HIZLI TÜKETİM ÜRÜNLERİNDE SOSYAL MEDYA KULLANIMI İLE MARKA KONUMLANDIRILMASI

Transkript

1 SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME YÜKSEK LİSANS PROĞRAMI (TEZSİZ) BİTİRME PROJESİ Danışman: Doç. Dr. ASLIHAN NASIR HIZLI TÜKETİM ÜRÜNLERİNDE SOSYAL MEDYA KULLANIMI İLE MARKA KONUMLANDIRILMASI MUSTAFA ÇELİK AĞUSTOS 2013

2 ÖZET Hızlı tüketim ürünleri gün geçtikçe artmaktadır. Geçmiş yıllarda her alanda çok az sayıda oyuncu vardı. Günümüzde üretim teknolojisinin artması, eğitimli çalışan bulma kolaylığı, üretim bilgisine kolayca ulaşabilme ve finans kaynaklarının artmasından dolayı; birçok girişimci hızlı tüketim ürünlerinde üretim faaliyetlerine başlamıştır. Pazardaki ürünlerin sayı olarak artması çok güçlü bir rekabet ortamı getirmiştir. Şirketlerin karlı ve sürdürülebilir bir şekilde faaliyetlerini gerçekleştirebilmeleri için tek şansları markalı ürünlere sahip olmaktır. Tüketicilere ulaşabilmek için markalar; televizyon, gazete, dergi, billboard ve satış alanı uygulamaları dışında sosyal medyayı kullanma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Burada, tüketici alışkanlıklarını iyi bir şekilde analiz etmek, hedef kitleyi tespit etmek ve 360 derece iletişimle bulunmak son derece önemlidir. Çünkü tüm markalar çok yönlü bir rekabet ortamındadır. Yalnızca, birkaç alanda yapılan tüketici iletişimleri yeterli olmayacaktır. Sosyal medya özgür ve maliyeti olmayan bir alan, dolayısıyla bu ortamın içerisinde hiçbir strateji, amaç, hedef barındırmadan yer almak yerine iletişim amaçlarına uygun olup olmadığına bakılarak yer almak, tüketici ile ilişkiler uygulamalarının arzu edilen başarıyı yakalaması açısından önemlidir. Hızlı tüketim ürünlerinde sosyal medyayı kullanarak markalarımızı konumlandırmak için, sosyal medya kullanım alışkanlıklarını anket yöntemi ile analiz edildi. Yapılan ankette değişik eğitim seviyesi, cinsiyet ve yaş aralığında toplam 134 kişiye ulaşıldı. Araştırmada, tüketicilerin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, tüketicilerin demografik özelliklerine bağlı olarak sosyal medya kullanımları incelendi. Anket yöntemi ile elde edilen bulgular, SPSS analizleri ile incelenerek katılımcıların demografik özelliklerine bağlı değişkenlerin ilişkileri incelendi. SPSS, özellikle sosyal bilimlerde, pazar araştırmalarında, sağlık araştırmalarında başta anket şirketleri, hükümetler ve eğitim kurumları olmak üzere pek çok kurum tarafından kullanılan bir istatistik yazılımıdır. Anket verilerinin analizinde; tanımlayıcı analiz, ki-kare bağımsızlık testi ve korelasyon analiz yöntemleri kullanıldı. Elde edilen bulgular sonuç ve öneriler kısmında paylaşıldı. Sonuç olarak, sosyal medya kullanımı oranı gün geçtikçe hızla artmaktadır. Markalarımızın gelecekte de güçlü bir şekilde var olabilmesi için yalnızca tek taraflı iletişim mecraları; televizyon, gazete, dergi ve billboard uygulamaları yeterli gelmemektedir. Şirketler sürdürülebilir karlılıklarını devam ettirmek için güçlü markalara sahip olmak zorundadır. Güçlü markalar için 360 derece iletişim içinde olmalıyız ve çift taraflı iletişim mecrası sosyal medyayı kullanmalıyız. Etkili bir iletişim için hedef kitlelerimizi belirlemeli ve hedef kitlemize nasıl ve hangi uygulamalarla ulaşacağımızı bilmeliyiz. I

3 İÇİNDEKİLER ÖZET İÇİNDEKİLER TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Numarası I II III 1.GİRİŞ 1 2.SOSYAL MEDYA Sosyal Medyanın Geleneksel Medyadan Farkları Sosyal Medya Araçları Wikiler Bloglar Facebook Twitter Linkedin Sosyal Medya İletişimi 8 3. MARKA YÖNETİMİ Marka Tanımı Markalaşmanın Önemi Marka Unsurlarının Belirlenmesi Marka Konumlandırma ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Araştırmanın Amacı ve Kapsamı Veri Toplama Yöntemi Verilerin Analizi Araştırma Bulguları Tanımlayıcı Analiz Ki-Kare Bağımsızlık Testi Ki-Kare Analizleri Korelasyon Testi 49 5.SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuçlar Öneriler 55 6.KAYNAKÇA 56 7.EKLER 57 II

4 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Numarası Tablo 1 İnternetin kullanım araçları 15 Tablo 2 Sosyal medya denildiğinde aklınıza ilk olarak ne geliyor? 15 Tablo 3 Sosyal medya araçlarının hangilerinde hesabınız bulunmaktadır? 16 Tablo 4 Sosyal medyayı en çok hangi amaçla kullanıyorsunuz? 16 Tablo 5 Aşağıdaki sosyal medya araçlarında takip ettiğiniz bir marka var mı? 16 Tablo 6 Bu markayı / markaları takip etme sebebiniz nedir? 17 Tablo 7 Aşağıda yer alan ifadelere ne derece ne derece katılıp katılmadığınızı belirtiniz. 17 Tablo 8 Bir marka ile ilgili bilgi almak, istek ve şikâyetlerinizi dile getirmek için aşağıdaki kanallardan hangilerini kullanırsınız? 18 Tablo 9 Araştırma yapmak ve Yaş 19 Tablo 10 göndermek ve yaş 20 Tablo 11 Resmi hizmetler ve Yaş 21 Tablo 12 Sosyal medyayı takip etmek ve Yaş, 22 Tablo 13 Gündemi takip etmek ve Yaş 23 Tablo 14 Eğlence ( Video izlemek, oyun oynamak ) ve Yaş 24 Tablo 15 Alışveriş yapmak ve Yaş 25 Tablo 16 Bankacılık hizmetleri ve Yaş 26 Tablo 17 Araştırma yapmak ve Cinsiyet 27 Tablo 18 göndermek ve Cinsiyet 28 Tablo 19 Resmi hizmetler ( e- devlet) ve Cinsiyet 29 Tablo 20 Sosyal medyayı takip etmek ve Cinsiyet 30 Tablo 21 Gündemi takip etmek ve Cinsiyet 31 Tablo 22 Eğlence ( video izlemek, oyun oynamak ) ve Cinsiyet 32 Tablo 23 Alışveriş yapmak ve Cinsiyet 33 Tablo 24 Bankacılık hizmetleri ve Cinsiyet 34 Tablo 25 Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkiler ve Yaş 35 Tablo 26 İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlar ve Yaş 36 Tablo 27 Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenirim ve Yaş 37 Tablo 28 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunu düşünüyorum ve Yaş 38 III

5 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Numarası Tablo 29 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha yenilikçi olduğunu düşünüyorum ve Yaş 39 Tablo 30 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünüyorum ve Yaş 40 Tablo 31 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha interaktif olduğunu düşünüyorum ve Yaş 41 Tablo 32 Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkiler ve Cinsiyet 42 Tablo 33 İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlar ve Cinsiyet 43 Tablo 34 Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenirim ve Cinsiyet 44 Tablo 35 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet 45 Tablo 36 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha yenilikçi olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet, 46 Tablo 37 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet 47 Tablo 38 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha interaktif olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet 48 Tablo 39 İnternet kullanım amaçlarının yaş ve cinsiyet ile korelasyonu 50 Tablo 40 İnternetin kullanım amaçların yaş ve cinsiyet ile ilgili hipotezleri 53 Tablo 41 Markaların sosyal medya bulunma etkilerinin yaş ve cinsiyet ile ilgili hipotezleri 54 IV

6 1.GİRİŞ 1960 lı yılların başında ilk fikirleri ortaya atılan internetin temelleri ABD Savunma Bakanlığı na bağlı Savunma İleri Düzey Araştırma Projeleri Kurumu na (Defense Advanced Research Project Agency-Darpa) dayanır yılında sadece dört ayrı üniversitedeki ana bilgisayarı birbirine bağlayan Arpanet in hayata geçirilmesinden, 1991 yılında günümüzde kullandığımız www (World wide web) protokolünün İsviçre de CERN Enstitüsü nde bulunmasına kadar daha çok teknik gelişmelere odaklanan internet tarihi, 1993 yılından itibaren grafiğe dayalı tarayıcıların ortaya çıkmasıyla hızla penetrasyonunu artırmaya başladı yılında ise servis sağlayıcı olarak çok sayıda ticari oyuncunun pazara katılmasıyla birlikte hayatımızda internet çağı başlamış oldu. (Kahraman, Murat. Sosyal Medya , 2013) Gelişen internet teknolojileri sayesinde kullanıcıların daha önce okuma ve alışveriş yapmakla sınırlı olan web üzerindeki etkinliği maksimuma çıktı. Teknik bilgiye gerek duymaksızın içerik oluşturmaları ve bunları paylaşmaları mümkün oldu. Bu interaktifliğe ve iletişime dayalı, bilginin hızlı ve özgürce paylaşımını mümkün kılan yeni web konseptine Web 2.0 adını ise 2004 yılında O Reilly Media nın kurucusu Tim O Reilly koydu. Sosyal ağlar, içerik paylaşım siteleri, bloglar gibi iletişim ve paylaşımı hayatımızda eskisine göre çok daha kolay ve çok daha hızlı hale getiren servisleriyle web 2.0, interneti sadece teknoloji ve tasarımsal olarak değil, yeni ekonomisi, ekonomik özgürlükçü paylaşımı ile siyasal olarakta etkiledi. Her Medyanın olduğu gibi sosyal medyanın da varolabilmesi için bir mecraya ihtiyacı var. Bu mecraları genel olarak sosyal medya araçları olarak adlandırabiliriz. Farklı teknolojiler ve farklı yöntemlerin kullandığı tüm bu araçların belki de tek ortak noktaları hepsinin kullanıcılarına üst düzeyde paylaşım hizmeti sunması. Bu araçları detaya girmeden, basitçe, wikiler, sosyal ağlar, lokasyon bazlı servisler, sözlükler, bloglar, içerik paylaşım siteleri olarak sıralayabiliriz. Comscore 2010 ilk çeyreğinde yayınladığı Data Passport adlı raporda 2010 yılı 15 yaş üstü global internet kullanıcıları kıtalara göre incelemiş, en fazla internet kullanıcılarının bulunduğu kıta Asya olarak belirlenmiştir. Çin ise tek başına global internet kullanıcılarının %19 una sahip ülke konumundadır. Şekil.1 Dünya genelinde internet kullanıcılarının dağılımı Asya Avrupa Kuzey Amerika Latin Amerika Orta Doğu Afrika 8% 7% 16% 41% 28% 1

7 İnternational Telecommunication Union The World in 2010 adlı raporundaki 2010 verilerine göre, dünyadaki internet kullanıcılarının sayısı yılları arasında iki katına ulaşarak toplamda 2 milyarı geçmesi beklenmektedir.(itu, 2010, s.4). Türkiye deki internet kullanıcıları 2010 yılında 12 yaş ve üzeri 23.8 milyon tekil kullanıcı (%41) iken, bu rakam 2011 ağustos ayında 35 milyon kullanıcıya bir başka değiş ile nüfusun %44 ne ulaşılmıştır. (Internet Worldstats, 2011 ve Interactive Advertisement Bureau, 2010). Comcore verilerine göre, facebook sitesi dünyada en fazla erişime sahip şirketler arasında 4. sırada yer almaktadır. Comscore Ağustos 2011 Türkiye verilerine göre ise, 1 ay içerisinde 45.3 milyar dakika internete bağlı kalan Türk internet kullanıcılarının 13.1 milyar dakikayı diğer bir ifade ile toplam sürenin %28.8 ini facebook sitesinde geçirdikleri belirtilmiştir. Türkiye de en fazla erişime sahip ilk üç şirket ise; Uluslararası, Facebook (13,1 milyar dk), Microsoft siteleri (4 milyar dk) ve Google siteleridir ( 3,9 milyar dk). Yine Comscore (2010a) verilerine göre bireylerin internete bağlandıklarında sosyal medyada geçirdikleri zamana bakıldığında, bu zamanın %45 ini Ruslar sosyal ağlarda geçirirken, Filipinler, Endenozya, Malezya ve Porto Rico dan sonra %25 oranıyla Türkler beşinci sırada gelmektedir. Bu durum dünya genelinde %15 lerde seyrederken Türkiye deki bu oran oldukça fazladır yılında MySpace global ölçekte sosyal ağlarda lider konumdayken Facebook hızla büyüyerek ( +%111) 2009 yılında global tekil ziyaretçi sayısı en fazla sosyal ağ olmayı başarmıştır. Rekabet koşullarının yoğun olduğu ve bu rekabetin kıyasıya devam ettiği bu dönemde pazarlama iletişiminde sosyal medyanın kullanımı vazgeçilmez hale gelmiştir. Pazarda firmalar varlıklarını devam ettirebilmek, rakiplerin arasından sıyrılıp farklılaşabilmek için yoğun arayışlar içindedirler. Yeni ürün sunumuyla başlayan farklılık yaratma çabaları zaman içinde düşük maliyetli üretim, toplam kalite yönetimi uygulamaları sürecinden geçerek müşteri hizmetleri ve müşteri ilişkilerine doğru bir gelişim göstermiştir. Bu süreç sonucunda müşteri tatminini gerçekleştirmeye yönelik çalışmalar ise sosyal medyada marka yönetiminin önemini ortaya çıkarmıştır. Hızla globalleşen, teknolojinin ve iletişimin hızla geliştiği ve tüketicinin gitgide daha da bilinçlendiği şu günlerde, tüketiciler her gün binlerce bilgi bombardımanına tutulmaktadır. Bu nedenle binlerce alternatif arasından sıyrılarak ürününü satmak isteyen firmalar için artık sadece markalaşmak yeterli olmayacak, markalaşma sürecini de başarı ile yönetmeleri gerekecektir. Bu doğrultuda bir markanın yaratıldığı günden başlayarak; pazarda doğru yol alıp en iyi konuma gelebilmesi ve ömrünü sahibine en faydalı şekilde sürdürebilmesi için gösterilen tüm çabalar marka yönetimi olarak tanımlanmaktadır. Marka yönetimi markanın doğuş aşamasında başlayan ve marka yaşadığı sürece devam eden bir süreçtir. Markanın en yüksek değere çıkabilmesi, geniş alanlara yayılabilmesi, uzun yıllar hatırlanabilmesi ve markaya bağlı ürünlerden yüksek verim 2

8 sağlanabilmesi için alınan kararlar, uygulanan stratejiler ve gösterilen çabalar marka yönetiminin konusunu oluşturmaktadır. Milyonlarca insana ulaşabildiğimiz sosyal medyayı, sahip olduğumuz markaları konumlandırmak, tüketiciye daha yakın olmak, hedef kitlemizi oluşturmak ve rakiplerimizden farklılaşmak için kullanabiliriz. Hızlı tüketim ürünlerinde sosyal medyayı kullanarak markalarımızı konumlandırmak için, sosyal medya kullanım alışkanlıklarını anket yöntemi ile analiz edildi. Buradaki amaç; sosyal medya kullanım alışkanlıklarını belirlemek ve bu mecrayı kullanarak hedef kitleye ulaşmaktır. Anket sonuçları SPSS analiz yöntemleri kullanılarak yorumlandı. Güçlü bir marka konumlandırması yapabilmek için öneriler oluşturuldu. 2.SOSYAL MEDYA Her medyanın olduğu gibi sosyal medyanın da varolabilmesi için bir mecraya ihtiyacı vardır. Bu mecraları genel olarak sosyal medya araçları olarak kullanabiliriz. Farklı teknolojiler ve farklı yöntemlerin kullanıldığı tüm bu araçların belki de tek ortak noktaları hepsisin kullanıcılarına üst düzeyde paylaşım hizmeti sunmasıdır. Web 2.0'ın kullanıcı hizmetine sunulmasıyla birlikte, tek yönlü bilgi paylaşımından, çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına ulaşılmasını sağlayan medya sistemidir. Zaman ve mekân sınırlaması olmadan (mobil tabanlı), paylaşımın, tartışmanın esas olduğu bir insanî iletişim şeklidir. Sosyal medya platformlarında insanlarla buluşur ve iletişimde bulunursunuz. İnsanlara yardım eder, yardım alır, sorularına cevap verir ve kendi sorularınızı sorarsınız. Bu bakımdan sosyal medya resmi olmayan eğitim yollarından da bir tanesidir. (Murat Kahraman, Sosyal Medya , 2013) Teknoloji, telekomünikasyon, sosyal iletişimin kelimeler, görseller, ses dosyaları yolu ile sağlandığı bir yapıya sahiptir. İnsanlar hikâyelerini ve tecrübelerini bu bağlamda paylaştığı bir çerçeveye de sahiptir. Sosyal medya aynı zamanda "Kullanıcıların Ürettiği İçerik" ve "Müşterilerin Ürettiği Medya" kavramlarını da ortaya çıkarmış, bu yapısıyla da ticari plandaki anlamını kazanmıştır. Bu araçlar detaya girmeden, basitçe, wikiler, sosyal ağlar, lokasyon bazlı servisler, sözlükler, bloglar, içerik paylaşım siteleri, mikro bloglama, veri küratörlüğü servisleri olarak sıralayabiliriz. 2.1 Sosyal Medyanın Geleneksel Medyadan Farkları Sosyal medya gazete, televizyon ve film gibi geleneksel medyadan farklıklar gösterirler. Genellikle geleneksel medya enformasyonun yayınlanması için belirli kaynaklara ihtiyaç duyarken, bilgiyi yayınlamak veya erişmek için sosyal medya göreceli olarak masrafsızdır ve erişim araçları herkese açıktır (bireyler bile kullanabilir). Bir matbaa yatırımı veya TV yayını yapmak için zorunlu olan lisansa ihtiyaç duyulmaz. 3

9 Geleneksel medya genellikle endüstriyel, broadcast veya mass/kütle medya olarak tanımlanır. Sosyal medya nın ve geleneksel medyanın ortak taşıdığı bir karakteristik özellik, küçük veya büyük kitlelere ulaşabilmeleridir; örneğin, hem bir blog yazısı hem de bir televizyon programı sıfır kişiye de ulaşabilir milyonlarca kişiye de ulaşabilir. Sosyal medya ve geleneksel medya arasındaki farkları tanımlamaya yardımcı olacak özellikler kullanılan yönteme göre farklılıklar gösterebilir. Bu özelliklerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz.(tolga Kara/Ebru Özgen Sosyal Medya, 2012) 1. Erişim - Hem geleneksel medya hem de sosyal medya teknolojileri herkesin genel bir kitleye erişebilmesine olanak tanır. 2. Erişilebilirlik - Geleneksel medya için üretim yapmak genellikle özel şirketlerin ve hükümetlerin sahipliğindedir; sosyal medya araçları genel olarak herkes tarafından az veya hiç maliyetle kullanılabilir. 3. Kullanılırlık - Geleneksel medya üretimi çoğunlukla uzmanlaşmış yetenekler ve eğitim gerektirmektedir. Çoğu sosyal medya için bu geçerli değildir veya bazı durumlarda yetenekler tamamen değişmiş ve yenidir, yani herkes üretimde bulunabilir. 4. Yenilik Geleneksel medya iletişimlerinde meydana gelen zaman farkı (günler, haftalar, hatta aylar) anında etki ve tepkisi olan sosyal medya ile kıyaslandığında uzun olabilmektedir (Tepkilerin zaman aralığına katılımcılar karar verir). Geleneksel medya da sosyal medya uygulamalarına adapte olmaktadır, dolayısıyla yakın zamanda bu farklılık ortadan kalkacaktır. 5. Kalıcılık - Geleneksel medya yaratıldıktan sonra değiştirilemez (bir dergi makalesi basıldıktan ve dağıtıldıktan sonra aynı makale üzerinde değişiklik yapılamaz), oysa sosyal medya yorumlar veya yeniden düzenlemeyle anında değiştirilebilir. Daha belirleyici bir bakış açısıyla; geleneksel medya ile sosyal medya iki noktada ayrılmaktadır. İlk nokta, sosyal medyada içeriği kişiler ya da kurumlar öznel olarak oluşturur, geleneksel medya ise belirli bir yönetimi ve işleyişi olan kurumlar söz konusudur. İkinci nokta ise; sosyal medya, geleneksel medyaya göre daha özgür ama bir o kadar da kontrolsüz bir ortam sunmaktadır. Halkla ilişkiler mesleğinin temelinde hedef kitleyi menfaati doğrultusunda ikna etmek vardır. Ancak hedef kitleyi hayatlarına zorla dahil olup ikna etmek yerine onların hayatlarına anlam katacak katkılar sağlayarak ikna etmeye çalışmak, disiplini daha etik hale getirecektir. Sosyal Medya üzerinde yapılacak uygulamalarda, hatırlatmak, olumlu düşünce yaratmak, halkla ilişkiler uygulamasının sevilmesini ve bu sayede yayılmasını sağlamak adına stratejiler üretmek gerekliliği açıktır. Sosyal medyayı geleneksel medyadan ayıran ve onu daha cazip kılan anında geri dönüşüm alma olanağı tanıması ve kurulacak ilişkiyi monologdan diyaloğa dönüştürme gücünü elinde bulundurmasıdır. 4

10 Artık sosyal medyayı kullanan tüm kurum/kuruluşlar kendi hedef kitleleriyle; onların anında cevap verecekleri sorular sormaya, düşüncelerini anında öğrenmeye dönük sohbet ortamı oluşturmaya başladılar. 2.2 Sosyal Medya Araçları Bu araçları kısaca; wikiler, sosyal ağlar, lokasyon bazlı servisler, sözlükler, bloglar, içerik paylaşım siteleri, mikro bloglama ve veri küratörlüğü servisleri olarak sıralayabiliriz Wikiler Wikilerin tüm sosyal medya araçları içerisinde ülkemizde en az ilgi çekeni olduğunu söyleyebiliriz. Bir wiki yapısal olarak sayfalarının kullanıcılarının kendileri tarafından oluşturulduğu ve bir kullanıcın diğer kullanıcılar tarafından oluşturulan sayfaları istediği şekilde değiştirebildiği web sitesidir. Wiki yapısıyla ansiklopedi hizmeti sunan wikipedia.org dünyanın belki de en çok tanınan ve an çok kullanılan wikisidir. Wikipedia 12 milyondan fazla başlığı ile insanlık tarihinin paylaşıma açık en büyük bilgi kaynağı olarak kabul ediliyor Bloglar Türkçesi; ağ günlükleri. Wikipedia ya göre teknik bilgi gerektirmeden, kendi istedikleri şeyleri, kendi istedikleri şekilde yazan insanların oluşturabildikleri, günlüğe benzeyen web siteleridir. İnternette bloğunuzda yayınlayabileceğiniz üç format mevcuttur. Bunlar görüntü, ses ve yazıdır. Burada içerik için yapacağınız prodüksiyon ne ise bloğunuzda her birini ayrı ayrı formatlarsa yada bu formatların birbirini destekleyeceği şekilde kullanabilirsiniz. Bloglar her açıdan web sitelerine göre kullanımı daha kolay, daha güncellenebilir, sosyal medya ile uyumlu ve bir grafik tasarımcısı/yazılımcıya gerek duymadan dakikalar içinde kurulup içeriğinin girilmeye başlanabileceği son derece interaktif sitelerdir. Blog tutmak için birçok neden olabilir ama temel olarak şunları sayabiliriz. İlgi duyduğumuz konuları paylaşmak Bilgimizi paylaşmak Online pazarlama Blog türleri Kişisel bloglar; duygu ve düşüncelerinizi anlatarak hayat akışınızı paylaşabilirsiniz. 5

11 Temasal bloglar; Moda, yemek, dekorasyon, kitap, sanat, fotoğrafçılık, spor, reklam, pazarlama, siyaset, alışveriş gibi birçok çeşitli konularda blog tutulabilir. Portföy için oluşturulan bloglar; Sanatçı, tasarımcı, müzisyen, mimar, reklamcı mesleğinize uygun iş portföyünüzü bloğunuza tutabilirsiniz. Topluluk blogları; Bir grup tarafından yazılan yazılardan oluşan bloglardır. Tüm kategorileri içinde barındırabilir. Kurumsal bloglar; Şirketlerin tercihen çalışanları veya bir sosyal medya içerik sağlayıcısı tarafından tutulan bloglardır. Şirketler burada yeni çıkardıkları ürünler, düzenledikleri etkinlikler, aldıkları ödüller, son reklamlarının kamera arkası gibi kendileri hakkında haberleri birinci elden takipçileri ile samimi bir dille paylaşabildikleri gibi, sektörle ilgili bilgiler verebilir veya bambaşka bir gündemle ilgili paylaşımda bulunabilirler. Blogların interaktivite özelliği sayesinde okuyucularından geribildirim alabilirler, sorularını yanıtlayabilir karşılıklı iletişim kurabilirler. Böylece okuyucular karşısında soğuk bir kurum değil aksine samimi bir kişi bularak takip ettikleri kurumla iletişime geçebilirler Facebook 2004 yılı şubat ayında Mark Zuckerberg ve arkadaşları tarafından kurulan Facebook, küçük işletme sahiplerinin ağlarını genişletmesine, potansiyel müşteri ve arkadaşlarla iletişim kurmaya, blog gönderileri, resimler ve videolar yoluyla işletme bilgilerini paylaşmaya imkân vermektedir. Facebook, kullanıcıların başka Facebook üyeleriyle bağlantı kurması için okullar, çalışanlar ve coğrafi bölgeler gibi kategorilere ayrılan ağlara katılmasına izin veren bir sosyal ağ kurma sitesidir. Facebook ve benzeri sosyal ağ sitelerinin yaygınlaşması ve özellikle genç internet kullanıcıları arasında popülerleşmesinin sonucunda the Urban Dictionary de (İngilizce sözlüklerin kullanıcılar tarafından tanımladığı çevrim içi sözlük) Facebook bağımlılığı terimi kullanılmaya başlanmıştır. Aslında bu denli etkili ve yaygın olarak kullanılan bir sosyal ağın tarihçesi çok yakın geçmiş zamana dayanmaktadır. (Tolga Kara/Ebru Özgen Sosyal Medya) İlk olarak Harvard Üniversitesi öğrencilerine yönelik kurulan Facebook a üye olabilmek için kullanıcıların, harvard.edu uzantılı e-posta adresine sahip olması gerekmekteydi. Facebook un diğer okulları desteklemeye başlaması ile birlikte, kullanıcıların öğrencisi olduğu üniversitelere ait e-posta hesaplarına sahip olmaları şartı aranmakta ve böylelikle sitenin kullanıcılar tarafından daha özel olarak algılanmasını sağlamıştır. Facebook, kendi kurumsal sitesi Facebook.com adresinde kurulmasından günümüze kadar geçirdiği önemli aşamaları detaylı olarak incelemektedir 2004 yılı mart ayında Harvard üniversitesinin yanı sıra Stanford, Columbia ve Yale üniversitelerini de kullanıcıları arasına dahil eden Facebook, 2004 yılı Aralık ayında yaklaşık 1 milyon aktif kullanıcıya ulaşmıştır. 6

12 2005 yılı Eylül ayında liseleri bünyesine dahil eden Facebook, aynı yılın Aralık yazında 5.5 milyondan fazla aktif kullanıcıya ulaşmıştır. Eylül 2006 da herkese siteye kayıt olabilme şansı sunan site, 2007 yılında mobil telefonlar için Facebook platform oluşturmuştur yılında ise, bireylerin bulundukları yerleri bildirerek güncelleme yapabilecekleri places uygulamasını hayata geçiren Facebook, 2011 yılı Temmuz ayı itibari ile 750 milyon kullanıcıya ulaşmaktadır Twitter Twitter bir sosyal ağ ve mikroblog sitesidir. Kullanıcılarına tvît (tweet, İng. cıvıldama) adı verilen 140 karakterlik metinler yazma imkânı veren Twitter, çeşitli araçlarla daha etkin kullanılabilen bir yeni nesil iletişim aracıdır. Kullanıcılar tarafından atılan tweet'ler herkes tarafından görülebilir. Ancak kullanıcılar attıkları tweet'leri sadece kendi arkadaşları olarak da görülmelerini sınırlandırabilir. Kullanıcılar diğer kullanıcıların tweet'lerine üye olabilirler. Üye oldukları kişi veya kurumların takipçi sayısını ve bunların kimleri takip ettikleri görebilirler. Tüm kullanıcılar Twitter'ın websitesi aracılığıyla tweet'lerini gönderebilir ve alabilirler. Kullanıcılar Twitter'ın website'sine uyumlu harici uygulamalar (akıllı telefonlar gibi) veya belirli ülkelerde erişilebilen kısa mesaj servisi tarafından giriş yapabilirler. 2008'deki ABD seçimlerinde özellikle Barack Obama tarafından sıklıkla kullanılan Twitter'dan Türkiye'deki son yerel seçimlerde de yararlanılmıştır. Ayrıca Twitter, sosyal medyanın en popüler araçlarından biri olarak gösterilmektedir yılında Jack Dorsey tarafından geliştirilmesinden bu yana Twitter, dünya çapındaki popülaritesini gün geçtikçe arttırmış ve içerdiği uygulamaların programlama ara yüzünün kısa mesaj gönderim ve alımı konusundaki olanaklarıyla internet dünyasının SMS'i olarak anılmaya başlamıştır. 25 Nisan 2011 tarihinden itibaren Türkçe olarak kullanılabilir. Twitter üzerindeki kullanıcıların etkisinin takipçi sayısından ziyade kullanıcının tweetlerine gelen retweetlere bağlı olduğu ortaya konmuştur. Facebook'taki gibi arkadaş sistemi değil de takipçi sistemiyle çalışması popülaritesini arttırmaktadır. Sosyal medyada Facebook'un yarattığı dev tahtın yerini artık twitter'ın almaya başladığı söylenmektedir. Oldukça büyük bir reklam kaynağı olan Twitter ünlülere para da kazandırmaktadır. Twitter da 16 milyondan fazla takipçisi olan Amerikalı ünlü TV yıldızı Kim Kardashian, markalarla anlaşmalı olarak attığı her tweet başına 8 bin dolar almaktadır. Günümüzde Twitter da her dakika ortalama yaklaşık 98 bin tweet atılmaktadır Linkedin Linkedin'in temelleri 2002 yılında kurucu ortak Reid Hoffman'ın oturma odasında atıldı ve site 5 Mayıs 2003 tarihinde resmi olarak açıldı. Dünya çapındaki 200 ülke ve bölgede 225 milyon üyesiyle dünyanın en büyük profesyonel sosyal iletişim ağıdır. 7

13 Profesyonellerin birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayarak daha verimli ve başarılı olmalarıdır. Linkedin'e katıldığınızda, yaptığınız işte mükemmelleşmenizi sağlayacak olan kişiler, iş ilanları, haberler, güncellemeler ve iç görülere erişim sağlamaktadır. Linkedin; Facebook, Twitter gibi sosyal medya mecralarından biridir. Her sosyal medya mecralarının kendine ait farklılıkları var. Linkedin' i diğer mecralardan ayıran en önemli özelliği çalışma hayatına yönelik olması, linkedin de oluşan profiliniz ve CV niz özgeçmişinizi ifade etmektedir. Büyük firmalar kendi meslek grubuna göre linkedin iş alımlarında profil sayfalarını inceler, ve ona göre iş alımlarında kendine uygun eleman tercihlerini yapabilirler yılı için en hızlı kullanıcı sayısının arttığı ülke olarak Türkiye 1. Sıradaydı. Yaklaşık olarak 2 Milyon Türk kullanıcısına sahip. Halka açık olan şirket, farklı alanlara yönlendirilmiş iş modeli ile abonelikler, reklam satışları ve işe alma çözümlerinden gelir elde etmektedir. 2.3 Sosyal Medya İletişimi Hedef kitleyi anlamak onlara en uygun içeriği sunmak ve anlaşılır mesajı hazırlamak için hedef kitleyi en iyi şekilde anlamak ve onların yaşadıklarını en iyi şekilde hissetmek gereklidir. Sosyal medya üzerinde hedef kitle iletişimini geliştirmek için yapılması gerekenler; İletişim hedefleri konusunda açık olmak. İletişim hedeflerinde başarıyı yakalamak için hangi sosyal medya kanallarının kullanılacağını değerlendirmek. Sosyal medya özgür ve maliyeti olmayan bir alan, dolayısıyla bu ortamın içerisinde hiçbir strateji, amaç, hedef barındırmadan yer almak yerine iletişim amaçlarına uygun olup olmadığına bakılarak yer almak, tüketici ile ilişkiler uygulamalarının arzu edilen başarıyı yakalaması açısından önemlidir. Bir kurum eğer bir sosyal medya planı yapmadıysa, hedef kitlenin kurumun işleyişi, politikası hakkında ne söylediğine odaklanmak gerekir. Seçilen sosyal medya ortamı üzerinde iletişimi geliştirmek, Kurumun imajını ve yaratmak istediği algıyı ortamda yansıtmak, Seçilen sosyal medya ortamında mutlaka kurumun web sitesine yer vermek, Bloggerlar ile düzenli ilişkiler inşa etmek, Güçlü bir görsel kimliğe sahip olmak, Beklenti yaratmak, Kurumlar ile ilgili tüm istekleri tedarik etmek, Hedef kitle ile iletişimi zenginleştirmek. Online ve Offline kanalların entegre bir iletişim içinde olmasını sağlamak, Paylaşılan içeriği sürekli olarak zenginleştirmek ve Sosyal medya üzerindeki iletişimin sürekli olarak değerlendirilmesi ve ölçülmesi gereklidir. 8

14 Sonuç olarak; farklılaşma stratejilerinin özü ve rekabet avantajının temel kaynağıdır. Halkla ilişkiler disiplininin de fark edilebilirliği sağlamak adına temel amaçları arasındadır. Ne kadar çok farklılaşırsa avantaj o kadar büyük olur. Dolayısıyla sosyal medya ortamlarına ilişkin, farklılaşma stratejisinin planlanması gereklidir. Bu stratejiyi planlayacak yönetim takımının kurulması ve bu takımın iletişiminin sürekliliği esasıyla hareketi gereklidir.(kara, Tolga. Sosyal Medya Akademi 2012) Sosyal medyada en temel etken hız dır. Bu hız; iyi haberlerinde kötü haberlerinde yayılmasına aracılık eder, dolayısıyla sosyal medya kriz ekibinin de sürekli stratejiler üretmesi gerekmektedir. Sürekli denetim mekanizmasının etkin olması gereklidir. Sosyal medya ortamlarında kurumsal kimlik ve kültürel değerlere sadık kalınarak; hedef kitlede güven, sempati ve kendine yakın bulma gibi algıları oluşturması gerekmektedir. Sosyal medya ortamlarının mutlaka çekici hale getirilmesi gereklidir. Talep yaratan ve çözüm getiren ortamlar hedef kitle için çekici olacaktır. Hedef kitlenin deneyimleri üzerinde sürekli olarak konuşmak ve onlarında konuşmasını sağlamak gereklidir. Sosyal medya iyi analiz edilmesi gereken ve doğru stratejilerle yönetilmesi gereken bir alandır. Geleneksel medyadan ayrılan sosyal medya aslında bir yeni normal olarak kabul edilmelidir ve kurumlar açısından bilinmelidir ki ancak yeni normali anlayan kazanacak ve iletişime devam edebilecektir. 9

15 3. MARKA YÖNETİMİ 3.1 Marka Tanımı Benzer ürünleri ya da hizmetleri başkalarının ürün ya da hizmetlerinden ayırt etmek üzere kullanılan ya da belirli bir hizmetin sunulması sırasında kullanılan ayırt edici işaret marka olarak tanımlanmaktadır. Marka koruması, ürün ya da hizmetlerinde marka kullanan marka sahiplerini koruyan bir sistemdir. Marka tescilinin amacı, özel yasa ile getirilen korumadan yararlanmak anlamındadır. Başkası tarafından kullanılan tescilsiz bir markanın, hak sahibi olmayan bir kişi tarafından tescil için başvuru yapılması veya tescil ettirilmesi hallerinde, gerçek marka hakkı sahibinin itiraz etme veya dava açarak tescili iptal ettirme yetkisi vardır. Herhangi bir ürün için kullanılmak üzere bir marka seçimi sırasında dikkat edilecek en önemli konu, seçilen işaretin diğer markalardan farklı olmasıdır. Marka tescili sırasında en önemli konu, markanın seçimi ile marka tescilinin kapsayacağı malların ya da hizmetlerin saptanmasıdır. Markanın başkaları tarafından tescil ettirilmiş ya da kullanılan markalardan ayırt edilebilecek şekilde farklı olması gerekmektedir. Marka tescilleri ile sağlanan koruma, tescil edilecek marka ve markanın kullanılacağı mallar ile sınırlı olduğu için, mal (ürün, eşya) listesi hazırlanırken, gerçek iş konusuna uygun olarak hazırlanmalıdır. Markanın tescil tarihinden itibaren, beş yıl içinde mal listesinde yazılı mallarda kullanılması zorunlu olduğu ve markanın kullanılmadığı mal için, istek üzerine mahkemece iptal edilebileceği de değerlendirilmelidir.( Markalaşmanın Önemi Marka adları ve markalaşmayı ortaya çıkaran en büyük sebep üreticilerin ticaret ve tüketicilerin ticaret ve tüketiciler üzerinde bir denetim ve etkinlik sağlama gereksinimidir. Bu gereksinimin tarihsel sürecini incelediğimizde sanayi devrimi döneminde üreticilerin markasız mallarını toptancılara ucuz satmak zorunda kaldıklarını görürüz. Bunun nedeni üretici ile tüketici arasında çok az iletişim sürecinin olmasıdır. Üreticilerin kendilerini ön plana çıkarmalarını kolaylaştıran en büyük gelişme gelişen teknoloji ve talebin artması olarak değerlendirilebilir. Bu etkenlerle güçlenen üreticiler yatırım ve reklam ile toptancıların gücünü kırma fırsatını elde etmeye başladılar. Talebi sürekli kılma ve Pazar dinamiklerini toptancıların elinden alma yolunda reklamın çok önemli bir görevi yerine getirdiği söylenebilir. Bu süreç içinde üreticiler toptancılara ürünlerinin dağıtımı için en iyi olanakları sunmakla uğraşmışlar ama bu da kar da bir sıkışmaya neden olmuştur. Bu durumu aşmak için ürünlerini farklılaştıran üreticiler ürünlerine adlar vererek koruma için patentler alarak ürünleriyle tüketiciler arasında toptancılar ve perakendeciler üstünde bir ilişki kurmaya başladılar. Marka bu gelişim sürecinden sonra ürünü niteleyen tanımlayan diğerlerinden ayırt edici bir karakter olarak tanımlanabilir. 10

16 Pazarların üretici Pazar olduğu tüketimin üretimce yönlendirildiği zamanlarda üreticiler mallarını sadece fiziksel şeyler olarak algılamışlardır. Bu bağlamda mal ile marka arasında ki farklılık ile de açıklanabilir. İlkel Pazar döneminde bir şişe süt sadece fiziksel ve işlevsel özelliği ile değerlendirilmekteydi. Daha sonraları pazarın gelişmesi ile birlikte üreticiler de güçlenmiş ürünlerini markalama süreci başlayarak marka adı ve logolarla ürünlerin farklılaştırılması temel bir araç haline gelmiştir. Bu gelişmelerle birlikte ürünlerin korunması adına hukuksal düzenlemeler getirilmiş böylece marka üreticiler açısından yasal bir araç haline gelmiştir. Böylece markanın taklitlerine karşı korunması da sağlanmıştır. Markanın günümüzde kazandığı önemin asıl sebebi değişen rekabet ve tüketici yapısında yatmaktadır. 3.3 Marka Unsurlarının Belirlenmesi Marka konumlandırması bir kenara, bir markanın ismini, logosunu, sloganını seçmek de bir o kadar önemlidir. Bunu bilinen bir deney ile de açıklayabiliriz. Bir grup erkeğe iki güzel kadının fotoğrafı verilmiş ve en güzel kadını seçmeleri istenmiştir, sonuçlara bakıldığında dağılımın eşit olduğu görülmüştür. İkinci aşamada, bu kez fotoğrafların altlarına kadınların isimleri yazılmıştır; bu isimler Gerthurude ve Elizabeth tir. Bu kez sonuçlara bakıldığında Elizabeth yazan fotoğrafın %80 oranında beğenildiği görülmüştür. Bu deney de göstermektedir ki doğru isim büyük önem taşımaktadır. İsimlendirmenin çok çeşitli yolları vardır; günümüzdeki markalara baktığımız zaman yer adı, yaşam biçimi, anlamı olmayan isimler, kişi adı, nitelik, hayvan adı, cisim adı gibi birçok madde isimlendirmede kullanılabilir. Önemli olan fark yaratacak ismi bulmaktadır. İyi bir marka ismi tıpkı konumlandırma gibi ürüne/hizmete değer katan bir unsurdur. İsmi koyarken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır; örneğin kullanılacak isim kulağa hoş gelmeli, anlaşılır olmalı, söylemesi kolay olmalı, okunduğunda akla farklı çağrışımlar getirmemelidir. Rakiplerinden kolayca ayırt edilebilir olmalıdır. Markaya verilecek ismin başka dillerde kötü anlamlara gelmemesi de önemlidir, birçok araba, beyaz eşya markası bu yüzden bazı modellerinin isimlerini değiştirmek zorunda kalmış ya da modeli piyasadan çekmişlerdir. Türkiye de satış yapan Alman firması Fakir uzun yıllardan sonra ancak piyasada tutunmayı başarabilmiştir ama yine de birçok insan için tercih edilmemektedir. Çünkü fakir ismi Türkçe de pek de çekici bir anlama gelmemektedir. Marka isminin, müşteri zihninde yaratacağı imaj da büyük önem taşır. Mesela bir araba markasını modelinin ismini şehre uygun anlamına gelecek bir kelime ile tanımlamış ile bunun kolaylıkla müşteriler tarafından olumlu karşılanacağını, kompakt bir araba olduğunun düşünüleceğini söyleyebiliriz. Yarattığınız marka isminin doğru olması yanında o markanın paketlemesinin, görsellerinin, logosunun da isim ile aynı çizgide olması gerekir. 11

17 Marka konumlandırma ve isim açısından doğru fakat reklam, logo, slogan açısından yanlış ise müşterilerin onu tercih etmesi zorlaşacaktır. Markanın görsel kimliğini oluşturan olguları şu şekilde açıklayabiliriz: Logo: Somut bir grafik unsurdur. Markanın karakterini, kişiliğini tanımlar. Müşterinin zihninde önemli bir yer kaplar. Amblem: Görsel bir kimlik yaratmak için logo ile birlikte kullanılan bir semboldür. Yine, logo gibi müşterinin zihninde önemli bir yer kaplayan unsurdur. Tanımlayıcı: Ürünü/hizmeti genel bir dille tanımlama yoludur. Slogan: Marka ile birlikte de ondan ayrı şekilde de kullanılabilir. Tamamlayıcı bir unsurdur. 3.4 Marka Konumlandırma Modern ya da çağdaş desek de günümüz dünyası aslında kapitalist temellere oturtulmuş bir düzen. Hiç görülmemiş bir rekabet, saymakla bitmeyecek marka ve bunu karşılayabilecek büyüklükte de bir pazar var. Haliyle bir şirket için bu pazarda tutunmak da oldukça zor oluyor. Bu noktada şirketin doğuşundan batışına kadar onunla birlikte olan, en büyük temel taşı, strateji unsuru büyük önem taşıyor. Her şirketin vizyon ve misyonunun olduğu aşikardır ama aynı zamanda bir de stratejik planı vardır. İşletme bu plana göre hareket eder ve buna bağlı olan operasyonel stratejileri de ayarlar. Marka konumlandırma; işletmenin faaliyet göstereceği hedef pazarda mal/hizmetlerinin nerede duracağının tanımlanması sürecidir. Marka konumlandırmasının müşteri boyutunu da şu şekilde açıklayabiliriz; işletme için müşteri hedef pazar demektir ve hedef pazarın, markanın pazarda elde ettiği yeri algılayış biçimine marka konumlandırması deriz. Buradaki önemli detay şudur; eğer bir markanın konumlandırması iyi yapılamaz ise markanın müşterinin zihninde bir yer ya da bir değer yaratmaz. İşte bu yüzden doğru marka konumlandırması çok büyük önem taşır.( Marka konumlandırma hatalı yapıldığı takdirde, işletme marka konumlandırmasını doğru yapan rakipleri karşısında güçsüz durumda kalır. Aynı zamanda hedef Pazar yani müşterinin aklı karışır. Marka konumlandırması doğru yapılırsa işletme markalaştırdığı ürünün fiyatı üzerinde söz sahibi olabilir. Yani ürünün fiyatını Pazar koşulları değil marka değeri belirleyecektir. Bugün herhangi bir markette gördüğümüz peçeteleri düşünün. Aslında ona kimse peçete dememekte, marka ismi ile belirtilmektedir. Buna sadece marka konumlandırma örneği gözü ile bakamasak da, Selpak markasının pazarda fiyat etkileyeceği bir durum da olduğu kesindir. Aynı marka doğru marka konumlandırmasının, müşteri gözünde çok iyi tanınması etkisinin de bir örneği olarak gösterilebilir. Marka konumlandırması seçmek de bir stratejidir ve doğru konumlandırmaya giderken sağlanması gereken birkaç unsur vardır ve bunlardan belki de en önemlisi uzun vadeli düşünmektir. Nasıl bir şirket planı uzun vadeli düşünülerek yapılıyorsa, kurumsal ya da operasyonel ayırmadan verilen her konuda uzun vadeli düşünmek gerekir. Marka konumlandırmada bir diğer önemli özellik markanın dikkat çekici olması gerektiğidir. Günümüz markalarına baktığımızda her birinin altında bir mesaj saklı olduğunu görebiliriz, bu da bizi marka konumlandırmanın gerçek marka güçlerine dayandırılması gerekliliğine getirir. Marka konumlandırmada farklılık gözetmek diğer 12

18 önemli bir faktördür, eğer sizin ürününüzün diğer ürünlerden bir farkı yoksa insanlarda bu ürünü satın almak için gereklilik görmezler. Son olarak konumlandırmanın açık olması gerçekten büyük önem taşır, karışık yapılan bir konumlandırma ne motive edici olur ne de ilgi çekici, bu yüzden olabildiğince açık ve başından sonuna kadar aynı mesajı destekleyen bir konumlandırma yapılmalıdır. 13

19 4. ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ 4.1 Araştırmanın Amacı ve Kapsamı Araştırmada, tüketicilerin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, tüketicilerin demografik özelliklerine bağlı olarak sosyal medya kullanımları incelendi. Anket yöntemi ile elde edilen bulgular, SPSS analizleri ile incelenerek katılımcıların demografik özelliklerine bağlı değişkenlerin ilişkileri incelendi. Bu sayede, markaların doğru hedef kitlesine ulaşabilmesi için sosyal medyada doğru mecrayı ve uygulamaları kullanmaları hedeflenmektedir 4.2 Veri Toplama Yöntemi Araştırmada veri toplama yöntemi olarak internet ortamındaki anket ( sitesi kullanıldı. Tüm katılımcılara elektronik posta üzerinden anket linki gönderildi. Bu yöntem sayesinde tüm veriler doğrudan anket sitesinde toplandı. Bu sayede manuel veri girişine ihtiyaç duyulmamıştır. Verilerin doğrudan anket sitesine gönderilmesi, sonradan veri girişi sırasında doğabilecek hatalı veri girişi riskini ortadan kaldırmaktadır. Ankete erişim, elektronik posta yoluyla çok sayıda kişilere ulaşılmıştır. Bu sayede çeşitli demografik yapıdaki katılımcılara ulaşılmıştır. Anket, Temmuz tarihleri arasında ilgili web sitesinde yayınlandı. Toplamda 134 kişiye ulaşılmıştır. Tüketicilerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve kullanım sıklıkları ile ilgili sorular sorulmuştur. Son bölümde ise katılımcıların demografik bilgilerini öğrenmeye yönelik sorular yer almıştır. 4.3 Verilerin Analizi Anket yoluyla elde edilen verilerin istatiksel analizi SPSS programı aracılığı ile gerçekleştirilmiştir. SPSS, özellikle sosyal bilimlerde, pazar araştırmalarında, sağlık araştırmalarında başta anket şirketleri, hükümetler ve eğitim kurumları olmak üzere pek çok kurum tarafından kullanılan bir istatistik yazılımıdır. Anket verilerinin analizinde; tanımlayıcı analiz, ki-kare bağımsızlık testi ve korelasyon analiz yöntemleri kullanıldı. 14

20 4.4 Araştırma Bulguları Tanımlayıcı Analiz Tablo 1 de internetin kullanım amaçları incelendi. Katılımcıların % 82 si araştırma yapmak,% 80 i göndermek ve % 85 i gündemi takip etmektedir. Tablo 1 İnternetin kullanım araçları Hiçbir zaman Nadiren Ara sıra Çoğu kez Çok sık Cumulative Freq. Per. Freq. Per. Freq. Per. Freq. Per. Freq. Per. Frequency Araştırma yapmak 0 %0 5 %4 19 %14 67 %50 43 % E - mail Göndermek 1 %1 8 %6 18 %13 32 %24 75 % Resmi hizmetler ( e - devlet ) 7 %5 43 %32 57 %43 21 %16 6 %4 134 Sosyal medya takip etmek 1 %1 12 %9 31 %23 44 %33 46 % Gündemi takip etmek 0 %0 7 %5 13 %10 66 %49 48 % Eğlence ( video izlemek, oyun oynamak vs ) 14 %10 38 %28 44 %33 27 %20 11 %8 134 Alıveriş yapmak 15 %11 46 %34 47 %35 22 %16 4 %3 134 Bankacılık hizmetleri 13 %10 7 %5 29 %22 52 %39 33 % Tablo 2 de sosyal medyanın kullanım amaçları incelendi. Sosyal medya dendiğinde akla ilk gelen % 61,9 ile iletişim ve % 24,6 ile anlık erişim gelmektedir. Tablo 2 Sosyal medya denildiğinde aklınıza ilk olarak ne geliyor? Freq. Per. Anlık erişm 33 %24,6 Paylaşım ( Bulunduğu mekanın fotoğraf görüntüsü ) 10 %7,5 İletişim 83 %61,9 Eğlence 8 %6,0 15

21 Tablo 3 te Sosyal medya araçlarının hangilerinde hesabınız bulunmaktadır sorusuna cevap arandı. Sosyal medya araçlarında en çok %86 oranı ile Facebook kullanılmaktadır, % 57 oranı ile Twitter ve % 55 oranında Linkedin kullanılmaktadır. Markaların Facebook ve Twitter sayfaları bulunması ve bu sayfalar aracılığı ile tüketicileri ile iletişim halinde bulunması önemlidir. Tablo 3 Sosyal medya araçlarının hangilerinde hesabınız bulunmaktadır? Hesabım var Hesabım yok Freq. Per. Freq. Per. Facebook 113 %86 19 %14 Twitter 75 %57 57 %43 Linkedin 73 %55 59 %45 Flickr 10 %8 122 %92 Instagram 44 %33 88 %67 Cumulative Frequency Tablo 4 te sosyal medyanın kullanım araçları incelendi. Sosyal medya en çok % 62,7 oranı ile gündemi, % 26,9 ile arkadaşları takip etmek için kullanılmaktadır. Tablo 4 Sosyal medyayı en çok hangi amaçla kullanıyorsunuz? Freq. Per. Yeni arkadaşlar bulmak 0 %0 Oyun oynamak 0 %0 Online sohbet etmek 3 %2,2 Arkadaşlarımı takip etmek 36 %26,9 Markaları takip etmek 0 %0 Profilini güncellemek 1 %0,7 Paylaşımlarda bulunmak ( fotoğraf,video vs yüklemek) 10 %7,5 Gündemi takip etmek 84 %62,7 Tablo 5 te sosyal medyada marka takibinde kullanılan araçlar incelendi. Sosyal medyada marka takibi % 63 oranla en çok Facebook ta takip edilmektedir. Bu oranı % 37 oran ile Twitter izlemektedir. Tablo 5 Aşağıdaki sosyal medya araçlarında takip ettiğiniz bir marka var mı? Var Yok Cumulative Freq. Per. Freq. Per. Frequency Facebook 84 %63 50 %37 Twitter 37 %28 97 %72 Linkedin 33 % %

22 Tablo 6 da markaların takip edilme sebepleri incelendi. Sosyal medyada markaların takip edilme nedeni, % 40 ile marka hakkında daha detaylı bilgi edinme, ikinci sıradaki % 37 oranla ise indirim, kampanya ve etkinlikleri takip etmek için yapılmaktadır. Tablo 6 Bu markayı / markaları takip etme sebebiniz nedir? Freq. Per. Marka sadakatimin olması 13 %9,7 Arkadaşlarımın/ailemin de o markayı takip etmesi 15 %11,2 Marka hakkında daha detaylı bilgi edinebilme 40 %29,9 Sektör İndirim, hakkında kampanya bilgi ve edinebilme etkinlikleri takip edebilme 26 %19,4 (Hediye/Promosyon kazanma) 37 %27,6 Oyun ve aplikasyonları deneyebilme 3 %2,2 Tablo 7 de bir markanın sosyal medyada yer almasının tüketiciler üzerindeki etkileri incelendi. Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı olan tutumu % 60 oranında pozitif etkilemektedir. İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması % 81 oranla o markaya rekabet açısından üstünlük sağlamlamaktadır. Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlarda % 67 oranla pozitif etki oluşmaktadır. Sosyal medyada görünen markanın % 77 oranla daha yenilikçi olduğu düşünülmektedir. Sosyal medyada yer alan markanın % 89 oranla daha interaktif olduğu düşünülmektedir. Tablo 7 Aşağıda yer alan ifadelere ne derece ne derece katılıp katılmadığınızı belirtiniz. Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Ne Katılıyorum/ Ne Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Freq. Per. Freq. Per. Freq. Per. Freq. Per. Freq. Per. Cumulative Frequency Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumumu pozitif etkiler. 6 %4 18 %13 48 %36 54 %40 8 %6 134 İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından güçlük sağlar. 3 %2 13 %10 27 %20 75 %56 16 % Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenirim. 6 %4 16 %12 45 %34 62 %46 5 %4 134 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunu düşünürüm. 9 %7 47 %35 49 %37 29 %22 0 %0 134 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha yenilikçi olduğunu düşünürüm. 8 %6 16 %12 33 %25 67 %50 10 %7 134 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünürüm. 9 %7 38 %28 55 %41 30 %22 2 %1 134 Sosyal medyada yer alan markanın daha interaktif olduğunu düşünürüm. 5 %4 8 %6 32 %24 73 %54 16 %

23 Tablo 8 de marka ile ilgili bilgi almak için sosyal medya kanalları incelendi. Bir marka ile ilgili istek ve şikâyetleri dile getirmek için çoğunlukla Kurumsal site/blog lar ve şikâyet siteleri kullanılmaktadır. Markalara ait kurumsal sitelerin olması ve bu alanlarda tüm yenilikler, yarışmalar, aktiviteler ve oyun uygulamaları düzenleyerek tüketicileri ile daha yakın iletişim içinde bulunmaları gerekmektedirler. Ayrıca, Tüketiciler % 68 oranla şikâyet siteleri ile ilgilenmektedirler. Tablo 8 Bir marka ile ilgili bilgi almak, istek ve şikâyetlerinizi dile getirmek için aşağıdaki kanallardan hangilerini kullanırsınız? Kullanırım Kullanmam Cumulative Freq. Per. Freq. Per. Frequency Kurumsal site / Blog 104 %78 30 %22 Kişisel bloglar 36 %27 98 %73 Forumlar 65 %49 69 %51 Facebook sayfası 60 %45 74 %55 Twitter hesabı 37 %28 97 %72 Linkedin hesabı 24 % %82 Şikayet siteleri 91 %68 43 %

24 4.4.2 Ki-Kare Bağımsızlık Testi Ki Kare Bağımsızlık Testi iki değişken arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılır. Ki-kare testi veya χ² testi istatistik bilimi içinde bir sıra değişik problemlerde kullanılan bazıları parametrik olmayan sınama ve diğerleri parametrik sınama yöntemidir. Bu çeşit istatistiksel sınamalarda test istatistiği için "örnekleme dağılımı", sıfır hipotez gerçek olursa ki-kare dağılımı gösterir veya sıfır hipotez "asimptotik olarak gerçek" olursa, eğer sıfır hipotez gerçekse ve eğer örnekleme hacmi istenilen kadar yeterli olarak büyük ise bir ki-kare dağılımına çok yakın olarak yaklaşım gösterir Ki-Kare Analizleri Tablo 9 da internet ortamında araştırma yapmanın yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile internet ortamında araştırma yapmak arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H1: Yaş ile internet ortamında araştırma yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,241 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından araştırma yapmak ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 9 Araştırma yapmak ve Yaş 19

25 Tablo 10 da göndermenin yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile göndermek arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H2: Yaş ile gönderme arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,165 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından e- mail göndermek ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 10 göndermek ve yaş 20

26 Tablo 11 de İnternet ortamında resmi hizmetler almanın yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile internet ortamında resmi hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H3: Yaş ile internet ortamında resmi hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,342 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından resmi hizmetler ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 11 Resmi hizmetler ve Yaş 21

27 Tablo 12 de sosyal medyayı takip etmenin yaş ile ilgili ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile sosyal medyayı takip etmek arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H4: Yaş ile sosyal medyayı takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,028 olduğu görülmektedir. Bu değer p < 0,05 şartını karşıladığından sosyal medyayı takip etmek ile yaş arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre dört hipotezi (H4) kabul edilir. İnterneti sosyal medyayı takip etmek için kullananlar yaşları arasında % 75 oranında, yaş aralığında % 76,3 oranında, yaş aralığında % 53,7 oranında, yaş aralığında % 44,4 oranında kullanılmaktadır. İnterneti sosyal medyayı takip etmek için en çok kullananlar yaş aralığıdır. Yatay analize baktığımızda; interneti sosyal medyayı takip etmek için çok sık kullananların % 50 si18-25 yaş aralığındadır. Tablo 12 Sosyal medyayı takip etmek ve Yaş, 22

28 Tablo 13 te İnternet ortamında gündemi takip etmenin yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile internet ortamında gündemi takip etmek arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H5: Yaş ile internet ortamında gündemi takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,023 olduğu görülmektedir. Bu değer p < 0,05 şartını karşıladığından gündemi takip etmek ile yaş arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre beş hipotezi (H5) kabul edilir. İnterneti gündemi takip etmek için kullananlar yaşları arasında % 100 oranında, yaş aralığında % 90,3 oranında, yaş aralığında % 75,6 oranında, yaş aralığında % 66,7 oranında kullanılmaktadır. İnterneti gündemi takip etmek için en çok kullananlar yaş aralığıdır. Yatay analize baktığımızda; interneti gündemi takip etmek için çoğu kez kullananların % 66,7 si yaş aralığındadır. Tablo 13 Gündemi takip etmek ve Yaş 23

29 Tablo 14 te internet ortamında eğlence için zaman geçirmenin yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile internet ortamında eğlence arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H6: Yaş ile interneti eğlence amaçlı kullanım arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,020 olduğu görülmektedir. Bu değer p < 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında eğlence ile yaş arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre altı hipotezi (H6) kabul edilir. İnterneti eğlence (video izlemek, oyun oynamak) için kullananlar yaşları arasında % 50 oranında, yaş aralığında % 33,3 oranında, yaş aralığında % 19,5 oranında, yaş aralığında eğlence amaçlı internet kullanılmamaktadır. İnterneti eğlence için en çok kullananlar yaş aralığıdır. Yaş aralığı arttıkça internetin eğlence amaçlı kullanımı azalmaktadır. Yatay analize baktığımızda; interneti gündemi takip etmek için çok sık kullananların % 25 i yaş aralığındadır. Tablo 14 Eğlence ( Video izlemek, oyun oynamak ) ve Yaş 24

30 Tablo 15 te internet ortamında alışveriş yapmanın yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile internet ortamında alışveriş yapmak arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H7: Yaş ile internet alışveriş yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,098 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında alışveriş yapmak ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 15 Alışveriş yapmak ve Yaş 25

31 Tablo 16 da internet ortamında bankacılık hizmetleri almanın yaş ile ilişkisi incelendi. H0: Yaş ile internet ortamında bankacılık hizmetleri arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H8: Yaş ile internet ortamında bankacılık hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,085 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında bankacılık hizmetleri almak ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 16 Bankacılık hizmetleri ve Yaş 26

32 Tablo 17 de internet ortamında araştırma yapmanın cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile internet ortamında araştırma yapmak arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H9: Cinsiyet ile internet ortamında araştırma yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,490 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında araştırma yapmak ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 17 Araştırma yapmak ve Cinsiyet 27

33 Tablo 18 de göndermenin cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile göndermek arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H10: Cinsiyet ile göndermek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,555 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından göndermek ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 18 göndermek ve Cinsiyet 28

34 Tablo 19 da internet ortamında resmi hizmetler almanın cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile internet ortamında resmi hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H11: Cinsiyet ile internet ortamında resmi hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,163 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında resmi hizmetleri almak ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 19 Resmi hizmetler ( e- devlet) ve Cinsiyet 29

35 Tablo 20 de internet ortamında sosyal medyayı takip edenlerin cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile sosyal medyayı takip etmek arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H12: Cinsiyet ile sosyal medyayı takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,132 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından sosyal medyayı takip etmek ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 20 Sosyal medyayı takip etmek ve Cinsiyet 30

36 Tablo 21 de İnternet ortamında gündemi takip edenlerin cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile internet ortamında gündemi takip etmek arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H13: Cinsiyet ile internet ortamında gündemi takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,793 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında gündemi takip etmek ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 21 Gündemi takip etmek ve Cinsiyet 31

37 Tablo 22 de internet ortamında eğlence için vakit geçirenlerin cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile internet ortamında eğlence arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H14: Cinsiyet ile interneti eğlence amaçlı kullanım arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,055 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında eğlence ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 22 Eğlence ( video izlemek, oyun oynamak ) ve Cinsiyet 32

38 Tablo 23 te internet ortamında alışveriş yapmak ile cinsiyet arasındaki ilişki incelendi. H0: Cinsiyet ile internet ortamında alışveriş yapmak arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H15: Cinsiyet ile internette alışveriş yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,019 olduğu görülmektedir. Bu değer p < 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında alışveriş yapmak ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre on beş hipotezi (H15) kabul edilir. Kadınlar internet ortamında erkeklere kıyasla daha fazla alışveriş yapmaktadır. Yatay analize baktığımızda; interneti alışveriş yapmak için çok sık kullananların % 75 i Kadındır. Tablo 23 Alışveriş yapmak ve Cinsiyet 33

39 Tablo 24 te internet ortamında bankacılık hizmeti alanların cinsiyet ile ilişkisi incelendi. H0: Cinsiyet ile internet ortamında bankacılık hizmetleri arasında anlamlı bir ilişki yoktur. H16: Cinsiyet ile internet ortamında bankacılık almak hizmetleri arasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,482 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından internet ortamında bankacılık hizmetleri ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 24 Bankacılık hizmetleri ve Cinsiyet 34

40 Tablo 25 te bir markanın sosyal medyada yer almasından pozitif etkilenme durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H17: Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,001 olduğu görülmektedir. Bu değer p < 0,05 şartını karşıladığından; bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkilemesi ile yaş arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre on yedi hipotezi (H17) kabul edilir. Bir markanın sosyal medyada yer alması o markaya karşı tutumumu; yaş aralığında 33, yaş aralığında % 45,8, yaş aralığında % 53,7, yaş aralığında % 33,3 oranında pozitif etkiler demiştir. En fazla pozitif etkilenen yaş aralığıdır. Yatay analize baktığımızda; katılıyorum diyenlerin % 48,8 i yaş aralığındadır. Tablo 25 Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkiler ve Yaş 35

41 Tablo 26 ta iki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlama durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki yoktur. H18: Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,417 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlaması ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 26 İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlar ve Yaş 36

42 Tablo 27 de markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H19: Yaş ile markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,503 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 27 Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenirim ve Yaş 37

43 Tablo 28 de sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünme durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H20: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,503 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünülmesi ile yaş arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 28 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunu düşünüyorum ve Yaş 38

44 Tablo 29 da sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olma durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H21: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,503 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olduğunun düşünülmesi ile yaş arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 29 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha yenilikçi olduğunu düşünüyorum ve Yaş 39

45 Tablo 30 da sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünme durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H22: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,503 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunun düşünülmesi ile yaş arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 30 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünüyorum ve Yaş 40

46 Tablo 31 de sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunu düşünme durumunun yaş ile ilişkileri incelendi. H0: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H23: Yaş ile sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,004 olduğu görülmektedir. Bu değer p < 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunun düşünülmesi ile yaş arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre yirmi üç hipotezi (H23) kabul edilir. Sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunu düşünüyorum sorusuna; yaş aralığında % 50, yaş aralığında % 72,2, yaş aralığında % 68,3, yaş aralığında % 33,3 oranında katılıyorum cevabı verilmiştir. En fazla pozitif etkilenen yaş aralığıdır. Yatay analize bakıldığında; katılıyorum cevabı verenlerin % 65,9 u yaş aralığındadır. Tablo 31 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha interaktif olduğunu düşünüyorum ve Yaş 41

47 Tablo 32 de bir markanın sosyal medyada yer almasından pozitif etkilenme durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H24: Cinsiyet ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,653 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkilemesi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 32 Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu pozitif etkiler ve Cinsiyet 42

48 Tablo 33 te iki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet üstünlüğü sağlar durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki yoktur. H25: Cinsiyet ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,444 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlaması ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 33 İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet açısından üstünlük sağlar ve Cinsiyet 43

49 Tablo 34 te markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H26: Cinsiyet ile markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,664 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenme ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 34 Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlardan pozitif etkilenirim ve Cinsiyet 44

50 Tablo 35 te sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunu düşünme durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H27: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,118 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha güvenilir olduğunun düşünülmesi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 35 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha güvenilir olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet 45

51 Tablo 36 da sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olma durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H28: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,478 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha yenilikçi olduğunun düşünülmesi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 36 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha yenilikçi olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet, 46

52 Tablo 37 de sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünme durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H29: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,503 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha kaliteli olduğunun düşünülmesi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 37 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha kaliteli olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet 47

53 Tablo 38 de sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunu düşünme durumunun cinsiyet ile ilişkileri incelendi. H0: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki yoktur. H30: Cinsiyet ile sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunun düşünülmesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Anlamlılık değerinin p = 0,383 olduğu görülmektedir. Bu değer p > 0,05 şartını karşıladığından; sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunun düşünülmesi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. Buna göre sıfır hipotezi (H0) kabul edilir. Tablo 38 Sosyal medyada gördüğüm bir markanın daha interaktif olduğunu düşünüyorum ve Cinsiyet 48

54 4.4.4 Korelasyon Testi Korelasyon analizi iki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin boyutunu belirlemede kullanılan analizdir. Korelasyon katsayısı r simgesi ile gösterilir ve ( )1 ile (+)1 arasında değişen değerler alabilir. Bağıntı katsayısının başındaki - ya da + işareti, bağıntının yönünü belirtir. İlişkinin yönü, ilişkinin gücünü etkilemez. İyi derecede ilişki için r katsayısı 0.70 ve üzerinde olmalıdır. Korelasyon katsayısı, yalnızca doğrusal ilişkinin derecesini belirtir. Korelasyon katsayısının büyük bulunması, tek başına nedensonuç ilişkisini açıklamaz. Korelasyon analizinde de istatistiksel önemlilik örneklem büyüklüğünden çok etkilenir. Buna karşılık, bağıntı katsayısı değişkenlerin ölçüldüğü birimlerden etkilenmez. Bağıntı katsayısının karesi (R2) açıklayıcılık katsayısı olarak tanımlanır. Korelasyon katsayısı da, standart sapma gibi uç değerlerden çok etkilenir. Bağıntı analizinde incelenen değişkenin tipine ve dağılım özelliğine (sıralı, sürekli, normal dağılıma uyuyor, uymuyor gibi) göre uygun olan test seçimi değişebilir. Pearson, Spearman ve Kendall ın tau-b testleri en yaygın kullanılan testlerdir. Kısmi bağıntı ise üçüncü bir değişkenin etkisi kontrol altına alındığında, iki değişken arasındaki ilişkiyi açıklamayı sağlar. Korelasyon analizi sonuçlarını yorumlarken öncelikle ilişkinin gücünü değerlendirmeli ve bulunan bu sonucun istatistiksel olarak da önemli olup olmadığı vurgulanmalıdır. (Kılıç, Selim. Bağıntı Analizi Sonuçlarının Yorumlanması, 2012) Katsayının (-) veya (+) olması ilişkinin gücü anlamında fark oluşturmamaktadır. Mutlak değer olarak aldığımızda; Hiç ilişki yok ya da çok zayıf ilişki Zayıf orta derecede ilişki Orta derecede ilişki İyi derece ilişki Çok iyi derecede ilişki olarak kabul edilir Sonuç olarak; değişkenler arasında özellikle sürekli ve sıralı değişkenler arasında doğrusal bir ilişkinin varlığını incelediğimiz korelasyon analizinde bulunan katsayı ( )1 veya (+)1 e ne kadar yakınsa doğrusal ilişki o kadar güçlüdür. Buna karşılık ilişkinin istatistiksel önemliliği ise ilişkinin gücünün yanı sıra özellikle örnek büyüklüğünden etkilenir. Dolayısı ile sonuçları yorumlarken öncelikle ilişkinin gücünü gösteren r katsayısı dikkate alınarak sonuçlar yorumlanmalı ve bulunan katsayının istatistiksel olarak da önemli olup olmadığı vurgulanmalıdır. Tablo 39 da İnternetin kullanım amaçları ile yaş ve cinsiyet arasındaki korelasyon ilişkileri incelendi. için kullananların yaş ile çok zayıf derecede ters orantılı bir ilişki vardır. Sosyal medyayı takip edenlerin yaş ile çok zayıf derecede ters orantılı bir ilişki vardır. İnternet ortamında gündemi takip edenlerle yaş arasında zayıf derecede ters orantılı ilişki vardır. İnternet ortamında eğlence için zaman geçirenlerle yaş arasında zayıf derecede ters orantılı bir ilişki vardır. İnternetin kullanım amaçları ile cinsiyet arasında bir ilişki yoktur 49

55 Tablo 39 internet kullanım amaçlarının yaş ve cinsiyet ile korelasyonu Correlations Yaş Cinsiyet Kendall's tau_b 1-Arastirma yapmak 2- göndermek 3-Resmi hizmetler 4-Sosyalmedya 5-Gündem takip 6-Eğlence Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N Correlation Coefficient *.064 Sig. (2-tailed) N Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N Correlation Coefficient **.061 Sig. (2-tailed) N Correlation Coefficient **.128 Sig. (2-tailed) N Correlation Coefficient ** Sig. (2-tailed) N Alışveriş yapma **. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). *. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed). Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N

56 5.SONUÇ VE ÖNERİLER 5.1 Sonuçlar Hızlı tüketim ürünleri gün geçtikçe artmaktadır. Geçmiş yıllarda her alanda çok az sayıda oyuncu vardı. Günümüzde üretim teknolojisinin artması, eğitimli çalışan bulma kolaylığı, üretim bilgisine kolayca ulaşabilme ve finans kaynaklarının artmasından dolayı; birçok girişimci hızlı tüketim ürünlerinde üretim faaliyetlerine başlamıştır. Türkiye pazarında; hipermarket, süpermarket ve discount marketlere ait zincir mağazaların sayıları gün geçtikçe artmaktadır. Bundan dolayı, geleneksel kanaldaki bakkal ve yerel marketlerin payları azalmakta, zincir marketlerin pazar payı artmaktadır. Dağıtım kolaylığından dolayı geçmişte Türkiye pazarına giremeyen birçok uluslararası marka artık raflarda yerini almıştır. Pazardaki ürünlerin sayı olarak artması çok güçlü bir rekabet ortamı getirmiştir. Şirketlerin karlı ve sürdürülebilir bir şekilde faaliyetlerini gerçekleştirebilmeleri için tek şansları markalı ürünlere sahip olmaktır. Markalar varlıklarını sürdürebilmek için ürünlerini farklılaştırmak, daha kaliteli ürünleri üretmek ve akılda kalıcı bir şekilde tüketicilere ulaşmak zorundadır. Tüketicilere ulaşabilmek için markalar; televizyon, gazete, dergi, billboard ve satış alanı uygulamaları dışında sosyal medyayı kullanma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Burada, tüketici alışkanlıklarını iyi bir şekilde analiz etmek, hedef kitleyi tespit etmek ve 360 derece iletişimle bulunmak son derece önemlidir. Çünkü tüm markalar çok yönlü bir rekabet ortamındadır. Yalnızca, birkaç alanda yapılan tüketici iletişimleri yeterli olmayacaktır li yıllardan sonra internetin Türkiye de yaygınlaşması ile birlikte Sosyal medya dünyamızda olmaya başladı. Gün geçtikçe sosyal medyayı kullananların sayısı artmaktadır Temmuz ayı itibari ile facebook 750 milyon kullanıcıya ulaşmıştır. Twitter ve linkedin gibi diğer sosyal medya araçları yaygınlaşmaya devam etmektedir. Türkiye de ki internet kullanıcıları yılında 23,8 milyon iken, 2011 Ağustos ayında 35 milyon kullanıcıya ulaşmıştır. Sosyal medya özgür ve maliyeti olmayan bir alan, dolayısıyla bu ortamın içerisinde hiçbir strateji, amaç, hedef barındırmadan yer almak yerine iletişim amaçlarına uygun olup olmadığına bakılarak yer almak, tüketici ile ilişkiler uygulamalarının arzu edilen başarıyı yakalaması açısından önemlidir. Günümüzde, hiç görülmemiş bir rekabet, saymakla bitmeyecek marka ve bunu karşılayabilecek büyüklükte de bir pazar var.. Bu noktada şirketin doğuşundan batışına kadar onunla birlikte olan, en büyük temel taşı, strateji unsuru büyük önem taşıyor. Her şirketin vizyon ve misyonunun olduğu aşikardır ama aynı zamanda bir de stratejik planı vardır. İşletme bu plana göre hareket eder ve buna bağlı olan operasyonel stratejileri de ayarlar. 51

57 Marka konumlandırma hatalı yapıldığı takdirde, işletme marka konumlandırmasını doğru yapan rakipleri karşısında güçsüz durumda kalır. Aynı zamanda hedef Pazar yani müşterinin aklı karışır. Marka konumlandırması doğru yapılırsa işletme markalaştırdığı ürünün fiyatı üzerinde söz sahibi olabilir. Hızlı tüketim ürünlerinde sosyal medyayı kullanarak markalarımızı konumlandırmak için, sosyal medya kullanım alışkanlıklarını anket yöntemi ile analiz edildi. Yapılan ankette değişik eğitim seviyesi, cinsiyet ve yaş aralığında toplam 134 kişiye ulaşıldı. İnternetin kullanım amaçları incelendiğinde çoğunlukla katılımcıların % 82 si araştırma yapmak, % 80 i göndermek ve % 85 i gündemi takip etmek için interneti kullanmaktadırlar. Sosyal medya araçlarında en çok %86 oranı ile Facebook kullanılmaktadır, % 57 oranı ile Twitter ve % 55 oranında Linkedin kullanılmaktadır. Sosyal medyada markaların takip edilme nedeni, % 40 ile marka hakkında daha detaylı bilgi edinme, ikinci sıradaki % 37 oranla ise indirim, kampanya ve etkinlikleri takip etmek için yapılmaktadır. Sosyal medyada markaların takip edilme nedeni, % 40 ile marka hakkında daha detaylı bilgi edinme, ikinci sıradaki % 37 oranla ise indirim, kampanya ve etkinlikleri takip etmek için yapılmaktadır Bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı olan tutumu % 60 oranında pozitif etkilemektedir. İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması % 81 oranla o markaya rekabet açısından üstünlük sağlamaktadır. Markaların sosyal medyada yaptıkları paylaşımlarda % 67 oranla pozitif etki oluşmaktadır. Sosyal medyada görünen markanın % 77 oranla daha yenilikçi olduğu düşünülmektedir. Sosyal medyada yer alan markanın % 89 oranla daha interaktif olduğu düşünülmektedir.. Ayrıca, Tüketiciler % 68 oranla şikâyet siteleri ile ilgilenmektedirler. Bir marka ile yaşanılan sorunları şikâyet siteleri aracılığı ile paylaşımda bulunmakta ve bu noktada şikâyetleri ile ilgili çözüm beklemektedirler. Hedef kitleye ulaşabilmek için internet kullanım alışkanlıkları ile yaş arasındaki anlamlı ilişkiler incelenmiştir. İnterneti sosyal medyayı takip etmek için kullananlar yaşları arasında % 75 oranında, yaş aralığında % 76,3 oranında, yaş aralığında % 53,7 oranında, yaş aralığında % 44,4 oranında kullanılmaktadır. İnterneti sosyal medyayı takip etmek için en çok kullananlar yaş aralığıdır. İnterneti gündemi takip etmek için kullananlar yaşları arasında % 100 oranında, yaş aralığında % 90,3 oranında, yaş aralığında % 75,6 oranında, yaş aralığında % 66,7 oranında kullanılmaktadır. İnterneti gündemi takip etmek için en çok kullananlar yaş aralığıdır yaş arasındaki hedef kitleye ulaşmak için haber sitelerinde; markalarımızla ilgili yenilik, farklılık veya rekabet avantajı sağlayacak içeriklerin düzenli olarak paylaşılması önemlidir. İnterneti eğlence (video izlemek, oyun oynamak) için kullananlar yaşları arasında % 50 oranında, yaş aralığında % 33,3 oranında, yaş aralığında 52

58 % 19,5 oranında, yaş aralığında eğlence amaçlı internet kullanılmamaktadır. İnterneti eğlence için en çok kullananlar yaş aralığıdır. Yaş aralığı arttıkça internetin eğlence amaçlı kullanımı azalmaktadır. Kadınlar internet ortamında erkeklere kıyasla daha fazla alışveriş yapmaktadır. İnternet ortamındaki alışveriş sitelerinde kadınlara yönelik daha fazla ürün bulundurma gerekmektedir. Bir markanın sosyal medyada yer alması o markaya karşı tutumumu; yaş aralığında 33, yaş aralığında % 45,8, yaş aralığında % 53,7, yaş aralığında % 33,3 oranında pozitif etkiler demiştir. En fazla pozitif etkilenen yaş aralığıdır. Sosyal medyada görünen bir markanın daha interaktif olduğunu düşünüyorum sorusuna; yaş aralığında % 50, yaş aralığında % 72,2, yaş aralığında % 68,3, yaş aralığında % 33,3 oranında katılıyorum cevabı verilmiştir. En fazla pozitif etkilenen yaş aralığıdır. Tablo 40 İnternetin kullanım amaçların yaş ve cinsiyet ile ilgili hipotezleri NO HİPOTEZ KONUSU Kabul/Red H1 Yaş ile internet ortamında araştırma yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H2 Yaş ile gönderme arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H3 Yaş ile internet ortamında resmi hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H4 Yaş ile sosyal medyayı takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kabul H5 Yaş ile internet ortamında gündemi takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kabul H6 Yaş ile interneti eğlence amaçlı kullanım arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kabul H7 Yaş ile internet alışveriş yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H8 Yaş ile internet ortamında bankacılık hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H9 Cinsiyet ile internet ortamında araştırma yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H10 Cinsiyet ile göndermek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H11 Cinsiyet ile internet ortamında resmi hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H12 Cinsiyet ile sosyal medyayı takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H13 Cinsiyet ile internet ortamında gündemi takip etmek arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H14 Cinsiyet ile interneti eğlence amaçlı kullanım arasında anlamlı bir ilişki vardır. Red H15 Cinsiyet ile internette alışveriş yapmak arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kabul H16 Cinsiyet ile internet ortamında bankacılık hizmetleri almak arasında anlamlı bir ilişki vardır.red 53

59 Tablo 41 Markaların sosyal medya bulunma etkilerinin yaş ve cinsiyet ile ilgili hipotezleri NO HİPOTEZ KONUSU Kabul/Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H17 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Kabul Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H18 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H19 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H20 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H21 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H22 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H23 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Kabul Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H24 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H25 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H26 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H27 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H28 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile bir markanın sosyal medyada yer alması, o markaya karşı tutumunuzu H29 pozitif etkilemesi açısından anlamlı bir ilişki vardır. Red Yaş ile İki rakip markadan birinin sosyal medyada yer alması, o markaya rekabet H30 açısından üstünlük sağlamasında anlamlı bir ilişki vardır. Red Korelasyon testinde, internetin kullanım amacı, yaş ve cinsiyet açısından incelenmiştir. Buradaki ilişkilerin büyük kısmı çok zayıf veya zayıf doğrusal ilişki çıkmıştır. Önemli sonuçlardan; yaş ile sosyal medyayı takip edenler, gündemi takip edenler ve eğlence için zaman geçirenler arasında zayıf derecede ters orantılı bir ilişki vardır. Sonuç olarak, sosyal medya kullanımı oranı gün geçtikçe hızla artmaktadır. Markalarımızın gelecekte de güçlü bir şekilde var olabilmesi için yalnızca tek taraflı iletişim mecraları; televizyon, gazete, dergi ve billboard uygulamaları yeterli gelmemektedir. Şirketler sürdürülebilir karlılıklarını devam ettirmek için güçlü markalara sahip olmak zorundadır. Güçlü markalar için 360 derece iletişim içinde olmalıyız ve çift taraflı iletişim mecrası sosyal medyayı kullanmalıyız. Etkili bir iletişim için hedef kitlelerimizi belirlemeli ve hedef kitlemize nasıl ve hangi uygulamalarla ulaşacağımızı bilmeliyiz. 54

60 5.2 Öneriler Sosyal medya kullanımı hızla artmaktadır. Bu alamın avantajlarından faydalanmak için şirketler organizasyon yapısında pazarlama departmanının altında sosyal medya yönetimi ile ilgili birim açmalıdır. Bir markanın sosyal medyada olması oldukça önemli avantajlar sağlamaktadır. Bir markanın güçlü bir şekilde konumlandırılması için yalnızca televizyon/radyo reklamları ve satış noktalarındaki uygulamalar yeterli olmayacaktır. Çok büyük bir kesim tarafından kullanılan sosyal medyada yer almak marka konumlandırması için vazgeçilmez olmuştur. Sosyal medya çoğunlukla araştırma yapmak ve gündemi takip etmek için kullanılmaktadır. Markalar hedef kitlelerine ulaşmak için bu alanlarda tüketicilerine ulaşmaları önemlidir. Şirketlere veya markalara ait web sayfaları araştırma esnasında yazılabilecek tüm anahtar kelimeleri içermelidir. Ayrıca, haber sitelerinde markalara ait haberlerle belirli aralıklarla gündemde olmak önemlidir. Sosyal medyada markalar çoğunlukla facebook üzerinden takip edilmektedir. Markaların facebook sayfaları ile tüketicilerine ulaşması ve çeşitli paylaşımlarda bulunması gerekmektedir. Sosyal medyada markaların twitter sayfaları bulunması ve markaların twitter üzerinde tüketiciler ile iletişim içinde olması önemlidir. Markalar sosyal medya üzerinden tüketiciler ile iletişimini gerçekleştirmeleri marka konumlandırması için önemlidir. Özellikle tüketiciler, indirim, kampanya ve yarışmalar gibi aktiviteler ile ilgilenmektedirler. Hedef kitleye ulaşabilmek, en uygun içeriği sunmak ve anlaşılır mesajları hazırlamak için hedef kitleyi en iyi şekilde anlamak, sosyal medyayı kullanım alışkanlıklarını tespit etmek ve doğru stratejilerin üretilmesi gerekmektedir. Kadınlar internet ortamında erkeklere kıyasla daha fazla alışveriş yapmaktadır. İnternet ortamındaki alışveriş sitelerinde kadınlara yönelik daha fazla ürün bulundurulması gerekmektedir. Bir marka ile ilgili istekleri dile getirmek için çoğunlukla Kurumsal site/blog lar kullanılmaktadır. Markalara ait kurumsal sitelerin olması ve bu alanlarda tüm yenilikler, yarışmalar, aktiviteler ve oyun uygulamaları düzenleyerek tüketicileri ile daha yakın iletişim içinde bulunmaları gerekmektedirler Bir marka ile yaşanılan sorunları şikâyet siteleri aracılığı ile paylaşımda bulunmakta ve bu noktada şikâyetleri ile ilgili çözüm beklemektedirler. Markaların, şikâyet sitelerinin takibi ile bir organizasyon yapısı kurmaları çok önemlidir. Ayrıca, gelecekte de güçlü bir şekilde var olmak isteyen markalar müşteri ilişkileri yönetimi için bir organizasyon yapısı kurmalı, tüketicilerden gelen tüm şikâyetler kayıt altına alınmalı, tüm şikâyetlerle ilgili tüketicilere ulaşılmalı ve bu verilerin tamamı düzenli olarak üst yönetime raporlanmalıdır. 55

61 6.KAYNAKÇA Kahraman, Murat. (Sosyal Medya 101 2,0, Nisan 2013) Kara, Tolga ve Özgen, Ebru (Sosyal Medya / Akademi, Şubat 2012) Sevinç, Salih Seçkin (Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya, 2012) Tokol, Tuncer (Pazarlama Yönetimi, Ocak 2007) İslamoğlu, Ahmet Hamdi (Pazarlama Yönetimi, Eylül 2011) Kılıç, Selim (Bağıntı Analiz Sonuçlarının Yorumlanması, Eylül 2012) Akdağ, Mustafa ( SPSS de İstatiksel Analizler,2011)

62 7.EKLER ŞEHİR ÜNİVERSİTESİ MBA PROGRAMI 57

63 58

64 59