İÇ DENETİM YÖNERGESİ KÜTAHYA ARALIK

Transkript

1 İÇ DENETİM YÖNERGESİ KÜTAHYA ARALIK

2 BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve Kapsam.4 Hukuki Dayanak...4 Tanımlar...4 İKİNCİ BÖLÜM İç Denetimin Amacı, Kapsamı ve Standartları İç Denetim ve İç Denetimin Amacı...5 İç Denetimin Kapsamı.6 Kamu İç Denetim Standartları ve Meslek Ahlak Kuralları 6 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İç Denetim Biriminin Yapısı ve Yönetimi İç Denetçinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları İç Denetim Biriminin Yapısı ve İşleyişi....6 Denetim Yönetimi..7 Diğer İdari Personel...7 İç Denetçilerin Görevleri...7 İç Denetçilerin Yetkileri 8 İç Denetçilerin Sorumlulukları.8 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Üst Yöneticinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Üst Yöneticinin Görev ve Yetkileri...8 Üst Yöneticinin Sorumluluğu...9 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İç Denetçilerin Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Mesleki Güvencesi İç Denetçilerin Bağımsızlığı...9 İç Denetçilerin Tarafsızlığı..10 İç Denetçilerin Mesleki Güvencesi..10 ALTINCI BÖLÜM İç Denetim Faaliyetleri İç Denetim Stratejisi Denetimde Risk Odaklılık İç Denetim Planı İç Denetim Programı İç Denetim Rehberi..11 YEDİNCİ BÖLÜM Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi Görevlendirme..12 Denetimin Birimlere Duyurulması.12 Denetime Hazırlık ve Başlama 12 Açılış Toplantısı...12 Bireysel Çalışma Planı. 12 Denetimin Yürütülmesi Denetim Bulgularına İlişkin Esaslar..13 Çalışma Kâğıtları. 13 Kapanış Toplantısı...14 Raporlama...14 Denetim Sonuçlarının İzlenmesi. 14 SEKİZİNCİ BÖLÜM Danışmanlık Faaliyetleri 2

3 Danışmanlık Faaliyeti..15 Danışmanlık Faaliyetlerinin Yürütülmesi. 15 SEKİZİNCİ BÖLÜM Diğer Faaliyetler Yolsuzluk ve Usulsüzlüklere İlişkin İncelemeler...16 İnceleme ve Araştırma Faaliyetleri 16 DOKUZUNCU BÖLÜM Raporlama İlkeler 17 Rapor Çeşitleri.17 Denetim Raporları...17 Danışmanlık ve İnceleme Raporları.. 18 İç Denetim Faaliyet Raporu ONUNCU BÖLÜM İç Denetim Kaynaklarının Yönetimi ve Geliştirilmesi İç Denetim Kaynaklarının Yönetimi.19 Meslek İçi Eğitim. 19 Sertifika Derecelendirmesi..19 Sertifika Derecesine Uygun Görevlendirme.. 20 Mesleki Yeterliliğinin Geliştirilmesi...20 Kalite Güvence ve Geliştirme Programı 21 ONBİRİNCİ BÖLÜM Diğer Hususlar Denetlenen Birimlerin Sorumluluğu...21 Kurul ile İlişkiler...21 Dış Denetim ve Diğer Denetim Birimleri ile İlişkiler.21 Yurtdışı Eğitimi ve Akademik Çalışma..22 Kimlik Belgesi 22 Haberleşme, Yazışmalar ve Dosya Düzeni.22 Yönergenin Gözden Geçirilmesi..22 Hüküm Bulunmayan Haller.22 Yürürlük Yürütme.22 3

4 KÜTAHYA İL ÖZEL İDARESİ İÇ DENETİM YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve Kapsam Madde 1 Bu Yönergenin amacı, Kütahya İl Özel İdaresi İç Denetim Biriminin işleyişi ve yönetimi ile iç denetçilerin ve Üst Yöneticinin iç denetime ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarına yönelik esas ve usulleri düzenlemektir. Bu yönerge, Üst Yönetici ve iç denetçiler tarafından okunup imzalanır ve İç Denetim Biriminde saklanır. İç Denetim Yönergesi, dönemsel olarak gözden geçirilir ve yönerge ve değişikliklerinin bir örneği Kurula gönderilir. Yönergede, plan ve program harici iç denetçilere yaptırılacak danışmanlık ve benzeri görevlerin nitelik ve süreleri denetim standartlarına uygun olarak açıkça belirtilir. Hukuki Dayanak Madde 2 Bu Yönerge İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 13 üncü maddesi uyarınca hazırlanmıştır. Bu Yönergenin hazırlanmasında İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından yayımlanan Kamu İç Denetim Birim Yönergesi ve Uluslararası İç Denetim Standartları esas alınmıştır. Tanımlar Madde 3 Bu Yönergede geçen; a) Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu, b) Yönetmelik: İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği, c) Yönerge: Bu Yönergeyi, d) Kurul: İç Denetim Koordinasyon Kurulunu, e) Kurum: Kütahya İl Özel İdaresini, f) Üst Yönetici: Kütahya Valisini, g) İç Denetim: Kurumun çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetini, h) Birim: İç Denetim Birimini, ı) İç Denetim Birimi: Birim Başkanı görevlendirilmişse Birim Başkanı ve İç Denetçiler ile ihtiyaca göre görevlendirilen diğer personelden oluşan, görevlendirilmemişse iç denetçiler ile diğer personelden oluşan organizasyonu, j) İç Denetçi: Kütahya İl Özel İdaresi iç denetçilerini, k) Rehber: İç Denetim faaliyetine ilişkin olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından çıkarılan ve kamu idarelerinin iç denetim birimlerince hazırlanacak denetim rehberlerine esas teşkil eden rehber dikkate alınarak birim tarafından hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuş rehberi, 4

5 l) Denetim Standartları: Uluslararası iç denetim mesleki uygulama standartları ile uyumlu olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen Kamu İç Denetim Standartlarını, m) Etik Kurallar: Uluslararası genel kabul görmüş etik kurallarla uyumlu olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve iç denetçilerin uyacakları Meslek Ahlak Kurallarını, n) Ekonomiklik: Bir faaliyetin planlanmış sonuçlarına ya da çıktılarına ulaşmak için kullanılan kaynakların maliyetini en aza indirmeyi, o) Etkililik: Bir faaliyetin, planlanan ve gerçekleşen etkisi arasındaki ilişkiyi; hedefe ulaşma derecesini ve yerindeliğini, p) Verimlilik: Kullanılan kaynaklarla, bir faaliyetin sonuçlarını ya da çıktılarını azamiye çıkarmayı, r) İç Kontrol: İdarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütününü, s) Kalite Güvence ve Geliştirme Programı: İç Denetim Koordinasyon Kurulunca ve iç denetim birimince ilgili kamu idaresinde yürütülen iç denetim faaliyetinin, tüm yönleriyle değerlendirilmesini, iç denetimin tanımına, denetim standartlarına ve etik kurallara uygunluğunun incelenmesi ve geliştirilmesine ilişkin programı, t) Risk: Kamu idarelerinin kuruluş amaçları ile stratejik hedeflerine ulaşmasına ve görevlerinin ifasına engel olabilecek veya beklenmeyen zararlara yol açabilecek durum ya da olayları, u) Risk Analizi: Kamu İdarelerine, kaynaklarına ve varlıklarına yönelik risklerin değerlendirilmesini, v) Risk Yönetimi: Risklerin tanımlanması, değerlendirilmesi ve etkisinin kabul edilebilir bir seviyede tutulabilmesi için gerekli kontrollerin uygulanması, gözden geçirilmesi ve raporlanmasını sağlayan yönetimi, y) Dış Değerlendirme: İç Denetim faaliyetlerinin; denetim standartları ve etik kurallara uygunluğunun, başarılı uygulama örneklerini kullanma düzeyi ile etkinliğinin ve verimliliğinin belirlenmesi amacıyla İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından ilgili idare dışından belirlenecek nitelikli ve bağımsız dış değerlendirme uzmanlarından oluşan bir ekip tarafından en az beş yılda bir defa yürütülmesi gereken çalışmaları, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM İç Denetimin Amacı, Kapsamı ve Standartları İç Denetim ve İç Denetimin Amacı Madde 4 İç denetim; Kurumun faaliyet ve çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek amacıyla yapılan bağımsız ve tarafsız bir güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. 5

6 İç denetim faaliyeti; Kurumun faaliyetlerinin amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara, performans programlarına ve mevzuata uygun olarak planlanmasını ve yürütülmesini; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını; bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar, Kurumun amaç ve hedeflerine ulaşmasına yardım eder. İç Denetimin Kapsamı Madde 5 Kuruma dahil tüm birimlerin mali ve mali olmayan tüm süreç, işlem ve faaliyetleri iç denetim kapsamındadır. İç denetim aşağıda belirtilen denetim uygulamalarını kapsar: a) Uygunluk denetimi: Bakanlık teşkilatının faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun incelenmesidir. b) Performans denetimi: Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarındaki etkililiğin, ekonomikliğin ve verimliliğin değerlendirilmesidir. c) Mali denetim: Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun; mali sistem ve tabloların güvenilirliğinin değerlendirilmesidir. d) Bilgi teknolojisi denetimi: Denetlenen birimin elektronik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenilirliğinin değerlendirilmesidir. e) Sistem denetimi: Denetlenen birimin faaliyetlerinin ve iç kontrol sisteminin; organizasyon yapısına katkı sağlayıcı bir yaklaşımla analiz edilmesi, eksikliklerinin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması, kaynakların ve uygulanan yöntemlerin yeterliliğinin ölçülmesi suretiyle değerlendirilmesidir. İç denetim, ikinci fıkrada belirtilen denetim uygulamalarından bir veya birkaçını kapsayacak şekilde risk odaklı olarak yapılabilir. İç denetim, faaliyet veya birimlerin risk düzeyi esas alınarak sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla iç denetim standartlarına uygun olarak yapılır. Ayrıca, bir faaliyet veya konu (süreç ol arak) tüm birimlerde denetim kapsamına alınabilir. Kamu İç Denetim Standartları ve Meslek Ahlak Kuralları Madde 6 (1) İç denetim faaliyetleri, ilgili mevzuat ve Kurul tarafından belirlenen Kamu İç Denetim Standartları ve Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kurallarına uygun olarak yürütülür. Mevzuatta açıklık bulunmayan hallerde ise uluslararası denetim standartları, etik kurallar ve uygulama tavsiyeleri dikkate alınır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İç Denetim Biriminin Yapısı ve Yönetimi İç Denetçinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları İç Denetim Biriminin Yapısı ve İşleyişi: Madde 7 İç denetim birimi, iç denetçiler ve ihtiyaca göre görevlendirilen büro personelinden oluşur. İç denetim birimi idari yönden doğrudan üst yöneticiye bağlı olarak faaliyetlerini yürütür. İç denetim birimi üst yönetici dışındaki makam veya mercilerle ilişkilendirilemez. İç denetçiler görevlerini üst yöneticiye karşı sorumlu olarak yürütürler. İç denetim birimi, birim faaliyetleri hakkında üst yöneticiye düzenli olarak bilgi verir ve denetlenen birimlerle uzlaşılamayan hususlar ile izleme sonuçlarını üst yöneticiye ayrıca raporlar. 6

7 İç denetim faaliyetinin denetim standartları ve etik kurallara uygun ve etkili bir şekilde yürütülmesi için üst yönetici ve iç denetim birimi tarafından gerekli önlemler alınır. İç denetim birimlerinde, özellikli alanlarda yapılacak denetim faaliyetleri kapsamında idare içinden ya da diğer idarelerden teknik veya uzman personel geçici süreli görevlendirilebilir. Denetim Yönetimi Madde 8 Denetim Yönetimi: Kurumun risk yönetimi, iç kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinlik ve yeterliliğinin değerlendirilerek risk analizinin yapılması; iç denetim plan ve programlarının hazırlanması; onaylanan plan ve programların uygulanmasının sağlanması; iç denetim faaliyetlerinin değerlendirilmesi; denetimlerin kamu iç denetim standartları ve meslek ahlak kurallarına uygun olarak yürütülmesinin sağlanması; iç denetim faaliyetlerinin geliştirilmesi için kalite güvence ve geliştirme programının oluşturulması, uygulanması ve geliştirilmesi; yıllık iç denetim faaliyet raporunun hazırlanması; birim yönergesi ve rehberinin hazırlanması; denetim raporlarının bir örneğinin birimde muhafaza edilmesi, bir örneğinin Kurula gönderilmesinin sağlanması; iç denetim faaliyetleri ile ilgili diğer işlemlerin yürütülmesini kapsar. Diğer İdari Personel Madde 9 İç denetim birimi bünyesinde, faaliyetlerinin gerektirdiği nitelik ve sayıda personel görevlendirilebilir. İç Denetçilerin Görevleri Madde 10 İç denetçiler aşağıdaki görevleri yürütür: a) Nesnel risk analizlerine dayanarak Kurumun risk yönetimi, iç kontrol ve yönetim yapılarını değerlendirmek. b) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak. c) Kurumun faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunu denetlemek ve harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak. d) Kurumun harcamalarının, mali işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek. e) Kurumun mali yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak, f) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve sonuçlarını izlemek, g) Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlanıldığında, bu durumu ve suç teşkil eden durumlara ilişkin tespitlerini üst yöneticiye bildirmek. h) Kurum birimlerince üretilen bilgi ve raporların doğruluğunu denetlemek ve değerlendirmek. ı) Üst yönetici tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede yardımcı olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek. 7

8 İç Denetçilerin Yetkileri Madde 11 İç denetçiler görevlerinin yerine getirilmesi ile ilgili olarak aşağıdaki yetkilere sahiptir: a) İç denetim faaliyetleriyle ilgili olarak elektronik ortamdakiler dahil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kıymetli evrak ve diğer varlıkların ibrazını talep etmek. b) Denetlenen birim çalışanlarından veya yürütülen görevin ilgili olduğu birim personelinden iç denetim faaliyetlerinin gereği olarak yardım almak, yazılı ve sözlü bilgi istemek. c) İç denetim faaliyetlerinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkanlardan yararlanmak. d) İç denetim faaliyetlerinin gerektirdiği konularda uzman yardımı almak veya uzman görüşünden yararlanmak. e) Görevin yürütülmesini engelleyici tutum, davranış ve hareketlerde bulunanları üst yöneticiye bildirmek. İç Denetçilerin Sorumlulukları Madde 12 İç denetçiler, görevlerini yerine getirirken aşağıdaki hususlara riayet ederler: a) Mevzuata, iç denetim yönergesine, denetim ve raporlama standartlarına ve etik kurallara uygun hareket etmek. b) Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirmek. c) İç denetim faaliyetlerinde Yetki ve ehliyetini aşan durumlarda üst yöneticiyi haberdar etmek, d) Verilen görevin tarafsız ve bağımsız olarak yapılmasına engel olan durumların bulunması halinde, durumu üst yöneticiye bildirmek, e) Denetim raporlarında kanıtlara dayanmak ve değerlendirmelerinde tarafsız olmak, f) Denetim esnasında elde ettiği bilgilerin gizliliğini korumak. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Üst Yöneticinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Üst Yöneticinin Görev ve Yetkileri Madde 13 Üst yönetici aşağıdaki görev ve yetkilere sahiptir: a) İç denetim birimi tarafından hazırlanan iç denetim plan ve programlarını onaylamak, program dışı yürütülecek faaliyetlere ilişkin görevlendirmeleri yapmak. b) İç denetim plan ve programlarının hazırlanması sürecinde plan ve programa dahil edilmesini gerekli gördüğü birim ve konuları iç denetim birimine bildirmek. c) İç denetim birimi tarafından hazırlanan iç denetim yönergesi ile yönerge değişikliklerini Kurulun uygun görüşünü alarak yürürlüğe koymak. d) İç denetçilerin bilgi, yetenek, tecrübe ve mesleki yeterliliklerini geliştirmeye yönelik gerekli imkanları sağlamak e) İç denetim birimi ile denetlenen birim yönetimi arasındaki uyuşmazlıkları çözümlemek ve nihai kararı vermek. f) Denetlenen birimlerin yönetici ve personelinden denetim faaliyetinin yürütülmesini engelleyici fiil ve tavır sergileyenler hakkında gerekli tedbir ve müeyyideleri uygulamak. 8

9 g) İç denetim raporlarını değerlendirerek gereği için ilgili birimler ile Mali Hizmetler Müdürlüğüne göndermek. h) İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemleri iki ay içerisinde Kurula göndermek ve iç denetim birimi tarafından hazırlanan yıllık iç denetim faaliyet raporunu Kurula göndermek. ı) İç denetçiler arasından bir kişiyi İç Denetim birim başkanı olarak görevlendirmek. j) İç denetçilere izin vermek, hasta sevk kağıdı ve geçici görev yolluğu bildirimlerini imzalamak. Üst yönetici bu yetkileri İç Denetim birim başkanına devredebilir. k) Birimde görev yapacak yeterli sayıda diğer personeli görevlendirmek l) İç kontrol sisteminin değerlendirilmesi sürecine yönelik olarak gerçekleştirilen iç denetim faaliyetleri sonrası elde edilen bilgiler ve tavsiyeler doğrultusunda, sistemin aksayan yönlerinin giderilmesine ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasına yönelik tedbirleri almak, m) İç denetim faaliyetinin kalitesini gözetmek ve dış değerlendirme sonuçlarına ilişkin düzeltici önlemlerin alınmasını sağlamaktır. Üst Yöneticinin Sorumluluğu Madde 14 (1) Üst yönetici, iç denetim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde: a) İç denetçilerin görevlerini bağımsız bir şekilde yerine getirmeleri için gereken tüm tedbirleri alır. b) İç denetçilere, Kurumun faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin belirlenmesi çalışmalarında gerekli imkânı sağlar. c) İç denetim faaliyeti kapsamına giren konularda, iç denetçilere gerekli bilgi ve belgelerin sağlanması amacıyla, Kurum birimleri arasında etkili iletişim kurulmasını sağlar. d) İç denetim raporlarında düzeltilmesi ve iyileştirilmesi önerilen konuları değerlendirir ve gerekli tedbirleri alır. e) İç kontrol sürecinden elde ettiği bilgilerle, iç denetimden elde edilen bilgileri karşılaştırır ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin tedbirleri gerektiğinde iç denetim birimiyle görüşerek belirler. f) Birimin ihtiyacı olan araç, gereç ve malzemelerin temin edilmesine yönelik tedbirleri alır. g) İç denetçilerin mesleki yeterliliğinin geliştirilmesi için gerekli tedbirleri alır. h) İç denetçilerin görevlerini yaparken bağımsızlık veya tarafsızlıklarının tehlikeye girdiği veya ihlal edildiği durumlarda gerekli tedbirleri alır. ı) Üst yönetici, iç denetim faaliyetlerinden beklenen faydanın en yüksek düzeyde elde edilmesi için ilgili mevzuatta belirlenen her türlü katkıyı sağlamakla sorumludur. j) İç denetim faaliyetleri ile ilgili olarak iç denetçilerle en az ayda bir değerlendirme toplantısı yapar. Kurumun üst yönetimi ile yapacağı önemli toplantılara iç denetçileri davet eder. BEŞİNCİ BÖLÜM İç Denetçilerin Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Mesleki Güvencesi İç Denetçilerin Bağımsızlığı Madde 15 İç denetim birimi ve faaliyeti Kurumun günlük işleyişinden bağımsızdır. İç denetçiler görevlerini Kanun, Yönetmelik ve Yönerge kapsamında tam bir bağımsızlık 9

10 içinde gerçekleştirirler. İç denetçilere ilgili mevzuatta belirtilen iç denetim faaliyetleri dışında görev verilemez. İç denetim faaliyetinin kapsamına, denetim uygulamalarına müdahale edilemez ve iç denetçilerin görüşlerini değiştirmeleri istenemez. İç denetçilerin görevlerini bağımsız ve hiç bir etki altında kalmadan yapmaları üst yöneticinin sorumluluğundadır. İç denetimin bağımsızlığı kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında Kurul tarafından düzenli olarak değerlendirilir. İç Denetçilerin Tarafsızlığı Madde 16 İç denetçiler görevlerini yerine getirirken tarafsızlık ilkesiyle hareket ederler. İç denetçiler; denetimin belirlenen amaçlarına ulaşılması için denetim faaliyetlerinde gerekli tüm denetim tekniklerini uygularlar. İhtiyaç duyacakları tüm bilgi ve belgeleri toplar, tarafsız ve yeterli bilgi ve tecrübeye sahip her iç denetçinin aynı sonuçlara ulaşmasını sağlayacak şekilde bu bilgi ve belgeleri değerlendirir ve denetim kalitesinden ödün vermeden ve başkalarının düşünce ve telkinlerinden etkilenmeden görüşlerini oluştururlar. İç denetçiler görevlerini yerine getirirken tarafsız davranırlar. İç denetçiler, görevlerini yürütürken bağımsızlık ve tarafsızlıklarını zedeleyebilecek bir durumla karşılaşmaları halinde, bu durumu derhal üst yöneticiye yazılı olarak bildirirler. Üst yönetici, iç denetçilerin görevlendirilmesinde, tarafsızlıklarını zedeleyebilecek hususları dikkate alır. İç denetçiliğe ilk defa atananlar ile idari görevlerde iken iç denetçiliğe dönenler, daha önce sorumlu oldukları işlerle ilgili olarak bir yıl geçmeden iç denetim faaliyeti yürütemez. Yürütülen danışmanlık ve benzeri faaliyetlerle ilgili olarak da bir yıl geçmeden denetim yapılamaz. İç Denetçilerin Mesleki Güvencesi Madde 17 İç denetçilere, Kanun, Yönetmelik ve Yönergede belirtilen görevler dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz. İç denetçiler vekâlet, tedvir veya görevlendirme suretiyle başka görevlere atanamazlar ve görevlendirilemezler. İç denetçilik görevi ancak Yönetmeliğin 24 üncü maddesi hükümleri uyarınca sona erer. ALTINCI BÖLÜM İç Denetim Faaliyetleri İç Denetim Stratejisi Madde 18 İç denetim birimi, faaliyetlerine ilişkin plan ve programların hazırlanması ve uygulanmasında, Kurulun her üç yılda bir oluşturacağı ve üç yıllık döneme ilişkin olarak iç denetimin genel stratejisini belirleyen ve iç denetim birimlerinin planlama ve programlamalarına esas teşkil edecek "Kamu İç Denetim Strateji Belgesi" esas alır. Denetimde Risk Odaklılık Madde 19 İç denetim, Kurumun karşı karşıya olduğu riskler esas alınarak hazırlanan risk odaklı iç denetim plan ve programı çerçevesinde yapılır. Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak Kurulca belirlenen esas ve usullere uyulur. Kurum birimleri tarafından tanımlanan riskler de dikkate alınmak suretiyle, iç denetim birimi tarafından Kurum kapsamlı bir risk analizine tabi tutulur. Bu analiz sonucunda riskler, 10

11 oran ve önem dereceleri belirlenerek sıralanır. İç denetim birimince yapılan analiz sonucunda, en yüksek risk içeren alan ve konulardan başlanarak iç denetim planı ve uygulamaya ilişkin programlar hazırlanır. Plan ve programların hazırlanmasında; üst yöneticinin riskli gördüğü ve öncelik verilmesini istediği hususlar da dikkate alınır. Yeni birim ve faaliyetler, yeniden yapılandırma projeleri, örgüt yapısı ve insan kaynaklarındaki önemli değişiklikler, yüksek risk içerebileceğinden, denetim programına öncelikle alınır. Denetim sonuçlarına göre mevcut riskler yıllık olarak yeniden gözden geçirilir. İç Denetim Planı Madde 20 İç denetim planı Yönetmeliğin 39. maddesine uygun olarak hazırlanır. İç denetim planı; İç denetim faaliyetinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla denetimin kapsamını, denetlenecek alan ve konuları, ihtiyaç duyulan işgücü ve diğer kaynakları içerecek şekilde, birim yöneticileri ve gerektiğinde çalışanlar ile görüşülerek ve Kurulca hazırlanan "Kamu İç Denetim Strateji Belgesi" ve rehberler de dikkate alınarak, üç yıllık dönemler için hazırlanır. İç denetim planı öncesinde, idarenin denetlenebilecek alanlarının tamamını ifade eden bir denetim evreni oluşturulur. Denetim evreni kapsamına idarenin merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatına dahil tüm birimlerin işlem, faaliyet ve süreçleri dahil edilir. Denetim evrenin hazırlanmasında süreç bazlı yaklaşım esas alınır ve yapılan risk analizi sonucunda yüksek ve orta riskli olarak belirlenen denetim alanlarının tamamı bir plan dönemine dahil edilir İç denetim planı, yıllık risk değerlendirmesi sonuçlarına göre veya önemli değişiklikler ortaya çıktığında gözden geçirilerek, gerektiğinde değiştirilir. İç denetim planı; Kurum iç denetçilerinin tamamı tarafından hazırlanır ve üst yöneticinin görüşü de alınarak plana son şekli verilir. İç denetim planı üst yöneticinin onayı ile yürürlüğe girer. Planın uygulanması ile ilgili diğer hususlarda Kurulun düzenlemelerine uyulur. İç Denetim Programı Madde 21 Yönetmeliğin 40. maddesine uygun olarak hazırlanır. En riskli alan ve konulara öncelik verilmek ve denetim maliyeti de dikkate alınmak suretiyle, birim yöneticileri ve gerektiğinde çalışanlarla da görüşülerek iç denetim planıyla uyumlu bir iç denetim programı hazırlanır. Bir yıllık süreyi geçmemek üzere hazırlanacak iç denetim programlarında; denetlenecek alanlar ve konular, iç denetçilerin isimleri belirtilerek, zaman çizelgesine bağlanır. Hazırlanan iç denetim programı üst yönetici tarafından onaylanır. İç denetim plan ve programının hazırlanmasında Kurumun öncelikleri ve Kurul düzenlemeleri esas alınır. İç Denetim Rehberi Madde 22 İç denetim birimi, görev alanına giren konular itibariyle Kurulca yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak kendi denetim rehberini hazırlar ve bir örneğini kurula gönderir. 11

12 Denetimlerin yürütülmesinde, birim iç denetim rehberinin hazırlanmasında iç denetim rehberinde yer alan esas ve usuller ile formlar esas alınır. Bu açıdan rehber yol gösterici nitelik taşır. Denetim rehberleri yol gösterici olmakla birlikte, iç denetçilerin denetim yeteneklerini sınırlamaz ve iç denetim uygulamalarının geliştirilmesine engel teşkil etmez. YEDİNCİ BÖLÜM Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi Görevlendirme Madde 23 İç denetim programı üst yönetici tarafından onaylandıktan sonra yapılan görevlendirmeler, programa uygun olarak yürütülür. Program dışı denetim ve danışmalık görevleri dışında iç denetçilere ayrıca bir görevlendirme yapılamaz. Denetimin Birimlere Duyurulması Madde 24 Görevlendirilen iç denetçi, denetim görevinin yürütüleceği birimlere denetimin amacını, kapsamını, tarihini, birimden beklenenleri ve gerek görülen diğer hususları içeren yazılı bir bildirim yapar. Nakit ve diğer kıymetli evrakların sayımı gereken hallerde bu bildirimin yapılması zorunlu değildir. Denetime Hazırlık ve Başlama Madde 25 Denetim faaliyetlerinin hazırlık aşaması Ön Çalışma olarak adlandırılır. Ön çalışmada iç denetçiler görevlendirildikleri konu ile ilgili gerekli inceleme ve araştırmaları yaparak denetimin amaç ve kapsamını tespit eder. İç denetçiler, denetim konusuna göre belirleyecekleri toplantı, mülakat, anket, yerinde gözlem gibi yöntemler ile denetlenecek birim veya süreç hakkında bilgi toplayarak mevcut risk ve kontrolleri tespit ederler ve bunların bir değerlendirmesini yaparlar. Açılış Toplantısı Madde 26 İç denetçi, saha çalışması öncesinde, iç denetim faaliyetinin yürütüleceği birimin yöneticisi ve gerekli görülen personelin de iştirak edeceği bir açılış toplantısı yapar. Bu görüşmeleri rehbere uygun olarak yazılı hale getirir. Açılış toplantısında, denetimin amacı, hedefi, kapsamı ve tahmini süresi, denetime yardımcı olacak personel, denetim sırasında çalışanlardan beklentiler, idarenin denetimden beklentileri, denetim sonuçlarının raporlanması, iç denetçi ve birim arasındaki iletişimin nasıl yürütüleceği konuları görüşülür ve toplantı sonrasında bir tutanak düzenlenir. Ayrıca denetlenen birimin talep etmesi halinde danışmanlık faaliyetinin mahiyeti de görüşülür. İç denetçi, bu görüşmelerin sonuçlarını da dikkate alarak çalışma planını hazırladıktan sonra denetime başlar ve denetimler bu çalışma planına göre yürütülür. Çalışma Planı Madde 27 Tüm denetim adımlarını ve izlenecek yöntemleri gösteren çalışma planının rehbere uygun şekilde hazırlanmasıyla ön çalışma tamamlanır. Denetlenen birimin yöneticisi ve diğer personelle yapılan görüşmelerin sonuçlarına göre hazırlanan çalışma planında; 12

13 a) Denetimin amaç ve hedefleri, b) Denetimin kapsamı, c) Denetimin icrasında bilgilerin elde edilmesi, analizi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ç) Tahmini denetim süresi, yer alır. Çalışma planı hazırlandıktan sonra denetime başlanır ve denetimler bu çalışma planına göre yürütülür. Denetimin Yürütülmesi Madde 28 İç denetçi, Kurul tarafından yayımlanan denetim rehberlerinden de yararlanarak denetim faaliyetini yürütür. İç denetçi, yıllık denetim programında ve çalışma planında belirlenen denetim hedeflerine ulaşmak için, risk ve kontrol değerlendirmelerinde tespit edilen hususlarla ilgili olarak yeterli ve güvenilir bilgi ve belgeleri elde etmek, incelemek ve değerlendirmekle yükümlüdür. Denetimin yürütülmesi sırasında uygulanacak testler, iç kontrol uygulamalarının yeterliliğine dair değerlendirme yapılabilmesine de olanak verecek şekilde tasarlanmalı, en riskli alanlara öncelik verilmelidir. Gerçekleştirilen testlerin tamamı; izlenen yöntem, yapılan gözlem, incelenen belge, görüşme ve diğer adımlar da belirtilmek suretiyle Çalışma Kâğıtları ile belgelendirilmelidir. İç denetçi tarafından yürütülen denetim görevi kapsamında yapılan çalışmalar sonunda kapanış toplantısı yapılır ve taslak rapor düzenlenir. Denetim Bulgularına İlişkin Esaslar Madde 29 Denetim bulguları, belirli bir sürede cevaplandırılmak üzere, denetlenen birimin yöneticisine verilir. Denetlenen birimin yöneticisi, gerektiğinde çalışanlardan ve ilgililerden görüş almak suretiyle bulgularda belirtilen hususları cevaplandırarak iç denetim birimine gönderir. Bulgu ve önerilerin önem ve düzeyi konusunda iç denetim birimi ile denetlenen birimin yöneticisi aynı görüşteyse, makul bir sürede önlem alınmasında anlaşılır. Bulgu ve önerilerin önem ve düzeyi konusunda iç denetim birimi ile denetlenen birimin yöneticisi arasında anlaşmazlık varsa, bu duruma ilişkin değerlendirmeler rapora dahil edilir. Denetlenen birimin görüşleri, uzlaşılamayan hususlar, denetimde tespit edilen riskler, risklerin olası etkileri, denetim sonuçlarına ilişkin genel değerlendirme ve risklerin ortadan kaldırılmasına veya en aza indirilmesine yönelik önerileri içeren nihai denetim raporu hazırlanır ve yönetici özeti de eklenerek üst yöneticiye sunulur. Denetlenen alan veya konuya ilişkin kapsamlı bir görüş ortaya konulabilmesi ve güvence seviyesinin belirtilebilmesi için, ilgili idarenin iç denetim yönergesinde güvence seviyelerinin tanımlanmış ve bunun denetlenen birimlere önceden duyurulmuş olması ile yeterli seviyede denetim kanıtı elde edilmiş olması zorunludur. Çalışma Kâğıtları Madde 30- Denetime hazırlık, risk ve kontrol değerlendirmeleri, yapılan testler, bunların sonucunda elde edilen bilgi ve kanıtlar ile raporlama ve izleme faaliyetleri gibi denetim süresince yapılan tüm çalışmalar çalışma kâğıtları ile belgelendirilir. 13

14 Denetim sonuçlarının takibi ile kalite güvence ve geliştirme faaliyetleri çerçevesinde yapılan değerlendirmelerde bu çalışma kâğıtlarından yararlanılır. Gerekli olması halinde çalışma kâğıtlarına konuyu destekleyici belgeler eklenebilir. Çalışma kâğıtlarının düzenlenmesinde Kurulun yaptığı düzenlemeler ile bu çerçevede İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan dokümanlar esas alınır. Kapanış Toplantısı Madde 31 Yapılan denetim faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan tespit ve öneriler denetlenen birim yöneticilerinin katılımı ile gerçekleştirilecek bir kapanış toplantısında ele alınır. Bu görüşmeler rehbere uygun olarak yazılı hale getirilir. Ayrıca, bu toplantıda birim yöneticilerinin görüşleri alınır ve önemli bir değerlendirme eksikliği olup olmadığı belirlenir. Toplantıda yapılan görüşmeler ve yöneticilerin varsa aykırı görüşleri toplantı tutanağına bağlanır. Raporlama Madde 32- Denetim raporları işe ait amaç ve kapsam ile uygulanabilir sonuçları, sorumlulukları ve denetlenen birimlerce alınacak tedbirleri de içerecek şekilde Kurul tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde hazırlanır. Raporda asgari olarak; denetimin amacı, kapsamı ve elde edilen sonuçlar ile denetçi kanaati belirtilir. Raporlarda ifadeler; tam, doğru, açık, anlaşılır, öz ve yapıcı olarak yazılır. İç denetçi, denetim raporunu, belirli bir sürede cevaplandırılmak üzere, denetime tabi tutulan birim yöneticisine verir. Birim yöneticisi, gerektiğinde çalışanlardan ve ilgililerden görüş almak suretiyle raporu cevaplandırarak iç denetçiye gönderir. Risklerin önem ve düzeyi konusunda iç denetçi ile denetlenen birim yöneticisi arasında anlaşmazlık varsa, iç denetçi bu duruma ilişkin değerlendirmesini raporuna dahil eder. Risklerin önem ve düzeyi konusunda iç denetçi ile denetlenen birim yöneticisi aynı görüşteyse, makul bir sürede önlem alınması konusunda anlaşırlar. İç denetçi raporunu, idarenin cevapları ve rapor özetini de ekleyerek üst yöneticiye sunar. Raporlar üst yönetici tarafından değerlendirildikten sonra gereği için raporda belirtilen birimlere verilir. İç denetçi ile idare arasında oluşacak görüş ayrılıkları üst yönetici tarafından çözülür. Üst yönetici ile iç denetçi arasında görüş ayrılıkları olması halinde ise durum anlaşmazlığın giderilmesine yardımcı olmak amacıyla Kurula iletilir. Denetim Sonuçlarının İzlenmesi Madde 33 Denetim faaliyetleri sonucunda iç denetçiler tarafından düzenlenen denetim raporlarında gösterilen denetim sonuçlarına ilişkin tavsiyeler ve düzeltici tedbirler belirtilen süre içerisinde ve denetlenen birimle iç denetçi tarafından varılan mutabakat çerçevesinde oluşturulan eylem planına uygun olarak yerine getirilir. Buna ilişkin denetlenen birimce bir zaman çizelgesi oluşturulur ve eylemler çizelgeye bağlanır. Bu çizelge raporla birlikte İç Denetim Birimine verilir. Çizelgeye uygun olarak yerine getirilen eylemler en geç üç gün içerisinde İç Denetim Birimine denetlenen birimce yazılı olarak bildirilir. Önerilerin gerçekleştirilmesinin belli bir süre gerektirmesi durumunda bu husus denetim raporuna verilen cevapta belirtilir ve eylem planına bağlanan hususlar tamamlanıncaya kadar periyodik gelişmeler ilgili birimce üçer aylık dönemler halinde iç denetim birimine bildirilir. Raporlarda yer verilen bulgu ve öneriler ile rapora verilen cevap ve eylem planı kapsamında uzlaşmaya varılamayan hususlar ve bunlara ilişkin iç denetçi görüşü iç denetçi tarafından üst yöneticiye sunulur. Bu konularda üst yönetici tarafından yapılan değerlendirme 14

15 çerçevesinde alınan karara göre uygulama yapılır. Bu uygulamalar da iç denetçi tarafından izlenir. İç denetim biriminde, denetim raporlarının uygulanmasını izlemek üzere bir takip sistemi oluşturulur ve bu kapsamda raporlarda yer alan düzeltici tedbirlerin ve tavsiyelerin uygulanması sağlanır. Denetlenen birim yöneticileri, denetim raporlarında yer alan önerilere ilişkin gerekli düzeltici tedbirleri alır. Denetlenen Birim çizelgeye veya eylem planına uygun olarak bildirimde bulunmadığı takdirde İç Denetim Birimince önlem alınması için süre verilerek yazılı olarak uyarılır. Bu uyarılar aylık periyotlar halinde devam eder. Üç defa yazılı uyarıya rağmen önlem alınmadığı takdirde iç denetçi, üst yöneticiyi yazılı ve gerektiğinde sözlü olarak bilgilendirir. SEKİZİNCİ BÖLÜM Danışmanlık Faaliyetleri Danışmanlık Faaliyeti Madde 34 Danışmanlık faaliyetleri; bir idari sorumluluk üstlenmeksizin yürütülen, icrai konularla ilgili görüş, eğitim, analiz, değerlendirme, performans göstergelerinin tespiti, proje görevleri gibi idari faaliyetlere değer katmak, kolaylaştırmak, geliştirmek ve yol göstermek amaçlarıyla gerçekleştirilen hizmetlerdir. Danışmanlık faaliyetleri; a) İç kontrol, risk yönetimi ve yönetişim sistemlerinin tasarımı ve geliştirilmesi, b) Kurum bünyesinde mevzuat değişikliklerine yönelik oluşturulan komisyonlara iştirak edilmesi, c) Kurum birimlerinin yeniden yapılandırılması, ç) Kurum birimlerinin yürüttüğü yurtiçi ve yurtdışı projelere katılma, d) Performans kriterleri ve göstergelerinin tespit edilmesi, e) Kurum birimlerinin temel iş süreçlerinin yeterliliği ve etkinliğinin geliştirilmesi, gibi hususlarda yerine getirilir. Danışmanlık faaliyetleri, özel durumları da kapsayan resmi nitelikte ve yazılı olarak bir süreç ve sonuç içeren, tanımlanmış bir denetim programına dayanan veya program dışı olarak da yürütülen faaliyetlerdir. Kurum birimlerinden danışmanlık faaliyetlerine ilişkin talepler, İç denetçilere üst yönetici aracılığı ile bildirilir. Danışmanlık Faaliyetlerinin Yürütülmesi Madde 35 (1) İç denetçiler tarafından yürütülecek danışmanlık faaliyetlerinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır. a) Danışmanlık faaliyetlerine ilişkin talepler, iç denetçiye üst yönetici tarafından iletilir. b) Faaliyetin kapsamı, açık olarak tanımlanmış bir iş programına dayanmalıdır. c) Faaliyet iç denetçinin bağımsızlık ve tarafsızlığını etkilememelidir. d) Faaliyetin süresi, iç denetçinin sertifika puanlamasını engellemeyecek, mevcut ve gelecekteki denetim görevlerinin sürekli aksamasına neden olmayacak şekilde üst yönetici tarafından belirlenmelidir. 15

16 e) Daha önce yürütülen danışmanlık faaliyetleriyle ilgili olarak bir yıl geçmeden aynı iç denetçi tarafından aynı konuda denetim yapılamayacağı hususunda hem üst yönetici hem iç denetim birimi gerekli özeni göstermelidir. f) İç denetçiler daha önce sorumlusu oldukları idari faaliyetlere ilişkin danışmanlık hizmeti verebilirler. g) Yürütülen bu faaliyetlerin sonuçları iç denetçi tarafından üst yöneticiye bildirilmelidir. h) İş programına dayanmayan yazılı olarak istenen danışmanlık faaliyetlerine yazılı, sözlü olarak istenen faaliyetlere sözlü olarak cevap verilir. Danışmanlık faaliyetleriyle ilgili olarak iç denetçinin herhangi bir icrai sorumluluğu yoktur. Danışmanlık faaliyetleri sonucunda Kurum birimlerince yapılacak uygulamaların sorumluluğu ilgili birimlerin yöneticilerine aittir. Danışmanlık faaliyetine ilişkin yazılı çalışmaların bir örneği Birim arşivinde muhafaza edilir. DOKUZUNCU BÖLÜM Diğer Faaliyetler Yolsuzluk ve Usulsüzlüklere İlişkin İncelemeler Madde 36 Yolsuzluk ve usulsüzlükleri önlemek yöneticilerin sorumluluğundadır. İç denetçi, yolsuzluğa ilişkin delilleri tespit edebilecek bilgi, beceri ve donanım ile denetim faaliyetlerini sürdürür. İç denetçi, denetim görevi sırasında bir yolsuzluk ve usulsüzlük bulgusuna ulaştığında, tespitlerini ve elde ettiği delilleri Kamu İç Denetim Rehberi çerçevesinde düzenlenen raporla ivedilikle üst yöneticiye intikal ettirir. Üst yönetici veya iç denetim birimine gelen ihbar ve şikâyetlerden iç denetçilerin görev alanına girenler incelenir. İç denetim birimine intikal eden ihbar ve şikayetlerde iddia edilen konular, risk analizlerinde dikkate alınarak denetim planı ve programının hazırlanmasında göz önünde bulundurulur. İç denetim birimine intikal eden ihbar ve şikayetler değerlendirilerek konunun önemi ve acil oluşu dikkate alınarak denetim programı kapsamında veya üst yöneticiden alınacak onay üzerine program dışı incelenebilir. İç denetçilerin görev alanına girmeyen ihbar ve şikayetler ise incelenmek üzere kurumun ilgili birimlerine üst yönetici aracılığı ile gönderilir. İç denetçiler, ihbar ve şikâyetler üzerine program kapsamında veya program dışı yapılan incelemelerde mevcut iç kontrol sisteminin yolsuzluk ve usulsüzlükleri önleme kabiliyetini de değerlendirir. Kurumun diğer birimlerine intikal eden ihbar ve şikâyetler, riskli alanların belirlenmesinde ve denetim plan ve programının hazırlanmasında değerlendirilmek üzere iç denetim birimine iletilir. Suç teşkil eden fiillere ilişkin raporların yetkili mercilere sunulmasıyla ilgili olarak mevzuatta öngörülen özel hükümler saklıdır. İnceleme ve Araştırma Faaliyetleri Madde 37 Yıllık denetim programı veya program dışı münferit görevlendirmeler uyarınca veya iç denetçiler tarafından resen; a) Uluslararası standartlar ile en iyi uygulama örneklerinin incelenmesi neticesinde ulusal mevzuatın geliştirilmesine yönelik değerlendirme ve öneriler, 16

17 b) İç denetim, risk yönetimi, iç kontrol ve yönetim süreçleri gibi konulara ilişkin mesleki ve bilimsel çalışmalar, c) Kamuda yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önlenmesi ve ortadan kaldırılması için alınacak önlemler ve yapılması gerekenlere ilişkin öneriler, hususlarında inceleme ve araştırma yapılabilir. İç denetçiler, yaptıkları inceleme ve araştırmalar sonucunda düzenledikleri raporları üst yöneticiye sunarlar. ONUNCU BÖLÜM Raporlama İlkeler Madde 38 Raporların düzenlenmesi, ilgili mercilere sunulması, sonuçların takibi ve diğer hususlar Kamu İç Denetim Rehberi çerçevesinde yürütülür. Raporlarda ifadeler; tam, doğru, açık, anlaşılır, öz ve yapıcı olarak yazılır. İç denetim raporları üst yöneticinin izni olmaksızın Kurul hariç kurum dışına verilemez. Denetim ve inceleme raporlarının sonuçları ve yapılan işlemler iç denetçi tarafından izlenir. Raporların üst yöneticiye sunulması raporu düzenleyen iç denetçi tarafından yapılır. Raporların bir örneği Birim arşivinde saklanmak üzere İç Denetim Birimine gönderilir. Rapor Çeşitleri Madde 39 İç denetim faaliyeti sonucunda; Uygunluk denetimi, performans denetimi, mali denetim, bilgi teknolojileri denetimi ve sistem denetimi sonucunda Denetim Raporu, Danışmalık faaliyetleri kapsamında yapılan incelemeler ve araştırmalar Danışmanlık Raporu, yolsuzluk ve usulsüzlük tespitine ilişkin olarak yapılan İncelemeler İnceleme Raporu, Birim yıllık faaliyet sonuçlarını içeren İç Denetim Faaliyet Raporu düzenlenir. Denetim Raporları Madde 40 Raporlar Kurul tarafından belirtilen esaslar çerçevesinde hazırlanır Denetim raporlarında asgari olarak; denetimin amacı, kapsamı ve elde edilen sonuçlar ile denetçi kanaati belirtilir. Raporlama süreci, saha çalışmaları sonucunda oluşturulan bulguların resmi olarak denetlenen birim/birimlerle paylaşılmasıyla başlar ve hazırlanan denetim raporunun üst yönetici imzasıyla ilgili birimlere gönderilmesiyle sona erer. Nihai hali verilen denetim bulguları, Bulgu Paylaşım Formları aracılığıyla denetlenen birime/birimlere gönderilir. Bildirimde, kapanış toplantısının tarihi, yeri, kimlerin katılmasının faydalı olacağı hususu ile toplantının gündemi belirtilir. Ayrıca bu bildirimde Bulgu Paylaşım Formlarının, ne kadar süre içerisinde cevaplanarak İç Denetim Birimine iletilmesi gerektiği de belirtilir. Kapanış toplantısında; denetim tespitleri, öneriler, bulguların önem düzeyi ile gerçekleştirilecek eylemler ve uygulama takvimi tartışılarak toplantı sonrasında tutanak düzenlen ir. 17

18 Denetlenen birim, bulgulara (mevcut durum, riskler ve etkileri ile önem düzeyleri) katılması halinde, kapanış toplantısı sonuçlarını da dikkate alarak makul bir sürede alınacak önlemleri içeren bir eylem planı sunmak zorundadır. Bu eylem planında; her bir bulguda belirtilen hususların düzeltilmesiyle ilgili olarak (1) yapılması planlanan somut faaliyetlere, (2) bu faaliyetlerin tamamlanacağı tarihlere ve (3) bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesinden sorumlu kişilerin unvanlarına yer verilmelidir. İç Denetim Birimince, eylem planlarında yer alan bu üç hususta eksiklik olup olmadığı kontrol edilerek, eksikliklerin olması halinde rapor öncesinde bu eksikliklerin giderilmesi sağlanır. Paylaşılan bulgulara denetlenen birimin cevabı ve kapanış toplantısında alınan görüşler doğrultusunda bulgulara son hali verilir. (1) Denetlenen birimin denetim ekibi ile aynı görüşte olduğu bulgu ve eylem planlarına denetim raporunda yer verilir. (2) Denetlenen birimin denetim ekibi ile aynı görüşte olmadığı bulgularda, önemli bir eksiklik ya da hata söz konusuysa bu bulgulara denetim raporunda yer verilmez. (3) Denetlenen birimin İç Denetim Birimi ile aynı görüşte olmadığı bulgu ve eylem planlarıyla ilgili olarak, konu uzlaşılamayan husus olarak üst yöneticiye sunulur. Üst yöneticinin talimatı doğrultusunda işlem tesis edilir. Üst yöneticinin uzlaşılamayan hususlara ilişkin olarak İç Denetim Biriminin değerlendirmesine katılması halinde, denetlenen birimden uzlaşmazlık konusu hususlarla ilgili eylem planı alınarak bulguya son hali verilir. Üst yöneticinin uzlaşılamayan hususlara ilişkin olarak tespite katılmakla birlikte farklı bir öneri getirmesi halinde, bu öneri doğrultusunda bulguda gerekli değişiklikler yapılır ve denetlenen birimden bu doğrultuda eylem planı alınır. Bu eylem planları Bulgu Değerlendirme Formuna işlenir. İç Denetim Kalite Güvence ve Geliştirme Programı kapsamında yapılacak dış değerlendirmelerde dikkate alınmak üzere, üst yöneticinin talimatları dâhil rapordaki uzlaşmazlık konusu hususlara ilgili düzeltmeler çalışma kâğıtlarına bağlanarak denetim dosyasına konulur. Raporlar üst yönetici tarafından değerlendirildikten sonra gereği için raporda belirtilen birimlere ve mali işler birimine verilir. Raporlar, yetkisiz kişilerin erişimini engellemek için gizlilik içinde muhafaza edilir. Raporda belirtilen önlemlerin alınıp alınmadığı üst yönetici tarafından izlenir. Üst yönetici bu görevini iç denetim birimi aracılığıyla da yerine getirebilir. Denetlenen birimlerce, rapor üzerine yapılan işlemler veya işlem yapılmama gerekçeleri iç denetçiye bildirilmek üzere iç denetim birimine gönderilir. Acil olarak işlem yapılması gereken bilgilerin iletilmesi, denetlenen faaliyetler ile ilgili bir değişikliğin bildirilmesi veya görevin uzun bir süre devam etmesi halinde görevin seyri hakkında üst yöneticinin bilgilendirilmesi amacıyla ara rapor yazılabilir. İç denetçi ile idare arasında oluşacak görüş ayrılıkları üst yönetici tarafından çözülür. Üst yönetici ile iç denetçi arasında görüş ayrılıkları olması halinde ise durum anlaşmazlığın giderilmesine yardımcı olmak amacıyla Kurula iletilir. Kamu İç Denetim Rehberine uygun olarak hazırlanan rapor özeti, denetim raporu üzerine yapılan işlemlerle birlikte, üst yönetici tarafından raporun kendisine sunulduğu tarihten itibaren iki ay içinde Kurula gönderilir. Danışmanlık ve İnceleme Raporları Madde 41 Aşağıdaki hallerde inceleme raporu düzenlenir: 18

19 a) Danışmanlık Raporu: Danışmanlık faaliyetleri kapsamında yapılan inceleme ve araştırmalar. b) İnceleme Raporu: Denetim Esnasında rastlanan yolsuzluk ve usulsüzlüklerin bildirilmesine ilişkin olarak yapılan incelemeler. c) Denetim programı, münferit görevlendirmeler veya iç denetçi tarafından gerek görülen hallerde yapılan inceleme ve araştırmalar. Danışmanlık faaliyetine ilişkin raporlarda aşağıdaki bilgilere yer verilir; a) Görevin amacı, niteliği, kapsamı, danışmanlık hizmetini talep edenlerin beklentileri ve görev süresi, b) Görevin yıllık program kapsamında mı, yoksa program dışı bir talep üzerine mi yapıldığı, c) Yapılan çalışma ve analizler, kullanılan yöntemler, alınan uzman tavsiye ve yardımları, d) Görev sonucunda yapılan tespit ve değerlendirmeler ile kanaat ve tavsiyeler, e) Görev kapsamı dışında kalmakla birlikte iç kontrol, risk yönetimi ve yönetim süreçlerine ilişkin tespit edilen ve birim yöneticilerine bildirilmesi gerekli görülen hususlar, f) Görev sırasında elde edilen ve daha sonraki denetimlerde değerlendirilebilecek risk ve kontrol bilgileri, g) Genel değerlendirme ve sonuç. Usulsüzlük ve yolsuzluklara ilişkin olarak düzenlenen inceleme raporlarında aşağıdaki hususlara yer verilir. a) Usulsüzlük ve yolsuzluklara ilişkin bulgular, deliller ve diğer bilgiler, b) Bilgisine başvurulanların açıklamaları, c)usulsüzlük ve yolsuzluğun niteliği ve boyutu d) Tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde varılan sonuçlar, tavsiyeler, alınması gereken önlemler ve yapılması gereken diğer işlemler, e) İnceleme konusuyla bağlantılı olarak tespit edilen ve denetim programının hazırlanmasında değerlendirilebilecek risk ve kontrol bilgileri ile bunlara ilişkin iç denetçi görüşü. Araştırma ve incelemelere ilişkin raporlarda aşağıdaki bilgilere yer verilir; a) Konu hakkındaki temel bilgiler, b) Araştırma veya incelemenin niteliği ve kapsamı, c) İlgili mevzuat, standart ve kriterler, d) Yapılan analizler, kullanılan yöntemler, e) Konu hakkında bilgisine başvurulanların görüş ve düşünceleri, f) Yapılan değerlendirmeler, g) Varılan sonuç ve öneriler, h) Gerek görülen diğer hususlar. İç Denetim Faaliyet Raporu Madde 42 İç denetim faaliyetleri sonucunda, iç denetim birimi tarafından yıllık iç denetim faaliyet raporu düzenlenir. İç denetim birimi tarafından düzenlenen iç denetim faaliyet raporu üst yöneticiye sunulur, bu rapor üst yönetici tarafından her yıl Şubat ayı sonuna kadar Kurula gönderilir. İç denetim faaliyet raporunun düzenlenmesi ve sunulmasında Kamu İç Denetim Standartlarına uyulur. 19

20 ONBİRİNCİ BÖLÜM İç Denetim Kaynaklarının Yönetimi ve Geliştirilmesi İç Denetim Kaynaklarının Yönetimi Madde 43 İç denetim için gerekli ödemeler Kurumun İnsan Kaynakları Müdürlüğü bütçesinden karşılanır ve bunların sarfına ilişkin işlemler Mali Hizmetler birimince yürütülür. Meslek İçi Eğitim Madde 44 İç denetçilere, üç yıllık süreçte asgari yüz saat meslek içi eğitim sağlanır. Üç yıllık süreçte birimce sağlanacak meslek içi eğitim mümkün olduğunca her yıla dağıtılır. Meslek içi eğitim konularında, idaredeki gelişme ve değişmelere yönelik hususlara da yer verilmelidir. Meslek içi eğitimin otuz saati, kurulun koordinatörlüğünde verilir. Kalan süre, Kurulun eğitim konusundaki düzenlemelerine riayet edilerek, kurum ihtiyaçlarına göre İç Denetim Birimince programlanır. Birim gerektiğinde mesleki kuruluşlar, üniversiteler ve bilimsel alanda etkinlikte bulunan diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle, yılda en az bir defa kurs, seminer ve benzeri etkinliklerde bulunur. Meslek içi eğitim etkinliklerine iç denetim plan ve programında yer verilir. Sertifika Derecelendirmesi Madde 45 İç denetçilikte sertifika derecelendirmesi, Yönetmeliğin 22. maddesi ve Kurulun konuya ilişkin düzenlemelerine uygun olarak yapılır. Bu derecelendirme yapılırken kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında yapılan değerlendirme sonuçları da dikkate alınır. Kamu iç denetçi sertifikası; kıdem ve kadro şartları yanında iç denetçinin yeterliliği, mesleki bilgi birikimi ve temsil yeteneği dikkate alınarak İdarenin teklifi ile Kurul onayıyla derecelendirilir. İdareler Puanlamaya ilişkin değerlendirmelerini; iç denetçilerin çalışmaları, hizmet içi eğitim etkinliklerine katılımı ve başarısı ile sicil durumunu dikkate alarak Kurulun düzenlemelerine uygun olarak yapar. Kamu iç denetçi sertifika dereceleri, iç denetçilerin özlük düzenlemelerine uygun olarak yapılır. Kıdem sırası ve kadro şartlarının oluşmasına rağmen derecelendirme yapılmaması durumunda, buna ilişkin gerekçeler ilgili iç denetçiye ve Kurula yazılı olarak bildirilir. Aynı sertifika düzeyinde bulunan iç denetçilerin kıdemlerinin belirlenmesinde Kurul tarafından yapılacak düzenlemelere uyulur. Sertifika derecelendirmesine ilişkin bilgi ve kayıtlar, iç denetçiler tarafından muhafaza edilir. Sertifika Derecesine Uygun Görevlendirme Madde 46 Kurumun iç denetime tabi tutulacak faaliyetleri konu ve süreçleri itibariyle iç denetim birimi tarafından sınıflandırılır. İç denetçilerin denetim alan ve uygulamalarının değiştirilmesi esastır. İç denetçilerin sertifika derecesi ile çalışma süresince edindiği tecrübe ve kıdemine göre hangi denetim alan ve uygulamalarında görevlendirileceği Kurul tarafından belirlenir. 20

21 İç denetçiler, çalışma süresince edindikleri tecrübe, kıdem ve sertifika derecesine uygun olarak görevlendirilir. Bu çerçevede yeterli sayı ve sertifika derecesinde iç denetçi bulunması halinde; A-1 sertifika düzeyindeki iç denetçinin, uygunluk denetimi ve mali denetim, A-2 sertifika düzeyindeki iç denetçinin, performans denetimi, A-3 sertifika düzeyindeki iç denetçinin, sistem denetimi, A-4 sertifika düzeyindeki iç denetçinin, denetimin gözetimi ve izleme faaliyeti, Alanlarında görevlendirilmesi esastır. Yeterli sayı ve sertifika derecesinde iç denetçi bulunmaması halinde görevlendirme Başkanlıkça denetçilerin tecrübeleri, uzmanlık alanları gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapılır. Bilgi teknolojileri denetimi Kurulca belirlenen esaslar doğrultusunda gerçekleştirilir. Danışmanlık faaliyeti, danışmanlığın mahiyetine göre her sertifika düzeyindeki iç denetçi tarafından yerine getirilebilir. Yapılacak denetim faaliyetinin birden fazla alanı kapsaması veya görev alanının birden fazla iç denetçinin çalışmasını gerektirecek ölçüde geniş olması halinde denetim, farklı sertifika derecesine sahip iç denetçilerden oluşan bir grup tarafından ifa edilebilir. Birden fazla kamu idaresini ilgilendiren konularda iç denetçilerin yapacakları ortak çalışmalarda Kurulun düzenlemelerine uyulur. Mesleki Yeterliliğinin Geliştirilmesi Madde 47 Üst yönetici, iç denetçilerin Yönetmelikte belirtilen mesleki niteliklerini geliştirmeleri için uygun ortamı hazırlar. Bu amaçla Yönetmelikte belirlenen bilgi, yetenek ve niteliklerin oluşturulması yanında, iç denetimle ilgili her türlü eğitim, konferans, seminer gibi faaliyetlere katılma konusunda iç denetçilere gerekli olanak sağlanır. İç denetim birimi, Yönetmeliğin 33. maddesi çerçevesinde meslek içi eğitim programları düzenler. Kurum tarafından, iç denetçilerin uluslararası iç denetçi sertifikalarına sahip olmaları ve yabancı dil eğitimleri için gerekli imkânlar sağlanır. İç denetçiler görevlerini ifa ederken ihtiyaç duyacakları özel ihtisas alanlarına ilişkin bilgi, beceri ve deneyim sahibi uzmanlardan gerekli yardım alabilirler. Kalite Güvence ve Geliştirme Programı Madde 48 İç denetim faaliyetlerinin tüm yönleriyle değerlendirilmesi ile kamu iç denetim standartları ve meslek ahlak kurallarına uygun olarak yürütülmesinin sağlanması için kalite güvence ve geliştirme programı oluşturulur. Programın oluşturulması ve uygulanmasında Kurulun ilgili düzenlemelerine uyulur. Kalite güvence ve geliştirme programı çerçevesinde yapılan değerlendirme sonuçları üst yöneticiye sunulur ve yıllık faaliyet raporunda yayımlanır. ONİKİNCİ BÖLÜM Diğer Hususlar Denetlenen Birimlerin Sorumluluğu Madde 49 İç denetim faaliyetleri, denetlenen birim yöneticilerinin kendi görev alanındaki risk yönetimi, kontrol ve yönetim süreçlerinin kurulması, uygulanması ve geliştirilmesi konularındaki sorumluluklarını kaldırmaz. 21