T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI. Halim KORUCU KARS İLİ HÖYÜKLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI. Halim KORUCU KARS İLİ HÖYÜKLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ"

Transkript

1 T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI Halim KORUCU KARS İLİ HÖYÜKLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ Doç. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU

2 İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET...III ABSTRACT... IV ÖNSÖZ... VI BİRİNCİ BÖLÜMÜ 1. GİRİŞ Coğrafya Tarihi Coğrafya Araştırmalar Amaç, Kapsam ve Yöntem...10 İKİNCİ BÖLÜM 2. KARS İLİ HÖYÜKLERİ Höyüklerin Gruplandırılması Höyükler Ağzıaçık Köyü-Yumrutepe Ataköy (Mağaracık) Azat Köyü Bozkale Köyü Carcı Köyü Çakmak Köyü Çamuşlu Köyü Hasçiftlik Köyü İncedere Köyü Kalecik Köyü Kekeç Köyü-Tepecik Koçköy Kötek Köyü Ocaklı (Anı) Köyü Paşaçayır Mahallesi...19

3 Taşdere Köyü Tepecik Köyü Üçpınar Köyü Yalınçayır (Zöhrap) Yerlikavak (Seydi) Köyü Yolgeçmez Köyü-Yumrutepe...21 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. BÖLGE HÖYÜKLERİNDE SERAMİKLERİN DEĞERLENDİRİL- MESİ Seramiklerin Gruplandırılması lerine Göre Seramikler Erken Tunç Çağı Seramikleri Geç Tunç Çağı Seramikleri Erken Demir Çağı Seramikleri Geç Demir Çağ Seramikleri Orta Çağ Seramikleri...42 SONUÇ...50 KATALOG...52 KISALTMALAR ve KAYNAKÇA EKLER LİSTESİ HARİTA TABLO ÇİZİMLER RESİMLER ÖZGEÇMİŞ...199

4 ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ KARS İLİ HÖYÜKLERİ Halim KORUCU Danışman: Doç. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU 2005 Sayfa VI Jüri : Doç. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU Prof. Dr. Cevat BAŞARAN Doç. Dr. Ahmet Ali BAYHAN.. Çalışmamızda Kars İli nde daha önce yapılan araştırmalarda belirlenenlerin yanı sıra saptadığımız yeni höyükler de değerlendirilmiştir. Önceki araştırmalardaki bilinen höyüklerin yeniden değerlendirilmesi yanında yaptığımız yüzey araştırmaları sonucunda saptadığımız höyüklerin coğrafi konumları ve özellikleri tanıtıldıktan sonra ele geçen yüzey buluntularına göre tarihi gelişimleri irdelenmiştir. Höyük yüzey araştırmalarında en çok karşılaşılan ve kültür izlerini en iyi yansıtan seramikler ışığında, kültürel etkileşim içinde olunan bölgeler tespit edilmiş ve yakın yerleşimler arasındaki benzerliklere bakılmıştır. Erzurum da yapılan kazı ve yüzey araştırmalarında karşılaşılan kültürlerle Kars ta tespit edilen kültürler arasında oldukça büyük benzerlikler olduğu görülmüştür.

5 ABSTRACT MASTER THESİS THE MOUNDS OF KARS CİTY Halim KORUCU Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU 2005 Pages VI Jury : Assoc. Prof. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU Prof. Dr. Cevat BAŞARAN Assoc. Prof. Dr. Ahmet Ali BAYHAN.. In our study as well as the mounds which were found out in the previous researches in Kars, the new ones have also been evaluated. Besides the evaluation of the mounds known beforehand. The geographical locations and features of the mounds, we came across during the surface researches have been defined. Also, their historical progress of the mounds are examined according to the findgs. In the light of the ceramics, which is commonly found during surface researches of mounds and which reflects cultural traces the best, the regions which are in a cultural interaction have been defined. Also the similarities between the closer regions are analyzed. It has been seen that there are remarkable similarities betweeeb cultures found out during excavations surface researches in Erzurum and those of in Kars.

6 ÖNSÖZ İnsanoğlunun avcılık ve toplayıcılığı bırakarak toprakla haşir neşir olmaya başlamasıyla birlikte yerleşik hayat serüveni başlamıştır. Bu serüvende zaman içerisinde çeşitli sebeplerle yıkılan yerleşimlerin üzerine kurulan yeni yerleşimlerle oluşan höyükler tüm Anadolu da yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır. Höyükleri tarihlemenin, tanımanın ve tanımlandırmanın başlıca yolu höyüklerde ele geçen seramik parçalarının değerlendirilmesidir. İleri kültür izleri taşıyan ve yeteri kadar araştırma yapılamadığı için önemi hak ettiği kadar anlaşılamayan Doğu Anadolu Bölgesi nde çalışmam için bana destek olan, yol gösteren; bölgedeki çalışmaları sonucunda edindiği tecrübelerine ve değerli görüşlerine her ihtiyaç duyduğumda baş vurduğum Hocam Sayın Doç. Dr. M. KARAOSMANOĞLU na sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca tezin oluşumundaki katkılarından dolayı Hocalarım Sayın Prof. Dr. C. BAŞARAN a, Doç. Dr. A. A. BAYHAN a, Yrd. Doç. Dr. N. KOÇHAN a, Yrd. Doç. Dr. A. Y. TAVUKÇU ya ve bölgede yaptığı araştırmaların sonuçlarını paylaşan Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. A. CEYLAN a teşekkür ediyorum. Ayrıca tezin yazımı ve kaynak taraması sırasında fikir sorduğum Uzm. B. GÖNÜLTAŞ, Arş. Gör. E. KÜÇÜKEFE, Arş. Gör. B. CAN, Arş. Gör. Dr. K. MERAL, Arş. Gör. Dr. N. ÖZTÜRK ve Arş. Gör. A. TEMÜR a; Tarih Bölümünden Arş. Gör. Y. TOPALOĞLU na; Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyeleri Yrd. Doç. Dr. A. BİNGÖL ve Yrd. Doç. Dr. S. URAL a; arazi çalışmalarında kolaylık sağlayan Kars Müze Müdürü N. ALP ve aynı müzede çalışan sınıf arkadaşım Arkeolog O. AKBABAÖZ e; birlikte arazi çalışmaları yaptığımız sınıf arkadaşım, kardeşim Arkeolog M. İPEK e, Arkeoloji Bölümü Yüksek Lisans öğrencisi Mimar N. YILMAZ a, ailesine ve özellikle kardeşi Jeolog M. YILMAZ a; Diş Hekimliği Fakültesi öğrencisi R. UZGUR ve Veteriner Hekim Ş. ERMUTLU ya; çizimleri yapan Arkeoloji Bölümü öğrencileri H. F. ÖZDEMİR, M. A. YILMAZ, M. AKKOYUN, C. CEYLAN, A. BAŞ, E. DALKIRAN ve A. DURMUŞ a; inceleme yaptığımız köylerde yol gösteren, su veren ve ayran ikram eden misafirperver Karslılara, gerek lisans gerekse de yük-

7 sek lisans öğrenimim sırasında bana her zaman destek olan aileme ve stresli dönemimde kahrımı çeken zuhrufum M. EJDER e teşekkürler ERZURUM Halim KORUCU

8 BİRİNCİ BÖLÜM 1. GİRİŞ İnsanoğlu, avcılık ve toplayıcılığı bırakıp toprağı işlemeye başlamasıyla birlikte yerleşik hayata geçmiştir. Toprağa bağlı yerleşmelerin doğal afetler, savaş vb. gibi değişik sebeplerle yıkılıp toprakla kapanması ya da üzerine yeni yerleşimlerin kurulmasıyla ve zaman içerisinde onların kalıntılarıyla oluşmuş tepelere Höyük denir 1. Arapların Tell, Til ya da Tal, Perslerin Tepe, batılıların Magula dedikleri höyüklerin karakteristik özellikleri, birbirlerine yakın coğrafi ve iklim şartlarının yerleşmeye müsait, toprağın verimli ve su kaynaklarına yakın olmasıdır. Stratejik konuma sahip bu özelliklerin yanı sıra mimari kalıntılar ve yüzeyde bulunan seramik parçaları başta olmak üzere seyahatnameler 2, höyüklerin yakınında bulunan ve bölgenin tarihi hakkında bilgi veren yazıtlar 3 da höyüklerin tespitinde ve değerlendirilmesinde yardımcı olmaktadır Coğrafya Kars, Doğu Anadolu Bölgesi nin kuzeydoğu kesiminde sınır ilimizdir. Doğusunda Ermenistan, güneydoğusunda Iğdır, güneyde Ağrı, batıda Erzurum, kuzeyde Ardahan ile çevrilidir (Har. 1). Yüzölçümü 9442 km 2. olan il, ülke alanının %1.2 sini kaplamaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1768 m.dir. Merkezi püskürme ve yarık (fissür) volkanizması sonucu ortaya çıkan malzemenin yayılmasıyla oluşan platolar ve tektonik kökenli depresyonlar, ana jeomorfolojik birimleri oluşturur. Büyük bir plato özelliği gösteren il topraklarının %51 i platolarla, %19 u ovalarla, %30 luk kısmı ise dağlık ve tepelik alanlarla kaplıdır 4. Kars ın genel jeolojik yapısı; 3. Jeolojik zamanın sonu ile 4. Jeolojik zamanın özelliklerini gösterir. Temel yapı; bazalt, andezitik bazalt ve kille karışık 1 Başaran, C., Arkeolojiye Giriş, 1998, 9. 2 Barkley, H. C., Asia Minor and Armeni, 1891; Strabon, Geographika: XII-XIII-XIV (Çev. Pekman, A. 1993); Freely, J., Türkiye Uygarlıklar Rehberi-5, Iğdır da Çolagert ve Başbulak, Erzurum da Hasankale, Delibaba, Kars ta Sarıkamış ın Süngütaşı yazıtları. 4 Sevindi, C., Sarıkamış ın Coğrafi Etüdü (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, 1999) 10; Kars Valiliği Yıllığı, 2002, 43.

9 olarak devam eder. Tektonik hareketlerin sürekliliği, havzaların daralmasına yol açarken, havzalar arasındaki sırtların yükselmesine de neden olmuştur. Pliyosen ortalarında batıda Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayları birleşirken, kuzeydeki fay hatlarının birbirine yaklaştığı Kars yöresinde gelişen şiddetli volkanik hareketler sonucunda Kars Platosu oluşmuştur 5. Kars Platoları, Aras Vadisi ne doğru alçalır. Plato doğuya ve kuzeydoğuya doğru genişler ve yükselti aniden artar. Kars platolarının genel yükseltisi m. arasındadır. Düzenli bir sıra oluşturan Allahuekber ve Yanlızçam Dağları ile Kısır Dağı, Kel Dağ ve Akbaba Dağı nın dorukları dışında kalan kesimlerde, çeşitli yükseltideki platolar uzanmaktadır 6. Çöküntü alanlarının tabanlarında ve akarsu vadilerinde yer alan plato düzlükleri genellikle geniş otlaklarla kaplıdır. Bu bölge Erzurum - Kars Yaylası adı ile anılır. Türkiye de yüksek düzlüklere en ilginç ve en güzel örnekler Kars taki ovalardır. Kars Ovası Allahuekber Dağları ile Sarıkamış-Kars Platosu arasındaki doğuya doğru açılan büyük çöküntü oluğunda yer alır. Kars Ovası nın yüzölçümü 2500 km 2. olup, bu alan ile Doğu Anadolu Bölgesi nin en geniş ovasıdır. Kars Ovası, il yüzölçümünün yaklaşık %19 unu oluşturmaktadır 7. Doğu Anadolu nun diğer yörelerine göre Kars ilinin yer şekilleri çok az farklılıklar gösterir. Volkanik olaylar sonucu yeryüzüne çıkan lavlar ve küller etrafa yayılarak çukur yerleri doldurmuş, böylece yer şekillerinin sade bir görünüm kazanmasını sağlamıştır. Bu nedenle Kars yöresi geniş ve sade şekilli hatta tek tür görünüşlü yaylalar ve ovalar halindedir 8. İlin başlıca yükseltileri; Sarıkamış ın güneyinde Çamyazı ya doğru uzanan Süphan Dağı (2909 m.), Allahuekber Dağları (3120 m.), Kars Ovası nın yakınında uzanan Ağadeveler Dağı (2423 m.), Hacı Halil Dağı (2366 m.), bu dağın kuzeyinde yer alan ve ilin içme suyunun karşılandığı Borluk Dağı (2450 m.), Arpaçay Vadisi nin güney kesimlerindeki Tarhan Dağı (2617 m.), Çıldır Gölü yakınlarındaki Kısır Dağı-ki bu dağın yüksek kesimleri iki çataldır- bunun Kars a bakan kısmına Hacı Galo Dağı (2944 m.), Çıldır a bakan kesimine Zuzan Dağı (3197 m.) denir. Bunların yanında Kars ın 5 Atalay, İ., Türkiye Coğrafyası, 1989, 75; Özgür, E. M., Türkiye Coğrafyası, 2000, 15; Kars, 2002, Atalay, 1989, 74; Özgür, 2000, Sevindi, 1999, 20; Kars, 2002, Atalay, 1989, 25, 52.

10 kuzey doğusunda Yağlıca Dağı (2970 m.), Sarıkamış ın güneyinde Aladağ (3134 m.) yer alır 9. Kars ta irili ufaklı çok sayıda göl mevcuttur. Çıldır Gölü (bir kısmı Ardahan ili toprakları içerisinde yer alır) 10, Aygır Gölü, Kuyucuk Gölü ve Turna Gölü bunların başlıcalarıdır. Tek yapay göl ise Arpaçay Baraj Gölüdür 11. Kars ilinde yer alan akarsuların başlıcaları; Aras Irmağı, Arpaçay ve Kars Çayı dır. Aras Irmağı, Aras Havza sının ana akarsuyudur. Bingöl Dağları nın kuzeybatı eteklerinden kaynaklanan Aras Irmağı, kuzeye doğru akarak Erzurum- Pasinler Ovası na girer ve burayı geçtikten sonra kuzeyden Zivin, güneyden Velibaba çaylarını alır. Kağızman da dağlar arasındaki derin vadilerden geçer. Kağızman yöresinde 10 km. genişlikteki vadi tabanında oluşmuş ova içerisinde akar. Buğum Boğazı adı verilen dar vadiden çıktıktan sonra Aşağı Çıyrıklı nın doğusunda kuzeyden gelen Arpaçay ı alır. Iğdır Ovası nı geçtikten sonra yurdumuz topraklarını terk eder. Arpaçay Irmağı, Aras Irmağı nın önemli bir koludur ve Ermenistan ile sınırı çizer. Akarsuyun en önemli kolları Karahan ve Kars Çayları dır. Çıldır Gölü nden çıkan Telek Suyu da Arpaçay a katılır 12. Kars Çayı, Sarıkamış yakınlarındaki dağlardan kaynaklanan 93 km. uzunluğundaki akarsu, ince bir çay halinde ilçenin önlerinden doğuya doğru akar. Kuzeye döndüğü yerde Yolgeçmez denilen oldukça derin bir boğaza girer. Akarsu daha sonra Kars Ovası ndaki geniş ve derin düzlüklere açılır. Ova boyunca onun eksenine uygun olarak uzanan akarsu, Kars Çayı adını alır. Bu akarsu, Kars ın doğusunda derin boğazlara girer. Bunlar Kars Boğazı, Keçebörk ve Şahnalar Boğazları dır 13. Kars, Doğu Anadolu Bölgesi nin en soğuk illerinden birisidir. İlde Doğu Anadolu Yüksek Yayla İklimi görülür. Kars ta kışları uzun ve sert, yazları ılıman hatta serin geçen bir iklim vardır. Kışların uzun ve sert olmasının temel nedenleri arasında, yüksek dağ sıralarının denizlerin ılımanlaştırıcı etkisinin iç kısımlara geçişini engellemesi, yüksekliğin fazla olması, kış mevsiminde Sibirya Yüksek 9 Sevindi, 1999, 22; Kars, 2002, Atalay, 1989, Özgür, 2000, 66; Kars, 2002, Kars, 2002, Sevindi, 1999, 20.

11 Basınç Merkezi nin etkisinde kalması sayılabilir. Kars ta egemen olan yüksek basınç alanı ilin fazla yağış almasına da engel olur. Merkez ilçede yıllık yağış ortalaması mm.dir. Merkez ilçeye en az yağış Aralık ve Ocak aylarında, en çok yağış ise Mayıs ve Haziran aylarında düşmektedir. Yağışların mevsimlere göre dağılışı incelendiğinde kurak mevsim yoktur. Ortalama nem oranının %70 civarında oluşu, en nemli aylar olan Kasım ve Aralık aylarında bu oranın %76 ve en düşük nem oranına sahip Eylül ayında %61 lık nem oranıyla Kars ilinin nemli bir il olduğunu söylenilebilir 14. Doğu Anadolu Bölgesi ndeki yarı nemli soğuk iklim şartları ve yükselti bitki örtüsünün dağılımında ana etmenlerdir. Bunlara bağlı olarak step, uzun boylu çayır ile orman olmak üzere değişik bitki türleri görülmektedir. Doğu Anadolu nun kuzeyinde yer alan olan bu yüksek plato, aslında doğal orman alanı içerisindedir. Doğal orman oluşumunda birinci derecede rol oynayan nemlilik oranı ilde Doğu Anadolu nun diğer bölümlerine göre daha yüksektir. Buna bağlı olarak uzun boylu otsu bitkiler, step alanlarına oranla yaz aylarında bile yeşil kalabilmektedir. Bu da bölgede yaylacılık ve hayvancılık faaliyetlerine uygun bir ortam sağlamaktadır 15. Yeraltı kaynakları bakımından zengin, rezerv yönünden fakir olan Kars ta perlit, asbest, arsenik, manyezit, altın, cıva, kalay, demir, krom, kurşun, alüminyum, kaya tuzu, jips ve alçı taşı gibi madenler bulunmaktadır Tarihi Coğrafya Kars İli nin ismiyle ilgili bir çok bilgi bulunmaktadır 17. İlin ismini M.Ö yıllarında Kafkasların kuzeyinde Dağıstan da yaşayan Bulgar Türklerinin Velentur Boyu nun Karsak Oymağı ndan aldığı kabul edilir 18. İmparator VII. Konstantinos Porphyrogennetos ( ), Bizans idaresi üzerine yazdığı ese- 14 Sevindi, 1999, 33; Özgür, 2000, 53; Kars, 2002, Atalay, 1989, 186; Özgür, 2000, Kars, 2002, Freely nin Türkiye Uygarlıklar Rehberi-5 adlı eserinde ve Kars Valiliği nin hazırlamış olduğu Kars 2002 adlı yıllıkta, Strabon un Kars tan Chorzene olarak bahsettiği belirtilir. Fakat Strabon un, Antik Anadolu Coğrafyası adlı eserinde böyle bir isim geçmemektedir (Bkz. Strabon, Geographika: XII-XIII-XIV, Çev. A. Pekman, 1993). 18 Kırzıoğlu, F., Kars Tarihi, 1953, 15.

12 rinde buradan Kars olarak söz eder, Ortaçağ Ermeni vesikalarında ise burası Karutuz olarak geçer 19. Kars ta yapılan çalışmalar sonucunda Kuzeydoğu Anadolu nun Paleolitik kronolojisi göreceli de olsa çıkarılabilmiştir. Alt Paleolitik e ait taş aletler Merkeze bağlı Ocaklı Köyü Anı Harabeleri nde, Susuz Ağzıaçık Köyü nde, Cilavuz Deresi nin kuzey düzlüklerinde ve Kağızman Çamuşlu Köyü nün güneyindeki Tombultepe de bulunmuştur. Orta Paleolitik e ait yontma taş aletler Borluk Deresi Vadisi nde, Kağızman Kurbanağa Mağarası nın önünde açılan sondajlarda ve Susuz Ağzıaçık Köyü nde aynı adlı dere civarında ele geçmiştir. Kağızman Çamuşlu Köyü nün batısında, Aladağ ın doğu yamaçlarındaki Yazılıkaya kaya resimlerinin Üst Paleolitik e ait olduğu kabul edilir 20. Merkez Hasçiftlik Köyü nde yapılan çalışmalarda Mezolitik den çok sayıda çakmak taşı ve obsidyenden çekirdek ve taş aletler bulunmuştur 21. Bugüne dek yapılan araştırmalarda Neolitik e ait Kars ve çevresinde gerçek anlamda bir yerleşim yeri bilinmiyor. Sadece Kağızman ın Çamuşlu Köyü nde yer alan Kurbanağa Mağarası nın önünde açılan sondajlarda Erken Tunç seramiklerinin bulunduğu tabakanın altında Geç Neolitik seramikleri tespit edilmiştir 22. Kalkolitik Çağ, taş aletlerin yanı sıra madenin de kullanılmaya başladığı dönemdir. Bakırın kullanılmasından dolayı Bakır Çağı olarak da adlandırılan bu dönemden, Azat köyünde kemikten yapılmış dokuma tarağı, karaca boynuzundan 19 Freely, 2000, Kökten, İ. K., Orta, Doğu ve Kuzey Anadolu da Yapılan Tarih Öncesi Araştırmaları Belleten VIII, 1944, ; Kırzıoğlu, 1953, 18; Kökten, İ., Yazılıkaya da ve Kurbanağa Mağarasında (Kars-Çamışlı) Yeni Diptarih Resimleri Kars Eli 2/20,1966, 3-16; Balkan, K-Sümer, O., 1965 Yılı Ani Kazıları Hakkında Kısa Rapor TürkA.D. XIV-1-2, 1965 ten Ayrıbasım, 1967, ; Kökten, İ. K., Yazılıkaya da ve Kurbanağa Mağarasında (Kars-Çamuşlu) Yeni Bulunan Dip Tarih Resimleri Karseli 6/69, 1970, 2-16; Kökten, İ. K., Kars Çevresinde Diptarih Araştırmaları ve Yazılıkaya Resimleri Atatürk Konferansları, 1975, ; Karpuz, H., Çamuşlu da Yontma Taş Çağı Kaya Resimleri Bilim Teknik 112, 1977, 1-6; Günaltay, M. Ş, Anadolu, 1987, 54; Harmankaya, S.-Tanındı, O., Türkiye Arkeolojik Yerleşimleri -I- Paleolitik 1996; Belli, O., Research on the Rock Art in Anatolia Archaeology in Turkey ( ), 2001, ; Ceylan, A., Sarıkamış, 2001, 26-29; Uçankuş, H. T., Bir İnsan ve Uygarlık Bilimi Arkeoloji, 2002, 506; Sevin, V., Eski Anadolu ve Trakya, 2003, 33; Belli, O., Kars Bölgesi nin Tarihi Zenginliği: Kağızman-Çallı da Onbin Yıllık Kayaüstü Resimleri Bulundu Serhat Kültür, 2005/1, Özbek, O-Yükmen, B., 1997 Yılı Kars, Ardahan, Iğdır İlleri Yüzey Araştırması Türk Arkeoloji ve Etnoğrafya Dergisi 2, 2001, Bingöl, A., En Eski Çağlardan Urartu nun Yıkılışına Kadar Kars ve Çevresi (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eski Çağ Tarihi Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, 2003) 40, dn. 136.

13 yapılmış iki tarafı delikli bileği taşı sapları, hayvan parmak kemiklerinden yapılmış çizgi süslemeli eşyalar, yarısı kırık geometrik baskılı pişmiş toprak mühür, delikli uzun bakır iğne bulunmuştur 23. Ayrıca Kağızman ın güneyindeki Mısır Dağı üzerinde çok kaba, siyah renkte seramik parçaları ve obsidyen mikrolitleri de yine Kalkolitik e verilmektedir 24. Tunç Çağı İlk, Orta ve Geç olmak üzere üç bölümde incelenir. Kars ın Kalkolitik ve Tunç Çağları hakkındaki değerlendirmelerde bölgeye yakın olan, Geç Kalkolitik-İlk Tunç Çağı kültürleri arasında önemli bir yer tutan Erzurum Karaz 25, Pulur 26, Güzelova 27, Sos 28 höyüklerinde yapılan kazılar önemli bir yer tutmaktadır. Sarıkamış ta Toprakkale ve Yoğunhasan da Karaz türü, İlk Tunç Çağı seramikleri bulunmuştur. Orta Tunç Çağ dan itibaren Doğu Anadolu da çok farklı bir kültürel süreç başlamıştır. M.Ö. 3. bin yılın sonlarında Elazığ-Malatya bölgesindeki yerleşmelerinden bir bölümü ağır bir yangınla tahrip edilmiş, bunun sonucunda yöre hemen hemen tümüyle ıssızlaşmıştır. Bunun yanında Van, Erzurum, Kars bölgeleri hatta tüm Doğu Anadolu, Kuzeybatı İran ve Transkafkasya da belirgin bir yıkım izi görülmemekle birlikte, yerleşik köy düzeni uzun yıllar boyunca terk edilmiştir. Höyükler üzerinde bu döneme ait olması gereken yerleşim izleri ya çok siliktir ya da hiç yoktur 29. Geç Tunç Çağ yerleşimleri Arpaçay da Yalınçayır Köyü; Merkez İlçe de Bozkale Çermik Deresi, Çakmak ve Hasçiftlik köylerinde görülür.yoğunhasan Kalesi nde bulunan çok renkli boyalı, gövdesi üzerinde horoz motifi olan, şişkin gövdeli kap M.Ö. II. bin özelliği taşımaktadır 30. Kurbanağa Mağarası ve Yazılıkaya büyük panonun önünde açılan sondajlarda da bu döneme ait seramikler bulunmuştur. Ayrıca 23 Kökten, 1944, 668; Yakar, J., The Later Prehistory of Anatolia, The Late Chalcolitic and Early Bronze Age, Part ii, BAR İnternational Series 268 (ii) Kökten, İ. K., Kars ın Tarihi Öncesi Hakkında İlk Kısa Rapor Belleten VII, 1943, Koşay, H. Z-Turfan, K., Erzurum-Karaz Kazısı Raporu Belleten XXIII/91, 1959, Koşay, H. Z.-Vary, H., Pulur Kazısı 1960 Mevsimi Çalışmaları Raporu, 1964, 24 vd. 27 Koşay, H. Z.-Vary, H., Güzelova Kazısı, 1967, 8 vd. 28 Sagona, A-Sagona, C., Excavations At Sos Höyük, Ancient Near Eastern Anatolia, Volume XXXVII, 2000, ; Hopkins, L.Archaeology at the North-East Anatolian Frontier VI, Ancient Near Eastern Studies, 2003, 135 vd;. 29 Özfırat, A., Doğu Anadolu Yayla Kültürleri, 2001, 108; Belli, O-Konyar, E., Doğu Anadolu Erken Demir Çağı Kale ve Nekropolleri, 2003, 3; Sevin, V. Eski Anadolu ve Trakya, 2003, Ceylan, 2001a, 32.

14 Arpaçay ın Küçük Çatma Köyü kurganlarında da çok renkli boyalı seramikler bulunmuştur 31. M.Ö. II. bin yıl içersinde Anadolu da egemenlik kuran Hitit İmparatorluğu na ait tarihi kaynaklardan Doğu Anadolu Bölgesi nin bu imparatorluğun hakimiyetine hiç girmediği öğrenilmektedir 32. Yine aynı kaynaklarda bölgeye hakim olan Hayaşa ya karşı yapılan seferlerden bahsedilmektedir. Bölgeye hakim olan Hayaşa Krallığı nın çekirdek topraklarının Erzincan-Erzurum u içine aldığı kabul edilir 33. Hitit İmparatorluğu nda yaşanan taht kavgaları ve karışıklıklar döneminde kuzeye (Ordu-Tibya) ve güneye (Elazığ-Malatya) kadar ilerleyen Hayaşa Krallığı nın doğuya Kars a kadar ulaşıp ulaşmadığı bilinmiyor 34. Buna karşın Azat Köyü ndeki aynı adlı höyükte Hitit seramiklerine benzer seramik parçalarının ele geçmiş olması 35, kültürel etkileşim olduğunu göstermektedir. Hitit İmparatorluğu nun Kavimler Göçü sonrasında yıkılmasının ardından M.Ö. IX. yüzyıla kadar Van Gölü çevresine hakim olan beylikler, zaman zaman ortak düşmanları olan Asur Krallığı na karşı Asur yazıtlarında Uruatri veya Nairi olarak geçen bir federasyon kurmuşlardır 36. Doğu Anadolu da beyliklerin elinde olan topraklar, bu yüzyıldan itibaren, M.Ö. IX. yy ortalarında kurulan Urartu Devleti nin yönetimi altına girmiştir 37. Urartu yazıtlarında Diauehi olarak geçen bölge bu devlete bağlıydı ve Kafkaslara yönelik politikasında Eleşkirt-Karakurt-Sarıkamış-Kars büyük öneme sahipti 38. Iğdır da Çolagert ve Başbulak, Erzurum da Hasankale, Delibaba, Kars ta Sarıkamış ta Süngütaşı Urartu yazıtlarından Kral Menua i nde (M.Ö ) Urartu Devleti nin 31 Ceylan, 2001a, Ünal, A., Hititler Devrinde Anadolu, 2002, Pehlivan, M., Hayaşa (M.Ö. XV-XIII Yüzyıllarda Kuzey-Doğu Anadolu) Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Yay. 121, 1991, 38; Ceylan, 2001a, Pehlivan, M., En Eski Çağlardan Urartu nun Yıkılışına Kadar Erzurum ve Çevresi (Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Basılmamış Doktara Tezi, 1984) 58; Ceylan, 2001a, Özbek-Yükmen, 2001, Muscarella, O, W., North-Western Iran: Bronz Age to Iron Age Anatolian Iron Ages 3, 1994, 39; Çilingiroğlu, A., Urartu Krallığı, Tarihi ve Sanatı, 1997, 18; Aktüre, S., Anadolu da Demir Çağı Kentleri, 2003, 84; Belli, O., Urartu Krallığı nın Tarihsel Gelişimi Urartu: Savaş ve Estetik, 2003, Belli, O-Konyar, E., Doğu Anadolu Bölgesi nde Erken Demir Çağı Kale ve Nekropolleri, 2003, Kırzıoğlu, 1953, 51; Pehlivan, 1984, 39; Ceylan, 2001a, 38.

15 bölgeyle ilgilenmeye başladığı ve seferler yaptığı 39, I. Argişti zamanında (M. Ö ) Sarıkamış, Kağızman, Kars ve Artvin i içine alan Diauehi Bölgesi yöneticilerinden haraç olarak 5 ton bakır alındığı ve bu bölgenin tamamının Urartu hakimiyetine girdiği anlaşılmaktadır 40. Iğdır da tespit edilmiş Urartu i mezarları ve bu mezarlardaki buluntularda bölgedeki Urartu izlerinin diğerleridir 41. Kars taki yazıtlar, Azat Köyü nde ve Arpaçay Söğütlü Köyü nde ele geçen seramikler Urartu Devletiyle kurulan ilişkilerin arkeolojik kanıtlarıdır 42. M.Ö. VII. yy.dan itibaren İskitlerin baskısı sonucu Kimmerler, kendilerine yeni bir yurt bulmak amacıyla Anadolu ya girmeye başlamışlardır. Bu göç ve istilalar Asur ve Urartu devletlerini sarsmış, Urartu Kralı II. Rusa (M.Ö ) bu göçebe topluluklarla dostça ilişkiler kurmaya özen göstermiştir 43. Göçebe topluluklarının saldırılarıyla zor dönemler geçiren Urartu Devletine son darbeyi artık bölgede tek askeri güç olan Medler M.Ö. 590 da vurmuş olmadır 44. Özgürlüklerini kazanan Medler, Asur devletini yıktıktan sonra bölgedeki Urartu hakimiyetine de son vermiş ve bölgeye hakim olmuşlardır. M.Ö. 550 de Urartu topraklarının Pers egemenliğine girmesinden sonra Pers Kralı Dara, ülkesini 20 büyük ve 127 küçük birime bölerek merkezden yönetmiştir 45. Bu dönemde Kars 18. Satraplık içerisinde yer alır 46. M.Ö. 334 ten itibaren Pers Krallığı nın toprakları Büyük İskender in hakimiyetine geçer. Bu bölge M.Ö. 312 den sonra İskender in komutanlarından Seleukos tarafından yönetilir 47. M.Ö yıllarında Kafkasya nın kuzeyinden gelen Bulgar Türklerinin Karsak Boyu nun hakimiyetine girdikten sonra şehir bu isimle anılmaya başlar. M.Ö. 64 te Roma İmparatorluğu 48, daha sonra Bizans ve Sasaniler in eline geçen bölgeyi Kırzıoğlu, 1953, 35; Köroğlu, K., Urartu Krallığı nın Kuzey Yayılımı Ve Qulha Ülkesinin Tarihi Coğrafyası Belleten C. LXIV-46, 2000, 721; Ceylan, 2001a, Belli, 2003, 58, Barnett, R. D., The Urartian Cemetery at Iğdır AnatSt XIII, 1963, Özbek-Yükmen, 2001, Çilingiroğlu, 1997, 45, Çilingiroğlu, 1997, Herodotos, Heredot Tarihi (Çev. Ökmen, M., 1983) Üçüncü Kitap: Thalia 89. Kaput, Roaf, M., Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi: Mezopotamya ve Yakındoğu (Çev. Kılıç, Z., 1996) 203, ; Loyd, S., Türkiye nin Tarihi, Bir Gezginin Gözüyle Anadolu Uygarlıkları, 1998, 121; Kars, 2002, Kırzıoğlu, 1953, Bölgede Özbek ve Yükmen tarafından yapılan yüzey araştırmalarında Eşmayazı köyünde Roma seramikleri bulunmuştur (bkz. Özbek-Yükmen, 2001, 148).

16 yılında Selçuklular alır 49. Bölge 1174 Gürcülerin, 1239 da Moğollar ın, 1468 de Akkoyunlular ın, 1534 te Osmanlı Devleti nin hakimiyetine girer. 19. yy. ortalarından 20. yy. başlarına kadar Rus, Ermeni ve İngilizler tarafından işgal edilen şehir, 2 Aralık 1920 de TBMM hükümeti tarafından Ermenilerin işgalinden kurtarılır Araştırmalar M.F. Aktan ın belirttiğine göre Kars tan ilk olarak 1693 yılında İtalyan araştırmacı C. Carreri söz etmiştir 51. Gezgin H.C. Barkley de 1891 de yayınlanan kitabında Kars ın yakın tarihi hakkında bilgi vermiştir 52. Bölgedeki bilinen ilk bilimsel kazı ve araştırmalar 1892/1893 yıllarında N. Marr tarafından Ani de yapılmıştır ve 1970 yılları arasındaki Kökten tarafından yapılan Kars ve çevresiyle ilgili çalışmaları yılında K. Balkan-O. Sümer in Anı Harabeleri ve çevresinde yaptığı kazı ve araştırmalar takip eder da B. Karamağaralı tarafından tekrar başlanan ve halen devam etmekte olan Ani kazı ve restorasyon çalışmaları 56, 1992 de S. Güneri nin Erzurum ve Kars çalışmaları 57, 1996 dan itibaren S. Harmankaya-O. Tanındı tarafından yürütülen TAY Projesi 49 Karamağaralı tarafından kazısı yapılan Ani Antik kentinde Bizans ve Selçuklulara ait mimari kalıntılar ve seramikler tespit edilmiştir (bkz. Karamağaralı, B., Ani Kazılarına Toplu Bakış, Sanat Tarihi Dergisi IX, 1998, 37-42). 50 Atnur, İ.E., Osmanlı Yönetiminden Sovyet Yönetimine Kadar Nahçıvan ( ) 2001, ; Frelly, 2003, Aktan, M. F., Ani Araştırması 2000 lerde Kars, Kars ın Kurtuluşunun 79. Yıldönümünde Kimlikli Gelişen Bir Kars İçin Panel-Forum-Belgesel Film, 29-30/Ekim/1999, Barkley, H. C., Asia Minor and Armeni, Aktan, M.F., Ani Araştırması 2000 lerde Kars, Kars ın Kurtuluşunun 79. Yıldönümünde Kimlikli Gelişen Bir Kars İçin Panel-Forum-Belgesel Film, 29-30/Ekim/1999, Kökten, 1943, 603; Kökten, 1944, 667 ; Kökten, K., Anadolu da Prehistorik Yerleşmeler ve Yıllarında Yapılan Tarih Öncesi Araştırmaları IV. Türk Tarih Kongresi, 1948, 463; Kökten, K., 1952 Yılında Yaptığım Tarih Öncesi Araştırmaları Hakkında Yeni Gözlemler DTCFD 11/2-4, 1953, 190; Kökten, K., Yazılıkaya da ve Kurbanağa Mağarasında (Kars- Çamuşlu) Yeni Bulunan Diptarih Resimleri Karseli 6/69, 1970, Balkan-Sümer, 1967, Karamağaralı, B., 1991 Ani Kazıları ; K.S.T. XIV/II, 1992, ; Karamağaralı, B., Ani Kazıları K.S.T. XII/II, 1995, ; Karamağaralı, B., 1995 Ani Kazıları K.S.T XVIII/II, 1996, ; Karamağaralı, B., Ani Kazılarına Toplu Bakış Sanat Tarihi Dergisi IX, 1998, 37-42; Karamağaralı, B., 1998 Ani Kazıları K.S.T. 21/2, 1999, Güneri, A.S., Doğu Anadolu da Yeni Gözlemler Türk.AD XXX, 1992, ; Güneri, A.S Erzurum-Sos Höyük Kazıları ve Yılları Arasında Erzurum Çevresinde Yapılan Arkeolojik Çalışmalar Işığında, Sos Tunç-Erken Demir Çağında Doğu Anadolu-Kafkasya- Orta Asya Arasındaki Kültürel İlişkiler OLBA V, 2002, 1-90.

17 kapsamındaki incelemeleri 58, 1997 de O. Öymen ve B. Yükmen in Kars, Iğdır ve Ardahan illeri yüzey araştırmaları 59 takip eder. Doğu Anadolu Bölgesi nin Eski Çağ Tarihinin tespitine yönelik 1997 de başlanan Erzincan, Erzurum, Kars projesi kapsamında A. Ceylan ın yaptığı araştırmalar 60 ve 1999 da H. Gündoğdu başkanlığında yapılan Sarıkamış çevresindeki araştırmalar yapılan araştırmaların diğerleridir Amaç, Kapsam ve Yöntem Yapılan çalışmanın öncelikli amacı, bölgedeki bugüne kadar araştırılmamış höyüklerin belirlenmesinin ardından bilinen höyüklerin yeniden değerlendirilmesi, yeni buluntuların bölgeye yakın merkezlerde son dönemlerde yapılan araştırmalarda ele geçen buluntularla karşılaştırılarak kültürel etkileşimin tepsitidir. Bölgede daha önce yapılan yüzey araştırmaları ve kazı sonuçlarının incelenmesiyle başlanılan çalışmaların ikinci basamağını arazi çalışmaları oluşturmuştur. Yüksek lisans tezi kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan alınan izinle Kars ta Akyaka nın İncedere, Üçpınar ve Yerlikavak; Arpaçay ın Carcı, Karaurgan, Koçköy, Söğütlü, Taşdere, Tepecik ve Yalınçayır; Kağızman ın Çamuşlu ve Kötek; Merkez de Ataköy, Azat, Bozkale, Çakmak, Hasçiftlik, Ocaklı Köyleri ile şehir merkezinde Paşaçayır Mahallesi nde; Selim de Kekeç ve Yolgeçmez; Susuz da Ağzıaçık, Kalecik ve Kayalık köylerinde yüzey araştırması yapılmıştır. Bu çalışmalar sonrasında Arpaçay da Karaurgan ve Söğütlü ile Susuz da Kayalık köyü dışındaki 21 köyde höyük tespit edilmiştir. Araştırılan merkezlerden toplanan seramikler değerlendirilerek bölgenin tarih süreci saptanmaya çalışılmıştır. Elde edilen malzemenin tasnifi, çizimi, fotoğraflama ve kataloglama çalışmalarının ardından, metin oluşturulmuştur. Metin kısmında höyüklerin tanımı, fiziki ve tarihi coğrafyası hakkında bilgi 58 Harmankaya, S.-Tanındı, O., Ağzıaçık, Borluk Deresi, Cilavuz/Susuz, Tombultepe, TAY I, Özbek-Yükmen, 2001, Ceylan, 2001a, 12; Ceylan, A., 2000 Yılı Erzincan ve Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları AST 19/2, 28 Mayıs-1 Haziran 2001, ; Ceylan A., 2001 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırması AST/2, 2002, ; Ceylan, A., 2002 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars, Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları AST 21/2, 2003, Gündoğdu, H-Aktemur, A. M-Kukaracı, İ. U-Çelik, A- Eraslan, Ş., Sarıkamış ve Çevresindeki Tarihi Kalıntılar, 1999, 10.

18 verildikten sonra; höyükler coğrafi yapılarına göre gruplanıp yakınında bulunan günümüz yerleşim isimlerinin alfabetik sırasına göre genel hatlarıyla tanıtılmıştır. Höyüklerde ele geçen seramikler değerlendirilirken, Doğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere Ermenistan ve Nahçivan da yapılan çalışmalar ve elde edilen sonuçlar da göz önünde bulundurularak, benzer örnekler yardımıyla kronolojik olarak sıralanmıştır. Özellikle tabakaları tam olarak ortaya çıkarılmış ve karbon 14 metoduyla kesine yakın tarihlenmiş olan Erzurum Sos Höyük, bunun yanında Karaz, Pulur, Güzelova, Çiğdemli, Bulamaç Höyük ve Elazığ- Malatya Bölgesi nde Keban, Ermenistan da Arıç Yerleşimi ve Nekropolü, Nahçivan da Trialeti ve Martkopi seramikleriyle form, malzeme, fırınlama ve renk olarak benzerliklere bakılmıştır. Seramikler dönemlere göre gruplanırken daha çok Sagona ve Hopkins in Sos Höyük için verdiği tarihler kullanılmıştır Sagona, A-Erkmen, M-Sagona, C., Excavations at Sos Höyük 1995 K.S.T. XVIII/1, 1996, 139; Sagona,A-Erkmen, M-Sagona, C., Excavations At Sos Höyük 1996 KST. XIX/1, 28 Mayıs-1 Haziran 1998, ; Sagona, A, The Bronz Age-Iron Age Transition in Northeast Anatolia: A View From Sos Höyük AnatSt 49, 1999, ; Sagona, A., Ancient Near Eastern Studies, XXXVII, 2000; Sagona, A-Sagona, C., Excavations At Sos Höyük, Ancient Near Eastern Anatolia XXXVII, 2000, ; Hopkins, 2003, 94.

19 İKİNCİ BÖLÜM 2. KARS İLİ HÖYÜKLERİ Höyüklerin Gruplandırılması Yapılan araştırma sonucu tespit edilen höyükler coğrafi yapılarına göre 5 farklı grupta değerlendirilmiştir: H.G-1: Akarsu kenarında yer alan höyükler; Arpaçay da Carcı, Tepecik; Merkez de Çakmak Köyü Höyüğü. H.G-2: Doğal kayalık üzerinde ve akarsu kenarında olan höyükler; Merkez de Hasçiftlik, Ocaklı ve Susuz da Ağzıaçık Höyüğü. H.G-3: Doğal kayalıklar ve tepeler üzerinde yer alan höyükler; Akyaka da İncedere, Yerlikavak; Arpaçay da Koçköy, Taşdere; Kağızman da Çamuşlu, Kötek; Merkez de Ataköy, Paşaçayır Mahallesi; Selim de Kekeç, Yolgeçmez ve Susuzda Kalecik Höyüğü. H.G-4: Düz arazilerde (ovalarda) yer alan höyükler; Akyaka da Üçpınar; Arpaçay da Yalınçayır; Merkez de Azat Höyük. H.G-5: Kurumuş dere yatağında yer alan höyükler; Merkez de Bozkale Höyüğü Höyükler Ağzıaçık Köyü-Yumrutepe (Har. 1; Res. 1; H.G-2) Kars İl merkezinin kuzeyinde, Susuz un 6-7 km. kuzey doğusunda yer alan tepenin kuzeyinden Er Dağı ndan doğan Yayla Deresi, Ağzıaçık köyünü geçtikten sonra Cilavuz Deresi yle birleşir 63. Kökten tarafından tespit edilen ve Yumrutepe olarak adlandırılan höyük 64 Ağzıaçık Deresi kenarında köyün güney batısındadır. Üç tarafı dereyle çevrelenmiş olan tepenin doğu kısmı doğal kayalık olup yer-leşim izleri daha çok tepenin üstünde ve güney batı kısmında görülür Ataköy (Har. 1; Res. 2; H.G-3) Kars İl merkezinin 13 km güneyinde, Kars-Kağızman karayolunun doğusunda yer alan Ataköy, kaya sığınakları ve mağaralarından dolayı Mağaracık ismiyle de bilinir yılında K. Kökten Kars ta Borluk Deresi Vadisi bo- 63 Harmankaya-Tanındı, I, 1996; Bingöl, 2003, Kökten, 1948, 463; Özbek-Yükmen, 2001, 148.

20 yunca, Borluk Köyü yakınlarında, Mağaracık Köyü nde ve Azat Köyü nde yüzey araştırmaları yapmıştır 65. K. Kökten, Mağaracık Köyü'nün çevresinde birçok kaya sığınağı ve mağara tespit etmiştir. Bunlardan E Mağarası olarak tanımladığı mağaranın ön sekisinde ve iç tabanında gerçekleştirdiği sondaj kazılarda Kalkolitik Çağ a ait taş aletler bulmuştur. Köyün yakınında bulduğu Moustérien tipindeki obsidyen aletlerin, yontma taş endüstrisinde kullanılan Orta Paleolitik Çağ aletleri olduğunu ifade etmiştir 66. Ataköy de yaptığımız araştırmada köyün içerisinde, batı tarafta, Kars Çayı nın ince bir kolu olan Borluk Deresi nin kuzeyinde bir tepe tespit edilmiştir. K. Kökten tüm dikkatini köyün çevresindeki mağaralara vermiş olacak ki köy içerisinde yer alan höyüğü gözden kaçırmıştır. Höyüğün batı eteğinde, yakın dönemde giriş kısmı doğal nedenlerle kapanmış bir mağara bulunmaktadır. Yaklaşık 50 x 40 m. ölçülerinde, 10 m. yüksekliğindeki höyüğün tam orta kısmında duvar kalıntıları ve seramik parçaları görülmektedir Azat Köyü (Har. 1; Res. 3; H.G-4) Kars İl merkezinin 8-9 km. güneyinde, Kars-Kağızman karayolunun doğusunda yer alır. Höyük, köyün güney bitişiğinde ve Borluk Deresi nin kuzeyindedir. K. Kökten tarafından 1944 yılında saptanmış ve 1952 yılında küçük bir kazı yapılmıştır 67. Höyükte yapılan bu kazıda 5 x 8 m. ölçülerindeki açmayla kısmen tabakalaşması verilmiştir. Burada 4.5 m. derine inildiği halde ana toprağa ulaşılamamıştır 68. A açması olarak adlandırılan açmada, Kalkolitik Çağ, Tunç Çağı, Hitit i, Urartu i ve Klasik Çağ tabakaları saptandığı ileri sürülmüştür. Ancak Hitit hakimiyetinin bölgeye ulaşmadığı son dönem araştırmalarından anlaşılmaktadır 69. Kalkolitik Çağ tabakasının üstünde yoğun yangın izine rastlanılmıştır 70. Bu kazı çalışmalarında taş duvarlı yapılara ait yoğun temel taşları bulunmasına karşın, kerpiç ya da harç kalıntılarına rastlanılmamış, mimarisi 65 Kökten, 1944, Kökten, 1944, 669, Lev. XC, Res. 9; Kökten, 1948, 198; Harmankaya-Tanındı, I, Kökten, 1953, 190; Yakar, 1985, 251; Harmankaya-Erdoğu, IV, 2002; Bingöl, 2003, Kökten, 1944, Ünal, 2002, Kökten, 1944, 668; Mellart, J., The End of the Early Bronz Age in Anatolia and the Eagean A.J.A. 62/1, 9-38, 1958; Yakar, 1985, 280.

21 konusunda, plan ve kroki vs. verilmemiştir. Çalışmalarda Kalkolitik Çağ tabakasında, içi eflatun/mor boyalı bir parça ile dış karın kısmı kırmızı boya ve sarı zemin üstüne çekilmiş siyah çizgi bezemeli seramik parçaları bulunmuştur 71. Kemikten dokuma tarağı, karaca boynuzundan iki tarafı delikli bileği taşı sapları, parmak kemiklerinden yapılmış üzeri çizgi bezemeli aletler, bakır veya tunçtan yapılmış delikli iğne ve küpe kazının diğer buluntularıdır 72. Güneri tarafından yapılan yüzey araştırmalarında kırmızı-gri-siyah-alacalı ve çok parlak yüzeyli bir seramik grubundan parçalar bulunmuştur. Güneri, bu seramikleri Grup 2 olarak tanımlamış ve Sos Höyük seramikleriyle benzerlik kurmuştur 73. Konumu itibariyle büyük öneme sahip olan höyük, ovaya hakim bir tepededir. Yaklaşık 80 x 60 m. ölçülerinde, 20 m. yüksekliğindeki höyüğün özellikle köylülerin toprak aldıkları kuzey kesiminde seramik parçası bulunmaktadır Bozkale Köyü-Tekneli (Har. 1; Res. 4; H.G-5) Kars ın batısında, Paşaçayır yolunun sağ tarafında, İl merkezine 5 km. uzaklıktadır. Tekneli Mevki, Bozkale Köyü nün içerisinde, kuzeybatı tarafta yer almaktadır. Höyük, Tekneli Mevki yi tam ortadan ikiye ayıran derenin güneyindedir. Bu höyüğün güneyinde erken, kuzeyinde geç dönem seramikleri bulunmaktadır Carcı Köyü (Har. 1; Res. 5; H.G-1) Arpaçay ın kuzeyinde, 5 km. uzaklıktadır. Çıldır Gölü nden çıkan Carcı Deresi boyunca sıralanmış köylerden birisi olan bu köyde, B. Yükmen tarafından yapılan yüzey araştırmalarında dere yatağı boyunca 15 adet dolmen tespit edilmiştir 74. Höyük, dolmenler bakımından büyük bir potansiyele sahip Carcı 71 Kökten tarafından Bakır Çağı olarak nitelendirilen bu buluntular için Harmankaya ve Erdoğu M.Ö. 3. binin ikinci yarısı tarihini verir (Bkz. Harmankaya-Erdoğu, IV, 2002). 72 Kökten, 1944, Güneri, 1992, 162, 171, Res Yükmen, B., 1999 Yılı yaman, Kahramanmaraş, Hatay, Kars İlleri Yüzey Araştırması A.S.T. 18/2, 2000, 153; Yükmen, B., Doğu ve Güneydoğu Anadolu Dolmenleri Işığında Anadolu Megalitleri, 2003, 30.

22 Köyü nün içerisinden geçen derenin doğusunda yer alır. Burada geç dönem yerleşiminin mimari izleri ve seramik parçaları görülür Çakmak Köyü-Konk (Har. 1; Res. 6; H.G-1) Kars Merkez in kuzeybatısında, 5 km. uzaklıktadır. Sorgun Deresi nin kuzeyinde, köyün güney tarafında, köylüler tarafından Harabeler olarak adlandırılan alanda yer alan höyük üzerinde yoğun mimari kalıntılara rastlanılmıştır. Erken dönem yerleşim izleri taşıyan bu höyük bir dikdörtgen biçimindedir ve yaklaşık 100 x 60 m. genişlikte, 10 m. yüksekliktedir Çamuşlu Köyü (Har. 1; Res; 7; H.G-3) Kağızman ın 15 km. kuzeybatısında, Kötek Deresi nin batısındadır. Köylülerin Ahmet in Peyliği dedikleri alanın doğusunda, yaklaşık 50 x 40 m. genişlikte ve 20 m. yükseklikte bir höyük yer almaktadır. 20. yy. başlarına kadar kullanılmış bu alanda, geç dönem kullanımına ait mimari kalıntılar höyük yüzeyinde belirgin olarak görülür. Yakın dönemde yapılan evlerin taş ihtiyacını karşılamak için buradaki yapılardan taş alınmış ve höyük oldukça fazla tahrip edilmiştir Hasçiftlik Köyü-Diktaştepe (Har. 1; Res. 8 a; H.G-2) Kars ın 9 km. kuzeybatısında yer almaktadır. Bu köye giden yolun sol tarafında 6. km.de Diktaştepe denilen bir yükselti yer almaktadır. Höyüğün kuzeyinden akan Sorgun Deresi, tepenin etrafını dolanarak Kars a doğru devam etmektedir. Burada Özbek ve Yükmen tarafından yapılan çalışmalarda çok sayıda çakmaktaşı ve obsidyenden çekirdek, alet ve mikrolitlere rastlanılmıştır. Bu aletler genel görünüşleri ve teknolojik özellikleriyle Epipaleolitik/Mezolitik kültüre benzetilmektedir 75. Tepenin sadece güneydoğu yamacında bir tarlada bu aletlere rastlanıldığından dolayı burası kamp yeri olarak nitelendirilmiştir 76. Tepenin güney tarafına oranla daha dik olan kuzeyde, doğal tahribatlar sonucunda izlenen kesitte mimari kalıntılar görülebilmektedir (Res. 8 b). Ayrıca tepenin yüzeyinde 75 Özbek-Yükmen, 2000, Özbek-Yükmen, 2000, 115.

23 geniş zaman diliminde değerlendirilebilecek seramik parçaları bulunması, buranın sadece kamp yeri olarak kullanılmadığını, sürekli kullanım gördüğünü ve zaman içerisinde yeni yerleşimlerle tepenin yüksekliğinin arttığını ortaya koyar İncedere Köyü-Değirmenler (Har. 1; Res. 9; H.G-3) Akyaka nın batısında, ilçeye 14 km. uzaklıkta ve Kars Çayı nın güneyindedir. Bu köyde Erzurum Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Müdürlüğü elemanlarınca yapılan araştırmada köyün doğusunda, yaklaşık 3 km uzaklıktaki tepenin üzerinde bir höyük tespit edilmiştir 77. Höyüğün alanı yaklaşık 80 x 60 m. olup yüksekliği 20 m civarındadır. Değirmenler Mevki nin batısında yer alan bu alanda ve köyün genelinde arkeolojik kalıntılar görülmektedir. Bu alanın suya yakınlığı, tarım için elverişli alanların genişliği, yüksekte oluşuyla da düşman saldırılarına karşı korunaklı yapısı yerleşim yeri olarak seçilmesinin başlıca nedenleridir. Kurumuş dere yatağının yakınında yer alan ve yakın dönemlere kadar yoğun bir şekilde kullanım görmüş bu tepe üzerinde tam olarak işlevleri anlaşılamayan mimarı kalıntılar görülür Kalecik Köyü (Har. 1; Res. 10; H.G-3) Kars İl merkezinin kuzeyinde, Susuz İlçesi'nin yaklaşık 12 km. kuzeydoğusundadır. Ağzıaçık köyünden rakım olarak daha yüksekte olan köyün doğusundan akan Yayla Deresi, Ağzıaçık Köyü ne doğru devam etmektedir. Köy doğal yapısı itibariyle bir kaleyi andırır. Höyük bütünüyle günümüz yerleşiminin altında kalmıştır. Höyüğün doğusunda akan dereyle arasında yaklaşık 20 m. kod farkı vardır. Tepenin bu yönünde erken dönem yerleşimine ait duvar kalıntıları yer almaktadır. Kuzey tarafı kayalık olduğu için yerleşim daha çok tepenin güney tarafında olmalıdır. Ele geçen seramiklerin de bu tarafta bulunması yerleşimin güney tarafta olduğunu gösterir. Köye ismini veren ve oldukça dik olan kale ise Yayla Deresi nin doğu tarafındadır. K. Kökten köyde bir höyükten söz eder fakat tam yerini belirtmez. Bulduğu seramik parçalarının Batı ve Kuzey Batı Anadolu seramikleriyle benzediğini söylemekle yetinir ve bu seramiklerin form, renk ve 77 EKTVKK, Kültür Envanteri, Sıra No: 118, Karar Tarih No: /226.

24 bezemeleri hakkında da bilgi vermez 78. Z. Koşay, K. Kökten in araştırmalarına dayanarak Susuz da Eski Tunç Çağı seramik parçaları olan bir höyük olduğunu söyler 79. Ancak o da K. Kökten gibi ayrıntılı bir bilgi vermez Kekeç Köyü-Tepecik (Har. 1; Res. 11 a; H.G-3) Selim e 5 km. uzaklıktaki Kekeç Köyü sınırları içerisinde, Selim- Sarıkamış karayolunun 1km. kuzeyinde Tepecik isimli bir tepe bulunmaktadır. Güneyinden Kars Çayı na bağlı Güllü Deresi geçmektedir ve höyüğün üzerinde kaçak kazıcılar tarafından açılan çok miktarda çukur bulunmaktadır (Res 11 b) Koçköy-Danatepe (Har. 1; Res. 12; H.G-3) Arpaçay ın kuzeydoğusunda ve 21 km. uzaklıktadır. Taşdere Köyü nden Arpaçay a giden yol üzerinde ve Çetinkaya Deresi nin batısında yer alır ve kod olarak çevre köylere oranla daha aşağı seviyededir. Höyük yüzeyinde çok miktarda geç dönem seramik parçası yer almaktadır Kötek Köyü (Har. 1; Res. 13; H.G-3) Kağızman ın batısında, Kötek nahiyesinde yer alan köy, buraya km. uzaklıktadır. Kökten 1942 yılında yaptığı araştırmada bu köyde bir höyük tespit etmiş ve Erken Tunç Çağ a tarihlenmiştir 80. Höyük, köyün içerisinde Kars-Kağızman karayolunun kuzeyinde yer alır. Karayolu, güneyinden geçen Kötek Çayı nın akarsu yatağı boyunca devam eder. Günümüz yollarının genel olarak eskiden kullanılan yollar üzerine yapıldığı düşünülecek olursa, höyüğün yola olan hakim yapısı yerleşilirken yapılan seçimin ne kadar doğru olduğunu gösterir. Höyüğün güney kısmı kayalıktır ve yol üzerinden gelebilecek saldırılara karşı korunaklı bir yapıdadır li yıllarda meydana gelen depremlerden sonra köyde yerleşim höyüğün olduğu kısma doğru ilerlemiş ve bu geç iskan sırasında evler yapılırken höyüğün kuzey tarafında büyük bir kısım tahrip olmuştur. 78 Kökten, 1953, Koşay, H. Z, Erzurum ve Çevresinin Dip Tarihi, 1984, Kökten, 1943, 603.

25 Ocaklı (Anı) Köyü (Har. 1; Res. 14; H.G-2) Merkez ilçenin 42 km. güneydoğusunda, Digor un kuzeydoğusunda yer alan Ocaklı Köyü'ndeki Anı antik kenti, Arpaçay ın batı tarafında, geniş tabanlı vadisinden inen dar bir boğaz da, savunmaya en elverişli mevkide yer almaktadır. Anı daki buluntulardan ilk yerleşimin Paleolitik de başladığı bilinir. Ancak kale şehri olarak Ortaçağda önem kazanmıştır. M.F. Aktan Anı deki kalıntılardan ilk olarak 1693 yılında İtalyan araştırmacı C. Carreri nin söz ettiğini, bölgedeki bilinen ilk araştırmaların ise 1892/1893 yıllarında N. Marr tarafından yaptığını söyler /1952 yılları arasında K. Kökten Kars ve çevresiyle alakalı çalışmaları sırasında Anı ya da uğramıştır yılında K. Balkan, Anı Harabeleri ve çevresinde kazı ve araştırmalara başlamıştır yılından itibaren B. Karamağaralı tarafından kazı ve restorasyon çalışmaları sürdürülmektedir 83. Balkan, Ocaklı Köyü nde Harabeler içerisinde cami, hamam ve içkale eteklerinde de çalışmalar yapmıştır. İçkale nin Bostanderesi ne bakan eteklerinde, dış surların önünde yapılan çalışmalarda, buranın höyük olduğu tespit edilmiştir. Bu alanda yüzeyde yapılan araştırmalarda ele geçen seramik parçaları doğrultusunda tepe üzerinde 4 x 3 x 2 m. ölçülerinde bir sondaj açılmıştır 84. Burada 1.40 m. derinlikte büyük bir binaya ait olduğu anlaşılan odaların taş duvarları ortaya çıkarılmıştır. Bu seviyede iç içe geçmiş, bazı yerleri çatlamış ya da kırılmış iki tandıra rastlanılmıştır. Birinci sondajın 20 m. kadar güneybatısında açılan 3.5 x 4 m. ölçülerindeki ikinci sondajda 1.40 m. derinlikte, planı tam anlaşılamamış bir yapının iki duvarı ve kapısı ortaya çıkarılmıştır. Burada da taban seviyesinde ağız çapı 50 cm. olan bir tandıra rastlanılmıştır. Bu tandır içerisinde çok miktarda sırlı ve sırsız seramik parçası bulunmuştur. Bu tandırdan başka daha aşağı seviyede bir çok tandır ve bu tandırların içerisinde iç içe geçmiş büyük küpler tespit edilmiştir. En büyük küp koyu kırmızı renkte ve cilalıdır. Küpün boyundan omuza geçiş noktasında dar bir şerit halinde geometrik bezekler bulunmaktadır. Küpün karın 81 Aktan M. F., Ani Araştırması 2000 lerde Kars, Kars ın Kurtuluşunun 79. Yıldönümünde Kimlikli Gelişen Bir Kars İçin Panel-Forum-Belgesel Film, 29-30/Ekim/1999, Kökten, 1943, 603; Kökten, 1944, 667 ; Kökten, 1953, Karamağaralı, B., Ani Kazılarına Toplu Bakış Sanat Tarihi Dergisi IX, 1998, 37-42; Aktan M. F., Ani Araştırması 2000 lerde Kars, Kars ın Kurtuluşunun 79. Yıldönümünde Kimlikli Gelişen Bir Kars İçin Panel-Forum-Belgesel Film, 29-30/Ekim/1999, Balkan-Sümer, 1965, 104.

26 kısmında 4 cm. enindeki bir şerit üzerinde kabartma olarak işlenmiş stilize hayvan figürleri, bitki ve geometrik motifler vardır 85. Aynı sondajda birinci tabanın altında 3 m. derinlikte ikinci tabakaya ait bir başka yapının tabanına ulaşılmıştır. Bu ikinci tabakaya ait yapının zemini nispeten düzgün taşlarla kaplanmıştır. Birinci tabakada yer alan tandırlar ve bu tandırların içerisinde yer alan üzerleri hayvan figürleri, geometrik ve bitkisel motiflerle süslü küpler, Patnos Değirmentepe I. Tabaka Urartu i sarayında bulunmuş tandırlara ve küplere oldukça benzerdir 86. Bostan Deresi nin doğusunda Balkan tarafından yapılan kazılar sırasında açılan çukurların bir çoğu zamanla toprakla kapanmış olup, askeri bölge olması nedeniyle açılan siperlerle de höyük tahrip edilmiştir. Höyükte ele geçen malzeme bütünüyle, kentin ayakta kalan yapılarından dolayı Orta Çağ kenti olarak adlandırılan dönemdendir Paşaçayır Mahallesi (Har. 1; Res. 15; H.G-3) Kars şehir merkezinde, Paşaçayır semtine giden yolun sağındaki çeşmenin 100 m. ilerisinde yer alan höyük, konumu itibariyle dikkat çekicidir. Höyüğün kuzeyi ve doğusu kayalık olup güneyinden Kars Çayı akmaktadır. Bu korunaklı yapısıyla Kağızman-Kötek teki höyükle benzerdir. Tepe, güneyinden geçen karayolunun yapımı esnasında kısmen tahrip olmuştur Taşdere Köyü-Kantepe (Har. 1; Res. 16; H.G.-3) Arpaçay ın kuzeydoğusunda ve 27 km. mesafededir. Karahan Deresi nin doğusunda ve Ermenistan sınırına oldukça yakın olan köyü diğerlerinden farklı kılan Kantepe Mevki de yer alan doğal kayalıklar üzerine açılan kaya çanaklarıyla oluşturulmuş kutsal alandır. Büyüklükleri ve şekilleri farklı olan çanaklar, Hitit te Hattuşa da 87 ve Urartu da Pertek te 88 olduğu gibi tanrılara libasyon yapmak için 85 Balkan-Sümer, 1965, Balkan-Sümer, 1965, 105, Neve, P., Schalensteine und Schalenfelse in Boğazköy Hattuşa İstMit 27/28, 1977/1978, 61-72, Taf ; Gönültaş, B., Anadolu da Kaya Çanakları (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2003), Işık, F., Die Offenen felsheiligtümer Urartus und İhre Beziehungen zu denen Hethiter und Phryger, 1995, 36; Gönültaş, B., Anadolu da Kaya Çanakları (Atatürk Üniversitesi, Sosyal

27 açılmıştır 89. Höyük 40 x 30 m. boyutlarında olup, kaya çanaklarıyla oluşturulan kutsal alana m mesafededir Tepecik Köyü (Har. 1; Res.17; H.G-1) Arpaçay a 3 km. uzaklıkta ve ilçe merkezinin güneydoğusunda yer almaktadır. Köyün güneyinde ve Peylik olarak adlandırılan alan, erken malzemenin en yoğun bulunduğu merkezlerden biridir. Höyük, yaklaşık 50 m. genişliğe ve 120 m. uzunluğa sahiptir. Güney batısından, Çıldır Gölü nden gelen Telek Çayı nın bir kolu olan Polat Deresi akmaktadır. Yerleşim alanı olarak seçilmesinde en önemli faktörlerinin başında verimli bir toprak yapısına sahip olması, güney batısından gelen ve tepenin kuzey tarafını dolaşarak doğuya doğru devam eden akarsuyun bulunmasıdır Üçpınar Köyü (Har. 1; Res a; H.G-4) Akyaka nın kuzeyinde ve ilçeye 5 km. uzaklıktadır. Üçpınar Deresi nin doğusunda yer alan bu köyde yaklaşık 400 m.lik alan içerisinde iki höyük yer almaktadır. Güneydeki höyüğün alanı kuzeydekine oranla daha büyüktür ve bu büyüklük ilkinin yaklaşık iki katıdır. Karayolunun hemen kenarında yer alan höyüklerin yakınında, köyün içme suyu ihtiyacının yüzyıllardır karşılandığı bir kaynak yer almaktadır. Genel olarak Akyaka nın diğer köylerinde olduğu gibi bu köyde de tarıma elverişli alanlar oldukça fazladır. I. höyüğün üst kısmında, tam ortada, işlevi anlaşılamayan bir yapıya ait iki sıra, büyük blok taşlardan oluşan, mimarı kalıntıları ve köylülerin toprak aldıkları kısımlarda kültür tabakaları görülür. Mimari kalıntılar ve kültür katmanları dışında yüzeyde yok denecek kadar az seramik parçası vardır. I. Höyüğün kuzeyinde yer alan II. höyük daha küçüktür. II. höyüğün kuzey tarafında, ev yapmak için toprak alınan alanda tabakalaşma belirgin bir şekilde görülür (Res. 19 b). Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2003) Işık, F., Die Offenen felsheiligtümer Urartus und İhre Beziehungen zu denen Hethiter und Phryger, 1995, 72, 74, 75, 110.

ARPAÇAY DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research in Arpacay

ARPAÇAY DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research in Arpacay Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of the Institute of Social Sciences Sayı Number 1, Bahar Spring 2008, 57-71 ARPAÇAY DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research

Detaylı

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. 58.01.0.02 ÇİMENYENİCE KÖYÜ, KÖROĞLU TEPELERİ, I39-a4 MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI İL SİVAS İLÇE HAFİK MAH.-KÖY VE MEVKİİ Çimenyenice Köyü GENEL

Detaylı

Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Köprüsü dâhil) Projesi için Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED): Ekler

Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Köprüsü dâhil) Projesi için Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED): Ekler Teslim Edilen: Hazırlayan: IC-Astaldi JV AECOM Ankara, Türkiye Turkey AECOM-TR-R599-01-00 2 Ağustos 2013 Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Köprüsü dâhil) Projesi için Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi

Detaylı

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA III.BÖLÜM Bu bölümde ağırlıklı olarak Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanan ve Kastamonu yu içine alan Batı Karadeniz Bölümü, Kastamonu ili, Araç

Detaylı

BORLUK VADİSİ ERKEN DEMİR ÇAĞI MEZARI Early Iron Age Tomb in Borluk Valley

BORLUK VADİSİ ERKEN DEMİR ÇAĞI MEZARI Early Iron Age Tomb in Borluk Valley Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences Sonbahar Autumn 2016, Ek Sayı Additional Number 1, 253-265 DOI:10.9775/kausbed.2016.042

Detaylı

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları Yrd. Doç. Dr. Yiğit H. Erbil, Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı

Detaylı

AĞILKAYA (PAĞAÇ) HÖYÜĞÜ

AĞILKAYA (PAĞAÇ) HÖYÜĞÜ AĞILKAYA (PAĞAÇ) HÖYÜĞÜ TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. 58.00.3.02 ADI AĞILKAYA (PAĞAÇ) HÖYÜĞÜ HARİTA İL SİVAS İLÇE MERKEZ MAH.-KÖY VE MEVKİİ Ağılkaya Köyü, Çövenlik Mevkii GENEL

Detaylı

ŞANLIURFA İLİ MERKEZ İLÇESİ NEOLİTİK ÇAĞ VE ÖNCESİ 2015 YILI YÜZEY ARAŞTIRMASI RAPORU

ŞANLIURFA İLİ MERKEZ İLÇESİ NEOLİTİK ÇAĞ VE ÖNCESİ 2015 YILI YÜZEY ARAŞTIRMASI RAPORU ŞANLIURFA İLİ MERKEZ İLÇESİ NEOLİTİK ÇAĞ VE ÖNCESİ 2015 YILI YÜZEY ARAŞTIRMASI RAPORU Şanlıurfa İli, Merkez İlçesi, Neolitik Çağ ve Öncesi adlı yüzey araştırması projesi, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı ve

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. SICAK SU KAYNAĞI İL SİVAS İLÇE ŞARKIŞLA MAH.-KÖY VE MEVKİİ Alaman Köyü GENEL TANIM: Alaman Köyü ile Kale Köyü arasında, Alaman Köyü ne 300 m. uzaklıktadır.

Detaylı

Urla / Klazomenai Kazıları

Urla / Klazomenai Kazıları Urla / Klazomenai Kazıları Oniki İon kenti arasında anılan Klazomenai, Urla-Çeşme yarımadasının kuzey kıyısında, İzmir Körfezi'nin ortalarında yer almaktadır. Klazomenai arazisinin (khora) doğuda Smyrna

Detaylı

DASKYLEİON 2011 KAZI SEZONU ÇALIŞMALARI

DASKYLEİON 2011 KAZI SEZONU ÇALIŞMALARI DASKYLEİON 2011 KAZI SEZONU ÇALIŞMALARI Daskyleion da 2011 sezonu kazıları Hisartepe Höyüğü nün doğu yamacında, yerleşimin ana girişinin aşağısında, Hellenistik Dönem yolunun iki yakasında; Akropolis te

Detaylı

BİRECİK İLÇEMİZ Fırat ta Gün Batımı

BİRECİK İLÇEMİZ Fırat ta Gün Batımı BİRECİK İLÇEMİZ Fırat ta Gün Batımı Birecik ilçesi Şanlıurfa Merkez ilçesine 80 km uzaklıkta olup, yüzölçümü 852 km2 dir. İlçe merkez belediye ile birlikte 3 belediye ve bunlara bağlı 70 köy ve 75 mezradan

Detaylı

Sorular 1. Aşağıdaki fotoğraflardan hangisi veya hangileri insanla ilgili özellikleri göstermektedir? I II III

Sorular 1. Aşağıdaki fotoğraflardan hangisi veya hangileri insanla ilgili özellikleri göstermektedir? I II III 2006-07 Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Sosyal Bilgiler (Coğrafya-Tarih) Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:19 Ocak 2007 İsim/ Soy isim: Sınıf:.. Sorular 1. Aşağıdaki

Detaylı

KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ

KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ Okulumuz Gezi İnceleme ve Tanıtma Kulübümüz 17-18 Ocak 2015 tarihinde bir gece konaklamalı KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA gezisi gerçekleştirdi.. 17 Ocak 2015 Cumartesi sabahı

Detaylı

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler bakımından çevresinden farklı; kendi içinde benzerlik gösteren alanlara bölge denir. Bölgeler, kullanım amaçlarına göre birbirine benzeyen

Detaylı

İnce Burun Fener Fener İnce Burun BATI KARADENİZ BÖLGESİ KIYI GERİSİ DAĞLARI ÇAM DAĞI Batıdan Sakarya Irmağı, doğudan ise Melen Suyu tarafından sınırlanan ÇAM DAĞI, kuzeyde Kocaali; güneyde

Detaylı

Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 116-132

Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 116-132 Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 116-132 ALTINTEPE URARTU KALESİ (2012) KAZI ve ONARIM ÇALIŞMALARI Mehmet KARAOSMANOĞLU

Detaylı

ERZURUM OVASINDA ÖNEMLİ BİR MERKEZ: DEĞİRMENLER HÖYÜK A Significant Place in the Plain of Erzurum: Degirmenler Mound

ERZURUM OVASINDA ÖNEMLİ BİR MERKEZ: DEĞİRMENLER HÖYÜK A Significant Place in the Plain of Erzurum: Degirmenler Mound Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of the Institute of Social Sciences Sayı Number 10, Sonbahar Autumn 2012, 51-65 ERZURUM OVASINDA ÖNEMLİ BİR MERKEZ: DEĞİRMENLER HÖYÜK A Significant Place in the

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YARIŞMASI ŞENKAYA İLÇE MERKEZİNİN MEKAN OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİ PROJESİ ONUR PARLAK TUĞÇE YAĞIZ

ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YARIŞMASI ŞENKAYA İLÇE MERKEZİNİN MEKAN OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİ PROJESİ ONUR PARLAK TUĞÇE YAĞIZ ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ YARIŞMASI ŞENKAYA İLÇE MERKEZİNİN MEKAN OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİ PROJESİ ONUR PARLAK TUĞÇE YAĞIZ Erzurum, 2015 Proje adı Şenkaya ilçe merkezinin mekan olarak değiştirilmesi

Detaylı

2011 YILINDA DOĞU ANADOLU BÖLGESİN DE URARTU BARAJ, GÖLET ve SULAMA KANALLARININ ARAŞTIRILMASI ALİKÖSE KANALI

2011 YILINDA DOĞU ANADOLU BÖLGESİN DE URARTU BARAJ, GÖLET ve SULAMA KANALLARININ ARAŞTIRILMASI ALİKÖSE KANALI 2011 YILINDA DOĞU ANADOLU BÖLGESİN DE URARTU BARAJ, GÖLET ve SULAMA KANALLARININ ARAŞTIRILMASI Oktay BELLİ ALİKÖSE KANALI Aliköse Kanalı, Tuzluca İlçesi nin yaklaşık olarak 36 37 km. güneybatısında bulunmaktadır.

Detaylı

MUGLA LETOON ANTİK KENTİ ÖZDİRENÇ UYGULAMALARI

MUGLA LETOON ANTİK KENTİ ÖZDİRENÇ UYGULAMALARI Özel Bölüm MUGLA LETOON ANTİK KENTİ ÖZDİRENÇ UYGULAMALARI İsmail Ergüder*, Ezel Babayiğit*, Doç. Dr. Sema Atik Korkmaz** * TKİ Kurumu Genel Müdürlüğü 06330, Ankara. ** Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler

Detaylı

15. MÜZE ÇALIŞMALARI ve KURTARMA KAZILARI SEMPOZYUMU

15. MÜZE ÇALIŞMALARI ve KURTARMA KAZILARI SEMPOZYUMU T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü 15. MÜZE ÇALIŞMALARI ve KURTARMA KAZILARI SEMPOZYUMU 24-26 NİSAN 2006 ALANYA T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No : 3082

Detaylı

DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN

DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru

Detaylı

MED SANATI: Arkeolojik kaynaklar ise çok sınırlıdır. Iran arkeolojisinde Demir Devri I I I. safhasıdır (Orta Batı İran da: ).

MED SANATI: Arkeolojik kaynaklar ise çok sınırlıdır. Iran arkeolojisinde Demir Devri I I I. safhasıdır (Orta Batı İran da: ). MED SANATI: Arkeolojik kaynaklar ise çok sınırlıdır. Iran arkeolojisinde Demir Devri I I I. safhasıdır (Orta Batı İran da: 850-500). Ö n e m l i M e d merkezleri: Nush-i Jan, Godin II Safha, ve Baba Jan

Detaylı

BURGAZ KAZILARI 2008 YILI ÇALIŞMALARI

BURGAZ KAZILARI 2008 YILI ÇALIŞMALARI BURGAZ KAZILARI 2008 YILI ÇALIŞMALARI Numan Tuna, Nadire Atıcı, İlham Sakarya Burgaz örenyerindeki 2008 yılı kazı, belgeleme ve restorasyon-konservasyon çalışmaları Prof.Dr. Numan Tuna başkanlığındaki

Detaylı

MENTEŞE YÖRESİ Kıyı Ege Bölgesinün Büyük Menderes Oluğu güneyinde kalan kesimine "Menteşe Yöresi" denilmektedir. 13. yüzyılda Manteşe yöresi

MENTEŞE YÖRESİ Kıyı Ege Bölgesinün Büyük Menderes Oluğu güneyinde kalan kesimine Menteşe Yöresi denilmektedir. 13. yüzyılda Manteşe yöresi MENTEŞE YÖRESİ MENTEŞE YÖRESİ Kıyı Ege Bölgesinün Büyük Menderes Oluğu güneyinde kalan kesimine "Menteşe Yöresi" denilmektedir. 13. yüzyılda Manteşe yöresi Bizanslıların elinde bulunuyordu. Bizanslıların

Detaylı

STRATONIKEIA ANTİK KENTİ SU YAPILARI. Antik kent Muğla Milas yolu üzerindedir. Aşağıda görüldüğü gibi Helenistik kurulmuştur.

STRATONIKEIA ANTİK KENTİ SU YAPILARI. Antik kent Muğla Milas yolu üzerindedir. Aşağıda görüldüğü gibi Helenistik kurulmuştur. STRATONIKEIA ANTİK KENTİ SU YAPILARI Antik kent Muğla Milas yolu üzerindedir. Aşağıda görüldüğü gibi Helenistik kurulmuştur. 1 2 MİLAS MÜZE MÜDÜRÜ HALUK YALÇINKAYA TARAFINDAN YAZILMIŞ RAPOR Muğla, Yatağan

Detaylı

DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce

DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce İNGİLTERE DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce DİNİ: Hıristiyanlık PARA BİRİMİ: Sterlin 1.

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm 1.1. ANADOLU ÇAĞLARI... 1 1.1.1. Tarih Öncesi Çağ... 1 1.1.1.1. Yontma Taş Devri (Paleolitik)... 1 1.1.1.2. Orta Taş Devri (Mezolitik)... 2 1.1.1.3. Cilalı Taş Devri (Neolitik)...

Detaylı

BİRECİK REHBER KİTAP. Birecik Turizm Envanteri Projesi T.C. BİRECİK KAYMAKAMLIĞI 2011

BİRECİK REHBER KİTAP. Birecik Turizm Envanteri Projesi T.C. BİRECİK KAYMAKAMLIĞI 2011 Birecik Turizm Envanteri Projesi Bu kitabın içeriğinden sadece Birecik İlçesi ve Köylerine Hizmet Götürme Birliği sorumludur ve bu içeriğin herhangi bir şekilde DPT'nin veya Karacadağ kalkınma Ajansı'nın

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-3 COĞRAFYA-1 TESTİ 26 HAZİRAN 2016 PAZAR Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

ŞANLIURFA YI GEZELİM

ŞANLIURFA YI GEZELİM ŞANLIURFA YI GEZELİM 3. Gün: URFA NIN KALBİNDEN GÜNEŞİN BATIŞINA GEZİ TÜRKİYE NİN GURURU ATATÜRK BARAJI Türkiye de ki elektrik üretimini artırmak ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ndeki 9 ili kapsayan tarım

Detaylı

EDİRNE UZUNKÖPRÜ DOĞAL ORTAMI TEMİZ HAVASI İLE SÜPER BİR YAŞAM BURADA UZUNKÖPRÜ DE. MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI İSTER YATIRIM YAPIN KAZANIN

EDİRNE UZUNKÖPRÜ DOĞAL ORTAMI TEMİZ HAVASI İLE SÜPER BİR YAŞAM BURADA UZUNKÖPRÜ DE. MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI İSTER YATIRIM YAPIN KAZANIN EDİRNE UZUNKÖPRÜ MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI Yunanistan sınırına 6 kilometre uzaklıkta yer alan Edirne nin Uzunköprü ilçesi, Osmanlı İmparatorluğu nun Trakya daki ilk yerleşimlerinden biri. Ergene

Detaylı

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale (*)Türkeş, M. ve Koç, T. 2007. Kazdağı Yöresi ve dağlık alan (dağ sistemi) kavramları üzerine düşünceler. Troy Çanakkale 29:18-19. KAZ DAĞI YÖRESİ VE DAĞLIK ALAN (DAĞ SİSTEMİ) KAVRAMLARI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Detaylı

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 Türkiye de Arazi Kullanımı Türkiye yüzey şekilleri bakımından çok farklı özelliklere sahiptir. Ülkemizde oluşum özellikleri birbirinden farklı

Detaylı

İnsanların var oluşundan yazının icadına kadar olan döneme denir. Tarih öncesi devirlerin birbirinden

İnsanların var oluşundan yazının icadına kadar olan döneme denir. Tarih öncesi devirlerin birbirinden Tarih Öncesi Devirlerde Anadolu Video Ders Anlatımı TARİH ÖNCESI DEVİRLERDE ANADOLU Türkiye tarih öncesi devirlerde üzerinde birçok medeniyet kurulan çok önemli bir yerleşim merkeziydi. Ülkemizin tarihi

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI

HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI İlk Özbekistan-Türkiye uluslararası arkeolojik çalışmalar

Detaylı

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF Yeryüzünü şekillendiren değişik yüksekliklere topoğrafya denir. Topoğrafyayı oluşturan şekillerin deniz seviyesine göre yüksekliklerine

Detaylı

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ: TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872

Detaylı

The Byzantine-Era Daily Use Pottery Found in the Thermal Spring in Allianoi

The Byzantine-Era Daily Use Pottery Found in the Thermal Spring in Allianoi ALLIANOI ANTİK ILICASI NDA ÜRETİLEN ERKEN BİZANS DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM KAPLARI* **Hande YEŞİLOVA Öz Allianoi antik ılıcası içersinde, Geç Roma Erken Bizans Dönemi yerleşiminde bulunan, seramik fırınlarında

Detaylı

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ Mehmet Sakınç*, Aliye Aras**, Cenk Yaltırak*** *İTÜ, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü, Maslak/İstanbul **İ.Ü. Fen Fakültesi, Biyoloji

Detaylı

Türkiye nin Coğrafi Bölgelerinin Belirlenme Çalışmaları. Yard.Doç.Dr. Mehmet Fatih DÖKER

Türkiye nin Coğrafi Bölgelerinin Belirlenme Çalışmaları. Yard.Doç.Dr. Mehmet Fatih DÖKER Türkiye nin Coğrafi Bölgelerinin Belirlenme Çalışmaları Yard.Doç.Dr. Mehmet Fatih DÖKER HATIRLATMA 1-Bölge Nedir? 2- Bölge Ayrımında Kullanılan Kriterler DOĞAL ÖZELLİKLER BEŞERİ VE EKONOMİK ÖZELLİKLER

Detaylı

URARTU UYGARLIĞI. Gülsevilcansel YILDIRIM

URARTU UYGARLIĞI. Gülsevilcansel YILDIRIM URARTU UYGARLIĞI Gülsevilcansel YILDIRIM 120213060 Urartular MÖ birinci yüzyılın başında, Van Gölü ve çevresinde önemli bir devlet Kuran ve günümüze kadar buradaki uygarlıkları etkilemiş bir kavimdir.

Detaylı

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R 1 A- BİRİNCİ BÖLÜM: İLÇENİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI...

İ Ç İ N D E K İ L E R 1 A- BİRİNCİ BÖLÜM: İLÇENİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI... İ Ç İ NDEKİ LER Önsöz... v Tablolar Dizini... xv Grafikler Dizini... xix Giriş... 1 A- BİRİNCİ BÖLÜM: İLÇENİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI... 7 A.1. Kağızman İlçesinin Tarihçesi... 7 A.1.1. Tarih Öncesi Dönem...

Detaylı

ERZURUM OVASI NDA ÖNEMLİ BİR MERKEZ: CİNİS HÖYÜK

ERZURUM OVASI NDA ÖNEMLİ BİR MERKEZ: CİNİS HÖYÜK ERZURUM OVASI NDA ÖNEMLİ BİR MERKEZ: CİNİS HÖYÜK Dr. Alpaslan CEYLAN * (Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi-26, Erzurum, 2001, s.29-41) Cinis Höyük Erzurum

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. ZARA ŞEHİTLİĞİ İL SİVAS İLÇE ZARA MAH.-KÖY VE MEVKİİ GENEL TANIM: Sivas ili, Zara ilçe merkezinde bulunan ve Milli Savunma Bakanlığı, Zara Askerlik

Detaylı

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 BAYRAM MERAL 1 Genel Yetenek - Cihan URAL Yazar Bayram MERAL ISBN 978-605-9459-31-0 Yayın ve Dağıtım Dizgi Tasarım Kapak Tasarımı Yayın Sertifika No. Baskı

Detaylı

TARİH BOYUNCA ANADOLU

TARİH BOYUNCA ANADOLU TARİH BOYUNCA ANADOLU Anadolu, Asya yı Avrupa ya bağlayan bir köprü konumundadır. Üç tarafı denizlerle çevrili verimli topraklara sahiptir. Dört mevsimi yaşayan iklimi, akarsuları, ormanları, madenleriyle

Detaylı

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi:

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin ne zaman ve kimler tarafından hangi tarihte kurulduğu kesin bilinmemekle beraber, bölgedeki yerleşimin Van Bölgesinde olduğu gibi tarih öncesi dönemlere uzandığı

Detaylı

Kültür ve Turizm Bakanlığından: KARABÜK KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR 74.01/469 A.U Toplantı Tarihi ve No : 24/02/2016-176

Kültür ve Turizm Bakanlığından: KARABÜK KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR 74.01/469 A.U Toplantı Tarihi ve No : 24/02/2016-176 Kültür ve Turizm Bakanlığından: KARABÜK KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR 74.01/469 A.U Toplantı Tarihi ve No : 24/02/2016-176 TOPLANTI YERİ Karar Tarihi ve No : 24/02/2016-2869 SAFRANBOLU

Detaylı

Başlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri

Başlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri Başlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri Dünya da bir birinden farklı kıyı tipleri oluşmuştur. Bu farklılıkların oluşmasında; Dalga ve akıntılar, Dağların kıyıya uzanış doğrultusu, Kıyılardaki

Detaylı

KÜTAHYA ADININ KÖKENİ VE TARİHİ

KÜTAHYA ADININ KÖKENİ VE TARİHİ 1/6 KÜTAHYA ADININ KÖKENİ VE TARİHİ Kütahya nın eski çağlara kadar uzanan engin bir tarihi vardır. Tarih öncesi çağlara ait bu gün için elimizde ciddi ve tarihi belge yoktur. Çok eski bir efsaneye göre,

Detaylı

Erzurum un İlkçağ Tarihi Araştırmalarına Bir Bakış A Glance at the Ancient Period Studies of Erzurum

Erzurum un İlkçağ Tarihi Araştırmalarına Bir Bakış A Glance at the Ancient Period Studies of Erzurum ISSN: 1309 4173 (Online) 1309-4688 (Print) Volume 5 Issue 2, p. 387-395, March, 2013 Erzurum un İlkçağ Tarihi Araştırmalarına Bir Bakış A Glance at the Ancient Period Studies of Erzurum Yrd. Doç. Dr. Selma

Detaylı

KAĞIZMAN DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Researches in Kagizman

KAĞIZMAN DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Researches in Kagizman Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of the Institute of Social Sciences Sayı Number 1, Bahar Spring 2008, 73-92 KAĞIZMAN DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Researches

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM Rehber Öğretmen : Şule Yıldız Hazırlayanlar : Bartu Çetin Burak Demiral Nilüfer İduğ Esra Tuncer Ege Uludağ Meriç Tekin 2000-2001 İZMİR TEŞEKKÜR Bize bu projede yardımda bulunan başta

Detaylı

YEŞİLOVA HÖYÜĞÜ- İZMİR İN PREHİSTORİK YERLEŞİM ALANI

YEŞİLOVA HÖYÜĞÜ- İZMİR İN PREHİSTORİK YERLEŞİM ALANI YEŞİLOVA HÖYÜĞÜ- İZMİR İN PREHİSTORİK YERLEŞİM ALANI Yeşilova Höyüğü İzmir in Prehistorik Yerleşim Alanı içinde 2005 yılından beri kazısı süren bir yerleşim merkezidir. Kazı çalışmaları, Ege Üniversitesi,

Detaylı

-İÇİNDEKİLER- 1.1.ANTALYA... 2. Tarihi... 2. Nüfus... 3 4.PLANLAMA ALAN TANIMI... 6 5.PLAN KARARLARI... 7

-İÇİNDEKİLER- 1.1.ANTALYA... 2. Tarihi... 2. Nüfus... 3 4.PLANLAMA ALAN TANIMI... 6 5.PLAN KARARLARI... 7 -İÇİNDEKİLER- 1.KENTİN GENEL TANIMI... 2 1.1.ANTALYA... 2 Tarihi... 2 Coğrafi Yapı... 2 İklim ve Bitki Örtüsü... 3 Nüfus... 3 Ulaşım... 3 2.JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU... 4 3.ÇED BELGESİ... 5 4.PLANLAMA

Detaylı

KAYACIK KÖYÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER. Kayacık Köyü nün isminin kaynağı hakkında iki rivayet bulunmaktadır. Bunlar şöyle açıklanabilir.

KAYACIK KÖYÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER. Kayacık Köyü nün isminin kaynağı hakkında iki rivayet bulunmaktadır. Bunlar şöyle açıklanabilir. Araştırmanın Yapıldığı Kayacık Köyü Hakkında Genel Bilgiler KAYACIK KÖYÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER KAYACIK İSMİNİN KAYNAĞI Kayacık Köyü nün isminin kaynağı hakkında iki rivayet bulunmaktadır. Bunlar şöyle

Detaylı

2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir?

2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir? KPSS Coğrafya Kısa Bilgiler 1-Bitki çeşitliğinin en fazla olduğu bölgemiz hangisidir? -Marmara Bölgesi 2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir? -Doğu

Detaylı

BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI

BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI Arş. Gör. Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU Göller Yöresinde yeralan Burdur Havzası'nın oluşumunda tektonik hareketlerin büyük etkisi olmuştur. Havza

Detaylı

nzeyrek@uludag.edu.tr Tel: (224) 294 02 47-294 02 48 Tel iç hat: 402 47 Faks: (224) 294 09 29 Faks iç hat: 409 29 temel terim, kavramlar.

nzeyrek@uludag.edu.tr Tel: (224) 294 02 47-294 02 48 Tel iç hat: 402 47 Faks: (224) 294 09 29 Faks iç hat: 409 29 temel terim, kavramlar. ARKEOLOJİ 1 Ders Adi: ARKEOLOJİ 2 Ders Kodu: MRES215 3 Ders Türü: Seçmeli 4 Ders Seviyesi Önlisans 5 Dersin Verildiği Yıl: 2 6 Dersin Verildiği Yarıyıl 3 7 Dersin AKTS Kredisi: 3.00 8 Teorik Ders Saati

Detaylı

ANTİK ÇAĞDA ANADOLU ANATOLIA AT ANTIQUITY KONU 3 FRİGLER 1

ANTİK ÇAĞDA ANADOLU ANATOLIA AT ANTIQUITY KONU 3 FRİGLER 1 ANTİK ÇAĞDA ANADOLU ANATOLIA AT ANTIQUITY KONU 3 FRİGLER 1 Frigler Frigler Troya VII-a nın tahribinden (M.Ö. 1190) hemen sonra Anadolu ya Balkanlar üzerinden gelen Hint Avupa kökenli kavimlerden biridir.

Detaylı

PROTOHİSTORYA VE ÖNASYA ARKEOLOJİSİ ANABİLİM DALI 2015-2016 LİSANS EĞİTİM PROGRAMI

PROTOHİSTORYA VE ÖNASYA ARKEOLOJİSİ ANABİLİM DALI 2015-2016 LİSANS EĞİTİM PROGRAMI ANADAL EĞİTİM PROGRAMI ZORUNLU DERSLERİ 1. SINIF 1. YARIYIL 1 2 YDİ 101 YDA 101 YDF 101 GUS 101 GUS 103 HYK 101 BED 101 3 ATA 101 Temel Yabancı Dil İngilizce/ Basic English Temel Yabancı Dil Almanca/ Basic

Detaylı

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi KİMLİK KARTI Başkent: Roma Yüz Ölçümü: 301.225 km 2 Nüfusu: 60.300.000 (2010) Resmi Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500 $ Şehir Nüfus Oranı: %79 Ekonomik Faal Nüfus

Detaylı

COĞRAFYA BÖLÜMÜ NDEN EDREMİT KÖRFEZİ KUZEY KIYILARINA ARAZİ ÇALIŞMASI

COĞRAFYA BÖLÜMÜ NDEN EDREMİT KÖRFEZİ KUZEY KIYILARINA ARAZİ ÇALIŞMASI COĞRAFYA BÖLÜMÜ NDEN EDREMİT KÖRFEZİ KUZEY KIYILARINA ARAZİ ÇALIŞMASI Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü 4. Sınıf öğrencilerine yönelik olarak Arazi Uygulamaları VII dersi kapsamında Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir.

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir. HARİTA NEDİR? Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün, istenilen ölçeğe göre özel işaretler yardımı ile küçültülerek çizilmiş örneğidir. H A R İ T A Yeryüzü şekillerinin, yerleşim

Detaylı

Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası:

Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası: Başkale nin Tarihçesi: Başkale Urartular zamanında Adamma olarak adlandırılan bir yerleşme yeriydi. Ermeniler buraya Adamakert ismini vermişlerdir. Sonraları Romalılar ve Partlar arasında sınır bölgesi

Detaylı

DERS 1. Bölge Sınırlarını Tespiti

DERS 1. Bölge Sınırlarını Tespiti DERS 1 Bölge Sınırlarını Tespiti İster fiziki ve ister beşeri konularda olsun, çalışma yapılacak alanların (havza, yöre, bölüm, bölge) sınırlarının saptanması gerekir. 1-Bir kıtayı ele alabiliriz. Kıtaların

Detaylı

TARİH 1.

TARİH 1. TARİH 1 16.02.2017 ARİF ÖZBEYLİ ERBAA ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ... VE,TARİH YAZIYLA BAŞLAR TARİHİ ÖNCESİ DEVİRLER Taş Devri (MÖ.600.000-5500) Kalkolitik Dönem (MÖ.5500-2500) Maden Devri

Detaylı

2007-2010 İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları

2007-2010 İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 2007-2010 İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Menderes İlçesi: Menderes ilçesine bağlı Oğlananası Köyü ne yakın, köyün 3-4 km kuzeydoğusunda, Kısık mobilyacılar sitesinin arkasında yer alan büyük

Detaylı

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5. Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.Arkensis, 6.Kapensis Flora alemleri flora bölgelerine (region), flora

Detaylı

IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU

IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU Rapor No. :1 Tarihi: 04/12/2012 IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU Projenin Adı: Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi Proje Alanının Genel Özellikleri: Iğdır İli Aralık İlçesinde

Detaylı

KAPADOKYA. Melih ÖZTEKİN. Eralp ÖZYAĞCI. Mert ÇİL. Başak DEMİRBAŞ

KAPADOKYA. Melih ÖZTEKİN. Eralp ÖZYAĞCI. Mert ÇİL. Başak DEMİRBAŞ KAPADOKYA Hazırlayanlar; Öğretmen;B. Perihan SALMAN Orçun Can CEVİZ ÖZEL EGE LİSESİ Melih ÖZTEKİN Eralp ÖZYAĞCI Mert ÇİL Başak DEMİRBAŞ 1 ÖNSÖZ Kapadokya yöresindeki eski çağlardan kalma bazı medeniyetler

Detaylı

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR Magmatik (Püskürük) Kayaçlar Ýç püskürük Yer kabuðunu oluþturan kayaçlarýn tümünün kökeni magmatikdir. Magma kökenli kayaçlar dýþ kuvvetlerinin etkisiyle parçalara ayrýlýp, yeryüzünün çukur yerlerinde

Detaylı

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ BAŞKANI

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ BAŞKANI GİRESUN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ BAŞKANI Yrd. Doç. Dr. Hüseyin SARAÇOĞLU Lisans Eğitimi: Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Erzurum, 1992. Yüksek

Detaylı

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý Ödev Tarihi :... Ödev Kontrol Tarihi :... Kontrol Eden :... LYS COĞRAFYA Ödev Kitapçığı 1 (TM-TS) Doðal Unsurlar - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý Adý

Detaylı

GÜNCEL ARKEOLOJİK BULGULAR IŞIĞINDA GİRESUN İLİNİN DAĞLIK KESİMİNİN PREHİSTORYASI * Salih KAYMAKÇI

GÜNCEL ARKEOLOJİK BULGULAR IŞIĞINDA GİRESUN İLİNİN DAĞLIK KESİMİNİN PREHİSTORYASI * Salih KAYMAKÇI 2017 3 / 4 (15-29) 1234567 GÜNCEL ARKEOLOJİK BULGULAR IŞIĞINDA GİRESUN İLİNİN DAĞLIK KESİMİNİN PREHİSTORYASI * Salih KAYMAKÇI ** Yrd. Doç. Dr., Erzincan Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü,

Detaylı

Tarih Öncesi Çağlar - PREHĠSTORĠK DEVĠRLER

Tarih Öncesi Çağlar - PREHĠSTORĠK DEVĠRLER Tarih Öncesi Çağlar - PREHĠSTORĠK DEVĠRLER 1. TaĢ Çağı a) Eski Taş / Kaba Taş (Paleolitik Çağ) = (M.Ö. 2.000.000-10.000) b) Orta Taş / Yontma Taş (Mezolitik Çağ) = (M.Ö. 10.000-8.000) c) Yeni Taş / Cilalı

Detaylı

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS 31. 32. Televizyonda hava durumunu aktaran sunucu, Türkiye kıyılarında rüzgârın karayel ve poyrazdan saatte 50-60 kilometre hızla estiğini söylemiştir. Buna göre, haritada numaralanmış rüzgârlardan hangisinin

Detaylı

YAKIN DOĞU ARKEOLOJİSİ / GEÇ-HİTİT KRALLIĞI

YAKIN DOĞU ARKEOLOJİSİ / GEÇ-HİTİT KRALLIĞI YAKIN DOĞU ARKEOLOJİSİ / GEÇ-HİTİT KRALLIĞI Timothy P. Harrison PATİNA KRALLIĞI NIN BAŞKENTİ TELL TAYINAT Kazı çalışmaları, bit hilani olarak adlandırılan birkaç büyük saray kompleksini ve zarif bir şekilde

Detaylı

Haritanın Tanımı. Harita Okuma ve Yorumlama. Haritanın Tanımı. Haritanın Özellikleri. Haritanın Özellikleri. Kullanım Amaçlarına Göre

Haritanın Tanımı. Harita Okuma ve Yorumlama. Haritanın Tanımı. Haritanın Özellikleri. Haritanın Özellikleri. Kullanım Amaçlarına Göre Haritanın Tanımı Harita Okuma ve Yorumlama Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ HARİTA: Yer yüzeyinin tümünün ya da bir kısmının, doğal ve yapay özelliklerini bir projeksiyon sistemine göre ve belirli bir ölçekte

Detaylı

BODRUM HALİME GÜNDOĞDU 0510110011 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ

BODRUM HALİME GÜNDOĞDU 0510110011 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ BODRUM HALİME GÜNDOĞDU 0510110011 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ BODRUM Bodrum, Muğla'nın 13 ilçesinden birisidir. İlçe günümüzde önemli bir turizm merkezi olması ile anılmaktadır ki bunda Bodrum'un kendine has

Detaylı

Küreler. Sayfa 1 2015-2016 YILI FİYAT LİSTESİ KÜRE FİYAT LİSTESİ COLORS OF THE EARTH BARKOD NO ÜRÜN KODU ÜRÜN ADI BİRİM FİYATI ADET

Küreler. Sayfa 1 2015-2016 YILI FİYAT LİSTESİ KÜRE FİYAT LİSTESİ COLORS OF THE EARTH BARKOD NO ÜRÜN KODU ÜRÜN ADI BİRİM FİYATI ADET Küreler 2015-2016 YILI FİYAT LİSTESİ KÜRE FİYAT LİSTESİ ADET 8692967413010 41301 Işıklı Fiziki Küre 30cm (FİZ+SİY) 80 1 8692967413027 41302 Işıksız Fiziki Küre 30cm 70 1 8692967413034 41303 Işıklı Yazılabilir

Detaylı

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar

Detaylı

SARIKAMIŞ TA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research in Sarıkamış

SARIKAMIŞ TA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research in Sarıkamış Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of the Institute of Social Sciences Sayı Number 1, Bahar Spring 2008, 197-216 SARIKAMIŞ TA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research

Detaylı

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? 1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? a. Ova b. Vadi c. Plato d. Delta 2- Coğrafi bölgelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Coğrafi özellikleri

Detaylı

Yüz ölçümü: 301 225 km² Nüfusu : 61.261.254 (2012) Önemli Şehirleri: Napoli, Milano, Torino, Venedik, Cenova

Yüz ölçümü: 301 225 km² Nüfusu : 61.261.254 (2012) Önemli Şehirleri: Napoli, Milano, Torino, Venedik, Cenova Yüz ölçümü: 301 225 km² Nüfusu : 61.261.254 (2012) Önemli Şehirleri: Napoli, Milano, Torino, Venedik, Cenova Başkenti: Roma Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500dolar

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. KARS İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

GAZİANTEP İN TARİHÇESİ Gaziantep tarihinin oluşumunda ve niteliğinde yer unsurunun önemi büyüktür. Bölgenin, ilk uygarlıklarının doğduğu, Mezopotomva

GAZİANTEP İN TARİHÇESİ Gaziantep tarihinin oluşumunda ve niteliğinde yer unsurunun önemi büyüktür. Bölgenin, ilk uygarlıklarının doğduğu, Mezopotomva GAZİANTEP İN TARİHÇESİ Gaziantep tarihinin oluşumunda ve niteliğinde yer unsurunun önemi büyüktür. Bölgenin, ilk uygarlıklarının doğduğu, Mezopotomva ve Akdeniz arasında bulunuşu güneyden ve Akdeniz`den

Detaylı

Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Antik Yerleşimler......................... 4 0.2 Roma - Bizans Dönemi Kalıntıları...............

Detaylı

KURTALAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

KURTALAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları KURTALAN İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 163 3.5. KURTALAN İLÇESİ 3.5.1. ERZEN ŞEHRİ VE KALESİ Son yapılan araştırmalara kadar tam olarak yeri tespit edilemeyen Erzen şehri, Siirt İli Kurtalan İlçesi

Detaylı

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler : TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.

Detaylı

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)

Detaylı

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Bölge yurdumuzun güneyinde, Akdeniz boyunca bir şerit halinde uzanır. Komşuları Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri, Suriye, Kıbrıs

Detaylı

Dr. Eren Akçiçek e Armağan

Dr. Eren Akçiçek e Armağan Dr. Eren Akçiçek e Armağan Hazırlayan: Gökser Gökçay Mart 2010, İzmir Sunuş Fehmi Akçiçek Önsöz Engin Berber İçindekiler Dr. Eren Akçiçek in Hayatı 1 Dr. Eren Akçiçek in Eserleri 2 Mübadelede Son Perde:

Detaylı

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: DOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca üçgene benzer. Marmara ve Ege Bölgeleri hariç her bölge ile komşudur. Suriye hariç bütün doğu komşularımızla

Detaylı

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir?

1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Soru - Yanýt 15 1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Yanýt: Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere kayaç denir.

Detaylı