>>> SAYI SAYIDA NELER VAR? KIZILÖTES DONANIMLAR. ALTERNAT F BA LANTI YÖNTEMLER. ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI. WINDOWS Ç N YARARLI PROGRAMLAR.

Transkript

1

2 SAYI 42 TEMEL B LG LER KIZILÖTES DONANIMLAR. ALTERNAT F BA LANTI YÖNTEMLER. WINDOWS ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI. WINDOWS Ç N YARARLI PROGRAMLAR. PROJELER B RDEN FAZLA BELGE LE ÇALIfiMAK. WORD LE ÇALIfiMANIN NCEL KLER. INTERNET INTERNET TE SÖZLÜKLER. ÇEfi TL D LB LG S S TELER N N ADRESLER. INTERNET TE G ZL L K. INTERNET TE TÜMÜYLE ÖZGÜR DE LS N Z. FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK (3) FRONTPAGE LE TEMEL WEB SAYFASI TASARIMI. MULTIMEDIA VE E LENCE REALPLAYER NED R? FARKLI B R MEDYA ÇALICISI. 42. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER LCD MON TÖRLER. WINDOWS YAZILIMLARIN TAR HÇES. PROJELER PROGRAM KISAYOLLARI OLUfiTURMAK. INTERNET INTERNET TE CEP TELEFONU S TELER. VER ND RMEN N NCEL KLER. FRONT PAGE LE ÇALIfiMAK (4). MULTIMEDIA VE E LENCE REALPLAYER NASIL KULLANILIR? PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (XVII) 2 Ekim de Bayilerde Kaç rmay n! PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (16) WINDOWS 98 Ç N ÖNEML PUÇLARI. Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu Saatleri: , Abone Servisi Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Vogel Sat fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Asu Bozyayla, Da t m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi. Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/ Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) Faks: (212)

3 KIZILÖTES DONANIMLAR TEMEL B LG LER KIZILÖTES DONANIMLAR Evinizin her köflesine yay lan ba lant kablolar ndan kurtulmak art k mümkün. Bilgisayarlar günlük hayata girdikçe kullan c lar na daha da fazla kolayl k sa lamaya bafllad lar. Bir süre öncesine kadar sadece büyük kurulufllar n ifline yararm fl gibi görünen ve ço u s radan insan için "çocuk oyunca " olmaktan öteye geçemeyen bilgisayarlarla bugün hemen her tür ifli çok daha rahat bir biçimde yapmak mümkündür. Her ne kadar bilgisayar teknolojisi henüz tam anlam yla olgunlaflmam fl ve büyük kitlelerin kullan m na genifl bir biçimde sunulmam fl olsa da, bir çok büyük kurulufl bu alandaki müthifl gelece- in fark ndad r ve çeflitli çal flmalar yapmaktad r. Yak n zamanda bir evin içindeki buzdolab ndan müzik sistemine kadar hemen tüm elektronik cihaz bir ana bilgisayara ba layarak kontrol edebilmek mümkün olacakt r. Bunun d fl nda insanlar n üzerlerinde tafl d klar pek çok elektronik ayg t nda bu sistemle haberleflebilmesi planlanmaktad r. Ancak tüm bu cihazlar birbirlerine ba lamak için geleneksel yöntemlerin kullan lmas, yani mekanlara karmafl k kablo a lar döflenmesi pek verimli olmayan bir yaklafl md r. Çok say da kablonun döflenmesi zor ve pahal oldu u gibi, bunlar n belirli yerlere yerlefltirilmesi yüzünden gerekti inde ba lanan cihazlar n yerlerini de ifltirmek imkans z hale gelmektedir. Bugün bile bir masaüstü bilgisayar n n yerini de- ifltirmek, içerdei i çok say daki kablonun yaratt karmafladan dolay bafll bafl na bir problemdir. Üstelik henüz günümüzde kullan lan bilgisayarlar n büyük ço unlu u belli bafll birkaç cihaz d fl ndaki donan mlarla ba lant l de ildir. Bunun en önemli sebeplerinden birisi burada bahsetti imiz kablo karmaflas ve ba lant zorlu udur. I < INFO> K z lötesi ayg tlarla IRDA ad ndaki bir kurulufl ilgilenmektedir. Bu ngilizce kelimenin aç l m Infrared Data Association olup, bu kuruluflun temel amac k z lötesi veri transferinde kullan lacak standard ve protokolleri belirlemektir. Bu kuruluflun web sitesine adresinden ulaflabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 209

4 <<< TEMEL B LG LER KIZILÖTES DONANIMLAR GÖRÜNMEYEN KABLOLAR Gittikçe artan bilgisayar ve yan donan mlar birbirine ba lamada kablolara alternatif olacak çeflitli yöntemler araflt r lmaktad r. Bugün için oldukça ümit vaad eden birkaç yöntem gelifltirilmifltir. Bunlardan biri radyo dalgalar n n kullan lmas, bir di eri ise k z lötesi fl nlardan faydalan lmas d r. Biz bu bölümde k z lötesi fl nlardan nas l faydalan ld na de inece iz. K z lötesi fl nlar asl nda çok uzun bir süredir askeri ve bilimsel amaçlarla kullan lmaktad rlar. Ancak çeflitli flekillerde günlük hayat m zda da rol oynamaktad rlar. Televizyon, müzik sistemleri, araba alarmlar ya da elektrik motorlu garaj kap lar gibi pek çok ayg ta uzaktan kumanda etmekte k z lötesi fl nlardan faydalan l r. K z lötesi fl nlar çok düflük frekanslarda çal flt klar ndan, bu gibi ayg tlar n yaflayan canl lar üzerinde olumsuz bir etkisi bulunmamaktad r. Ancak ayn sebepten dolay bu fl nlar kat maddelerin içinden de geçemezler. Bu yüzden genellikle k z lötesi cihazlar n etkileflim alanlar oldukça s n rl d r ve aralar nda yeterince büyük bir cisim varsa bu iletiflim tamamen kopabilmektedir. Yine de k z lötesi fl nlar mesafelerin k sa oldu u yerlerde veri transferi için kullan labilmektedirler. Özellikle bilgisayar ve yan donan m aras ndaki mesafeler ço u zaman pek fazla olmad ndan, bu tür ayg tlar kablo kullanmadan birbirlerine ba layabilmek mümkün olabilmektedir. Elektronik cihazlar n k z lötesi fl nlar yard m yla birbirlerine ba lanabilmelerini sa lamak için, herbirinin üzerine hem al c, hem de verici olarak çal flabilen özel ba lant noktalar yerlefltirmek gerekir. "Infraport" ad verilen bu ba lant noktalar sayesinde cihazlar birbirlerini "görebilir", veri transferinde bulunabilirler. Ancak ifl sadece ba lant noktalar yla bitmez, ayn zamanda donan mlar n bu noktalar kullanabilecek biçimde tasarlanm fl ve programlanm fl olmas da gereklidir. Yani var olan bir donan ma sonradan "infraport" takmak pek mümkün de ildir. Ancak bilgisayarlar zaten kolayca programlanabilen cihazlar olduklar ndan, bu türden özel ba lant noktalar n n sonradan üzerlerine tak labilmesi mümkündür. 210 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

5 KIZILÖTES DONANIMLAR TEMEL B LG LER K z lötesi sistemlerin en zay f yönlerinden biri de, herhangi bir ba lant kablosuna sahip olmad klar ndan, çal flabilmek için kendi enerji kaynaklar n tafl mak zorunda olmalar d r. Çal flmak için pek fazla enerjiye ihtiyaç duymayan ayg tlarda bu sorun pil ya da flarj edilebilir bataryalar n kullan lmas ya afl lmaya çal fl lmaktad r. Ancak daha büyük çapta enerji tüketen cihazlarda bu pek ifle yaramamaktad r. Çünkü k z lötesi fl nlarla veri transferi yapabilmek için kablolu sistemde kullan ld ndan çok daha fazla enerjiye ihtiyaç belirlemektedir. Bu kurumun oluflturdu u standardlar tüm belli bafll donan m üreticileri taraf ndan kabul edilmekte ve ürünlere uygulanmaktad r. K z lötesi ba lant ve veri transferi yapabilme imkan na sahip olarak tasarlanm fl ilk elektronik cihazlar Hewlett-Packard taraf ndan gelifltirilmifl tafl nabilir cep bilgisayarlar d r. Bu türden cep bilgisayarlar tafl d klar infraport sayesinde, infraport tafl yan daha büyük sistemlerle herhangi bir fiziksel ba lant olmadan veri transferi yapabilmektedir. Her ne kadar henüz çok yayg n kullan lan bir yöntem olmasa bile, bu tür bir teknolojinin büyük bir üretici firma taraf ndan halka arz edilmesi çok ilginç sonuçlar do urmufltur. Bu tür yeniliklere duyulan büyük ilgiyi gören di er firmalar da, k z lötesi fl nlarla çal flan bilgisayar donan mlar üretmeye bafllam fllard r. duyulmaktad r. K z lötesi cihazlar birbirlerine veri iletirken meydana gelebilecek çak flmalardan ve kar fl kl klardan korunabilmek için belirli frekanslar ve veri kodlama protokollerini kullanmak zorundad rlar. Aksi takdirde bir mekan içinde bulunan pek çok k z lötesi ayg t n yay n birbirini flafl rtabilir. flte bu protokol ve standardlar IrDA adl kurum * < PUCU> Windows iflletim sistemi yaz l msal olarak k z lötesi ba lant portunu kullanan donan mlar destekleyecek biçimde haz rlanm flt r. Bu yüzden bu tür ayg tlar IrDA standardlar na uygun olduklar ve gerekli sürücülerle birlikte geldikleri sürece, rahatl kla Windows içinde kurulup çal flt r labilirler. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 211

6 <<< TEMEL B LG LER KIZILÖTES DONANIMLAR Günümüzde cep telefonlar, cep bilgisayarlar (PDA) ve benzeri ayg tlar n hemen hepsinde k z - lötesi portuna rastlamak mümkündür. Bu teknoloji ilk bafllarda her firma taraf ndan farkl biçimlerde uyguland ndan sonuçlar bir hayli hayalk - r kl yaratm flt r. Çünkü de iflik standardlar n kullan lmas yüzünden farkl markalar n ayg tlar aras nda kesin bir uyuflmazl k sorunu ortaya ç km flt r. Ancak sonradan firmalar aras nda belirli bir standard n kullan m yayg nlaflm flt r, bu yüzden modern k z lötesi donan mlar bu aç dan sorunsuzdur. Özellikle son iki y l içinde bilgisayarlarda kullan lan pek çok al fl lm fl donan m n k z lötesi modeli gelifltirilmifl, bunlar yavafl yavafl ülkemizde de piyasaya sunulmaya bafllanm flt r. Infraport kullanan hemen her türden donan ma rastlamak mümkündür, bunlar n aras nda en yayg n olanlar klavye ve farelerdir. Al fl lm fl klavye ve farelerin aksine, k z lötesi modeller bilgisayara bir kablo ile ba lanmak zorunda olmad klar ndan kullan c lara büyük rahatl k sa lamaktad rlar. Ayr - ca bu tür cihazlar n genel enerji sarfiyat da bir hayli düflük oldu undan, bir çift kalem pille çok uzun süre kesintisiz olarak çal flabilmektedirler. Piyasada k z lötesi ba lant kullanan çizim tabletleri ve trackball gibi farkl kontrol ayg tlar da mevcuttur. Benzer bir biçimde yaz c ve benzeri ayg tlar n uzaktan bilgisayarla iletiflim kurmas n sa layacak k z lötesi adaptör ayg tlar da üretilemektedir. Bu ayg tlar biri bilgisayara di eri de uygun ayg ta ba lanan k z lötesi "gözlerden" oluflurlar. Ancak yaz c türü ayg tlar n yüksek enerji ihtiyac n bataryalarla pek mümkün olmad ndan, bunlar n bir kabloyla flebeke cereyan ndan güç almas gereklidir. Yani kablolardan tümüyle kurtulmak yine de mümkün de ildir. Bu yüzden infraport kullan m daha ziyade hafif ve tafl nabilir ayg tlara yönelik olarak geliflmektedir. Yeni nesil tafl nabilir bilgisayarlar n hemen her boy ve modelden olanlar nda bu ba lant noktas na rastlamak mümkündür, bu sayede eski modellerde kullan lan hantal "Docking Station" türü ba lant donan mlar na ihtiyç kalmam flt r. Ayr ca cep bilgisayarlar için gelifltirilen cep yaz c lar ve di er donan mlarda da k z lötesi ba lant lar n kullan lmas nispeten mant kl ve iyi bir çözümdür, çünkü bunlar n hepsi zaten batarya ile çal flmaktad rlar. Zaman içinde k z lötesinden daha h zl ve verimli veri transferi sa layan sistemlerin gelifltirilece i muhakkakt r. Ancak bugün için k z lötesi sistemler hem oturmufl bir teknoloji, hem de kabul edilebilir fiyatlarla kullan c n n hizmetindedirler. 212 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

7 ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI WINDOWS ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI Bilgisayarlar çal flmak her zor ve s k c olmak zorunda de ildir. Windows iflletim sisteminin tüm faydalar na ra men eksiksiz bir yaz l m de ildir. Kullan c lar ço u zaman benzer ihtiyaçlar için kullansalar da, pek çok kifli sisteminden farkl özellikler bekleyebilir. Baz lar arabirimin görüntüsünü de ifltirmek, daha kiflisel bir hale getirmek ihtiyac duyarken, baz lar da daha farkl amaçlara yönelik uygulamalar n eksikli ini hissederler. Bu flafl lacak bir durum de ildir ve sadece bilgisayar alan nda de il, insan hayat n n hemen her an nda bununla karfl lafl labilir. Günümüzde Internet kullan m n n da yayg nlaflmas yla bu duruma bir çözüm getirmek mümkün olmufltur. Internet pek çok amatör ya da profesyonel programc n n gelifltirdi i çok say daki küçük ama faydal yaz l ma ulaflabilece iniz yegane kaynakt r. Üstelik ço u zaman bu tür programlar Freeware, yani ücretsiz olarak kullan ma sunulmaktad rlar. Hatta bazen ad n duyurmaya ve geliflmeye çal flan yaz l m firmalar bile bu türden küçük programlar web sitelerine koymaktad rlar. Tabii ki programlar n küçük olmas de ersiz olduklar anlam na gelmez. Ço u zaman bilgisayar n zda eksikli ini çekti iniz bir iflleve ya da özelli e bu türden bir yaz l mla kavuflabilmeniz mümkün olmaktad r. Ama her zaman ki gibi esas sorun bu tür programlar Internet üzerinde nerede bulabilece inizdir. Gerçekte bu tür küçük ama önemli yaz l mlardan o kadar çok say da ve çeflitte bulunmaktad r ki, s rf bu tür programlar kullan c lara sunmak üzere haz rlanm fl sunucular mevcuttur. Bu sayfada bu sunuculardan baz lar n n adreslerini veriyoruz: HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 129

8 <<< WINDOWS ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI Bu tür sunucular programlar genellikle farkl kategoriler alt nda toplayarak kullan c ya sunarlar. Böyle bir web sitesini ziyaret etti inizde arad n z nas l bulabilece inize bir bakal m. Öncelikle hangi iflletim sistemini kulland n z önemlidir, bu yüzden arad n z uygulaman n sizin sisteminize uygun bir sürümü olup olmad n ö renmelisiniz. Bu sitelerde ayn zamanda Macintosh bilgisayarlar için de uygulamalar bulunmaktad r, buna iflletim sistemleri aras nda "MacOS" bafll alt ndan eriflilebilir. Programlar iflletim sistemleri d fl nda farkl bafll klar alt nda da toplanabilmektedirler. Mesela bilgisayar n z için bir CD çal - c program ar yorsan z, o zaman "Audio" bafll alt na bakman z iflinizi kolaylaflt racakt r. Bu türden konu bafll klar programlar en ince özelliklerine göre s n fland rmazlar, sadece genel bir referans sa larlar. Programlar hakk nda detayl bilgi almak isterseniz, o zaman her birinin yan nda yer alan aç klamalara bakabilirsiniz. Baz siteler her uygulama ile ilgili çok detayl aç klamalara yer vermekte, böylece program indirmeden önce hakk nda gereken herfleyi ö renmenizi sa lamaktad rlar. Baz siteler ise çok k s tl bir aç klamayla yetinebilirler, bu durumda program indirmeden tam özelliklerini bilmeniz mümkün olmayabilir. Ayr ca ço u web sitesi kendi bünyesinde bulunmayan programlar Internet üzerinde arayabilmenize imkan tan yacak biçimde tasarlanm fl arama motorlar na ve link listelerine de sahiptir. Bu sayede belli bir türden program rahatl kla bulabilmeniz amaçlan r. Özellikle nispeten büyük ya da di er web sitelerinde da t lmas na izin verilmeyen programlara, kendi firmalar n n sayfalar ndan böylelikle ulaflabilirsiniz. fiimdi bu türden baz küçük ve yararl programlar tan tacak, ayr ca onlar bulabilece iniz adresleri de verece iz. I < INFO> Internet üzerinde sadece Windows de il, MacOS, Linux ve benzeri di er iflletim sistemleri için de bol miktarda yaz l m bulabilmek mümkündür. 130 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

9 ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI WINDOWS imkan tan r. Böylece sevdi iniz simgeleri istedi iniz yerlerde kullanabilir, gerekirse onlar n üzerlerinde de ifliklikler yapabilirsiniz. Ayr ca bu program yard m yla kendiniz de yeni simgeler oluflturabilir ve kullan lacak hale getirebilirsiniz. MS-POWERTOYS Freeware Özellikle Windows 95 kullan c lar na yönelik olarak haz rlanm fl bu yaz l m sayesinde, standard Windows ifllemlerini çok daha derli toplu bir biçimde yapabilmek mümkündür. Daha sonra ki Windows sürümleri 95 ten çok daha geliflmifl olduklar için, bu tür bir uygulamaya pek ihtiyaç duymazlar. ICON COLLECTOR FOR WIN 9X Freeware Bu program sabit diskinizde bulunan simgeleri toplay p kendi istedi iniz flekilde kullanabilmenize SENSIVA Shareware Bu oldukça ilginç bir programd r, yapt ifl fare imlecinizin ekrandaki hareketlerini takip etmek ve buna göre önceden belirlenmifl ifllemleri gerçeklefltirmektir. Bu program uygun biçimde ayarlad ktan sonra, tan mlanm fl olan bir uygulamay çal flt rmak için tüm yapman z gereken sa fare tufluna bas l tutarak imleçle ekrandaki bofl bir alana gereken sembolü çizmektir. Böylece menüler aras nda uzun uzun dolaflmaya gerek kalmadan bir el hareketiyle istedi iniz program çal flt rabilirsiniz. START SPY Freeware Bu uygulama kuruldu u bilgisayarda yap lan çal flmalar belli etmeden göözlemler ve kaydeder. Bu sayede program kullanan kifli bilgisayar n ne zaman aç ld, ne zaman kapat ld, hangi kullan c taraf ndan ne gibi ifllemler yap ld hakk nda detayl bilgi sahibi olabilir. Özellikle iflyerinizdeki ya da evinizdeki bilgisayar n kimler taraf ndan kullan lm fl olabilece ini ö renmek aç s ndan çok faydal bir yaz l md r. RECENTDELETE Freeware Windows iflletim sistemi "Belgeler" bafll alt nda en son eriflti iniz dökümanlar n bir listesini tutabilmektedir. Ancak bu listeyi s k s k siliyorsan z o zaman bu program sayesinde çok daha genifl ve gizli bir liste tutabilirsiniz. Özellikle bilgisayar n z kullanan baflka kullan c lar n gizli belgelerinizi bulmas n istemiyorsan z çok iflinize yarayacak bir uygulamad r. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 133

10 <<< WINDOWS ÖZEL WINDOWS PROGRAMLARI CLEANER Freeware Bazen bir program bilgisayar n zdan kald rd - n z halde, ilgili k sayollar ve simgeleri gerekti i biçimde silinmeyebilir. Bu ço u zaman kar fl kl k yaratabilen can s k c bir durumdur. Bu uygulama bu türden k sayollar ve simgeleri bularak onlar gerekti i biçimde siler. Ancak çal flabilmek için Visual Basic Runtime 5.0 dosyas na ihtiyaç duyar. Bu dosyay Microsoft un web sitesinde bulabilirsiniz. SPACE MONGER Freeware Bu uygulama özellikle düflük kapasiteli sabit diski olan kullan c lar n çok ifline yarayabilir. Tamamen grafik tabanl ve kullan m çok kolay bir yap s olan program, sabit diskiniz üzerindeki her dosyan n ne kadar yer kaplad ve ne s kl kta kullan ld gibi bilgileri görebilmenizi sa lar. Böylece ihtiyaç duyulmayan büyük dosyalar silerek yer kazanabilirsiniz. STAY ALIVE Shareware Bilgisayar bafl nda uzun saatler geçirerek haz rlam fl oldu unuz belgelerin, sistemin hiç beklenmedik bir biçimde çökmesi yüzünden kaybolup gitti ini görmek flüphesiz hofl bir deneyim de ildir. flte bu program bu türden çökmeler ve veri ka plar n önlemek üzere haz rlanm flt r. Çal flmakta olan tüm programlar izleyerek verileri yedekler, ayr ca istenirse yaz l msal bir sorunla karfl lafl ld nda devreye girerek sistemi tamamen çökmekten korumaya çal fl r. Özellikle ofis bilgisayarlar için ne denli önemli bir program olabilece i ortadad r. MOUSEIMP V Freeware E er farenizde bir makara varsa bu yaz l ma ihtiyac n z olmayacakt r. Ancak eski tip iki tufllu bir fare kullananlar bu yaz l m sayesinde ekrana s mayan pencerelerdeki bilgileri görebilmek için u raflmaktan kurtulacaklar. Bu yaz l m sayesinde sa fare tufluna bas l tutarak makaral farelerin yapt pencere kayd rma ifllemini eski tip farenizle rahatl kla gerçeklefltirebilirsiniz. 134 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

11 B RDEN FAZLA BELGE LE ÇALIfiMAK PROJELER B RDEN FAZLA BELGE LE ÇALIfiMAK Word ile çal fl rken bazen ayn anda birden fazla belgeyi aç k tutman z gerekebilir. Birden fazla belgeden ald n z metin parçalar - n tek bir belgeye yap flt rarak bir araya getirmek istiyor olabilirsiniz. Ya da yabanc dildeki bir metinden efl zamanl çeviri yapmaya çal fl yor olman z da mümkündür. Sebep ne olursa olsun, sonuç olarak ayn anda birden fazla Word belgesini ekranda aç k tutman z gerekecektir. Ço u kullan c görev çubu unu kullanarak aç k olan belgeler aras nda geçifller yapmak suretiyle çal fl r, ancak bu oldukça yorucu ve zaman kaybettirici olabilir. Oysa bunu yapman n çok daha kolay ve verimli bir yolu vard r. Bu bölümde size ekranda ayn anda birden fazla belgeyle nas l çal flabilece inizi gösterece iz. Afla daki ad mlar takip etmeniz yeterlidir. Ad m 1: Öncelikle Word uygulamas n çal flt r n. Daha sonra iki farkl Word belgesini aç n, bunu aç k Ad m 2: fiimdi ekran n üst k sm nda görülen araç çubu- undaki "Pencere" fl kk na t klay n, aç lan menüdeki seçenekler size belgeleri ekranda farkl flekillerde düzenleme imkan verecektir. olan belgeyi görev çubu unda simge haline getirip bir baflka belgenin üzerine t klayarak yapabilirsiniz. Bu durumda her iki belge de aç k olacak, ancak ekranda yaln zca son açt n z belge görülecektir. Ad m 3: "Pencere" menüsü alt nda bulunan "Tümünü Yerlefltir" fl kk na t klay n, böylelikle aç k durumda bulunan belgeler ekrana s abilecek flekilde küçültülüp görüntüleneceklerdir. Pencerelerden ikisini de görebilirsiniz, ama ancak biri aktif olacakt r. Di erine geçmek için sadece pencereye t klaman z yeterlidir. * < PUCU> Özellikle büyük monitörler birden fazla çal flmay ayn anda yürütmek aç s ndan çok faydal d rlar. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 131

12 <<< PROJELER B RDEN FAZLA BELGE LE ÇALIfiMAK AYNI BELGEY K YE BÖLMEK Ad m 1: Çok uzun bir metin belgesini okurken ya da üzerinde de ifliklikler yaparken s k s k ileri ve geri gitmeniz gerekebilir. Bu gibi durumlarda "Pencere" menüsü size daha kolay çal flma imkan sunacak bir seçene e sahiptir. Ad m 2: Araç çubu undaki "Pencere" seçene ine t klayarak alt menüyü aç n. Burada "Böl" fl kk n bulun ve üzerine t klay n. Ad m 3: Aç k belgenin ortas nda bir çizgi belirecektir. Bu çizgiyi ekranda istedi iniz noktaya getirdikten sonra sol fare tufluna t klayarak yerlefltirebilirsiniz. Art k ayn belgeyi iki farkl ekranda ve istedi- iniz k s mlar seçerek incelemeniz mümkündür. * < PUCU> Ekran yatay olarak ay ran bu çizginin yerini fare ile tutup sürükleyerek de ifltirmeniz mümkündür. 132 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

13 INTERNET TE SÖZLÜKLER INTERNET INTERNET TE SÖZLÜKLER Bu bölümde Internet üzerindeki dilbilgisi ve sözlük konulu sitelere yer veriyoruz. ngilizce sözlü ünüz çal flmalar n zda yetersiz kal yorsa bu site size oldukça yard mc olabilir. Arama sat r na herhangi bir kelimeyi girdikten sonra tüm yapman z gereken karfl n za gelecek olan son derece detayl aç klama sayfas n gözden geçirmektir. Burada sadece kelimenin anlam n de il, fiil çekimleri, eflanlaml lar gibi bilgileri de bulacaks - n z. Bu sitenin kendisi bir sözlük uygulamas içermemektedir, ancak Internet üzerindeki belli bafll tüm sözlük sitelerinin adreslerini burada bulabilirsiniz. Japonca dan branice ye hemen tüm dünya dilleri ve bunlar n çeflitli alanlardaki kullan mlar na iliflkin olarak haz rlanm fl sözlük sitelerine ulaflmak isteyenler için bu adresin kesinlikle ziyaret edilmesi gerekir. Bir dil her ne kadar temelde ayn olsa bile, konufluldu u yörelere göre kullan mda büyük farkl l klar görülebilir. Bunun en belirgin örneklerinden biri ngiliz dilinde görülebilir. Temelde kullan lan dil ayn olmakla birlikte, Amerika k tas nda ve ngilitere de konuflulan ngilizce aras nda çok büyük farkl l klar mevcuttur. Bu site bu konudaki sorular n za cevaplar sa layabilir. Günlük bilgisayar kullan m nda karfl - laflt n z ngilizce terimleri anlamakta zorluk mu çekiyorsunuz? flte bu site size "bilgisayar argosu" hakk nda detayl bilgiler vermek üzere haz rlanm flt r. Tabii burada bilgisayar d fl ndaki alanlarda kullan lan günlük konuflma argolar n da bulabilmeniz mümkün olacakt r. Vietnamca gibi kullan ld ülke d fl nda rastlanmas pek mümkün olmayan gibi pek çok dil vard r. Ancak ola ki bu tür "yerel" dillerden birinde ö rendi iniz bir kelimenin karfl l n merak ederseniz, o zaman bu siteye gitmeniz yeterlidir. Oldukça genifl bir veri taban na sahip olan sitede ayr ca benzer di er sitelere linkler de bulabilirsiniz. Bu sitenin özellikle Avrupa k tas nda konuflulan dillerle ilgili çal flmalar yapanlara büyük yard m n n dokunaca na inan yoruz. Frans zca, Almanca, spanyolca gibi Avrupa dillerindeki kelimelerin farkl bir dildeki karfl l n bulmak bu site sayesinde çok kolay olmaktad r. Ayr ca yine benzer maksatl di er sitelere linkleri de burada bulabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 251

14 <<< INTERNET INTERNET TE SÖZLÜKLER Zargan terim bankas sadece Türkçe den ngilizce ye ya da ngilizce den Türkçe ye kelime çevirisi yapabilece iniz bir site. Ancak her geçen gün geniflleyen bu arfliv incelememiz s ras nda terimi geçmiflti. Sitenin tasar m da fl k ve kullan fll. Türkçe ve ngilizce kelimelerin karfl l klar n bulabilece iniz sözlükten çevirinin d fl nda kelimenin Tükçe anlam na iliflkin detayl bilgiyi ve kullan lan deyimleri de ö renebilirsiniz. Ayr ca isterseniz kelimeleri sesli olarak duyma flans n z da bulunuyor. Türkçe den ngilizce ye, ngilizce den Türkçe ye tercüme etmek istedi iniz belgeler için ücretsiz hizmet veren bu siteden yararlanmak için çevirmek istedi iniz belgeyi siteye yollaman z yeterli oluyor. Ancak ücretsiz tercüme için belge 100 kelime ile s n rl olmas gerekiyor. Anlam n bilmeden kulland m z bir çok sözcük varsa Türk Dil Kurumunun web sitesi, bu kelimelerin anlam n aç kl yor. Sonuca ulaflmak için ise sadece kelimeyi yaz p Enter tufluna basmak yeterli oluyor. Burada dil ile ilgili birçok yararl bilgiye ulaflmak da mümkün. Windows alt nda tamamen etkileflimli olarak kelime baz nda çeviri yapabilen sözlük programlar na ulafl labilecek bir site. Ayr ca siteden 100 bin kelimelik bu sözlü ün yan s ra flirketin internet cafe lere yönelik program n da indirmek mümkün. Türkiye biliflim derne i (TBD) taraf ndan haz rlanm fl kapsaml bir biliflim terimleri sözlü ünü download edebilece iniz sitede bunun d fl nda baflka bir online sözlük yer alm yor. Tasar m ise oldukça tekdüze. çeri inde Türkçe, ngilizce, Almanca, talyanca, Frans zca ve Japonca sözlük ve çeviriciler bulunan bu kiflisel siteden çeflitli dil kurslar na ba lant lara ulaflman z ve offline olarak çal flan sözlük programlar n indirmeniz mümkün oluyor. Türkçe, ngilizce, Almanca, Rusça, talyanca, Frans zca, spanyolca gibi diller aras nda karfl l kl olarak çeviri yapabilece iniz bu site göze de oldukça fl k gelen bir tasar ma sahip. Ancak site Türk yap m olmas na ra men ngilizce arabirime sahip. E er bir kelimenin ngilizce karfl l n ar yorsan z bu online sözlükten yararlanabilirsiniz. Ayr ca buradan talyanca ya da çeviri yapabilmek mümkün oluyor. Sitenin di er bir avantaj da Türkçe kelimeleri hecelerine ay rabilmesi. 252 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

15 INTERNET TE G ZL L K INTERNET INTERNET TE G ZL L K Internet gerçekten de size sand n z gizlili i sunuyor mu dersiniz? Ço u kullan c için Internet kelimesi özgürlükle efl anlaml d r denebilir. nsanlar Internet üzerinde gezinirken ve baflkalar yla haberleflirken sahte isimler kullanabilmeyi, böylece gerçek kimliklerini belli etmemeyi büyük bir nimet olarak kabul ederler. Ço u insan Internet in içinde rahatl kla kaybolabilecekleri büyük bir deniz oldu unu düflünür. Peki Internet insanlara bu denli büyük bir gizlilik ve beraberinde serbestlik sunuyorsa, o halde nas l oluyor da bu "sanal deniz" içinde ciddi bir suç iflledi inizde güvenlik birimleri yakan za yap - flabiliyor? Belki s n f arkadafl n zla sahte bir isim kullanarak dalga geçti inizde hiçbir fley olmuyordur. Ama e er büyük bir ülkenin devlet baflkan na tehdit mektubu atarsan z, Internet üzerinde sand n z kadar "görünmez" olmad - n z anlars n z. Gerçekten de pek çok geliflmifl ülkenin güvenlik ve karfl casusluk teflkilatlar Internet üzerinde ifllenen suçlara karfl gittikçe daha tecrübeli, daha donan ml bir hale gelmektedir. Bu sayede kredi kart yolsuzluklar ndan tutun da terörist örgütlenmelere dek pek çok suçla ciddi biçimde mücadele edebilmektedirler. Zaten Internet gibi tüm dünyay kapsayan bir veri a n n sadece iyi amaçlarla kullan lmas n beklemek büyük bir safl k olurdu. Gerçekte Internet pek çok organize suç örgütünün aray p ta bulamad bir nimettir. Bu yüzden bu sanal ortam n güvenlik birimleri taraf ndan devaml gözlenmesine flafl rmamak gerekir. Ancak flunu da söylemek gerekir ki, Internet üzerinde iz sürmek için bir güvenlik görevlisinin ihtiyaç duydu u yegane fley ne üstün teknik donan m, ne de korkunç bir programlama bilgisidir. Bu gibi fleyler ancak çok usta suçlularla u rafl rken gerekir. Esasen bir görevlinin ihtiyac olan öncelikli araç sadece kanunun kendine verdi i yetki belgesidir. Çünkü Internet ço unun sand - gibi içinde hayaletlerin yüzdü ü elektronik bir deniz de ildir ve burada yap - lan her ba lant n n, gönderilen her bilgi k r nt s n n kayd tutulmaktad r. Birini takip edebilmek için sadece kime gidece inizi bilmek ve buna yetkili olmak yeterlidir. I < INFO> Ziyaret etti iniz web sitelerinin yöneticileri (Admin) parma n bile oynatmadan sizin hakk n zda pek çok bilgi edinebilmektedir. Bunlar bilgisayar n z n iflletim sistemi, ba lant numaran z (IP Address), monitörünüzün ekran çözünürlü ü, daha önce hangi siteleri ziyaret etti iniz, oralarda özellikle nelere ilgi gösterdi iniz ve daha pek çok baflka fley olabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 253

16 <<< INTERNET INTERNET TE G ZL L K Peki Internet üzerinde izinizi nas l sürebilirler, neler yapt n z nas l bilebilirler? Bu asl nda oldukça teknik ve karmafl k bir konudur, ancak basit olarak sizi ele veren iki farkl unsurun oldu unu söyleyebiliriz. Bu unsurlardan ilki bilgisayar n z n ta kendisidir. Bir web sitesine ba land n zda görmek istedi iniz sayfalar sabit diskiniz üzerinde özel bir klasörde geçici olarak depolan rlar. Ancak bu klasörü boflaltsan z bile, çok özel ifllemler sayesinde güvenlik görevlileri diskinizdeki silinmifl dosyalar okuyabilir, gerekti inde bunlar delil olarak ortaya ç karabilirler. Sabit diskinize kaydedilen en tehlikeli dosyalar daha önce de defalarca bahsetti imiz "Cookies" ad verilen küçük metin belgeleridir. Bunlar her gitti iniz yeri kaydeder ve istendi inde ba land - n z sunucunun operatörleri ya da baflkalar taraf ndan rahatl kla eriflilebilirler. Bunlar n bilgisayar n za yaz lmas n engelleyebilirsiniz, ancak bu sefer pek çok site size girifl izni vermeyecektir. Sabit diskiniz üzerindeki tüm verilere bilgisayar n za el konarak ulafl labilir. Ancak ço u zaman buna gerek bile olmayabilir, çünkü konunun uzmanlar Internet e ba l bir sisteme hiç belli etmeden girip içeriyi diledikleri gibi kar flt rabilirler, en iyi güvenlikte bile bir zay f nokta vard r. Kald ki ço u kullan c n n bilgisayar genellikle hiçbir korumaya sahip de ildir. kinci önemli unsur ise size ba lant y sa layan flirketler ve ziyaret etti iniz sitelerin kay tlar d r. Bir servis sa lay c her kullan c n n hareketlerini en ince biçimde takip ve kay t eder. Ayn fley Internet üzerindeki sunucular için de geçerlidir. Ayr ca yap lan tüm ba lant larda telefon numaralar na benzeyen IP adresleri kullan ld için, iz sürmek hiç zor de ildir. Elindeki yetki belgesi olan bir görevli rahatl kla bu kay tlar inceleyerek sizin hareketleriniz hakk nda bilgi edinebilir. Tabii ki iflinin ehli bilgisayarc lar için tüm güvenlik ve takip sistemlerini belirli bir dereceye kadar atlatmak mümkündür. Mesela IP numaran z saklayan ya da geride iz b rakman z önleyen yaz l mlar kolayca bulunabilir. Örnek olarak sitesi size böyle bir imkan ücretsiz olarak sunar. Ancak unutmay n ki hiç kimsenin imkanlar güvenlik kuvvetleri kadar genifl olamaz ve çok "derin" ifllere bulaflm flsa en usta "hacker" bile sonsuza dek izini kaybettiremez. 254 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

17 FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK (3) INTERNET FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK (3) Microsoft FrontPage program ile ilgili dizimize bu say da da devam ediyoruz. FrontPage ile sadece web sayfas n n temel yap - s n oluflturmak de il, ayn zamanda sayfalara yerlefltirilen metinleri kontrol etmek te son derece kolayd r. T pk Word gibi di er ofis programlar nda oldu u gibi, bu uygulama da kendi içinde bir yaz l m denetleme ifllevine sahiptir. "Tools" menüsü alt nda bulunan "Spelling" seçene i, kullan c ya bir sayfa içinde flüpheli gördü ü herhangi bir metin parças üzerine sa tuflla t klayarak yaz m kontrolü yapma imkan verir. ile çal fl rken oldu u gibi sa layabilirsiniz. Yine di er ofis programlar ndakinin hemen hemen ayn bir biçimde girilen metinlerin karakter tipi ya da boyu gibi görsel özelliklerini de sayfa üzerinde ayarlayabilmek mümkündür. Bunun için gerekli olan tüm araçlar, di er ofis programlar ndan al flt n z üzere ekran n üst k sm ndaki araç çubu- unda yer almaktad r. Benzer bir flekilde farkl sayfalara ba lant oluflturmak amac yla girilmifl olan site adresi isimlerini de kontrol edebilmek mümkündür. Bu site adresi isimlerinin do ru olmas çok önemlidir, aksi takdirde sayfalar aras ndaki geçifl mümkün olmayacakt r. Farkl sayfalarda birbirine iflaret eden adreslerin do ru olup olmad "Cross-Spelling" özelli i sayesinde karfl laflt rmal olarak kontrol edilebilir. FrontPage kullan m biçimi ve arabirim yap s aç s ndan ofis programlar na olan benzerli ini daha baflka konularda da sürdürür. Mesela sayfa üzerindeki resim, metin ve benzeri unsurlar n düzgün bir biçimde yerlefltirilmesini t pk Word I < INFO> FrontPage kullan rken çal flma alan n kendi ihtiyaçlar n za uygun hale getirmek için "View" seçene i alt ndaki "Toolbars" fl kk n kullanarak ekrana yeni araç çubuklar ekleyebilirsiniz. Böylelikle s k kullan - lan araçlara ulaflmak için s k s k menüler aras nda dolanman za gerek kalmayacakt r. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 255

18 <<< INTERNET FRONTPAGE LE ÇALIfiMAK (3) l flma alan nda yapmakta oldu unuz ifllemlerin HTML kodlama dilindeki sonucunu sat r sat r ekranda görebilirsiniz. Bu da ifllemlerin HTML kodu olarak diziliflini görmenize imkan tan r. E er isterseniz burada kodlamaya müdahale edebilir, de ifliklikler yapabilirsiniz, ama tabii HTML dilinin inceliklerini çok iyi bilmeniz gerekecektir. Üçüncüsü ise "Preview" adl etikettir ve buna t klad n z zaman o ana dek sayfa üzerinde yapt n z de iflikliklerin browser ile görüntülenirken neye benzeyece ini görme imkan bulursunuz. Bu durumda da çal flmaya devam edebilir, sayfalar n biçimlendirme ve yaz l m kontrollerini gerçeklefltirebilirsiniz. FrontPage ile çal fl rken ekran n en alt k sm nda bulunan üç farkl isimdeki etiket dikkatinizi çekecektir. Bunlar sayesinde çal flma ortam n ihtiyaca göre de ifltirmek mümkündür. fiimdi bu üç etiketin ifllevine bir bakal m. Etiketlerden ilki "Normal" isimlidir, bu seçiliyken standard çal flma durumu geçerlidir. Yani sayfa tasar m n z t pk bir Word ya da Excel belgesiyle çal fl rken oldu u gibi taslak konumunda görebilirsiniz. Bu durumdayken sayfalar oluflturan unsurlar yerlefltirebilir, onlar biçimlendirebilirsiniz. kincisi "HTML" adl etikettir ve buna t klamak çal flma ekran n de ifltirir. Bu surumdayken ça- I < INFO> FrontPage ile çal fl rken HTML kodlamas na müdahale edebilmek mümkündür, ama bunun için bu dili gerçekten iyi bilmeniz gerekir, aksi taktirde sayfada büyük hatalara sebep olabilirsiniz. FronPage K sayol Tufllar ndan Baz lar : CTRL+K: Hyperlink oluflturmak CTRL+/: HTML kodlama bafll klar n görüntülemek CTRL+T: Seçili resmin mini önizlemesini oluflturmak CTRL+SHIFT+B: Sayfay browser ile önizlemek SHIFT+ALT+F11: MS Script Editor u görüntülemek CTRL+N: Yeni sayfa açmak CTRL+B: Kal n harfler CTRL+I: talik harfler CTRL+U: Alt çizili harfler CTRL+C: Kopyalama CTRL+V: Yap flt rma CTRL+Z: Yap lan geri alma CTRL+S: Sayfay kaydetme CTRL+P: Syafay yazd rma CTRL+O: Baflka bir sayfa açma 256 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

19 REALPLAYER NED R? MULTIMEDIA VE E LENCE REALPLAYER NED R? Internet üzerinde pek çok farkl formatta multimedya dosyas na rastlamak mümkündür. Internet özellikle ba lant h zlar n n artmas ve nispeten büyük veri paketlerinin aktar labilmesinin mümkün olmas yla birlikte, gittikçe artan oranda multimedya dosyas n bulabilece iniz bir yer haline gelmifltir. lk bafllardaki modemler ve ba lant h zlar sadece metin içeren sayfalar n bile çok yavafl transfer edilebilmesine imkan tan rken, günümüzde h zl ba lant lara sahip kullan c - lar Internet üzerinden yap lan canl TV yay nlar - n izleyebilmektedirler. fiüphesiz ilerleyen zaman daha da yüksek h zlarda veri aktar labilmesini sa layan teknolojiler getirecektir. Peki ama Internet üzerinde bir video ya da ses yay n nas l yap lmakta, kullan c lar bunu nas l izleyebilmektedir? Burada iflin içine "Streaming Media" teknolojileri girmektedir. Bu yöntem ses ve video dosyalar n n sunucudan kullan c bilgisayara küçük paketler halinde gönderilmesini temel alarak çal flmaktad r. Gönderilen veri paketleri al c bilgisayarda birlefltirilerek çal flt r lmaktad r, böylece devaml bir yay n sa lanabilmektedir. Baflta Windows Media Player olmak üzere yayg n olarak kullan lan pek çok program "Streaming" dosyalar Internet üzerindeki sunuculardan okuyarak çal flt rabilme yetene ine sahiptirler. Ancak bunlar n büyük bir k sm ço u zaman önceden kaydedilmifl ve sunucudan kullan c n n bilgisayar na indirilmifl dosyalar görüntülemekte kullan l rlar. Her sunucu "Streaming" yay n yapabilecek yetenekte de ildir, ayr ca ço u uygulaman n bu ifllevi oldukça zay ft r. Ancak piyasada yayg n olarak kullan lan bir uygulama vard r ki, özellikle bu türden "canl " yay nlar n izlenebilmesi için özel olarak gelifltirilmifltir. Bu say m zda RealPlayer ad verilen bu program tan taca z. I < INFO> RealPlayer sadece video de il, radyolar gibi ses dosyalar içeren "Streaming" yay n yapan siteleri de izlemekte kullan l r. Bu program adresinde bulabilirsiniz. < < HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 101

20 <<< MULTIMEDIA VE E LENCE REALPLAYER NED R? Web sitesinde ayn zamanda pek çok radyo istasyonuna link vard r. < < RealPlayer ile çal flt r labilen bir dosyan n ille de canl yay n olmas gerekmez, baz siteler ziyaretçi çekebilmek için baflka yerlerde bulunmayan ses ya da video clipleri kendi sitelerine koyarlar. Ama bunlar n kaydedilip ya lmas n önlemek için RealPlayer ile sadece online olarak izlenebilmesini sa layacak önlemler al rlar. Bu türden bir video dosyan n ba lant s na t klay p bunu bilgisayar n za kaydetmeye kalkt n zda, kaydedilen veri boyunun inan lmaz k sa oldu- unu görerek flafl rabilirsiniz. Ancak asl nda kaydetti iniz unsur video dosyas n n kendisi de il, sadece onun bulundu u yerin adresidir. Böyle bir dosyay izlemek için RealPlayer ile canl olarak çal flt rman z gereklidir. RealPlayer nispeten düflük ba lant h zlar nda bile video dosyalar n kabul edilebilir süratlerde çal flt r lmas n sa layabilmektedir. Peki bu nas l mümkün olabilmektedir? Burada kullan lan teknik asl nda oldukça basittir ve ba lant h z n n yüksekli inden ziyade devaml l na önem verir. Sunucu çal flt r lacak olan video ya da ses dosyalar n çok küçük parçalara böler, sonra da bu veri paketlerini RealPlayer kullanan al c ya gönderir. RealPlayer gelen paketleri al p uç uca ekleyerek çal flt r r. Ancak en iyi ba lant larda bile anl k ak fl kesilmeleri olabilir, bu gibi durumlarda yay n n "kopmamas " için RealPlayer bir önlem al r. Gelen veri paketleri çal flt r lmaya bafllanmadan önce bir süre depolanarak "Cache" denen bir birikim sa lan r. Birikim uygun bir miktara ulaflt nda ise çal flt rma ifllemi bafllar ve o esnada gelmekte olan paketler biriktirilerek birlefltirilmeye devam edilir. Yani asl nda o an seyredilmekte olan görüntüler bir süre önce gelmifltir ve çok "taze" say lmazlar. Ancak bu bir k sa süreli gecikme anl k veri ak fl t kanmalar yüzünden görüntüde oluflabilecek kopmalar önlemek aç s ndan gereklidir. I < INFO> RealPlayer için gereken minimum sistem ihtiyaçlar flöyledir: Pentium 120 ifllemci 16 MB RAM 28.8 Kbps modem 16 bit ses kart Windows 9X Internet Explorer 4 ya da üstü Internet ba lant s Program n Plus sürümü daha geliflmifltir ama ücretsiz de ildir. < < 102 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE

21 REALPLAYER NED R? MULTIMEDIA VE E LENCE RealPlayer pek çok farkl ses ve video format n hem canl, hem de önceden kaydedilmifl olarak çal flt rabilir. Ancak "RA" ekli olan veri dosyalar sadece bu program taraf ndan çal flt r labilmektedir, çünkü bu format tamamen yaz l m gelifltiren firman n ürünüdür ve benzer baflka programlar taraf ndan desteklenmemektedir. Ayr ca bu program çeflitli formatlardaki resimleri de bir resim gösterici gibi görüntüleyebilme yetene ine sahiptir. RealPlayer uygulamas n n birkaç farkl sürümü vard r. En temel sürüm tamamen ücretsizdir ve adresinden temin edilerek kullan labilir. Ancak çok daha geliflmifl olan Plus sürümü daha fazla özelli e sahiptir ve daha kullan fll d r. Ne var ki bu sürüm ücretsiz de ildir ve siteden 20 USD civar nda bir fiyata sat n al nabilir. E er tüm istedi iniz RA format nda kaydedilmifl ses ve video dosyalar n görüntülemekse o zaman Basic sürümü rahatl kla iflinizi görecektir. Program bilgisayara kurabilmek için öncelikle sunucudan indirmeniz gerekecektir, ancak bu ifllem esnas nda dikkatli olman z gerekir. Çünkü s k s k ücretli sürümün reklam ekrana gelecektir ve yanl fl bir t klama tüm ifllemi bozabilir. Program indirdikten sonra çabucak kurabilir ve gerekli ayarlar yapabilirsiniz. Tavsiyemiz bu program sadece RA format ndaki dosyalar çalmak için kullanman z, di er dosya türleri için eski program n z kullanmaya devam etmenizdir. Ayarlar da buna uygun yapman z gerekir, böylece olas çak flmalardan kurtulmufl olacaks n z. Kurulum esnas nda dikkat etmeniz gereken bir di er nokta da bafllang ç ayarlar n n iyi yap lmas d r. E er kurulum esnas nda seçiminizi uygun yapmazsan z ve standard ayarlar yla kurarsan z, o zaman RealPlayer bilgisayar her aç fl n zda otomatik olarak çal flmaya haz r hale gelecektir. Bu durum sistem kaynaklar n n kullan lmas na sebep oldu undan hem aç l fl yavafllat r, hem de özellikle yavafl bilgisayarlar n ifllem gücünü daha da azaltabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 103

22 <<< MULTIMEDIA VE E LENCE REALPLAYER NED R? RealPlayer sisteminize kurulduktan ve genel ayarlar tamaland ktan sonra çal flmaya haz r hale gelecektir. Bu programla RA format ndaki önceden kaydedilmifl bir dosyay çal flt rabilmek için dosyan n üzerine çift t klaman z yeterlidir. Windows RA dosyalar n açmak için otomatik olarak RealPlayer uygulamas n çal flt racakt r. Zaten daha önce de belirtti imiz gibi bu tür dosyalar baflka bir uygulama ile açmak mümkün de ildir ve e er sistemde RealPlayer kurulu de ilken bir RA dosyas açmaya çal fl rsan z hata mesajlar yla karfl lafl rs n z. Internet üzerindeki bir sunucudan RA format nda kaydedilmifl dosyalar okuyabilmek için de benzer flekilde ilgili ba lant n n üzerine bir defa t klaman z yetecektir. Bu ba lant bilgisayar n zdaki RealPlayer program n çal flt r r ve ard ndan programla ba lant kurarak veri paketlerini göndermeye bafllar. Bu noktada k sa bir bekleyifl yaflan r, çünkü program gelen veri paketlerini depolayarak önbellekte birlefltirmeye haz rlanmaktad r. K sa bir bekleyiflten sonra çal flt rma ifllemi bafllayacakt r. Burada dikkat etmeniz gereken bir nokta RealPlayer ile "canl " bir yay n izlerken baflka browser sayfalar n açmak ya da program indirmek gibi ifllemlerden kaç nman z gerekti idir. Bu tür çal flmalar program n veri al fl n kesintiye u rataca ndan yay nda tak lmalar yaflanmas na sebep olacakt r. RealPlayer kullan lmas çok zor bir program de- ildir, ancak arabirim ilk bak flta biraz kar fl k gelebilir. Program canl yay nlar izlemek üzere haz rlanm fl oldu undan, s k s k ziyaret edilen kanallar n bir listesini oluflturabilecek yetenektedir. Ayr ca ba lant süratinize uygun olarak al nan yay n n kalitesini art r p azaltabilme imkan na da sahip olacaks n z. Daha kaliteli yay n flüphesiz daha fazla veri pakedinin al nmas gerektirece- inden, yüksek kalitede seyir için daha h zl bir ba lant n n gerekece i tart fl lmaz bir gerçektir. RealPlayer esas olarak RA format ndaki dosyalar çal flt rmak için gerekti inden, e er bu türden dosyalarla s k s k ilgilenmeniz gerekmiyorsa pek eksikli ini hissetmeyece iniz bir uygulamad r. Ancak RA format ndaki yay nlar takip etmek isteyen bir kullan c için de tek alternatiftir. Dondurma. Durdurma. leri/geri sarma tufllar. Durum çubu u. Oynat lmakta olan video dosyas n n sunucu adresi. Oynat tuflu. Internet üzerindeki yay n kanallar na buradan ulafl l r. Oynat lmakta olan video dosyas. Veri ak fl takip penceresi. Real.com sunucusuna ba lanma tuflu. 104 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE

23 ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (16) PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI (16) hatan n düzeltilmesi için yeterlidir. Ancak dikkatli olun, sadece bu dosyay silmeli, baflka herhangi bir dosyaya kesinlikle dokunmamal s n z. G ZL KONTROLLER E er evde ya da iflte kulland n z bilgisayar n uzun süreler u raflarak yam fl oldu unuz ayarlar - n n baflkalar taraf ndan bozulmas ndan korkuyorsan z, bunu önlemenin bir çaresi mevcuttur. Gerçekte Windows içindeki farkl konulardaki ayarlar n herbiri için bir program modülü kullan lmaktad r. Bu modüllere ise ekranda gördü ünüz k sayol simgeleri sayesinde ulafl labilmektedir. Mesela Internet ba lant s için kulland n z numaran n ya da ekran ayarlar n z n de ifltirilmesini önlemek için bu panelleri saklayabilirsiniz. Tüm bu panellerle ilgili bilgiler sabit diskinizdeki Windows klasörü içinde bulunan "Control.ini" adl dosyan n içinde depolan rlar ve sistem aç l rken bunlar okuyarak uygun bir biçimde bafllar. Bu dosya içinde belirli de ifliklikler yaparak istedi iniz program modüllerinin yüklenmesini ve böylece üzerlerinde de ifliklik yap lmas n önleyebilirsiniz. Bunu yapabilmek için bu dosyay Not Defteri yard - m yla aç n. Burada ilgili her modülün ".cpl" ekiyle belirlendi ini göreceksiniz. Yüklenmesini istemedi iniz modüllerin isimlerini alarak dosya içindeki "Don t Load" bafll kl sat r n alt na tafl man z ve dosyay yeni haliyle kaydedip bilgisayar yeniden bafllatman z yeterlidir. BOZULMUfi S MGELER DÜZELTMEK Bazen Windows iflletim sistemi oldukça ciddi bir biçimde çökmeye u rayabilir ve bilgisayar n z yeniden bafllatman z gerekebilir. Ancak böyle bir çökmenin ard ndan tekrar masaüstüne geri döndü ünüzde, k sayol ve program simgelerinin bozulmufl olduklar n farkedebilirsiniz. Simgeler renksiz görünebilirler ya da yanl fl bir biçimde kullan l yor olabilirler. lk bak flta çok ciddi bir sorun gibi görünse de asl nda bu durumu düzeltmek oldukça kolayd r ve Windows u en bafltan kurman za ya da programlar n simgelerini tek tek düzeltmenize gerek yoktur. Gerçekte her simge ba l oldu u çal flt - r labilir dosyan n temel bir parças d r ve bunlar kolay kolay de iflmezler. Ancak Windows bunlar her aç l flta daha rahat hat rlayabilmek için bir dosyaya kaydeder ve oradan bakarak kullan r. Bu dosya sabit diskinizdeki Windows klasörünün içinde "ShellconCache" ad yla saklanmaktad r. Ciddi sistem çökmelerinde bu dosyan n içeri inde bozulmalar meydana gelebilir, ekranda görülen simgelerin tuhaflaflmas n n ana sebebi de genellikle budur. Bu dosyay sildikten sonra bilgisayar n z yeniden bafllatman z, Windows un bu dosyay tekrar oluflturmas ve HERKES Ç N B LG SAYAR PÜF NOKTASI 39