleri ve özel eðitim gerektiren diðer bozukluklarýn belirlenmesi için de önemli bir ipucu niteliðinde olacaktýr. Ülkemizde Bayley Bebekler Ýçin Geliþim Ölçeði I ve II Formlarý, Bayley Çocuklar Ýçin Nörolojik Tarama Skalasý, Ankara Geliþim Envanteri ve Denver Geliþim Tarama Testi kullanýlmaktadýr. Ancak bu ölçekler arasýnda Denver ve Ankara Geliþim Testlerinin özellikle birinci basamakta yaygýnlaþtýrýlmasý, erken giriþim yapýlmasýnda önemli bir adým olacaktýr. Bunlara ek olarak geleneksel geliþimsel kilometre taþlarý olan motor ve dil geliþiminin standardize edilmiþ testlerle karþýlaþtýrýlmasý, standart duruma getirilmiþ ebeveyn bilgi toplama formlarýnýn geliþtirilmesi, anne-baba eðitimine aðýrlýk verilmesi gerekmektedir. Sonuçta otizmin erken tanýsý prognoz açýsýndan oldukça önemlidir.erken taný için özellikle çocuklarýn geliþimsel izlemleri büyük öneme sahiptir. Duyarlý ve özgül bilgi saðlayan uygun tarama anketleri geliþtirilmelidir. Kaynaklar 1- Adams, HE, (eds.). New York: Plenum Press. 2- Akçakýn, M, Normal eðitim gören otistik çocuklarla özel eðitim gören otistik çocuklarýn karþýlaþtýrýldýðý bir izleme çalýþmasý. Psikoloji Dergisi. 1993; 29(8): Akkök, F, ve Sucuoðlu, B, (1988), Otizm' in tedavisinde yeni bir yaklaþým ve bir vaka sunumu. Psikoloji Dergisi, (6), 22, Aksaz, N, (1990). Otistik çocuklarýn ve öðretilebilir zihinsel özürlü çocuklarýn anne - babalarýnýn kaygý düzeyleri. Psikoloji Dergisi, (7), 25, Akþemsettinoðlu, N, (1990). Aslýnda Zordur Analýk. Ankara: Ýlgi Otistik Çocuklarý Koruma Derneði Yayýnlarý. 6- Bhaumic, S, Brainford, D, Mcgrother, C, ve Thorp, C, (1997). Autistic traits in adult with learning disabilities. British Journal of Psychiatri, 170, De Giacomo, A. Fombonne, E Parental recognition of developmental abnormaliites in autism. Eur. J. Child Adolesc. Psychiatry 7, developmental disorders. J. Am. Acad. Child. Adolesc. Psychiatry 29, Erman, H. (1997).Otistik belirtiler ve beyin kan akýmýnýn incelenmesi. Uzmanlýk Tezi, Ankara 2004 cilt 13 sayý
5 Üniversitesi Týp Fakültesi, Ankara. 10- Fleischer, L. (1993). Yaðmur Adam. (S. Gürtunca, Çev.). Ýstanbul: Real Yayýnlarý. 11- Gümüþçü, Þ. (1990). 6-9 Yaþ grubu otistik çocuklara "önce" ve "sonra" zaman kavramlarýný sözel olarak ifade etme becerisinin kazandýrýlmasýnda "operant þartlanma" ve "tesadüfi öðrenme" yöntemlerinin etkilerinin incelenmesi. Uzmanlýk Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 12- Lord, C. ve Ward, M. J. (1993). Autism and pervasive developmental disorders. Comprehensive Handbook of Psychopathology Ýçinde. (2. baský). Sutker, P.B. ve 13- Öztürk, O. (1994). Ruh Saðlýðý ve Bozukluklarý. (5. baský.). Ankara: Hekimler Yayýn Birliði. 14- Özusta, Þ. (1996).Otizm taný ve ayýrýcý taný.katký Pediatri Dergisi.5, (17), Rogers, S. J., DiLalla, D. L Age of symtom onset in young children with pervasive 16- Rutter, M. ve Schopler, E. (1987). Autism and pervasive developmental disorders: Concept and Diagnostic issues. Journal of Autism and Developmental Disorders, 17, Scheibman, L. ve Charlop, M. H. (1989). Infantile autism. Handbook of Child Psychopathology Ýçinde. Ollendick, T. H. ve Hersen, M. (eds.). London: Plenum Press. 18- Schreibman, L., Charlop, M. H. ve Kurtz, F. P. (1992). Behavioral treatment for children with autism. Handbook of Clinical Behavioral Therapy Ýçinde. (2. baský.). 19- Turner, S. M., Calhoun, K. S. ve Adams, H. E. (eds.). New York: John Wiley & Sons. 20- Schreibman, L. (1988). Specifics of Behavioral Treatment: Otizm. London: Sage Publications. 21- Smith, T. (1993). Autism. Handbook of Effective Psychotherapy Ýçinde. Giles, R. T. (ed.). London: Plenum Press. 22- Sucuoðlu, B. ve Aksaz, N. (1992). Otistik çocuklara baðýmsýz yaþam becerilerinin kazandýrýlmasý. Psikoloji Dergisi, (7), 27, Vanlý, L., Yalaz, K., Renda, Y., Yakut, A. (1991).Otistik çocuklarda EEG ve BBT bulgularý.. Türk Psikiyatri Dergisi.2,(1), Volkmar, F. R., Pauls D Autism The Lancet Volume Werner, E. Dawson, G. Osterlig, J., Dinno, N., Brief report-recognition of autism spectrum disorder before one year of age: a retrospective study based on home videotapes. J. Autism Dev. Disor. 30, Yates, A.J. (1984). Behavior Theapy. New York: John Wiley. 27- Yörükoðlu, A. (1993). Çocuk Ruh Saðlýðý.Ýstanbul: Özgür Yayýnlarý. TTB- STE Kredi Puaný ve Kitap Kazananlar Temmuz 2004 sayýmýzdaki Ödüllü Bulmaca dan kredi puaný kazananlar Yýldýz (*) konulmuþ olanlar, TTB Yayýnlarýndan Dr. Mustafa Sütlaþ ýn Köþeli Yazýlar adlý kitabý da kazandýlar. 1- Ýlyas Korkmaz (Antalya), 2- Fatma Bülbül, 3- Aylin Adalý, 4- Gülsen Gengay (Aydýn), 5- M. Ali Gördesli (Balýkesir), 6- Bekir Mert (Bartýn), 7- Muhammet Özeker (Edirne), 8- Þermin Altýnel Uzun, 9- Arife Hüsnigil, 10- Þeniz Þaykol Ünal, 11- Gülsen Yener (Eskiþehir), 12- Cevat Aþkar, 13- Serdal Kanuncu (Hatay), 14- Halil Akyürek (Ýstanbul), 15- Kazým Atilla Öngel, 16- Sebahattin Kabaoðlu (Ýzmir), 17- Ümit Zafer Karakuþ (Kayseri), 18- Cengiz Kaplan, 19- Ýzzet Yýlmaz (Kýrklareli), 20- Ýsmail Cihat Tuna, 21- Seher Yeþilyurt (Kütahya), 22- Mustafa Þahin (Malatya), 23- Bülent Kundak (Manisa), 25- Hami Öner (Sinop), 25- Aynur Þahin, 26- Emel Konur, 27- Mustafa Atasoy, 28- Fatma Canki, 29- Nur Figen Akdað, 30- Mahmut Akdað, 31- Uður Çaðlayan, 32- Mehtap Þen, 33- Cengiz Semercioðlu (Tekirdað), 34- Kezban Ahlat Tabak, 35-Ý. Yýlmaz Alemdar (Zonguldak) cilt 13 sayý
70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları. Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD
1943 2013 70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: Yok Danışman: Yok Konuşmacı: 2012 Janssen Cilag
DetaylıOtizm Spektrum Bozukluğu. Tarihçe, Yaygınlık ve Nedenler
Otizm Spektrum Bozukluğu Tarihçe, Yaygınlık ve Nedenler Otizm Spektrum Bozukluğu OSB nöro-gelişimsel bir bozukluk ve bir özel eğitim kategorisidir. Otistik olarak da nitelendirilirler. OSB na sahip çocukların
DetaylıAsperger Sendromu ve Yüksek Fonksiyonlu Otizmin Tanýsal Ayýrýmý
Asperger Sendromu ve Yüksek Fonksiyonlu Otizmin Tanýsal Ayýrýmý Özgür YORBIK*, Hakan ERMAN**, Teoman SÖHMEN*** ÖZET Bu yazýda yüksek fonksiyonlu otistik bozukluk ile Asperger sendromunun bugünkü taný ölçütleri
DetaylıOtizm Spektrum Bozukluğu. Özellikleri
Otizm Spektrum Bozukluğu Özellikleri Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocukların büyük bir bölümünde duyusal uyaranlara karşı abnormal tepki (örn. aşırı hassasiyet ya da tepkisizlik) gözlemlenmektedir. Yaygın
DetaylıOTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU. Prof. Dr. Berna Özsungur Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU Prof. Dr. Berna Özsungur Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD 58. Türkiye Milli Pediatri Kongresi 25 Ekim 2014 TANIM Otizm Spektrum
DetaylıBÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ
IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme
DetaylıOtistik Belirtilerle Baþvuran Ýki Çocukta Farklý Klinik Seyir ve Bozukluklar: Olgu Sunumu
Olgu Sunumu Otistik Belirtilerle Baþvuran Ýki Çocukta Farklý Klinik Seyir ve Bozukluklar: Olgu Sunumu Ayþegül YOLGA TAHÝROÐLU*, Sunay FIRAT**, Rasim SOMER DÝLER***, Ayþe AVCI**** ÖZET Yaygýn geliþimsel
DetaylıT.C. Artvin Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi OTİZM
T.C. Artvin Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi OTİZM BENİ KOŞULSUZ SEVİN! OTİZM NEDİR? O Bireyin sosyal iletişimini, dil
DetaylıÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum
ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar
Detaylıdüþürücü kullanmamak c-duruma uygun ilaç kullanmamak Ateþ Durumunda Mutlaka Hekime Götürülmesi Gereken Haller:
Ayna-Gazetesi-renksiz-11-06.qxp 26.10.2006 23:39 Seite 2 Çocuklarda Ateþ Deðerli Ayna okuyucularý, bundan böyle bu sayfada sizleri saðlýk konusunda bilgilendireceðim. Atalarýmýz ne demiþti: olmaya devlet
Detaylıünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez?
ünite1 Sosyal Bilgiler Kendimi Tanıyorum TEST 1 3. 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? A) Nüfus cüzdaný B) Ehliyet C) Kulüp kartý D) Pasaport Verilen
DetaylıYükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr.
MALÝYE DERGÝSÝ Temmuz - Aralýk 2011 Sayý 161 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Yayýn Kurulu Baþkan Füsun SAVAÞER Üye Ali Mercan AYDIN Üye Nural KARACA
DetaylıSunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi
Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma
Detaylı5. 2x 2 4x + 16 ifadesinde kaç terim vardýr? 6. 4y 3 16y + 18 ifadesinin terimlerin katsayýlarý
CEBÝRSEL ÝFADELER ve DENKLEM ÇÖZME Test -. x 4 için x 7 ifadesinin deðeri kaçtýr? A) B) C) 9 D). x 4x ifadesinde kaç terim vardýr? A) B) C) D) 4. 4y y 8 ifadesinin terimlerin katsayýlarý toplamý kaçtýr?.
DetaylıLaboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar
Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Týbbi Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Akreditasyon; Laboratuvarların, Muayene, Belgelendirme kuruluşlarının ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı
DetaylıTOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor
TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk
DetaylıZihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları
Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları Zihinsel Bozuklukları Kavrama Zihinsel bozukluklar hakkında daha fazla bilgi edinin Daha önce zihinsel gerilik olarak bilinen zihinsel bozukluk (ID), bireyin
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
Kanguru Matematik Türkiye 07 4 puanlýk sorular. Bir dörtgenin köþegenleri, dörtgeni dört üçgene ayýrmaktadýr. Her üçgenin alaný bir asal sayý ile gösterildiðine göre, aþaðýdaki sayýlardan hangisi bu dörtgenin
DetaylıOTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU Bir çocuk 3 yaşına geldiğinde konuşma yetisini kaybediyor, diğeri ellerini kuş gibi çırpıyor ve dakikalarca oyuncak arabasının sadece tekerleğini döndürerek oyun oynuyor. Diğer
Detaylı1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn
4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87
Detaylıünite1 Sosyal Bilgiler
ünite1 Sosyal Bilgiler Ýletiþim ve Ýnsan Ýliþkileri TEST 1 3. Ünlü bir sanatçýnýn gazetede yayýnlanan fotoðrafýnda evinin içi görüntülenmiþ haberi olmadan eþinin ve çocuklarýnýn resimleri çekilmiþtir.
DetaylıDepresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi
Depresyon, Pratisyen Hekimler ve Depresyon Eðitimi Dr. Sema Ýlhan Akalýn* Dr. Can Cimili**, Dr. Esma Kuzhan*** Giriþ: Depresyon birinci basamakta en yaygýn görülen ruh saðlýðý sorunudur, çok azýnýn ikinci
DetaylıBakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen.
Gesundheitsamt Freie Hansestadt Bremen Sozialmedizinischer Dienst für Erwachsene Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung Yardýma ve bakýma muhtaç duruma
DetaylıDr. Ýlgi Öztürk Ertem*
Saðlýk Hizmetinde Çocuklarýn Geliþimlerinin Ýzlenmesi ve Desteklenmesi Monitoring and Support of Child Development in Health Services Dr. Ýlgi Öztürk Ertem* Öz Çocuðun geliþiminin izlenmesi, onun hareket,
DetaylıKonular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10
Proje Yönetimi ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10 Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23 Araç 1: Araþtýrma sorularý Araç 2: Belirsiz talimatlar Araç 3: Robotlar 28 Örnek
DetaylıFact Sheet 10 DSM-5. DSM-5 ve otizm kapsamındaki bozukluklar. Kısaca değişiklikler. 1 P a g e
Fact Sheet 10 DSM-5 DSM-5 ve otizm kapsamındaki bozukluklar Otizm tanısı gözlemlenen davranışlara bakılarak konulur. Kan testleri, tek bir belirleyici belirti ve yalnızca otizme özgü bedensel özellikler
DetaylıSpor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý
Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði, üyeler arasýndaki haberleþme aðýný daha etkin hale getirmek için, akademik çalýþmalar yürüten bilim insaný, antrenör, öðretmen, öðrenci ve ilgili
DetaylıSAMSUN ÇIRAKLIK EÐÝTÝM MERKEZÝ NE DEVAM EDEN ÇIRAKLARIN DURUMLUK-SÜREKLÝ KAYGI DÜZEYLERÝNÝN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ*
Dr. Sevgi CANBAZ Yrd. Doç., Ondokuz Mayýs Üniv. Týp Fak. Halk Saðlýðý AD. Dr. Tevfik SÜNTER Yrd. Doç., Ondokuz Mayýs Üniv. Týp Fak. Halk Saðlýðý AD. Dr. Yýldýz PEKÞEN Prof., Ondokuz Mayýs Üniv. Týp Fak.
DetaylıEriþkinlerde Asperger Bozukluðu: Bir Gözden Geçirme
DERLEME Eriþkinlerde Asperger Bozukluðu: Bir Gözden Geçirme Dilþad Foto Özdemir 1, Elvan Ýþeri 2 1 Uz. Dr., 2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Ruh Saðlýðý ve Hastalýklarý Anabilim Dalý,
DetaylıGenel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr?
REC Hakkýnda ÝÇÝNDEKÝLER Konular 5 Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr? Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 21 Araç 1: Kaynaþma Tanýþma Etkinliði 23 Araç 2: Uzun Sözcükler 25 Araç
DetaylıOTÝZMDE DUYGU ALGILAMA ve ÝFADE ETME : BÝR OLGU SUNUMU
OTÝZMDE DUYGU ALGILAMA ve ÝFADE ETME : BÝR OLGU SUNUMU Emek Bilal SAYMAZ* ÖZET Ýlk olarak Kanner (1943) tarafýndan týp yazýnýna kazandýrýlan otizm; toplumsallaþmada, sözel ve sözel olmayan iletiþimde bozukluk,
DetaylıMALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154
MALÝYE DERGÝSÝ Ocak - Haziran 2008 Sayý 154 Sahibi Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý Adýna Doç.Dr. Ahmet KESÝK Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Doç.Dr. Ahmet KESÝK MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER Yayýn
DetaylıYenidoðan Döneminde Hastanede Uzun Süreli Tedavi Görmenin Baðlanma Örüntüsü Üzerindeki Etkileri: Bir Olgu Sunumu
Olgu Sunumu Yenidoðan Döneminde Hastanede Uzun Süreli Tedavi Görmenin Baðlanma Örüntüsü Üzerindeki Etkileri: Bir Olgu Sunumu A. Þebnem SOYSAL*, Ebru ERGENEKON**, Erhan AKSOY*** ÖZET Bu yazýda, uzun süreli
DetaylıOTİZMLİ ÇOCUĞA SAHİP OLAN EBEVEYNLERİN, ÇOCUKLARININ HAREKET EĞİTİMİYLE SOSYALLEŞME DÜZEYLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
OTİZMLİ ÇOCUĞA SAHİP OLAN EBEVEYNLERİN, ÇOCUKLARININ HAREKET EĞİTİMİYLE SOSYALLEŞME DÜZEYLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Elif ÜNAL, Cüneyt İNCE, Yeşim BULCA Spor Bilimleri Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği
DetaylıT.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI KENDÝNÝ TANIYOR MUSUN? ANKARA, 2011 MESLEK SEÇÝMÝNÝN NE KADAR ÖNEMLÝ BÝR KARAR OLDUÐUNUN FARKINDA MISINIZ? Meslek seçerken
DetaylıTürkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði
Detaylı2006 cilt 15 sayý 10 179
Ankara'da Bir Lisenin 9 ve 10. Sýnýf Öðrencilerinin Kiþisel Hijyen Konusunda Davranýþlarýnýn Belirlenmesi Determination of the Behaviours of Ninth and Tenth Grade High School Students About Personal Hygiene
DetaylıERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU.
ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU. Sendikamýz Yönetim Kurulu Üyesi Erhan KAMIÞLI, 28 Mart 2001 tarihi itibariyle H.Ö. Sabancý Holding Çimento Grubu Baþkanlýðý'na atanmýþtýr.
DetaylıÇocuğun konuşma becerilerinin akranlarına göre belirgin derecede geri kalmasıdır. Gelişimsel aşamalardan birisidir.
Konuşma gecikmesi Çocuğun konuşma becerilerinin akranlarına göre belirgin derecede geri kalmasıdır. Gelişimsel aşamalardan birisidir. Aylara göre konuşmanın normal gelişimi: 2. ay mırıldanma, yabancılara
DetaylıOTÝZMDE ORTAK DÝKKAT BECERÝLERÝ: GÖZDEN GEÇÝRME
OTÝZMDE ORTAK DÝKKAT BECERÝLERÝ: GÖZDEN GEÇÝRME Ýbrahim DURUKAN*, Tümer TÜRKBAY** ÖZET Amaç: Ortak dikkat kiþinin dikkati kendisi, etkileþim halinde olduðu kiþi ve nesne arasýnda düzenlemesi olarak tanýmlanmaktadýr.
DetaylıYGB olgularında infantil spazm, tuberoskleroz, serebral libidozis ve frajil X kromozom anomalisi en yaygın görülen tıbbi bozuklardır.
TARİHÇE 1930 da Heller, bebeklik demansını, ağır gerilemeye stereotipilerin,huzursuzluğun ve konuşma kaybının eşlik ettiğini belirterek tanımlamıştır. 1943 te Kanner, bebeklik otizmi 1944 de Asperger otistik
Detaylı17-19 Aralýk 2010 Miracle Resort Hotel, Antalya 17-19 Aralýk 2010 - Miracle Resort Hotel, Antalya Deðerli Meslektaþýmýz, Kanser tedavisindeki hýzlý deðiþim ve geliþme farklý alanlarda uzmanlaþmýþ hekimlerin
Detaylı2011-2012 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI BÜLTEN 5
2011-2012 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI BÜLTEN 5 OTİZM NEDİR? Kendi dünyalarında yalıtılmış (izole) otizmli bireyler, farklı ve uzak görünürler ve başkaları ile duygusal bağlar oluşturmazlar. Bu şaşırtıcı beyin
DetaylıYaþlý hastanýn deðerlendirilmesi aþamasýnda bazý
4 Prof. Dr. Yeþim GÖKÇE-KUTSAL Yýllar bizi bulduklarý gibi býrakmýyorlar Owen Meredith Yaþlý hastanýn deðerlendirilmesi aþamasýnda bazý temel özellikler klinisyen hekimlerce mutlaka önüne alýnmalýdýr.ýleri
DetaylıTablo 2 Üniversitelerdeki Týpta Uzmanlýk Eðitim Dallarý ve Kontenjanlarý
Bu tabloda yer alan dallara yalnýz týp fakültesi mezunlarý baþvurabilirler. Bu adaylar, Tablo-2 ve Tablo-3'ün birinden 8'i geçmemek üzere en çok 14 dalý tercihleri arasýnda gösterebilirler. Eðitim görmek
DetaylıLarson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi,
5 Prof. Dr. Semih KESKÝL Larson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi, yaþlýlarýn acil hastalýklarý diye bir durum yoktur. Bizimde burada söz konusu edeceðimiz yaþlýlar arasýndaki acil týbbi durumlardýr.
DetaylıÞizofreni özellikle düþünce, algý ve duygulaným
Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Þizofreni: Klinik Özellikler Doç. Dr. Selahattin ÞENOL* Þizofreni özellikle düþünce, algý ve duygulaným alanlarýnda bozulmayla seyreden ciddi bir ruhsal hastalýktýr. Ýlk
DetaylıÝçindekiler. Editörden... OTÝSTÝK SPEKTRUM BOZUKLUKLARI (YAYGIN GELÝÞÝMSEL BOZUKLUKLAR) Margaret Strock. OTÝZMDE ERKEN MÜDAHALE Saime Tek
Ýçindekiler 3 Editörden... 5 OTÝSTÝK SPEKTRUM BOZUKLUKLARI (YAYGIN GELÝÞÝMSEL BOZUKLUKLAR) Margaret Strock 23 OTÝZMDE ERKEN MÜDAHALE Saime Tek 30 MOTOPEDÝK TERAPÝ Fehmi Kaya 39 EV ÝÇÝ ETKÝNLÝKLER YOLU
DetaylıCinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar
Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar Geç-dönem Bozukluklar Depresyon Kaygı Bozuklukları Yeme Bozuklukları Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nörogelişimsel Bozukluklar Otizm Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
DetaylıERGOTERAPİ ve OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUKLARI
ERGOTERAPİ ve OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUKLARI 1 Otizm Nedir? Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen bir gelişim bozukluğudur. Otizm genellikle yaşamın ilk 2 yılında ortaya çıkar. Otizmli
DetaylıZeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri
Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından
DetaylıÇocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Dergisi 2003; 46: 317-327 Derleme Çocuk ruh saðlýðý açýsýndan prematürite Aylin Özbek 1, Süha Miral 2 Dokuz Eylül Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Saðlýðý ve
Detaylı2014 2015 Eðitim Öðretim Yýlý ÝSTANBUL ÝLÝ ÝLKOKULLAR ARASI 2. Zeka Oyunlarý Turnuvasý 7 Mart Silence Ýstanbul Hotel TURNUVA PROGRAMI 09.30-10.00 10.00-10.45 11.00-11.22 11.35-11.58 12.10-12.34 12.50-13.15
DetaylıGelir Vergisi Kesintisi
2009-16 Gelir Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/16 Gelir Vergisi Kesintisi 1. Gelir Vergisi Kanunu Uyarýnca Kesinti Yapmak Zorunda Olanlar: Gelir Vergisi
DetaylıSimge Özer Pýnarbaþý
Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.
DetaylıÖrgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý
NOT : Bu bölüm önümüzdeki günlerde Prof.Dr. Hüner Þencan ýn incelemesinden sonra daha da geliþtirilerek son halini alacaktýr. Zaman kaybý olmamasý için büyük ölçüde- tamamlanmýþ olan bu bölüm web e konmuþtur.
DetaylıBirinci Basamakta Çocuk Ýstismarý ve Önlenmesi Child Abuse and Prevention In Primary Care
Birinci Basamakta Çocuk Ýstismarý ve Önlenmesi Child Abuse and Prevention In Primary Care Dr. Ebru Turhan*, Dr. Özlem Sangün**, Dr. Tacettin Ýnandý*** Öz Yasalarýmýza göre 18 yaþ altýndaki herkesin çocuk
Detaylı1 Sinmiþ analar, kavruk çocuklar Her sene bazý çevreler ve kiþiler "kadýnlar günü de ne demek, erkekler günü diye bir sey var mý ki'' "Aslýnda bir gün deðil, her gün kadýnlar günü
DetaylıYENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER
YENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER Major Depresyon, Davraným Bozukluðu ve Madde Kullaným Bozukluðu olan Ergenlerde Fluoksetin ve Biliþsel Davranýþcý Terapinin Karþýlaþtýrýldýðý Randomize Kontrollü Çalýþma Riggs
Detaylıİletişim ve İnsan İlişkileri Kitle İletişim Araçları Atatürk ve İletişim
1. Ünite İletişim ve İnsan İlişkileri İletişim ve İnsan İlişkileri Kitle İletişim Araçları Atatürk ve İletişim 9 Ýletiþim Benimle Baþlar a. Bugüne kadar baþardýðým en zor iþ nedir? b. En çok gurur duyduðum
DetaylıÇOK DÝLLÝ ÇOCUÐUN KONUÞMASI VE DÝLÝNÝN GELÝÞMESÝ NASIL DESTEKLENMELÝ
Vantaan kaupunki Sosiaali- ja terveysvirasto / Puheterapia Monikielisen lapsen puheen ja kielen kehityksen tukeminen ÇOK DÝLLÝ ÇOCUÐUN KONUÞMASI VE DÝLÝNÝN GELÝÞMESÝ NASIL DESTEKLENMELÝ turkki ÇOK DÝLLÝ
DetaylıBebeklik Dönemindeki Baðlanma Sürecine Genel Bir Bakýþ
DERLEME Bebeklik Dönemindeki Baðlanma Sürecine Genel Bir Bakýþ A.Þebnem Soysal 1, Þahin Bodur 2, Elvan Ýþeri 3, Selahattin Þenol 4 1 Uz. Psk., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý
DetaylıT.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI HANGÝ OKULDA OKUMAK ÝSTEDÝÐÝNE KARAR VERDÝN MÝ? Genel Liseler Fen Liseleri Sosyal Bilimler Anadolu Spor Güzel Sanatlar Askeri
DetaylıFüsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog
Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog EĞİTİMİ Lisans : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,Psikoloji Bölümü Tezi : Nörotiklik,zaman tahmini ve seçici dikkat 1982 Yüksek Lisans (M.A) : Marmara Üniversitesi
DetaylıGÜÇLER VE GÜÇLÜKLER ANKETÝ'NÝN (GGA) TÜRKÇE UYARLAMASININ PSÝKOMETRÝK ÖZELLÝKLERÝ
GÜÇLER VE GÜÇLÜKLER ANKETÝ'NÝN (GGA) TÜRKÇE UYARLAMASININ PSÝKOMETRÝK ÖZELLÝKLERÝ Taner GÜVENÝR*, Aylin ÖZBEK*, Burak BAYKARA*, Haluk ARKAR**, Birsen ÞENTÜRK***,Seçil ÝNCEKAÞ*** ÖZET Amaç: Güçler ve Güçlükler
DetaylıMotorlu Taþýtlar Vergisi Oranlarý
2007-18 Motorlu Taþýtlar Vergisi Oranlarý Ýstanbul, 28 Aralýk 2007 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2007/18 Motorlu Taþýtlar Vergisi Oranlarý Motorlu Taþýtlar Vergisi Kanunu'nun 10 uncu maddesi uyarýnca,
DetaylıMizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi
Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin
Detaylı0.2-200m3/saat AISI 304-316
RD Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip hava kilidleri her türlü proseste çalýþacak rotor ve gövde seçeneklerine sahiptir.aisi304-aisi316baþtaolmaküzerekimya,maden,gýda...gibi
DetaylıOtistik Spektrum Bozuklukları
Otistik Spektrum Bozuklukları Doç. Dr. Şaziye Senem BAŞGÜL Çocuk ve Ergen Psikiyatristi www.gunescocuk.com TANIM: Toplumsal etkileşim ve iletişimde problemlere neden olan nörobiyolojik bir bozukluktur.
DetaylıPROF. DR. ATALAY YÖRÜKOÐLU ULUSAL ÇOCUK VE ERGEN RUH SAÐLIÐI POLÝTÝKALARI II. ÇALIÞTAYI
PROF. DR. ATALAY YÖRÜKOÐLU ULUSAL ÇOCUK VE ERGEN RUH SAÐLIÐI POLÝTÝKALARI II. ÇALIÞTAYI Prof. Dr. Atalay Yörükoðlu Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Saðlýðý Politikalarý Çalýþtayý'nýn ikincisi bu yýl Çocuk ve
DetaylıYENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER
YENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER Kistik Fibrozisli Çocuk ve Ergenlerde Psikopatoloji ve Tedavi Uyumu White T, Miller J, Smith GL ve ark. (2008) Adherence and psychopathology in children and adolescents with cystic
DetaylıBebeklerde ve Çocuklarda Dil Geliþimi
Bebeklerde ve Çocuklarda Dil Geliþimi Elvan KARACAN* ÖZET Geliþimsel açýdan biyolojik, nörolojik, psikososyal, psikoseksüel ve biliþsel geliþim birarada ve birbirini yakýndan etkileyerek oluþmaktadýr.
Detaylı57 Zihinsel Engelli Çocuklarýn Evde Bakýmý ve Hemþirelik Yaklaþýmý Caring Of A Mental-Impaired Child At Home And Nursing Approach 1 Yrd. Doç. Dr. H. Demet GÖNENER 2 Öðr. Gör. Yelda GÜLER 3 Yrd. Doç. Dr.
DetaylıTýp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi
1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel
DetaylıGüvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU
Güvenliðe Açýlan Sosyal Pencere Projesi ODAK TOPLANTISI SONUÇ RAPORU 13 OCAK 2011 Bu program, Avrupa Birliði ve Türkiye Cumhuriyeti tarafýndan finanse edilmektedir. YENÝLÝKÇÝ YÖNTEMLERLE KAYITLI ÝSTÝHDAMIN
Detaylı25 Mart 2007 Kol Toplantýsý
25 Mart 2007 Kol Toplantýsý 25 Mart 2007 tarihinde Türk Tabipleri Birliði GMK Bulvarý Þehit Daniþ Tunalýgil sok. No: 2 / 17-23 Maltepe-Ankara adresinde Kol Toplantýmýzý gerçekleþtiriyoruz. Türkiye saðlýk
DetaylıTOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM
MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç
DetaylıNokia Araç Kiti CK-100 9210124/1
Nokia Araç Kiti CK-100 9210124/1 2008 Nokia. Tüm haklarý saklýdýr. Nokia, Nokia Connecting People, Navi ve Nokia Original Accessories logosu Nokia Corporation ýn tescilli ticari markalarýdýr. Burada adý
DetaylıOYUNLA BÜYÜR ÇOCUKLAR Her Çocuðun Çocuk Olma Hakký Vardýr: in Bakýþ Açýsý Küresel Araþtýrma Bulgularý ve Raporu Araþtýrma Danýþmanlarý Dr. Jerome Singer / Yale Üniversitesi Dr. Dorothy Singer / Yale Üniversitesi
DetaylıDr. Sarp Üner*, Dr. Þevkat Bahar Özvarýþ**, Sevgi Turan***, Umut Arýöz***, Dr. Orhan Odabaþý****, Dr. Melih Elçin****, Dr. Ýskender Sayek***** Giriþ
Ankara'da Birinci Basamak Saðlýk Kurumlarýnda Çalýþan Hekimlerin Sunulan Hizmetlere Ýliþkin Öz Deðerlendirmeleri The Self -Evaluation of Health Services by Physicians Working in Primary Health Care Units
DetaylıNokia Holder Easy Mount HH-12 9249387/2
Nokia Holder Easy Mount HH-12 1 4 2 3 9249387/2 5 7 6 TÜRKÇE 2006 Nokia. Tüm haklarý mahfuzdur. Nokia i Nokia Connecting People su ¾igovi ili za¹tiæeni ¾igovi firme Nokia Corporation. Giriþ Bu montaj cihazý,
DetaylıTOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve
MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç
DetaylıÖZEL ELLER E-BÜLTEN Nisan 2017
ÖZEL ELLER Değerli okurlarımız; ÖZEL ELLER E-BÜLTEN Nisan 2017 EMEĞİ GEÇENLER Fatma ÜSTÜNDAĞ Mustafa ÇİFTCİ Hilal DOĞAN ALANYA ÖZEL EĞİTİM MESLEKİ EĞİTİM MERKEZİ(OKULU) Kadıpaşa Mahallesi İkizler Sokak
DetaylıMALÝYE DERGÝSÝ ULAKBÝM ISSN 1300-3623
MALÝYE DERGÝSÝ ISSN 1300-3623 Temmuz - Aralýk 2007, Sayý 153 YAZI DANIÞMA KURULU Prof. Dr. Güneri AKALIN Prof. Dr. Abdurrahman AKDOÐAN Prof. Dr. Figen ALTUÐ Prof. Dr. Engin ATAÇ Prof. Dr. Ömer Faruk BATIREL
DetaylıDEHB Tanýlý Çocuklarýn Ebeveynlerinde DEHB Oraný
ARAÞTIRMA DEHB Tanýlý Çocuklarýn Ebeveynlerinde DEHB Oraný Hüner Aydýn 1, Rasim Somer Diler 2, Ebru Yurdagül 1, Þükrü Uðuz 3, Gülþah Þeydaoðlu 4 1 Dr., 3 Yrd.Doç.Dr., 4 Uz.Dr., Çukurova Üniversitesi Týp
DetaylıAile Hekimliðinde Genogram
Aile Hekimliðinde Genogram Prof. Dr. Ýsmail Hamdi KARA, Düzce Üniversitesi Týp Fakültesi Aile Hekimliði AD, Düzce Aile Hekimliði Dersleri - 02.06.2010 15:30 1 I. Tanýmlar Hastalarý yalnýz bir birey olarak
DetaylıDövize Endeksli Kredilerde KKDF
2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak
DetaylıTablo 3 SAÐLIK BAKANLIÐI EÐÝTÝM VE ARAÞTIRMA HASTANELERÝNE ALINACAK ASÝSTAN SAYILARI ADANA ANKARA
Bu tabloda yer alan dallarý, týp fakültesi mezunlarý ile Tababet Uzmanlýk Tüzüðünün 6. maddesinin B bendi uyarýnca diðer fakülte, yüksekokul veya bölümlerden mezun olan adaylar tercih edebilirler. mezunlarý,
Detaylı(Domuz Gribi Virüsü) Bu Broþür Ankara Tabip Odasý Tarafýndan Hazýrlanmýþtýr. ANKARA ÞUBELERÝ Kasým 2009 - ANKARA Tasarým : Cafer ASLAN Baský : Mattek Matbaacýlýk Bas. yay. Tan. San. Tic. Ltd. Þti. GMK
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
4 puanlýk sorular 1. Küçük bir salyangoz, 10m yüksekliðinde bir telefon direðine týrmanmaktadýr. Gündüzleri 3m týrmanabilmekte ama geceleri 1m geri kaymaktadýr. Salyangozun direðin tepesine týrmanmasý
Detaylı.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::.
Membership TÜM ÇEVÝRÝ ÝÞLETMELERÝ DERNEÐÝ YÖNETÝM KURULU BAÞKANLIÐINA ANTALYA Derneðinizin Tüzüðünü okudum; Derneðin kuruluþ felsefesi ve amacýna sadýk kalacaðýmý, Tüzükte belirtilen ilke ve kurallara
DetaylıDikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý
ARAÞTIRMA Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý Oya Güçlü 1, Murat Erkýran 1 1 Uz. Dr., Bakýrköy Ruh Saðlýðý ve Sinir Hastalýklarý Eðitim ve
Detaylı1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI
Yarýþmanýn Amacý 1. ÝTHÝB 1.ÝTHÝB Teknik Tekstiller Proje Yarýþmasý, Ýstanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ýhracatçýlarý Birliði'nin Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi'nin katkýlarýyla Türkiye'de teknik tekstil sektörünün
DetaylıSaðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin
Saðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin arasý býçak sýrtý gibi sonlanan özelliklere sahiptir.
DetaylıARAŞTIRMA MAKALESİ. Çiğdem Yektaş 1, Sümeyra Elif Kaplan 1. Yektaş Ç ve ark. Fakültesi Çocuk Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı, Düzce, Türkiye
ARAŞTIRMA MAKALESİ Çiğdem Yektaş 1, Sümeyra Elif Kaplan 1 1 Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı, Düzce, Türkiye Yazışma Adresi: Çiğdem Yektaş Düzce Üniversitesi Tıp
DetaylıPediatrik Liyezon Psikiyatrisi Alan Saptamasýna Yönelik Bir Önçalýþma #
Pediatrik Liyezon Psikiyatrisi Alan Saptamasýna Yönelik Bir Önçalýþma # Þahnur ÞENER*, Yýldýz Dilek ERTÜRK**, Selahattin ÞENOL*** ÖZET Konsültasyon liyezon psikiyatrisi týbbýn diðer branþlarý ile iþbirliði
DetaylıA A A A) 2159 B) 2519 C) 2520 D) 5039 E) 10!-1 A)4 B)5 C)6 D)7 E)8. 4. x 1. ,...,x 10. , x 2. , x 3. sýfýrdan farklý reel sayýlar olmak üzere,
., 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 0 sayýlarý ile bölündüðünde sýrasýyla,, 3, 4, 5, 6, 7, 8, ve 9 kalanlarýný veren en küçük tamsayý aþaðýdakilerden hangisidir? A) 59 B) 59 C) 50 D) 5039 E) 0!- 3. Yasin, annesinin
Detaylı3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler
3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler Beþ tipin saðladýðý üç büyük avantaj: Uyumlu, güçlü, ekonomik Devre-kesicileri günümüzde, trafolarýn, enerji nakil hatlarýnýn, kablolarýn, kondansatörlerin, reaktör
DetaylıDEHB ve Otizm ile Ýlgili Bilgi Düzeyleri ve Damgalama: Sýnýf Öðretmenleri ve Anababalarla Çok Merkezli Bir Çalýþma*
ARAÞTIRMA DEHB ve Otizm ile Ýlgili Bilgi Düzeyleri ve Damgalama: Sýnýf Öðretmenleri ve Anababalarla Çok Merkezli Bir Çalýþma* Koray Karabekiroðlu 1, Nursu Cakin-Memik 2, Ozlem Ozcan-Ozel 3, Fevziye Toros
Detaylı