Kan ve kan ürünlerinin t e m i n i v e transfüzyonunda uyulması gerekli işlem basamaklarının güvenli uygulamasını sağlamaktır.

Transkript

1 TRANSFÜZYON MERKEZĠ ĠġLEYĠġ PROSEDÜRÜ KODU:TH.PR.04 YAYINLANMA TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO:00 SAYFA SAYISI:40 1. AMAÇ: Kan ve kan ürünlerinin t e m i n i v e transfüzyonunda uyulması gerekli işlem basamaklarının güvenli uygulamasını sağlamaktır. 2. KAPSAM: Kan transfüzyon süreci faaliyetlerini kapsar. 3. SORUMLULAR: Kan Merkezi Sorumlu Hekimi: Kan merkezi çalışanlarından ve yapılan işlerden sorumludur. Laborantlar: Kan merkezi laboratuarında yapılan ( kan grupları, cross-match, indirect coombs, direct coombs) testlerinin doğru ve güvenilir bir şekilde yapılmasından sorumludur. Kan ve Kan ürünü istemi yapan hekim: Transfüzyon kararı, uygulanması, takibi, istenmeyen etki/olayların bildirimi, doğrulanması ve tedavisi ile hemovigilans açısından ilgili form ve verilerin düzenlenmesinden hastanın hekimi sorumludur. HemĢireler: Transfüzyon yapmakla yükümlü hemşireler transfüzyon aşamalarının doğru ve güvenilir bir şekilde yapılmasından sorumludurlar. Laboratuar sorumlu hekimleri ve çalıģanları: Donörden istenilen HbsAg, HCV, HIV, VDRL testlerini hızlı ve güvenli bir şekilde çalışmakla yükümlüdürler. Nöbetçi Ģef doktor: Nöbetlerde veya kan merkezi sorumlu hekiminin olmadığı zamanlarda donör sorgulama ve muayenesinden sorumludur. 1

2 4. UYGULAMA: Prosedürde yer almayan hususlar ile ilgili Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberinden (2013) faydalanılır. Tam kan, eritrosit süspansiyonu ve çözülmüş taze donmuş plazma kan bankasındaki soğutuculardan çıkarıldıktan sonra en fazla 30 dakika içinde kullanılmalıdır. Bu süre içinde transfüzyon başlatılamayacak ise kan veya kan ürünü 30 dakika dolmadan kan merkezine iade edilmelidir. Kullanılmayan bütün kan ve kan ürünleri kayıt edilmek, saklanmak veya imha edilmek üzere kan merkezine geri gönderilmelidir. Kan torbası daima hasar açısından hastanın yattığı servise getirildiği anda veya transfüzyondan önce incelenmelidir. Herhangi bir dışarı sızma ya da renk değişimi belirtisi, hayati önemi olabilecek bakteri ile bulaşın ve de transfüze edildiğinde ciddi ya da öldürücü bir reaksiyon olabileceğinin tek uyarıcısı olabilir. Eğer kan torbası hasarlı ya da anormal görünüyorsa veya herhangi bir reaksiyon gelişmişse hastaya transfüzyon için kullanmayın ve hemen kan merkezini bilgilendirip kanları geri iade edin. Transfüzyona başlaman önce hastane standart uygulama işlemlerine uygun olarak son kimlik kontrolünün yapılması hayatidir. Son kimlik kontrolü hasta yatağı başında hastaya kan ürünü uygulanmadan hemen önce yapılmalıdır. Bu işlemde iki kişi bulunmalıdır. Bu iki kişiden en az biri sorumlu hekim ya da sorumlu hemşire olmalıdır. 4.1 Hasta kimlik bilgilerinin son kez kontrolü: Hastaya adını, soyadını, doğum tarihini ve gerekli diğer kimlik bilgilerini sorun Hastanın bilinci yerinde değilse yakınına ya da kimliğine tanıklık için ikinci bir hastane personeline sorun Hastanın kimliğini ve cinsiyetini kontrol edin; koldaki bileklikten veya hastanın kayıtlarından. 4.2 Kan ve/veya kan ürününün türü ve miktarı: Hasta için Transfüzyon Birimi Kan Ġstem Formu ile istenilen kan ile hasta için gelen kan karşılaştırılır. Kanın türüne ve miktarına bakılır. Uygunluk etiketi bulunan kan torbasındaki bilgilerin hastanın kimlik bilgi kayıtları ve el bileğindeki kimliği ile tam olarak uyuştuğunu kontrol edin: Hastanın adı, soyadı, yatış protokol numarası, yattığı servis odası, hastanın kan grubu ABO ve RhD grupları arasında uyuşmazlık varlığını kontrol edin; Kan torbasında ve uygunluk izlem formunda Kanın son kullanma tarihini kontrol edin. 2

3 İnfüzyon süreleri aksi sorumlu hekim tarafından istenmedikçe tam kan veya eritrosit süspansüyonları 4 saat, trombosit konsantreleri 20 dakika, TDP ve kriyopresipitat 20 dakikadır. Kan takılırken infüzyon kanülleri steril olmalı ve asla tekrar kullanılmamalıdır. Üzerinde özel filtreli steril bir set kullanılmalıdır. Set her ünite kandan sonra değiştirilmelidir. Yavaş yapılan infüzyonlarda kanı önceden ısıtmanın hastaya herhangi bir yarar sağladığına dair veri yoktur. Kanın ısıtılması büyük miktarlarda hızlı kan transfüzyonu, süt çocuklarında kan değişimi ve hastada soğuk aglütinin varlığı söz konusu olduğunda yapılmalıdır. Kan hiçbir zaman bir kap içindeki suda ısıtılmamalıdır; bu durumda oluşan hemoliz hayatı tehdit edebilir. Hiçbir kan ürününe serum fizyolojik dışında bir infüzyon solüsyonu ya da tıbbi ilaç eklenmemelidir. Verilecek ilaçlar ayrı bir damar yolundan uygulanmalıdır. Kan transfüzyonundan önce hasta dosya kayıtlarında Ģu bilgiler yer almalıdır: 4.3 Transfüzyon uygulama nedeni 4.4 Transfüzyon isteyen ve onaylayan doktorun imzası 4.5 Transfüzyon öncesi yapılan kontroller; hastanın kimliği, kan torbası, uygunluk etiketi, transfüzyon öncesi kontrolleri yapan kişinin imzası 4.6 Transfüzyonda; verilen ürünlerin tipi ve miktarı, her ürünün donör numarası, verilen ürünlerin kan grubu, transfüzyon zamanı, hastanın transfüzyondan önce ve sonrasında yakın takibine ait notlar 4.7 Transfüzyondan sonra ve reaksiyon gelişmişse Transfüzyon reaksiyonları Formu. 5. KAN TRANSFÜZYONUNDA GÜVENLĠ UYGULAMALARIN SAĞLANMASINA ĠLĠġKĠN TEDBĠRLER: 5.1 Donör sorgulama formunun doldurulması için uygun bir mekan olmalıdır. 5.2 Formun doğru doldurulması noktasında donör bilgilendirilir. 5.3 Donörün kimlik bilgileri kayıt defterine hastane otomasyonuna kaydedilir. 5.4 Donör ile ilgili eliza testlerinin sonuçları donör sorgulama formuna iliştirilerek saklanır. 5.5 HIV, Hepatit B, Hepatit C gibi tanımlanmış testlerin pozitif sonuçlarında yazılım programı sesli uyarı vermeli ve bu test sonuçları için barkot vermemelidir. Bu alarmı duyan görevlinin yapması gereken işlemler tanımlanmalıdır. 5.6 Kan ürünleri istem yapılan yere verilirken çıkış defterine kaydedilir. 5.7 Kan takılacak hastaya ya da hasta yakınına Onam belgesi imzalattırılır. 5.8 Kan transfüzyonu uygulanacak hastadan kan örneği alınırken hastanın kimlik bilgileri dosyasından, kol bandından ve kendisinden teyit edilir ve numunenin üzerine numune alındığı anda etiket yapıştırılır. 5.9 Kan transfüzyonları öncesi kimlik doğrulama işlemleri yapılır Kan bankasından gelen kan ve kan ürünleri cross-match uygunluğu ve kimlik bilgileri iki sağlık personeli tarafından kontrol edilir. 3

4 6. HANGĠ DURUMLARDAN BAĞIġÇIDAN KAN ALINACAĞI: Transfüzyon merkezi; Acil durumlar dışında kan bağışçısından kan alma yetkisi olmayan, temin edilen kanı veya bileşeni transfüzyon için çapraz karşılaştırma (cross - match) ve gerek duyulan diğer testleri uygulayarak hastalara kullanılması amacıyla hazırlayan birimdir. Bölge kan merkezi (BKM); Bakanlığın belirleyeceği bölgelerde kurulan, kendi bölgesindeki kan bağış ve transfüzyon merkezleri ile işbirliği içinde çalışan, sorumlu olduğu bölgenin kan ihtiyacını karşılayacak kapasitede olan, kan bankacılığı ile ilgili bütün iş ve işlemlerin yapılabildiği en kapsamlı birimidir. Transfüzyon merkezinin Acil durumlar dışında kan bağışçısından kan alma yetkisi yoktur. Ancak stoklar kritik seviyenin altına düşerse ve Kızılay dan kan istemi yapıldığı halde temin edilemesse b u d u r u m a c i l k a b u l e d i l i r v e gruba uygun bağışçı varsa t a m kan alınır. Acil durumlarda çevre hastanelerden kan ve kan ürünü taleb edilebilir. Aynı zamanda çevre hastanelere de kan ve kan ürünü gönderilebilir. Merkezimiz çevre hastanelerden kan ve kan ürünü taleblerinde hastanın acil istem formunu taleb etmektedir. 7. BAĞIġÇININ SEÇĠLMESĠ, BAĞIġÇININ REDDĠ, BAĞIġÇIDAN KAN ALMA: 7.1 BağıĢçının Seçilmesi: Kan bağışçı seçimi transfüzyon merkezi sorumlu hekimi tarafından yapılır. Sorumlu hekimin olmadığı durumlarda başhekimlik tarafından görevlendirilmiş olan şef doktor bağışçı seçimini yapar. Bağışçı sorgulama formu bağışçıya okutulur. Formu tam olarak doldurması sağlanır. Okutulan form bağışçıya imzalatılır. Bağışçı değerlendirmesi, mahremiyete uygun bir ortam olan doktor odası veya donör sorgulama odasında yapılır. Kan bağışçılarının uygunluk kriterleri aşağıda verilmiştir. Bu kriterler otolog bağışlara uygulanmaz. 4

5 Bağışçı adayı, reşit kabul edilebilmesi yaş için yasal olan 18 yaşını doldurmuş Yaş olmalıdır 60 yaş üzeri ilk bağış Hizmet birimi sorumlu 65 yaş üstü doktorunun onayı ile Vücut Ağırlığı 50 kg Kadın Erkek Hemoglobin 12.5 g/dl 13.5 g/dl Total protein 6 g/dl Düzenli plazmaferez bağışçıları için en az yılda bir kez Hemotokrit %38 den büyük Beyaz Küre Normal sınırlarda olmalıdır /mm 3 Nabız Bu limitlerin dışında doktor onayı Kan basıncı Sistolik Kan Basıncı 180mmHg den büyük, Diyastolik Kan Basıncı 100mmhg den büyük Bu değerlerden yüksek olanlarda doktor onayı Trombosit sayısı /mm 3 den büyük Aferezis makineleri ile trombosit verecek donörlerde mm 3 den çok olması istenir. Tam kan bağıģ sıklığı: Erkeklerde bağış aralığı 90 günde birdir. Kadınlarda bağış aralığı120 günde birdir. Tedavi amacıyla kullanılacak kan, yalnızca sağlıklı kişilerden alınabilir. Bağışçıların tam bir tıbbi ve fizik muayenelerinin yapılması pratik olarak mümkün değildir. Bağışçının görünümüne, tıbbi geçmişiyle ilgili basit sorulara verdiği yanıtlara, genel sağlık durumu ve yaşam tarzına, temel laboratuar testlerine güvenmek gerekmektedir. Bağışçı anamnezi bağışın yapılacağı gün kan bağışçısı seçim kriterleri kullanılarak konuyla ilgili uygun eğitim almış bir kişi tarafından, doktor denetim ve sorumluluğunda değerlendirilmelidir. Kalp, solunum sistemi muayeneleri normal olmalı, karaciğer, dalak muayenelerinde organomegali saptanmamalıdır. Patolojik sayılacak yer ve büyüklükte lenfadenomegali olmamalıdır. Herhangi bir patolojik durumu düşündüren kitle saptanmamalıdır. Ödem olmamalıdır. 7.2 BağıĢçının Reddi: Tedavi amaçlı kan vermek için baģvuran hastalar kabul edilmez. Uzun sürede bitkinlik ve yorgunluğa neden olan meslekler kan bağışçıları için 5

6 zararlıdır ve bunlar ancak bu işi yapmadıkları zaman kan verebilirler. Örneğin: tren makinistleri, ağır yük veya otobüs şoförleri, ağır iş makinesi veya vinç operatörleri, işleri gereği portatif merdiven veya şantiye iskelesine tırmanmak zorunda olan kişiler, yer altında çalışan madenciler. Kan bağışı yapılan günlerde ağır hobilerle uğraşılmamalıdır. Örnek; planörcülük, kas gücüyle uçuş, araba ve motosiklet yarışı, dağcılık, dalgıçlık v.s. Kan yoluyla bulaşan hastalıklar yönünden cinsel yaşamı yüksek risk oluşturan kişiler, kalıcı olarak reddedilmelidir. Olağan dışı durumlar, son kararı verme yetkisinde olan görevli hekime yönlendirilmelidir. Hekimin uygunluk hakkında herhangi bir kuşkusu olduğunda bağışçı reddedilmelidir Kalıcı Ret Gerektiren Durumlar: Addison hastalığı Anaflaksi AIDS Amfizem Arteryel tromboz Asbestozis Babesiyozis Chagas hastalığı (Trypanasoma cruzi Creutzfeldt-Jacob hastalığı (CJD) Crohn hastalığı Demans Diabetes İnsiputus Erkek erkeğe cinsel ilişki (kondom kullanarak ya da kullanmadan ve bir defalığına bile olsa oral veya anal yolla cinsel ilişki) Seks işçileri Glikoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliği (G6PD) eksikliği HBV taşıyıcıları, HCV taşıyıcıları Hepatit B ve Hepatit C taşıyıcıları Hepatit B ve Hepatit C hastalığı geçirmiş olanlar Hemofili hastaları HIV 1ve HIV 2 taşıyıcıları HIV1,HIV 2 taşıyıcılarının, AIDS hastalarının cinsel eşleri Hepatit B ve Hepatit C: Hepatit B ve Hepatit C öyküsü olanlar kan bağışçısı olarak kabul edilmez. Hepatit A öyküsü olanlara tam şifadan sonraki 1 yıla kadar geçici red verilir. Hepatit öyküsü veren fakat Hepatit türü hakkında net bilgi veremeyen kişilerden durumunu Enfeksiyon hastalıkları polikliniği olan bir hastaneden alınmış test raporları ile belgelemesi talep edilir. Kan bağışının kabul edilebilmesi için hepatit öyküsünün üzerinden en az 24 ay geçmiş olmalı ve ayrıca HBsAg negatif, Anti-HBc antikor negatif, Anti HCV antikor negatif olmalıdır. Hepatit B enfeksiyonu (akut ya da kronik) olan biriyle yakın teması (aynı evi ya da öğrenci yurdu gibi vb ortamlarda aynı odayı paylaşanlar v.b.) ya da cinsel teması bulunan (eşi ya da cinsel partneri) kişilerden ve bu özellikteki hastalarla teması olan sağlık personelinden, aşı ile bağışıklanmış olduğunu belgelemesi şartı ile kan bağışı kabul edilebilir. Enfeksiyon hastalıkları polikliniği olan bir hastaneden alınmış test raporlarında Anti-HBc antikorunun negatif, AntiHBs nin pozitif olması durumunda kan bağışı kabul edilir. Hepatit C enfeksiyonu (akut ya da kronik) olan biriyle yakın teması (aynı evi paylaşanlar)ya da cinsel teması bulunan (eşi ya da cinsel partneri) kişilerden, en son temasından bu yana 12 ay geçmiş ise kan bağışı kabul edilebilir. 6

7 Görevi gereği Hepatit C enfeksiyonu (akut ya da kronik) olan hastalarla sürekli teması olan sağlık personelinden kan bağışı kabul edilmez. Böyle bir hasta grubundan uzaklaşmış sağlık personelinin son temasından bu yana 12 ay geçmiş ise kan bağışı kabul edilebilir. Yukarıda bahsedilen şartların dışında, hastaların vücut salgıları ile doğrudan inokülasyon ya da müköz membran teması olan sağlık personeline 1 yıl süre ile geçici red verilir. Hemofili hastaları, HIV 1 ve 2 taşıyıcılığı, HIV 1 ve 2 taşıyıcı kişilerin ve AIDS hastalarının cinsel eşleri kan bağışçısı olamazlar. HIV yönünden coğrafi risk bölgeleri olan Kamerun, Orta Afrika, Çad, Kongo, Ekvatoryal Gine,Gabon, Nijer, Nijerya da 1977 den sonra doğmuş ya da 6 aydan uzun süre yaşamış kişiler ve bu ülkelerde 6 aydan az kalan ve bulunduğu süre içersinde kan ve kan ürünleri ile tedavi olanlar veya bu ülke vatandaşları ile cinsel ilişkide bulunmuş olanlar HIV riski yüzünden kan bağışçısı olamazlar. HTLV-1 ve 2 (Human T- lenfotrofik virüs 1 ve 2) enfeksiyonları İlaç bağımlılığı ve şüphesi (kas veya damar içi kullanılan yasa dışı uyuşturucular) İlaç suistimali veya şüphesi (kas veya damar içi kullanılan vücut geliştiriciler ve steroidler) kalıcı red durumlarıdır. İlaçlar:(Kalıcı red gerektiren) Tamoksifen Hayvan kaynaklı insülin Kadavra kaynaklı büyüme hormonu Digoksin İnsan pıhtılaşma etkenleri İnsan immünglobulinleri Aşağıdaki hastalıklar,tıbbi işlemler ve ilaçlar kalıcı red durumuna neden olurlar: İnme (Stroke) Kadavra kaynaklı doku-organ nakli Böbrek,kalp,karaciğer,her türlü kadavra doku ve organı nakli Dura mater grefti Kornea nakli Kadavra kaynaklı ilaç kullanımı Growth hormonu (büyüme hormonu) kullanımı Kanser, malignite Kalp hastalıkları Aort stenozu Anevrizma Kardiyomyopati Koroner tromboz Kronik kalp yetmezliği Aritmi (Ağır kardiak aritmi öyküsü veya tedavi gerektiren aritmi) Myokard enfarktüsü öyküsü Kardiak stent takılması Kronik böbrek yetmezliği Kronik nefrit Kronik karaciğer yetmezliği/siroz Q ateşi Kala-azar (Leishmaniasis) Kişinin akıl sağlığı yönünden yasal ehliyetinin olmaması Sorgulamada kişinin mental yönden tam kooperasyon sağlayamaması Multipl Skleroz Myastenia Gravis Narkolepsi Orak HücreAnemisi ve taşıyıcılığı Polistemi Vera 7

8 Pirüvat kinaz eksikliği Sarkoidoz Serebrovasküler hastalık öyküsü, serebral emboli Sferositoz Stent takılması Talasemi major Tekrarlayan venöz tromboz Ülseratif kolit Von Willebrand hastalığı Temporal arterit Xenotransplant alıcıları KiĢinin sağlığına göre değerlendirilerek kalıcı red verilebilecek durumlar Splenektomi: Travma nedeniyle yapılmışsa kan bağışı için engel değildir. Bir hastalığın tedavisi için yapılmışsa sebebe göre değerlendirilmelidir. Otoimmün hastalıklar: Organ tutulumu kalıcı red nedenidir. Marfan sendromu: Kalp ve damar tutulumu varsa kalıcı red nedenidir MUTLAK RED KRĠTERLERĠ Addison hastalığı Von Willebrand hastalığı Adrenal bez yokluğu Kardiyomyopati AIDS Konjestif kalp yetmezliği Alkolik siroz Kronik renal yetmezlik Babeosis Kronik granülomatozis Berger hastalığı Leishmaniasis Böbrek yetmezliği Lepra Chagas hastalığı Lou Gehrig hastalığı (amiyotrofik Creutzfelt-Jacob hastalığı lateralskleroz) Dermatitis herpetiformis Lösemi Dura mater grefti Melanom Ehlers Danlos sendromu Mikosis fungoides Hairy cell lösemi Orak hücreli anemi Hemofili Paroksismal noktürnel hemoglobinüri HBV, HCV taşıyıcıları PCP pnömonisi Hemokromatozis Polisitemi Herediter seferositozis Porphiria cutanea tarda Anti-HIV pozitif olanlar Progresif multifokal lökoensefalopati Hodgin hastalığı Retiküloendoteliosis HTLV testi pozitif olanlar Sferositoz 8

9 Kaposi sarkomu Siroz Transvers miyelit Talasemi majör 9

10 7.2.1.A YÜKSEK RISK IÇEREN KRITERLER Faktör preperatları kullanan bir hemofili hastası olup olmadığı, Geçmişte ve /veya halen damar içi uyuşturucu kullanımı Bir kez bile eşcinsel ilişkide bulunma öyküsü Para veya uyuşturucu karşılığında cinsel ilişkide bulunma Son 12 ay içinde cinsel ilişki ile geçen herhangi bir zührevi hastalık (sifiliz, gonore, klamidya, genital herpes, genital siğil) tedavisi almış olma Yukarıda tanımlanan kişilerden herhangi biri ile son 12 ay içinde cinsel ilişkide bulunma COĞRAFĠ RĠSK BÖLGELERĠ Sıtma Yönünden Riskli Ülkeler: Afganistan Guyana Nijerya Angola Güney Afrika Nijerya Arjantin Güney Kore Orta Afrika Cumhuriyeti Cezayir Gürcistan Özbekistan Azerbaycan Haiti Pakistan Bangladeş Hindistan Panama Belize Honduras Papua Yeni Gine Benin Irak Paraguay Bhutan İran Peru Bolivya Kamboçya Ruanda Botsvana Kamerun Sao Tome ve Principe Brezilya Kape Verde Senegal Burkina Faso Kenya Sierra Leone Burundi Kırgızistan Solomon Adalar Cibuti Kolombiya Somali Çad Komorlar Sri Lanka Çin Kongo Cumhuriyeti Sudan Doğu Timor Kongo Dem. Cum.(eski Zaire) Surinam Dominik Cumhuriyeti Kosta Rika Suriye Ekvador Kuzey Kore Suudi Arabistan Ekvator Ginesi Laos Svaziland El Salvador Liberya Tacikistan Endonezya Madagaskar Tanzanya Eritre Malavi Tayland Ermenistan Malezya Togo Etiyopya Mali Türkmenistan Fas Marityus Uganda Fildişi Sahili Mayotte Umman Filipinler Meksika Vanuatu Fransız Guyanası Mısır 10

11 7.2.1.B GEÇĠCĠ RED KRĠTERLERĠ Sebebi bilinmeyen kilo kaybı Sebebi bilinmeyen ateş Gece terlemeleri Lenf düğümlerinde büyüme veya kitle Mor renkli cilt lekeleri Ağız veya boğazda beyaz veya değişik lekeler Geçmeyen öksürük Geçmeyen diyare Hb düzeyi en az 12.5 gr/dl veya Htc %38 olmalı Hb >17.5 gr/dl veya Htc %52 olanlar hekim tarafından değerlendirilmelidir Tam kanından trombosit ayrıştırılacak olan donörlerin kanama eğilimi açısından kişisel veya aile anemnezi ve ilaç sorgulanmalıdır Son 3 günde aspirin almış kişiler kan bağışında bulunabilirler ancak bu kişiden alınan kan, sadece eritrosit veya plazmada kullanılmalı Konjenital veya edinsel kanama diyatezi olanlar donör olarak kabul edilmemelidir Flebetomi yapılacak bölgenin cildinde bir lezyon olmamalıdır Çoğul iğne izlerinin varlığı araştırılmalı Sertleşmiş sklerotik venlerin varlığı kontrol edilmelidir Roacutane tedavisi almamak koşulu ile akneleri olanlar kan verebilir Tegison tedavisi almamak koşulu ile sedef hastaları, kan alınacak yerde lezyonları yok ise kan verebilir Pürülan yaraları olanlar Ağır cilt lezyonları olanlar Kaposi sarkomunu akla getirecek mor-kırmızı nodülleri olanlar donör kabul edilmemelidir 11

12 7.2.2 Geçici ret Gerektiren Durumlar: TanımlanmıĢ bir zaman aralığı için geçici red gerektiren durumlar: Abortus Gebeliğin birinci ve ikinci trimestirinde olan düşüklerde 6 ay, üçüncü trimestrinde olan düşüklerde 9 ay beklenmelidir. Abse İyileşmesinden ve tedavinin tamamlanmasının üzerinden üç gün geçmiş ise kan alınabilir. Akne İsotretinoin (Accutane ve benzeri) kullanmıyorsa sadece lokal tedavi söz konusu ise bağış kabul edilir. Akupunktur 12 ay süre ile geçici olarak red edilir. Alçılar Eğer herhangi bir cerrahi işlem uygulanmışsa en az 12 ay beklenir. Alkol kullanımı Kan bağışçısı alkolün etkisinde olmamalıdır Alkolizm Alkol kullanmaktaysa ve/veya karaciğer fonksiyon testleri uygun değilse kan bağışçısı olamaz. Tedavi görüp karaciğer fonksiyon testleri düzelene kadar geçici red kararı verilir Alerjiler (Cilt) Tam şifayı takiben 1 gün sonra kan bağışı alınabilir. Cilt alerjilerinde lokal duyarlılık söz konusu değil ise flebotomi sahasında değilse kan bağışı için sakınca yoktur.antihistaminik ilaç enjeksiyonunda bir gün beklenir. Anjio Tanı konulana kadar beklenmelidir Hareketlerinde bir sınırlama yoksa (kan bağışçısı koltuğuna oturabiliyorsa) ya da Ankilozan spondilit ve/veya immünsupresif tedavi almıyorsa kan bağışçısı olabilir. Arı sokması, böcek Bir gün beklenir. Isırık yeri flebotomi sahasındaysa iyileşene kadar beklenir. ısırıkları Asemptomatikse,oral kortikosteroid tanısı almıyorsa ve astım krizi emosyonel stresle Astım ilgili değilse kan bağışı kabul edilir.inhaler kortikosteroid tedavisi tek başına astım için Ateş, grip benzeri tablo Ateşli romatizma Baş ağrısı/baş dönmesi Batı Nil Virüsü Bayılma Bening Prostat Hipertrofisi Böbrek Hastalıkları Bruselloz Bulantı-Kusma bir engel oluşturmaz. 38 C ateşle giden grip benzeri tablolarda semptomların bitimini izleyen 2 hafta sonra kan bağışı kabul edilir. Kronik kalp hastalığı veya başka bir komplikasyon yoksa tam şifayı takiben 2 yıl sonra kan bağışı alınabilir. Altta yatan neden öncelikle değerlendirilmelidir. İyileştikten en az bir gün sonra kan bağışı alınabilir. Batı Nil Virüsü hastalığı teşhisi konan veya hastalığı düşündüren semptomlar varlığında 4 ay boyunca kan bağışı alınmaz Sık ve tekrarlayıcı bayılmalarda altta yatan neden belli olana kadar kan bağışı kabul edilmez Tek başına kan bağışına engel değildir.finasterid grubu ilaç kullanıyorsa son dozun alınmasından 1 ay sonra kan bağışı kabul edilebilir. Tekrarlamayan idrar yolu enfeksiyonlarında tedavi sonrasında böbrek fonksiyonları yerinde ise tüm semptomların kaybolmasından sonra kan bağışı kabul edilebilir. Akut glomerülonefrit geçirenler tam şifadan 5 yıl sonrasına kadar kan bağışında bulunamazlar. Kronik renal yetmezlik ve kronik böbrek hastaları kan bağışçısı olarak kabul edilmezler. Böbrek ve mesane taşları asemptomatikse ve enfeksiyon yoksa bağış kabul edilebilir. Polikistik böbrek sendromu tek başına kan bağışına engel değildir, bağışçının sağlığı değerlendirilmelidir. Tam iyileşmeyi takiben 2 yıl süre ile kan bağışı kabul edilmez. Diare ile birlikteliği varsa tam iyileşme ve semptomların bitimini takiben 3 gün beklenir. Herhangi bir hastalın göstergesi değilse iyileştikten bir gün sonra kan bağışı kabul edilebilir. 12

13 Burun Kanaması Cerrahi İşlemler ve Ameliyatlar Cilt Enfeksiyonları Ciltte Dövme Çocukluk Çağı Viral Enfeksiyon Hastalıkları Delici Takılar Diabetes Mellitus Diare Diş Tedavisi Endemik Bölgelere Seyahat Ekzama Emboli Endoskopik muayene Epilepsi Esrar (Cannabis) Kullanımı Flebit Fobiler Fungal Enfeksiyon Gastrit Genital Siğiller Gingivit Gonore Göğüs Ağrısı Graves Hastalığı Guillain-Barre Sendromu Gut Altta yatan neden kanama diatezi değilse kan bağışı kabul edilir. 12 ay kan bağışı kabul edilmez Sekonder enfeksiyon yoksa enfeksiyon flebotomi alanında değilse bağış kabul edilir. Ağır cilt enfeksiyonları, yaygın pürülan yaralar varsa kan bağışı kabul edilmez. 12 ay süre ile geçici olarak red edilir. Etkenle karşılaştıktan (Suçiçeği,,kızamıkçık, kızamık, kabakulak, beşinci hastalık) 21 gün sonrasına kadar kan bağışı kabul edilmez. Hastalığı geçirmişse veya aşılıysa kan bağışı kabul edilebilir 12 ay süre ile geçici olarak red edilir. İnsülin kullanmıyorsa ve diabete dair herhangi bir komplikasyon gelişmemişse kan bağışçısı olabilir. Oral antidiyabetik kullanımı kan bağışına engel değildir. Tam iyileşme ve semptomların bitimini takiben 3 gün beklenir. Ağız ve diş sağlığı ile ilgili çalışma ruhsatı olmayan yerlerde ve/veya tıbbi diş tedavisi yetkisi olmayan kişilere her türlü diş müdahalesi yaptıran kişiler 12 ay boyunca kan bağışı yapamaz. Ruhsatlı yerlerde ve yetkin kişilere yaptırılan kanal tedavisi, kaplama tedavisi, diş çekimi veya yapılan her türlü diş müdahaleleri sırasında kanama olmuşsa en az 7 gün kan bağışı ertelenir. Ruhsatlı yerlerde ve yetkili kişilere yaptırılan dolgu tedavisi ya da diş taşı temizliği gibi yüzeysel müdahelelerde kanama yoksa bir gün süre ile kan bağışı ertelenir. Sıtma açısından coğrafi risk bölgelerine seyahat durumunda kan bağışı yapılmaz. Flebotomi alanında lezyon yoksa kan verebilir. Eğer sebep derin ven trombozu ya da pulmoner emboli ise ve sadece bir kez olmuşsa, asemptomatikse,antikoagülan tedavinin üstünden 1 ay sonrasında kan bağışı kabul edilebilir.serebral emboli öyküsü varsa kan bağışçısı olamaz. 12 ay süre ile geçici olarak red edilir İlaçla tedavi gerektirmiyorsa ve son üç yıl içinde konvülziyon geçirmemişse kan bağışı kabul edilebilir. Kan bağışçısı esrarın etkisinde olmamalıdır. Bu kişilerin risk gruplarına dahil olup olmadığı dikkatle sorgulanmalıdır. Son 12 ay içinde başka flebit görülmemişse tedavi ve semptomlar kaybolduktan 7 gün sonra kan bağışı kabul edilir Özellikle kan görme, iğne olma gibi fobileri olanlar tedavi olana dek beklenir Eğer sistemikse ve derin dokular tutulmuşsa tedavi tamamlandıktan ve tam iyileşme sağlandıktan 1 ay sonrasına kadar beklenir. Yüzeyelse ve flebotomi alanına uzaksa kabul edilir. İyileştikten ve tedavi tamamlandıktan ve semptomlar kaybolduktan sonra kan bağışı kabul edilebilir. Tedavi tamamlandıktan ve asemptomatik olduktan 12 ay sonra kan bağışı kabul edilebilir. Asemptomatikse kan bağışı kabul edilir Tedavi tamamlandıktan 12 ay sonra kan bağışı kabul edilir. Bir doktor tarafından değerlendirilmişse ve kalp hastalığına bağlı değilse kabul edilir. Tiroid fonksiyonları normal ise ve tiroid ilaçları kullanmıyorsa kan bağışı kabul edilir. Bağışçı iyileşmişse ve en az 2 yıl asemptomatikse kan bağışı kabul edilir. Akut gut atağı söz konusu ise semptomlar yatışıncaya kadar geçici red edilir. Hastalık kontrol altında ise veya ilaç kullanıyorsa ilaç uygunsa kan bağışı alınabilir. Kolsişin 13

14 Hamilelik Hashimoto Tiroiditi kullanımı tek başına engel değildir. Hamilelik boyunca ve doğumdan 9 ay sonrasına kadar kan bağışı kabul edilmez. Akut dönem geçtikten sonra kan bağışı kabul edilebilir. Hayvan Isırıkları Hematüri Hemoroid Hepatit (Nedeni bilinmeyen/tespit edilmeyen) Hepatit A ve Hepatit E virus enfeksiyonu Herpes Hiperparatiroidizm/ Hipoparatiroidizm Hipertansiyon Hipertiroidizm/ Hipotiroidizm Hipoglisemi öyküsü Hipotansiyon Öyküsü İdiopatik Trombositopenik Purpura İnsan Isırığı Kan Transfüzyonu Kemik İliği Bağışçısı Kendine Zarar Verenler Jiletçiler vb) Kızıl Kistik Fibrozis Klinik Deneylere Katılan Gönüllüler Kokain Kullanımı Kortikosteroidler Evcil ve kuduz şüphesi olmayan hayvanlarda iyileşene kadar beklenir. Diğer hayvanlarda ısırığın üzerinden 12 ay geçene kadar beklenir. Kan bağışı sırasında yaranın iyileşmiş olması gereklidir. Kuduz aşısı olmuşsa 12 ay kan bağışçısı olamaz. Kuduz immünglobluni kullanılmışsa 12 ay kan bağışçısı olamaz. Doktoru tarafından tanı konulana kadar kan bağışı kabul edilmez. Tanı konulduktan sonra altta yatan nedene göre karar verilir. Hemoglobin düzeyi kabul edilebilir sınırlardaysa kan bağışı kabul edilir. Tam şifayı takiben 24 ay kan bağışında bulunamaz. Hasta kişinin tam şifasını takip eden 12 ay boyunca kişinin cinsel eşi veya aynı evi paylaşan kişiler de kan bağışında bulunamaz. Tam şifayı takiben 12 ay kan bağışında bulunamaz. Oral ve genital herpes etkin lezyonları tamamen iyileştikten 1 hafta sonra kan bağışı kabul edilebilir. İmmün sistem hastalıkları yönünden sorgulama yapılmalıdır. Asemptomatikse kan bağışı kabul edilebilir Kan basıncı ilaçlı ya da ilaçsız kabul edilir sınırlar içerisindeyse, hipertansiyona ait komplikasyonlar yoksa kan bağışı kabul edilebilir. Tiroid fonksiyonu normal ise kan bağışı kabul edilebilir. Asemptomatikse kabul edilir. Kan bağışı kabul edilir sınırlar içindeyse kan bağışı kabul edilebilir Semptomsuz tam şifayı takiben 5 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz 12 ay beklenir Son transfüzyondan 12 ay sonrasına kadar kan bağışçısı olamaz. Otolog transfüzyon yapılmışsa kabul edilir. 12 ay süre ile kan bağışı kabul edilmez Son olaydan itibaren 12 ay süre ile kan bağışı kabul edilmez. Hastalıkla karşılaşmışsa ancak semptomsuz ise 3 gün sonra kan bağışı alınabilir. Asemptomatikse ve mevcut enfeksiyonu yoksa kan bağışı kabul edilebilir. Eğer deneylerde herhangi bir ilaç kullanımı söz konusu ise 1 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz. Son kullanımdan itibaren 12 ay boyunca kan bağışı kabul edilmez. Bu kişilerin risk gruplarına dahil olup olmadığı titizlikle sorgulanmalıdır. Öncelikle kan bağışçısının ilaç kullanma nedeni değerlendirilmelidir. Topikal olarak kullanılan kortikosteroidler eğer kan alınacak bölgeye uygulanmıyorsa kan bağışı için engel oluşturmazlar. Oral, iv veya im kullanım sözkonusu ise, tam şifayı takiben ve 14

15 son dozu izleyen 7 günden sonra, kan bağışı kabul edilir. Ancak son 12 ay içinde 6 ay veya daha uzun süre oral, iv veya im kortikosteroid kullanılmış ise tam şifayı takiben ve son dozu izleyen 12 aydan sonra kan bağışı kabul edilebilir. Kozmetik Maksatlı Uygulamalar Malarya (Sıtma) Kozmetik maksatlı yapılan botoks, yağ ve silikon dolgu gibi uygulamalarda 1 yıl beklenir. Malaryanın endemik olduğu yerlerde 6 aydan daha az süre ile bulunmuş kan bağışçısı bölgeden dönüşünü takip eden 6 ay boyunca kan bağışında bulunamaz. Malaryanın endemik olduğu yerlerde 6 ay ya da daha fazla bir süre ile bulunmuş kan bağışçısı bölgeden dönüşünü takip eden 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz. Malaryanın endemik olduğu bölgeleri ziyareti sırasında ya da ziyaret sonrası 6 ay içinde ateşli hastalık geçmişi olan kişiler semptomların nedeni malarya dışında bir sebep olarak teşhis edilmişse ve tedavi görüp iyileşmişse tedavinin bitimini takip eden 6 ay boyunca kan bağışında bulunamaz. Nedeni bilinmeyen ve tekrar eden titreme ve yüksek ateşle giden hastalığının nedeni araştırılmamış ya da araştırmaya rağmen tanı konamamış ise semptomlar n bitimini takip eden 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz..malarya hastalığına yakalanmış kişiler Tedavinin bitimi ve tüm semptomların kaybolduğu tam iyileşmeyi takiben 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz. Meniere Hastalığı Menstrüasyon Osteomyelit Over Kisti Paraziter Hastalıklar Asemptomatikse kan bağışı alınabilir. Tek başına kan bağışı için bir engel oluşturmaz. Tedavi edildiğinin teyit edilmesinden sonraki 2 yıl boyunca kan bağışı kabul edilmez. Kendini iyi hissediyorsa ve doktor takibinde değilse kan bağışı kabul edilir. Tedavi bitene ve iyileşene kadar kan bağışı kabul edilmez. Psoriasis Sekonder enfeksiyon yoksa, flebotomi alanında lezyon yoksa ve etretinat (tegison) vb tedavisi almıyorsa kan bağışı kabul edilir. Saç Ekimi 12 ay boyunca kan bağışı kabul edilmez. Sifiliz Tedavi tamamlandıktan 12 ay sonra kan bağışçısı olabilir. Siğiller Flebotomi sahasında değilse kan bağışçısı kabul edilir. Soğuk Algınlığı Ateşle gitmeyen soğuk algınlığı ve boğaz ağrısında tüm semptomlar geçtikten 3 gün sonra kan bağışı kabul edilebilir. Bkz. Ateş, grip benzeri tablo. Talasemi Taşıyıcısı Hemoglobin seviyesi normalse kan bağışı kabul olabilir. Toksoplasmoz Tedavi ve klinik iyileşmeden 6 ay sonra kan bağışçısı olabilir. Trombositoz Trombosit sayısı 500 x 109/L üstünde ise altta yatan neden belli olana ve trombosit sayısı500 x 109/L altına düşene kadar kanbağışı kabul edilmez. Tutukluluk, Gözaltı ve Hapis 3 günden fazla süre ile gözaltı, tutuklu ya da hapis kalanlar 12 ay süre ile kan bağışçısı olamazlar. Bu süre içinde bu kişilerin cinsel eşleri de kan bağışında bulunamazlar. Tüberküloz Etkin enfeksiyonda tedavi bittikten 2 yıl sonrasına kadar kan bağışı kabul edilmez. CJD (Creutzfeldt Jakob Hastalığı) Yönünden Riskli Ülkeler: ile yılları arasında toplam olarak 6 ay Birleşik Krallıkta (İngiltere, Kuzey İrlanda, Galler, İskoçya) yaşamış kişiler vcjd (variant CJD) riski taşıdıklarından kan bağışında bulunamazlar Ġlaç Kullanımı ve Geçici Red Süreleri: Bağışçının kullandığı ilaçların kendisi genel olarak bağış için engel oluşturmaz. Bununla birlikte ilaç kullanım sebebinin bağışçı reddini gerektiren bir hastalığın habercisi olabileceği göz önünde 15

16 bulundurulmalıdır. Teratojenik etkisi kanıtlanmış ilaçları kullanan bağışçılar, ilacın farmakokinetik özelliklerine uygun süre boyunca red edilmelidir. Bağış açısından risk içeren ilaçlar ve red süreleri tabloda verilmiştir. Tablo: BağıĢ Açısından Risk Ġçeren Ġlaçlar ve Red Süreleri İLAÇ AÇIKLAMA Antibiyotikler Hastalığın tipine göre değişen sürelerde bağış için engel oluştururlar. Genel olarak tedavinin son dozundan 48 saat sonra kan bağışı alınabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavisi için antibiyotik kullanılmışsa 12 ay kan bağışı ertelenir. Etretinat türevidir. (tegison vb) Psoriasis tedavisinde kullan lan A vitamini Çok kuvvetli bir teratojen olduğu için bu ilacı kullananlardan son dozun kullanımını takiben en az 3 y l süreyle kan bağışı alınmaz. İsotretinoin (accutane v.b.) Sentetik vitamin A türevi olan bu ilaç, spesifik olarak akne tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Oldukça kuvvetli teratojenik etkisi vardır. Bu ilacı kullanan bağışçılar son dozun alımından 1 ay sonra kan verebilirler. Tretinoin Topikal kullanımı kan bağışı için engel değildir. Sistemik kullanımısöz konusu ise son dozun alımından itibaren 1 ay kan bağışı ertelenir. Kortikosteroidler Metimazol Finasterid (propecia, proscar) Trombosit fonksiyonlarını etkileyen ilaçlar Dutasteride (Avodart v.b.) Öncelikle kan bağışçısının ilacı kullanma nedeni değerlendirilmelidir. Topikal olarak kullanılan kortikosteroidler, eğer kan alınacak bölgeye uygulanmıyorsa kan bağışı için engel oluşturmazlar. Oral, iv veya imkullan m söz konusu ise tam şifayı takiben ve son dozu izleyen 7 günden sonra kan bağışı kabul edilir. Ancak son 12 ay içinde 6 ay veya daha uzun süre oral, iv veya im kortikosteroid kullanılmış ise tam şifayı takiben ve son dozu izleyen 12 aydan sonra kan bağışı kabul edilebilir. Antitiroid ajandır. Tedavi süresince kan bağışı ertelenir. Benign prostat hipertrofisi ve saç çıkartıcı olarak kullanılan bir ilaçtır. Erkek fetusün dış genital organlarında anomalilere yol açan kuvvetli teratojen bir ilaçtır.ilacı kullanan bağışçılardan son dozun kullanımından 1 ay sonra kan alınabilir. Aspirin (5 gün), Piroksikam (5 gün) Benign prostat hipertrofisinde kullanılır. Son dozun kullanımından 6 ay sonra kan alınabilir. Alınan kandan trombosit süspansiyonu hazırlanacaksa veya trombosit aferezi yapılacak ise kan bağışçısı değerlendirilirken bu ilaçların kullanımı iyi sorgulanmalıdır. Bağıştan önceki 5 gün içinde asetil salisilik asit içeren ilaç içilmemiş olmalıdır. Trombositlerin İşlevlerini Etkileyen İlaçlar (etken madde) ve Ret Süreleri Aspirin 5 gün Piroksikam 5 gün 16

17 AĢılanma ve Temas Durumunda Geçici Ret Süreleri AŞILAR RET SÜRELERİ 1.Atenue bakteri ve virüs aģıları 4 hafta BCG, sarı humma, kızamıkçık, kızamık,poliomyelit (oral),kabakulak,canlı atenue tifo aşısı, canlı atenue kolera Aşısı 2. Ölü bakteri aģıları: Kolera, tifo, kapsüler polisakkarid tifo aşısı 3. Ġnaktif virüs aģıları: Kişi iyi ise kabul edilir Poliomyelit (enjektabl), influenza 4.Toksoid aģılar: Difteri, tetanoz 5. Diğer aģılar Hepatit A aşısı Hepatit B aşısı Kuduz, kene ensefaliti Kişi iyi ise kabul edilir Kişi iyi ise kabul edilir Kişi iyi ise kabul edilir Kişi iyi ise ve temas yok ise kabul edilir Aşıya bağlı HBsAg yalancı pozitifliğinden Sakınmak için 1 hafta Kişi iyi ise kabul edilir. Temas varsa 1 yıl sonra 7.3 BağıĢçıdan Kan Alma: Donör kan merkezine başvurduktan sonra kendisine seri numarası verilir. Bu seri numarası bundan sonra donörle ilgili her türlü belge, tüp ve kan torbalarının üzerine yazılır. Donörden hemogram ve Seroloji bakılmak bakılmak üzere kan alınır. Tüpler seri numarası ile numaralandırılır. Donör Sorgulama formu doldurulup imzalatıldıktan; hemogram testi ve fizik muayenesi tamamlandıktan sonra kan bağışı için uygun olan donör kan alma odasına sevk edilir. Kan alma koltuğuna yatırılır. Kan alma koltuğu veya sedye pozizyon verilebilir nitelikte olmalıdır. Donörün kimliği yatak başında tekrar kontrol edilmelidir. Her iki kol kontrol edilip uygun görülen kol seçilir. Kan alınacak ven seçilirken her iki kola ayrı ayrı turnike bağlanmalı ya da tansiyon aletinin manşonu mmhg ya kadar sıkılarak venler iyice görülmelidir. Kan mutlaka geniş bir venden alınmalıdır. Kan aldığımız bölgede cilt lezyonu bulunmamalıdır. Kan torbaları standartlara uygun hacimde olmalı ve yeterli Antikoagülan içermelidir. Torbada yırtık, delik olup olmadığına bakılmalıdır. İğne yeterince kalın olmalıdır ve kan alınırken pıhtılaşmaya izin vermemelidir. Donöre bağlanan torbanın (ikili, üçlü, SAG-Mannitollü torbalarda) tüm torbaların üzerine donöre ait seri numarasının doğru olarak yazıldığı kontrol edilmelidir. Torbalar steril olmalıdır. Bir kişiye herhangi bir nedenden dolayı ikinci kez uygulama yapılacak ise yeni set açılmalıdır. 17

18 Cilt temizliği yapılmadan önce turnike gevşetilmelidir. Kan alınacak cilt bölgesinin temizliği 7 cm çapında yapılmalıdır. Cilt temizliği yapılırken uygulama merkezden dışa doğru daireler çizerek yapılmalı ve önerilen bekleme sürelerine uyulmalıdır. Damara cilt temizliğinden hemen sonra girilmeyecek ise bölge steril gazlı bezle kapatılmalıdır. Kan alma işlemi sırasında steril eldiven giyilmelidir. Daha sonra bölge antiseptik solusyonu ile silinir, kuruması için bir dakika beklendikten sonra damara girilebilir. Cilt steril hale getirildikten sonra damar yeniden palpe edilmez. Ancak steril eldivenle palpe edilebilir. Sterilizasyon işlemlerinde kurutma amacıyla bölgeye üflenmez. Kan akımı canlı olmalıdır. Ortalama kan alma süresi 8-10 dakika kadardır. Bu süreler aşıldığında elde edilen tam kandan trombosit, faktör, taze donmuş plazma, kriyopresipitat elde edilemeyebilir. Torbanın üzerine kaç dakikada alındığı ve kaç ml olduğu yazılmalıdır. Kan alınırken donör koluna turnike bağlanır. Torba donör seviyesinin altında olmalıdır. Kan alma süresince donör saniyede bir avucunu açıp kapatarak akışa yardımcı olur. Kan torbası kan alımı sırasında ortalama 45 saniyede bir çalkalanmalı antikoagülanla kan karışmalıdır. Bu işlemi kolaylaştıran özel cihazlar kullanılabilr. Alınacak kan miktarı ml dir. İçinde 63 ml antikoagülan içerir. Donörden iğne çıkarıldıktan sonra iğneye en yakın uç kapatılır. Sıyırma penseti ile birkaç kez kan torbaya yollanır. Böylece tüp içindeki kanın antikoagülanla karışması sağlanır. Donöre iyi olup olmadığını sorulur. Pamuk ile iğne çıkarılan bölgeye basınç yapılır ve kolunu bükmeden yüksekte tutması istenir. En az 10 dakika bağışçı koltuğunda bekletilir ve reaksiyon semptomları açısından gözlenir. Donörün kolunda hematom oluşup oluşmadığı kontrol edilir, kanama varsa tekrar basınç uygulanır. Kan torbası hortumu uygun olarak bölümler halinde kapatılır. Bölümler transfüzyon öncesi testler ve kan grubu tayinleri, Rh tayinleri için gereğinde torba içine girmeye gerek bırakmadan kullanmak içindir. Kan ve kan ürünleri kendilerine uygun olan koşullara saklanmalıdır. Trombositler C de özel ajitatör cihazlarında saklanırlar. Plazma derin 18

19 dondurucuya ( - 30/- 40 C de) konulmalıdır. Eritrositler ve tam kan +4 C de özel kan dolablarında saklanırlar. Donöre Ģu uyarılarda bulunulur : 48 saat boyunca aldığı su miktarını arttırması, Donasyondan sonra en az 4 saat sigara içmemesi, O kolla ağır yük kaldırmaması söylenir. Bağıştan sonraki 14 gün içinde herhangi bir rahatsızlığı olursa bildirmesi istenir. Reaksiyon gözlenmeyen donörün gitmesine izin verilir. Kan aldıktan sonra hortum kesilir, çıkan iğne sarı tıbbi atık kutusuna atılır ve kesilmiş hortumdan kan grubuna bakılır, sonucu torbanın üstüne yazılır. Alınmış seroloji/elisa tüpü doktorun istemi doğrultusunda HIV, Hepatit B, Hepatit C ve sifiliz testleri biyokimya laboratuarında çalışılır. Donör ile ilgili testlerinin sonuçları hem hastane otomasyon sisteminde de kayıt altına alınır hem de bağışçı kayıt ve sorgulama formlarıyla birlikte ilgili dosyaya kaldırılarak saklanır. Donörden kan alma işleminin hangi aşamasında olursa olsun kan bağışıyla ilişkili tüm istenmeyen ciddi etki ve olayların tedavi ve sonuçları tam olarak kaydedilmesi gerektiği için bağışçıda gelişen bir reaksiyon olursa bu durumda istenmeyen etki bildirim formu doldurularak kayıt altına alınır ve BKM ve Sağlık Bakanlığı na bildirimi yapılır. Donör Reaksiyonları Hafif Orta Şiddetli Göz kararması Bilinç Kaybı Konvülsiyon Ciltte solukluk, soğukluk Hipotansiyon Terleme Titreme Güçsüzlük Bulantı Kusma Hiperventilasyon Donör Reaksiyonlarının Tedavisi 1. Hafif reaksiyonlarda flebotomiyi sonlandırmaya gerek olmadığından donör kendini iyi hissedince flebotomiye devam edilir. 2. Orta ve şiddetli reaksiyonlarda flebotomi sonlandırılır. 3. Donör reaksiyonlarında donör şok pozisyonuna (donörün ayakları yukarı başı aşağı gelecek şekilde) getirilir. 4. Kan basıncını ölçülür. 5. Mide bulantısı geçince donöre şekerli sıvı içecek verilir. Donörün şikayeti geçmedi ise doktor 19

20 kontrolüne göre gerekli IV sıvı takılır. Diğer Donör Reaksiyonları a) Hematomlar: Cilt altına kan sızması ile oluşur. b) Allerjik cilt reaksiyonları Nadir Rastlanan Donör Reaksiyonları a) Artere girilmesi b) Pseudo anevrizma Torba ve kan setindeki delik ya da iğne çıkarıldıktan sonra iğnenin açık kalması durumunda havanın girdiğini düşündüren durumlarda kontaminasyon olasılığı akla gelmeli ve bu kan transfüzyonda kullanılmamalıdır. Not: Donasyonda alınan kandan volümüne ve donasyon süresine göre hazırlanacak ürünler farklıdır. Ürün ayrımında aşağıdaki parametrelere dikkat edilmesi gerekir ml : Tam kan Donör kan bankasından ayrılmadan kendisine işlem ve sonrası hakkında bilgiler verilir. Kan bankası personeli kan vermenin neden olabileceği yan etkiler ve kardiyopulmoner canlandırma (ilkyardım) konusunda bilgili olmalıdır. 8. BAĞIġÇI KANININ TEST EDĠLMESĠ: BağıĢçıya uygulanacak temel laboratuvar testleri; 1) ABO, Rh D kan grubu 2) HBsAg 3) Anti-HCV 4) Anti-HIV 1/2 5) Sifiliz tarama testi Zorunlu mikrobiyolojik tarama testleri: Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış test kitleri kullanılmalıdır. Mikrobiyolojik tarama testleri, miyar ve kit üreten firma talimatlarına uygun olarak çalışılmalıdır. Tarama testleri 9 Ocak 2007 tarih, sayılı resmi gazetede yayımlanmış olan in vitro (vücut dışında kullanılan) tıbbi tanı cihazları yönetmeliği ne uygun olarak üretilmiş olmalıdır Üretici bu Yönetmeliğe uygun şekilde, yetkili makam tarafından verilmiş eksiksiz bir Kalite Sistem sertifikasına ve bu kapsamda yer alan her miyar için tüm kontrol sonuçlarını içeren bir belgeye sahip olmalıdır. Bağış kanlarının taranmasında kullanılan testler, ilgili antijen ve/veya antikorun gösterilmesi esasına dayanır. Testler, her çalışma için negatif ve pozitif kontrolleri içeren kitler halinde temin edilir. Bu testlerin asgari ve mutlak çalışma koşulu, üretici firma talimatlarına uygun olarak kontrollerin doğru sonuç vermesidir. Bunun yanı sıra bu testlerin, zayıf pozitif bir dış kontrolü de içermeleri önerilmektedir. İlk çalışmada reaktif olarak belirlenen bağışlara ait örnekler, üretici firma talimatında aksi belirtilmedikçe aynı testle yeniden iki kez çalışılmalıdır. Tekrar edilen testlerin herhangi biri reaktif bulunursa bu kan, tekrarlayan reaktif olarak kabul edilmeli; bağışlanan kan transfüzyonda kullanılmamalı ve örnekler HCV ve HIV için doğrulama laboratuarına gönderilmelidir. HBV için tekrarlayan reaktiflik durumunda bağışçı bilgilendirilir. HCV ve HIV için tekrarlayan reaktif örneklerin pozitifliği doğrulandığı takdirde, bağışçı ile görüşülmeli ve bağışçı sonuç bağlantısını 20

21 doğrulamak maksadıyla yeni bir serum örneği alınmalıdır. İdeal doğrulama testleri, tarama testleri kadar duyarlı ve tarama testlerinden çok daha özgül olmalıdır. Yine de bazı tarama testleri, doğrulama testlerinden daha duyarlıdır. Uyumsuz veya doğrulanmamış sonuçlara bağlı sorunlarda kalıcı bir çözüm için aşağıdaki algoritma uygulanmalıdır. Bağışçıya uygulanan mikrobiyolojik tarama testleri herhangi bir süre gözetmeksizin her bağışta tekrarlanır. Mikrobiyolojik Doğrulama Testleri Ġçin Algoritma Tekrarlayan reaktif Tarama testi Kan örneklerini doğrulama laboratuvarına gönder Önceden tekrarlayan reaktif kaydı var mı kontrol et. Bağışçıya ait ürünleri bloke et Doğrulama testsonuçları Pozitif Negatif Belirsiz (indetermine) Bağışçıyla görüşerek kan bağışını reddet.yeni bir örnekle bağışçı ve sonuç bağlantısını doğrula İstenirse bağışçıyı bilgilendir.bağışçıyı aktif hale getir.ancak bağışçı kaydında tekrarlayan reaktif olarak not düş. Bağışçıyla görüşerek kan bağışını reddet.en uzun pencere dönemi sonunda tekrarla. Önceden tekrarlayan reaktif sonucu olan bağışçıda tekrarlayan reaktif sonucu olan bağışçıda,tekrarlayan reaktif tarama testi Doğrulama test sonuçları Kan örneklerini doğrulama laboratuarına gönder Pozitif Negatif Bağışçıya Bağışçıyla ait görüşerek ürünleri bloke kan bağışını et reddet.yeni bir örnekle bağışçı ve sonuç bağlantısını doğrula Bağışçıyı bilgilendir ve kan bağışını reddet. Belirsiz (indetermine) Bağışçıyla görüşerek kan bağışını reddet.konfirmasyon lab. Gerekli görürse en uzun pencere dönemi sonunda tekrarla 21

22 Özel durumlar: HIV doğrulama test sonuçlarının sorumluluğu, Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış referans laboratuvarındadır. Doğrulama laboratuvarına, tarama testi hakkında bilgi verilmeli; doğrulamada tarama testleri kadar duyarlı, farklı bir test kullanılmalıdır.hizmet birimi,sonuçlar için tarama testi pozitif, doğrulama testi pozitif, negatif veya belirsiz şeklinde kayıt tutmalıdır.doğrulama test sonuçları ile bağışçının tarama test sonuçları birlikte gösterilmelidir.doğrulama testi pozitif tespit edilen bağışçı, Kan Hizmet Birimi tarafından yazılı olarak bilgilendirilir. Yönlendirme; kan hizmet biriminin bulunduğu ilin Sağlık Müdürlüğü tarafından belirlenen, konu ile ilgili eğitim almış uzman hekimlerin bulunduğu, bağışçının takip ve tedavisinin yürütülebileceği bir Sağlık Kurumu na yapılır. Kan Hizmet Birimi, doğrulanmış HIV, HBV veya HCV enfeksiyonu olan bir bağışçının(düzenli) pencere döneminde iken bağış yapmış olması durumunda, bu kandan üretilen ve potansiyel olarak enfeksiyöz olan kan bileşenlerini alan hastanın/hastaların belirlenip izlenmesi ve kendilerini tedavi eden doktorun konuyla ilgili bilgilendirilmesi işlemini başlatır. Bu bağışlar, son bir yıllık zaman diliminde yapılmış olan bağışlardır. Enfeksiyon göstergelerine ilişkin tarama testlerindeki tekrarlayan reaktif sonuçlar ile doğrulanmış pozitif sonuçların hemovijilans sisteminin bir parçası olarak Sağlık Bakanlığı na bildirimi yapılmalı ve izlenmelidir. Zorunlu Mikrobiyolojik Tarama Testleri: Anti-HIV Testi Alınan tüm kan ve kan bileşenleri, HIV-1 tip O gibi nadir çeşitleri de içerecek şekilde HIV-1 ve HIV-2 ye yönelik antijen ve/veya antikorları (anti-hiv-1 ve anti- HIV-2) güvenilir biçimde saptayacak, onaylanmış bir testle taranmak zorundadır. HIV enfeksiyonunu doğrulamak için western blot, rekombinan/line immünoblot testleri kullanılır. HBsAg Testi Tüm kan ve kan bileşenleri, Hepatit B yüzey antijenini (HBsAg) en az 0.5 IU/ ml düzeyinde saptayabilecek, onaylanmış bir testle taranmak zorundadır. Anti-HCV Testi Tüm kan ve kan bileşenleri, Hepatit C virus antijeni ve/veya antikorunu (anti-hcv) güvenilir biçimde saptayacak, onaylanmış bir testle taranmak zorundadır. HCV enfeksiyonunu doğrulamak için immünoblot testleri kullanılır. Sifilis Tarama Testi Sifilis taramasında manuel veya otomatize bir sistemde, lesitin bazlı bir antijen içeren kardiyolipin testi veya Treponema pallidum hemaglütinasyon (TPHA) yöntemine dayalı bir test kullanılmalıdır. Bu maksatla, ELISA testi de kullanılabilir. Pozitif sifilis tarama sonuçlarının TPHA, Floresan Treponema Antikor Testi (FTA) veya immünoblot testleri ile doğrulanması gerekir. Bağışçıdan alınan kanlardan; kan grubu, hemolojik (Hemogram), serolojik (VDRL) ve eliza (Anti HIV, HbsAg, Anti HCV) testlerinin çalışılması için uygun numune tüplerine kan alınıp, otomosyan girişi yapılarak ilgili laboratuara gönderilir. Anti HIV, HbsAg, Anti HCV testlerinde mikro eliza yöntemi kullanılmaktadır. Anti HIV, HbsAg, Anti HCV, VDRL testleri biyokimya laboratuarında çalışılmaktadır. Mikrobiyolojik testlerin pozitif çıkması durumunda doğrulama testi çalışılmaktadır. Testleri çalışılan donör otomasyondan takip edilir, bilgisayar ortamında testleri pozitif çıkan kanların sesli olarak ikazı alınanlardan hangi testin pozitif olduğuna bakılır. Pozitif olan donör kanı ilgili ortamlardan alınarak imha edilir. Kan imha defterine kayıt edilerek dosya saklanır. 22

23 Testler negatif çıktıysa kan torbasına yazılır. Gelen hasta kanı ile Cross-Macthing uygunluk testi; jel santrifügasyon yöntemi ile veya o dönemde ihale hangi yöntemde kalmış ise o yönteme göre yapılır. 8.1 ĠMMÜNO - HEMATOLOJĠK TESTLER: Zorunlu testler ABO ve Rh (D) kan gruplaması Transfüzyon amacı ile hazırlanan her ünite kana ABO ve RhD tiplendirmesi yapılmaktadır. ABO ve RhD tiplendirmesi mümkünse iki farklı kişi tarafından, mümkün değilse aynı kişi tarafından iki kez çalışılır. Sonuçlar uyumlu ise kayıt altına alınır. Herhangi bir uygunsuzluk halinde yeni bir örnek ile çalışma tekrar edilir. ABO ve RhD gruplaması manuel olarak jel santrfügasyon yöntemi ile yapılmaktadır. Üretici firmanın talimatları doğrultusunda test çalışılır ve değerlendirilir. Daha önce bakılan gruplama sonuçlarıyla karşılaştırılarak doğrulaması yapılır. Transfüzyondan önce tüm uyumsuzluklar giderilir. Sonuç hastane otomasyon sistemine nöbetçi teknisyen tarafından kaydedilir ve onaylanır Ünitenin üzerinde bulunan etikete ABO ve RhD tiplendirmesine ait bilgi açık olarak yazılır. Reagen ve ekipman üreticilerinin tavsiye ettiği kalite kontrol prosedürleri takip edilmektedir. 8.2 UYGUNLUK TESTLERĠ: Transfüzyon öncesi yapılması gereken uygunluk testleri ; Hastaya ait eski kayıtların gözden geçirilir Alıcı ve vericinin ABO ve RhD gruplaması yapılır. Çapraz karşılaştırma yapılır Kullanılan alıcı ve vericiye ait örnekler transfüzyon merkezi laboratuarına ulaştığı tarihten itibaren 7 gün süre ile +4C de saklanır. Alıcıya ait örnek transfüzyon için planlanan tarihten en fazla 2 gün öncesine ait olabilir. Daha eski örnekler kabul edilmez. Çapraz karşılaştırma testi iki amaca eşlik edecek şekilde gerçekleştirilmelidir. Alıcı ile verici arasında son bir kez daha ABO kan grubu kontrolü yapılmalıdır. Alıcının serumunda vericinin eritrositlerine karşı reaksiyon verebilecek bir antikorun var olup olmadığı araştırmalıdır. Çapraz karşılaştırma jel santrfügasyon yöntemi ile AHG ve enzimli ortamda üretici firmanın talimatları doğrultusunda çalışılır ve değerlendirilir. *** Acil durumlarda uygunluk testleri tamamlanmadan verilmiş kan ünitesi üzerinde bu durum açık olarak belirtilir. 23

24 Mikrobiyolojik tarama testleri pozitif olan donörler Kan BağıĢçısı Mikrobiyolojik Test Pozitifliği Bildirim Formu ile haberdar edilir. 9. BAĞIġÇININ BAĞIġ SONRASI TAKĠBĠ: Kan alma bölgesinde bir süre hafif basınç uygulaması, bir şeyler yemesi, 4 saat süresince bol sıvı alması, aç karnına alkol almaması, 4 saat kadar sigara içmemesi, kan alma noktasından kanama olursa kolunu yukarı kaldırması ve kanama yerine basınç uygulaması, bulantı baygınlık hissi gelirse yere uzanması ya da başını iki dizinin arasına alarak oturması, kendini iyi hissetmediği her türlü durumda kan bankasına geri dönmesi, ağır bir işte çalışmıyor ise yarım saat sonra normal aktivitelerini yapabileceği, 72 saat içinde kan volümünün normal seviyeye geleceği donöre söylenmelidir. Kan alma veya sonrasında gelişen problemler kan bankası kayıtlarına geçirilmelidir. Donöre kan bağışlamasının çok yararlı bir iş olduğu söylenerek tekrar kan bağışlaması için cesaretlendirilmelidir. Donöre 8 hafta sonra tekrar tam kan bağışlayabileceği hatırlatılmalı eğer gönüllü donör olmayı sürdürecek ise kan bankası kayıtlarında belirtilmelidir. Kan bağışı ile ilgili tüm bağışçılara özel önem verilmelidir. Ciddi reaksiyon görüldüğünde mümkün olan en kısa sürede, görevli hekime bildirilmelidir. Personel, istenmeyen ciddi etki ve olayları hemen saptayabilecek ve gerekeni hızla yapabilecek şekilde eğitim almalıdır. Bağışçı, tamamen iyileşene kadar gözlenmelidir; stabil hale gelene kadar kan merkezi, bağışçı ile bağlantıda kalmalıdır. 10. TARAMA TESTĠ POZĠTĠF ÇIKAN BAĞIġÇININ BĠLGĠLENDĠRĠLMESĠ: Mikrobiyolojik tarama testleri pozitif olan donörler Kan BağıĢçısı Mikrobiyolojik Test Pozitifliği Bildirim Formu ile haberdar edilir. *Kan bağışçısı mikrobiyolojik test pozitifliğinin bildiriminde bu formun kullanımı zorunludur. Seropozitif sonuçlar; mutlaka kişinin kendisine gizlilik ilkesi ile doktor tarafından bildirilmelidir. 24

25 KAN BAĞIġCISI MĠKROBĠYOLOJĠK TEST POZĠTĠFLĠĞĠ BĠLDĠRĠM FORMU Sayın. Bağışçılarımızdan sağlanan kanlar, yapılan tarama testleri sonucu enfeksiyon etkenlerinin bulunmadığı tespit edildiğinde, kullanıma sunulmaktadır. Tarama testlerinde pozitiflik saptandığı takdirde ise, söz konusu kan imha edilmekte ve hastaya kullanılmamakta, ilgili bağışçımız bilgilendirilmektedir.. / /. tarihinde bağışladığınız numaralı kandan alınan numune ile yapılan testlerde pozitiflik saptanmıştır. Size, konu ile ilgili ayrıntılı bilgi verebilmemiz için en yakın zamanda Kızıltepe Devlet Hastanesi Kan Merkezi ne müracaat etmenizi rica ederiz. Konu hakkında bilgilendirilecek, gerekli ise test tekrarınız ve/veya doğrulama testleriniz için ileri tetkiklerinizin yapılabileceği sağlık kuruluşlarına yönlendirileceksiniz. Kan bağışına gösterdiğiniz ilgi ve duyarlılık için teşekkür eder, sağlıklı günler dileriz. 11. ÜRÜN ETĠKETLEME, SAKLAMA VE DEPOLAMA: 11.1 Tam Kan: Tanım Transfüzyon için hazırlanan tam kan, uygun bir bağışçıdan, steril ve apirojen antikoagülan ve torba kullanılarak alınan kandır. Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması için kaynak olarak kullanılır. Özellikler Taze alınmış tam kan tüm özelliklerini ancak kısa bir süre koruyabilir. Tam kandaki Faktör VIII, lökosit ve trombositler 24 saatten uzun süre saklandığında hızla bozulacağından hemostaz bozukluklarında tam kan kullanımı uygun değildir. Hazırlama yöntemleri Transfüzyon için hazırlanan tam kan, ek işlem gerektirmeden 450 gr. olarak kullanılır. Etiketleme Etiket, aşağıdaki bilgileri içermelidir; Hazırlayan hizmet biriminin adı ve/veya kodu, İzlenebilirlik kriterlerini karşılayan kod (ısbt), bağışçının sayısal veya alfabetik tanımı ABO ve Rh (D) grubu, Bağış tarihi, Antikoagülan solüsyonun adı, Kan bileşeninin adı, Ek işlem bilgileri: ışınlanmış vs (gerekli ise), 25

26 Son kullanma tarihi, Bileşenin hacmi veya ağırlığı, Saklama sıcaklığı, ABO ve Rh(D) dışındaki kan grubu fenotipleri (isteğe bağlı) Saklama ve Depolama Transfüzyon amacıyla alınan tam kan +2 C ile +6 C aralığında saklanmalıdır. Saklama süresi kullanılan antikoagülan/koruyucu sıvıya bağlıdır. CPD-A1 için saklama süresi 35 gündür. Eritrosit Süspansiyonu: Tanım Tam kandan plazmanın uzaklaştırılması dışında herhangi bir işlem yapılmaksızın hazırlanan bileşendir. Özellikler Bileşenin hematokriti arasındadır. Her bir ünite, işlem sonunda minimum 45 gram hemoglobin içermelidir. Ünite orjinalindeki eritrositlerin tümünü içerir. Özel bir işlem uygulanmadıysa, lökositlerin büyük bir kısmı ve kullanılan santrifügasyon metoduna bağlı olarak değişen miktarda trombosit üründe kalır. Saklama ve Depolama Tam kandaki gibidir. Merkezimizde eritrosit süspansiyonu hazırlanmamaktadır. Eritrosit süspansiyonları Bölge Kan Merkezinden temin edilmektedir. Bölge Kan merkezinden Kan ve Kan Ürünü Temini 1. Transfüzyon merkezi (TM) haftalık kan ihtiyacını kritik sotok seviyesine göre düzenler. 2. TM Günlük sayımını yapar. Eksiğini BKM nin resmi sitesinden taleb eder. 3. BKM den istemler Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri saat: 08:00-09:30 arasında yapılır. 4. Acil istemler 7/24 yapılabir. 5. BKM system üzerinden talebi karşılar. Karşıladığı sayı ve gurubu sisteme aktarır. 6. BKM karşılayamadığı kanlar için TM ne alınabilir yetkisi verir. 7. BKM, TM nin talebini soğuk zincir ile merkezimize ulaştırır. 8. TM gelen kan ve kan ürünlerinin kontrolünü yaptıktan sonra imza karşılığında teslim alır. 9. TM teslim tutanağının bir nüshasını saklar. 10. TM gelen kanları ISBT numaralarına göre tek tek HBYS ne ve kan defterine kayıt eder. 11. TM gelen kanları gurublar ve son kullanma tarihine göre kan saklama dolabına yerleştirir. 12. Cross-match işlemi için; rezerv edilmiş değilse her zaman son kullanma tarihi en yakın olan kan kullanılır. 13. Çocuklarda, talesemi hastalarında ve hekimin istediği özel durumlarda tercihen taze kan kullanılır. 26

27 11.2 Taza DonmuĢ Plazma: Tanım Labil pıhtılaşma faktörlerinin fonksiyonlarının yeterince korunabileceği bir sürede ve uygun bir sıcaklıkta dondurularak, gerek tam kan gerekse aferezle toplanan plazmadan transfüzyon veya fraksinasyon amacıyla hazırlanan bileşendir. Özellikler Bu bileşen stabil koagülasyon faktörleri, albümin ve immunoglobülinleri normal plazma düzeyleri de içerir. Taze donmuş plazma klinik önemi olan beklenmedik antikorları içermemelidir. Saklama ve Depolama Saklama sırasındaki stabilite ortamın saklama sıcaklığına bağlıdır. Optimal saklama sıcaklığı -25ºC veya altıdır. Saklama sıcaklığına göre izin verilen saklama süreleri aşağıdaki gibidir: -40ºC ve altında iki yıl -30ºC / 40 ºC nin arasında 12 ay, -25ºC/30 ºC nin arasında 6 ay, -18ºC ile 25ºC arasında 3 ay. TaĢıma Taşıma sırasında saklama sıcaklığı korunmalıdır. Hemen kullanılmayacaksa torbalar, önerilen sıcaklıkta hemen depolanmalıdır. Erirtildikten sonra +2/+8 de 24 saat depolanabilir. Kullanım Uyarıları Taze donmuş plazma, koagülasyon eksikliğinin olmadığı durumlarda, basitçe volüm açığını kapatmak amacıyla veya immunglobulin kaynağı olarak kullanılmamalıdır. Viral inaktivasyonu yapılmış, uygun bir pıhtılaşma faktör konsantresi var ise taze donmuş plazma kullanılmamalıdır. Taze donmuş plazma, plazma proteinlerine intoleransın olduğu hastalarda kullanılmamalıdır. ABO kan grubu uyumlu plazma kullanılmalıdır. Labil faktörleri korumak amacıyla plazma eritildikten hemen sonra kullanılmalıdır. Tekrar dondurulmamalıdır. Zorunlu durumlarda 2-6 C da da en çok 24 saat bekletilebilir. Kullanımdan önce ürün, uygun koşullarda kontrollü olarak eritilmeli ve torbanın sağlamlığı, herhangi bir defekt veya sızıntı içerip içermemesi yönünden kontrol edilmelidir. Eritme işleminin sonunda çözünmemiş kriyopresipitat gözlenmemelidir. Merkezimizde Taze DonmuĢ Plazma hazırlanmamaktadır. Taze DonmuĢ Plazma Bölge Kan Merkezinden temin edilmektedir 11.3 Trombosit Süspansiyonu (Tam Kandan): Tanım 27

28 Taze tam kandan hazırlanan, tam kanın trombosit içeriğini yüksek oranda ve etkin formda içeren bileşendir. Özellikler Hazırlama yöntemine bağlı olarak bir ünitedeki trombosit içeriği süspansiyonda ml arasında değişecektir. Ek bir işlem yapılmadığı sürece benzer şekilde bir ünitedeki lökosit içeriği x10 9, eritrositler ise 0,2-1x10 9 arasında olacaktır. Saklama ve Depolama Trombositler canlılıklarını ve hemostatik aktivitelerini optimal olarak garantileyen koşullar altında saklanmalıdır. Trombositler, plazma veya bir plazma+besleyici solüsyon kombinasyonu içinde saklanabilir. Trombosit saklanması için kullanılan plastik torbalar, trombositlere gereken oksijeni sağlayabilecek gaz geçirgenliğine sahip olmalıdır. Gerekli oksijen miktarı üründeki trombosit sayısına bağlıdır. Genellikle en uygun saklama; trombosit yoğunluğu 1,5x10 9 /ml den az olduğunda ve ürünün ph sı kullanılan saklama periyodu sırasında sürekli olarak 6,4 ün üzerinde olduğunda mümkündür. Saklama sırasında trombositlerin ajitasyonu yeterli oksijen geçişini garanti edecek kadar etkin fakat olabildiğince yumuşak olmalıdır. Saklama sıcaklığı +20 C ile +24 C arasında olmalıdır. Hazırlanan trombositler için maksimum saklama süresi 5 gündür, ancak bakteriyel kontaminasyonun saptanması veya azaltılmasına yönelik ek bir yöntemin kullanılması durumunda 7 gün saklanabilir. Merkezimizde Trombosit süspansiyonu hazırlanmamaktadır. Trombosit süspansiyonu kızılay kan merkezinden temin edilmektedir. 12.KAN VE KAN ÜRÜNLERĠNĠN ĠSTEMLERĠ: 12.1 Kliniklerden Ġstem: Hastanın kan ihtiyacının klinik gerekliliği ve zamanı değerlendirilir. Hasta ve/veya yakınları planlanan kan transfüzyonu hakkında bilgilendirilir ve bilgilendirmenin yapıldığına dair kayıtlar hasta dosyasına işlenir. Hastaya transfüzyon yapılmasını gerektiren endikasyonlar hasta dosyasına kayıt edilir. Gerekecek kan miktarı ve kan ürünü belirlenir. Hastane otomasyon sisteminden taleb yapılır. Kan istem formu kurallara uygun ve tam olarak doldurulur. Kan bankasının hasta için en uygun kan ürününü seçebilmesi için transfüzyon yapma nedeni yazılı olarak belirtilir. Acil kan temini gerektiğinde, kan bankası ile telefon yoluyla hemen irtibata geçilir. Uygunluk testleri için hastadan kan örneği alınır ve hasta kimlik bilgilerini 28

29 içerecek şekilde etiketlenir. Kan istek formu ve kan örneği kan bankasına gönderilir. Kan bankası laboratuvarında transfüzyon öncesi uygunluk testleri yapılarak hasta için en uygun kan seçilir. Uygun olan kanlar Kan İstem Formuna kayıt edilir. Servis kan ve kan ürünlerinin hazır olduğundan haberdar edilir. Kan ürünlerinin ilgili hastaya ulaşması servise ait personel tarafından sağlanır. Taze Donmuş Plazma hazırlanma süresi dk olduğundan istemi durumunda bu sure hesaplanıp dk önceden istemi yapılmalıdır. Işınlanmış Eritrosit Süspansiyonları Diyarbakır BKM den temin edilmekte olup istem üzerine geldiğinden merkezimizin istem günü olan Pazartesi, Carşamba ve Cuma günleri sabah 08:00-10:00 arasında servis tarafından istemi yapılmalıdır. Kan ve Kan ürününün Diyarbakırdan geliş saati 14:00-17:00 dır. Acil durumlar için 7/24 istem yapılabilir. Trombosit Süspansiyonlarının istemi genelde Acil olduğundan Acil formu ile istemi yapılır. Trombosit Süspansiyonları Diyarbakır BKM den temin edildiğinden sure bir aracın Diyarbakırdan merkezimize en kısa zamanda gelebileceği sure olarak belirlenmiştir. BKM den gelen trombositler ajitatöre alınarak depolanır Acil Durumlarda Ġstem: Acil olarak kan temin etmek için acil kan istem formu kullanılır. Bu formun kullanılması durumun aciliyetini gösteren ilk uyarıdır. Bu nedenle formun eksiksiz doldurulması çok önemlidir. Acil formda hastanın adı soyadı, hangi kan ürününden kaç tane istendiği mutlaka belirtilmeli ve form istemi yapan hekim tarafından imzalanıp kaşelenmedir. Acil transfüzyona karar veren doktor veya ekibinden birisi hemen kan bankası ile temas kurarak durumu bildirmelidir. Üç farklı bölümde yapılır Eritrosit Süspansiyonu Hemen : o (-) negatif Çok Acil (15 dk): kan gurubu biliniyor. Cross çalıģmadan. Acil croos çalışılarak. Gurup spesifik kan Acil (30 dk ): kan gurubu bilinmiyor. Cross çalıģmadan. Acil croos çalışılarak. Gurup spesifik kan Acil transfüzyon, transfüzyon öncesi yapılan standart testler yapılmadan kanın transfüzyon için verilmesidir. Acil transfüzyon kanın gecikmesi durumunda hastanın yaşamının tehlikeye gireceği durumlarda yapılır. Mutlak gereklilik yoksa acil istem yapılmamalıdır. Acil (45 dk): kan gurubu biliniyor. Cross çalışılarak. Öncelikli (75dk): kan gurubu bilinmiyor. Cross çalışılarak Tam Kan Çok Acil: kan gurubu uygunluğu ile transfüzyonu kabul ediyorum. Çok Acil: cross match testi çalıģılmadan transfüzyonu kabul ediyorum. Çok Acil: HBsAg, Anti HCV, Anti HIV, VDRL testleri tamamlanmadan transfüzyonu 29

30 Kabul ediyorum. Acil transfüzyon transfüzyon öncesi yapılan standart testler yapılmadan kanın transfüzyon için verilmesidir. Acil transfüzyon kanın gecikmesi durumunda hastanın yaşamının tehlikeye gireceği durumlarda yapılır. Mutlak gereklilik yoksa acil istem yapılmamalıdır. Acil: Cross mathc testinin çalışılmasını istiyorum. Acil: HBsAg, Anti HCV, Anti HIV, VDRL testlerinin çalışılmasını istiyorum Diğer gurubu plazma istiyorum. gurubu trombosit istiyorum. AB gurubu plazmayı kabul ediyorum. Farklı gurubtan trombosit verilmesini kabul ediyorum. Mutlak gereklilik yoksa acil istem yapılmamalıdır Hastanın Kan Grubu Belli Değilse Yapılacak ĠĢlem: Acil Kan ve Kan BileĢenleri Ġstem Formu ilgili hekim tarafından imzalanır. Kan merkezine gönderilir. Hayati tehlike durumlarında kan merkezinde bulunan O Rh(-) eritrosit süspansiyonu ve/veya AB grubu taze donmuş plazma verilir Hastanın Kan Grubu Belli Olarak Yapılacak ĠĢlem: Acil Kan ve Kan BileĢenleri Ġstem Formu ilgili hekim tarafından imzalanır. Kan merkezine gönderilir. Hayati tehlike durumlarında hasta ile aynı ABO ve Rh (D) grubu eritrosit süspansiyonu seçilir. Acil duruma göre doktorun onayıyla cross çalışılmadan veya zaman varsa cross çalışılarak. Aynı Eritrosit Süspansiyonu bulunamıyorsa, plazması uzaklaştırılmış O grubu eritrosit tercih edilerek verilir. Hasta için ACĠL Taleb edilen kan stoklarda yoksa veya yeterli değilse: 1. BKM aranır. Hasta için servisten istenilen kan talebi BKM den istenir. 2. BKM de istenilen kan varsa sistem üzerinden acil istem yapılır. 3. BKM de de istenilen kan yoksa kan alma yetkisi alınır ve uygun donör bulmaya çalışılır. Aynı zamanda çevre hastahaneler aranarak acil kan talebi yapılır. 4. Kan, donör veya çevre hastanelerden temin edilmeye çalışılır. 5. Hastanın durumu acil ve kan bulunamıyorsa hekimin isteği ile O Rh (-) verilebir. Tam kan ve eritrosit süspansiyonlarında ABO ve Rh uygunluğu yanı sıra hasta ve bağışçı arasında çapraz karşılaştırma aranmalıdır. TDP de ABO uyumu yeterlidir. RH uyumu aranmaz. Trombosit süspansiyonlarında ABO-Rh uyumu gereklidir. 30

31 Trombosit içinde eritrosit miktarı 5 ml altında ise çapraz karşılaştırma yapılmasına gerek yoktur. Tam kan sadece acil durumlarda hazırlanır. 13 YAPILAN ĠġLEMLERE DAĠR KAYITLARIN TUTULMASI: Kan hizmet birimlerinde tutulan kayıtlar 2 kategoriye ayrılır: A. Kalite Kontrol Kayıtları: a. Acil olarak düzeltme gerektiren kayıtlar b. İstatistiksel olarak izlenmesi gereken sonuç kayıtları B. Yönetim ve Organizasyon Maksatlı Kayıtlar: Kalite kontrol kayıtları dışında kalan ve hizmet birimlerinde kalite kontrolle ilgili olmayan kayıtlardır. Belirtilen sürelerde saklanır (Bknz.: Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği). Bunlar: a. Rutin çalışma kayıtları: 30 yıl Mikrobiyolojik tarama testi kayıtları: 30 yıl Giren ve çıkan kan kayıtları: 30 yıl İmha kan kayıtları: 30 yıl b. Bağışçıların kan grubu kayıtları: 30 yıl c. Hastaların kan grubu kayıtları: 30 yıl d. Çapraz karşılaştırma kayıtları (C/T oranlar ): 15 yıl e. Çıkış yapılan kan ve kan bileşenleri istatistikleri: 15 yıl f. Geri çağrılan kan-kan bileşenleri istatistikleri: 15 yıl Her iki tür kayıtların nelerden oluşacağı kanunda belirtilen hizmet birimlerinde yapılan uygulamalar kapsamında değerlendirilir. Kayıtların Genel Özellikleri: Bütün kayıtların yönetmelik hükümlerinde belirlenen süreler kadar saklanması zorunludur. Kayıtların içerdiği verilerin güvenliği hususunda Sağlık Bakanlığının Veri Güvenliği ne ait ilgili mevzuatında belirlenen hükümler çerçevesinde gerekli önlemler alınır. (Bkz Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği 6. Madde 8. Fıkra) Kayıt sistemi kan bağışçısından alıcıya kadar bütün süreçleri kesintisiz olarak kapsamalıdır (hazırlanan her kan ve kan bileşeninin izlenebilirliği ilkesi esastır). Kalite kontrol kayıtları, işlemi veya testleri yapan kişi veya kişilerin kimliğini içermelidir. Yapılan her düzeltici faaliyet kaydedilmeli, kayıtlarda düzeltme yapma ihtiyacı ortaya çıktığında orijinal kayıt silinmemeli, okunaklı biçimde korunmalıdır. Laboratuvar test sonuçları gibi önemli verilerin elle girişi yetkili ikinci bir kişinin bağımsız onayını gerektirir. Kalite kontrol kayıtları bir üst denetleyici tarafından imzalanmalıdır. Bazı kayıtlar önemine binaen geriye dönük hızlı tespiti sağlayacak şekilde itina ile tutulmalıdır. Bunlar: Her hastanın transfüzyon öyküsü (transfüzyon endikasyonu, kullanılan kan bileşeninin kaydı dahil) Bağışçı kimliği Her bağışçının kan bağış geçmişi Bağışçıdan elde edilen tüm bileşenlerin son hali (Alıcıların kimliği dahil) Acil Olarak Düzeltme Gerektiren Kalite Kontrol Kayıtları: Kalite kontrola ait süreçlerde hemen veya acil olarak düzeltilmesi gerekli olan kayıtlardır. Bunlar kanın toplanması, kan bileşenlerinin hazırlanması, mikrobiyolojik tarama testlerinin yapılması, kan grubu serolojisine ait laboratuvar tetkikleri aşamalarında kalite kontrol uygulamaları sırasında ortaya çıkan ve acil olarak düzeltme gerektiren kayıtlardır. Bu kayıtların tutulmasında farklı bir prosedür uygulanmalıdır. İstatistiksel Olarak İzlenmesi Gereken Sonuç Kayıtları: Bu kayıtlar aylık, 3 aylık ve 12 aylık dönemler halinde tutulmalıdır: Kan bağışçılarının reddi/iptali (sayı, neden) Bağışçı reaksiyonları (sayı, cinsiyet, yaşı, reaksiyon türü) Yarıda kalan bağışlar (sayı, türü) Mikrobiyolojik tarama testlerindeki pozitiflikler (sayı, türü, nedenleri) İmha edilen kan ve kan bileşenleri (sayı, türü, nedenleri) Son kullanma tarihi geçen kan ve kan bileşenleri (her biri için son kullanma tarihi geçenlerin 31

32 kullanılabilir olanlara oranı) Transfüzyon komplikasyonları (transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar dahil) (sayı, türü) Şikayetler (sayı, kaynak, tür) Kayıt hataları (sayı, tür) Bağışçıya ait şahit numune bir yıl saklanır. BKM den gelen eritrosit süspansiyonları segmenti ve hastanın primer tüpü 7 gün saklanır. Cross match çalışma diyagramı fotokopisi Kan İstem Formuna iliştirilerek saklanır. 14 ÜRÜNLERĠN ĠLGĠLĠ BĠRĠME TRANSFERĠ: Kan ve kan bileşenleri transfüzyona kadar kan merkezinde saklanır. Servis tarafından yetkilendirilmiş personel kan merkezinden istenilen kan veya kan ürününü servise transferini sağlar. Kan merkezinden kan veya kan ürününü teslim aldığına dair isim ve imzasını kan istem formuna yazar ve imzalar. Yetkilendirilmiş personel tarafından yapılan nakil sırasında, Eritrosit süspansiyonları ve Tam kan 2 8 ºC de korunmalıdır. Eritrosit ünitelerinin ısısı 1ºC nin altına inmemeli ve 10 ºC nin üzerinde olmamalıdır. Bu nedenle de kan merkezi dolabından çıktıktan sonra kullanılmayan kan 30 dakika içinde kan merkezine geri dönmüş olmalıdır. Bu saatten sonra gelen kanlar kan merkezinde imha edilir. Trombositler, ºC de ve trombosit ajitatöründe korunur. Servise gönderilen trombosit süspansiyonları da 30 dakika içinde takılmayacaksa imha için kan merkezine gönderilmelidir. TDP, 37 ºc su banyosunda poşet veya kılıf içerisinde eritilerek kullanılır. Labil faktörler için plazma eritildiğinde hemen kullanılmalı, buzdolabında saklanmamalıdır. Eritildikten sonra buzdolabı rafında (2-6 ºC) 24 saat stabildir. Eritildikten sonra buzdolabında 24 saat beklediği halde takılmayan TDP imha olunur. Ancak asla tekrar dondurulmamalıdır. 15 ĠADE EDĠLEN ÜRÜNLERĠN ĠADE KABUL ġartlari VE ĠMHA EDĠLMESĠNE KARAR VERĠLEN ÜRÜNLERĠN ĠMHA USUL VE ESASLARI: 15.4 BağıĢçı Kanlarının Ġmhası: Donörden alınma esnasında kan veren bağışçının Kan alım süresi 12 dakikayı geçmiş ise ve Kan alma esnasında donör reaksiyon geçirmiş veya kan vermeye devam etmek istemiyorsa bu durumlarda kan alımına devam edilemez, direkt imha edilir. Bu kişilere başka işlem (test çalışmaları) yapılmamaktadır. Donörden kan alındıktan sonra alınan kan tam kan olarak depolanır. İmmünohemolitik testler çalışılır. ABO ve Rh (D) tiplendirmesi yapılır. Tam Kan testleri çıkmamış halde saklanır. Ve bu esnada mikrobiyolojik tarama testleri çalışılır. Mikrobiyolojik tarama testlerinde, test sonucu (+) pozitif olan tam kan otomasyon 32

33 sisteminden imha edilir. İmhası yapılan kan ve kan ürünleri tıbbi atık torbalarına atılır. İmha edilen bu kan ve kan ürünlerinin kan bağışçıları Kan BağıĢçısı Mikrobiyolojik Test Pozitifliği Bildirim Formu ile haberdar edilir. Miadı dolan kan ve kan ürünleri otomasyon sisteminden imha edilir. İlgili dolaptan alınarak tıbbi atık torbalarına atılır. Torbası patlayan, hemoliz olan ve pıhtılı kanlar, yapılan inceleme sonucunda otomasyon sisteminden imha edilir. İmhası yapılan kan ve kan ürünleri tıbbi atık torbalarına atılır Kliniklerden Gelen Kanların Ġmhası: Transfüzyon başladıktan sonra reaksiyon görülürse veya herhangi bir nedenle transfüzyon kesilirse, kan torbası ile hastanın diğer kolundan alınan numune kan örneği ve Kan Transfüzyonu Ġzlem Formu nun bir nüshası ile birlikte Kan Merkezine iade edilir. Kan Merkezine gönderilen numune ve torbadan gerekli testler çalışılır. Uygun olmayan kriterler incelenir, sonuca göre imha edilip edilmeyeceğine karar verilir. İmha edilmesi gerekirse Kan Merkezinde gerekçe yazılarak imha edilir. Uygunsuzluk tespit edilmezse klinik haberdar edilir, kullanılıp kullanılmayacağına klinik hekiminin kararı beklenir. Setin takılmasından itibaren 3 saat içinde bu işlemin yapılması gerekir. Farklı nedenlerden dolayı Kan Merkezinden alındığı halde takılmayan Kan ve Kan Ürünlerinin imhası her ürüne göre değişmektedir. İmhası yapılan kan ve kan ürünleri tıbbi atık torbalarına atılır Tam Kan ve Eritrosit Süspansiyonları: Kan Merkezinden çıktıktan sonra 30 dk. içinde Kan Merkezine gönderilirse imha edilmez. 30 dk. dan fazla dışarıda beklerse Kan Merkezinde imha edilir. Set takılıp belirli bir süre geçen kanlar kullanılmayacaksa, yine Kan merkezinde imha edilir. Transfüzyon başlayıp daha sonra reaksiyon oluşan hastalarda, hasta kan numunesi ile torba numunesinin tahlilleri yapılmak üzere Kan Merkezine gönderilir. Uygunsuzluk varsa imha edilir. Uygunsuzluk yoksa ilgili klinik karar verir. Imha edilecek kan ve kan ürünlerine 20ml sodyum hipoklorit solüsyonu enjekte edilerek tıbbi atık çöp torbasına atılır. Tıbbi atık çöp torbalarının imhası belediyelere aittir Taze DonmuĢ Plazmalar: Kan Merkezinde eritildikten sonra kliniğe gönderilir, hemen takılır. Takılmaz ise izlem formu üzerinde çıkış saati yazılı olduğundan, bu saatten itibaren 24 saat içinde kan 33

34 merkezinde saklanmak kaydıyla kullanılabilir. 24 saati aşarsa imha edilir. Kesinlikle tekrar dondurulmaz Aferez Trombosit veya Trombosit Süspansiyonları: Kan Merkezindeki ajitatör cihazından çıktıktan sonra hemen kullanılmalıdır. 15 dk. içinde Kan Merkezine gönderilirse ajitatör cihazında miadı dolana kadar saklanır. 15 dk. dan fazla klinikte kullanılmadan bekleyen trombositler Kan Merkezinde imha edilir. Bölge Kan Merkezinden gelen kan ve kan ürünlerinde hemoliz, pıhtı ya da kan torbasında yırtık varsa iade formu ve tutanakla iade edilir. 16 TRANFÜZYON MERKEZĠNDE ÇALIġILAN TESTLER ve ÇALIġMA PROSEDÜRÜ: 16.1 CROSS MATHC TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ: 1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI INVITROLISS ile %0,8'lik hasta eritrosit süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" + 20 µl tam kan ya da 10 µl sediment) INVITROLISS ile %0,8'lik donör eritrosit süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" + 20 µl tam kan ya da 10 µl sediment) 2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI mikrotüplere hasta eritrosit süspansiyonu 25 µl pipetlenir mikrotüplere donör eritrosit süspansiyonu 25 µl pipetlenir mikrotüplere hastanın plazma veya serumundan 50 µl pipetlenir. 4 mikrotüpe 25 µl enzim pipetlenir. 3. INVITROTHERM DE 37 o C 'DE 15 DAKĠKA ĠNKÜBE EDĠLĠR 34

35 4. INVITROCENT DE 10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR. 5. DEĞERLENDĠRME 4-5 mikrotüpte pozitiflik görülüyorsa, cross match uygun değildir. NOT : Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde test edilmelidir AB0 REVERSE KAN GURUBU ÇALIġMA PROSEDÜRÜ: 1. TEST HÜCRELERĠNĠN KULLANIMA HAZIRLANMASI INVITROCELL A1+B test hücreleri, oda ısısına getirildikten sonra, resüspanse edilir. 2. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" + 20 µl tam kan ya da 10 µl sediment) 3. NUMUNENĠN DAĞITILMASI Ġlk dört mikrotüpe 25 µl %0,8'lik eritrosit süspansiyonu pipetlenir. INVITROCELL A1 test hücresinden 5. mikrotüpe 50 µl pipetlenir. INVITROCELL B test hücresinden 6. mikrotüpe 50 µl pipetlenir. 5. ve 6. mikrotüplere 50 µl serum pipetlenir. 35

36 4. INVITROCENT DE 10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR. 5. DEĞERLENDĠRME NOT : Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde test edilmelidir BEBEK KAN GURUBU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ: 1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" + 20 µl tam kan ya da 10 µl sediment) 2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI Mikrotüplerin hepsine 25 µl %0,8'lik eritrosit süspansiyonu pipetlenir. 36

37 3. INVITROCENT DE 10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR. 4. DEĞERLENDĠRME NOT : 1. Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın. 2. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde test edilmelidir İNDİREKT COOMBS TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ: 1. TEST HÜCRELERĠNĠN KULLANIMA HAZIRLANMASI INVITROCELL P1-P2-P3 test hücreleri, oda ısısına getirildikten sonra, resüspanse edilir. 2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI mikrotüplere INVITROCELL P1- P2-P3 50 µl pipetlenir mikrotüplere hastanın plazma veya serumundan 25 µl pipetlenir. Üçlü hücre ile 1 kart 2 hasta içindir. 37

38 3. INVITROTHERM DE 37 o C 'DE 15 DAKĠKA ĠNKÜBE EDĠLĠR 4. INVITROCENT DE 10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR. 5. DEĞERLENDĠRME NOT : Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde test edilmelidir DİREKT COOMBS TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ: 1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" + 20 µl tam kan ya da 10 µl sediment) 38

39 2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI Mikrotüplerin ilk üç veya son üçüne 25 µl %0,8'lik eritrosit süspansiyonu pipetlenir. Bir kart 2 hasta içindir. Bir hasta için sadece ilk üç veya son üç mikrotüp kullanılır. 3. INVITROCENT DE 10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR. 4. DEĞERLENDĠRME NOT : Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde test edilmelidir GİZLİ D TESTİ ÇALIŞMA ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ: 39

40 1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" + 20µL tam kan ya da 10 µl sediment) 2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI Mikrotüplerin birine ANTĠ- D (IgM+IgG) 50 µl pipetlenir. Mikrotüplerin birine 25 µl %0,8'lik eritrosit süspansiyonu pipetlenir. Bir kart 6 hasta içindir. 3. INVITROTHERM DE 37 o C 'DE 15 DAKĠKA ĠNKÜBE EDĠLĠR 4. INVITROCENT DE 10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR 5. DEĞERLENDĠRME NOT : Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde test edilmelidir. 40