81 İL SANAYİ DURUM RAPORU

Transkript

1 81 İL SANAYİ DURUM RAPORU SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARALIK 2013 / ANKARA 1

2 ĠÇĠNDEKĠLER ÖNSÖZ ADANA ADIYAMAN AFYONKARAHĠSAR AĞRI AMASYA ANKARA ANTALYA ARTVĠN AYDIN BALIKESĠR BĠLECĠK BĠNGÖL BĠTLĠS BOLU BURDUR BURSA ÇANAKKALE ÇANKIRI ÇORUM DENĠZLĠ DĠYARBAKIR EDĠRNE ELAZIĞ ERZĠNCAN ERZURUM ESKĠġEHĠR GAZĠANTEP GĠRESUN GÜMÜġHANE HAKKARĠ HATAY ISPARTA (ĠÇEL) MERSĠN ĠSTANBUL ĠZMĠR KARS KASTAMONU KAYSERĠ KIRKLARELĠ KIRġEHĠR

3 41 KOCAELĠ KONYA KÜTAHYA MALATYA MANĠSA KAHRAMANMARAġ MARDĠN MUĞLA MUġ NEVġEHĠR NĠĞDE ORDU RĠZE SAKARYA SAMSUN SĠĠRT SĠNOP SĠVAS TEKĠRDAĞ TOKAT TRABZON TUNCELĠ ġanliurfa UġAK VAN YOZGAT ZONGULDAK AKSARAY BAYBURT KARAMAN KIRIKKALE BATMAN ġirnak BARTIN ARDAHAN IĞDIR YALOVA KARABÜK KĠLĠS OSMANĠYE DÜZCE

4 ÖNSÖZ SanayileĢme, sosyo-ekonomik kalkınmanın temelini oluģturan vazgeçilmez bir süreç olmakla birlikte, bilgi ve teknoloji toplumuna giden yolun da temel taģlarından biridir. Teknoloji geliģtirme, sanayileģme ve sanayileģirken de ileri teknolojiden yararlanarak yeni alanlar ve ürünler oluģturma yarıģı her geçen gün daha ileri bir boyuta ulaģırken, bu yolla eriģilen güç milletler için dünya piyasalarında büyük bir rekabet alanını da beraberinde getirmektedir. Bu yarıģta baģarılı olmanın temel Ģartları sürekli kalite, ileri teknolojiye ulaģma, ürün skalasında zenginlik, eğitimli ve nitelikli iģ gücü ve ucuz maliyet olarak belirginleģmektedir. Yani, hammadde ve emek yoğun bir sanayi yerine bilgiye, teknolojiye, gerek üretme, geliģtirme yoluyla, gerek transfer yoluyla sahip olmaya dayalı, kalite egemen bir sanayi anlayıģı hakim olmaktadır. Dünya, son yıllarda sanayi sektöründe yaģanılan yapısal değiģimlerden dolayı hızlı bir değiģim sürecine girmiģtir. Bu süreç içerisinde özellikle geliģmiģ ülkelerin imalat sanayilerinde teknoloji hızlı bir geliģme göstermiģ ve Ar-Ge faaliyetleri ile elde edilen sonuçların ticarileģtiği modern ve bilgi teknolojilerinin uygulandığı sistemler benimsenerek, sadece ham madde ve emeğe dayalı üretim metotları terk edilmiģtir. Dolayısıyla ekonomilerin mukayeseli üstünlüğünü artık teknolojik yapılar belirler hale gelmiģtir. O halde, teknoloji üretmeyen bir ülkenin kalkınmasını da düģünmek elbetteki artık mümkün görülmemektedir. Dolayısıyla bundan sonra yapacaklarımız tamamen teknoloji kültürünün yerleģmesine ve teknolojinin üretimine yönelik eylemler olmalıdır. Teknoloji kültürü; insanların örgütlenip, diğer canlılar ve makinalardan da yararlanarak, bilimsel veya baģka bir düzenli bilgiyi sistemli bir Ģekilde uygulamaya dönük iģler için kullanması biçimi olup, tüm kesimler tarafından benimsenmesi gerekmektedir. Teknoloji üretimi içinde yer alan ve teknolojik bilgiyi üretmek, ileri teknolojilere ulaģmak, bilgi ve teknoloji yoğun üretim ve giriģimciliği desteklemek ve yenilikçi mal ve hizmet üretimi ile rekabet gücünü artırmak için kamu, üniversite ve özel sektörün iģbirliğiyle akademik, sosyal ve ekonomik yapının bütünleģtiği, gerekli alt yapı ile donatılan ve giriģimcinin hizmetine sunulan Ar-Ge merkezi ve enstitüleriyle üretim birimlerinin yer aldığı yerleģim alanları olan Teknoloji GeliĢtirme Bölgeleri ise son derece önemlidir. Ülke kalkınmasında ve bölgesel potansiyellerin en iyi Ģekilde değerlendirilmesinde, mevcut kaynakların verimli ve gerçekçi kullanımı ve bunlara dayalı olarak küçük ve orta ölçekli sanayinin yurt sathında yaygınlaģtırılması, desteklenmesi ve geliģtirilmesi büyük önem taģımaktadır. Bunun için de mevcut sanayi yapısı profilinin ortaya konulması, geliģme imkân ve kabiliyetinin belirlenmesi, geleceğe yönelik yeni yatırım hedef ve stratejilerin tasarlanması ve uygulanması da üzerinde ciddiyetle durulması gereken hususların baģında gelmektedir. Ancak bu Ģekilde verileri ortaya koyarak yatırımcılarımızın doğru teģviki, sağlıklı yatırım kararlarının alınması ve eldeki kaynakların rasyonel bir Ģekilde değerlendirilmesini sağlamak mümkündür. Bu çalıģma; Genel Müdürlüğümüz veri tabanında kaydı tutulan, Sanayi Sicil verileri, (Sanayi Sicil kaydı bulunan firmalar esas alınmıģtır) il müdürlüklerimizden gelen bilgiler ile Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü (KSS ve OSB bilgileri tarihi itibariyledir), Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü ve Ekonomi Bakanlığı ndan alınan bilgiler doğrultusunda, tüm illerimizin yatırım ortamı ile ilgili gerekli değerlendirmeleri yapılarak hazırlanmıģ olup, giriģimcilerimizin doğru karar almalarına yardımcı olacak tüm argümanların bir araya getirilmesine çalıģılmıģ ve yapabilecekleri yatırımlar ortaya konulmuģtur Söz konusu bu çalıģmanın giriģimcilerimize faydalı olacağını ümit ediyoruz. Süfyan EMĠROĞLU Sanayi Genel Müdürü 4

5 1 ADANA 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Adana ili sanayisi, tarıma dayalı sanayi olarak geliģim göstermiģtir. Tarıma dayalı tekstil ve bitkisel yağ sanayi ön plana çıkmaktadır. Adana nın sanayi üretiminde ilk sıralarda yer almasının nedenleri; yatırım ikliminin müsait olması, hammaddenin kaynağında bulunması ve yatırım-ihracat için çok çeģitli imkan ve altyapının mevcut olmasıdır. Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi, Yumurtalık Serbest Bölgesi, enerji nakil hatları, uluslararası havalimanı, TEM otoyolu ve demiryolu, yetiģmiģ istihdam desteği, Çukurova Üniversitesi, Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ve su kanallları ile Adana ili yatırım iklimi açısından önemli avantajlara sahiptir. Ġlde son 30 yılda, sadece Adana Organize Sanayi Bölgesi nde modern teknoloji ve küresel rekabet koģullarına uygun 250 den fazla fabrika kurulmuģtur. Ġstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan Türkiye nin ilk 500 Büyük Sanayi KuruluĢu sıralamasına Adana ilinden 12 Sanayi firması girmiģtir. Türkiye nin ikinci 500 Büyük Sanayi KuruluĢu sıralamasında da Adana ilinden 17 sanayi firması bulunmaktadır. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Ġlde imalat sanayi faaliyetleri tarımsal faaliyetlere, özellikle pamuğa dayalı olarak gerçekleģmiģtir. Dolayısıyla ticaret de bu sektörlerde geliģmiģtir. Ġmalat sanayinde pamuğa dayalı üretim dıģında; gıda, hazır giyim, kimya ve orman ürünleri sanayi geliģmiģtir. Ayrıca narenciye alanları geniģletilmiģ, seracılık yaygınlaģmaya baģlamıģtır. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Adana Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Adana ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı tir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %2 lik bir oran ile sanayisi geliģmiģ 12 il arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %25 lik bir oran ile Adana ilk sırada yer almaktadır. Adana ilini takip eden iller sırasıyla; Mersin(%19), Antalya(%16), Hatay(%13), KahramanmaraĢ(%11), Burdur(%6), Isparta(%6) ve Osmaniye(%4) olarak görülmektedir. b. Adana Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Adana ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %20 gıda ürünleri imalatı, %9 tekstil ürünleri imalatı ve %8 baģka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Diğerleri sırasıyla; % 8 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç), % 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünleri imalatı, 5

6 % 7 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 4 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç), % 3 Mobilya imalatı, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Diğer madencilik ve taģocakçılığı imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Motorlu kara taģıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 2 Madeni yağ geri kazanımı. % 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 2 Metal cevherleri madenciliği imalatı, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı imalatı, % 1 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerinin imalatı, % 1 Motorlu kara taģıtlarının bakım ve onarımı, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması imalatı, % 1 Ġçecek imalatı, % 1 Diğer (ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama, petrol, temel eczacılık ürünleri imalatı, diğer ulaģım araçlarının imalatı, kömür ve linyit çıkartılması,kok kömürü ve rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, elektrik, gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı) c. ÇalıĢan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Adana ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı toplam dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 47, çalıģan sayısı 252 dir. Toplam personelin %1 i Ar-Ge de çalıģmaktadır. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 157, çalıģan sayısı 931 dir. Toplam personelin %2 si kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir. d. Genel Değerlendirme Sanayide çalıģanların %17 si tekstil ürünleri imalatı sektöründe, %16 sı gıda ürünlerinin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının %70 i iģçi, %4 ü mühendistir. Adana ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %45 i mikro ölçekli, %44 ü küçük ölçekli, %9 u orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Temsa Global Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Advansa Sasa Polyester Sanayi A.ġ. - Kıvanç Tekstil Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Bossa Ticaret ve Sanayi ĠĢl. Ticaret A.ġ. - Abdioğulları Plastik ve Ambalaj Sanayi 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Gemi ĠnĢa Sanayisi: Yumurtalık Serbest Bölgesi nin yanındaki geniģleme alanı bu sektör için oldukça uygun koģullara sahiptir. Ġskenderun Demir-Çelik Fabrikası, gemi üretimi için gerekli olan yassı mamulleri üretmektedir. 6

7 Enerji ve Petro-Kimya Sanayi: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının Ceyhan ilçesinden denize açılıyor olması, enerji ve petro-kimya sektörlerinin geliģmesini sağlamıģtır. Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi: Tarımda geleneksel ürünlerden katma değeri yüksek ürünlere geçilmiģ, kütle ürünlerde birim baģına verimlilik AB ülkeleri seviyesine ulaģmıģtır. Önümüzdeki yıllarda; ürün yelpazesini geliģtirmek, tarım ürünlerini iģleyerek sanayi ürünü haline getirmek ve katma değerini yükselterek ihraç etmek hedeflenmektedir. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar 2012 yılında Adana da yatırım teģvik belgesine sahip yabancı sermaye yatırımları; enerji sektöründe 3, hizmetler sektöründe 1, imalat sektöründe 1 olmak üzere toplam 5 adettir. Ayrıca enerji sektöründe 6, hizmetler sektöründe 22, imalat sektöründe 52, madencilik sektöründe 2 ve tarım sektöründe 2 olmak üzere 84 adet yerli sermaye yatırım gerçekleģmiģtir yılında Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesinde; petrol ürünleri (1), tohumculuk (2), tekstil (3), plastik (4), gıda (1), metal (6), yapı elemanları (3), ağaç (2), ambalaj (2) ve kimya (1) olmak üzere toplam 25 yeni yatırım olmuģtur. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Adana ili ihracatı ağırlıklı olarak Avrupa Birliği ülkelerine yöneliktir. Ayrıca G-8 ülkeleri, komģu ülkeler ve Ortadoğu ülkelerine de ihracat yapılmaktadır. Irak, Almanya, Ġtalya, Fransa, Ġspanya, Rusya Federasyonu, Hollanda, Çin Halk Cumhuriyeti, Ġngiltere ve Suriye ihracat yapılan ülkelerdir. Ġhracata konu ürünler; dokumaya elveriģli maddeler ve bunlardan mamul eģya grubu ile plastik ve kauçuk ürünler, nakil vasıtaları, bitkisel ürünler ve gıda sanayi ürünleridir. Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olan Sektörleri Ġhracata konu olan sektörler: Tekstil ve hammaddeleri, kimyevi maddeler ve mamulleri, taģıt araçları ve yan sanayi, hububat, bakliyat, yağlı tohumlar, yaģ meyve ve sebze, ağaç mamulleri ve orman ürünleri, su ürünleri ve hayvancılık mamulleri, hazır giyim ve konfeksiyon, makine ve aksamları, çelik, iklimlendirme sanayi, maden ve metaller, elektrik elektronik, demir ve demir dıģı metaller, meyve sebze mamulleri, çimento cam seramik ve toprak ürünleri, savunma ve havacılık sanayi, halı, deri ve deri mamulleri, süs bitkileri ve mamulleri, kuru meyve ve mamulleri, gemi ve yat, fındık ve mamulleri, zeytin ve zeytinyağı, diğer sanayi ürünleri, değerli maden ve mücevherat. Ġthalata konu olan sektörler: BaĢta kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri olmak üzere, dokumaya elveriģli maddeler ve bunlardan mamul eģya, makinalar ve mekanik cihazlar- elektrik malzemeleri; bunların aksam ve parçaları, sanat eserleri-koleksiyon eģyası ve antikalar, nakil vasıtaları, plastik-kauçuk ve mamulleri, adi metaller ve adi metallerden eģya, bitkisel ürünler, hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, mineral maddeler, canlı hayvan ve hayvansal ürünler, kağıt-karton ve mamulleri, muhtelif mamul eģya, taģ-alçı-çimento-amyant, mika veya benzeri maddelerden eģya, ağaç ve ağaç ürünleri, gıda sanayi müstahzarları, deriler, köseleler, postlar, kürkler ve bu maddelerden mamul eģya, tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taģlar-kıymetli metaller, silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarları. Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olabilecek Potansiyeli Petro-kimya sanayi, tekstil ve hammaddeleri ile hazır giyim-konfeksiyon imalatı, gıda ve içecek ürünleri, kağıt ve kağıt ürünleri, plastik ve kauçuk ürünleri, bitkisel ürünler, mobilya imalatı, ana metal sanayi, tarım ve tarım ürünleri sektörleri dıģ ticarete konu olabilecek potansiyele sahip sektörlerdir. 7

8 Adana Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Adana Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) ADANA ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Adana ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. Adana ilinde 2 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %65 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Adana Hacı Sabancı OSB de %50 indirimli, -Kozan OSB de ise %60 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Adana Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi : 1510 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 591 adet sanayi parselinin 510 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 362 adedi üretim, 35 adedi inģaat, 113 adedi proje aģamasındadır. 81 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, demir-çelik ve plastik sanayidir. Bölgenin kullanma suyu ihtiyacı temini için Ceyhan nehrinin kenarında 1000 lt/sn kapasiteli kullanma suyu arıtma tesisi kurulmuģtur. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. Adana-Kozan Organize Sanayi Bölgesi : 164 hektar büyüklüğünde olup, 100 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 78 adet parselin 63 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerde; 21 adedi üretim, 17 adet inģaat, 25 adet proje aģamasındadır. 15 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 80 kiģi istihdam edilmektedir. 8

9 Ağırlıklı sektör grubu; gıda ve piģmiģ kil sanayidir. b.endüstri Bölgesi Ceyhan Enerji Ġhtisas Endüstri Bölgesi 2013 yılı Yatırım Programında Etüt, 1347 hektar altyapı olarak, toplam TL ödenek ile yer almaktadır. Bölgenin faaliyete geçebilmesi için yapılması gereken altyapı çalıģmalarına yönelik planlama ve projelendirme çalıģmaları öncesinde kamulaģtırma çalıģmaları ilgili mevzuat çerçevesinde sürdürülmektedir. c.sanayi Siteleri Adana ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri 9 DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 ADANA DOĞU (YÜREĞĠR) SS ADANA CEYHAN SS ADANA KOZAN SS ADANA MERKEZ (AĞAÇ ĠġLERĠ) SS ADANA MERKEZ (METAL ĠġLERĠ) SS ADANA ĠMAMOĞLU SS ADANA SEYHAN SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Sanayi atıklarının toplanması, taģınması, depolanması, yeniden değerlendirilmesi ve bertaraf edilmesi için tehlikeli katı atık imha tesisine ihtiyaç duyulmaktadır. Hızlı geliģen ve sürekli kendini yenileyen kent merkezi ile Seyhan ve Yüreğir Ġlçelerinde dağınık bir Ģekilde faaliyet gösteren ve büyük çoğunluğunu küçük ölçekli iģletmelerin oluģturduğu KOBĠ leri; kent dıģında, imar planlarına uygun ve sektörel bazda gruplandırılmıģ sanayi sitelerinin kurulması gerekmektedir. Ġç göçler ile nüfusun artması ve altyapının yetersiz hale gelmesi nedeniyle yeniden yapılanma ve kalkınma projesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çerçevede yeni konutlar, okullar, hastaneler, yollar ve iģ sahaları açılması hayati önem taģımaktadır. Ġlde, Türkiye ortalamasının üzerinde iģsiz barınmaktadır. ĠĢsizliğin azaltılması için bilimsel ve organik tarım desteklenmeli, tarımda miras yasasının değerlendirilmesi yapılmalı ve Tarımsal Ġhtisas OSB nin açılması gerekmektedir. Ayrıca kalifiye eleman yetiģtirmek amacıyla BM ve AB fonları dahil pek çok destek projelerinden faydalanılmalıdır. Konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin öncülüğünde vasıfsız iģ gücünün kalifiye hale gelmesi için projeler hazırlanarak hayata geçirilmelidir. YetiĢmiĢ ve nitelikli iģ gücü, bölgenin rekabet etme kabiliyeti ve üretimin verimliliği açısından önemlidir. ĠĢ gücü ihtiyacına yönelik piyasa analizleri yapılarak iģ gücü arz ve talepleri belirlenmelidir. Katma değeri yüksek sebze ve meyve türlerinin üretimine yönelik projelere ve planlı tarım yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Tarımın ve tarıma dayalı yan sanayinin uygun projelerle etkinleģmesi sağlanmalıdır. Çukurova Bölgesinde yüksek teknoloji ile tohum üretecek bir Ar-Ge merkezinin kurulması gerekmektedir.

10 1. sınıf tarım arazilerinin iskana ve sanayi yatırımlarına açılmaması, çiftçilerin teknik ve zirai bilgi konularında eğitilmesi, arazi haritalarının yapılması ve uygulanması sağlanmalıdır. Organik tarım uygulaması teģvik edilmelidir. Marka tescil çalıģmalarının karmaģıklığı, uzun zaman alması ve markalaģma maliyetinin yüksek olması nedeniyle bu alanda teģvik verilmelidir. Marka oluģturma alanlarında kurumlar ve meslek odaları ile koordinasyon sağlanarak, bu konuda yönlendirmeyi yapacak ofisler oluģturulmalıdır. Sektör ve alt sektörlerin birleģmesi sonucunda ortak marka yaratılması ve markalaģma ile ilgili bir veri bankası oluģturulması faydalı olacaktır. Sanayi üretiminde marka yaratabilmek ve dıģ pazarda ürün çeģitliliği oluģturmak için uluslararası kuruluģlarca onaylanmıģ test ve araģtırma laboratuvarı kurulmalıdır. Rafineri yatırım kararı ilan edilmiģ olan enerji ihtisas bölgesinde geliģecek olan yatırımlara yönelik ön hazırlık çalıģması yapılmalıdır. Yeni ürün ve teknoloji geliģtirmek amacıyla kurulan Teknopark ın etkin bir Ģekilde kullanılması sağlanmalıdır. Üniversite-sanayi iģbirliği ile yapılan Ar-Ge çalıģmalarının sayısı sürekli artmaktadır. Söz konusu artıģ çoğunlukla büyük iģletmeler tarafından kullanılmaktadır. Küçük ve orta ölçekli iģletmelerin de Ar-Ge çalıģmalarından faydalanması sağlanmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Çukurova Kalkınma Ajansı Vizyon: Stratejik konumunu ve zengin kaynaklarını değere dönüģtüren, Doğu Akdeniz in lider bölgesi olmak Bölge, stratejik konumu ve mukayeseli üstünlüklerini avantaja dönüģtürmek suretiyle rekabet yeteneklerini üst seviyelere taģıyarak, Genç insan kaynağının niteliklerini istihdam artıģını sağlayacak Ģekilde yapılandırarak, Doğal kaynaklarını sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde değerlendirerek, Bölge içinde toplumun farklı kesimleri arasında uyumu sağlayarak, Bölgenin cazibesi yüksek bir yaģam alanı haline gelmesi için yaģam kalitesini artırarak, Bölge içi geliģmiģlik farklarını azaltarak Doğu Akdeniz de lider bölge konumuna gelecektir. Bu çerçevede, Çukurova Bölgesi, vizyonuna ulaģmak için 4 ana tematik eksende geliģme sağlayacaktır: 1. REKABET GÜCÜ; Lider sektörlerde katma değerin artırılması(tarım ve tarıma dayalı gıda sanayi, kimya sanayi ve tekstil-giyim eģyası sanayi), Güçlü sektörlerin pazar ağlarının geniģletilmesi(metal eģya-makine sanayi, lojistik sektörü ve kağıt ürünleri sanayi), GeliĢen sektörlerin arz yönünden güçlendirilmesi(turizm sektörü, mobilya sektörü ve yenilenebilir enerji sektörü), GiriĢimciliğin geliģtirilmesi, Yatırım ortamının iyileģtirilmesi ve bölgenin tanıtımı(yatırım ortamının iyileģtirilmesi ve bölgenin markalaģması ve marka olarak tanıtılması), Ġnsan kaynaklarının geliģtirilmesi(iģgücü arz ve taleplerinin belirlenmesi, iģgücü niteliğinin arttırılması), Öne çıkan sektörlerde Ar-Ge ve inovasyonun geliģtirilmesi(bölgedeki üniversiteler ile sanayi kuruluģları arasında Ar-Ge'ye yönelik iģbirliği çalıģmalarının geliģtirilmesi ve bölgenin inovasyon kapasitesinin geliģtirilmesi). 10

11 2.SOSYAL UYUM; Göçle gelen nüfusun sosyal ve iktisadi uyumunun sağlanması(göçle gelen nüfusun mesleki ve sosyal adaptasyonunun sağlanması, nüfusun yaģadığı bölgelerde kentsel yaģam kalitesinin yükseltilmesi ile nüfusun mesleki ve sosyal adaptasyonunun sağlanması), Dezavantajlı grupların iģ hayatına ve sosyal yaģama katılımının artırılması(çocuk ve gençlere yönelik faaliyetlerin geliģtirilmesi, kadınların sosyal yaģama katılması ve statüsünün iyileģtirilmesi ve yaģlı ve engellilerin yaģam kalitesinin yükseltilmesi), Sivil toplum faaliyetlerinin geliģtirilmesi(bölgesel sivil toplum örgütlenmesinin geliģtirilmesi ve kurumlararası iģbirliğinin geliģtirilmesi). 3.YAġAM KALĠTESĠ; Sağlık hizmetlerinin iyileģtirilmesi, Eğitim hizmetlerine yönelik insan mekansal altyapının geliģtirilmesi, Kentsel çevrenin kalitesinin artırılması ve altyapının geliģtirilmesi, Kentlerin güvenliğinin geliģtirilmesi. 4.ÇEVRE; Katma değeri yüksek endemik bitkilerin değerlendirilmesi, GüneĢ ve rüzgar enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, Hassas bölgelerin korunması, Çevre dostu faaliyetlerin geliģtirilmesi, Çevre sorunları hakkında farkındalık yaratılması, Kültürel mirasın korunması ve yaģatılmasıdır. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Çukurova Üniversitesine ait toplam 9 proje Çukurova Üniversitesi Teknoloji GeliĢtirme Bölgesi Ar-Ge Merkezi kapsamında TeknogiriĢim Sermayesi Desteği Ġlde Devam Eden ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Çukurova Üniversitesine ait toplam 12 proje AÇIKLAMALAR Proje tamamlanmıģtır yılında faaliyete geçmiģtir 3 iģletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verildi 15 iģletmenin projesi desteklenmiģtir. Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 11

12 2 ADIYAMAN 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Adıyaman ilinde ekonomi ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Ġl ekonomisinde sanayi sektörü tarım sektöründen sonra ikinci sırada yer almaktadır. Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli iģletmeler Ģeklinde geliģmiģtir. Sanayi yatırımları içerisinde tekstil sektörü ilk sırada bulunmaktadır. Gıda sanayi, maden- taģ ve toprağa dayalı sanayi, pamuk iģleme sanayisine yönelik üretimler yapılmaktadır. Sanayi iģletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir. Özel sektör, kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiģtir. Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirdiği görülmektedir. En önemli yer altı zenginliği petroldür. Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün yaklaģık %28 i Adıyaman ilinde üretilmektedir. Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Adıyaman'da ticaret ağırlıklı olarak tarıma dayanmaktadır. Temel gıda maddeleri ile dayanıklı tüketim mallarının büyük bir bölümü, baģta Gaziantep ve Adana olmak üzere diğer merkezlerden temin edilmektedir. Buğday, arpa, nohut, mercimek, pamuk, tütün, fıstık, üzüm, kilim, savan ve el dokuma halıları ile iplik üretilmekte ve diğer illere gönderilmektedir. Ticaret borsasında; buğday, arpa, mısır, çavdar, yulaf, buğday kepeği, buğday unu, kuru fasulye, nohut, mercimek, ayçiçeği, yer fıstığı, tereyağı, sade yağ, badem, ceviz, et, canlı hayvanlar, beyaz ve kaģar peynir, pamuk ipliği, keçi kılı, yapağı, hayvan derileri, bağırsak, çeltik, pirinç, bulgur, razmol, bal, tavuk ve piliç eti, yumurta, antepfıstığı, kuru üzüm ve muhtelif özelliklerdeki pamuk kotaya dahil ürünler olarak değerlendirilmektedir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Adıyaman Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Adıyaman ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 243 tür. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi geliģmekte olan iller arasında yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep ili ilk sırada yer almaktadır. Gaziantep ilini takip eden iller sırasıyla; ġanlıurfa(%10), Diyarbakır(%9), Adıyaman(%6), Batman(%4), Mardin(%3), Kilis(%1), Siirt(%1), ġırnak(%1) olarak görülmektedir. b. Adıyaman Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Adıyaman ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, %24 ile gıda ürünleri imalatı ve %16 ile tekstil ürünleri imalatı sektörlerinin ilk sıralarda yer almaktadır. 12

13 Diğer sektörler sırasıyla; % 14 Giyim eģyası imalatı, kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 10 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünleri imalatı, % 5 Ham petrol ve doğal gaz, % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç), % 3 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 2 Kok kömürü rafine edilmiģ petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı, % 2 Ġçeçek imalatı, % 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı, % 1 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 1 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 1 Ana metal sanayi, % 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa iliģkin malzemelerin imalatı, % 2 Diğer(kömür ve linyit çıkartılması, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,ağaç ve mantar ürünleri imalatı, bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerinin imalatı, motorlu kara taģıtı, treyler ve yarı treyler). c. ÇalıĢan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Adıyaman ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı toplam dur. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 13, çalıģan sayısı 17 dir. Toplam personelin %1 i Ar-Ge biriminde çalıģmaktadır. d. Genel Değerlendirme Adıyaman ilinde sanayi çalıģanlarının, %2 si tekstil ürünleri sektöründe istihdam edilirken, %24 ü giyim eģyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %84 ü iģçi, %3 ü mühendistir. Adıyaman ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin % 28 i mikro ölçekli, %58 i küçük ölçekli, %12 si orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Büyüklüğüne Göre Firmalar: - Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Adıyaman Bölge Müdürlüğü - Sanko Tekstil ĠĢletmeleri Sanayi ve Ticaret A.ġ.Adıyaman ġubesi - BetaĢ Mensucat Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Çimko Çimento ve Beton Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Ġnternet Tekstil Sanayi ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIMLAR Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar: Tarım sektöründe gerçekleģtirilebilecek 9 yatırım alanı belirlenmiģtir: Sert buğday üretimine yönelik yatırımlar, Renkli pamuk üretimine yönelik yatırımlar, Seracılık ( sebze ve süs bitkisi ) yatırımlar, Bağ-bahçe yatırımları, Meyve ve sebze yetiģtiriciliğine yönelik yatırımlar, 13

14 Ceviz, badem ve antep fıstığı yetiģtiriciliğine yönelik yatırımlar, Kültür mantarı üretimine yönelik yatırımlar, Damızlık ( hibrit ) tohum üretim tesisi, Susam yağı, tahin, pekmez ve helva üretim tesisi. Hayvancılık sektöründe gerçekleģtirilebilecek 9 yatırım alanı belirlenmiģtir: Su ürünleri üretimi ve iģleme tesisi, Arıcılık ve bal üretimi, Tiftik keçisi yetiģtiriciliği, Et besiciliği, Süt besiciliği, Yumurta tavukçuluğu, Et tavukçuluğu, Hindi yetiģtiriciliği, DevekuĢu yetiģtiriciliği. Madencilik sektöründe gerçekleģtirilebilecek 4 yatırım alanı belirlenmiģtir: Bakır madeni ocak iģletmeciliği, Linyit kömürü ocak iģletmeciliği, Mermer ocak iģletmeciliği, Mermer iģleme atölyeleri. Diğer Sektörlerde gerçekleģtirilebilecek 7 yatırım alanı belirlenmiģtir: Gıda sanayi sektörü, Turizm sanayi sektörü, ĠnĢaat sanayi sektörü, Yer altı kaynaklarına dayalı maden, petrol sanayi sektörü, Orman ürünlerine dayalı ve mobilya sanayi sektörü, Yedek parça sanayi sektörü, Genel imalat sanayi sektörü. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar: Gıda sektöründe gerçekleģtirilebilecek 5 yatırım alanı belirlenmiģtir: Makarna üretim tesisi, Patates cipsi ve mısır çerezi üretim tesisi, Ayçiçek yağı üretim tesisi, Bisküvi ve gofret üretim tesisi, Fıstık esaslı, çikolatalı ve kakaolu mamuller üretim tesisi. Tekstil sektöründe gerçekleģtirilebilecek 3 yatırım alanı belirlenmiģtir: KumaĢ boyama tesisi, Akrilik battaniye üretim tesisi, Tekstil makinaları imalatı tesisi. Diğer sektörlerde gerçekleģtirilebilecek 11 yatırım alanı belirlenmiģtir: Katı atık ayırma ve geri dönüģüm tesisi, Polipropilen çuval üretim tesisi, Beton kiremit imalatı tesisi, Su ĢiĢeleme tesisi, Sabun üretim tesisi, Bakliyat eleme ve paketleme tesisi, Kriko esaslı sabit kaldırıcı cihazları üretim tesisi, Sulama ekipmanları üretim tesisi, 14

15 CTP boru imalatı tesisi, Kraft torba kağıdı üretim tesisi, Toprak iģleme makinaları imalatı tesisi. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Adıyaman Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Adıyaman Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Ürün Grubu Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olan Sektörleri 15 Ġhracat Miktarı ($) Sektörün Ġl Ġhracatındaki Payı ( %) Tahıl ve baģka yerde sınıflandırılmamıģ bitkisel ürünler ,04 ÖğütülmüĢ tahıl ürünleri ,37 Tekstil elyafınından iplik ve dokunmuģ tekstil ,75 Trikotaj (örme) ürünleri ,47 Giyim eģyası (kürk hariç) ,56 Tıpta ve eczacılıkta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünler ,62 Çimento, kireç ve alçı ,28 Elektrik mororu, jeneratör, trasformatörler ,09 Mobilya ,18 Diğer ,65 TOPLAM ,00 Ürün Grubu Ġthalat Miktarı ($) Sektörün Ġl Ġthalatındaki Payı ( %) Tahıl ve baģka yerde sınıflandırılmamıģ bitkisel ürünler ,96 Sığır, koyun, keçi, at, eģek, bardo, katır v.b ,67 Tekstil elyafınından iplik ve dokunmuģ tekstil ,16 Rafine edilmiģ petrol ürünleri ,43 Sentetik kauçuk ve plastik hammaddeler ,57 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ kimyasal ürünler ,25 Suni ve sentetik elyaf ,04 AteĢe dayanıklı seramik ürünleri ,51 Ġçten yanmalı motor ve türbin; (uçak, motorlu taģıt ve motosiklet motorları hariç) ,78 Maden, taģocağı ve inģaat makineleri ,01

16 Tekstil, giyim eģyası ve deri iģlemede kullanılan makineler ,72 Motorlu kara taģıtlarının motorlarıyla ilgili parça ve aksesuarları ,91 Diğer ,00 TOPLAM ,00 6.ADIYAMAN ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Adıyaman ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 5 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. Adıyaman ilinde 4 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %42 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Adıyaman OSB de %70 indirimli, -GölbaĢı OSB de %90 indirimli, -Kahta OSB de %90 indirimli, -Besni OSB de ise %90 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi : 232 hektar büyüklüğünde (ilave alan dâhil) olup, 150 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 94 adet sanayi parselinin 93 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 87 adedi üretim, 6 adedi inģaat aģamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, gıda ve orman sanayidir. Adıyaman-GölbaĢı Organize Sanayi Bölgesi: 50 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 37 adet sanayi parselinin 10 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 5 adedi üretim, 5 adedi inģaat aģamasındadır. 27 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 60 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. b. Sanayi Siteleri Adıyaman ili Kalkınmada Öncelikli Yöre Kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredilerin faiz oranı yıllık %1 dir. Kredinin vadesi, inģaat bitiminden sonra 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Küçük Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI(%) 1 ADIYAMAN MERKEZ SS ADIYAMAN GÖLBAġI SS ADIYAMAN BESNĠ SS ADIYAMAN ÖZKAHTA SS TOPLAM

17 7.ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Besni, Kahta ve GölbaĢı Organize Sanayi Bölgelerinin altyapı çalıģmalarının desteklenmesi ve etap Ģeklinde kamulaģtırma yerine tüm alanın bir defada kamulaģtırması yapılmalıdır. Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi arıtma tesisi inģaatının ihalesi yapılmalıdır. Ġhtisas Besicilik (Hayvancılık) Organize Sanayi Bölgesi kurulmalıdır. Zengin maden potansiyelinin verimli Ģekilde değerlendirilmesine yönelik çalıģmalar yapılmalıdır. Tarıma dayalı sanayinin canlanması için planlanan sulama projeleri baģlatılmalı baraj ve pompaj istasyonları devreye konulmalıdır. Tekstil sektöründeki firmaların markalaģmaya ve ihracata yönelmesi ile gerekli altyapı ve pazar araģtırmaları için ilgili kuruluģların öncü olmaları sağlanmalıdır. GölbaĢı ilçesine kadar gelen demiryolu Adıyaman ve Kahta OSB'lerine bağlanmalıdır. Ar-Ge ve inovasyon ile sanayi sektörünün rekabet gücü arttırılmalıdır. Üniversite-sanayi iģbirliğine hız verilmesi ve teknokent kurulması gerekmektedir. ĠĢletmelerdeki mevcut kalifiye elemanların çalıģma Ģartları ve ücretlerinin iyileģtirilmelidir. Firma sahiplerinin yetki devri yapmasını sağlamak üzere, ilde üst düzey yöneticiler istihdam edilmelidir. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Ġpekyolu Kalkınma Ajansı: Vizyon: Bölgenin üretken faktörlerini ve dinamiklerini bir araya getirerek; üretim ve istihdamı artırmak, sahip olduğu kültürel miras ile turizm zenginliği yaratmak, geçmiģten gelen ticaret birikimiyle Ortadoğu da lojistik merkezi haline gelmek, tarımdaki çeģitliliği ve sanayideki rekabet gücünü geliģtirerek sürdürülebilir kalkınmanın öncüsü olmak. Misyon: Etkin insan kaynakları politikası ile nitelikli beģeri sermayesini verimli Ģekilde kullanarak; bölgesel potansiyeli, dinamikleri ve özgünlükleri ortaya çıkaracak politika ve stratejiler üretmek, kurumlararası koordinasyon ve iģbirliği kültürünü yaygınlaģtırmak, yenilikçi ve rekabete dayalı destek mekanizması ile bölge plan ve programlarını hedeflerine ulaģtıracak projelere destek olmak, uygulama süreçlerini izlemek, değerlendirmek ve uygulama kapasitesini geliģtirmek, yatırım ortamının iyileģtirilmesi ve yatırım imkanlarının tanıtılması yoluyla bölgenin rekabet gücünü artırmak, tüm kesimlerde kalkınma bilinci ve ivmesi oluģturmaktır. STRATEJĠLER: Lojistik sektöründe Ortadoğu da lojistik merkez haline gelmek amacına yönelik olarak; Lojistik bölge potansiyelinin değerlendirmesi, Lojistik sektöründe bilgi iletiģim teknolojilerinin geliģtirilmesi, Lojistik bölgelerde ulaģım, ticaret ve taģımacılık sektörlerine iliģkin istihdam politikası geliģtirilmesi, TRC1 Bölgesi nin acil durum planlaması nın yapılması planlanmaktadır. Tarım sektöründe tarımsal iģletmeleri rekabetçi ve etkin bir yapıya kavuģturmak amacına yönelik; Üretim kapasitesinin artırılması ve bilgi ağının geliģtirilmesi, Sulama altyapısının geliģtirilmesi, Tarımsal faaliyetlerin geliģtirilmesi, Tarımsal ürünlerin iģlenmesine ve pazarlanmasına yönelik yapıların güçlendirilmesi, 17

18 Tarıma dayalı imalat sanayinin geliģtirilmesi hedeflenmektedir. Turizm sektöründe turizm sektöründe destinasyon merkezi olmak amacıyla; Bölge de yer alan kültürel, tarihi ve doğal varlıkların turizme kazandırılması, Bölgede geceleme sayısının arttırılması, Bölgede turizmcilik bilincinin artırılması, Alternatif turizm çeģitlerinin geliģtirilmesi planlanmaktadır. Sanayi sektöründe ise sanayi rekabet gücünü artırmak amacıyla; Sanayi sektöründe istihdamın artırılması, ĠĢletmelerin üretim ve teknoloji altyapısının güçlendirilmesi, Ġhracata dönük sanayileģmenin geliģtirilmesi, Ar-Ge altyapısının ve üniversite-sanayi iģbirliğinin geliģtirilmesi planlanmaktadır. 18

19 3 AFYONKARAHĠSAR 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Afyonkarahisar ekonomisi genel olarak tarım ve hayvancılığa dayalıdır. SanayileĢme gerçek anlamda 1980 li yılların baģında lastik ve kauçuk sektörünün oluģumuyla baģlamıģ olup mermercilik sektörüyle ilerleme kaydetmiģtir. Ülke ihracatına çok önemli katkısı olan gıda sektöründe; Ģekerleme-lokum, et ve et ürünleri, un ve unlu mamuller ile yumurta üretimi ilk sıralarda yer almaktadır. Afyonkarahisar da faaliyet gösteren diğer sanayi sektörleri; mermer, doğal-taģ sanayi, beyaz et, beyaz et ürünleri, yapı malzemeleri ve çimento sanayi,vb. olarak sıralanabilir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Ġlde üretilerek diğer illere gönderilen ürünler arasında; çimento, canlı hayvan, lastik ayakkabı, sucuk, taze et, yün ve yapağı, sebze ve meyve, lokum, piģmaniye, reçel ve kaymak, hububat, un, bitkisel yağ, hayvan yemi, çeģitli tohumlar, malt, konveyör band, inģaat tuğlası bulunmaktadır. Diğer illerden alınan ürünler ise; manifatura, konfeksiyon, tuhafiye, inģaat malzemeleri, sebze ve meyve, gıda maddeleri, oto yedek parçaları, sanayi hammaddeleri, ilaç, mefruģat, kösele ve kavafiye olarak sıralanabilir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Afyonkarahisar Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Afyonkarahisar ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 793 tür. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %1 lik bir oran ile sanayisi geliģmiģ illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %37 lik bir oran ile Ġzmir ili ilk sırada yer almaktadır. Ġzmir ilini takip eden iller sırasıyla; Denizli(%18), Manisa(%11), UĢak(%9), Afyonkarahisar(%7), Aydın(%7), Muğla(%6), Kütahya(%5) olarak görülmektedir. b. Afyonkarahisar Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Afyonkarahisar ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında; %43 diğer madencilik ve taģocakçılığı imalatı, %23 gıda ürünleri imalatı, %15 metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Diğerleri sırasıyla; % 3 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalat (makine ve teçhizatı hariç) % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünler imalatı, % 1 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 1 Tekstil ürünleri imalatı, % 1 Ana metal sanayi, 19

20 % 1 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 1 Mobilya imalatı, % 1 Kok kömürü rafine edilmiģ petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı, % 1 Derinin ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Ġçecek imalatı, % 2 Diğer (elektrikli techizat imalatı, kömür ve linyit çıkartılması, kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa iliģkin malzemelerin imalatı, diğer imalatlar, elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,motorlu kara taģıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı). c. ÇalıĢan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Afyonkarahisar ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir.ar-ge birimi bulunan sanayi iģletmesi sayısı 31, çalıģan sayısı 66 dır. d. Genel Değerlendirme Afyonkarahisar ili sanayi sektöründe çalıģanların, %27 si gıda ürünleri imalatı, %25 i diğer madencilik imalatı, %19 u giyim eģyası imalatında istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %84 ü iģçi, %3 ü mühendistir. Sanayi iģletmelerinin %48 i mikro ölçekli, %43 ü küçük ölçekli, %8 i orta ölçekli, %1 i büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Hera Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. ġti. - Türkiye ġeker Fabrikaları A.ġ. Afyon ġeker Fabrikası - Toprak Mahsulleri Ofisi Afyon Alkoloidleri Fab. ĠĢl. Mdl. - Demmer Demireller Mermer Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Gamme Giyim Ev Tekstil Ürün Ltd.ġti. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Sanayi sektöründe yapılabilecek yatırımlar: - Lojistik, - ĠnĢaat-gayrimenkul geliģtirme, - Mermer makinaları, - Un, - Makarna ve bisküvi, - Patates ürünleri ve cips, - Kauçuk sanayi. Tarım ve hayvancılık sektöründe yapılabilecek yatırımlar: - Organik tarım ve seracılığın yaygınlaģtırılması, - Modern gıda ve hayvancılığın yaygınlaģtırılması, - Yerli ırk besiciliğin geliģtirilmesi, - Pastörize yumurta sektörü. Madencilik sektöründe yapılabilecek yatırımlar: - Mermer artıklarının değerlendirilmesi, - DoğaltaĢ ürünleri ve firmalarının yurtdıģı tanıtımlarının yapılması. Turizm sektöründe yapılabilecek yatırımlar: - Jeotermal enerjinin kullanım alanlarının çeģitlendirilmesi, - Ġldeki kültür, tarih, inanç ve SPA turizminin tanıtılması,yaygınlaģtırılması, - Dinlenme tesisi sayısının arttırılması, 20

21 - Frig Vadisi turizm kuģağı ile ilgili tanıtımlar yapılması. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Mermer, doğal-taģ sanayi, Sağlık turizm hizmetleri, Toptan ve perakende gıda ticareti, ġekerleme sanayi. 4.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Afyon Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Afyon Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) AFYONKARAHĠSAR ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Afyon ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 3 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. Afyonkarahisar ilinde 9 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı; karma OSB lerde %37, ihtisas OSB lerde %22 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Afyonkarahisar OSB de %70 indirimli, -Afyon Bolvadin OSB de %90 indirimli, -Afyon Emirdağ OSB de %90 indirimli, -Ġscehisar Mermer OSB de %90 indirimli, -Sandıklı OSB de %90 indirimli, -Afyonkarahisar Dazkırı Dokuma ve Konfeksiyon OSB de %90 indirimli, -Afyon Dinar OSB de %90 indirimli, -ġuhut OSB de %90 indirimli, -SinanpaĢa Ġlçesi Afyonkarahisar Merkez II OSB de ise %90 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. 21

22 Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Afyonkarahisar Organize Sanayi Bölgesi: 702,6 hektar büyüklüğünde olup, 275 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgenin atık suyu Belediye arıtma tesisine bağlanmıģtır. Bölgedeki 307 adet parselin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 298 adedi üretim, 5 adedi inģaat, 4 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, çimento, tarım alet ve makineleri sanayidir. Afyonkarahisar-Bolvadin Organize Sanayi Bölgesi : 128 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 67 adet parselin 45 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parseller proje aģamasındadır. 22 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Afyonkarahisar-Sandıklı Organize Sanayi Bölgesi : 50 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 45 adet parselin 23 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 5 adedi inģaat, 15 adedi proje aģamasındadır. 22 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 10 kiģi istihdam edilmektedir. Ġscehisar Mermer Organize Sanayi Bölgesi : 150 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 56 adet sanayi parselinin 51 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 10 adedi üretim, 15 adedi inģaat, 26 adedi proje aģamasındadır. 5 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 200 kiģi istihdam edilmektedir. Afyonkarahisar-Emirdağ Organize Sanayi Bölgesi : 105 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 58 adet sanayi parselinin, 57 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 8 adedi inģaat, 46 adedi proje aģamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 40 kiģi istihdam edilmektedir. Afyonkarahisar-Dinar Organize Sanayi Bölgesi : 52 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 78 adet sanayi parselinin 3 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 2 adedi inģaat aģamasındadır. 75 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 50 kiģi istihdam edilmektedir. b. Sanayi Siteleri Afyon ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. 22

23 SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 AFYONKARAHĠSAR BOLVADĠN SS AFYONKARAHĠSAR ÇAY SS AFYONKARAHĠSAR DAZKIRI SS AFYONKARAHĠSAR DĠNAR SS AFYONKARAHĠSAR EMĠRDAĞ I+II SS AFYONKARAHĠSAR MERKEZ (I.BÖLÜM) SS AFYONKARAHĠSAR MERKEZ (II.BÖLÜM) SS AFYONKARAHĠSAR SANDIKLI SS AFYONKARAHĠSAR ġuhut SS AFYONKARAHĠSAR ĠSCEHĠSAR (MERMER) SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Sanayi sektöründeki güncel sorunlar kısaca; iģletmelerde kurumsallaģma eksikliği, eğitim kalitesinin düģük olması, ulaģımdaki yetersizlikler, ortaklık bilincinin olmaması, çarpık kentleģme, Merkez O.S.B nin yetersizliği, bilinçsiz tarım ve hayvancılık, markalaģamama, Ar-Ge yetersizliği, yatırımcıların bilinçsizliği olarak sıralanabilir. Ticaret odası, esnaf odası gibi meslek örgütleri ve zafer kalkınma ajansı aracılığıyla iģletmelerde kurumsallaģma, eğitim, ortaklık bilinci, markalaģma, Ar-Ge gibi konularda iģletme sahipleri bilinçlendirilmelidir. UlaĢım, imar gibi konulardaki çalıģmalar devam etmelidir. Merkez O.S.B nin geniģlemesi ile ilgili giriģimler sonuçlandırılmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Zafer Kalkınma Ajansı Stratejik Amaç ve Hedefler: Sanayide rekabet gücünün arttırılmasına yönelik olarak; Ġmalat sanayinde üretim kapasitesinin ve ürünlerinin katma değerinin arttırılması, Ġmalat sanayinde faaliyet gösteren iģletmelerde Ar-Ge çalıģmaları ve inovasyon kapasitesinin arttırılması, Ġmalat sanayinde ürünlerin tanınırlığının arttırılması, ĠĢletmelerde kurumsal etkinlik ve iģbirliği çalıģmalarının arttırılması, Sanayi iģletmelerinin teknik altyapılarının geliģtirilmesi, Sanayi iģletmelerinde yönetiģim kapasitesinin arttırılması, kurumsallaģmanın desteklenmesi, ĠĢletmeler arasında iģbirliği ve kümelenme çalıģmalarının desteklenmesi, Üniversite ve sanayi iģbirliğinin sağlanması, Bölgede teknoloji geliģtirme ve tasarım merkezlerinin kurulması, Üniversiteler ve iģletmeler arasında alternatif iģbirliği kanallarının yaratılması, Bölgedeki enerji üretim kapasitesinin arttırılması, Bölgedeki mevcut tesisler modernize edilmesi, yeni tesis kurulmasının teģvik edilmesi, 23

24 Bölgede jeotermal ve rüzgâr enerjisi kullanımlarının arttırılması. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Kocatepe Üniversitesine ait 1 proje TeknogiriĢim Sermayesi Desteği Ġlde Devam Eden ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Kocatepe Üniversitesi 1 proje için AÇIKLAMALAR Proje tamamlanmıģtır. 3 iģletmenin projesi desteklenmiģtir. Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 24

25 4 AĞRI 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Ağrı ilinde mevcut sanayi, tarım sektörüne özellikle de hayvancılığa bağlı olarak geliģmiģtir. Ġlin baģlıca gelir kaynakları tarım, hayvancılık, sınır ticareti ve turizmdir. Aktif nüfusun büyük kesimi tarım ve hayvancılık alanında istihdam edilmektedir. Ġlde kamu ve özel sektöre ait yatırımlar bulunmaktadır. ġeker fabrikası ve Et Balık Kombinası ilin kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ġlde bulunan Organize Sanayi Bölgesi nin alt yapı çalıģmaları tamamlanarak, yatırım yapmaya hazır hale getirilmiģtir. Halihazırda OSB nde özel sektöre ait 4 tesisin yatırım çalıģmaları devam etmektedir. Ağrı Merkez, Doğubayazıt, Patnos, Diyadin, EleĢkirt Küçük Sanayi Siteleri tamamlanmıģ, Tutak Küçük Sanayi sitesi ise ihale aģamasındadır. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Ağrı ili, ticari anlamda diğer illere bağlı durumdadır. Ġlin sanayi ürünleri genellikle uzak illerden sağlanmaktadır. Diğer illere canlı hayvan ve hayvansal ürünler, yeģil mercimek, buğday ve ot satılmakta; karģılığında sebze-meyve, nebati yağlar, giyim eģyası, sanayi ürünleri, dayanıklı tüketim malları ile bazı hububatlar satın alınmaktadır. Ġl ticaret hasılasının % 45 ini toptan ve perakende ticaret, % 55 ini ise otel ve lokanta hizmetleri oluģturmaktadır. Ağrı da ticaret hayatına etki eden baģlıca kuruluģlar; Ağrı ve Doğubayazıt Ticaret ve Sanayi Odası, Ağrı Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği bünyesinde faaliyet gösteren 15 meslek odası ve çeģitli alanlarda faaliyet gösteren kooperatiflerdir. Ġl genelinde 8403 Ģirket mevcut olup, bunların 6462 si Ģahıs Ģirketi, kalan 1941 adet ise sermaye Ģirketleridir. Ağrı Ġlinde bulunan Gürbulak Sınır Kapısı Türkiye yi Ġran a bağlayan en önemli sınır kapısıdır. Bölgede Gümrük iģlemlerinin gerçekleģtirildiği tek iç gümrük olan Doğubayazıt Gümrüğü fizikî altyapı yetersizlikleri nedeniyle yeterli hizmet sunamamaktadır. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Ağrı Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Ağrı ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 59 dur. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %0,1 lik bir oran ile sanayisi az geliģmiģ iller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %29 luk bir oran ile Malatya ilk sırada yer almaktadır. Malatya ilini takip eden iller sırasıyla Elazığ(%18), Erzurum(%13), Erzincan(%9), Van(%9), Ağrı(%5), Kars(%3), Bingöl(%3), Bitlis(%3), Ardahan(%2), MuĢ(%2), Iğdır(%2), Hakkari(%1), Tunceli(%1) olarak görülmektedir. b.ağrı ilinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Ağrı ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, %53 gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada olduğu görülmektedir. 25

26 Diğerleri sırasıyla; % 15 Diğer madencilik taģocakçılığı, % 7 Tekstil ürünleri imalatı, % 5 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 5 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 3 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 2 Kok kömürü ve rafine edilmiģ edilmiģ petrol ürün, % 2 Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki, % 2 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 2 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı. c.çalıģan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ağrı ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir. Ar-Ge birimi bulunan sanayi iģletmesi sayısı 5, çalıģan sayısı ise14 tür. d.genel Değerlendirme Ağrı ilinin sanayisi, yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak geliģme göstermiģtir. Gıda ürünleri imalatı ve diğer madencilik ve taģoçakçılığı imalatı ilin en önemli sektörleridir. Diğer sektörler bu iki sektöre uygun bir kümelenme içerisinde yapılanmıģtır. Sanayide çalıģanların %62 si gıda ürünleri imalatı, %17 si diğer madencilik ve taģocakçılığı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %86 sı iģçi, %2 si mühendistir. Ağrı ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %56 sı mikro ölçekli, %40 ı küçük ölçekli, %2 si orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler - Türkiye ġeker Fabrikası A.ġ. - Mek Turizm ĠnĢaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. ġti. - Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Ağrı Et Kombinası Müdürlüğü - AlptaĢ ĠnĢaat Turizm Tekstil Enerji DıĢ Ticaret Sanayi Ticaret Ltd. ġti. - NESCE ĠnĢaat Enerji ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Artırmaya Yönelik Yatırımlar Tarım sektörüne yönelik yatırımlar: Jeotermal seracılık, Meyve-sebze yetiģtiriciliği, Baklagil yetiģtiriciliği, Kültür cevizi yetiģtiriciliği, Yem bitkileri üretimi. Hayvancılık sektörüne yönelik yatırımlar: Organik tarıma dayalı hayvancılık, Su ürünleri üretimi, Arıcılık, Damızlık et ve süt sığırcılığı, Koyunculuğu geliģtirme. Turizm sektöründe yönelik yatırımlar: Yerel tanıtım ve turizm konseyinin kurulması, 26

27 Turizm ürünlerinin çeģitlendirilmesi, Kırsal turizmin geliģtirilmesi. Enerji sektörüne yönelik yatırımlar: Rüzgar enerjisi santrallerinin kurulması, Perlitin değerlendirilmesi, Ponza taģının değerlendirilmesi. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda sanayisektörüne yönelik yatırımlar: Karma yem üretimi tesisleri, Helva ve lokum üretim tesisleri, Bisküvi-gofret üretim tesisleri, Makarna ve benzeri unlu mamuller üretim tesisleri. Tekstil sektörüde yönelik yatırımlar: Tekstil giyim üretimi, Çorap üretimi, El halısı ve kilim dokuma tesisleri, Yün iplik üretim tesisleri. Plastik sanayi sektörüne yönelik yatırımlar: PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi, Plastik eģya ve ambalaj malzemesi üretimi. 4.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ağrı Ġli 2012 Yılı DıĢ Ticaret Ġstatistikleri Ülke adı Ġhracat TL Ġthalat TL Almanya Ġspanya Avusturya Bulgaristan Ukrayna Gürcistan Azerbaycan Kazakistan Türkmenistan Özbekistan Tacikistan Kırgızistan Tunus Madagaskar A.B.D Kanada Brezilya ġili Arjantin K.K.Türk.Cum Irak Ġran Ġsrail Kuveyt B.A.E Afganistan Pakistan Hindistan

28 Sri Lanka Tayland Vietnam Endonezya Malezya Çin Japonya TOPLAM Ağrı Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Yapan Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Ağrı Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Yapan Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) AĞRI ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a. Organize Sanayi Bölgeleri Ağrı ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 5 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. Ağrı ilinde 1 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %4 dür. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Ağrı OSB de %100 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Ağrı Organize Sanayi Bölgesi : 100 hektar büyüklüğünde olup, 61 hektarlık kısmı kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 110 adet sanayi parselinin 4 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 1 adedi inģaat aģamasındadır. 106 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 60 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. 28

29 b. Sanayi Siteleri Ağrı ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 AĞRI DOĞUBEYAZIT SS AĞRI MERKEZ SS AĞRI ELEġKĠRT SS (DAP) AĞRI PATNOS SS (DAP) TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Organize sanayi bölgesi ve küçük sanayi sitelerinde yapılan alt yapı çalıģmaların kısa sürede tamamlanması gerekmektedir. Yatırımcıların ilgisini çekebilmek için, yeni teģvik sistemi kapsamında sağlanan desteklerin tanıtım toplantıları düzenlenmelidir. KOBĠ lerin büyümelerini sağlamak için, devlet ve KOSGEB tarafından verilen destek ve krediler hakkında danıģmanlık yapılmalıdır. Ar-Ge ve inovasyon çalıģmalarının yapılması ve özendirilmesi için merkezler kurulmalıdır. Kalifiye insan gücüne eriģimin artması ve hammadde maliyetlerinin düģmesinde etkili olacak kümelenme faaliyetleri gerçekleģtirilmelidir. Doğubayazıt Gümrüğü fizikî altyapı yetersizliklerinin giderilmesi, dıģ ticaretin geliģmesine büyük katkı sağlayacaktır. Üniversite-sanayi iģbirliğinin geliģtirmesi için paneller, oturumlar, çalıģtaylar düzenlenmelidir. Erzurum-Ağrı-Ġran demiryolu hattının döģenmesi gerekmektedir. Ġlde sınır ticaretinin geliģebilmesi için, gümrükte uygulanan kotaların artırılması, bürokratik sorunların giderilmesi ve geçiģ iģlemlerinin hızlandırılması sağlanmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Serhat Kalkınma Ajansı Vizyon: Bölgesindeki aktörlerle güçlü bir etkileģime sahip, güven inģa etmiģ, bilgi merkezi olmuģ, yetiģmiģ insan kaynakları ile öngörü gücü yüksek, kalkınmada lider bir ajans olmak. Misyon: Bölgenin vizyonuna ulaģma hedefi ve katılımcılık ilkesi doğrultusunda, bölgenin sosyoekonomik yapısının geliģmesi için gerekli plan, program ve faaliyetleri baģarıyla uygulamak. 29

30 5 AMASYA 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Amasya ili GSYĠH sı Türkiye GSYĠH'sının 0,4'üne karģılık gelmektedir. Ġl GSYĠH sının %63 ü hizmetler, %30 u tarım ve %7 si sanayi sektörü tarafından oluģturulmaktadır. Amasya ilinde gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik ve taģocakçılığı, taģa toprağa dayalı sanayi ile baģka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve teçhizat imalatı sektörleri öne çıkmaktadır. Merzifon da bulunan aspiratör ve davlumbaz fabrikası, 2011 yılında Rusya, Almanya, Ġngiltere, Yunanistan, Irak, Ġran, Suriye, Türki Cumhuriyetleri, Ukrayna, Norveç ve Ġsrail in de aralarında bulunduğu 60 ülkeye ihracat yaparak sektörün canlanmasına katkıda bulunmuģtur. Ġldeki toplam istihdamın %24 ü bu sektör tarafından karģılanmıģtır. Amasya yöresindeki Amasya Beji doğal taģ yatakları rezervi, Türkiye de kayıtlı doğal taģ rezervinin %21 ini, dünyadaki bilinen rezervlerin ise yaklaģık %10 unu oluģturmaktadır. Sarı (bal rengindeki) doğal taģı(mermeri), görünüm ve kalitesiyle ulusal ve uluslarası ölçekte adını duyurmuģtur yılında, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, BangladeĢ, Tayvan, Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan baģta olmak üzere 45 ülkeye ihracat gerçekleģtirilmiģtir yılı ihracat tutarı 41 Milyon ABD dolarını aģmıģtır. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Ġl ticareti çoğunlukla perakende ticaret üzerine kurulmuģtur. Amasya ili gelirinin büyük bölümünü, tarımsal ürünlerin satıģlarından sağlanan gelirler oluģturmaktadır. Tarım ürünlerinin alım-satımına dayanan il ticareti, küçük ölçekli olup, en çok Ġstanbul, Ankara ve Samsun illeri ile yapılmaktadır. ġeker pancarı, kuru soğan, nohut, mercimek, fasulye, Ģeker, ayçiçeği yağı, süt ve süt mamulleri, yumurta, hayvan yemi, un, kireç, tuğla, kiremit, linyit kömürü, dayanıklı tüketim maddeleri, çimento, demir, narenciye gibi ürünler il ticaretinde en önemli ürünlerdir. Mermer, kuru maya, ankastre mutfak tipi aspiratör, davlumbaz, tekstil ürünleri, rivet, mobilya ve ofis mobilyaları, linyit, metal sanayi ürünleri, kimyevi ve plastik sanayi ürünlerinin yurt içi ve yurt dıģına ticareti yapılmaktadır. Amasya hayvancılık yönünden de önemli bir potansiyele sahiptir. Ġlde hayvancılık genelde aile iģletmesi Ģeklindedir. Son yıllarda yapılan bazı çalıģmalar ve destekler sonucu Kültür hayvancılığında önemli ilerlemeler olmuģtur. Ġlin 2011 yılı toplam büyükbaģ hayvan sayısı tür. Ayrıca Suluova da hizmete açılan yumurta üretim tesisi, Türkiye üretiminin %2,5 ini karģılayacak kapasitededir yılında kurulan Amasya Üniversitesi, il ticaretinin olumlu yönde geliģmesine katkıda bulunmuģtur. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Marka Kent Projesi kapsamına alınan Amasya da turizm sektörü de geliģmektedir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Amasya Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. 30

31 Amasya linde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 213 tür. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi geliģmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %19 luk bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Samsun ilini takip eden iller sırasıyla; Düzce(%10), Trabzon(%10), Çorum(%10), Bolu(%7), Kastamonu(%6), Ordu(%5), Rize(%5), Amasya(%4), Tokat(%4), Zonguldak(%4), Karabük(%4), Sinop(%3), Giresun(%3), Bartın(%3), GümüĢhane(%1), Artvin(%1), Bayburt(%1) olarak görülmektedir. b. Ġlde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Amasya ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %27 ile gıda ürünleri imalatı ve %16 ile diğer madencilik ve taģoçakçılığı ürünleri imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aģağıdaki sektörle takip etmektedir: % 11 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 9 Mobilya imalatı, % 6 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 6 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 5 Ana metal sanayi, % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç), % 4 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 1 Kömürve linyit çıkartılması, % 1 Kok kömürü, rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, %3 Diğer (deri ve ilgili ürünlerin imalatı, diğer imalatlar, elektrik gaz buhar ve havalandırma sistem üretim ve dağıtımı, içecek imalatı, kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, baģka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipmanlar imalatı. ) c. ÇalıĢan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Amasya ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı toplam tür. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 5, çalıģan sayısı 98 dir. d. Genel Değerlendirme Sanayide çalıģanların %27 si gıda ürünleri imalatı sektöründe, %11 i giyim eģyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın %82 si iģçi, %3 ü mühendistir. Amasya ilinde sanayi siciline kayıtlı iģletmelerin % 40 ı mikro ölçekli, % 47 si küçük ölçekli, % 12 si orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: Timay Çıt Çıt River ve Perçin Sanayi ve Ticaret A.ġ. Merzifon ġubesi Amasya ġeker Fabrikası Silverline Endüstri ve Ticaret Aps Giyim Sanayi ve Ticaret Merzifon ġubesi Yeni Çeltek Kömür ve Madencilik A.ġ. Yeni Çeltek Linyit ĠĢletmesi 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Gıda ürünleri ve içecek imalatı, Hayvancılıkla entegre iģleme tesisleri yatırımları, Madencilik (mermer,taģ ocakçılığı, linyit madenciliği ve briketlenmesi), Soğuk hava depoları (yaģ sebze ve meyveler için), 31

32 HES yapımı, Meyve ve sebzelerin kalibre boylama, paketleme ve ambalajlama tesisleri. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Suluova Besi OSB, Mermer Ocakları ve iģleme tesisleri, Gıda (et-süt iģleme üniteleri), BaĢka yerlerde sınıflandırılmamıģ makine ve teçhizat imalatı (elektrikli, elektriksiz ev aletleri imalatı), Mobilya imalatı. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ġhracatın Sektörel Dağılımı Sektörler 2012 Yılı($) Ġmalat sanayi Tarım ve ormancılık Madencilik ve taģocakçılığı Toptan ve perakende ticaret Toplam Ġthalatın Sektörel Dağılımı Sektörler 2012 Yılı($) Tarım ve Ormancılık Ġmalat Sanayi Toplam Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olabilecek Potansiyeli Mermer, maya, un ve tahıl ürünleri, elma, kiraz ve kuru soğan dıģ ticarete konu olabilecek ürünler arasındadır. Amasya Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Amasya Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) AMASYA ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a. Organize Sanayi Bölgeleri Amasya ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir. 32

33 Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 5 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. Amasya ilinde 3 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, karma OSB lerde doluluk oranı %46 dır. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Amasya OSB de %70 indirimli, -Amasya Merzifon OSB de %90 indirimli, -Suluova OSB de %90 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Amasya Organize Sanayi Bölgesi : 75 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 34 adet sanayi parselinin 30 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 22 adedi üretim, 8 adedi proje aģamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 340 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman, gıda ve plastik sanayidir. Amasya-Merzifon Organize Sanayi Bölgesi : 150 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 49 adet sanayi parselinin 47 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 35 adedi üretim, 7 adedi inģaat, 5 adedi proje aģamasındadır. 2 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektrik makineleri, plastik ve gıda sanayidir. Amasya-Suluova Organize Sanayi Bölgesi: 75 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 85 adet sanayi parselinin 15 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin 5 adedi üretim, 5 adedi inģaat, 5 adedi proje aģamasındadır. 70 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 60 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. b. Sanayi Siteleri Amasya ili Kalkınmada Öncelikli Yöre Kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredilerin faiz oranı yıllık %1 dir. Kredinin vadesi, inģaat bitiminden sonra 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 AMASYA GÜMÜġHACIKÖY SS AMASYA MERKEZ SS AMASYA MERKEZ (II.BÖLÜM) SS AMASYA MERZĠFON SS AMASYA SULUOVA SS AMASYA TAġOVA SS AMASYA GÖYNÜCEK SS TOPLAM

34 7.ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Ġhracatçıların yaģadığı sıkıntıların çözüme kavuģması ve ihracatın artırılması amacıyla, il sanayicileri tarafından gümrük kurulması talep edilmektedir. Ayrıca, gümrük gözetim ve denetiminde etkinlik ve verimliliğin artırılması amacıyla Gümrük Müdürlüğünün kurulması gerekmektedir. Ġhracat kapasitesinin arttırılması için dıģ ticaret ve pazarlama Ģirketlerinin kurulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Nitelikli ara eleman yetiģtirecek mesleki ve teknik okulların açılması sağlanmalıdır. OSB lere demiryolu bağlantısı yapılması ile nakliye maliyetlerinde azalma sağlanacaktır. Suluova OSB de sanayicinin enerji ihtiyacının düģük maliyetle karģılanması amacıyla doğalgaz bağlantısı yapılması gerekmektedir. Atık arıtma sistemleri kurulmalıdır. Mermer artıkları değerlendirilerek çevrenin olumsuz etkilenmesinin önlenmesi ve ekonomiye katma değer sağlayacak Ģekilde geri dönüģümlerinin yapılması gerekmektedir. TeĢvik Uygulama Sisteminde 4. Bölge teģviklerinden faydalanmakta olan Amasya ilinin, Tokat ilinde olduğu gibi 5. Bölge teģviklerinden faydalanacak Ģekilde yeniden bölge değerlendirmesinin yapılması gerekmektedir. Soğuk hava depo sayısı ve kapasitelerinin artırılması ile gıda iģleme sanayinin geliģmesi sağlanmalıdır. Bakanlığımızın 2013 yılı yatırım programında da yer alan 44 ha büyüklüğündeki Merzifon OSB tevsi alanı için sorunlar giderilerek kamulaģtırma ve altyapı iģlemlerine biran evvel baģlanılması gerekmektedir. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER: Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Vizyon:Bölgesinde yerel dinamikleri harekete geçirerek sağlıklı ve sürdürülebilir bir kalkınmanın gerçekleģtirilmesinde öncü, ulusal ve uluslararası platformlarda saygın, tanınır ve etkin çalıģan bir ajans olmaktır. Misyon: Bölgesinde ekonomik ve sosyal alanlarda sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak amacıyla hazırladığı plan ve programlar doğrultusunda, etkin teknik ve mali destekler ile yatırım ve tanıtım mekanizmalarını kullanan; uluslararası, ulusal ve yerel aktörlerle iģbirliği içinde bölgenin kapasitesini ve rekabet gücünü geliģtiren bir ajans olmaktır. Stratejik Amaçlar: Etkin bir mekansal organizasyon oluģturulması, Ġnsan kaynaklarının ve toplumsal yapının geliģtirilmesi, ĠĢletmelerin rekabet gücünün artırılması ve dıģa açılmanın sağlanması, Ekolojik dengelerin, çevrenin korunması ve durumunun iyileģtirilmesi, Kurumsal yapının güçlendirilmesi. 34

35 6 ANKARA 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Ankara ili sanayinin büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli sanayi iģletmeleri oluģturmaktadır. 10 ve daha fazla iģçi çalıģtıran iģyeri sayısı dikkate alındığında, en fazla iģyeri, demir ve metal iģleri sanayi ile gıda sanayi sektörlerinde bulunmaktadır. Savunma sanayinin oluģturduğu altyapı ve talep sonucu makine ve metal sanayi il ekonomisinde önemli bir seviyeye ulaģmıģtır. MKE Kurumu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI), Aselsan, Roketsan ve Havelsan gibi savunma sanayi firmaları ilde faaliyet göstermektedir. Bunların yanı sıra 50 den fazla orta ölçekli firma ile teknoloji geliģtirme ve organize sanayi bölgelerinde yerleģik, sayıları yüzlerle ifade edilebilecek, küçük tasarım ve imalat iģyerleri bu sektörde faaliyet göstermektedir. Son yıllarda Kazan, Akyurt ve Çubuk ilçeleri önemli sanayi bölgeleri haline gelmiģtir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Sanayi ve ticaret mallarının önemli bir bölümü, geliģmiģ kara, hava ve demir yolu bağlantıları ile Ankara üzerinden gönderilmekte, dolayısıyla ilin ticaret potansiyeli de geliģmektedir. Ankara da 5 Ticaret Odası ve 4 Ticaret Borsası faaliyet göstermektedir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Ankara Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Ankara ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 7 lik bir oran ile, sanayisi geliģmiģ 3. ildir. Ġç Anadolu Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %45 ile Ankara ilk sırada yer almaktadır. Ankara ilini takip eden iller sırasıyla; Konya(%24), Kayseri(%10), EskiĢehir(%5), Sivas(%3), Karaman(%2), Kırıkkale(%2), Aksaray(%2), NevĢehir(%2), Yozgat(%2), Niğde(%1), Çankırı(%1) ve KırĢehir(%1) olarak görülmektedir. b. Ankara Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Ankara ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında; % 14 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 12 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç), % 10 Gıda ürünlerinin imalatı, % 8 Mobilya imalatı, % 6 Ana metal sanayi, % 6 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 5 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 4 Elektrikli teçhizat imalatı, 35

36 % 3 diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 3 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 3 Diğer imalatlar, % 3 Motorlu kara taģıtı, treyler (römork) ve yarı römork imalatı, % 3 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 1 Diğer ulaģım araçlarının imalatı, % 1 Kok kömürü, rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 2 Diğer (içecek imalatı, temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa iliģkin malzemelerin imalatı, elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı, kömür ve linyit çıkartılması). c. ÇalıĢan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ankara ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dur. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 469 dur. Toplam personelin %4 ü Ar-Ge biriminde çalıģmaktadır. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 814 tür. Toplam personelin %2 si kalite kontrol biriminde çalıģmaktadır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 471, çalıģan sayısı 8930 dur. Kalite kontrol birirmi olan firma sayısı 813, çalıģan sayısı dir. d. Genel Değerlendirme Ankara ilinde sektörlerin dağılımı doğal bir kümelenme görünümündedir. Bu iģletmelerin Teknoloji Bölgeleri ndeki Ar- Ge faaliyetleri nedeniyle, Ar-Ge deki istihdam dikkat çekicidir. Sanayi sektörlerinde çalıģanların %12 si baģka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, %10 u fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç) sektöründe istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %57 si iģçi, %8 i mühendistir. Ġlde bulunan sanayi iģletmelerinin %47 si mikro ölçekli, %44 ü küçük ölçekli, %8 i orta ölçekli, %1 i büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - TusaĢ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.ġ - Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.ġ - Türk Traktör ve Ziraat Makineleri - Gün-Ka Mobilya Orman ĠnĢ.Otom.Ltd.ġti. - Tega Müh.San ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Bilgisayar, elektrik, elektronik, hazır giyim, teknik-endüstriyel tekstil gibi çevre kirliliği yaratmayan ihtisas organize sanayi bölgeleri kurulmalıdır. Tıp ve sağlık, elektronik ve bilgisayar, malzeme ve imalat, inģaat ve savunma sanayi sektörleri kapsamında nano teknoloji vb. ileri elektronik uygulamalarına yönelik yatırımlar 36

37 yapılmalı, ileri teknoloji gerektiren ürünlerin üretimine yönelik bu tür yatırımlar teģvik edilmelidir. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Bilgi ve iletiģim teknolojileri, Malzeme teknolojileri, Nanoteknoloji, Tasarım teknolojileri, Üretim süreç ve teknolojileri, Enerji ve çevre teknolojileri. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ankara Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Ankara Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) ANKARA ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Ankara ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. Ankara ilinde 10 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, karma OSB lerde doluluk oranı %19 dur. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; - ġereflikoçhisar OSB de %50 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Ankara Sanayi Odası I.(1. ve 2. Ġlave) Organize Sanayi Bölgesi : 675 hektar büyüklüğünde olup, 400 hektarlık alan kredilendirilmiģtir. 37

38 1991 yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 321 adet sanayi parselinin 312 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 249 adedi üretim, 16 adedi inģaat, 47 adedi proje aģamasındadır. 9 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; DemirdıĢı metaller, plastik ve elektrikli makineler sanayidir. Ankara-Ġvedik Organize Sanayi Bölgesi : 489 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölge, Küçük Sanayi Sitelerinden oluģmakta olup, sanayi parselinin tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; adedi üretim, 9 adedi inģaat, 187 adedi proje aģamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, gıda ve lastik sanayidir. Ankara-OSTĠM Organize Sanayi Bölgesi : 409 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölge, Küçük Sanayi Sitelerinden oluģmakta olup, adet sanayi parselinin adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; adedi üretim, 728 adedi inģaat aģamasındadır. 672 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, elektrikli makineler ve elektronik sanayidir. MüteĢebbis Heyet imkanları ile tamamlanmıģtır. Polatlı Organize Sanayi Bölgesi : 263 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 77 adet sanayi parselinin 68 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 28 adedi üretim, 28 adedi inģaat, 12 adedi proje aģamasındadır. 9 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 580 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, tarım aletleri makineleri ve gıda sanayidir. Ankara Sanayi Odası 2. ve 3. Organize Sanayi Bölgesi : Türk Obası Kısmı; 618 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki; bulunan 326 adet sanayi parselinin 299 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsisi yapılan parsellerin; 17 adedi üretim, 9 adedi inģaat, 273 adedi proje aģamasındadır. 27 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 950 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektriksiz makineler, demirdıģı metaller ve plastik sanayidir. MüteĢebbis Heyet imkanları ile tamamlanmıģtır. b. Sanayi Siteleri Ankara ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. 38

39 SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 ANKARA POLATLI (MARANGOZ+MOBĠLYA) SS ANKARA BEYPAZARI MARANGOZLAR SS ANKARA KIZILCAHAMAM SS ANKARA MERKEZ (AĞAÇ ĠġLERĠ) SS ANKARA MERKEZ (MADENĠ EġYA) SS ANKARA MERKEZ (OTOMOBĠLCĠLER) SS ANKARA MERKEZ (DÖKÜMCÜLER) SS ANKARA MERKEZ II.BÖL.(DÖKÜM.) SS ANKARA MERKEZ OSTĠM (ALT YAPI) ANKARA POLATLI SS ANKARA MERKEZ (SAN.ÇARġI)BĠNA ANKARA ġereflġkoçhġsar KENAN EVREN SS ANKARA HAYMANA YENĠ SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Sanayi sektörünün uluslararası piyasadaki rekabet gücünün korunması amacıyla, kayıt dıģı ile mücadelede etkin denetim ve ceza sistemi uygulanmalıdır. KOBĠ'lere ulusal ve uluslararası belgelendirmeler sırasında gerekli olan maddi desteğin sağlanması gerekmektedir. Belgelendirme konusunda yol gösterme amacıyla, sivil toplum kuruluģları (odalar, dernekler, vakıflar, mesleki-sektörel kuruluģlar vb.) etkin bir Ģekilde görev almalıdır. Sanayi sektörünün canlanması ve istihdamın artırılması için; kamu destekleri sağlanmalı, piyasaların mevcut durumu ithalat, vergi ve gümrük denetimleri yönünden değerlendirilmelidir. Sanayi sektöründe ürün güvenliği sorunlarına da yol açan kayıt dıģı faaliyetlerin kayıt altına alınması ve haksız rekabetin önlenebilmesi amacıyla, karģı gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Lojistik, il sanayi sektörü maliyetlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Lojistik planlama ve buna dayalı yatırım hizmetlerinin tamamlanması gerekmektedir. Organize Sanayi Bölgelerinin Emlak Vergisi yükünün azaltılmasına yönelik gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Enerji arzında süreklilik sağlanmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Ankara Kalkınma Ajansının temel amacı; kamu kesimi, özel sektör, yerel yönetimler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluģları arasındaki iģbirliğini geliģtirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel geliģmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak ve bölgeler arası/bölge içi geliģmiģlik farklarını azaltmaktır. 39

40 Bu nedenle; Ankara Kalkınma Ajansının kapsamında vizyonu YaĢam kalitesi yüksek, dünya ile rekabet edebilen, düģünce ve yeniliğin baģkenti Ankara dır. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Ankara Üniversitesine ait 2, Bilkent Üniversitesine ait 4, Gazi Üniversitesine ait 13, GATA 2, Hacettepe Üniversitesine ait 12, TOBB Üniversitesine ait 5, ODTÜ ye ait ODTÜ 25, BaĢkent 1, Çankaya 2, olmak üzere toplam 66 proje ODTÜ Teknokent TGB Ankara Teknoloji GeliĢtirme Bölgesi Hacettepe Üniversitesi TGB Ankara Üniversitesi TGB Gazi Teknopark TGB Ar-Ge Merkezi kapsamında TeknogiriĢim Sermayesi Desteği Ġlde Devam Eden ĠĢler ASO Teknopark TGB SAN-TEZ projesi kapsamında Ankara Üni. (8), BaĢkent (2), Bilkent (9), Çankaya (4), Gazi (28), Hacettepe (28), TOBB (12) ODTÜ (49) Atılım(4) GATA(2) Yıldırım Beyazıt (1) Üniversitelerine ait toplam 147 proje için AÇIKLAMALAR Projeler tamamlanmıģtır yılında kurulmuģ olup faaliyette yılında faaliyete geçmiģtir yılında faaliyete geçmiģtir 2009 yılında faaliyete geçmiģtir 2008 yılında faaliyete geçmiģtir 14 iģletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verildi. 355 iģletmenin projesi desteklenmiģtir. ÇalıĢmalar sürdürülmektedir.2008 yılında kurulmuģtur. Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 40

41 7 ANTALYA 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Antalya Ģehrinin ekonomisinde turizm, ticaret ve tarım ön planda olup; sanayi faaliyetleri son dönemde geliģme gösteren faaliyetlerdendir. Ġlde hayvancılık, madencilik gibi diğerlerine göre daha az yönelinen kollarda iģ faaliyetleri de sürdürülmektedir. Dokuzuncu Kalkınma Planı ĠĢgücü Piyasası Özel Ġhtisas Komisyonu Raporu na göre Batı Akdeniz Bölgesi nde iģ gücüne katılma oranı % 54,6 dır. Ġstihdam edilenlerin (15 yaģ ve üstü) sektörel dağılımına bakıldığında % 33,9 unun tarım, % 27,5 inin ticaret, % 24,7 sinin hizmet, % 13,9 unun sanayide çalıģtığı görülmektedir. Devlet Planlama TeĢkilatı (DPT) tarafından 2003 yılında hazırlanan Düzey 2 Ġstatistikî Bölge Birimlerinin Sosyoekonomik GeliĢmiĢlik Sıralaması çalıģmasına göre iller düzeyinde geliģmiģlik sıralamasında Antalya 10 uncudur. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Antalya ekonomisinde ticaret en önemli sektör konumundadır. Ticaret sektörünün Antalya GSYĠH sındaki payı % 32,1 dir. Antalya da ticaret sektörü çoğunlukla turizme ve inģaata dönük küçük sermayeli iģletmelerden oluģmaktadır. Ġlde, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası ile Antalya Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği bulunmaktadır. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Antalya Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Antalya ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 880 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %1 lik bir oran ile sanayisi geliģmiģ illerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %25 lik bir oran ile Adana ilk sırada yer almaktadır. Adana ilini takip eden iller sırasıyla; Mersin(%19), Antalya(%16), Hatay(%13), KahramanmaraĢ(%11), Burdur(%6), Isparta(%6) ve Osmaniye(%4) olarak görülmektedir. b. Antalya Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Antalya ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, %29 luk bir oran ile gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 12 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 10 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 7 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 5 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç), 41

42 % 4 Mobilya imalatı, % 4 Kimyasallarin ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 2 Ana metal sanayi, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Elektrik, gaz, buhar, ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı, % 2 Motorlu kara taģıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 2 Diğer ulaģım araçlarının imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 1 Ġçecek imalatı, % 1 Madeni yağ geri kazanım (kullanılmıģ sıvı yemeklik vb.), % 2 Diğer (metal cevherler madenciliği, bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerinin imalatı, yangın tüpü dolumu, motorlu kara taģıtların bakım ve onarımı, makine ve ekipmanların kurulumu ve onarılımı, kok kömürü ve rafine edilmiģ pet ürünleri imalatı, ham petrol ve doğalgaz çıkarımı). c. ÇalıĢan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Antalya ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan sayısı toplam dur. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 57, çalıģan personel sayısı tür. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 125, çalıģan sayısı dır. d. Genel Değerlendirme Antalya ilinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir geliģme göstermiģtir. Sanayide çalıģanların, % 21 i gıda ürünleri imalatı sektöründe, %13 ü diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının %69 u iģçi, %4 ü mühendistir. Antalya ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %41 i mikro ölçekli, %47 si küçük ölçekli, %11 i orta ölçekli, %1 i büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Ataç ĠnĢaat ve Sanayi A.ġ.Anteks Dokuma Fabrikası ġb. - Adopen Plastik ve ĠnĢaat Sanayi A.ġ. - Ekiciler Süt Gıda Tarım ve Hayvancılık Sanayi ve Ticaret - Özel Sergün Günısı ĠnĢaat Malzemeleri Pazarlama ve Ticaret - Levent Kimya Sanayi ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Madencilik, tekstil ve hazır giyim, gıda, kereste ve ağaç ürünleri sanayi ve makine imalat sanayi, Sağlık, eko, golf, kongre turizmleri, GüneĢ enerjisi, yatçılık, tohumculuk, tıbbi ve aromatik bitkiler, orman ve orman ürünleri, tarım makineleri ve ısıtma-soğutma sistemleri ve yapı malzemeleri sektörleri, Ġyi tarım uygulamaları, seracılık, hayvancılık, su ürünleri, ormancılık, arıcılık. 42

43 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Antalya Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracatçı Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Antalya Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalatçı Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Ġhracatta en önemli potansiyel tarım alanındadır. Ġlk sıradaki ürün ise domatestir. Toplam ihracatta tarım ve sanayinin payı birbirine yakındır. Son yıllarda tarım ihracatı yatay seyrederken; kimya, plastik, madencilik, mermer, taģ-toprağa bağlı sanayi ihracatı geliģme göstermektedir. Ġhracat içinde 589 milyon dolar ile tarım sektörü en büyük paya sahiptir. Tarım ihracatının %81 i yaģ meyve sebze ihracatı olup, ihracat değeri 478 milyon dolar olarak gerçekleģmiģtir. Sektörel Bazda Ġhracat Rakamları 43

44 6.ANTALYA ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a. Organize Sanayi Bölgeleri Antalya ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. Antalya ilinde 2 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup; doluluk oranı karma OSB lerde %89 dur. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Antalya OSB de %50 indirimli, -Kumluca Gıda Ġhtisas OSB de ise %60 indirimli, olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Antalya Organize Sanayi Bölgesi : Bölge büyüklüğü 692,7 hektar büyüklüğündedir 196 hektarlık kısmı 1994 yılında, 175 hektar büyüklüğündeki kısmı 2002 yılında kredilendirilerek tamamlanmıģtır. Bölgedeki 320 adet sanayi parselinin, 257 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 144 adedi üretim, 73 adedi inģaat, 40 adedi proje aģamasındadır. 63 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, plastik ve elektriksiz makineler sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. b. Sanayi Siteleri Antalya ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 ANTALYA ELMALI SS ANTALYA GAZĠPAġA SS ANTALYA KORKUTELĠ SS ANTALYA MERKEZ (AKDENĠZ) SS ANTALYA MERKEZ (I+II) SS ANTALYA SERĠK (ĠKMAL ĠNġ.) SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Öncelikli sanayi alanlarında firmaların teknoloji düzeyinin arttırılması ve sektör geneline yaygınlaģtırılması gerekmektedir. 44

45 Aynı faaliyet kolunda üretim yapan firmalarda kümelenme çalıģmaları yapılarak teknoloji düzeyinin ve rekabet gücünün geliģtirilmesi sağlanmalıdır. Özel sektör ve kamu sektörü tarafından yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinin artırılmasına yönelik çalıģmalar yürütülmelidir. Antalya da öne çıkan sanayi sektörleri tespit edilerek bu sektörler desteklenmeli; yerel ve uluslararası rekabet gücü arttırılmalıdır. OSB ve KSS sayıları arttırılmalıdır. Firmaların finansman kaynaklarına ulaģımı kolaylaģtırılmalıdır. Antalya da üniversiteler, teknokent ve iģletmeler arasında Ar-Ge için iģbirliği yapılarak firmaların teknolojik geliģimi sağlanmalıdır. Ar-Ge merkezlerinin kurulması, izlenmesi ve desteklenmesi ile firmaların teknik geliģimi sağlanmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Vizyon: Sürdürülebilir yerel kalkınmada öncü, istihdam ve rekabet gücünü artırarak Türkiye nin yaģam kalitesi en yüksek bölgesi olmak, Misyon: Isparta, Burdur ve Antalya nın sürdürülebilir kalkınması için bütüncül bir yaklaģım ile yerel potansiyeli harekete geçirecek katılımcı araçlar geliģtirmek ve uygulamaktır. Amaç, Hedef ve Stratejiler: Tarımın geliģtirilmesi ve kırsal kalkınmanın sağlanması için; Bitkisel üretimde modernizasyon ve verimliliğin artırılması, Hayvancılıkta modern tekniklerin yaygınlaģtırılması ve hayvansal üretimde katma değerin yükseltilmesi, Tarımda üretim ve pazarlama zincirinin güçlendirilmesi, Kırsal altyapının geliģtirilmesi hedeflenmektedir. Turizmin geliģtirilmesi ve kullanılmayan potansiyelin değerlendirilmesi için; Turizm faaliyetlerinin çeģitlendirilmesi, Ulusal ve uluslararası alanda bölgenin tanınırlığının artırılması hedeflenmektedir. Çevre altyapısının geliģtirilmesi için; Sanayide çevre dostu teknolojilerin yaygınlaģtırılması ve atık yönetimi, Geri dönüģüm ve enerji verimliliği gibi sürdürülebilir çevre uygulamalarının yaygınlaģtırılması hedeflenmektedir. Sosyal sermaye ve sosyal altyapının geliģtirilmesi için; Ġnsan kaynaklarının geliģtirilmesi, Sosyal uyum ve sosyal içermenin sağlanması, GiriĢimcilik ve birlikte iģ yapma kültürünün yaygınlaģtırılması, Eğitim ve sağlık hizmetlerinin iyileģtirilmesi hedeflenmektedir. Sanayide rekabet edebilirliğin güçlendirilmesi için; ĠĢletmelerde kurumsallaģmanın sağlanması ve rekabet gücünün artırılması, Potansiyel arz eden sektörlerin geliģtirilmesi, Bölgenin tanıtımı yapılarak yatırımcılar için cazibe merkezi haline getirilmesi hedeflenmektedir. UlaĢım altyapısının güçlendirilmesi için; Karayolu ağının geliģtirilmesi, Havayolu ulaģımı altyapısının daha verimli kullanılması, 45

46 Denizyolunun daha yaygın kullanımı, Demiryolu ağının yaygınlaģtırılması hedeflenmektedir. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER S.N. FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler Batı Akdeniz Teknokenti TGB 1. SAN-TEZ projesi kapsamında Akdeniz Üniversitesine ait 2 proje TeknogiriĢim Sermayesi Desteği Ġlde Devam Eden ĠĢler 2. SAN-TEZ projesi kapsamında Akdeniz Üniversitesine ait 2 proje AÇIKLAMALAR 2006 yılında faaliyete geçmiģtir. Projeler tamamlanmıģtır. 13 iģletmenin projesi desteklenmiģtir Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 46

47 8 ARTVĠN 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Artvin ilinin coğrafi konumuna bağlı olarak hammadde ve tüketim pazarlarına uzak olması, sanayi sektörünün geliģim sürecini olumsuz yönde etkilemiģtir. Bununla birlikte ormancılık, madencilik ve tarım sektörlerinde, devlet tarafından gerçekleģtirilen yatırımlar, sanayinin itici gücü olmuģtur. Çay, orman ürünleri ve madencilik sektörlerinde gerçekleģtirilen kamu ağırlıklı yatırımların özelleģtirilmesinin ardından; orman ürünleri ve madencilik sektörlerinde özel sektör ön plana çıkmıģtır. Çay sektöründe ise kamu yanında özel sektör de sınırlı sayıda iģletmeyle devreye girmiģtir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Artvin ili ticaret sektörü, baģta çay olmak üzere meyve sebze ağırlıklı tarımsal ürünler, balık ve süt gibi hayvansal ürünler, gıda maddeleri, giyim, ev araç ve gereçleri, bakır ve pirit cevheri, inģaat malzemeleri ile diğer tüketim mallarının alım ve satımlarının yapıldığı nispeten içe dönük bir yapı arz etmektedir. Ġlde ihtiyaç duyulan sanayi ürünleri ve kimyasal ürünler genelde il dıģından sağlanmaktadır. Ticaret ve Sanayi Odaları, ticaret sektörünün örgütlemesinde önemli rol oynamaktadır yılı itibariyle faaliyet gösteren 4 adet Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı üye bulunmaktadır. Ticaret ve Sanayi Odalarına ĠliĢkin Mevcut Durum Sektör ġahıs Tüzel Toplam Gıda maddeleri toptan ve perakende ticareti Giyim eģyası, mobilya, döģeme, ev eģyası Eczane, kuyumcu, kırtasiyeci Mali kuruluģlar ve sigortalar Lokanta, otel, toplum hizmetleri ve kiģisel hizmetler Bayındırlık ve yapım iģleri Çimento, tuğla, demir, boya, cam TaĢıt araç ve aletleri ticareti, akaryakıt satıģ yerleri TaĢıma ve depolama Kereste, sunta vb. orman ürünü satıģ yerleri Komisyoncular Deniz ticareti 3-3 ġehirlerarası taģımacılık Tarım Orman Kooperatifi Toplam SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Artvin Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. 47

48 Artvin ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 42 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi geliģmemiģ iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %19 luk bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Samsun ilini takip eden iller sırasıyla; Düzce(%10), Trabzon(%10), Çorum(%10), Bolu(%7), Kastamonu(%6), Ordu(% 5), Rize(%5), Amasya(%4), Tokat(%4), Zonguldak(%4),Karabük(%4), Sinop(%3), Giresun(%3), Bartın(%3), GümüĢhane(%1), Artvin(%1), Bayburt(%1) olarak görülmektedir. b.artvin Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Artvin ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 ile gıda ürünleri imalatı ve % 18 diğer madencilik ve taģ ocakçılığı imalatının ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aģağıdaki sektörle takip etmektedir: % 12 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 5 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı, % 5 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 2 Mobilya imalatı, % 2 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı % 2 elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı % 2 Metal cevherleri imalatı b.çalıģan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Artvin ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı tür. Ar-Ge de çalıģan personel sayısı 2, kalite kontrol biriminde çalıģan personel sayısı 38 dir. c.genel Değerlendirme Sanayide çalıģanların, % 35 i gıda ürünleri ve içecek imalatı, % 25 i metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 84 ü iģçi, % 4 ü mühendistir. Sanayi iģletmelerinin % 33 ü mikro ölçekli, % 43 ü küçük ölçekli, % 17 si orta ölçekli ve % 7 si büyük ölçekli iģletmelerdir Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: Eti Bakır Murgul ĠĢletmesi Hopa Çay Fabrikası Müdürlüğü Arhavi Çay Fabrikası Müdürlüğü Çaykur Genel Müdürlüğü (Hopa Çay Fabrikası Müdürlüğü) Erg ĠnĢaat Ticaret ve San. A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım ve hayvancılık sektöründe gerçekleģtirilebilecek 9 yatırım alanı tespit edilmiģtir: Arıcılık ve saf Kafkas ana arı üretimi, Et besiciliği, GökkuĢağı alabalığı üretimi, Kaba yem üretimi (yonca, korunga, fiğ), 48

49 Kafes balıkçılığı, Kültür cevizi ve kestane yetiģtiriciliği, Organik tarım ürünleri üretimi (kapari, ayı üzümü, çay, fındık, mandalina, kivi, vb.) Seracılık (sebze ve kesme çiçek yetiģtiriciliği) Süt sığırcılığı Orman ürünleri sanayinde gerçekleģtirilebilecek 3 yatırım alanı tespit edilmiģtir: Gömme taban döģemesi, Modüler mobilya, Odun briketi üretimi Ġmalat sanayinde gerçekleģtirilebilecek 7 yatırım alanı tespit edilmiģtir: Bal paketleme ve arı ürünleri entegre tesisi Balık yemi üretim tesisi, Entegre et ürünleri üretim tesisi, Entegre su ürünleri üretme tesisi, Kapari ve sebze iģleme tesisi, Su ĢiĢeleme tesisi, Süt ürünleri üretim tesisi. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Sektörel talebi karģılamaya yönelik olarak önerilen 6 yatırım alanı tespit edilmiģtir: Çorap üretimi, Elektrikli ev aletleri (küçük ebatlı, orta ve düģük nitelikli ürünler), Soğuk hava deposu (organik tarım ve su ürünleri için), Rekreasyon ve dinlenme tesisleri, Yayla ve dağ turizmi Otel 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ġlde dıģ ticaret, Sarp Sınır Kapısı ndan yapılmaktadır. Ayrıca diğer gümrüklerde ihraç gümrüklemesi yapılan malların Sarp Sınır Kapısından transit geçiģi yapılmaktadır. Dört Temel Sektöre Göre 2012 Yılı Ġhracat ve Ġthalat Verileri Sektör Ġhracat Dolar Ġthalat Dolar Tarım ve ormancılık Madencilik ve taģocakçılığı Ġmalat sanayi Toptan ve perakende ticaret Toplam Artvin Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Yapan Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz)

50 Artvin Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Yapan Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) ARTVĠN ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Artvin ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 5 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. Artvin ilinde tamamlanmıģ veya devam eden Organize Sanayi Bölgesi projesi bulunmamaktadır. b. Sanayi Siteleri Artvin ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 ARTVĠN HOPA SS ARTVĠN MERKEZ SS ARTVĠN ARHAVĠ SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Küçük Sanayi Siteleri nin altyapı, arıtma tesisi, kalifiye iģçi vb. sorunlarının giderilmesi ve bir Organize Sanayi Bölgesi kurularak sanayi tabanının güçlendirilmesi gerekmektedir. Ġlin coğrafi yapısı ve yapımı devam eden barajlardan dolayı ulaģımda sıkıntılar yaģanmaktadır. Barajların tamamlamasının ardından yolların yeniden yapılması ve ulaģımdaki problemlerin giderilmesi planlanmaktadır. Ayrıca yapımı devam eden Cankurtaran Tüneli nin tamamlanması, iç kesim ile sahil arasındaki ulaģımı kolaylaģtıracaktır. Yerel sermayenin sanayi yatırımlarına yönlendirilmesi konusunda gerekli teģvikler ilgili kurumlarca sağlanmalıdır. KOBĠ lerin sermaye yapıları güçlendirilmeli ve kredi temini imkanları kolaylaģtırılmalıdır. Artvin de açılması planlanan KOSGEB Ģubesinin bir an önce faaliyete baģlaması gerekmektedir. Küçük ve orta ölçekli iģletmeler faaliyet alanları itibariyle bir araya gelip, dıģ pazarlara yönelik ihracat Ģirketleri oluģturmalıdırlar. Bu kapsamda, Ticaret ve Sanayi Odalarının öncülüğünde yatırım ve ihracat-ithalat danıģmanlık bürosu oluģturulmalıdır. 50

51 Ġlin hammadde kaynaklarına uzak oluģu, yerel kaynakları değerlendirmeye dönük iģletmeleri öne çıkarmaktadır. Yerel hammadde kaynaklarını iģleyen iģletmeler, en fazla katma değer oluģturacak ürün gruplarına yönelmeli ve ürünlerini de çeģitlendirmelidirler. Artvin sanayisinde birlikte iģ yapma, güvene dayanan ortaklıklar kurma ve kurumsal iģbirlikleri teģvik edilmelidir. Ġlde faaliyet gösteren iģletmelerde eğitim ve Ar-Ge faaliyetlerine önem verilmelidir. Bu kapsamda KOSGEB gibi kurumlarla iģbirliği programları geliģtirilmeli ve uygulanmalıdır. Yolcu ve yük taģımacılığı karayolu ile yapılmaktadır. Özellikle Sarp Sınır Kapısı nda gümrük iģlemlerinden dolayı yoğunluk oluģmaktadır. Trabzon-Hopa-Batum boyunca geliģtirilecek deniz taģımacılığı, maliyetlerin azaltılmasını ve deniz turizminin geliģmesini sağlayacaktır. Sarp Sınır Kapısı ndaki yoğunluğun azaltılması amacıyla, Borçka - Muratlı Köyünde yeni bir sınır kapısının açılması için Valilik tarafından yürütülen çalıģmalar devam etmektedir. Altyapı ve yolların tamamlanmasıyla birlikte faaliyete geçmesi planlanan Muratlı Sınır Kapısı, bölge ekonomisine büyük katkı sağlayacaktır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma Ġdaresi BaĢkanlığı (DOKAP) : Amaçlar: 1) Bölgenin ekonomik yapısını güçlendirerek ortalama gelir düzeyini yükseltmek ve bölge içi gelir dağılımını iyileģtirmek. 2) Bölgenin sosyal geliģmesini ve dayanıģmayı sağlayarak bölge içi entegrasyonu sağlamak. 3) Bölgenin doğal kaynaklarını ve çevre kapasitesini koruyarak uzun dönemli sürdürülebilir kalkınmayı sağlamaktır. Kalkınma Stratejisi: Ana ulaģım altyapısının geliģtirilmesi, çok amaçlı su kaynaklarının geliģtirilmesi, toprak mülkiyeti ve kullanımının iyileģtirilmesi ve mahalli idarelerin güçlendirilmesidir. Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) : Vizyon: Ekonomisi güçlü, yenilikçi ve rekabetçi, sosyal yönden geliģmiģ ve bütünleģmiģ, altyapısı tamamlanmıģ, sürdürülebilir çevre ve yüksek yaģam kalitesine sahip bir Doğu Karadeniz Bölgesi. Misyon: TR90 Bölgesi için belirlenmiģ olan ulusal ve yerel kalkınma planlarında ve programlarında öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak kamu, özel sektör ve sivil toplum arasındaki iģbirliğini geliģtirerek, bölgede sürdürülebilir ekonomik, çevresel, sosyal kalkınmayı sağlamak ve bölgenin rekabet edebilirliğini ve uluslararası tanınırlığını artırmak. Stratejiler: Bölge planında belirlenen güçlü ve rekabetçi ekonomi temel ekseni çerçevesinde il ekonomisinin rekabet gücünü artırmak, ilde sağlanan istihdamı artırmak, bölgede tarımsal çeģitliliği artırmak ve tarıma dayalı sanayiyi güçlendirmek. Doğu Karadeniz Ġlleri Hizmet ve Kalkınma Birliği (DOKAB) : Vizyon: Dünyadaki geliģmeler doğrultusunda, insan odaklı, sürdürülebilir bölgesel kalkınma konusunda model bir kuruluģ olmaktır. Misyon : Bölgeler arası ve bölge içi geliģmiģlik farklarının giderilmesi amacıyla, sürdürülebilirlik ve katılımcılık ilkeleri doğrultusunda, bölgesel kalkınma stratejilerinin belirlenmesi, birlik üyesi olan illerin tarım, sanayi ve turizm alanlarındaki güçlü yönlerini, mevcut ekonomik kaynaklarını ve fırsatlarını etkin bir biçimde kullanarak, kuruluģlar arası yatay ve dikey koordinasyonun sağlanması ve bölgesel sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleģtirilmesidir. 51

52 9 AYDIN 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Aydın ili sanayisi, tarıma dayalı sanayi olarak geliģim göstermiģtir. Ġlde üretilen ürünler arasında; tarıma dayalı iģlenmiģ ürünler(tekstil), kimyevi maddeler ve mamuller(selüloz), bitkisel ürünler (zeytin, zeytinyağı, pamuk, tütün, yaģ sebze ve meyve, vb.) ve otomotiv sanayi ürünleri, makine ve makine ekipmanları ilk sıralarda yer almaktadır. Türkiye genelindeki zeytin ağacı sayısının %15 ini oluģturan adet zeytin ağacı varlığı ve zeytinyağı sıkma makinası imalatı konusunda dünya markası olan firmaların Ģehirde faaliyet göstermesinin etkisiyle yılda yaklaģık ton zeytinyağı üretilmektedir. Aydın, kestane üretiminde, ülke genelinde ilk sırada yer almaktadır. Ayrıca ilde pamuk ve tütün üretimi önemli bir gelir kaynağıdır. Aydın'ın en önemli yer altı zenginliği jeotermal enerji kaynaklarıdır. Germencik- Ömerbeyli jeotermal sahası 230 C ile Türkiye'de en yüksek sıcaklığa sahip jeotermal enerji sahasıdır. Ayrıca potansiyel bakımından da ülkemizin en zengin jeotermal alanıdır. Sultanhisar ve Germencik ilçelerinde 3 adet jeotermal elektrik santrali, elektrik enerjisi üretmektedir. Jeotermal enerjiden arta kalan sıcak su seracılıkta kullanılmaktadır. Önemli maden varlıkları arasında feldispat, kuvars, mermer, linyit, kireç taģı ve kil baģta gelmektedir. Porselen, vitrifiye seramik hammaddesi olan feldspat, potasyum, sodyum ve kuvars; Çine ve yöresindeki maden rezervlerinden karģılanmaktadır (ülke genelindeki üretimin %95 i). Çimento sanayinin önemli hammaddesi olan kaolen, kalker ve kil varlığı nedeniyle çimento sanayi geliģmiģtir. Ġlin bazı ilçe ve köylerinde iģletilen kireç taģı ve kil ocakları küçük ölçekli olup, temel olarak inģaat malzemeleri sanayine hammadde üretmektedirler. Ayrıca yapımı tamamlanan, 600 tekne kapasiteli Didim Yat Limanı, marina ve teknik atölye personelinin yanı sıra, marina içindeki Ģirketler ve onlara hizmet sağlayan ticari kuruluģlarla birlikte bölgedeki istihdama büyük bir katkı sağlamaktadır. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Aydın Merkez ve Ġlçelerindeki Ticarete ĠliĢkin Temel Veriler Cinsi Adet Açıklama Sanayi Odası üye Ticaret odası üye Ticaret Borsası üye Esnaf ve San. Meslek KuruluĢları çalıģan Kooperatif 372 Yapı koop.hariç: faal, tasfiye halinde ve münfesih Anonim ġirket 876 Limited ġirket Küçük Sanayi Sitesi ĠĢyeri(yaklaĢık) Ġlde üretilen madenlerin, yılda yaklaģık tonu iç piyasaya; tonu dıģ piyasaya ihraç edilmektedir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Aydın Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. 52

53 Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesi nde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesi nde, %14 ü Ege Bölgesi nde, %8 i Akdeniz Bölgesi nde, %6 sı Karadeniz Bölgesi nde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesi ndedir. Aydın ilinde sanayi iģletmesi 711 dir. Toplam sanayi iģletmesi içinde %1 lik bir oran ile sanayisi geliģmiģ illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %37 lik bir oran ile Ġzmir ili ilk sırada yer almaktadır. Ġzmir ilini takip eden iller sırasıyla; Denizli(%18), Manisa(%11), UĢak(%9), Afyonkarahisar(%7), Aydın(%7), Muğla(%6), Kütahya(%5) olarak görülmektedir. b.aydın Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Aydın ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %43 ile gıda ürünleri imalatı, %9 ile diğer madencilik ve taģocaklılığı imalatının ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Bunları sırasıyla aģağıdaki sektörler takip etmektedir: % 8 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 6 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 5 Tekstil ürünleri imalatı, % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine teçhizatı hariç), % 2 Ġçecek imalatı, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Motorlu kara taģıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 1 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 1 Motorlu kara taģıtıtların bakım ve onarımı, % 1 Ana metal sanayi % 1 Mobilya imalatı, % 1 Elektrik gaz buhar ve haval.sis.üret.ve dağıtımı, % 1 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, % 1 Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkartması, % 1 Diğer ulaģım araçlarının imalatı, % 4 Diğer (LPG dolum sınaı gaz dolum, madeni yağ geri kazanım kullanılmıģ yemek ve sıvı, metal cevherleri madenciliği). c.çalıģan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Aydın ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı tür. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 44 tür. Ar-Ge de çalıģan personel sayısı 817 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 154 tür. Kalite kontrol biriminde çalıģan personel sayısı dir. d.genel Değerlendirme Aydın ilinde, sanayide çalıģanların, %37 si gıda ürünleri imalatı sektöründe, %8 i baģka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı sanayisinde istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %81 i iģçi, %3 ü mühendistir. Aydın ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %51 i mikro ölçekli, %38 i küçük ölçekli, %10 u orta ölçekli, %1 i büyük ölçekli iģletmelerdir. 53

54 Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - VF Ege Söke Giyim Sanayi ve Ticaret A.ġ. - SöktaĢ Tekstil Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Uğur Soğutma Makinaları Tekstil Serigrafi Baskı Maden ve Mermer San.veTic.A.ġ. - Gabay DıĢ Ticaret ve Gıda Sanayi A.ġ. - Osman Akça Tarım Ürünleri Ġthalat Ġhracat Sanayi ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Ekolojik ve iyi tarım uygulamaları, Tarımsal üretimin, ihracat odaklı özel ihtisas sanayi bölgelerinde iģlenmesi ile ürünlerin daha çok katma değer yaratmasının sağlanması, Kestanenin iģlenmesine yönelik yatırımlar, Jeotermal enerji üretiminden artan sıcak suyun seracılıkta kullanımına yönelik olarak, enerji santrallerinin yakınlarında seracılık yatırımlarının yapılması Çine bölgesine doğalgaz ve demiryolunun gelmesi ile özel sektör tarafından seramik üretiminde yatırım yapılmasına olanak sağlanması. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Un, yem, tarım makinaları, memba suyu, tekstil, konfeksiyon, mobilya, PVC kapı ve pencere sistemleri, blok tuğla üretimi, ana metal ve makine, tarım makineleri ve taģıt sanayi. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olan Sektörleri Ġlin dıģ ticaret hacmi en yüksek olan sektörü madencilik olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca tarımsal makine imalatı da dıģ ticarette önemli bir yer tutmaktadır. Tarımsal üretimde ise; incir, kestane, zeytin, tütün, narenciye, çilek vb. ürünlerin ihracatı yapılmaktadır. Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olabilecek Potansiyeli Tarımsal üretimde; SözleĢmeli üretime geçilmesi, Tarımsal kalkınma kooperatiflerinin uluslararası pazarlama ağları ile bağlantısının sağlanması, Ġhracata yönelik iģletme bazlı teģviklerin geliģtirilmesi gerekmektedir. Farmakoloji alanında; Tıbbi ve aromatik bitkilerin üretimi ve iģlenmesine iliģkin yatırımlar yapılabilir. Aydın Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz)

55 Aydın Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) AYDIN ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a. Organize Sanayi Bölgeleri Afyon ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 3 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Aydın Organize Sanayi Bölgesi : 95 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki; 67 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 45 adedi üretim, 6 adedi inģaat, 16 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma ve demir-çelik sanayidir. b.sanayi Siteleri Afyon ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. SIRA NO KÜÇÜK SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Küçük Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 AYDIN ÇĠNE KSS AYDIN GERMENCĠK KSS AYDIN KUġADASI KSS AYDIN MERKEZ KSS AYDIN SÖKE (I.BÖLÜM) KSS AYDIN SÖKE (II.BÖLÜM) KSS AYDIN SÖKE (GAYE) KSS AYDIN YENĠPAZAR KSS AYDIN BOZDOĞAN KSS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Sanayi sektörü; ihracat odaklı, iģletme bazlı teģvik sistemi ile desteklenmelidir. 55

56 Tarımsal üretimde sözleģmeli üretime geçilmelidir. Sektörel düzeyde ihtisas OSB'ler kurulmalıdır. Sanayi iģletmelerinin elektronik ticaret yapabilmeleri için dıģ ticaret bölümü kurmaları konusunda Sanayi ve Ticaret Odaları tarafından destek verilmelidir. Tarım, sanayi, ticaret ve hizmet sektöründe üniversite-sanayi iģbirliği arttırılmalıdır. Çine-Aydın ile Çine-Bodrum-Güllük limanı arasındaki demiryolunun yapılması gerekmektedir. Organize sanayi bölgelerinin yakınından geçen demiryolunda yükleme istasyonlarının yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Jeotermal enerjiden elde edilen elektrik enerjisi ve doğal kaynak suyunun ihracatı konuları araģtırılmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠNDE BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Güney Ege Kalkınma Ajansı (GEKA) AMAÇ HEDEF STRATEJĠ Bölge ürünlerini markalaģtırarak pazarlamak Sektörlere yönelik Ar-Ge ve yenilikçilik çalıģmaları yapmak Sanayide verimliliği ve çeģitliliği artırmak MarkalaĢma sürecindeki bölge ürünlerinin pazarlanması DıĢ Ticaret altyapısının geliģtirilmesi Ar-Ge ve yenilikçilik çalıģmaları teģvik edilerek ileri teknolojik ürünlerin ve üretim tekniklerinin yaygınlaģtırılması Sanayide ürünlerin katma değerinin artırılması Yatırım ortamının Bölgenin öne çıkan ürünleri için pazarlama stratejisi oluģturulacaktır. Bölgenin öne çıkan ürünleri için yeni pazar arayıģlarına ve pazarlama kapasitesinin artırılmasına destek sağlanacaktır. Bölge ürünlerine yönelik reklam çalıģmaları desteklenecektir. DıĢ ticaretle ilgili eğitim ve seminerler düzenlenecektir. DıĢ ticaret için gerekli olan uluslararası kalite belgelerinin alınması teģvik edilecektir. E-ticaret ağının etkin kullanımı sağlanacaktır. Konfeksiyon sektörü baģta olmak üzere bölgede yoğunlaģmıģ olan sektörlerin ihracat kapasitesinin artırılması desteklenecektir. Bölgesel Ar-Ge ve yenilikçilik stratejileri oluģturulacaktır. Bölgede yenilikçilik bilinci oluģturulacaktır. Bölgede üniversite-sanayi iģ birliği geliģtirilecektir. Ortak Ar-Ge laboratuvarları kurulacak ve var olanlar geliģtirilecektir. Tekstil baģta olmak üzere sanayide akıllı ve ileri teknolojik ürünlerin üretilmesi teģvik edilecektir. Bitkisel ve hayvansal ürünlerde gıda güvenliğinin artırılması teģvik edilecektir. Zeytin, üzüm, incir ve kestane baģta olmak üzere bölgedeki tarımsal ürünlerin iģlenmesi, dondurulması, paketlenmesi ve depolanması için gerekli tesisler kurulacak ve var olan tesisler geliģtirilecektir. Mermer, traverten ve feldispat baģta olmak üzere bölgede çıkartılan madenlerin etkin Ģekilde kullanılması için iģleme tesisleri kurulacak ve mevcut tesislerin geliģtirilmesi desteklenecektir. BaĢta giyim eģyası olmak üzere tasarıma dayalı ürünler çeģitlendirilecektir. Ġhtisas OSB lerin etkinliği artırılarak bu bölgelerde kümelenme teģvik edilecektir. Kümelenme bilinci oluģturulacaktır. Bölgede yoğunlaģmıģ sektörlerin kümelenme stratejileri belirlenecek ve kümelenme çalıģmaları desteklenecektir. Bölgede potansiyel yatırım alanlarının belirlenmesine 56

57 Sektörlerin altyapısını güçlendirmek Ġstihdam olanaklarını geliģtirerek iģ gücüne katılımı artırmak Yenilenebilir enerjinin kullanımını yaygınlaģtırmak Sürdürülebilir atık su yönetimini sağlamak Hava kirliliğini önlemek ve hava kalitesini yükseltmek iyileģtirilmesi Üretim altyapısının yenilenmesi, geliģtirilmesi ve güçlendirilmesi Hizmet kalitesinin artırılması Kurumsal yapının geliģtirilmesi Mesleki ve teknik eğitim olanaklarını geliģtirerek iģ gücü kalitesinin yükseltilmesi Yenilenebilir enerjinin sektörlerde ve günlük yaģamda kullanımına yönelik altyapı çalıģmalarının hızlandırılması Sürdürülebilir atık su yönetiminin sağlanması Sanayi kaynaklı hava kirliliğinin önlenmesi yönelik çalıģmalar yürütülecektir. Potansiyel yatırımcılara danıģmanlık hizmeti verilecektir. Yeni yatırımlara yönelik risk analizi yapılacaktır. Doğrudan yabancı yatırımcıları bölgeye çekmeye yönelik faaliyetler gerçekleģtirilecektir. Sanayideki iģletmelerin makine parkı ve teknolojik donanımları yenilenecektir. Sanayideki iģletmelerin enerji, ulaģım ve çevre altyapıları iyileģtirilecektir. ĠĢletmelerin OSB lere taģınması teģvik edilecektir. Sektörlere yönelik eğitimli personel istihdamı desteklenecektir. Sektörlerde biliģim altyapısı güçlendirilecektir. Aile iģletmelerinin kurumsallaģması teģvik edilecektir. Modern yönetim anlayıģının iģletmeler tarafından benimsenmesi teģvik edilecektir. ĠĢletmelerde kalite yönetim sistemi uygulamaları yaygınlaģtırılacaktır. Bölgesel iģ gücü ihtiyaç analizi gerçekleģtirilerek mesleki eğitim ilgili kurumlarda sektörel ihtiyaca göre düzenlenecektir. Bölge üniversitelerinde ve meslek liselerinde ilgili bölümlerde sanayi ile iģ birliği sağlanarak mesleki eğitim ve staj çalıģmaları sağlanacaktır. Bölgede yenilenebilir enerjiye yönelik makine ve ekipman üretimi desteklenecektir. Yenilenebilir enerjinin ısıtma ve aydınlatma baģta olmak üzere sanayi sektöründe kullanımı desteklenecektir. Zeytinyağı ve tekstil baģta olmak üzere sanayi iģletmelerinde arıtma tesislerinin kurulması, var olan tesislerin iyileģtirilmesi ve etkin kullanımı sağlanacaktır. Sanayide jeotermal enerji ve diğer çevre dostu kaynakların kullanımı yaygınlaģtırılacaktır. Sanayilerde baca gazı arıtma sistemlerinin etkin kullanımı sağlanacaktır. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO 1. FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler -SAN-TEZ projesi kapsamında Adnan Menderes Üniversitesine ait 1 proje -Ar-Ge Merkezi kapsamında AÇIKLAMALAR -Proje tamamlanmıģtır. -1 iģletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verildi. 57

58 10 BALIKESĠR 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Ġlin ekonomisi genelde tarıma dayalıdır. Tarım ürünleri (sebze,meyve), beyaz-kırmızı et, zeytin ve zeytinyağı, süt ve süt mamulleri üretimi ön plana çıkmaktadır. Türkiye beyaz et üretiminin % 20 sini, yumurta üretiminin %10 unu, yem üretiminin %14 ünü Balıkesir ili karģılamaktadır. Ayrıca ülke genelinde süt üretiminde ikinci, kırmızı et üretiminde üçüncü sıradadır. Yeraltı zenginlikleri olarak; bor, kömür, demir baģta olmak üzere krom, mermer, kurģun, çinko, antimuan, kaolin gibi maden yatakları bulunmaktadır. Bunlardan bor, krom, mermer, kurģun, çinko gibi mineraller yurt dıģına da ihraç edilirken diğerleri ülke sanayine hammadde olarak verilmektedir. Balıkesir de ziraat aletleri ve makineleri üretimi son derece geliģmiģ bulunmaktadır. Tarım için gerekli her çeģit alet üretilmekte ve bütün yurda dağıtılmaktadır. Orman ürünleri üretim sektörü, Merkez Organize Sanayi Bölgesi nin geliģimi ile önemli bir ilerleme kaydetmiģtir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI 8 ticaret odası, l sanayi odası, 5 ticaret borsası bulunan Balıkesir de, üretilen ürünlerin büyük bir kısmı yurt içine gönderilmekte, bir kısmı da Bandırma Limanından ihraç edilmektedir. Kimyasal maddeler, elektrikli araçlar, sentetik, çuval, gıda, madencilik, mermer gibi ürünlerin ihracat ve ithalatı yapılmaktadır. Ġlin dıģ ticaret merkezi Bandırma Limanı dır. Ġlde zeytin ve zeytinyağı ticareti ilk sırayı almaktadır. Ġl ticaretinde turizm sektörü de önemli bir yere sahiptir. Bağcılık ve bahçeciliğinde yoğun yapıldığı ilde,bu alanda üretilen ürünlerin ticareti de yapılmaktadır. Bor, krom, mermer, kurģun, çinko gibi mineraller yurt dıģına ihraç edilmektedir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Balıkesir Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesi nde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesi nde, %14 ü Ege Bölgesi nde, %8 i Akdeniz Bölgesi nde, %6 sı Karadeniz Bölgesi nde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesi ndedir. Balıkesir ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 1080 dir. Toplam sanayi iģletmesi içersinde % 1.5 lik bir oran ile sanayisi geliģmiģ illerimiz arasında yer almaktadır. Marmara Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, % 65 ile Ġstanbul ilk sırada yer almaktadır. Ġstanbul ilini takip eden iller sırasıyla Bursa(%17), Kocaeli(%5), Tekirdağ(% 3), Balıkesir(% 3), Sakarya(% 2), Çanakkale(%1), Kırklareli(% 1), Edirne(% 1), Bilecik(% 1), Yalova(% 1) olarak görülmektedir. b. Balıkesir ilinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Balıkesir ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında; % 37 Gıda ürünlerinin imalatı, % 10 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 9 Diğer madencilik ve taģ ocakçılığı, % 7 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, 58

59 % 6 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizatı hariç), % 4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Motorlu kara taģıtı, treyler ( römork), yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 2 Mobilya imalatı, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Diğer ulaģım araçları, % 1 Giyim eģyası imalatı, kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 1 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı, % 1 Ġçecek imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkarması, % 1 Madeni yağ geri kazanımı, % 2 Diğer (elektrik, gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, kok kömürü, rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa iliģkin malzemelerin imalatı, makina ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı). c. ÇalıĢan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Balıkesir ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 73, çalıģan sayısı dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 206, çalıģan sayısı tir. d. Genel Değerlendirme Balıkesir ilinde çalıģanların %42 si gıda ürünlerinin imalatında, %9 u ise diğer madencilik ve taģoçakçılığı ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %80 i iģçi, %4 ü mühendistir. Balıkesir ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %51 i mikro ölçekli, %39 u küçük ölçekli, %8 i orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: -ĠĢbir Sentetik Dokuma San.A.ġ. -Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi Ömerköy KavĢağı Tesisleri -ġeker Piliç ve Yem Sanayi Ticaret (Kesim Tesisleri) -Eti Maden ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları ĠĢletme Müdürlüğü -Starwood Orman Ürünleri 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye ve Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Bor tuzlarının iģlenmesi sanayi, Tekstil sektörü, Tohumculuk sektörü, Orman ürünleri sanayi, YaĢ ve sebze ihracatı, DondurulmuĢ gıda, kurutulmuģ gıda üretimi, 59

60 Meyve suyu üretimi, Deniz balıkçılığı ve kültür balıkçılığı, Kozmetik ve parfümeri ürünleri, Deniz, dağ, kaplıca turizmi, yatırım yapılabilecek sektörler olarak belirlenmiģtir. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olan Sektörleri Balıkçılık, maden ve taģ ocakçılığı, tarım ve ormancılık, toptan ve perakende ticaret sektörlerinde dıģ ticaret yapılmaktadır. Balıkesir Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Balıkesir Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) BALIKESĠR ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a. Organize Sanayi Bölgeleri Balıkesir ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 3 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. Balıkesir ilinde 5 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı; karma OSB lerde %64 tür. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Balıkesir OSB de %50 indirimli, -Balıkesir II OSB de %50 indirimli, -Zeytin ve Zeytin Ürünleri ĠĢleme Ġhtisas OSB de %60 indirimli, -Bandırma OSB de %60 indirimli, -Gönen Deri OSB de ise %60 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Bandırma Organize Sanayi Bölgesi : 161 hektar büyüklüğünde olup, 150 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. 60

61 Bölgedeki 52 adet sanayi parselinin 51 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 26 adedi üretim, 21 adedi inģaat, 4 adedi proje aģamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 480 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, kimya ve plastik sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. Balıkesir II. Organize Sanayi Bölgesi : 134 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 66 adet sanayi parselinin 23 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 21 adedi üretim, 2 adedi inģaat aģamasındadır. 43 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, cam ve elektrikli makineler sanayidir. Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi : 562 hektar büyüklüğünde olup, 450 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 127 adet sanayi parselinin 116 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 77 adedi üretim, 27 adedi inģaat, 12 adedi proje aģamasındadır. 11 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ve elektrikli makineler sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. Gönen Deri Organize Sanayi Bölgesi : 150 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Arıtması 2012 yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki toplam 55 adet sanayi parselinin 55 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin tamamı proje aģamasındadır. b. Sanayi Siteleri Balıkesir ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BALIKESĠR AYVALIK SS BALIKESĠR BANDIRMA (III.BÖLÜM) SS BALIKESĠR BANDIRMA (I+II) SS BALIKESĠR BĠGADĠÇ SS BALIKESĠR EDREMĠT (OTO SANATKAR) BALIKESĠR GÖNEN (YEġĠL GÖNEN) SS BALIKESĠR MERKEZ SS TOPLAM

62 7.ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Ġstihdamın üzerindeki vergi ve sigorta yükleri azaltılmalıdır. Sanayide kullanılan enerji fiyatları azaltılmalıdır. Etkin bir ihracat teģvik sistemi oluģturulmalıdır 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON MĠSYON VE STRATEJĠLER Güney Marmara Kalkınma Ajansı Vizyon: BeĢeri ve sosyal sermayesini geliģtirmiģ, giriģimcilik ruhunu canlandırarak tarım ve turizm sektörlerinde küresel rekabet seviyesine ulaģmıģ, sanayisi katma değeri yüksek sektörler lehine geliģmiģ; Kaz Dağları, Truva, Gelibolu, Manyas KuĢ Cenneti gibi kültürel ve doğal zenginlikleriyle çevreye duyarlı kalkınmıģ, yaģanacak bölge. Stratejik amaçlar: - Rekabet edebilirliğin artırılması, - BeĢeri sermayenin ve sosyal yaģamın geliģtirilmesi, - Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Rekabet edebilirliğin artırılması amacı doğrultusunda belirlenen hedefler: Tarım sektörünün rekabetçi bir yapıya kavuģturulması, Turizm sektörünün rekabet gücünün artırılması, GiriĢimciliğin geliģtirilmesi, Sınai ve ticari iģletmelerin kurumsal yapılarının geliģtirilmesi, UlaĢım yapısının ve lojistiğin güçlendirilmesi, Ar-Ge, yenilikçilik ve markalaģma bilincinin geliģtirilmesi, DıĢ ticaretin geliģtirilmesi, OSB lerin etkinliklerinin artırılmasıdır. BeĢeri sermayenin ve sosyal yaģamın geliģtirilmesi amacına yönelik olarak belirlenen hedefler: Ġnsan kaynaklarının bölgenin önceliklerine paralel kanallara yönlendirilmesi, ToplumsallaĢmanın ve sosyal dayanıģmanın geliģtirilmesi, Eğitim ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması amacına yönelik olarak belirlenen hedefler: Atık yönetimine iliģkin altyapı eksiklerinin giderilmesi, Çevre bilincinin yükseltilmesi ve bilgi birikimin artırılması, Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaģtırılması, Enerji verimliliğinin artırılması, Doğal risk faktörlerine karģı hazırlıklı olunmasıdır. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO 1. FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler Ar-Ge Merkezi kapsamında TeknogiriĢim Sermayesi Desteği AÇIKLAMALAR 2 iģletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verildi. 1 iģletmenin projesi desteklenmiģtir. 62

63 11 BĠLECĠK 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Bilecik ili dokumacılık, madencilik, ipekçilik gibi alanlarda üretim merkezi olma özelliğini koruyarak son çeyrek yüzyılda hızlı bir sanayileģme sürecine girmiģtir. Limanlara ve büyük kent merkezlerine yakın olması, baģta mermer ve kil yatakları olmak üzere hammadde kaynaklarına ve tarımsal ürün çeģitliliğine sahip olması, ili ekonomik cazibe ve yayılma merkezi durumuna getirmiģtir. Ġlin temel geçim kaynağı tarım, ormancılık ve hayvancılık olmakla birlikte son yıllarda içimizdeki sanayi tesislerindeki artıģa bağlı olarak sanayi sektöründe çalıģanların sayısında da önemli artıģlar olmuģtur. Devlet tarafından verilen teģviklerden yararlanan iģletmeler arasında, büyük ve orta ölçekli; toprak, makine-döküm, gıda, tekstil, ipek, mermer, kimya ve plastik sanayi iģletmesi bulunmaktadır. Bilecik te mevcut sanayi iģletmelerinin çoğunluğu il merkezi ve Bozüyük ilçe merkezinde bulunmaktadır. Bu iģletmelerde kiģi istihdam edilmektedir. Toprak sanayinde; seramik, yer karosu ve refrakter malzemeleri yapımında büyük bir aģama kaydedilmiģtir. Bu sanayi kolunda kurulu bulunan iģletmeler en fazla iģ gücü istihdam eden sektör durumundadır. Bilecik ili ipekçilik ve Ģerbetçiotu üretimi yönünden önemli bir potansiyele sahip olmasına karģın pazarlama sorunu nedeniyle eski canlılığını kaybetmiģtir. Orman ürünleri ve mobilya sanayi, kâğıt ve kâğıt ürünleri ve basım sanayi, kimya-petrol, kömür, kauçuk, plastik ürünleri sanayi ile ilgili olarak küçük ölçekli Ģirketler kurulmuģtur. Ġlde bulunan mermer, kil ve kaolen hammaddeleri dolayısıyla seramik ve mermercilik sektörü geliģmiģtir. Ayrıca beyaz, gri ve yeģil renkli oniks mermerlerine rastlanmaktadır. ĠĢletilmesi henüz ekonomik bulunmayan kromit, magnezit ve antinomit yanında, önemli rezervlere sahip kuvars kumu, talk ve kum ocakları ilin diğer maden zenginlikleridir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Gerek ilin sahip olduğu coğrafi konum, gerekse son yıllarda ülke ekonomisindeki iyileģmelere bağlı olarak özellikle ihracata yönelik özel sektör yatırımlarında artıģ görülmektedir. Ġl metalik olmayan maden yatakları bakımından önemli ve zengin rezervlere sahiptir. Zengin mermer yataklarına bağlı olarak ilde mermercilik endüstrisi büyük bir oranda geliģme sağlamıģtır. Ġlde çıkarılan mermerler ülkemiz doğal taģ ihracatında, önemli bir yere sahiptir. Söz konusu mermerlerin bir kısmı çevre illerde kurulu fabrikalara sevk edilerek ve bir bölümü de ilde kurulu bulunan fabrikalarda iģlenerek yurt içi ve yurt dıģı pazarlara gönderilmektedir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a. Türkiye Sanayisi ve Bilecik Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesi nde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesi nde, %14 ü Ege Bölgesi nde, %8 i Akdeniz 63

64 Bölgesi nde, %6 sı Karadeniz Bölgesi nde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesi ndedir. Bilecik ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 237 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi geliģmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır. Marmara bölgesindeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, % 65 ile Ġstanbul ilk sırada yer almaktadır. Ġstanbul ilini takip eden iller sırasıyla Bursa(%17), Kocaeli(%5), Tekirdağ(% 3), Balıkesir(% 3), Sakarya(% 2), Çanakkale(%1), Kırklareli(% 1), Edirne(% 1), Bilecik(% 1), Yalova(% 1) olarak görülmektedir. b. Bilecik Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Bilecik ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımı Ģöyledir: % 38 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 18 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 10 Gıda ürünleri imalatı, % 6 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç), % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerin imalatı, % 2 Motorlu kara taģıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 1 Mobilya imalatı, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 1 Diğer (madeni yağ geri kazanımı, elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, makine ve ekipmanların kururlum ve onarımı,kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, deri ve ilgili ürünlerin imalatı, içecek imalatı). c. ÇalıĢan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bilecik ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı tür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 36, çalıģan sayısı 665 tir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 96, çalıģan sayısı tir. d. Genel Değerlendirme Bilecik ilinde sanayide çalıģanların, %43 ü diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, %13 ü diğer madencilik ve taģocakçılığı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 80 i iģçi, % 4 ü mühendistir. Bilecik ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin % 27 si mikro ölçekli, % 47 si küçük ölçekli, %19 u orta ölçekli, % 7 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - EczacıbaĢı Yapı Gereçleri Sanayi ve Ticaret Vitra Seramik Grubu Bozüyük Tesisleri - Vitra Karo Sanayi ve Ticaret Bozüyük Fabrikası - Porland Porselen Sanayi ve Ticaret A.ġ - Türk Demirdöküm Fabrikaları Bozüyük Tesisleri - Ercan Seramik Sanayi Turizm ve Ticaret Bilecik ġubesi 64

65 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım sektöründe yapılabilecek yatırımlar: Seracılık ve meyvecilik, Yem ve yem bitkileri üretimi, Soğuk hava depoları oluģturulması. Hayvancılık sektöründe yapılacak yatırımlar: Besicilik, Et iģleme tesisleri, Süt ve süt ürünleri tesisleri oluģturulması. Orman ürünleri sanayinde yapılacak yatırımlar: Kapı ve pencere üretimi, Parke üretimi. Madencilik sektöründe yapılacak yatırımlar: Daha verimli mermer yataklarının belirlenmesi ve iģletilmesi. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda sanayinde yapılacak yatırımlar: Süt ve süt ürünleri üretimi, Et ve et ürünleri üretimi, Sebze ve meyve üretimi. Tekstil sektöründe yapılacak yatırımlar: Hazır giyim üretimi, Ġp ve kumaģ üretimi. Madeni eģya sanayinde yapılacak yatırımlar: Hırdavat malzemeleri, Tıbbi aletler. Alternatif yatırım konuları: Rüzgar enerjisi üretimi. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ġlin DıĢ Ticaretine Konu Sektörler Seramik sektörü Mermer sektörü Ġlin DıĢ Ticaretine Konu Olabilecek Sektörler Metal-makine sektörü Tarım ve gıda sektörü Bilecik Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz)

66 Bilecik Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) BĠLECĠK ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Bilecik ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 3 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. Bilecik ilinde 6 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %31 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Osmaneli OSB de %50 indirimli, -Pazaryeri OSB de %50 indirimli, -Söğüt ilçesindeki Söğüt OSB de ise %50 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Bilecik I. Organize Sanayi Bölgesi : 138 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 43 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin hepsi üretime geçmiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demirdıģı metal ve kimya sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. Pazaryeri Organize Sanayi Bölgesi : 100 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 28 adet sanayi parselinin 6 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi üretim, 2 adedi inģaat aģamasındadır. 22 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 370 kiģi istihdam edilmektedir. MüteĢebbis Heyet imkanları ile tamamlanmıģtır. Osmaneli Organize Sanayi Bölgesi : 97 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 14 adet sanayi parselinin, 13 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 6 adedi inģaat, 7 adedi proje aģamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiģtir. 66

67 b.sanayi Siteleri Bilecik ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BĠLECĠK BOZÜYÜK SS BĠLECĠK BOZÜYÜK (II. BÖLÜM) SS BĠLECĠK MERKEZ SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Mevcut kurulu kapasitenin kullanılmayan bölümünün ekonomiye kazandırılması için fabrikaların teģvik kapsamına alınması gerekmektedir. Söğüt, Osmaneli ve Pazaryeri OSB lerindeki alt yapı sorunlarının bir an önce tamamlanarak, Bilecik ilinde yapılacak yatırımların tek bir merkezden yönlendirilmesi ve yatırım için yurt içi ve yurt dıģı fuarlarda tanıtımının yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Nitelikli iģgücü ve istihdam sorununa çözüm olarak; mesleki ve teknik eğitim, il ihtiyaçlarına göre yeniden yapılandırılıp geliģtirilerek iģ gücü niteliğinin artırılmalıdır. Mesleki eğitim ve iģveren entegrasyonu sağlanmalı; staj, uygulamalı eğitim, ortak uygulama merkezleri alanları ile istihdam garantili kursların sayısı arttırılmalıdır. ĠĢletmelerde kurumsallaģmanın sağlanmasına yönelik olarak; kurumsal kaynak planlaması, sertifika(iso, 9001, iģ güvenliği vb.) alımlarının teģvik edilmesi ve verimlilik sistemlerinin kullanımı yaygınlaģtırılmalıdır. Sanayi iģletmelerinde, Ar-Ge ve yenilikçilik çalıģmaları arttırılmalıdır. KuruluĢların iģbirliği etkinliği, yeni oluģumların sayısı ile endüstriyel tasarım, faydalı model ve patent sayısının artırılmasına yönelik firmalara bilinç oluģturulması için gerekli eğitimler verilmelidir. GiriĢimciliğe yönelik finansal kaynaklara ulaģımı kolaylaģtırmak için teknik destek verilmesi (AB destekleri, TÜBĠTAK destekleri, hibe programları gibi) ve markalaģmaya yönelik eğitim, danıģmanlık ve tanıtım faaliyetlerinin yaygınlaģtırılması gerekmektedir. Üniversite-sanayi iģbirliği için uygun ortam sağlanması yönünde çalıģmalar devam etmektedir. TaĢımacılığın ağırlıklı olarak karayolu ağına yüklenmesi, taģıma türleri arasında dengesiz ve verimsiz bir ulaģım sisteminin oluģmasına sebep olmaktadır. Karayolu, demiryolu, denizyolu (limanlar) ve havayolu arasında entegrasyon sağlanmalı ve ilde kurulacak olan lojistik köy projesi hızlandırılmalıdır. Katı atık bertaraf ve depolama sistemlerinin iyileģtirilmesi, geri kazanımın yaygınlaģtırılması, çevreye duyarlı sanayi yapısı oluģturulması ve yenilenebilir enerji potansiyelinin kullanılması gerekmektedir. Aynı sektör grubunda faaliyet gösteren tesislerin yer aldığı OSB lerin kurulması, sanayinin sektörel olarak dağılımını toplulaģtıracak ve kaynakların verimli olarak 67

68 kullanılmasını sağlayacaktır. Ayrıca görüntü ve çevre kirliliğini en aza indirgeyerek yatırımların homojen olarak dağılımını sağlayacaktır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Bursa-EskiĢehir-Bilecik Kalkınma Ajansı Vizyon:Bölgesinde sürdürülebilir kalkınmaya öncülük ederek ulusal kalkınma vizyonuna katkı sağlayan, bölgesel kalkınmada ulusal ve uluslararası alanda tanınan, saygın ve etkin bir kurum olmak. Misyon:Bölgesinde sürdürülebilir kalkınmayı hızlandırmak ve bölge içi geliģmiģlik farklarını azaltmak amacıyla, yerel düzeyde iģbirlikleri geliģtirip koordinasyon sağlayarak bölgesel kalkınmayı planlamak, yönlendirmek ve desteklemek. Strateji : YaĢayan tarihi, kültürü ve doğasıyla turizmde çekim merkezi; giriģimci ruhuyla lider; yenilikçi ve bilgi odaklı sanayi ve tarımıyla Avrupa nın en rekabetçi üretim merkezi; çevreye ve insana duyarlı müreffeh bir bölge ile bölgedeki potansiyelin en üst düzeyde harekete geçirilmesi hedeflenmektedir. Bölgenin sahip olduğu rekabet gücünü küresel geliģmeler ekseninde ulusal düzeyden uluslararası düzeye taģırken, sosyal ve çevresel bileģenleri de göz ardı etmeyen sürdürülebilir bir kalkınma hedefi benimsenmektedir. GeliĢme eksenleri 6 baģlık altında belirlenmiģtir: 1. Sanayide Verimlilik ve Rekabetçilik 2. Tarımda Verimlilik ve Kırsal Kalkınma 3. Turizmde ÇeĢitlilik 4. Sosyal Kalkınma ve Ġstihdam 5. Sürdürülebilir Çevre ve Enerji 6. UlaĢım ve Lojistik 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO FAALĠYETĠN ADI 1. Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler -Ar-Ge Merkezi kapsamında 2. Ġlde Devam Eden ĠĢler -SAN-TEZ projesi kapsamında ġeyh Edebali Üniversitesine ait 2 proje AÇIKLAMALAR -1 iģletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verildi. -Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 68

69 12 BĠNGÖL 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Bingöl ilinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi sektöründe önemli ve büyük ölçekli tesis bulunmamaktadır. Atölye tipi sanayi faaliyeti hakimdir. Ġlde sanayi oldukça düģük yoğunlukta geliģmektedir. Ancak yeni teģvik kararının yayımlaması ile birlikte, profesyonel anlamda yatırım yapmak isteyen giriģimci sayısında artıģ olmuģtur. Ġlin coğrafi Ģartları gözönünde bulundurulduğunda yatırımcıya yer tahsis etme konusunda sıkıntı yaģandığı gözlenmektedir. Bingöl ilinde tarıma dayalı sanayinin farklı dallarında toplam 21 iģyerinde 334 kiģiye istihdam sağlanmaktadır. Ayrıca bal üretiminde önemli bir potansiyele olmasına karģın üretim istenilen düzeye ulaģamıģtır. Maden, taģ ocakları ve yapı elemanları sektörlerinde toplam 30 iģyerinde 1278 kiģiye istihdam sağlanmaktadır. Diğer sektörlerde ise toplam 9 iģyerinde 237 kiģi istihdam edilmektedir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Bingöl, coğrafi konum itibariyle bölge illerinin merkezi konumunda bulunması nedeniyle önemli bir ticari avantaja sahiptir. Çevre illerin büyük bir kesimi ticari iliģkilerini Bingöl ili üzerinden sağlamaktadır. Bingöl de ticaret, küçük esnaf veya iģletmelerden meydana gelen, ağırlıklı olarak tarımsal ve hayvansal ürünler, gıda maddeleri, giyim, ev araç ve gereçleri, inģaat malzemeleri ile diğer tüketim mallarının alım ve satımlarının yapıldığı bir yapı arz etmektedir. Ġlde üniversitenin açılması, yeni ticari alanların oluģması gereksinimi doğurmuģtur. Hayvancılık sektöründe dünya çapında bir iģletmenin ilde yatırım kararı almıģ olması, il ticaretine önemli bir katkı sağlayacaktır. Dikme Köyü nde inģaatına baģlanmıģ olan kayak merkezi, il turizmine katkı sağlayacağı gibi ticarete de canlılık getirecektir. Ilıcalar Beldesi nde bulunan Ģifalı kaplıcalara, Bingöl Üniversitesi tarafında yapılacak yatırım ile hem ilin tanıtımı sağlanacak hem de ticaret artacaktır. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Bingöl Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Bingöl ilinde sanayi siciline kayıtlı iģletmesi sayısı 47 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi geliģmemiģ iller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %29 luk bir oran ile Malatya ilk sırada yer almaktadır. Malatya ilini takip eden iller sırasıyla; Elazığ(%18), Erzurum(%13), Erzincan(%9), Van(%9), Ağrı(%5), Kars(%3), Bingöl(%3), Bitlis(%3), MuĢ(%2), Ardahan(%2), Iğdır(%2), Hakkari(%1) ve Tunceli(%1) olarak görülmektedir. 69

70 b.bingöl Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Bingöl ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %36 gıda ürünleri imalatı, %17 diğer madencilik taģocakçılığı, %15 diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri yer almaktadır. Diğerleri sırasıyla; % 9 Ana metal sanayi, % 4 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 3 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi dağıtımı % 2 Diğer ulaģım araçların imalatı, % 2 Kauçuk plastik ve ürünleri imalatı, % 2 Metal ürünleri imalatı, % 2 Kok kömürü ve rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 2 Diğer madencilik ve taģoçakçılığı. c.çalıģan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bingöl ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 5, çalıģan sayısı 76 dır. d.genel Değerlendirme Bingöl ilinde yerel hammadde kaynaklarına dayalı bir sanayi yapılanması görülmektedir. Sanayi iģletmelerinin %59 u diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, %16 sı gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi iģletmelerindeki istihdamın %82 si iģçi, % 3 ü mühendistir. Bingöl ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %36 sı mikro ölçekli, %53 ü küçük ölçekli, %9 u orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Özaltın ĠnĢaat Ticaret ve Sanayi A.ġ - Bingençtuğ Tuğla Kiremit ve Benzeri ĠnĢaat Malzemeleri A.ġ - Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Bingöl Kombinası Müdürlüğü A.ġ - EÜAġ Özlüce Hidro Elektrik Santrali A.ġ - Binler Tekstil Gıda ĠnĢaat Hayvancılık Turizm Yakıt Sanayi ve Ticaret Ltd. ġti 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Beton santralleri, kaya ocağı iģletmeciliği, kum yıkama eleme tesisleri, tuğla fabrikası, bims fabrikası, beton boru fabrikaları, parke fabrikaları, karo imalatları, kaliteli asfalt üretimi için BSK (sıcak asfalt) fabrikası, gıda fabrikaları, reçel fabrikası, kuru gıda fabrikaları, alüminyum iģleme tesisi, sac üretim fabrikası, un fabrikası, yem fabrikası, tekstil atölyesi gibi yatırımlar bulunmaktadır. Son yıllarda kaliteli bal üretimi artmıģ, çevre illere ve yurt dıģına ihracat yapılmaya baģlanmıģtır. Kiğı Barajı, Yayladere Barajı, Kiğı, Kalehan-1, Kalehan-2, Peri Suyu, Uzunsavat Barajı ve Kumdere gibi tamamlanmıģ ve devam eden HES projeleri bulunmaktadır. Ilıcalar da yapılması planlanan termal otel, sağlık merkezi ve Turizm-Otelcilik Meslek Yüksekokulu turizm sektörüne katkı sağlayacaktır. 70

71 Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Seramik üretimi, Termik santral yatırımı, Tekstil sektörü Çimento fabrikası ve alçı fabrikası yatırımları, Mermer ocakları, Demir madeninin iģlenmesi, Hayvancılık, Tarıma dayalı sanayinin geliģtirilmesi, Seracılık, Meyve suyu (konsantre) üretim tesisleri, Reçel ve marmelat üretim tesisleri, Bisküvi ve gofret üretim tesisleri, Karma yem üretim tesisleri, Entegre süt iģleme tesisleri, Entegre et iģleme tesisleri, Alternatif arıcılık ürünlerine yönelik tesisler, Kaplıca suyu ve maden suyu gibi doğal kaynakların iģlenmesine yönelik yatırımlar, Yapı malzemeleri ve mobilya sektörleri. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Suudi Arabistan a mermer, Almanya ya bal ve Gürcistan a manganez madeni ihraç edilmektedir. Bingöl Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Ġhracat Yıl Firma Sayısı (Ocak-Temmuz) Ġhracat Ġhracat Değeri (1.000 USD) Bingöl Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 Usd) (Ocak-Temmuz) BĠNGÖL ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Bingöl ili kalkınmada öncelikli yöre kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %1 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 5 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. Bingöl ilinde 1 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %68 dir. 71

72 Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; Bingöl OSB de %100 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Merkez I Organize Sanayi Bölgesi : 76 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 37 adet sanayi parselinin 35 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 12 adedi üretim, 13 adedi inģaat, 10 adedi proje aģamasındadır. 2 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 120 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve demirdıģı metal sanayidir. b.sanayi Siteleri Bingöl ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredilerin faiz oranı yıllık %1 dir. Kredinin vadesi, inģaat bitiminden sonraki 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BĠNGÖL MERKEZ SS BĠNGÖL MERKEZ (II.BÖLÜM) SS BĠNGÖL SOLHAN SS (DAP) TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ ĠĢ gücünün niteliğini geliģtirmeye yönelik teorik ve pratik eğitim programlarının yapılması, Yeni istihdam alanları oluģturacak yatırımların yapılması, Kamu, özel sektör, üniversite ve sivil toplum kuruluģları arasındaki iģbirliğinin geliģtirilmesi, Yeni sanayi bölgelerinin oluģturulması ve OSB, KSS altyapı eksikliklerinin giderilmesi, ĠĢbirliği, yenilikçilik ve Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması, UlaĢım ve lojistik olanaklarının geliģtirilmesi, Özellikle büyük firmaların ihracata yönlendirilmesi, bu konuda danıģmanlık hizmetlerinin yürütülmesi, Öne çıkan ürünlerinin markalaģması üzerine çalıģılması, Sosyal olanakların artırılması ve göçün önlenmesi, Tanıtım, reklam ve pazarlama gibi konularda iģletmelere eğitim ve destek verilmesi gerekmektedir. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Fırat Kalkınma Ajansı Vizyon: GiriĢimci ve yenilikçi yaklaģımlarla, kaynaklarını etkin ve çevreye duyarlı biçimde kullanan; istihdam imkanlarını geliģtiren; eğitim, turizm, tarım gibi öncelikli sektörlerde ve sosyal yaģam alanlarında tercih edilen bir bölge olmak. 72

73 Misyon: Sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek için gereken plan, program ve araçları hazırlayarak paydaģlarıyla birlikte uygulamaktır. Stratejik Amaçlar ve Temel Hedefler: 1. Sosyal yapının ve beģeri sermayenin güçlendirilmesi Ġstihdamın artırılması, Dezavantajlı grupların yaģam kalitesinin artırılması, Toplumsal dayanıģmanın ve iģbirliği kültürünün geliģtirilmesi, Eğitim düzeyinin yükseltilmesi. 2. Tarım ve gıda sektörlerinin geliģtirilmesi Verimliliğin artırılması, Ürün değerinin artırılması, ĠĢbirliğinin geliģtirilmesi. 3. Sanayi ve hizmet sektörlerinin geliģtirilmesi ĠĢletmelerin pazarlama ve satıģ yeteneklerinin artırılması, Sanayi bölgelerinin altyapılarının geliģtirilmesi, Verimliliğin ve katma değerin artırılması, Turizmin geliģtirilmesi. 4. Teknik altyapının geliģtirilmesi UlaĢım altyapısının geliģtirilmesi, Doğalgaz ve atık su arıtma altyapılarının geliģtirilmesi. 5. Kırsal kesimde yaģam kalitesinin artırılması Kırsal alanda ekonomik geliģimin sağlanması, Kırsal alanda teknik altyapının iyileģtirilmesi, Sosyal olanakların geliģtirilmesi. 6. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması Çevrenin korunması, Bölgedeki doğal kaynakların verimli kullanılması, Enerji üretim kaynaklarının çeģitlendirilmesi, Afet yönetiminin güçlendirilmesi. 73

74 13 BĠTLĠS 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Bitlis ili sanayi sektöründe; gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik ve taģ ocakçılığı ve bitkisel üretim ilk sıralarda yer almaktadır. Sözkonusu sektörlerde üretim yapan toplam 31 firma bulunmaktadır.bunların 15 adedi tüketim malları, 4 adedi ara malı, 3 adedi yatırım malı ve 9 adedi de diğer sanayi malları üretim alanlarında faaliyet göstermektedir. Bitlis maden yatakları bakımından zengin bir ilimizdir. Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü nün il ve yakın çevresinde yaptığı çalıģmalar sonucunda, önemli endüstriyel hammadde ile metalik maden yatak ve zuhurları ortaya çıkarılmıģtır. Ġlde belirlenmiģ endüstriyel hammadde kaynakları baģta pomza, perlit ve çimento hammaddeleri olmak üzere, disten, fosfat, kuvarsit ve grafittir. Bitlis ili bulunduğu jeolojik yapısı gereği ve volkanik bir alan üzerinde kurulu olması nedeniyle özellikle perlit ve pomza yatakları bakımından önemli potansiyele sahiptir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Sosyo-ekonomik geliģmiģlik sıralamasına göre 81 il içerisinde Bitlis 79. sıradadır. Ġlde orta büyüklükte sayılabilecek nitelikte bir kaç firma haricinde tüm iģletmeler mikro ölçeklidir. Mevcut orta büyüklükteki iģletmeler; et ürünleri iģleme, süt iģleme, yapı malzemeleri üretimi, tekstil gibi sektörlerde faaliyet göstermektedir. Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörünün öne çıktığı Bitlis te alt sektörler itibariyle ele alındığında ise, sadece unlu mamuller ve öğütülmüģ tahıl ürünleri sektörlerinin ağırlıklı olduğu görülmektedir 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Bitlis Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Bitlis ilinde sanayi siciline kayıtlı iģletmesi sayısı 40 tır. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi geliģmemiģ iller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %29 luk bir oran ile Malatya ilk sırada yer almaktadır. Malatya ilini takip eden iller sırasıyla; Elazığ(%18), Erzurum(%13), Erzincan(%9), Van(%9), Ağrı(%5), Kars(%3), Bingöl(%3), Bitlis(%3), MuĢ(%2), Ardahan(%2), Iğdır(%2), Hakkari(%1) ve Tunceli(%1) olarak görülmektedir. b.bitlis Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Bitlis ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında; gıda ürünleri imalatı %28, diğer madencilik ve taģ ocakçılığı %28, diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri %12 ile ilk sıralarda yer almaktadır. Diğerleri sırasıyla; % 5 Elektrik, gaz, buhar, havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, % 5 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, 74

75 % 5 Kauçuk plastik ve ürünlerin imalatı, % 5 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 3 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 2 Ana metal sanayi, % 2 Ġçeçek imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı. c.çalıģan Sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bitlis ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı toplam 774 tür. Ar-Ge birimi bulunan sanayi iģletmesi sayısı ve çalıģan sayısı 3 tür. Kalite kontrol birimi bulunan sanayi iģletmesi sayısı 11, çalıģan sayısı 14 tür. d.genel Değerlendirme Bitlis ilinde sanayi, yerel hammadde kaynaklarına uygun bir geliģme göstermiģtir. Sanayide çalıģanların %57 si diğer metalik olmayan minerallerin imalatında, %21 i gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Ġstihdamın %85 i iģçi, %4 ü ise mühendistir. Bitlis ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %40 ı mikro ölçekli, %50 si küçük ölçekli, %10 u ise orta ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Mermer Petrol Ürünleri Kaynaksu ve ġiģeleme ĠnĢaat Nakliye Taah. - Hacıbaba Temizlik Gıda ĠnĢ. Elkt. San. ve Tic. Ltd. ġti - Gençpolat Orman Ürünleri ve Mermer San. Tic. Ltd. ġti - Adabağ Yapı Sanayi A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Hayvancılık sektöründe yapılabilecek yatırımlar: Et ve süt ürünleri üretim tesisi. Madencilik sektöründe yapılabilecek yatırımlar : Pomza taģı üretim tesisi, mermer iģleme tesisi. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar TaĢ iģlemeciliği ve mermer imalatı. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Bitlis Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Yapan Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz )

76 Bitlis Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Yapan Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak- Temmuz ) BĠTLĠS ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Bitlis ili Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık % 1 dir Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 5 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. Ġlde tamamlanan OSB projesi bulunmamaktadır. b.sanayi Siteleri Bitlis ili kalkınmada öncelikli yöre kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredilerin faiz oranı yıllık %1 dir. Kredinin vadesi, inģaat bitiminden sonraki 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BĠTLĠS AHLAT SS BĠTLĠS AHLAT (SELÇUKLU) BĠTLĠS MERKEZ SS BĠTLĠS TATVAN SS BĠTLĠS GÜROYMAK TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Organize Sanayi Bölgesi nin bir an önce üst yapılarının tamamlanarak iģletmecilere verilmesi gerekmektedir. Üniversite-Sanayi iģbirliğinin sağlanabilmesi için üniversiteler ile protokol yapılmalıdır. Ġlde sanayi iģletmelerinin Ar-Ge konusundaki bilgi eksikliğinin giderilmesi gerekmektedir. Ayrıca iģletmelerin ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabet edebilmeleri için Ar-Ge faaliyetlerine hız kazandırılmalıdır. ġirketlerin rekabet gücünü artırmak için marka bir hedef haline getirmeli ve tanıtım noktasında markalaģmanın önemli olduğu bilinci oluģturulmalıdır. Ġlde, KOSGEB in ivedilikle kurulması ve giriģimcilerin bilgilendirilerek desteklerden faydalanmalarının sağlanması gerekmektedir Yeni bir arazi tespit edilerek, hem Bitlis il merkezine, hem de Tatvan ilçesine hitap edecek yeni bir KSS kurulması gerekmektedir. Ġlin lokomotif sektörü olan bims (briket) imalatçılarına yeni bir faaliyet alanı tahsis edilmelidir. 76

77 Elektrik kesintileri ve kayıplar, sanayi iģletmelerinin verimli bir Ģeklide çalıģmasını engellemektedir. Elektrik dağıtım Ģebekesinin bölgenin coğrafi Ģartlarına ve ihtiyacına cevap verebilecek Ģekilde yenilenmesi gerekmektedir. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı: Vizyon:Yer altı ve yer üstü zenginlikleri ile beģeri sermayesini katılımcı bir anlayıģla harekete geçirerek, 2023 yılında sosyal ve ekonomik refahını ülke ortalamasının üzerine çıkarmıģ ve bu refahtan her bireyin adil bir Ģekilde faydalandığı, doğayla barıģık bir bölge olmaktır. Misyon: Bölgesinde yerel potansiyelleri, kaynakları ve imkânları katılımcı bir yaklaģımla harekete geçirerek sürdürülebilir bir kalkınmayı sağlamaktır. 77

78 14 BOLU 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Bolu ili ekonomisinde tarım, ticaret, sanayi ve hizmetler sektörleri ön plana çıkmaktadır. Tarımsal faaliyetlerin büyük bir bölümünü hayvancılık oluģturmaktadır. Hayvansal üretim içerisinde kanatlı hayvancılık sektörü, en önemli faaliyet alanıdır. Mevcut sanayi yapısı içinde en büyük paya sahip olan sektör, yine tarıma dayalı nitelikteki kanatlı hayvancılık ve beyaz et endüstrisidir. Türkiye beyaz et üretiminin yaklaģık % 30 u Bolu'dan sağlanmaktadır. Ġl sanayinde önemli bir yere sahip olan ağaç iģleri ve orman ürünleri sektöründe faaliyet gösteren kuruluģlar, kent merkezindeki Organize Sanayi Bölgesi nde yoğunlaģmıģ durumdadır. Mudurnu ve Mengen ilçelerinde de büyük çaplı üretim yapan kuruluģlar bulunmaktadır. Saçaklı metal sanayi olarak adlandırılan sanayi sektöründe, fırın üretimi yapan Arçelik A.ġ. ve yan kuruluģları ilde faaliyet göstermektedir. Söz konusu sektör, dumansız sanayi niteliğiyle çevreyle barıģık bir sektördür. Gerede ilçesinde yerleģik, güçlü bir deri sanayi sektörü bulunmaktadır. 130 dolayında üretici kuruluģun faaliyet gösterdiği sektörde, kiģiye istihdam olanağı sağlanmaktadır. Ġlde; tekstil, cam, çimento, beton üretimi yapan kuruluģlar da bulunmaktadır. Ġlin sanayi ürünleri; beyaz eģya, metalden mamul eģya, parça ve makine, sunta, suntalam, MDF, kereste, mobilya, palet, parke, laminat, tekstil, deri ve hazır giyim ürünleri, beyaz et ve hindi eti, cam ve temperli cam, çimento, beton, gıda maddeleri ve süt ürünleridir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Bolu ilinin ticaret sektöründe avantajlı olduğu hususlar; Ġstanbul ve Ankara arasında bulunması, coğrafi konumu, pazarlara ve limanlara yakınlığı dolayısıyla ulaģım ve nakliye kolaylığı, Orman ürünleri sanayinin geliģimi için elveriģli bir ortam sunması, Gerede ilçesinde deri ve deri ürünleri sanayisinde geliģmiģ yapı, Eğitimli ve dinamik bir nüfusun varlığı, Nitelik itibariyle sanayi sektörünün çevreye duyarlı bir yapıda olması, Ġhracat-ithalat oranının ihracat lehine fazla vermesi, Elginkan Vakfı Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi nin Organize Sanayi Bölgesi nde faaliyetine devam ediyor olması, Kent merkezinde 1, Gerede Ġlçesinde 2, Yeniçağa ilçesinde 1 olmak üzere 4 adet Organize Sanayi Bölgesi nin varlığı, Sanayi yapılanmasının kent merkezi dıģında yerleģmiģ bulunması, YaĢanan ekonomik krize rağmen kapanan iģletme sayısının yok denecek kadar az olması, Yeni teģvik paketinin getirdiği olanaklara rağmen ilin sanayi yapısını koruması, Doğalgaz kullanımının baģlamasıyla birlikte enerji maliyetlerinde yaģanan iyileģme, Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi bünyesinde TEKMER in faaliyete geçirilmesi ve Teknopark ın kurulması olarak sıralanabilir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Bolu Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz 78

79 Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Bolu ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 318 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi geliģmekte olan iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %19 luk bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Samsun ilini takip eden iller sırasıyla; Düzce(%10), Trabzon(%10), Çorum(%10), Bolu(%7), Kastamonu(%6), Ordu(%5), Rize(%5), Amasya(%4), Tokat(%4), Zonguldak(%4), Karabük(%4), Sinop(%3), Giresun(%3), Bartın(%3), GümüĢhane(%1), Artvin(%1), Bayburt(%1) olarak görülmektedir. b.ġģletmelerinin Sektörel Dağılımı Bolu ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %33 deri ve ilgili ürünlerin imalatı, %16 gıda ürünleri imalatı, %9 ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç) sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aģağıdaki sektörler takip etmektedir: % 5 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 5 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekip.imalatı, % 5 Tekstil ürünleri imalatı, % 4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizatı hariç), % 3 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Motorlu kara taģıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 2 Kömür ve linyit madenciliği, %1 Kok kömürü, rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, % 1 Ġçecek imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği. c.çalıģan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bolu ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 24, çalıģan sayısı 108 dir. d.genel Değerlendirme Sanayide çalıģanların, %35 i gıda ürünleri imalatı %15 i elektrikli teçhizat imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın %86 sı iģçi, %3 ü mühendistir. Bolu ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin % 52 si mikro ölçekli, % 35 i küçük ölçekli, %10 u orta ölçekli, %3 ü büyük ölçekli iģletmelerdir Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler - Arçelik Aġ. Bolu PiĢirici ve Isıtıcı Cihazlar ĠĢletmesi - Beypi Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Er Piliç Entegre Tavukçuluk Üretim Pazarlama ve Ticaret Ltd. ġti - Yeni Dünya Tekstil Sanayi ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Jeo-termal seracılık, jeo-termal enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, Torf üretimi, 79

80 Mantar yetiģtiriciliği, Tavuk besi çiftliklerinin modernizasyonu, Meyve ve sebze paketleme tesisi, Dağ ve yayla turizmi, Kongre turizmi. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Gıda sanayinde yapılabilecek yatırımlar: Meyve ve sebze üretimi, Patates cipsi ve mısır çerezi üretimi-niģasta, patates unu üretimi, Et kombinası. Tarım sektörüne yönelik yatırımlar : Tarım araçları ve gübre üretim tesisleri kurulması. Deri sanayinde yapılabilecek yatırımlar: Deri ve suni deri terlik üretim tesisi, Ayakkabı ve sandalet üretim tesisi, Deri çanta, kemer üretim tesisi, Deri atıklarından boncuk tutkal üretim tesisi, Deri hazır giyim imalatı tesisi, Orman ürünleri sanayinde yapılabilecek yatırımlar: Ağaç vidası, Sunta vidası imalatı tesisi, ĠnĢaat sektörü, Mıcır üretim tesisi. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olan Sektörleri : Gıda, metal, orman, tekstil, elektrik cihazları, cam, deri,kimya, plastik ve toprak ürünleri sanayi oluģturmaktadır. Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olabilecek Potansiyeli : Ġlin 2011 yılı sektör bazında ihracat rakamlarına göre ; %61 makine ve madeni eģya, %17 gıda, %7.5 tekstil, %6.5 orman ve %4 cam ürünleri sanayi ilk sıralarda yer almaktadır. Bolu Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Bolu Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz)

81 6.BOLU ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Bolu ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 3 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. Bolu ilinde 4 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı; karma OSB lerde %31 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Gerede OSB de %50 indirimli, -Gerede Deri OSB de %50 indirimli, -Yeniçağa ilçesindeki Yeniçağa OSB de ise %50 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Bolu Karma ve Tekstil Ġhtisas Organize Sanayi Bölgesi : 149 hektar büyüklüğünde olup, 139 hektarlık alan kredilendirilmiģtir. 60 hektarlık kısmı 1993 yılında, 79 hektarlık 2011 yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 92 adet sanayi parselinin, 67 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 60 adedi üretim, 2 adedi inģaat, 5 adedi proje aģamasındadır. 25 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman, demirdıģı metaller ve dokuma-giyim sanayidir. Gerede Organize Sanayi Bölgesi : 71 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 48 adet sanayi parselinin, 30 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 7 adedi üretim, 3 adedi inģaat, 20 adedi proje aģamasındadır. 18 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 300 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman, dokuma ve kimya sanayidir. b.sanayi Siteleri Bolu ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BOLU GEREDE SS BOLU MENGEN SS BOLU MERKEZ SS BOLU MERKEZ II (YENĠ) SS BOLU YENĠÇAĞA SS TOPLAM

82 7.ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Ġlde Gümrük Müdürlüğü'nün kurulması üretim ve ihracat potansiyelini geliģtirecektir. Kanatlı hayvancılık sektörünün doğal atığı konumundaki tavuk gübresinin il genelindeki yıllık miktarı 150 bin ton civarındadır ve çevre açısından önemli bir sorun haline gelmiģtir. Tavuk gübresini çevre kirliliğine yol açan bir unsurolmaktan çıkarılması, enerjiye dönüģümünün sağlanması ve organik gübre haline getirilmesine ihtiyaç vardır. Tarıma dayalı sanayi sektörlerinin teģvik edilmesi ve tarım reorganizasyonunun yapılması gerekmektedir. Gerede ilçesinde bulunan Karma OSB deki boģ parsellere yatırım yapılmalıdır. Orman ürünleri sanayi, katma değeri yüksek mobilya sanayisine dönüģtürülmelidir. GiriĢimci sayısının artırılması ve tekno giriģim sermaye desteğinin hedef kitlelere daha etkin olarak duyurulması sağlanmalıdır. Ana sanayi ile yan sanayi arasında iģbirliği, dayanıģma ve ortaklık kültürünün geliģtirilmelidir. Ġlde istihdamı artırmak ve iģgücü verimini yükseltmek amacıyla, öncelikle sanayinin talep ettiği iģgücü profili ve nitelikli eleman açığı olan sektörler belirlenmelidir.mesleki ve teknik eğitim geliģtirilmeli, sanayinin taleplerini karģılamaya yönelik yeni eğitim programları tasarlanmalıdır. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında öğretim gören öğrenciler özendirilmelidir. Ġl ekonomisinin önemli unsurlarından olan kanatlı hayvancılık sektöründe 5 firma entegre üretim yapmaktadır. Bu sektörün önemli ihracat potansiyeli taģıdığı değerlendirilmektedir. Ürün özelliğinden dolayı, ilde Gümrük Müdürlüğü'nün kurulması, üretim ve ihracat potansiyelini geliģtirecektir. Kanatlı hayvancılık sektörünün doğal atığı konumundaki tavuk gübresinin il genelindeki yıllık miktarı 150 bin ton civarındadır ve çevre açısından önemli bir sorun haline gelmiģtir. Tavuk gübresini toprak su ve hava kirliliğine yol açan konumdan çıkararak enerjiye dönüģtürecek ve toprağa yararlı organik gübre haline getirecek tesislere ihtiyaç vardır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Vizyon: Stratejik konumu ve iģbirliği ağlarından güç alan, çok yönlü ekonomik yapısı ile değer üreten, zengin beģeri potansiyeliyle geleceğe yön veren yaģam kalitesi ile fark yaratan, insan ve bilgi odaklı, yeniliklere açık, küresel rekabette lider ve sürdürülebilirlik kalkınmada marka bölge olmak. Amaçlar: 1.Rekabet gücünün artırılması; Kümelenme stratejilerinin belirlenerek, yatırımların kümelenme stratejilerine göre yönlendirilmesi, Yenilikçilik, ileri teknoloji kullanımı ve kalitenin geliģtirilmesiyle iģletmelerin rekabet gücünün artırılması, Marka ürünlerin geliģtirilmesi, yerel markalaģmanın sağlanması ve tanıtımı, GiriĢimciliğin ve ortaklık kültürünün desteklenmesi, Bölge dıģı iliģkilerin güçlendirilmesi, Turizm stratejisi oluģturulması, çeģitlendirme yoluyla turizmin geliģtirilmesi, 82

83 2.BeĢeri zenginliklerin geliģtirilmesi ; Bölge beģeri kaynaklarına iliģkin analizlerin desteklenmesi, ĠĢgücüne,ekonominin ihtiyaç duyduğu niteliklerin kazandırılması, Projecilik kültürünün geliģtirilmesi, ulusal ve uluslararası desteklerden faydalanma konusunda farkındalığın arttırılması, BiliĢim teknolojilerinin kullanımının toplumun her kesiminde yaygınlaģtırılması, Bilimsel araģtırma, kültürel etkinlik ve eğitim olanaklarının zenginleģtirilmesi, Kentlilik kültürünün geliģtirilmesi, sosyal içermenin ve bütünleģmenin sağlanması. 3.Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması ve teknik altyapının güçlendirilmesi; Çevresel koģulların iyileģtirilmesi, Çevresel kirliliği önleyici projelerin desteklenmesi, Bölgenin ulusal ve uluslararası çevre mevzuatı konusunda bilinçlendirilmesi, Yenilebilir ve temiz enerji üretimi ile enerji verimliliğinin desteklenmesi,enerji maliyetlerinin düģürülmesi, Atık bertarafı ve geri dönüģüm uygulamalarının desteklenmesi, Bölgesel hedefler kapsamında gerçekleģen yatırımlarda altyapı ihtiyaçlarının karģılanması, Nitelikli ĢehirleĢmenin sağlanması, Bölgenin ulaģılabilirliğinin güçlendirilmesi ve ulaģımda çeģitliliğin sağlanması, Afete hazırlık ve afet koordinasyon çalıģmalarının yürütülmesine destek verilmesi. 4.Tarımsal kalkınmanın sağlanması; Bölgesel ürünlerin yetiģtirilmesi, örtü altı tarım, ekolojik tarım, süs bitkileri, sertifikalı fidancılık ve su ürünleri dallarında üretimin ve verimliliğin sağlanması, Verimli tarım alanlarının ve su kaynaklarının korunması ve tarımda Ar-Ge çalıģmalarının desteklenmesi, Tarım-sanayi,tarım-turizm entegrasyonunun sağlanması ve tarımda Ar-Ge çalıģmalarının desteklenmesi, Hayvancılık, kanatlı hayvancılık sektörü ve diğer katma değeri yüksek üretim dallarında üretim ve pazarlama altyapısının geliģtirilmesi ve ürün borsalarının yaygınlaģtırılması, Tarımda örgütlenmenin ve arazi toplulaģtırmanın sağlanması. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA NO FAALĠYETĠN ADI Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler Bolu Teknoloji GeliĢtirme Bölgesi SAN-TEZ projesi kapsamında Abant Ġzzet Baysal Üniversitesinden 1 proje Ar-Ge Merkezi kapsamında Ġlde Devam Eden ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Abant Ġzzet Baysal Üniversitesinden 1 proje AÇIKLAMALAR 2011 yılında faaliyete geçmiģtir. Proje tamamlanmıģtır. 1 iģletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verildi. Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 83

84 15 BURDUR 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Burdur ekonomisi tarım, hayvancılık, tarım makineleri ve gıda sanayisine dayanmaktadır. Mermer sektörü, Burdur Beji markasıyla hızlı bir geliģim göstermiģtir. Bununla birlikte toprak sanayisi, orman ürünleri ve mobilya sanayisi, mermer iģleme makineleri, inģaat yapı sanayisi, tekstil makineleri, silah, plastik damla sulama sanayileri, hazır giyim ve müzik aletleri üretimi de geliģmiģtir. Sanayi Tesislerinin Sektörlere Göre Dağılımı Sektör ġirket Sayısı Maden, tarım ve toprağa dayalı sanayi 182 Gıda ve yem sanayi 69 Makine, metal, madeni eģya sanayi 51 Orman ürünleri 30 Tekstil 4 Mobilya 3 Diğer 25 Burdur, Türkiye genelinde Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığı tarafından hazırlanan sosyo-ekonomik geliģmiģlik endeksi bakımından 28. sıradadır. Ġl ekonomisinin lokomotif sektörlerini tarım-hayvancılık %41 ve buna bağlı et, süt ve tarımsal ürünlere bağlı gıda sanayi oluģturmaktadır. Ġkinci sırada %18 ile sanayi sektörü özellikle mermer sanayi gelmektedir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Sektör % Tarım ve hayvancılık 41 Sanayi 18 Ticaret 12 Turizm-Hizmet 10 Orman 9 Maden 8 Teknoloji 1 Diğer 1 Ġlde ticari hayat çarģı ve sokaklarda yerleģmiģ ticarethanelerde ve imalat, tamiratlarla uğraģan küçük esnaf ve sanatkarlardan ibarettir. Burdur ilinde tekstil sanayi ürünleri, yiyecek, sebze ve meyve diğer illerden temin edilmektedir. Henüz geliģmekte olan ilde dayanıklı tüketim malzemeleri üretilmemekte, zorunlu ihtiyaç maddelerinin ise bir kısmı ilde üretilmektedir. Mermer sektöründe traverten ve Burdur Beji önemli bir yer edinmiģ olup; dünya çapında rağbet görmektedir. Dolayısıyla ihracatın büyük bir kısmı mermer sektöründen sağlanmaktadır. Burdur da silah sanayi Çavdır Ġlçesi nde baģlamıģ olup; bir firma haricinde fazla geliģmemiģtir. 84

85 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Burdur Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Burdur ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 408 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %0.5 lik bir oran ile sanayisi orta geliģmiģ illerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %25 lik bir oran ile Adana ilk sırada yer almaktadır. Adana ilini takip eden iller sırasıyla; Mersin(%19), Antalya(%16), Hatay(%13), KahramanmaraĢ(%11), Burdur(%6), Isparta(%6) ve Osmaniye(%4) olarak görülmektedir. b.burdur Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Burdur ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, %39 luk bir oran ile diğer madencilik ve taģocakçılığı, %18 lik bir oran ile gıda ürünleri imalatı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler de sırasıyla; % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 8 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 6 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç), % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Metal cevherler madenciliği, % 2 Kauçuk ve plastik ve ürünleri imalatı, % 1 Motorlu kara taģıtı,treyler ( römork) ve yarı römork imalatı, % 2 Diğer (kok kömürü ve rafine edilmiģ petrol ürünlerin imalatı, diğer imalatlar, madeni yağ geri kazanım,motorlu kara taģıt bakım ve onarımı, mobilya imalatı, içecek imalatı, ana metal sanayi) c. ÇalıĢan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Burdur ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 18, çalıģan personel sayısı 323 tür. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 57, çalıģan sayısı tür. d. Genel Değerlendirme Burdur ilinde sanayide çalıģanların, %41 i diğer madencilik ve taģocakçılığı, %20 si diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının %85 i iģçi, %2 si mühendistir. Burdur ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %44 ü mikro ölçekli, %47 si küçük ölçekli, %8 u orta ölçekli, %1 i büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - T.ġ.F.Aġ.Burdur ġeker Fabrikası - Portsan Mermer Sanayi Petrol ve Tarım Ürünleri Nakliye Ticaret A.ġ. 85

86 - Fonmersan Antik Mermer Sanayi ve Ticaret - As Çimento Sanayi ve Ticaret A.ġ. - ĠltaĢ ĠnĢaat A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Tarım makineleri, Mermer imalatı, Gıda imalatı, Silah sanayi, Orman ürünleri imalatı, Mobilya imalatı, Plastik sanayi, Tekstil makineleri imalatı, ĠnĢaat malzemeleri imalatı, Dorse imalatı, DıĢ giyim imalatı, GüneĢ enerjisi sistemleri, Kalorifer ve ısıtma sistemleri, Mermer makinaları imalatı, Oto parçası, Toprak sanayi, Kozmetik sanayi, Müzik aletleri. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Burdur Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Burdur Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) BURDUR ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a. Organize Sanayi Bölgeleri Burdur ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 3 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. 86

87 Burdur ilinde 3 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %61 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Burdur OSB de %50 indirimli, -Burdur II. OSB de %50 indirimli, -Bucak ilçesindeki Burdur-Bucak OSB de ise %60 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Burdur Organize Sanayi Bölgesi: 85 hektar büyüklüğünde olup, 70 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 57 adet sanayi parselin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 54 adedi üretim, 1 adedi inģaat, 2 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, piģmiģ kil çimento ve elektriksiz makineler sanayidir. Burdur-Bucak Organize Sanayi Bölgesi: 188 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 127 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 52 adedi üretim, 31 adedi inģaat, 44 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektriksiz makineler ve demirdıģı metaller sanayidir. 88 hektarı müteģebbis heyet imkanları ile tamamlanmıģtır. b. Sanayi Siteleri Burdur ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BURDUR BUCAK SS BURDUR KARAMANLI SS BURDUR MERKEZ (I.BÖLÜM) SS BURDUR MERKEZ (II. BÖLÜM) SS BURDUR MERKEZ (III. BÖLÜM) SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Nitelikli ara eleman yetersizliğine çözüm olarak mesleki eğitim yaygınlaģtırılmalıdır. Ar-Ge faaliyetleri arttırılmalı ve teknoloji eksiklikleri giderilmelidir. ĠĢletmelerde kurumsallaģma sağlanmalıdır. 87

88 MarkalaĢma konusunda bilinç arttırılalıdır. Küçük ve orta ölçekli üretici iģletmelerin, ihracat ve istihdam hedeflerinin önündeki vergi, sigorta, maliyet ve rekabet sorunları çözülmelidir. Organize Sanayi Bölgeleri nin altyapı sorunlarına yönelik çalıģmalar hızlandırılmalıdır. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Vizyon: Sürdürülebilir yerel kalkınmada öncü, istihdam ve rekabet gücünü artırarak Türkiye nin yaģam kalitesi en yüksek bölgesi olmak, Misyon: Isparta, Burdur ve Antalya nın sürdürülebilir kalkınması için bütüncül bir yaklaģım ile yerel potansiyeli harekete geçirecek katılımcı araçlar geliģtirmek ve uygulamaktır. Amaç, Hedef ve Stratejiler: Tarımın geliģtirilmesi ve kırsal kalkınmanın sağlanması için; Bitkisel üretimde modernizasyon ve verimliliğin artırılması, Hayvancılıkta modern tekniklerin yaygınlaģtırılması ve hayvansal üretimde katma değerin yükseltilmesi, Tarımda üretim ve pazarlama zincirinin güçlendirilmesi, Kırsal altyapının geliģtirilmesi hedeflenmektedir. Turizmin geliģtirilmesi ve kullanılmayan potansiyelin değerlendirilmesi için; Turizm faaliyetlerinin çeģitlendirilmesi, Ulusal ve uluslararası alanda bölgenin tanınırlığının artırılması hedeflenmektedir. Çevre altyapısının geliģtirilmesi için; Sanayide çevre dostu teknolojilerin yaygınlaģtırılması ve atık yönetimi, Geri dönüģüm ve enerji verimliliği gibi sürdürülebilir çevre uygulamalarının yaygınlaģtırılması hedeflenmektedir. Sosyal sermaye ve sosyal altyapının geliģtirilmesi için; Ġnsan kaynaklarının geliģtirilmesi, Sosyal uyum ve sosyal içermenin sağlanması, GiriĢimcilik ve birlikte iģ yapma kültürünün yaygınlaģtırılması, Eğitim ve sağlık hizmetlerinin iyileģtirilmesi hedeflenmektedir. Sanayide rekabet edebilirliğin güçlendirilmesi için; ĠĢletmelerde kurumsallaģmanın sağlanması ve rekabet gücünün artırılması, Potansiyel arz eden sektörlerin geliģtirilmesi, Bölgenin tanıtımı yapılarak yatırımcılar için cazibe merkezi haline getirilmesi hedeflenmektedir. UlaĢım altyapısının güçlendirilmesi için; Karayolu ağının geliģtirilmesi, Havayolu ulaģımı altyapısının daha verimli kullanılması, Denizyolunun daha yaygın kullanımı, Demiryolu ağının yaygınlaģtırılması hedeflenmektedir. 88

89 16 BURSA 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Ġl sanayisi ve ihracatında; otomotiv, tekstil, makine imalatı ve gıda sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Tarım ve gıda sektörü il ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Taze sebze-meyve, dondurulmuģ gıda vb. ürünler üretilmekte ve ihraç edilmektedir. Buna bağlı olarak il, özellikle meyve suyu, alkolsüz içki, iģlenmiģ süt ürünleri, konserve, konsantre salça üretiminde ülke genelinde önemli paya sahiptir. Toprak ve maden iģleme sektöründe; çimento, cam imalatı ve linyit çıkarma iģlemleri gerçekleģtirilmektedir. Uludağ Üniversitesi Görükle kampüsünde kurulan Teknopark, Ar-Ge maliyetlerini düģürerek Bursa sanayine önemli hizmetler verecek, yurtdıģı kaynaklı yüksek bilgi ve teknoloji isteyen sektörlerin geliģmesine katkı sağlayacaktır yılı sonu itibari ile teknoparkta 50 si yazılım Ģirketi, 3 ü danıģmanlık Ģirketi olmak üzere 53 firma faaliyetine devam etmektedir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Bursa Ticaret ve Sanayi Odası tarafından hazırlanan, Yeni Kurulan-Kapanan Firma Ġstatistikleri ne göre; 2012 yılında Bursa da, 2 bin 827 firma kurulmuģ, 919 firma kapanmıģtır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası na, 8 Ocak 2013 itibariyle, kayıtlı üye bulunmaktadır de açılan firmaların sektörel dağılımında; inģaat ve yapı kooperatifleri, tekstil ve konfeksiyon, gıda-tarım ve hayvancılık ile hizmet sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır de Ģirket kapanıģlarının en fazla yaģandığı sektörler sırasıyla; tekstil ve konfeksiyon, inģaat ve yapı kooperatifleri ile gıda-tarım ve hayvancılık olmuģtur yılında Bursa da açılan firmaların toplam sermayeleri de bir önceki yıla göre % 9 luk artıģla TL düzeyine ulaģmıģtır yılında yeni kurulan firmaların sermayelerine göre sektörel dağılımları incelendiğinde, inģaat ve yapı kooperatifleri ilk sırada yer almıģtır. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Bursa Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesi nde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesi nde, %14 ü Ege Bölgesi nde, %8 i Akdeniz Bölgesi nde, %6 sı Karadeniz Bölgesi nde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesi ndedir. Bursa ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 5804 tür. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %8 lik bir oran ile sanayisi geliģmiģ ikinci ildir. Marmara Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, % 65 ile Ġstanbul ilk sırada yer almaktadır. Ġstanbul ilini takip eden iller sırasıyla Bursa(%17), Kocaeli(%5), Tekirdağ(% 3), Balıkesir(% 3), Sakarya(% 2), Çanakkale(%1), Kırklareli(% 1), Edirne(% 1), Bilecik(% 1), Yalova(% 1) olarak görülmektedir. 89

90 b.bursa Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Bursa ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, %34 ile tekstil ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 9 Mobilya imalatı, % 8 Gıda ürünleri imalatı, % 8 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 7 Motorlu kara taģıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç), % 5 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 4 Giyim eģyası imalatı,kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 2 Ana metal sanayi, % 2 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 1Ġçecek imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 1 Kömür ve linyit çıkarılması, %4 Diğer (kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, bilgisayarların elektronik ve optik ürünleri imalatı, deri ve ilgili ürünlerin imalatı, diğer ulaģım araçları imalatı) c.çalıģan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bursa ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir. Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 866, çalıģan sayısı tır. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 319, çalıģan personel sayısı 1449 dur. Toplam personelin % 2,2 si kalite kontrol biriminde, % 0,7 si Ar-Ge de istihdam edilmektedir. d.genel Değerlendirme Bursa ilinde sanayide çalıģanların, %25 i tekstil ürünleri imalatı, %21 i motorlu kara taģıtı, römork ve yarı römork imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 81 i iģçi, %4 ü mühendistir. Bursa ilinde faaliyet gösteren sanayi iģletmelerinin; %50 si mikro ölçekli, %38 i küçük ölçekli, %10 u orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük Firmalar: - Korteks Mensucat Sanayi ve Ticaret - TofaĢ Türk Otomobil Fabrikası A.ġ. - YeĢim Tekstil Sanayi ve Ticaret A.ġ. - Oyak-Renault Otomobil Fab.A.ġ.-Bursa ġubesi - Bosch Sanayi ve Ticaret A.ġ. 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Turizm sektörü. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Gemi inģa sanayi, BiliĢim ve yazılım sektörü, Termal turizm sektörü. 90

91 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Bursa Sektörel Ġhracat Verileri SEKTÖRLER Değ.% Pay % Otomotiv Endüstrisi ,5 Tekstil Hammaddeleri Hazır Giyim Konfeksiyon Makine ve Aksamları Meyve sebze mamulleri YaĢ meyve ve sebze ,5 Diğer sektörler ,5 Ġhracat Yapılan BaĢlıca Ülkeler ve Ġhracat Değerleri S/N Ülke Adı Ġhracat(1000$) S/N Ülke Adı Ġhracat(1000$) 1 Almanya Mısır Fransa Hındıstan Ġtalya Libya BirleĢik Krallık Ege Serbest Bölge Rusya Federasyonu Danimarka Romanya Azerbeycan-Nahcıvan BirleĢik Devletler Bulgaristan Ġspanya Suudı Arabıstan Ġran (Ġslam Cum.) Macaristan Cezayir Slovakya Belçika Türkmenistan Polonya Yunanistan Arjantın Mersin Serbest Bölge Hollanda Bırlesık Arap Emırlı Fas Ġsviçre Israıl Gürcistan Irak Portekiz Ġsveç Slovenya Brezılya Ġrlanda Çin Halk Cumhuriyeti Avustralya Bursa Serbest Bölg Kanada Tunus Sırbistan Ukrayna Kolombıya Avusturya ġili Çek Cumhuriyeti Lübnan

92 Bursa Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Bursa Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) BURSA ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Bursa ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. Bursa ilinde 13 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı; karma OSB lerde %78, ihtisas OSB lerde %8 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; - MustafakemalpaĢa OSB de %50 indirimli, - MustafakemalpaĢa Mermerciler OSB de %50 indirimli, - YeniĢehir ilçesindeki YeniĢehir OSB de ise %50 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi : 679 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 292 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 254 adedi üretim, 9 adedi inģaat, 29 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; tekstil ürünleri, motorlu kara taģıtı ve makina ekipman imalatı sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. Proje MüteĢebbis Heyet imkânlarıyla tamamlanmıģtır. Ġnegöl Organize Sanayi Bölgesi : 300 hektar büyüklüğündedir. 92

93 1987 yılında, tamamlanmıģtır. Bölgedeki 107 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; tamamı üretime geçmiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör; tekstil ürünleri, ağaç-mantar ürünleri ve mobilya sanayidir m 3 /gün kapasiteli atıksu arıtma tesisi MüteĢebbis Heyetin kendi imkanlarıyla 2001 yılında tamamlanmıģtır. Belediye ile yapılan protokol çerçevesinde Belediye evsel atıkları da bu tesiste arıtılmaktadır. Tesiste ileri teknoloji ekipmanlar kullanılarak kapasite artırımına gidilmiģtir. MustafakemalpaĢa Organize Sanayi Bölgesi : 200 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 63 adet sanayi parselinin, 62 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 12 adedi üretim, 10 adedi inģaat, 40 adedi proje aģamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 300 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimyasal ürünler, makine ekipman imalatı ve tekstil ürünleri sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. DemirtaĢ Organize Sanayi Bölgesi : 475 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 347 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 288 adedi üretim, 12 adedi inģaat, 47 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; tekstil ürünleri, kimyasal ürünler ve ana metal sanayidir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi: 233 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 291 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 260 adedi üretim, 9 adedi inģaat, 22 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; tekstil ürünleri, fabrikasyon metal ürünleri ve motorlu kara taģıtı sanayidir. Proje MüteĢebbis Heyet imkânları ile tamamlanmıģtır. Kestel Organize Sanayi Bölgesi: 73 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki 94 adet sanayi parseli bulunmakta olup, tamamının tahsisi yapılmıģtır. 72 adedi üretim, 22 adedi proje aģamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaģık kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, demir-çelik, plastik ve gıda sanayidir. MüteĢebbis Heyet imkânları ile tamamlanmıģtır. Bursa-Deri Ġhtisas Organize Sanayi Bölgesi : 177 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. 93

94 Bölgedeki 137 adet sanayi parselinin 45 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 30 adedi üretim, 13 adedi inģaat, 2 adedi proje aģamasındadır. 92 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 850 kiģi istihdam edilmektedir. Atıksu arıtma tesisi kapasitesi m 3 /gün dür. b.sanayi Siteleri Bursa ili GeliĢmiĢ Ġller kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %3 tür. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 11 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 BURSA ORHANGAZĠ (II. BÖLÜM) SS BURSA GEMLĠK SS BURSA ĠNEGÖL SS BURSA ĠZNĠK SS BURSA KARACABEY (SANATKARLAR) SS BURSA KARACABEY (III. BÖLÜM) SS BURSA KARACABEY (I.BÖLÜM) SS BURSA KARACABEY (II. BÖLÜM) SS BURSA M.KEMALPAġA (I.BÖLÜM) SS BURSA M.KEMALPAġA (II. BÖLÜM) SS BURSA MERKEZ SS BURSA ORHANGAZĠ (I.BÖLÜM) SS BURSA YENĠġEHĠR SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Kayıt dıģı ekonominin kayda alınmasına yönelik olarak; uygun teģvik politikaları uygulanmalı ve istihdam üzerindeki vergi maliyetleri azaltılmalıdır. Sanayi ve tarım ihracatına üretim aģamasında destek verilmelidir. Nitelikli iģ gücü temini konusu, kadın istihdam oranının düģük olması ile birlikte ele alınmalıdır. ĠĢ Kanunu nda yer alan esnek çalıģma modelleri kadın istihdamının arttırılması için hayata geçirilmelidir. Bursa sanayisi ve ticaretine yönelik bir Stratejik GeliĢim Planı hazırlanmalıdır. Planlı kentleģme üzerine çalıģılmalıdır. Tarımı, tarıma dayalı sanayiyi ve tarım istihdamını geliģtirmek için, tarım ürünlerinin yenilikçi yöntemlerle iģlenip paketlenerek satıģa sunulması sağlanmalıdır. Buna yönelik olarak, sanayi kuruluģlarının, tarım ve hayvancılıkla uğraģan köylerin yakınlarına kurulması için devlet teģviği sağlanmalıdır. Organik tarım konusunda köylüye bilgilendirme yapılmalı ve destek sağlanmalıdır. Yüksek katma değerli ileri teknoloji ürünleri için özel OSB ler kurulmalı ve bu konuda yatırım yapacak yatırımcılara özel yatırım teģvikleri verilmelidir. Ayrıca Organize Lojistik Bölgeleri nin oluģturulması sağlanmalıdır. Demiryolları Bursa ya bağlanmalı ve hava ulaģımı ulusal ve uluslararası uçuģlara açılmalıdır. 94

95 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Bursa-EskiĢehir-Bilecik Kalkınma Ajansı Vizyon:Bölgesinde sürdürülebilir kalkınmaya öncülük ederek ulusal kalkınma vizyonuna katkı sağlayan, bölgesel kalkınmada ulusal ve uluslararası alanda tanınan, saygın ve etkin bir kurum olmak. Misyon:Bölgesinde sürdürülebilir kalkınmayı hızlandırmak ve bölge içi geliģmiģlik farklarını azaltmak amacıyla, yerel düzeyde iģbirlikleri geliģtirip koordinasyon sağlayarak bölgesel kalkınmayı planlamak, yönlendirmek ve desteklemek. Strateji : YaĢayan tarihi, kültürü ve doğasıyla turizmde çekim merkezi; giriģimci ruhuyla lider; yenilikçi ve bilgi odaklı sanayi ve tarımıyla Avrupa nın en rekabetçi üretim merkezi; çevreye ve insana duyarlı müreffeh bir bölge ile bölgedeki potansiyelin en üst düzeyde harekete geçirilmesi hedeflenmektedir. Bölgenin sahip olduğu rekabet gücünü küresel geliģmeler ekseninde ulusal düzeyden uluslararası düzeye taģırken, sosyal ve çevresel bileģenleri de göz ardı etmeyen sürdürülebilir bir kalkınma hedefi benimsenmektedir. GeliĢme eksenleri 6 baģlık altında belirlenmiģtir: 1. Sanayide Verimlilik ve Rekabetçilik 2. Tarımda Verimlilik ve Kırsal Kalkınma 3. Turizmde ÇeĢitlilik 4. Sosyal Kalkınma ve Ġstihdam 5. Sürdürülebilir Çevre ve Enerji 6. UlaĢım ve Lojistik 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER S.N. FAALĠYETĠN ADI AÇIKLAMALAR Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Uludağ Üniversitesine ait 11 proje 1. Ulutek Teknoloji GeliĢtirme Bölgesi Ar-Ge Merkezi 2. TeknogiriĢim Sermayesi Desteği Ġlde Devam Eden ĠĢler SAN-TEZ projesi kapsamında Uludağ Üniversitesine ait 6 proje Projeler tamamlanmıģtır yılında faaliyete geçmiģtir. 16 iģletmeye Ar-Ge merkezi Belgesi verildi. 2 iģletmenin projesi desteklenmiģtir. Destek çalıģmaları sürdürülmektedir. 95

96 18 ÇANAKKALE 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Ġl ekonomisinde tarım en önemli faaliyet olmakla beraber, son yıllarda tarıma dayalı sanayi kolları geliģim göstermektedir. Ayrıca ilde enerji üretimi de yapılmaktadır. Ezine de Enerjisa doğal gaz çevrim santrali, Bores Rüzgar Enerjisi, ĠçdaĢ Termik Santrali ve Çan Termik Santrali ile elektrik enerjisi üretilmektedir. Gelibolu da rüzgar, Ayvacık ta da jeotermal enerji tesisleri bulunmaktadır. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Ġthalat-Ġhracata Konu Olan Ürünler Ġthalat Ġhracat Hurda demir, dökme demir, ferro alyajlar ĠnĢaat demiri, kütük demir Kömür, petrokok Klinker, çimento Gemi Gemi Elektrotlar, motor Konserve balık Seramik makineleri, pompalar, ambalaj Karolar, lavabolar makineleri Kaolin, alçı taģı, zirkonyum silikat Balık, deniz ürünleri Balık, deniz ürünleri DondurulmuĢ sebze ve meyveler Pigment, firit, sır Lpg tankı Bentonit Aluminyum oksit, sodyum trifosfat, potasyum nitrat Karo, ateģe dayanıklı eģya Boru, eviye Buğday Ġlin DıĢ Ticarete Konu Olabilecek Potansiyeli Ġlde yetiģtirilen sebze, meyve, zeytin, zeytinyağı ile süt ve süt ürünleri üretiminin desteklenerek iģlenmiģ ve iģlenmemiģ olarak ihraç edilmesi sağlanabilir. 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Çanakkale Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmeleri; baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesi nde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesi nde, %14 ü Ege Bölgesi nde, %8 i Akdeniz Bölgesi nde, %6 sı Karadeniz Bölgesi nde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesi ndedir. Çanakkale ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 336 dır. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi orta geliģmiģ bir ildir. Marmara Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, % 65 ile Ġstanbul ilk sırada yer almaktadır. Ġstanbul ilini takip eden iller sırasıyla Bursa(%17), Kocaeli(%5), Tekirdağ(% 3), Balıkesir(% 3), Sakarya(% 2), Çanakkale(%1), Kırklareli(% 1), Edirne(% 1), Bilecik(% 1), Yalova(% 1) olarak görülmektedir. 96

97 b.çanakkale Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Çanakkale ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, %44 lük bir oran ile gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 10 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 3 Ġçecek imalatı, % 3 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipman imalatı, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (makine ve teçhizatı hariç) % 2 Giyim eģyası imalatı;kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 2 Metal cevherler madenciliği, % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 2 Diğer ulaģım araçlarının imalatı, % 2 Mobilya imalatı, % 2 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 1 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 2 Diğer (motorlu kara taģıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, madeni yağ geri kazanımı, kok kömürü ve rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı. c.çalıģan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çanakkale ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 19, çalıģan sayısı 934 tür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 26, çalıģan sayısı 475 tir. d.genel Değerlendirme Çanakkale ilinde sanayide çalıģanların, %33 ü diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, %22 si gıda ürünleri imalatı, %11 i ana metal sanayi sektörlerinde istihdam edilmektedir. Çanakkale ilinde faaliyet gösteren sanayi iģletmelerinin; %51 i mikro ölçekli, %40 ı küçük ölçekli, %6 sı orta ölçekli, %3 ü büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik Sanayi A.ġ. - DoğtaĢ Doğanlar Mobilya Ġmalat Sanayi A.ġ. - Dardanel ÖnentaĢ Gıda Sanayi A.ġ. - ĠçdaĢ Çelik Enerji Tersane ve UlaĢım Sanayi A.ġ. - T.K.Ġ.Ç.L.Ġ Bölge Müdürlüğü 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye ve Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Seramik ve karo fayans, dondurulmuģ ve kurutulmuģ gıda, su ürünleri, süt ürünleri, un, yem, çimento, maden cevheri (kömür, demir, bakır, krom vs.),zeytin ve zeytinyağı ile ağır 97

98 sanayi alanlarında (tersaneler dahil) mevcut potansiyelin değerlendirilmesine yönelik yatırımların yapılması gerekmektedir. Ayrıca, ilde kaplıca turizminin geliģtirilmesine yönelik yatırımlar da yapılmalıdır. Özellikle Biga, Çan, Ezine ve Ayvacık ilçelerinde kaplıca için elveriģli sıcak su kaynağı mevcuttur. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Çanakkale Ġline Ait Ġhracat Bilgileri Yıl Ġhracat Firma Sayısı Ġhracat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) Çanakkale Ġline Ait Ġthalat Bilgileri Yıl Ġthalat Firma Sayısı Ġthalat Değeri (1.000 USD) (Ocak-Temmuz) ÇANAKKALE ĠLĠNDEKĠ ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ VE KÜÇÜK SANAYĠ SĠTELERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZET BĠLGĠLER a.organize Sanayi Bölgeleri Çanakkale ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle, OSB lerin yapımı için kullandırılan kredinin faiz oranı yıllık %2 dir. Çanakkale ilinde 2 adet sicil almıģ OSB bulunmakta olup, doluluk oranı %46 dir. Buna göre en az 10 kiģilik istihdam sağlanması ve üretime geçilmesi halinde tahsisi yapılmamıģ parsellerin; -Çanakkale OSB de %50 indirimli, -Biga ilçesindeki Biga OSB de ise %60 indirimli olarak yatırımcılara bedelsiz parsel tahsisi yapılabilecektir. Tamamlanan Organize Sanayi Bölgeleri Çanakkale Organize Sanayi Bölgesi : 108 hektar büyüklüğünde olup, 100 hektarlık alan kredilendirilmiģtir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 53 adet sanayi parselinin, 40 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 28 adedi üretim, 4 adedi inģaat, 8 adedi proje aģamasındadır. 13 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 430 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, orman ve madeni eģya sanayidir. 98

99 Biga Organize Sanayi Bölgesi : 100 hektar büyüklüğündedir yılında tamamlanmıģtır. Bölgedeki 49 adet sanayi parselinin, 44 adedi tahsis edilmiģtir. Tahsis edilen parsellerin; 15 adedi üretim, 11 adedi inģaat, 18 adedi proje aģamasındadır. 5 adet parsel tahsis edilmemiģtir. Üretime geçen parsellerde yaklaģık 450 kiģi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve plastik sanayidir. b.sanayi Siteleri Çanakkale ili Normal Ġller kapsamında olması nedeniyle(bozcada ve Gökçeada hariç), sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredilerin faiz oranı yıllık %2 dir. Kredinin vadesi; kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 13 yıldır. Gökçeada ilçesi Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamında olması nedeniyle, sanayi sitelerinin yapımı için kullandırılan kredilerin faiz oranı yıllık %1 dir. Kredinin vadesi, inģaat bitiminden sonraki 2 yılı ödemesiz olmak üzere, toplam 15 yıldır. SIRA NO SANAYĠ SĠTESĠ ADI Tamamlanan Sanayi Siteleri DOLU BOġ DOLULUK ORANI (%) 1 ÇANAKKALE BĠGA SS ÇANAKKALE ÇAN SS ÇANAKKALE GELĠBOLU SS ÇANAKKALE GÖKÇEADA SS ÇANAKKALE LAPSEKĠ SS ÇANAKKALE MERKEZ SS TOPLAM ĠLDE SANAYĠ SEKTÖRÜNE YÖNELĠK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ Ġl potansiyeli göz önünde tutularak zeytin ve zeytinyağı üretimi desteklenmelidir. Süt ve süt ürünleri (özellikle markalaģmıģ ezine peyniri) desteklenmelidir. OSB lerin çoğunda itfaiye merkezi, yangın hidrant sistemi, ambulans, poliklinik, güvenlik kontrolü, eğitim ve konferans merkezi gibi hizmetler bulunmamaktadır. Hizmetlerin geliģtirilmesi OSB lerin cazibesini arttıracaktır. OSB leri ile meslek liseleri arasında organik bağ kurulmalıdır. OSB lerinde meslek liselerine yer tahsisi ile ara eleman ihtiyacı karģılanabilecektir. 8.BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN ĠL ĠÇĠN BELĠRLENEN VĠZYON, MĠSYON VE STRATEJĠLER Güney Marmara Kalkınma Ajansı Vizyon: BeĢeri ve sosyal sermayesini geliģtirmiģ, giriģimcilik ruhunu canlandırarak tarım ve turizm sektörlerinde küresel rekabet seviyesine ulaģmıģ, sanayisi katma değeri yüksek sektörler lehine geliģmiģ; Kaz Dağları, Truva, Gelibolu, Manyas KuĢ Cenneti gibi kültürel ve doğal zenginlikleriyle çevreye duyarlı kalkınmıģ, yaģanacak bölge. Stratejik amaçlar: - Rekabet edebilirliğin artırılması, - BeĢeri sermayenin ve sosyal yaģamın geliģtirilmesi, 99

100 - Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Rekabet edebilirliğin artırılması amacı doğrultusunda belirlenen hedefler: Tarım sektörünün rekabetçi bir yapıya kavuģturulması, Turizm sektörünün rekabet gücünün artırılması, GiriĢimciliğin geliģtirilmesi, Sınai ve ticari iģletmelerin kurumsal yapılarının geliģtirilmesi, UlaĢım yapısının ve lojistiğin güçlendirilmesi, Ar-Ge, yenilikçilik ve markalaģma bilincinin geliģtirilmesi, DıĢ ticaretin geliģtirilmesi, OSB lerin etkinliklerinin artırılmasıdır. BeĢeri sermayenin ve sosyal yaģamın geliģtirilmesi amacına yönelik olarak belirlenen hedefler: Ġnsan kaynaklarının bölgenin önceliklerine paralel kanallara yönlendirilmesi, ToplumsallaĢmanın ve sosyal dayanıģmanın geliģtirilmesi, Eğitim ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması amacına yönelik olarak belirlenen hedefler: Atık yönetimine iliģkin altyapı eksiklerinin giderilmesi, Çevre bilincinin yükseltilmesi ve bilgi birikimin artırılması, Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaģtırılması, Enerji verimliliğinin artırılması, Doğal risk faktörlerine karģı hazırlıklı olunmasıdır. 9.ĠLDE BĠLĠM VE TEKNOLOJĠ ALANINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER SIRA FAALĠYETĠN ADI NO Ġlde YapılmıĢ Olan ĠĢler Ar-Ge Merkezi kapsamında SAN-TEZ projesi kapsamında Onsekiz Mart Üniversitesine ait 1 proje Ġlde Devam Eden ĠĢler Çanakkale Teknoloji GeliĢtirme Bölgesi SAN-TEZ projesi kapsamında Çanakkale 18 Mart Üniversitesi ne ait 2 proje AÇIKLAMALAR 1 iģletmeye Ar-Ge merkezi Belgesi verildi. Proje tamamlanmıģtır. ÇalıĢmalar sürdürülmektedir.2011 yılında kurulmuģtur. Destek sürdürülmektedir. çalıģmaları 100

101 19 ÇANKIRI 1.ĠLĠN SANAYĠ YAPISI Çankırı ili ekonomisi imalat sanayi, tarım, hayvancılık ve madencilik sektörü ağırlıklı bir yapıya sahiptir. Ġlde küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluģları ağırlıktadır. 150 den fazla iģçi çalıģtıran büyük ölçekteki özel sektör sanayi kuruluģlarının yanında, kamu yatırımları olarak MKEK Çankırı Silah Fabrikası ve TCDD Makas Fabrikası faaliyet göstermektedir. Özel sektöre ait tesisler çoğunlukla küçük ve orta ölçekli iģletmelerdir. Ġlde faaliyet gösteren maden sanayi, gıda sanayi ve inģaat sektörlerinde çalıģan firmaların bir kısmı yerel hammadde kullanmaktadırlar. Korgun Ġlçesi Organize Sanayi Bölgesi nin, MKEK Fabrika Müdürlüğü nün, ġabanözü Belediyesi nin ve Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic Aġ. nin atık arıtma tesisleri bulunmaktadır. Rafine yemeklik tuz üretimi SAFĠR ismiyle ilk Çankırı da baģlamıģ ve halen 2 faal tesisle devam etmektedir. Blok halinde kristalize olmuģ tuz kütlesinden gece lambası yapımı Çankırı da baģlamıģtır. Bilgisayarla uçağı izleyerek otomatik seri atıģ yapabilen oerlikon uçaksavar top yapımı ilk olarak Silah Fabrikası A.ġ. (MKE) tarafından yapılmıģtır. Demiryolu Makası Üretim Tesisi, yabancı ortaklı Ģirket (Yüksek Hızlı Tren makaslarını üreten VADEMSAġ) tarafından iģletilmektedir. Ülkemizin en önemli firmalarından olan; Seramik ve Granit Fabrikası Söğütsen Seramik Sanayi ĠnĢ. Mad. Ġth. Ġhr. A.ġ., et entegre tesisi Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic. A.ġ., maden zenginleģtirme fabrikası Ve-Ca DıĢ Tic. A.ġ. ve küçük ev aletleri üreten fabrikası Erna- MaĢ.A.ġ. ilimizde faaliyet göstermektedir. 2.ĠLĠN TĠCARET YAPISI Ġlde tahıl, hayvan ve hayvan ürünleri ile meyve ve sebze ticareti yapılmaktadır. Ayrıca, hizmet sektörü ile küçük esnaf ve sanatkârların faaliyetleri iç ticaret hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Ġlde bulunan tesisler genellikle fason ya da sipariģ üzerine çalıģan sanayi tesisleridir 3.SANAYĠ SĠCĠL KAYITLARINA GÖRE ĠL SANAYĠSĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ a.türkiye Sanayisi ve Çankırı Ġli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi iģletmelerinin, baģta Ġstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), Ġzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam % 71 i oniki ilimizdedir. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi iģletmelerinin %48 i Marmara Bölgesinde, %17 si Ġç Anadolu Bölgesinde, %14 ü Ege Bölgesinde, %8 i Akdeniz Bölgesinde, %6 sı Karadeniz Bölgesinde, %5 i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 si Doğu Anadolu Bölgesindedir. Çankırı ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi iģletmesi sayısı 150 dir. Toplam sanayi iģletmesi içerisinde %0.2 lik bir oran ile sanayisi geliģmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır. Ġç Anadolu Bölgesi ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %45 ile Ankara ilk sırada yer almaktadır. Ankara ilini takip eden iller sırasıyla; Konya(%24), Kayseri(%10), EskiĢehir(%5), Sivas(%3), Karaman(%2), Kırıkkale(%2), Aksaray(%2), NevĢehir(%2), Yozgat(%2), Niğde(%1), Çankırı(%1) ve KırĢehir(%1) olarak görülmektedir. 101

102 b.çankırı Ġlinde Sanayi ĠĢletmelerinin Sektörel Dağılımı Çankırı ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin sektörel dağılımı Ģöyledir: % 27 Gıda ürünleri imalatı, % 19 Diğer madencilik ve taģocakçılığı, % 10 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine teçhizatı hariç), % 7 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 6 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 5 Mobilya imalatı, % 5 BaĢka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve teçhizat imalatı, % 4 Giyim eģyası imalatı; kürkün iģlenmesi ve boyanması, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Motorlu kara taģıtı,treyer (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Kimyasallarınve kimyasal ürünlerin imalatı, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiģ petrol ürünleri imalatı, % 1 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı. c.çalıģan sayısı ve Ar-Ge Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çankırı ilinde kayıtlı iģletmelerde çalıģan personel sayısı dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 39 çalıģan sayısı 722 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 12, çalıģan sayısı 209 dur. d.genel Değerlendirme Çankırı ilinde sanayi sektörlerinde çalıģanların %23 ü gıda ürünleri imalatı, %17 si baģka yerde sınıflandırılmamıģ makine ve ekipmanlar, %14 ü fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) sektöründe edilmektedir. Ġstihdamın %82 si iģçi, %3 ü mühendistir. Çankırı ilinde bulunan sanayi iģletmelerinin %39 u mikro ölçekli, %49 u küçük ölçekli, %8 i orta ölçekli, %4 ü büyük ölçekli iģletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük ĠĢletmeler: - Erna-MaĢ Makina Tic.San.ġabanözü ġubesi A.ġ - Hey Tekstil Örme Sanayi ve Ticaret A.ġ - MKEK Çankırı Silah Fabrikası Müdürlüğü-Kamu - Aytaç Gıda Yatırım Sanayi ve Ticaret A.ġ - Perla NakıĢ Brode Tekstil Sanayi ve Ticaret A.ġ 4.ĠLDE ÖNE ÇIKAN YATIRIM ALANLARI Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Un, makarna ve irmik üretim sektörlerinde ihracat arttırılmalıdır. Bentonit, kaya tuzu ve linyit, asbest, bakır, çimento hammaddesi, diyatomit, kil, manganez, manyezit, mermer, perlit, refrakter kil ve talk gibi geniģ bir maden potansiyeli mevcuttur. Medikal tuz ve diğer tuz ürünlerinin üretiminde, tuz maden rezervinin kullanımı arttırılmalıdır. Kaya tuzu mağarasının turizm ve sağlık sektöründe (astım hastaları için tuz odaları) kullanılması için yatırım yapılmalıdır. 102

103 Ġlde bentonit üreticileri bir araya getirilerek kalite ve kapasite artırımı sağlanmalıdır. Ilgaz, Yapraklı, Eldivan, ÇerkeĢ, KurĢunlu, Atkaracalar, Bayramören, Orta, ġabanözü, Korgun ilçe ve köylerinde hayvancılık yapılması ve teģvik edilmesi gereklidir. Orta ilçesinde bulunan linyit yataklarından yararlanarak üretim yapacak Söğüt Seramik gurubunun 400 MV kapasiteli termik santral yapımına devam edilmektedir. Ayrıca Yapraklı ve Ilgaz ilçelerinde henüz değerlendirilmemiģ linyit yatakları mevcuttur. KurĢunlu ilçesinde seramik hammaddesinin değerlendirilmesi için Yıldızlar SSS (Söğüt Seramik) Holding tarafından,, 4000 kiģi istihdam edilecek tesisin yapımı devam etmektedir. ġabanözü ilçesinde 4 adet av fiģeği, havai fiģek, ses mermisi, anfo tesisleri üretime devam etmektedir. Ġlde devam eden yatırımların faaliyete geçmesi halinde kıģ ve doğa turizmi canlanacaktır. Talebi KarĢılamaya Yönelik Yatırımlar Hayvancılığın geliģmesi için Hayvancılık Ġhtisas OSB kurulmalıdır. Mevcut üretilen ürünler dıģında, tuzun baģka alanlarda kullanılması konusunda Ar-Ge çalıģmalrı yapılmalıdır. Yöre halkına çok ortaklı Ģirketler kurma alıģkanlığı kazandırılmalıdır. Üretici birliği, ürün borsası ve pazarlama kooperatiflerin yaygınlaģtırılması desteklenmelidir. Tarım arazilerinden maksimum düzeyde faydalanılabilmesi amacıyla modern tarım teknikleri hakkında eğitim ve finansal destek verilmelidir. Dünya ölçeğinde rekabetedebilir ürünler için inovasyon ve Ar-Ge çalıģması yapacak kurum ve kuruluģlar oluģturulmalıdır. Turizm sektöründe, Ilgaz Dağı nın güzellik ve zenginliklerinden en iyi Ģekilde yararlanmaya yönelik projelerin uygulamaları devam etmektedir. 5.ĠLĠN DIġ TĠCARETĠ Çankırı Ġline Ait DıĢ Ticaret Konu Olan Sektörler Ġlde 2012 yılında $ tutarında ihracat gerçekleģtirilmiģtir. Elektrikli küçük ev aletleri, et ve et ürünleri, medikal gaz sistemi üniteleri ile tıbbi alet ve cihazlar, tel sanayi (gabion sepet, gabion Ģilte, altıgen gözlü tel örgü), patlayıcı üretimi (av ve atıģ fiģeği kuru sıkı ses mermisi), rafine tuz, tekstil sektörlerinde ihracat yapılmaktadır. İHRACAT YAPILAN ÜLKELER DİĞER 37% ANGOLA 16% İTALYA 20% LİBERYA 2% ENDONEZYA 2% ARNAVUTLUK 3% YEMEN GAMBİYA 4% 4% IRAK 4% MADAKASKAR 8% 103