Gıda Patojenlerine Karşı Cyclamen mirabile Hildebr. Kök Özütlerinin Antimikrobiyal Aktivitesi Üzerine Bir Çalışma

Transkript

1 Araştırma Makalesi Gıda Patojenlerine Karşı Cyclamen mirabile Hildebr. Kök Özütlerinin Antimikrobiyal Aktivitesi Üzerine Bir Çalışma Gülten ÖKMEN *, Olcay CEYLAN, Pınar ERDAL, Dilek IŞIK, Duygu BAYRAK, Şükran KARDAŞ, Güven GÖRK, Ali ARSLAN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 48000, Kötekli, Muğla, Türkiye. Özet: Bu çalışmanın amacı Cyclamen mirabile özütlerinin antimikrobiyal potansiyellerinin araştırılmasıdır. Metanol ve etanol özütleri gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal aktivite yönünden taranmıştır. 8 çeşitli mikroorganizma bu çalışmada kullanılmıştır, bunların biri mayadır. Cyclamen mirabile metanol özütü Bacillus subtilis e karşı maksimum inhibisyon zonu göstermiştir (13 mm). Minimum inhibisyon konsantrasyonu Bacillus subtilis, Enterecoccus faecalis, Escherichia coli, Yersinia enterocolita için 6500 µg/ml ve Staphylococcus aureus, Salmonella Typhimurium, Listeria monocytogenes, Candida albicans için 3250 µg/ml dir. Cyclamen mirabile kök özütleri gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal potansiyele sahiptir. Anahtar Kelimeler: Cyclamen mirabile, gıda patojeni, antimikrobiyal aktivite. A Study on Antimicrobial Activity of Cyclamen mirabile Hildebr. Root Extracts Against Food Pathogens Abstract: The aim of this study was to investigate the antimicrobial potentials of Cyclamen mirabile extracts. Methanol and ethanol extracts were scanned for antimicrobial activity against food pathogens. 8 various microorganisms were used in this study, one of these is yeast. The methanol extract of Cyclamen mirabile against Bacillus subtilis showed maximum inhibition zone (13 mm). Minimum inhibition concentrations 6500 µg/ ml for Bacillus subtilis, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Yersinia enterocolitica and minimum inhibition concentrations are 3250 µg/ ml for Staphylococcus aureus, Salmonella Typhimurium, Listeria monocytogenes and Candida albicans. The root extracts of Cyclamen mirabile have an antimicrobial potential against food pathogens. Keywords: Cyclamen mirabile, food pathogen, antimicrobial activity. Giriş Gıda kaynaklı hastalıklar tüm Dünya da giderek artan ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun ana nedeni mikroorganizmalar olarak saptanmıştır. Patojenlerin kontrolü gıda kaynaklı hastalık salgınlarını önemli derecede azaltabilir (Kiran ve ark., 2008) yılında, 1.8 milyon kişinin ishalli hastalıklar yüzünden öldüğü bildirilmiş ( bunun nedeni büyük oranda kontamine gıda ve içme suyundan kaynaklanmakta olduğu rapor edilmiştir. Bu sadece gelişmekte olan ülkelerin bir sorunu değildir. Sadece Birleşmiş Milletler de her yıl yaklaşık 76 milyon gıda kaynaklı hastalık vakasının meydana geldiği, bunun inin hastaneye yatış ve 5000 inin ölüm ile sonuçlandığı bildirilmiştir (Mead ve ark., 1999). Tüketiciler, gıdalarda kimyasal koruyucuların kullanılmasının halk sağlığı riski ile ilişkili olduğundan dolayı hoşlanmamaktadır. Tüketici, bunların gıdalardan uzaklaştırılması için ve daha doğal araçların kullanımı yönünde baskı oluşturmaktadır. Çeşitli yaklaşımlar olmasına rağmen bu güne kadar en fazla benimsenen biyokontrol olmuştur. Nitekim, gıda endüstrisinde doğal katkıların kullanımı son yıllarda artmıştır (Nazzaro ve ark., 2009). Gıda koruyucularını ve organik asitleri kapsayan antibakteriyal ajanlar, gıda bozan bakterileri inhibe etmek için ve işlenmiş gıdaların raf ömrünü uzatmak için kullanılmıştır. Yenilebilir ve şifalı bitkiler, otlar ve baharatlarda bulunan çoğu doğal olarak meydana gelen bileşiklerin, antimikrobiyal fonksiyona sahip olduğu gösterilmiş ve gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal maddelerin bir kaynağı olarak hizmet vermektedir (Lai ve Roy, 2004). - 1-

2 Gıdalarda antimikrobiyal aktivite için sıklıkla kullanılan bitki özütü formu, uçucu yağlardır. Bu yağların, E. coli O157:H7, Salmonella, Shigella, Campylobacter, Listeria, Staphylococcus, Bacillus ve Vibrio cinslerini kapsayan gıda bozan patojenlere karşı geniş çapta etkili olduğu rapor edilmiştir. Bu yağlar, genel olarak Gram-pozitiflere ve funguslara karşı çok fazla etkilidirler (Burt, 2004). Antimikrobiyal direnç gıda zincirindeki bakteriyel patojenler için özel bir sorundur. 50 yılı aşkın bir süredir, enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde hem insanda hem de veteriner tıbbında antimikrobiyal maddelerin kullanımı hastalıkların tedavisinde önemli bir etken olmuş ancak bunun sonucunda antimikrobiyal direnç gelişimi artmış ve yaygınlaşmıştır. Bu direncin halk sağlığı açısından sonuçları tedavide başarısızlık, uzun süren hastalıklar, sistemik enfeksiyonların ilerlemesi, artan hastanede yatış sayısı ve artan mortalite olmuştur (www. who.int/foodsafety/publications/micro/en/report.pdf). Gıda, antimikrobiyal dirençli bakterilerin ve direnç genlerinin her ikisinin de bir kaynağı olabilir. Salmonella spp. veya Campylobacter spp., gibi antimikrobiyal dirençli patojenik bakterilerin gıdada ki varlığı sindirim veya gıda işlemeyi takiben doğrudan enfeksiyon tehlikesi yaratabilir. Ya doğrudan ya da kommensal yol ile E. coli ve Enterococcus spp., gibi insanlar için patojenik bir bakterinin direnç genlerinin transferi dolaylı bir tehdit olarak görülmektedir. Günümüzde bakteriler tarafından geliştirilen bu dirence karşı çözüm arayışları devam etmektedir. Tıbbi bitkiler antimikrobiyal ajanlarca zengindirler. Bu bitkiler farklı ülkelerde tıbbi olarak kullanılmakta ve çoğu kuvvetli ilaçların kaynağıdırlar (Srivastava ve ark., 1996). Dünya Sağlık Örgütüne göre (WHO), tıbbi bitkiler farklı ilaçların sağlanması için en iyi kaynaklardır ancak, bu bitkilerin güvenirliliğinin ve etkisinin araştırılması gerekmektedir (Nascimento ve ark., 2000). Birçok bitki sekonder metabolizması sırasında sentezlediği bileşikler nedeni ile antimikrobiyal aktivite çalışmalarında kullanılmaktadır. Türkiye de yaklaşık 3400 ü endemik olan ve 9000 den fazla bitki türünü içeren zengin flora içinde 500 den fazla soğanlı bitki türü bulunmaktadır (Özhatay, 2005). Soğanlı bitki türlerinden biri olan siklamen genellikle Akdeniz Bölgesi, Güney Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika da yayılış gösteren Primulaceae (Çuhaçiçeğigiller) familyasından küçük bir cinstir ve 21 tür içermektedir. Bu 21 türden 12 takson Türkiye de doğal olarak yetişmekte olup, bunların 6 tanesi oldukça sınırlı yayılış gösteren endemik türlerdir (Mathew ve Özhatay, 2001). Cyclamen mirabile ekonomik ve ekolojik değere sahip endemik türlerden biri olup, ülkemizde Güneybatı Anadolu da yetişen (C2 Muğla, C3 Isparta), Kızılçam ormanları ve tepe yamaçlarında maki ile, kireçtaşı üzerinde, metamorfik ve granitik kayalarda m yüksekliklerde, Kasım ve Eylül aylarında çiçeklenen bir türdür (Davis, 1978). Otsu yapıdaki bitkiler olup, yuvarlağımsı veya geniş olarak yumurta yürek şeklinde yapraklı, yaprağın üst yüzü donuk yeşil, kenarı tam veya bazen düzensiz olarak dişli olup, çiçekleri tamdır. Çiçekleri büyük kırmızı, pembe ve beyaz renklerde bitkilerdir (MEGEP, 2009). Günümüze kadar Cyclamen mirabile kök özütlerinin gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal aktivitesine yönelik çalışmalara rastlanmamıştır. Bu çalışma Cyclamen mirabile özütlerinin gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal aktivitesi hakkında bilgi eksikliğini gidermeyi ve sonuçları tartışmayı amaçlamıştır. Materyal ve Metotlar Bitki Materyali Araştırma materyali olan C. mirabile örnekleri Muğla, Kavaklıdere İlçesi civarından, deniz seviyesinden 900 metre yükseklikte, N37 27' 10' E28 21' 78' koordinatlarından ' de toplanmıştır. Bitki materyali Dr. Olcay Ceylan tarafından teşhiş edilmiş ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Biyoloji Bölümü (Türkiye) - 2-

3 Herbaryumunda (Herbaryum No: MUH 1229) saklanmıştır. Bitki materyallerinin identifikasyonları Davis' e ( 1978) göre yapılmıştır. Çalışmada kullanılan gıda patojeni etkenleri 8 tane olup, bunlardan 1 tanesi C. albicans olan mayadır. Bitki kök özütleri Bacillus subtilis RSKK245, Staphylococcus aureus RSKK2392, Salmonella Typhimurium RSKK19, Enterococcus faecalis ATCC8093, Escherichia coli ATCC11229, Listeria monocytogenes ATCC7644, Yersinia enterocolitica NCTC11174 ve Candida albicans RSKK02029 gibi gıda patojenlerine karşı test edilmiştir. Bakteriler 24 saat 37 C de Mueller- Hinton Broth (Merck) ortamında geliştirilmiştir. C. albicans ise 24 saat 30 C de Sabouraud Dextrose Broth (Merck) besiortamında gelişimi sağlanmıştır. Bakteriler ve C. albicans suşları ATCC (American Type Culture Collection, USA), RSKK (Refik Saydam Ulusal Kültür Koleksiyonu, Türkiye) ve NCTC (National Collection of Type Cultures) den temin edilmiştir. Bitki Kök Materyalinin Hazırlanması Kök örnekleri 2-3 kez akan suda ve bir kez de steril damıtık suda yıkanmıştır. Taze bitki kökleri havada kurutulmuş ve kuru kökler parçalayıcı içerisinde toz haline getirilmiştir. Tüm materyaller örnek hazırlanmasına kadar oda sıcaklığında depolanmış, daha sonra analiz için ihtiyaç duyuluncaya kadar 4 C de saklanmıştır. Bitki Kök Özütlerinin Hazırlanması Havada kurutulmuş ve toz haline getirilmiş kök örnekleri (15g) metanol ve etanol ile soksalet aparatı kullanılarak ekstrakte edilmiştir. Özütler uçurulduktan sonra her biri kendi çözücüsü içinde küçük steril opak şişeler içersinde kullanılıncaya kadar buzdolabı şartlarında korunmuştur. Tüm özütlerin konsantrasyonları 60 mg/ml olacak şekilde ayarlanmıştır. Kültivasyon Tüm denemelerde 18 saatlik aktif kültürlerden yararlanılmış olup, bakteriyel kültürlerin turbitidesi 0,5 McFarland a göre ayarlanmıştır. Çalışmada kullanılan gıda patojen etkenleri Bacillus subtilis RSKK245, Staphylococcus aureus RSKK2392, Salmonella Typhimurium RSKK19, Enterococcus faecalis ATCC8093, Escherichia coli ATCC11229, Listeria monocytogenes ATCC7644, Yersinia enterocolitica NCTC11174 ve Candida albicans RSKK02029 dır. Bitki kök özütleri ayrı ayrı gıda patojenlerine karşı test edilmiştir. Bakteriler 37 C de Mueller- Hinton Broth ortamında 24 saat süre ile inkübasyona bırakılarak üretilmiştir. C. albicans ise 24 saat 30 C de Sabouraud Dextrose Broth besiortamında kültive edilmiştir. In vitro Antimikrobiyal Aktivitenin Saptanması Antimikrobiyal aktivite çalışmaları Bauer- Kirby (1966) disk difüzyon metodu kullanılarak yapılmıştır. Kök örnekleri metanol ve etanol özütleri (60mg/mL) disk difüzyon yöntemi ile test edilmiştir. Bakteriler Mueller- Hinton Agar plakları üzerinde (MHA, Merck), 37 C de 24 saat inkübe edilmiştir. Bakteri kültürlerinin turbitidesi 0,5 McFarland a göre ayarlanmıştır. Tüm denemeler üç tekrarlı olarak gerçekleştirilmiştir. İnkübasyon sonrası, oluşan inhibisyon zonları mm cinsinden kayıt altına alınmıştır. Minimum İnhibitör Konsantrasyonunun Saptanması (MİK) Çalışmada antimikrobiyal aktivite olarak bitki kök özütlerinin minimum inhibitör konsantrasyonuna ait (MİK) değerler de saptanmıştır. MİK, inkübasyon sonrası gelişimi inhibe eden en düşük konsantrasyon olarak ele alınmıştır. Sıvı dilüsyon yöntemi CLSI standartlarında tanımlandığı gibi denenmiştir. Denemelerde her bir özütün final konsantrasyonları 6500; 3250; 1625; 812,5; 406,25 µg/ml olacak şekilde ayarlanmıştır. Çalışmada - 3-

4 kullanılan her bir özüt için denemeler üç tekrarlı ve eş zamanlı olarak kurulmuş ve elde edilen sonuçlar ortalama olarak kaydedilmiştir (n=3) (CLSI, 2003; CLSI, 2006). Bulgular C. mirabile köklerine ait metanol ve etanol özütlerinin antimikrobiyal aktivitesi 8 test organizması üzerinde denenmiştir. Test organizmalarına karşı kullanılan bitki kökünün farklı özütlerinin antimikrobiyal aktivitesine ait inhibisyon zon çapları Tablo 1 de özetlenmiştir. Çalışma sonuçları göstermiştir ki, C. mirabile köklerine ait tüm özütler test bakterilerine karşı antibakteriyel aktiviteye sahiptir. C. mirabile kök özütlerinin her ikisi de hem Gram pozitif hem de Gram negatif bakterilere karşı antibakteriyel aktivite göstermiş ve ayrıca mayaya karşı da antifungal aktiviteye sahip olduğu belirlenmiştir. En yüksek antibakteriyel aktivite köklerin metanol özütünden B. subtilis ve etanol özütünden L. monocytogenes e karşı (13 mm) elde edilmiştir. En düşük antibakteriyel aktivite ise metanol özütlerinden sırasıyla L. monocytogenes, Y. enterocolitica ve C. albicans' a karşı (9 mm) olmuştur. Etanol özütlerinden ise en düşük antimikrobiyal etki E. faecalis e (9mm) karşı saptanmıştır. Staphylococcus aureus a karşı ise metanol özütünden 11 mm inhibisyon zonu elde edilirken, etanol özütünden 12 mm inhibisyon zonu belirlenmiştir (Tablo 1). Tablo 1. Gıda patojenlerine karşı C. mirabile' nin kök özütlerinin antimikrobiyal aktivitesi (60 mg/ml) Bacillus subtilis RSKK Staphylococcus aureus RSKK Salmonella Typhimurium RSKK Enterococcus faecalis ATCC Escherichia coli ATCC Listeria monocytogenes ATCC Yersinia enterocolitica NCTC Candida albicans RSKK İnhibisyon zon çapları (mm) Metanol Etanol Test organizmalarına karşı denenen referans antibiyotiklerin inhibisyon zon çapları Tablo 2 de özetlenmiştir. Bu çalışma sonucunda tekrasiklinin en yüksek aktiviteyi gösterdiği suş Yersinia enterocolitica NCTC11174 (20 mm) olmuştur. Nistatinin gösterdiği antifungal aktivite ise 7 mm olarak Candida albicans RSKK02029 ta saptanmıştır (Tablo 2). Tablo 2. Test mikroorganizmalarına karşı referans antibiyotiklerin inhibisyon zon çapları Antibiyotik (inhibisyon zon çapı- mm) TE NS P Bacillus subtilis RSKK245 (nt) (nt) 10 Staphylococcus aureus RSKK2392 (nt) (nt) (nt) Listeria monocytogenes ATCC7644 (nt) (nt) 10 Enterococcus faecalis ATCC8093 (nt) (nt) (-) Escherichia coli ATCC (nt) (nt) Yersinia enterocolitica NCTC (nt) (nt) Salmonella Typhimurium RSKK19 14 (nt) (nt) Candida albicans RSKK02029 (nt) 7 (nt) TE: Tetrasiklin (30μg); NS: Nistatin (100μg); P: Penisilin (10μg); (-): zon yok; (nt): test edilmedi - 4-

5 Tablo 3 de, C. mirabile köklerine ait sıvı dilusyon metodu ile sağlanmış farklı çözücü özütlerinin MİK değerleri verilmektedir. Metanol özütlerinde en düşük MİK değeri 3250 µg/ml olarak 4 mikroorganizmada belirlenirken, etanol özütlerinde ise tüm suşlarda en düşük MİK değeri 3250 µg/ml olarak belirlenmiştir (Tablo 3). Tablo 3. C. mirabile kök özütlerinin minimum inhibitör konsantrasyonları Metanol (µg/ml) Etanol (µg/ml) Bacillus subtilis RSKK Staphylococcus aureus RSKK Salmonella Typhimurium RSKK Enterococcus faecalis ATCC Escherichia coli ATCC Listeria monocytogenes ATCC Yersinia enterocolitica NCTC Candida albicans RSKK Tartışma Tıbbi bitkiler geleneksel olarak çeşitli insan hastalıklarının tedavisinde Dünya çapında kullanılmaktadır (Chitme ve ark., 2004). Bunların sağladıkları biyolojik aktif bileşiklerin çoğu yeni farmasötiklerin geliştirilmesi için kullanılmaktadır (Palombo, 2011). Siklamenler süs bitkileri içinde önemli bir yere sahip olmanın yanında, tıbbi değeri olan bir bitki olduğundan bu çalışma için seçilmiştir (Çalış ve ark., 1997a; Çalış ve ark., 1997b; Özhatay, 2000; Speroni ve ark., 2007; ; Foubert ve ark., 2008; Quave ve ark., 2008). Birçok bitki türlerinin uçucu yağlarının antibakteriyal aktivitesi çalışılmasına rağmen Muğla da yetişen C. mirabile hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. Doğada ki terpenler ve fenolikler, uçucu yağların aktif antimikrobiyal bileşikleridir (Janssen ve ark., 1987; Saxena ve ark., 1994). Flavonoidler ve fenolik bileşikler bitkilerde zaten rapor edilmiştir (Chopra ve ark., 1986). Bu bileşikler antibakteriyal ve antifungal aktivitelere sahiptir. Bundan başka, El-Darier ve El-Mogaspi (2009) da siklamenin diyabet ve apse tedavisinde geleneksel anlamda kullanıldığını rapor etmişlerdir. Türkan ve arkadaşları ise (2006) yaptıkları çalışmada, siklamenin Ordu ve çevresinde romatizmal ağrı ve eklem ağrılarının gideriminde kullanıldığını rapor etmişlerdir. Çalışma sonuçlarına göre, C. mirabile kök özütlerinin tüm mikroorganizmalara karşı yüksek antibakteriyal aktiviteye sahip olduğu saptanmıştır (Tablo 1). Çalış ve arkadaşları (1997a) yaptıkları çalışmada C. mirabile in triterpenoidlerini çalışmış ve biyolojik aktiviteye (antibakteriyal ve antifungal) sahip 6 saponin izole etmişlerdir (Çalış vd., 1997a; Çalış vd., 1997b). Zhong ve arkadaşları (2007) yaptıkları çalışmada Liquidambar formosana Hance yapraklarının S. aureus, Staphylococcus epidermidis, Shigella flexneri, Salmonella Typhi ve Pseudomonas aeruginosa ya karşı yüksek antibakteriyel aktiviteye sahip olduğunu rapor etmişlerdir. Bu da çalışmalarımızı desteklemektedir. Çalışmada, en düşük antibakteriyel aktivite metanol özütünden L. monocytogenes ATCC7644 ve Y. enterocolitica NCTC11174 karşı (9 mm) saptanmıştır (Tablo 1). Ancak etanol özütünde ise en yüksek antibakteriyal aktivite L. monocytogenes ATCC7644 e (13 mm) karşı saptanmıştır. L. monocytogenes in son yıllarda gıda kaynaklı salgın hastalıklara neden olduğu tespit edilince, bu organizmaya olan ilgi giderek artmıştır (McLauchlin ve ark., 2004). L. monocytogenes sporsuz Gram pozitif basil olup, genellikle antimikrobiyal tedaviye duyarlıdır ve direnç gelişimi nadirdir. Ancak eritromisin ve tetrasiklin antibiyotiklerinin in vitro etkili olduğu ve bununla birlikte etkisinin bakteriyostatik olduğu rapor edilmiştir, bir çalışmada klinik etkinlikleri kesin olmadığı ve plazmid kaynaklı direnç gelişebileceği bildirilmiştir (Charpentier ve ark., 1995). Metanol ve etanol özütleri Salmonella Typhimurium RSKK19 a karşı (10 ve 11 mm) etkili bulunmuştur (Tablo 1). Ratha ve arkadaşları (2012) yaptıkları çalışmada Hemidesmus ve Vetiveria sp. kök özütlerinin - 5-

6 Salmonella Typhi nin gelişimine yüksek antibakteriyel etkili olduğunu rapor etmişlerdir. Bu da bizim çalışmalarımız ile benzer sonuçlar sağlamaktadır. Bu çalışmanın sonuçları göstermiştir ki, S. aureus RSKK2392 e karşı (12 mm) etanol özütü daha yüksek etkilidir (Tablo 1). Quave ve arkadaşları (2008) yaptıkları çalışmada Cyclamen hederifolium Aiton un medikal kullanımlarının olduğunu ve etanol özütlerinin metisilin dirençli S. aureus üzerinde etkili olmadığını bildirmişlerdir. Aliyu ve arkadaşlarının (2008) bildirdiğine göre, Vernonia blumeoides ve Phyllanthus amarus un sulu özütleri metisilin dirençli S. aureus a (MRSA) karşı sırasıyla 11 ve 13 mm maksimum inhibisyon zonu göstermiştir. Bu sonuçlar çalışmalarımız ile benzerdir. Sıvı dilusyon metodu ile C. mirabile kök farklı özütlerine ait MİK değerleri Tablo 3 de verilmektedir. Test bakterilerinin tamamında etanol özütünün MİK değeri 3250 µg/ml olarak belirlenirken, metanol özütünün MİK değerleri farklı bulunmuştur. Oskay ve arkadaşları (2009) L. orientalis ile yaptıkları çalışmada, metisilin dirençli S. aureus a karşı MİK değerinin etanol özütüne (9,4 mg/ml) ait olduğunu bildirmektedirler. Çalışmalarımızın sonuçlarının daha düşük olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak C. mirabile kök özütlerinde, hem metanol özütünün hem de etanol özütünün gerek Gram pozitif gerekse Gram negatif bakterilere karşı yüksek antibakteriyel etkili olduğu belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan tüm gıda patojenlerine karşı C. mirabile kök özütleri potansiyel antibakteriyel aktiviteye sahiptir. Çalışmalar sonucunda elde edilen MİK değerleri düşük konsantrasyonlarda etkili bulunmuştur. Çalışma sonuçlarımız gıda patojenlerine karşı bu bitkilerin kullanımının desteklenebilir olduğunu ve bitkinin kök özütlerinin yeni ilaçların aranmasında antibakteriyel ajan olarak kullanım potansiyeline sahip olabileceğini göstermiştir. Sonuçlarımız geleneksel tıpta bu bitkinin kullanımını desteklemektedir. Bununla birlikte tıbbi bitkilerin seçiminde biyoaktif bileşenlerin belirlenmesine ihtiyaç duyulmakta ve bundan sonraki çalışmalar bu aktif bileşiklerin karakterizasyonu ve fraksiyonu yönünde olmalıdır. Kaynaklar Aliyu, A.B., Musa, A.M., Abdullahi, M.S., Oyewale, A.O., Gwarzo, U.S Activity of Plant Extracts Used in Northern Nigerian Traditional Medicine Against Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus (MRSA). Nigeria Journal Pharmaceutical Sciences. 7(1): 1 8. Bauer, A.W., Kirby, W.M., Sherris, J.C., Turck, M Antibiotic susceptibility testing by a standardized single disk method. Americana Journal Clinical Pathology. 45: Burt, S Essential oils: their antibacterial properties and potential applications in foods a review. International Journal Food Microbiology. 94(3): 223. Charpentier, E., Gerbaud, G., Jacquet, C Incidence of antibiotic resistance in Listeria species. Journal Infectious Diseases. 172: 277. Chitme, H.R., Chandra, R., Kaushik, S Studies on anti-diarrhoeal activity of Calotropis gigantea R. Br. in experimental animals. Journal Pharmaceutical Sciences. 7(1): Chopra, R.N., Nayar, S.L., Chopra, L.C Glossary of Indian medicinal plants. Council of Scientific and Industrial Research, New Delhi. pp CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute) Methods for Dilution Antimicrobial Susceptibility Test for Bacteria that Grow Aerobically; Approved Standard M7-A 6 th edn. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Wayne, Philadelphia. CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute) Performance Standards for Antimicrobial Susceptibility Testing. 16 th Informational Supplement M100-S16. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Wayne, Philadelphia. Çalış, İ., Satana, M.E., Yürüker, A., Kelican, P., Demirdamar, R., Alacam, R., Tanker, N., Rüegger, H. and Sticher, O. 1997a. Triterpene saponins from Cyclamen mirabile and their biological activities. Journal of Natural Products. 60(3): Çalış, İ.,Yürüker, A., Tanker, N., Wright, A.D., Sticher, O. 1997b. Triterpene saponins from Cyclamen coum var. coum. Planta Medica. 63(2): Davis, P.H Flora of Turkey and the East Aegean Islands. I-X. Edinburg University Press. Edinburg. 6: El-Darier, S.M., El-Mogaspi, F.M Ethnobotany and Relative Importance of Some Endemic Plant Species at El-Jabal El-Akhdar Region (Libya). World Journal of Agricultural Sciences. 5(3):

7 Foubert, K., Theunis, M., Apers, S., Vlietinck, A.J., Pieters, L Chemistry, distribution and biological activities of 13, 28-epoxy-oleanane saponins from the plant families Myrsinaceae and Primulaceae. Current Organic Chemistry. 12(8): Cyclamen Society. Janssen, A.M., Scheffer, J.J.C., Svendsen, A.B Antimicrobial activity of essential oils. A literature review. Aspects of the test methods. Planta Medica. 53: Kiran, R.S., Sita, D.P., Janardhan, R.K Evaluation of in vitro antimicrobial activity of leaf and stem essential oils of Chloroxylon swietenia. DC. World Journal of Microbiology and Biotechnology. 24(9): Lai, P., Roy, J Antimicrobial and chemopreventive properties of herbs and spices. Current Medical Chemistry. 11(11): Mathew, B., Özhatay, N Türkiye nin Siklamenleri, Türkiye de Doğal Olarak Yetişen Siklamen Türlerinin Tanıtım Rehberi, Doğal Hayatı Koruma Derneği. İstanbul, s.32. McLauchlin, J., Mitchell, RT., Smerdon, WJ., Jewell, K Listeria monocytogenes and Listeriosis: A Review of Hazard Characterisation for Use in Microbiological Risk Assessment of Foods. International Journal of Food Microbiology. 92: Mead, P.S., Slutsker, L., Dietz, V., McCaig, L.F., Bresee, J.S., Shapiro, C., Griffin, P.M., Tauxe, R.V Food-related Illness and Death in the United States. Emerging Infectious Diseases. 5, MEGEP Millî Eğitim Bakanlığı, Cyclamen yetiştiriciliği, MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), ANKARA, Nascimento, G.G.F., Lacatelli, J., Freitas, P.C., Silva, G.L Antibacterial Activity of Plant Extracts and Phytochemicals on Antibiotic- Resistant Bacteria. Brazilian Journal Microbiology. 31: Nazzaro, F., Caliendo, G., Arnesi, G., Veronesi, A., Sarzi, P., Fratianni, F Comparative Content of Some Bioactive Compounds in Two Varieties of Capsicum annuum L. Sweet Pepper and Evaluation of Their Antimicrobial and Mutagenic Activities. Journal of Food Biochemistry. 33(6): Oskay, M., Oskay, D., Kalyoncu, F Activity of Some Plant Extracts Against Multi-Drug Resistant Human Pathogens. Iranian Journal of Pharmaceutical Research. 8(4): Özhatay, N Yabani siklamenler, Sky Life Özhatay, N., Byfield, A., Atay, S Türkiye nin 122 Önemli Bitki Alanı. WWF Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı Yayınları. İstanbul Palombo, E.A Traditional Medicinal Plant Extracts and Natural Products with Activity Against Oral Bacteria: Potential Application in the Prevention and Treatment of Oral Diseases. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. doi: /ecam/nep pages. Quave, C.L., Plano, L.R.W., Pantuso, T., Bennett, B.C Effects of Extracts from Italian Medicinal Plants on Planktonic Growth, Biofilm Formation and Adherence of Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus. Journal of Ethnopharmacology. 118(3): Ratha, M., Subha, K., Senthilkumar, G., Panneerselvam, A Screening of Phytochemical and Antibacterial Activity of Hemidesmus indicus (L.) and Vetiveria zizanoides (L.). European Journal of Biology. 2(2): Saxena, G., McCutcheon, A.R., Farmer, S., Towers, G.H.N., Hancock, R.E.W Antimicrobial Constituents of Rhus glabra. Journal of Ethnopharmacology. 42: Speroni, E., Cervellati, R., Costa, S., Dall acqua, S., Guerra, M.C., Panizzolo, C., Utan, A., Innocenti, G Analgesic and Antiinflammatory Activity of Cyclamen repandum S. et S. Phytotherapy Research. 21(7): Srivastava, J., Lambert, J., Vietmeyer, N Medicinal Plants. An Expanding Role in Development, World Bank Technical Paper. 320: Washington. Türkan, Ş., Malyer, H., Öz Aydın, S., Tümen, G Ordu İli ve Çevresinde Yetişen Bazı Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2): Zhong, You-Tian., Wang, Xiao-Li., MA, Lian-Lan Studies on Antimicrobial Activity of Liquidambar formosana Hance's Leaf. Lishizhen Medicine and Materia Medica Research